1
00:00:15,160 --> 00:00:19,040
Ayahuasca is een wetenschappelijke
uitvinding van de Amazone.
2
00:00:20,080 --> 00:00:21,960
Een sterk, visionair brouwsel…
3
00:00:23,440 --> 00:00:28,080
…dat centraal staat in de inheemse
spiritualiteit, en het is legaal in Peru.
4
00:00:29,160 --> 00:00:32,600
Ik heb zelf
veel ervaringen gehad met ayahuasca…
5
00:00:32,680 --> 00:00:34,520
…onder leiding van een sjamaan.
6
00:00:35,880 --> 00:00:39,920
En ik geloof dat het gebruik ervan
verder teruggaat dan men denkt…
7
00:00:40,000 --> 00:00:42,720
…vooral vanwege de kunst
die erop is gebaseerd.
8
00:00:45,720 --> 00:00:47,640
Je hebt ongelooflijke visioenen.
9
00:00:47,720 --> 00:00:51,880
Negen op de tien keer
beginnen die met geometrische patronen.
10
00:00:53,360 --> 00:00:55,360
En na die eerste visioenen…
11
00:00:55,440 --> 00:00:58,960
…zeggen veel mensen
fantastische wezens te ontmoeten.
12
00:01:00,360 --> 00:01:05,600
Soms zijn die entiteiten
een mengeling van een dier en een mens…
13
00:01:05,680 --> 00:01:07,480
…een zogenaamde theriantroop…
14
00:01:07,560 --> 00:01:11,160
…van het Griekse therion,
wild beest, en antropos, man.
15
00:01:11,240 --> 00:01:13,440
Die entiteiten komen steeds terug.
16
00:01:14,880 --> 00:01:18,360
Wat mij boeit, is dat bewijs
van het gebruik van ayahuasca…
17
00:01:18,440 --> 00:01:22,680
…en de visioenen die het uitlokt,
niet alleen in de Amazone voorkomt…
18
00:01:22,760 --> 00:01:26,360
…maar ook op veel andere
oude sites in Zuid-Amerika.
19
00:01:29,280 --> 00:01:33,400
{\an8}In Cusco gebruikten de Inca's
het brouwsel tijdens mensenoffers…
20
00:01:34,000 --> 00:01:36,960
…om het slachtoffer
naar het hiernamaals te helpen.
21
00:01:38,360 --> 00:01:41,080
En hun kunst vol met patronen en figuren…
22
00:01:41,160 --> 00:01:44,960
…lijkt sterk op hedendaagse
door ayahuasca geïnspireerde kunst.
23
00:01:46,800 --> 00:01:49,360
{\an8}Op de pre-Inca-site
van Tiwanaku in Bolivia…
24
00:01:49,440 --> 00:01:54,520
…hebben onderzoekers de objecten die
dit 1500 jaar oude standbeeld vasthoudt…
25
00:01:54,600 --> 00:01:58,080
…geïdentificeerd als snuifbakjes
voor hallucinogene poeders…
26
00:01:59,120 --> 00:02:02,600
…en op veel Tiwanaku-aardewerk
staan geometrische patronen…
27
00:02:02,680 --> 00:02:07,120
…en fantastische entiteiten, vast
geïnspireerd op psychedelische visioenen.
28
00:02:08,600 --> 00:02:13,080
Diezelfde visioenen zie je ook terug
in traditionele Amazonekunst.
29
00:02:15,880 --> 00:02:21,880
Ik moet denken aan de Tucano,
die op niet-permanente dragers schilderen.
30
00:02:23,120 --> 00:02:26,880
Ze beschilderen de malocas,
de gemeenschapshuizen.
31
00:02:26,960 --> 00:02:28,840
{\an8}Je ziet de continuïteit hier.
32
00:02:31,000 --> 00:02:35,360
Denk aan de oorsprongsmythe van de Tucano,
die het heeft over hun leraren…
33
00:02:35,440 --> 00:02:38,040
…de dochter van de zon
en haar metgezellen.
34
00:02:39,480 --> 00:02:42,200
Interessant is
dat het verhaal niet eindigt…
35
00:02:42,280 --> 00:02:45,760
…met het vertrek
van die mystieke beschavingshelden.
36
00:02:47,640 --> 00:02:52,240
Volgens de overlevering
bewerkten ze het land voor de nieuwkomers…
37
00:02:52,320 --> 00:02:55,760
…en lieten de goddelijke wezens
een communicatielijn open…
38
00:02:55,840 --> 00:02:58,800
…die mensen konden gebruiken
wanneer dat nodig was.
39
00:02:58,880 --> 00:03:02,880
Die lijn is het brouwsel
dat wij vandaag kennen als ayahuasca.
40
00:03:05,560 --> 00:03:10,120
Ayahuasca betekent 'slingerplant
van de ziel' in het Quechua, de Inca-taal.
41
00:03:11,160 --> 00:03:14,240
Maar ik denk dat het gebruik
veel ouder is dan de Inca's.
42
00:03:14,760 --> 00:03:19,600
Hier wordt
deze heel oude rotskunst interessant.
43
00:03:22,040 --> 00:03:26,640
{\an8}Deze rotstekeningen uit het deel
van de Amazone waar nu de Tucano leven…
44
00:03:26,720 --> 00:03:28,240
…hebben dezelfde thema's…
45
00:03:28,320 --> 00:03:31,200
…als alle
door ayahuasca geïnspireerde kunst.
46
00:03:32,360 --> 00:03:34,480
Ik kan niet anders dan opmerken…
47
00:03:34,560 --> 00:03:38,240
…dat er vergelijkbare
en verwante patronen zijn.
48
00:03:38,320 --> 00:03:42,920
We zien theriantropische wezens,
wezens die deels dier, deels mens zijn.
49
00:03:43,000 --> 00:03:43,880
Zoals hier.
50
00:03:45,040 --> 00:03:47,200
We zien geometrische patronen.
51
00:03:47,720 --> 00:03:49,000
We zien slangen.
52
00:03:49,080 --> 00:03:54,520
Voor mij is dit een buitengewoon mysterie,
dat dezelfde thema's steeds terugkomen.
53
00:03:56,600 --> 00:03:59,440
En toch zijn deze afbeeldingen,
zonder twijfel…
54
00:03:59,520 --> 00:04:01,760
…gemaakt tijdens de laatste ijstijd.
55
00:04:05,600 --> 00:04:10,520
Dat wijst erop dat ayahuasca
bijna 13.000 jaar geleden werd gebruikt.
56
00:04:10,600 --> 00:04:14,200
- Het is 'n logische conclusie bij de kunst.
- Precies.
57
00:04:17,080 --> 00:04:20,400
Als dat waar is,
zijn de gevolgen onthutsend.
58
00:04:23,560 --> 00:04:29,080
De oude Amazoniërs beheersten wellicht
de complexe chemie van ayahuasca…
59
00:04:30,960 --> 00:04:32,560
…al in de ijstijd.
60
00:04:55,040 --> 00:04:58,080
De geometrie, de spiraalvormige patronen…
61
00:04:58,800 --> 00:05:02,400
…zijn heel bijzondere aspecten
van de psychedelische ervaring.
62
00:05:04,240 --> 00:05:07,440
Die geometrische visioenen
verklaren misschien ook een mysterie…
63
00:05:07,520 --> 00:05:11,480
…dat we bij het begin van onze verkenning
van Amerika tegenkwamen.
