1
00:00:13,160 --> 00:00:15,360
Όπως μπαίνεις στον Ναό της Σελήνης,

2
00:00:17,920 --> 00:00:20,680
στην είσοδο σε περιμένει ένα φίδι.

3
00:00:23,760 --> 00:00:25,560
Σκαλισμένο στον πέτρινο τοίχο,

4
00:00:26,280 --> 00:00:30,120
με το γυαλιστερό του σώμα
σχεδόν ζωντανό στο άγγιγμά σου.

5
00:00:32,120 --> 00:00:33,080
Δύσκολη δουλειά.

6
00:00:33,160 --> 00:00:36,600
Αυτό σημαίνει ότι αφαίρεσαν βράχο

7
00:00:36,680 --> 00:00:40,640
αφήνοντας μόνο αυτό
το έξεργο ανάγλυφο φίδι στο πλάι.

8
00:00:44,600 --> 00:00:48,520
Όσο προχωράς στη σήραγγα,
εμφανίζονται κι άλλα αινιγματικά σχήματα,

9
00:00:48,600 --> 00:00:50,720
όλα βγαλμένα από τον ζωντανό βράχο.

10
00:00:53,320 --> 00:00:56,080
Έχει μια μοναδική ατμόσφαιρα.

11
00:00:56,920 --> 00:01:03,200
Οι κόκκοι της σκόνης συλλαμβάνουν το φως
που πέφτει από την τρύπα της οροφής

12
00:01:04,120 --> 00:01:08,880
σε μια απόλυτα επίπεδη κατασκευή,
ξεκάθαρα έργο ανθρώπων.

13
00:01:11,080 --> 00:01:15,600
Το πέτρινο βάθρο, όπως το φίδι,
έχει φτιαχτεί από τον ίδιο τον βράχο

14
00:01:16,200 --> 00:01:18,120
και φωτίζεται από τη ρωγμή ψηλά,

15
00:01:18,200 --> 00:01:22,040
που αφήνει να περάσει το φως
τόσο του ήλιου όσο και του φεγγαριού.

16
00:01:24,360 --> 00:01:29,200
Γνωστό στους ντόπιους ως Ναός της Σελήνης,
αλλά και με την αυθεντική ονομασία

17
00:01:29,280 --> 00:01:32,760
Αμάρου Μαρκαουάσι, "Οίκος του Φιδιού",

18
00:01:34,040 --> 00:01:38,840
αυτό το απόκοσμο, πέτρινο καταφύγιο
έχει σίγουρα καταλυτική παρουσία.

19
00:01:41,480 --> 00:01:45,320
Πιστεύεται ότι οι Ίνκας το χρησιμοποιούσαν
σε τελετές γονιμότητας,

20
00:01:45,400 --> 00:01:48,720
όπου οι επίδοξες μητέρες άφηναν δώρα
στη θεά της Σελήνης,

21
00:01:48,800 --> 00:01:51,440
τη Μάμα Κίγια, κόρη του Βιρακότσα.

22
00:01:56,360 --> 00:02:00,080
Η ησυχία του χώρου,
η ψυχρότητα, η γαλήνη μέσα του,

23
00:02:00,560 --> 00:02:04,480
όλα αυτά έκαναν το μυαλό
να εστιάσει με τρόπο, πιστεύω,

24
00:02:04,560 --> 00:02:07,960
που ήταν εντελώς εσκεμμένος
και όχι αποτέλεσμα τύχης.

25
00:02:11,160 --> 00:02:15,440
Όποιοι έφτιαξαν αυτόν τον ιερό θάλαμο
φαίνεται πως δεν ήταν οι ίδιοι

26
00:02:15,520 --> 00:02:18,520
που έχτισαν τους πιο επιδεικτικούς
επίχρυσους ναούς

27
00:02:18,600 --> 00:02:21,040
για τους οποίους έγιναν γνωστοί οι Ίνκας.

28
00:02:24,160 --> 00:02:29,000
Σαν οι Ίνκας να έχτισαν τους έξω τοίχους
για να αποκλείσουν, και έτσι να τιμήσουν,

29
00:02:29,080 --> 00:02:32,320
κάτι που βρήκαν,
όχι κάτι που δημιούργησαν.