64
00:05:13,840 --> 00:05:16,640
{\an8}De immense geogliefen
die uit de jungle opdoken…
65
00:05:16,720 --> 00:05:19,320
{\an8}…langs de zuidwestelijke rand
van de Amazone.
66
00:05:20,880 --> 00:05:24,600
Ik sta versteld van de herhaling
van het geometrische idee…
67
00:05:24,680 --> 00:05:26,280
…dat steeds terugkomt…
68
00:05:26,360 --> 00:05:30,480
…zowel bij moderne kunst
als kunst van 13.000 jaar oud.
69
00:05:30,560 --> 00:05:32,160
En ik vraag me af…
70
00:05:32,240 --> 00:05:36,240
…of die geometrische grondwerken
ook beïnvloed zijn door ayahuasca.
71
00:05:36,320 --> 00:05:40,400
Ja. Door ayahuasca
of andere visionaire planten.
72
00:05:40,480 --> 00:05:42,280
Want er zijn veel planten.
73
00:05:42,360 --> 00:05:48,120
Achter elke cultuur vind je wel
een of andere visionaire plant.
74
00:05:50,520 --> 00:05:55,400
Die geogliefen lijken een uiting te zijn…
75
00:05:55,480 --> 00:05:59,080
…in driedimensionale vorm
en op een enorme schaal…
76
00:05:59,920 --> 00:06:01,840
…van het soort visioenen…
77
00:06:01,920 --> 00:06:06,280
…dat wordt veroorzaakt door het gebruik
van een stof als ayahuasca…
78
00:06:06,360 --> 00:06:10,040
…waarbij je eerst
geometrische patronen gaat zien.
79
00:06:12,600 --> 00:06:14,440
Ik denk dat het een uiting is…
80
00:06:14,520 --> 00:06:17,200
…van dezelfde impuls
in verschillende vormen.
81
00:06:20,000 --> 00:06:24,560
En als de geogliefen inderdaad werden
geïnspireerd door visionaire ervaringen…
82
00:06:24,640 --> 00:06:28,760
…dan moeten we ons afvragen
waar ze die inspiratie nog meer hadden…
83
00:06:29,480 --> 00:06:31,280
…om één dwingende reden.
84
00:06:32,360 --> 00:06:35,160
Die grondwerken lijken erg…
85
00:06:35,240 --> 00:06:38,720
…op geometrische grondwerken
in Noord-Amerika…
86
00:06:39,480 --> 00:06:40,920
{\an8}…in de staat Ohio.
87
00:06:43,160 --> 00:06:46,160
Ze worden
de Hopewell Ceremonial Earthworks genoemd…
88
00:06:46,240 --> 00:06:50,240
…toegeschreven aan een beschaving
nu bekend als de Hopewell-cultuur…
89
00:06:51,040 --> 00:06:55,000
…die 2000 jaar geleden floreerde
in het gebied van de Grote Meren.
90
00:06:55,080 --> 00:06:59,600
Enorme greppels en taluds,
nauwkeurig geometrisch geordend.
91
00:07:00,480 --> 00:07:03,960
Je zou de grondwerken
in de Amazone echt kunnen overbrengen…
92
00:07:04,040 --> 00:07:07,480
…naar de grondwerken van Ohio,
of omgekeerd.
93
00:07:09,160 --> 00:07:13,520
En toch lijken ze gemaakt te zijn
door culturen die elkaar niet kenden.
94
00:07:14,520 --> 00:07:20,000
Daarom kan ik toeval
gewoonweg niet accepteren als verklaring.
95
00:07:20,080 --> 00:07:23,760
Ik denk, als we een idee
steeds weer zien opduiken…
96
00:07:23,840 --> 00:07:26,720
…op plaatsen die ver uit elkaar liggen…
97
00:07:26,800 --> 00:07:28,480
{\an8}ACRE, BRAZILIË - OHIO, VS
98
00:07:28,560 --> 00:07:32,920
{\an8}…dat we te maken hebben met een erfenis
van ideeën die werd doorgegeven…
99
00:07:33,000 --> 00:07:35,880
{\an8}…en in verschillende perioden
tot uiting komt.
100
00:07:35,960 --> 00:07:39,160
{\an8}Maar het idee is datgene wat echt oud is…
101
00:07:39,240 --> 00:07:42,360
…en de structuur die we zien niet per se.
102
00:07:44,760 --> 00:07:48,960
Bij hun tegenhangers in de Amazone
begint het onderzoek nog maar net…
103
00:07:51,280 --> 00:07:55,280
…maar de grondwerken in Ohio
werden meer dan een eeuw onderzocht.
104
00:07:56,520 --> 00:08:00,640
En we weten dat ze meer zijn
dan alleen boeiende geometrische vormen.
105
00:08:02,840 --> 00:08:06,640
Veel van de grondwerken in Ohio,
waaronder Serpent Mound…
106
00:08:07,240 --> 00:08:11,880
…liggen precies op één lijn
met specifieke zonnewendes en equinoxen.
107
00:08:13,920 --> 00:08:18,080
Maar opmerkelijk genoeg liggen ze
in sommige gevallen ook op één lijn…
108
00:08:18,160 --> 00:08:21,000
…met nog complexere maancycli.
109
00:08:22,600 --> 00:08:26,280
Het is een van de curiositeiten
van de oude wereld…
110
00:08:26,360 --> 00:08:29,880
…dat er heel veel interesse was…
111
00:08:29,960 --> 00:08:33,200
…voor wat er aan de hemel gebeurde.
112
00:08:35,360 --> 00:08:38,320
Die sterke staaltjes
van astronomische waarneming…
113
00:08:38,400 --> 00:08:41,840
…zijn het werk van oude Amerikanen
zo'n 2000 jaar geleden…
114
00:08:43,040 --> 00:08:44,640
…of misschien veel eerder…
115
00:08:45,920 --> 00:08:50,000
…en zijn ook te vinden in andere
Noord-Amerikaanse heuvelstructuren.
116
00:08:51,080 --> 00:08:53,800
{\an8}Op sites als het 1000 jaar oude Cahokia…
117
00:08:55,400 --> 00:08:57,880
{\an8}…en het 3000 jaar oude Poverty Point…
118
00:08:58,640 --> 00:09:03,040
…dat zelf doelbewust ten noorden
van een andere locatie werd gesitueerd…
119
00:09:03,880 --> 00:09:07,880
{\an8}…Lower Jackson Mound,
dat 5000 jaar oud is.
120
00:09:10,040 --> 00:09:14,480
Wie weet welke astronomie
we zullen kunnen ontcijferen…
121
00:09:14,560 --> 00:09:17,680
…in de onlangs
onthulde geogliefen in de Amazone?
122
00:09:18,720 --> 00:09:22,000
Er zijn al tienduizenden jaren
mensen in Amerika.
123
00:09:22,080 --> 00:09:25,680
We moeten toch openstaan
voor de mogelijkheid dat er tijd was…
124
00:09:25,760 --> 00:09:29,280
…om een cultuur en geavanceerde kennis
van de hemel te ontwikkelen…
125
00:09:29,360 --> 00:09:31,480
…en dat in monumenten weer te geven?
126
00:09:33,240 --> 00:09:36,560
Kan die uitgebreide
astronomische kennis het bewijs zijn…
127
00:09:36,640 --> 00:09:39,640
…dat de verloren beschaving
van de ijstijd die ik zoek…
128
00:09:39,720 --> 00:09:44,040
…ook elders in Noord-Amerika een erfenis
van ideeën heeft achtergelaten?
129
00:09:53,920 --> 00:09:56,040
Op 2000 kilometer van Ohio…
130
00:10:02,240 --> 00:10:04,760
…in de noordwestelijke hoek
van New Mexico…
131
00:10:05,280 --> 00:10:08,360
…ben ik aangekomen
in een hooggelegen koude woestijn…
132
00:10:08,920 --> 00:10:11,760
…doorsneden
met hoge plateaus en tafelbergen.
133
00:10:13,840 --> 00:10:16,640
De Badlands in het zuidwesten van de VS…
134
00:10:16,720 --> 00:10:20,240
…zijn een wereld van extremen
en adembenemende vergezichten…
135
00:10:20,840 --> 00:10:22,960
…doorsneden door oude kloven…
136
00:10:23,040 --> 00:10:26,520
…met aan beide kanten
bijna verticale zandstenen kliffen.
137
00:10:30,520 --> 00:10:34,280
Je zou denken
dat de desolate omgeving van de Badlands…
138
00:10:34,360 --> 00:10:38,200
…niet geschikt zou zijn
voor een grootschalig bouwproject…
139
00:10:38,280 --> 00:10:40,480
…nu of in de oudheid.
140
00:10:41,320 --> 00:10:42,760
Maar dan heb je het mis.
141
00:10:44,240 --> 00:10:45,160
In deze kloof…
142
00:10:45,240 --> 00:10:49,280
…vinden we wat belangrijke
archeologische sites van Noord-Amerika.
143
00:10:52,320 --> 00:10:57,480
Tientallen oude constructies
liggen mijlenver verspreid in de vallei.
144
00:10:59,040 --> 00:11:01,240
Van kleine, vrijstaande kamers…
145
00:11:02,440 --> 00:11:05,440
…tot enorme zogenaamde hoofdgebouwen.
146
00:11:07,440 --> 00:11:09,960
Dit is Chaco Canyon.
147
00:11:17,280 --> 00:11:19,760
Ondanks meer dan een eeuw onderzoek…
148
00:11:21,040 --> 00:11:25,880
…blijven de oude structuren
hier in Chaco Canyon een raadsel.
149
00:11:26,880 --> 00:11:31,200
Over hun oorsprong en zelfs hun functie
wordt nog fel gediscussieerd.
150
00:11:36,720 --> 00:11:40,520
In het hart van het mysterie,
in het midden van de kloof…
151
00:11:44,240 --> 00:11:47,720
…staat het meest indrukwekkende
hoofdgebouw van allemaal.
152
00:11:52,360 --> 00:11:56,280
De naam van deze plek is Pueblo Bonito,
wat 'mooie stad' betekent.
153
00:11:59,760 --> 00:12:01,840
Het is meerdere verdiepingen hoog…
154
00:12:03,080 --> 00:12:05,280
…en vormt een labyrint van kamers…
155
00:12:06,400 --> 00:12:07,400
…gangen…
156
00:12:08,840 --> 00:12:12,840
…en enorme, cirkelvormige,
half-ondergrondse omheiningen.
157
00:12:14,760 --> 00:12:20,000
Ook nu nog, eeuwen nadat al het werk
hier is gestopt, maakt het veel indruk.
158
00:12:22,080 --> 00:12:25,600
Pueblo Bonito is een enorm bouwproject.
159
00:12:27,480 --> 00:12:29,840
Honderden kamers zijn in kaart gebracht.
160
00:12:32,160 --> 00:12:36,920
Vele hebben vreemd genoeg
geen duidelijke in- of uitgang.
161
00:12:39,840 --> 00:12:44,560
Archeologen hebben hier decennialang
gewerkt en veel belangrijke zaken ontdekt.
162
00:12:45,680 --> 00:12:48,280
En toch
blijft de interpretatie verwarrend.
163
00:12:52,160 --> 00:12:54,680
Maar één ding dat we vrij zeker weten…
164
00:12:54,760 --> 00:12:57,960
…is hoe Pueblo Bonito
er op z'n hoogtepunt uitzag.
165
00:13:01,040 --> 00:13:03,680
Het complex was een grote halve cirkel…
166
00:13:04,280 --> 00:13:07,520
…met rechte muren
uitkijkend op de bodem van de kloof.
167
00:13:08,600 --> 00:13:11,560
Rechthoekige gebouwen
werden in de boog gestapeld…
168
00:13:11,640 --> 00:13:13,280
…vier verdiepingen hoog.
169
00:13:15,760 --> 00:13:18,600
Zo ontstonden 800 kamers…
170
00:13:18,680 --> 00:13:22,480
…allemaal rond een plein
met in het midden een muur…
171
00:13:23,000 --> 00:13:27,320
…met aan elke kant meerdere
ronde, semi-ondergrondse structuren.
172
00:13:30,880 --> 00:13:33,000
Maar wie waren de bouwers?
173
00:13:33,080 --> 00:13:39,200
En waarom hebben ze zo veel moeite gedaan
om dit buitengewone gebouw te maken?
174
00:13:43,440 --> 00:13:48,920
{\an8}Nathan Hatfield, officieel aangeduid
als hoofd Interpretatie van Chaco Canyon…
175
00:13:49,480 --> 00:13:52,160
…heeft de gebouwen
tien jaar lang onderzocht.
176
00:13:56,760 --> 00:13:58,440
Vertel eens over deze plek.
177
00:13:59,120 --> 00:14:03,280
Deze constructie was
het grootste gebouw in Noord-Amerika…
178
00:14:03,360 --> 00:14:06,360
…tot halverwege de 19e eeuw.
179
00:14:09,480 --> 00:14:12,760
Archeologen konden
de steen zelf niet dateren.
180
00:14:13,880 --> 00:14:16,960
Maar met de zeer
nauwkeurige jaarringendatering…
181
00:14:17,040 --> 00:14:18,560
…op z'n houten balken…
182
00:14:18,640 --> 00:14:21,760
…konden ze
verschillende bouwfasen bepalen.
183
00:14:24,160 --> 00:14:26,520
Dit is niet in één keer gebouwd.
184
00:14:26,600 --> 00:14:29,800
Dit is over een periode
van een paar eeuwen gebouwd.
185
00:14:29,880 --> 00:14:34,880
Het oudste deel van Pueblo Bonito,
hoe oud is dat ongeveer?
186
00:14:34,960 --> 00:14:37,840
Het werd gebouwd rond 850.
187
00:14:37,920 --> 00:14:40,480
- Is dat 850 na Christus?
- Inderdaad.
188
00:14:41,280 --> 00:14:47,360
En de bouw was al 200 jaar bezig,
misschien iets langer.
189
00:14:48,000 --> 00:14:52,360
Dat was voor het gebied werd bewoond
door de hedendaagse Pueblo-volkeren…
190
00:14:52,440 --> 00:14:53,880
850-1150 JAAR GELEDEN
191
00:14:53,960 --> 00:14:56,680
…zoals de Hopi, de Zuni en de Acoma.
192
00:14:59,840 --> 00:15:05,040
Pueblo Bonito is gebouwd door wat wij
het voorouderlijke Pueblo-volk noemen.