30
00:02:33,720 --> 00:02:37,960
Μήπως τελικά βλέπουμε το έργο
κάποιου άλλου, μιας παλιότερης κουλτούρας

31
00:02:38,040 --> 00:02:41,480
που ήξερε να δίνει πέτρινη μορφή
σε πλάσματα της φαντασίας;

32
00:02:54,560 --> 00:02:59,080
{\an8}ΑΡΧΑΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
Η ΑΜΕΡΙΚΗ

33
00:03:04,680 --> 00:03:07,720
Είμαι σε μια λοφοπλαγιά
πάνω από το Κούσκο του Περού

34
00:03:07,800 --> 00:03:11,760
και ερευνώ μια πιθανόν πανάρχαια
τεχνική μορφοποίησης της πέτρας

35
00:03:11,840 --> 00:03:13,400
γνωστής ως Χάναν Πάτσα.

36
00:03:16,040 --> 00:03:22,440
Έχουμε ένα πολυεπίπεδο μυστήριο
και για να λύσουμε αυτό το μυστήριο,

37
00:03:22,520 --> 00:03:26,160
πρέπει να εξετάσουμε
τα διαφορετικά στιλ αρχιτεκτονικής

38
00:03:26,240 --> 00:03:28,880
που ενίοτε συνυπάρχουν στον ίδιο δρόμο.

39
00:03:28,960 --> 00:03:30,360
Οπουδήποτε αλλού,

40
00:03:30,440 --> 00:03:33,840
θα θεωρούνταν τεκμήρια
έργου διαφορετικών πολιτισμών.

41
00:03:35,120 --> 00:03:39,480
Κάπου ανάμεσα στον Ναό της Σελήνης
και των μεγάλιθων του Σακσαϊουαμάν

42
00:03:40,200 --> 00:03:43,280
είναι άλλος ένας σημαντικός χώρος
της Ιερής Κοιλάδας,

43
00:03:43,360 --> 00:03:47,480
που φαίνεται να χρησιμοποιεί
την πιο αρχαία τεχνική μορφοποίησης.

44
00:03:49,040 --> 00:03:49,920
Το Κένκο.

45
00:03:50,000 --> 00:03:53,400
ΚΕΝΚΟ

46
00:03:54,120 --> 00:03:56,880
Το όνομά του στα κέτσουα
σημαίνει "λαβύρινθος",

47
00:03:58,800 --> 00:04:01,680
κι όπως αρχίζω να εξερευνώ,
καταλαβαίνω γιατί.

48
00:04:03,480 --> 00:04:06,440
Όταν ξεκινάς το ταξίδι για την καρδιά του,

49
00:04:06,520 --> 00:04:09,600
ένα στριφογυριστό μονοπάτι σε οδηγεί εκεί

50
00:04:09,680 --> 00:04:12,000
και σε κάνει να ψάχνεις βαθιά μέσα σου.

51
00:04:15,280 --> 00:04:20,480
Το Κένκο είναι ένα μέρος
όπου το άτομο βρίσκεται τελικά μόνο του,

52
00:04:21,400 --> 00:04:24,600
περιστοιχισμένο από μυστηριώδη
μυστικιστική ατμόσφαιρα,

53
00:04:25,080 --> 00:04:26,800
περιστοιχισμένο από σιωπή.

54
00:04:34,040 --> 00:04:36,480
Είναι ένα δίκτυο από λαξεμένες σήραγγες,

55
00:04:39,240 --> 00:04:40,960
υπόγειες στοές

56
00:04:44,080 --> 00:04:45,880
και κάτι που μοιάζει με βωμούς

57
00:04:47,680 --> 00:04:49,160
βγαλμένους από τον βράχο.

58
00:04:51,000 --> 00:04:53,840
Και όλα οδηγούν ομαλά
σ' ένα κεντρικό αμφιθέατρο,

59
00:04:56,040 --> 00:04:59,920
όπου έρχεται πάλι ο Χεσούς Γκαμάρα
να μοιραστεί την τεχνογνωσία του.

60
00:05:02,040 --> 00:05:05,640
Ήταν οι ίδιοι οι Ίνκας υπεύθυνοι
για κάποια από τις κατασκευές

61
00:05:05,720 --> 00:05:07,440
{\an8}που βλέπουμε στο Κένκο Τσίκο;

62
00:05:08,400 --> 00:05:10,360
{\an8}Όχι.

63
00:05:10,440 --> 00:05:16,600
Αν και υπάρχουν μικρές ενδείξεις
παρουσίας των Ίνκας,

64
00:05:17,280 --> 00:05:19,840
μικρές πέτρες ενωμένες
με αρμούς από λάσπη,

65
00:05:19,920 --> 00:05:26,320
που όμως χτίστηκαν με σεβασμό
πάνω από τις μορφές του Χάναν Πάτσα.