193
00:15:05,120 --> 00:15:06,880
Om ons onbekende redenen…
194
00:15:06,960 --> 00:15:12,120
…kozen ze Chaco Canyon
om het centrum van hun cultuur te worden.
195
00:15:12,840 --> 00:15:17,520
En Pueblo Bonito zou
het grootste gebouw worden…
196
00:15:17,600 --> 00:15:19,520
…in dat culturele centrum.
197
00:15:21,280 --> 00:15:22,840
Een cultureel centrum…
198
00:15:22,920 --> 00:15:27,360
…dat meer dan een dozijn andere
hoofdgebouwen als Pueblo Bonito telde.
199
00:15:29,400 --> 00:15:34,120
Waarom bouwden ze
al die constructies hier in Chaco Canyon?
200
00:15:35,720 --> 00:15:39,760
Waren er mensen
die hier permanent woonden?
201
00:15:40,280 --> 00:15:43,560
Nee. Archeologen
hebben geen sporen gevonden…
202
00:15:43,640 --> 00:15:47,360
…dat hier een grote bevolkingsgroep
werd onderhouden.
203
00:15:49,080 --> 00:15:54,080
Dus als deze hoofdgebouwen niet
werden gebouwd om mensen te huisvesten…
204
00:15:54,720 --> 00:15:56,200
…wat was dan hun doel?
205
00:16:00,120 --> 00:16:04,600
In de ruïnes vonden archeologen
meer dan honderd rituele graven…
206
00:16:08,400 --> 00:16:12,840
…samen met aardewerk
met spectaculaire geometrische patronen…
207
00:16:13,800 --> 00:16:19,000
{\an8}…en artefacten, afkomstig van honderden,
duizenden kilometers verderop.
208
00:16:19,080 --> 00:16:20,280
{\an8}KOPEREN BEL
209
00:16:20,360 --> 00:16:24,000
{\an8}We zien dat er
enorm veel moeite is gedaan…
210
00:16:24,800 --> 00:16:27,880
…om er een soort centrum
van de wereld van te maken.
211
00:16:31,160 --> 00:16:33,760
Op basis van de bewijzen werd duidelijk…
212
00:16:33,840 --> 00:16:36,680
…dat het een pelgrimsoord
moet zijn geweest…
213
00:16:36,760 --> 00:16:39,640
…waar mensen
uit alle richtingen naartoe kwamen…
214
00:16:39,720 --> 00:16:42,200
…aangetrokken door de magie van de plek.
215
00:16:42,920 --> 00:16:45,720
Het is duidelijk
een of andere heilige plaats.
216
00:16:48,880 --> 00:16:51,760
In dat licht
zijn de cirkelvormige structuren…
217
00:16:51,840 --> 00:16:55,680
…die we in bijna alle gebouwen
van Chaco aantreffen logischer.
218
00:16:56,800 --> 00:17:00,160
De Hopi, die afstammen
van de voorouderlijke Puebloanen…
219
00:17:00,240 --> 00:17:02,720
…noemen zulke structuren kiva's.
220
00:17:03,960 --> 00:17:08,320
Wat waren en zijn de kiva's volgens jou?
221
00:17:08,920 --> 00:17:12,760
Men is het erover eens
dat een kiva een ceremoniële ruimte was.
222
00:17:12,840 --> 00:17:15,200
Er zijn terugkerende elementen.
223
00:17:15,720 --> 00:17:17,200
Zo is er de bank.
224
00:17:17,280 --> 00:17:20,760
Binnen in de grotere hoofdkiva's
zie je vloergewelven.
225
00:17:20,840 --> 00:17:24,880
De meeste hebben
een soort houtgestookte open haard.
226
00:17:26,360 --> 00:17:28,960
Voor de Hopi- en Pueblo-volkeren vandaag…
227
00:17:29,040 --> 00:17:32,720
…is de kiva
een spirituele en politieke ruimte…
228
00:17:32,800 --> 00:17:35,800
…waar ze samen heilige rituelen uitvoeren.
229
00:17:35,880 --> 00:17:40,200
Dus de traditie bestaat nog steeds
en ze worden gebruikt voor ceremonies?
230
00:17:41,080 --> 00:17:43,680
Ceremonies die nog steeds gepaard gaan…
231
00:17:43,760 --> 00:17:47,080
…met het gebruik
van een speciale vorm van tabak.
232
00:17:49,000 --> 00:17:50,960
{\an8}Ten noorden van Chaco, in Utah…
233
00:17:51,600 --> 00:17:54,960
…hebben archeologen
die een oude haard onderzochten…
234
00:17:55,040 --> 00:17:59,520
…zaden gevonden
van de hallucinogene soort coyotetabak.
235
00:18:00,520 --> 00:18:04,440
Na koolstofdatering bleek
dat de zaden 12.300 jaar oud waren…
236
00:18:05,000 --> 00:18:09,080
…wat erop wijst dat mensen
hier al in de ijstijd tabak gebruikten.
237
00:18:09,800 --> 00:18:12,720
Waarschijnlijk
werden zulke hallucinogene planten…
238
00:18:12,800 --> 00:18:17,240
…duizenden jaren later nog gebruikt
tijdens ceremonies hier in Chaco…
239
00:18:19,520 --> 00:18:22,640
…net als sjamanen
in de Amazone ayahuasca gebruiken.
240
00:18:26,040 --> 00:18:30,680
Zouden die sjamanistische tradities
op duizenden kilometers van elkaar…
241
00:18:31,600 --> 00:18:34,800
…de erfenis kunnen zijn
van één ouder geloofssysteem…
242
00:18:34,880 --> 00:18:38,360
…dat in heel Amerika
z'n sporen heeft achtergelaten?
243
00:18:39,960 --> 00:18:44,520
Om de kiva's verder te onderzoeken
ga ik naar de rand van de kloof…
244
00:18:45,160 --> 00:18:48,120
…anderhalve kilometer
ten zuiden van Pueblo Bonito…
245
00:18:49,000 --> 00:18:50,920
…naar de grootste kiva…
246
00:18:52,800 --> 00:18:54,120
…Casa Rinconada.
247
00:18:57,880 --> 00:19:00,480
Anders dan de meeste kiva's van Chaco…
248
00:19:00,560 --> 00:19:03,880
…staat Casa Rinconada apart
van elk ander groot gebouw.
249
00:19:06,120 --> 00:19:08,040
Binnen de verzonken omheining…
250
00:19:08,120 --> 00:19:11,280
…zijn er T-vormige deuropeningen
in de muren gemaakt…
251
00:19:11,840 --> 00:19:15,280
…openingen die bijna perfect
noord- en zuidgericht zijn.
252
00:19:17,680 --> 00:19:21,720
Timelapse-foto's laten zien,
dat vlak boven de deuropening…
253
00:19:21,800 --> 00:19:25,600
…de nachtelijke hemel
rond de Poolster draait.
254
00:19:27,920 --> 00:19:31,480
Vreemd genoeg
heeft Casa Rinconada iets vertrouwds.
255
00:19:33,560 --> 00:19:38,440
{\an8}Het lijkt op Göbekli Tepe, in Turkije,
de megalithische site uit de ijstijd.
256
00:19:40,680 --> 00:19:44,600
Die heeft gelijkaardige
verzonken, ronde, kiva-achtige kamers…
257
00:19:45,120 --> 00:19:46,800
…met T-vormige pilaren…
258
00:19:47,360 --> 00:19:51,040
…die ook op één lijn liggen
met specifieke punten aan de hemel.
259
00:19:53,200 --> 00:19:55,320
Maar hoe konden die oude structuren…
260
00:19:55,400 --> 00:19:58,880
…zo ver van elkaar gescheiden
in plaats en tijd…
261
00:19:59,400 --> 00:20:00,680
…verwant zijn?
262
00:20:01,520 --> 00:20:03,360
Speculeren is verleidelijk.
263
00:20:04,400 --> 00:20:07,720
De oorsprongsmythe van de Hopi
biedt mogelijk een spoor.
264
00:20:09,200 --> 00:20:12,320
De Hopi geloven
dat we in de vierde wereld leven…
265
00:20:12,400 --> 00:20:18,080
…dat er drie eerdere werelden zijn
opgerezen uit een soort ondergronds rijk.
266
00:20:22,800 --> 00:20:26,880
Na de schepping van de eerste levende
wezens, zo gaat de Hopi-legende…
267
00:20:27,440 --> 00:20:30,840
…beval de zonnegeest
z'n boodschapper, Grootmoeder Spin…
268
00:20:31,440 --> 00:20:36,200
…om die steeds evoluerende levensvormen
door de eerste twee werelden te leiden.
269
00:20:38,720 --> 00:20:39,920
In de derde wereld…
270
00:20:40,000 --> 00:20:43,240
…leerde ze de eerste mensen
weven en aardewerk maken…
271
00:20:43,760 --> 00:20:46,000
…en het verschil tussen goed en kwaad.
272
00:20:49,400 --> 00:20:52,240
Maar sommigen dwaalden
van het rechte pad af.
273
00:20:54,840 --> 00:20:59,520
De ontevreden zonnegeest beval degenen
met een goed hart om verder te gaan.
274
00:21:00,960 --> 00:21:04,520
Via een groot riet klommen ze
naar een opening in de lucht.
275
00:21:05,560 --> 00:21:09,040
Daar hielp Grootmoeder Spin hen
in hun nieuwe thuis…
276
00:21:09,600 --> 00:21:13,320
…de vierde wereld,
waar hun nakomelingen nog steeds wonen.
277
00:21:16,880 --> 00:21:21,640
Een ongewoon geologisch element
in de Grand Canyon is voor de Hopi heilig.
278
00:21:22,160 --> 00:21:25,720
Ze geloven dat het
de letterlijke opening is uit de mythe.
279
00:21:26,640 --> 00:21:28,320
Ze noemen het Sipapu.
280
00:21:29,960 --> 00:21:31,400
Niemand mag er komen…
281
00:21:31,480 --> 00:21:35,120
…maar symbolisch wordt het
overal in de Hopi-wereld nagemaakt.
282
00:21:38,040 --> 00:21:39,840
In de Pueblo-cultuur…
283
00:21:39,920 --> 00:21:43,880
…wordt een gat in de vloer
van de kiva ook sipapu genoemd.
284
00:21:43,960 --> 00:21:49,000
Dat wordt gezien als de plek van waaruit
de Ouden uit een vorige wereld kwamen…
285
00:21:49,080 --> 00:21:53,200
…een wereld die was vernietigd,
naar de wereld waarin we nu leven.
286
00:21:54,240 --> 00:21:57,040
En hier wil ik een vergelijking maken…
287
00:21:57,120 --> 00:21:59,440
…die misschien heel extreem lijkt.
288
00:21:59,520 --> 00:22:04,040
Ik vraag me gewoon af
of dat allemaal dateert uit een tijd…
289
00:22:04,120 --> 00:22:08,000
…dat het nodig was dat mensen
onder de grond gingen schuilen.
290
00:22:08,600 --> 00:22:10,920
En we weten dat er zo'n tijd was…
291
00:22:11,000 --> 00:22:15,400
…ongeveer 12.800 jaar geleden,
aan het begin van de Jongere Dryas.
292
00:22:18,040 --> 00:22:21,040
Ondanks de controverse
geloven veel wetenschappers…
293
00:22:21,120 --> 00:22:24,360
…dat de wereldschokkende rampen
en overstromingen toen…
294
00:22:24,880 --> 00:22:28,360
…kwamen door kosmische inslagen
en explosies in de lucht…
295
00:22:28,440 --> 00:22:32,760
…toen de aarde in het puinspoor
van een uiteenvallende komeet zat.
296
00:22:35,680 --> 00:22:38,400
Als het gevaar uit de lucht kwam…
297
00:22:38,480 --> 00:22:42,440
…als we te maken hebben met inslagen
van een versplinterende komeet…
298
00:22:42,520 --> 00:22:45,800
…dan zijn ondergrondse constructies
heel logisch.
299
00:22:45,880 --> 00:22:48,880
Die diepe, oude connectie
is geen directe connectie.
300
00:22:48,960 --> 00:22:52,080
Het is een herinnering
in de mondelinge overlevering…
301
00:22:52,160 --> 00:22:57,200
…dat er een tijd was dat onze voorouders
tevoorschijn moesten komen uit de grond…
302
00:22:57,280 --> 00:23:00,760
…in een nieuwe wereld
die na een ramp was schoongeveegd…
303
00:23:00,840 --> 00:23:03,280
…en die ze moesten herbevolken.
304
00:23:06,040 --> 00:23:08,200
Ik twijfel er helemaal niet aan…
305
00:23:08,280 --> 00:23:11,560
…dat deze spectaculaire kiva
ongeveer 1000 jaar oud is…
306
00:23:12,080 --> 00:23:14,920
…maar ik vermoed dat de bouwers…
307
00:23:15,000 --> 00:23:19,200
…er geërfde kennis en ideeën
in hebben verwerkt die veel ouder zijn.
308
00:23:20,520 --> 00:23:24,160
Net als een ander idee
dat we steeds weer terugzien…
309
00:23:24,240 --> 00:23:26,680
…bij al die oude Amerikaanse sites…
310
00:23:27,320 --> 00:23:30,960
…het belang
van astronomische en geometrische kennis.
311
00:23:34,280 --> 00:23:38,680
Bij Pueblo Bonito
is de hele structuur perfect gericht…
312
00:23:38,760 --> 00:23:42,920
…naar de vier hoofdwindrichtingen,
noord, zuid, oost en west…
313
00:23:43,600 --> 00:23:47,600
…waaruit blijkt dat de bouwers
hun plek op de planeet begrepen.
314
00:23:48,160 --> 00:23:52,680
Bovendien gebeurt er
bij de equinox iets magisch.
315
00:23:53,320 --> 00:23:58,280
De zon komt op en gaat onder op één lijn
met de westkant van de zuidelijke muur.
316
00:24:00,480 --> 00:24:02,800
Dat was niet louter toeval.
317
00:24:03,480 --> 00:24:05,080
Het was goed doordacht.
318
00:24:05,680 --> 00:24:11,680
En wat mensen daarin aanspreekt,
is dat we nu nog diezelfde hemel zien.
319
00:24:11,760 --> 00:24:13,680
- Ja.
- We zien de uitlijningen nog.
320
00:24:16,200 --> 00:24:21,400
Klopt het dat hier functionarissen waren
die zonnepriesters werden genoemd?
321
00:24:21,480 --> 00:24:24,880
Zij waren de zonnekijkers,
de zonnepriesters.
322
00:24:24,960 --> 00:24:31,000
Ze wijdden zich aan de architectuur,
aan het observeren van de hemel.