66
00:05:26,400 --> 00:05:30,760
Το τίμησαν, του φέρθηκαν με μεγάλη στοργή,

67
00:05:30,840 --> 00:05:33,280
κι αυτό το έκαναν περιβάλλοντάς το

68
00:05:33,360 --> 00:05:39,320
με πολύ ακριβείς
και γεμάτες σεβασμό κατασκευές.

69
00:05:41,440 --> 00:05:46,000
Αρχαίος λαξεμένος βράχος που περιβάλλεται
από ένα πιο υποτυπώδες οικοδόμημα,

70
00:05:46,080 --> 00:05:48,480
όπως είδα έξω από τον Ναό της Σελήνης.

71
00:05:50,200 --> 00:05:52,120
Είναι μια αντιπαράθεση στιλ

72
00:05:52,720 --> 00:05:55,880
που βρίσκουμε σε κορυφαίους
ιερούς χώρους του Περού.

73
00:05:57,320 --> 00:05:58,960
{\an8}Όπως στο Μάτσου Πίτσου,

74
00:05:59,040 --> 00:06:02,640
{\an8}η τελετουργική πέτρα Ιντιουατάνα
με τις ευθείες επιφάνειες,

75
00:06:04,800 --> 00:06:08,760
που κι αυτή φαίνεται να περιβάλλεται
από μεταγενέστερα ινκαϊκά έργα,

76
00:06:09,480 --> 00:06:12,600
ίσως προς τιμή και από σεβασμό
σ' αυτό το ιερό σημείο.

77
00:06:14,920 --> 00:06:18,040
{\an8}Αυτό θα εξηγούσε το περίεργο
μίγμα λιθοδομών που βλέπουμε

78
00:06:18,120 --> 00:06:21,320
{\an8}στους τοίχους του Κούσκο
αλλά και στο Σακσαϊουαμάν,

79
00:06:22,080 --> 00:06:26,800
{\an8}όπου μεταγενέστεροι ογκόλιθοι
έχουν προστεθεί πάνω και γύρω

80
00:06:26,880 --> 00:06:30,520
από πιθανόν πολύ παλιότερες πέτρες
με λεία επιφάνεια.

81
00:06:33,640 --> 00:06:36,040
Ανεξάρτητα από το πότε πήραν μορφή,

82
00:06:36,120 --> 00:06:38,120
παραμένει το ερώτημα: πώς;

83
00:06:38,760 --> 00:06:42,880
Μήπως βλέπουμε τα αποτυπώματα
μιας χαμένης προϊστορικής τεχνολογίας;

84
00:06:47,000 --> 00:06:49,720
{\an8}Ο συνάδελφος του Χεσούς,
Γιαν Πέτερ ντε Γιονγκ,

85
00:06:49,800 --> 00:06:52,480
{\an8}θεωρεί ότι στο Σακσαϊουαμάν
υπάρχουν στοιχεία

86
00:06:52,560 --> 00:06:55,280
{\an8}για το πώς φτιάχτηκε ο βράχος
με τόση μαεστρία.

87
00:07:03,960 --> 00:07:06,800
Γιαν, με έφερες σ' αυτήν
τη θεόστενη σήραγγα

88
00:07:06,880 --> 00:07:09,640
με τους γυαλιστερούς τοίχους.
Ποιο μέρος είναι;

89
00:07:09,720 --> 00:07:12,120
Εδώ το λένε Τσινκάνα Τσίκα.

90
00:07:13,200 --> 00:07:16,160
Δηλαδή "το μέρος όπου χάνεσαι".

91
00:07:17,960 --> 00:07:19,880
Εδώ βλέπουμε φυσικό βράχο,

92
00:07:19,960 --> 00:07:23,320
αλλά η σήραγγα είναι ξεκάθαρα
αποτέλεσμα ανθρώπινου έργου.

93
00:07:23,400 --> 00:07:26,760
Είναι χαρακτηριστικό
του πιο παλιού στιλ κατασκευής

94
00:07:26,840 --> 00:07:29,560
να δουλεύουν με φυσικό βράχο
και να του δίνουν μορφή;

95
00:07:29,640 --> 00:07:32,440
Ναι, ένα από τα χαρακτηριστικά
του Χάναν Πάτσα

96
00:07:32,520 --> 00:07:36,000
είναι ότι πλάθουν την πέτρα
με μια τεχνολογία σαν καλούπωμα.