323
00:24:33,360 --> 00:24:37,000
Wat waren de belangrijkste
hemelgebeurtenissen die ze volgden?
324
00:24:37,080 --> 00:24:39,080
De zomer- en de winterzonnewende…
325
00:24:39,160 --> 00:24:41,400
…de equinoxen,
de zonsopgang pal in het oosten?
326
00:24:41,480 --> 00:24:45,000
- Dat hield verband met de landbouw.
- Precies.
327
00:24:45,080 --> 00:24:50,720
Een kalender in het landschap hebben
was cruciaal om te overleven.
328
00:24:50,800 --> 00:24:56,320
En dat ze daarin geslaagd zijn
met die monumentale bouwwerken…
329
00:24:56,960 --> 00:24:58,640
…dat heeft alles te maken…
330
00:24:58,720 --> 00:25:01,800
…met hun talent
om succesvol aan landbouw te doen.
331
00:25:03,680 --> 00:25:06,800
Dat heb ik al eerder gehoord,
maar er is een probleem…
332
00:25:06,880 --> 00:25:10,880
…met de aanname dat al die moeite
alleen met landbouw te maken had.
333
00:25:13,640 --> 00:25:19,080
Zo'n 145 km ten noorden van Chaco Canyon
staat een opvallende zandstenen bergkam…
334
00:25:19,160 --> 00:25:24,240
…met twee toppen, die bekendstaan
als Chimney Rock en Companion Rock.
335
00:25:25,960 --> 00:25:30,680
Vlakbij vinden we
een Chacoaans hoofdgebouw met twee kiva's.
336
00:25:31,760 --> 00:25:37,080
Het blijkt dat die hele structuur
daar werd gebouwd…
337
00:25:37,160 --> 00:25:39,280
…heel precies uitgelijnd…
338
00:25:39,360 --> 00:25:42,000
…om een maangebeurtenis
te kunnen observeren…
339
00:25:42,080 --> 00:25:45,880
…die maar één keer
in de 18,6 jaar plaatsvindt…
340
00:25:45,960 --> 00:25:48,920
…de meest noordelijke stilstand
van de maan.
341
00:25:50,320 --> 00:25:54,400
Dan bereikt de op- en ondergaande maan
z'n noordelijkste punt…
342
00:25:54,480 --> 00:25:56,040
…aan de nachtelijke hemel…
343
00:25:56,120 --> 00:25:58,960
…voordat hij
verder zuidwaarts op- en ondergaat…
344
00:25:59,040 --> 00:26:00,880
…als onderdeel van een cyclus.
345
00:26:02,520 --> 00:26:07,000
De maan komt op
tussen Chimney Rock en Companion Rock…
346
00:26:07,080 --> 00:26:09,720
…alleen op dat ene moment.
347
00:26:11,480 --> 00:26:16,320
Dat is het soort kennis dat van generatie
op generatie moet worden doorgegeven.
348
00:26:16,960 --> 00:26:21,760
Het is niet iets wat je één keer opmerkt
en waarvoor je dan een constructie bouwt.
349
00:26:23,840 --> 00:26:27,080
Het gaat om een oude intellectuele poging…
350
00:26:27,160 --> 00:26:30,280
…om de kosmos
die ons omringt te begrijpen.
351
00:26:30,360 --> 00:26:35,080
En die kosmos
is een en al beweging en veranderingen…
352
00:26:35,600 --> 00:26:41,360
…en de langetermijnobservatie daarvan
vereist enorm veel toewijding…
353
00:26:41,440 --> 00:26:43,520
…vaak gedurende duizenden jaren.
354
00:26:46,360 --> 00:26:51,000
Toen onderzoekers in Chaco Canyon
op zoek gingen naar maanuitlijningen…
355
00:26:51,520 --> 00:26:54,280
…vonden ze
allerlei opmerkelijke voorbeelden.
356
00:26:56,640 --> 00:27:00,960
Als de maan z'n meest
zuidelijke stilstand in de winter bereikt…
357
00:27:01,040 --> 00:27:03,880
…ook één keer om de 18,6 jaar…
358
00:27:04,560 --> 00:27:09,040
…rijst hij op één lijn door drie hoofd-
gebouwen, tien kilometer van elkaar…
359
00:27:09,120 --> 00:27:11,160
…met Pueblo Bonito in het midden.
360
00:27:12,120 --> 00:27:16,040
En 9,3 jaar later, halverwege die cyclus…
361
00:27:16,560 --> 00:27:20,000
…komt de zomermaan op
in één lijn van een groot gebouw…
362
00:27:20,080 --> 00:27:22,080
{\an8}…net ten oosten van Pueblo Bonito…
363
00:27:22,160 --> 00:27:25,520
{\an8}…naar een ander gebouw
18 kilometer naar het zuidwesten…
364
00:27:27,640 --> 00:27:31,760
…terwijl diezelfde ondergaande maan
over één hoofdgebouw schijnt…
365
00:27:31,840 --> 00:27:33,880
…en weer via Pueblo Bonito…
366
00:27:33,960 --> 00:27:38,560
…meer dan 27 kilometer voorbij de kloof,
naar nog een ander hoofdgebouw.
367
00:27:40,200 --> 00:27:42,160
En één ding is zeker.
368
00:27:42,240 --> 00:27:44,760
De 18,6-jarige maancyclus…
369
00:27:44,840 --> 00:27:49,200
…heeft geen enkele invloed
op het verbouwen van gewassen.
370
00:27:49,280 --> 00:27:55,200
Waarom deden de oude Puebloanen
dan zo veel moeite in hun architectuur?
371
00:27:56,960 --> 00:28:01,000
Dat geeft duidelijk aan
dat er geen economisch doel was…
372
00:28:01,080 --> 00:28:05,200
…dat ze hiermee de verbinding
tussen hemel en aarde wilden vieren.
373
00:28:07,400 --> 00:28:11,080
Wat nu duidelijk is,
is dat al die Chacoaanse structuren samen…
374
00:28:11,600 --> 00:28:14,880
…een rituele kalender vormen
uitgespreid op aarde…
375
00:28:18,480 --> 00:28:22,280
…in een kloof die misschien
net voor dit doel werd gekozen…
376
00:28:22,360 --> 00:28:25,120
…als een aardse tegenhanger
van de Melkweg.
377
00:28:27,760 --> 00:28:32,560
Maar de connecties met de kosmos,
hemel en aarde, zo boven, zo beneden…
378
00:28:33,240 --> 00:28:35,320
…zo belangrijk in de Chaco-cultuur…
379
00:28:35,400 --> 00:28:38,600
…blijven niet beperkt
tot z'n enorme gebouwencomplexen.
380
00:28:41,960 --> 00:28:45,200
Acht kilometer ten zuidoosten
van het centrum van Chaco…
381
00:28:47,240 --> 00:28:49,320
…verlaat ik de bodem van de kloof…
382
00:28:51,080 --> 00:28:53,040
…op zoek naar iets intrigerends…
383
00:28:53,120 --> 00:28:55,880
…dat de ruige wanden
van deze kloof versiert.
384
00:28:59,400 --> 00:29:00,800
Oude kunstwerken…
385
00:29:02,480 --> 00:29:04,280
…uitgehouwen in de rots.
386
00:29:09,800 --> 00:29:13,000
Dit zijn kostbare herinneringen,
verhalen in steen…
387
00:29:13,080 --> 00:29:16,480
…die voortdurend zijn herzien,
gewijzigd en aangevuld…
388
00:29:16,560 --> 00:29:19,440
…in de loop
van wie-weet-hoeveel duizenden jaren.
389
00:29:21,720 --> 00:29:26,360
Menselijke figuren lijken te dansen
en muziekinstrumenten te bespelen.
390
00:29:29,080 --> 00:29:32,880
Spiralen en slangen kronkelen
langs de wanden van de kloof…
391
00:29:33,400 --> 00:29:37,640
…naast vreemde wezens
en geometrische vormen…
392
00:29:37,720 --> 00:29:42,920
…zoals bij de kunstwerken in de Amazone,
mogelijk geïnspireerd door psychedelica.
393
00:29:44,880 --> 00:29:48,320
Overal ter wereld
en in alle periodes van de geschiedenis…
394
00:29:48,400 --> 00:29:51,920
…in de grotkunst,
de petrogliefen en de rotstekeningen…
395
00:29:52,000 --> 00:29:55,200
…zie je steeds weer
precies dezelfde beelden…
396
00:29:55,280 --> 00:29:59,440
…als na de inname
van ayahuasca en andere psychedelica.
397
00:30:02,840 --> 00:30:05,160
Naast die visionaire elementen…
398
00:30:05,240 --> 00:30:10,400
…focust de Chacoaanse rotskunst,
net als de architectuur, op astronomie.
399
00:30:13,320 --> 00:30:16,560
Deze afbeelding
wordt geïnterpreteerd als een eclips…
400
00:30:17,200 --> 00:30:21,520
…de zon verduisterd door de maan,
terwijl de corona naar buiten vlamt.
401
00:30:23,560 --> 00:30:25,840
En dit is een supernova…
402
00:30:25,920 --> 00:30:28,920
…waarvan nu bekend is
dat hij overdag zichtbaar was…
403
00:30:29,440 --> 00:30:33,680
…tijdens de voorouderlijke
Pueblo-periode in 1054.
404
00:30:34,680 --> 00:30:38,600
Waarom zulke afbeeldingen maken
op zo'n moeilijk bereikbare plek…
405
00:30:39,120 --> 00:30:41,680
…tenzij er een dwingende reden voor was?
406
00:30:43,160 --> 00:30:48,600
Bij gebrek aan een duidelijk economisch,
strategisch of politiek motief…
407
00:30:48,680 --> 00:30:52,280
…moet er bijgevolg een hoger doel
bij betrokken zijn geweest.
408
00:30:53,560 --> 00:30:56,000
Mij wordt het steeds duidelijker…
409
00:30:56,080 --> 00:30:59,440
…dat Chaco Canyon
een geritualiseerd landschap is…
410
00:30:59,520 --> 00:31:03,880
…en dat de oorsprong niet kan worden
beperkt tot zo'n duizend jaar geleden…
411
00:31:03,960 --> 00:31:08,360
…maar veel verder moet teruggaan,
misschien zelfs tot de laatste ijstijd.
412
00:31:14,000 --> 00:31:17,840
Tot hoever in het verleden zijn er,
voor zover je weet…
413
00:31:17,920 --> 00:31:21,280
…sporen van menselijke aanwezigheid
hier in Chaco Canyon?
414
00:31:21,360 --> 00:31:25,880
Je hebt vast gehoord dat ze onlangs
bij het White Sands National Monument…
415
00:31:25,960 --> 00:31:30,760
- Voetafdrukken van 23.000 jaar oud vonden.
- En dat is niet zo ver hier vandaan.
416
00:31:30,840 --> 00:31:35,240
Dus het is heel waarschijnlijk
dat er mensen in Chaco Canyon waren…
417
00:31:35,760 --> 00:31:40,680
…misschien wel 10.000 jaar
voor het eerste gebouw werd gebouwd.
418
00:31:43,120 --> 00:31:47,960
Ik denk dat ze het landschap en de hemel…
419
00:31:48,480 --> 00:31:52,880
…al generaties lang aan het observeren
waren voor ze besloten te bouwen.
420
00:31:57,440 --> 00:31:59,640
Chaco Canyon draagt de sporen…
421
00:31:59,720 --> 00:32:02,920
…van een cultuur
van zeer geavanceerde astronomen.
422
00:32:03,680 --> 00:32:09,080
Hun intense focus op de regelmatige cycli
van zon, maan en sterren…
423
00:32:09,920 --> 00:32:12,360
…en de ruimere grootsheid van de kosmos…
424
00:32:12,440 --> 00:32:15,320
…was geen eigenaardig trekje
van hen alleen.
425
00:32:15,400 --> 00:32:17,480
Het kwam op dezelfde manier voor…
426
00:32:17,560 --> 00:32:22,440
…met griezelig gelijkaardige symboliek,
kunst en architectonische uitlijningen…
427
00:32:22,520 --> 00:32:26,000
…in veel andere oude culturen
over de hele wereld.
428
00:32:27,640 --> 00:32:31,840
{\an8}Zo is de megalithisch tempel van Mnajdra,
op Malta, precies uitgelijnd…
429
00:32:31,920 --> 00:32:34,880
{\an8}…om de equinoxen
en de zonnewendes vast te leggen.
430
00:32:36,440 --> 00:32:39,560
{\an8}En de as van de grote tempel
van Karnak in Egypte…
431
00:32:39,640 --> 00:32:42,480
{\an8}…legt de zonsopgang
van de winterzonnewende vast.
432
00:32:44,400 --> 00:32:48,800
{\an8}En de centrale toren
van Angkor Wat in Cambodja…
433
00:32:48,880 --> 00:32:52,600
…ligt precies op één lijn
met de rijzende zon op de equinoxen.
434
00:32:53,480 --> 00:32:57,000
Er lijkt een wereldwijd
architectuurproject te zijn geweest…
435
00:32:57,080 --> 00:33:01,400
…om de harmonie en de bewegingen
van de hemel weer te geven…
436
00:33:01,480 --> 00:33:05,280
…in monumenten op de grond,
om de hemel naar de aarde te brengen.
437
00:33:08,280 --> 00:33:12,680
Maar hoe oud is dit ogenschijnlijk
wereldwijde menselijke project?
438
00:33:19,400 --> 00:33:20,360
Er zijn sporen…
439
00:33:20,440 --> 00:33:24,360
…in een van de meest ontwikkelde
beschavingen van het oude Amerika…
440
00:33:26,240 --> 00:33:30,480
…die ooit het zuiden van Mexico
en het Midden-Amerika van nu domineerde.
441
00:33:31,560 --> 00:33:32,520
De Maya's.
442
00:33:35,000 --> 00:33:39,080
De Maya's zijn voor mij
een van de fascinerendste culturen…
443
00:33:39,160 --> 00:33:40,480
…van de oude wereld…
444
00:33:41,240 --> 00:33:45,440
…en een cultuur
vol mysterie en tegenstrijdigheid.
445
00:33:48,000 --> 00:33:50,640
Veel Maya-afstammelingen wonen hier nog…
446
00:33:52,400 --> 00:33:56,280
…in de prachtige natuur
van Chiapas en het schiereiland Yucatán.
447
00:34:00,040 --> 00:34:03,480
Lang voor de Inca's
en de Pueblo-cultuur van Chaco…
448
00:34:05,160 --> 00:34:07,480
…floreerde de Maya-beschaving.
449
00:34:09,280 --> 00:34:13,200
Het was een cultuur die z'n genialiteit
op veel manieren uitdrukte…
450
00:34:14,520 --> 00:34:17,960
…met name met schitterende
architecturale staaltjes.
451
00:34:20,640 --> 00:34:23,520
Omringd door dicht laaglandregenwoud…
452
00:34:23,600 --> 00:34:27,560
…is dit Palenque,
het heilige rijk van de Maya's.
453
00:34:40,040 --> 00:34:43,440
Palenque is echt een adembenemende plek.
454
00:34:44,240 --> 00:34:49,360
Ontzagwekkende architectuur en techniek
typeren deze klassieke Maya-site.
455
00:34:52,560 --> 00:34:53,560
Hoge piramides…
456
00:34:55,600 --> 00:34:57,640
…een ceremonieel balveld…
457
00:34:58,240 --> 00:34:59,640
…een opdoemend paleis…
458
00:35:01,360 --> 00:35:04,320
…en tempels vol
met intrigerende afbeeldingen.
459
00:35:06,760 --> 00:35:10,200
De Maya's zijn vooral bekend
om hun prachtige architectuur…
460
00:35:10,280 --> 00:35:14,000
…de geweldige piramidecomplexen
die ze hebben gemaakt…
461
00:35:14,080 --> 00:35:15,880
…meestal trappiramides…
462
00:35:15,960 --> 00:35:21,040
…en het zeer elegante ontwerp
en het uiterst precieze vakmanschap.
463
00:35:21,560 --> 00:35:24,880
Dat zijn kenmerken
van een geavanceerde cultuur.
464
00:35:29,720 --> 00:35:35,040
{\an8}Maya-expert en gids Mildred Lucas Garcia
heeft er ruim tien jaar aan gewijd…
465
00:35:35,120 --> 00:35:37,040
…om Palenque beter te begrijpen.
466
00:35:38,560 --> 00:35:41,520
Wanneer begon het werk hier?
467
00:35:41,600 --> 00:35:44,120
Hoelang is deze plek bewoond geweest?
468
00:35:44,200 --> 00:35:47,600
De stichting van de stad
begon in 200 v.Chr.…
469
00:35:47,680 --> 00:35:50,640
…en hij werd verlaten
in de jaren 900 n.Chr.
470
00:35:50,720 --> 00:35:51,560
Juist.
471
00:35:51,640 --> 00:35:55,080
Deze ongelooflijke plek,
deze enorme piramides…
472
00:35:55,160 --> 00:35:58,040
…prachtig gebouwd, prachtig ontworpen…
473
00:35:58,120 --> 00:36:01,360
…zijn duidelijk het werk
van zeer bekwame mensen…
474
00:36:01,440 --> 00:36:04,600
…die vanaf het begin
een plan moeten hebben gehad.
475
00:36:04,680 --> 00:36:06,520
Maar hoe hebben ze het gedaan?
476
00:36:06,600 --> 00:36:09,480
We weten dat er
steengroeven in de buurt waren.
477
00:36:09,560 --> 00:36:15,240
Daarom besloten ze de stad hier te bouwen,
vanwege de natuurlijke hulpbronnen.
478
00:36:15,320 --> 00:36:19,360
Ze hadden kalksteen in dit gebied,
ze hadden water…
479
00:36:19,440 --> 00:36:23,000
…en dit was een heel strategisch gebied
om de stad te bouwen.
480
00:36:23,080 --> 00:36:26,720
Maar het is onbekend
hoe ze het hebben gebouwd.
481
00:36:26,800 --> 00:36:30,600
- We weten het niet.
- Het is nog steeds een mysterie.
482
00:36:31,320 --> 00:36:36,560
Waarom bouwden de Maya's piramides?
Hier in Palenque zien we veel piramides.
483
00:36:37,600 --> 00:36:42,600
De piramides, niet alleen bij de Maya's,
maar ook in de oude culturen…
484
00:36:42,680 --> 00:36:44,840
…symboliseerden de heilige bergen.
485
00:36:45,360 --> 00:36:50,320
In Palenque bouwden ze grote constructies
die de heilige bergen voorstellen.
486
00:36:53,680 --> 00:36:57,640
Bergen waren belangrijk
in het geloofssysteem van de Maya's…
487
00:36:57,720 --> 00:37:00,200
…als symbolen
van de bron van de schepping.
488
00:37:02,840 --> 00:37:07,160
Maar wellicht zat er meer achter
het epische bouwproject van de Maya's…
489
00:37:07,240 --> 00:37:09,000
…vooral hier in Palenque.
490
00:37:11,440 --> 00:37:14,760
In Palenque
zijn sommige gebouwen ontworpen…
491
00:37:14,840 --> 00:37:17,640
…geleid door astronomische waarnemingen.
492
00:37:17,720 --> 00:37:18,600
Wauw.
493
00:37:19,720 --> 00:37:22,760
Drie gebouwen,
bekend als de Groep van de Kruisen…
494
00:37:22,840 --> 00:37:26,600
…werden gebruikt
als astronomisch observatiegebied.
495
00:37:26,680 --> 00:37:27,560
Juist.
496
00:37:28,560 --> 00:37:32,920
Die gebouwen werden
perfect gericht naar de zomerzonnewende…
497
00:37:33,000 --> 00:37:35,360
…en de lente-equinox.
498
00:37:37,720 --> 00:37:42,440
Er waren zeer kundige astronomen
betrokken bij de bouw van het complex.
499
00:37:42,520 --> 00:37:43,440
Ja, dat klopt.
500
00:37:47,320 --> 00:37:49,480
Maar waarom zo veel moeite doen…
501
00:37:49,560 --> 00:37:53,040
…om die enorme bouwsels te richten
naar zonnewendes en equinoxen?
502
00:37:57,360 --> 00:38:00,920
Gezien die ongelooflijke uitlijningen
is één ding duidelijk.
503
00:38:03,360 --> 00:38:06,600
Als je wilt weten
waar Palenque echt om draait…
504
00:38:06,680 --> 00:38:11,520
…moet je niet alleen naar de architectuur,
maar ook naar de hemel kijken.
505
00:38:20,720 --> 00:38:23,320
Ik ben naar de Tempel van de Zon gekomen…
506
00:38:23,400 --> 00:38:26,560
…op een speciaal moment
op een speciale dag…
507
00:38:28,240 --> 00:38:30,280
…de ochtend van de lente-equinox…
508
00:38:31,120 --> 00:38:36,560
…als de zon precies in het oosten opkomt
en precies in het westen ondergaat…
509
00:38:37,080 --> 00:38:39,680
…een teken van kosmische harmonie.
510
00:38:41,160 --> 00:38:46,200
Bij de Tempel van de Zon zorgt
die zonsopgang voor een uniek schouwspel…
511
00:38:46,720 --> 00:38:49,920
…nog steeds gevierd
door de lokale gemeenschap.
512
00:38:50,880 --> 00:38:56,120
{\an8}De lente-equinox is belangrijk
voor de spiritualiteit van de Maya's.
513
00:38:56,720 --> 00:39:00,560
Hier zijn we op de belangrijkste plek.
514
00:39:02,760 --> 00:39:05,240
En ik zit op de eerste rij.
515
00:39:34,480 --> 00:39:37,400
{\an8}Ondertiteld door: Mireille Van Overmeiren