97
00:07:36,600 --> 00:07:41,160
Βλέπεις ότι δούλεψαν με την πέτρα
σαν να ήταν μαλακή

98
00:07:41,680 --> 00:07:44,560
και πρέσαραν ό,τι ήθελαν πάνω στον βράχο.

99
00:07:44,640 --> 00:07:47,880
Όταν λες καλούπωμα
εννοείς μαλάκωμα της πέτρας

100
00:07:47,960 --> 00:07:50,280
και πρεσάρισμα του σχήματος πάνω της;

101
00:07:50,360 --> 00:07:54,120
Πιστεύουμε ότι οι πέτρες ήταν μαλακές
τη στιγμή της κατασκευής.

102
00:07:56,320 --> 00:07:58,440
Μα πώς τις μαλάκωσαν;

103
00:07:59,120 --> 00:08:03,080
Ο Γιάν θεωρεί ότι το κλειδί του μυστηρίου
βρίσκεται στα τοιχώματα.

104
00:08:05,120 --> 00:08:09,080
Μέσα σ' αυτήν τη σήραγγα
βλέπουμε πολλούς αντικατοπτρισμούς.

105
00:08:09,680 --> 00:08:12,080
Τη βλέπω να γυαλίζει σαν μέταλλο.

106
00:08:12,560 --> 00:08:14,760
Αν την αγγίξεις, είναι πολύ λεία.

107
00:08:16,720 --> 00:08:19,040
Πιστεύουμε ότι τη δούλεψαν με θερμότητα

108
00:08:19,120 --> 00:08:21,920
που δημιούργησε κάτι σαν στρώμα
πάνω στην πέτρα,

109
00:08:22,800 --> 00:08:24,960
γι' αυτό γυαλίζει.

110
00:08:27,080 --> 00:08:30,280
Οι γεωλόγοι αποκαλούν
αυτό το φαινόμενο υαλοποίηση.

111
00:08:31,440 --> 00:08:33,520
Ξέρουμε πόση θερμότητα χρειάστηκε;

112
00:08:33,600 --> 00:08:36,560
Υαλοποίηση σημαίνει "μετατροπή σε γυαλί".

113
00:08:37,280 --> 00:08:40,440
Άρα, χρειαζόμαστε
περίπου 1.400 βαθμούς Κελσίου.

114
00:08:41,080 --> 00:08:43,880
Τεράστια ποσότητα θερμότητας, δηλαδή.

115
00:08:43,960 --> 00:08:46,000
Ναι. Δεν ξέρουμε πώς το έκαναν,

116
00:08:46,080 --> 00:08:47,560
αλλά το έκαναν.

117
00:08:52,720 --> 00:08:55,280
Αν κοιτάξεις από κοντά, αναρωτιέσαι

118
00:08:55,960 --> 00:09:00,680
"Άραγε, αυτή η πηγή θερμότητας εξηγεί
γιατί φαίνονται σαν να έγιναν ένα

119
00:09:00,760 --> 00:09:03,280
οι γιγαντιαίοι μεγάλιθοι του Σακσαϊουαμάν;

120
00:09:09,080 --> 00:09:12,720
Οι αμφισβητίες θα έλεγαν
ότι η σήραγγα γυαλίζει

121
00:09:12,800 --> 00:09:16,200
επειδή πασπατεύουν άνθρωποι
τα τοιχώματά της.

122
00:09:16,280 --> 00:09:17,440
Τι απαντάς;

123
00:09:17,520 --> 00:09:19,840
Πολλοί λένε "Ναι, βέβαια.

124
00:09:19,920 --> 00:09:24,920
Τόσα χέρια περνούν από τη σήραγγα
και ακουμπούν εκεί".

125
00:09:25,400 --> 00:09:29,080
Αλλά βλέπεις ότι γυαλίζει και η οροφή
και όλη η σήραγγα.

126
00:09:29,160 --> 00:09:31,960
Θα είναι παράλογο να πούμε

127
00:09:32,040 --> 00:09:34,560
ότι αγγίζουν τα πάντα ταυτόχρονα.

128
00:09:34,640 --> 00:09:38,280
Και το επιχείρημα ότι ευθύνεται
η ηφαιστειακή δραστηριότητα;

129
00:09:38,360 --> 00:09:40,280
Εδώ δεν έχουμε ηφαίστεια.

130
00:09:40,360 --> 00:09:43,320
- Σωστά.
- Δεν είναι λογική εξήγηση.

131
00:09:45,480 --> 00:09:48,040
Για τον Γιαν, η μόνη εξήγηση που στέκει

132
00:09:48,120 --> 00:09:52,520
είναι ότι βλέπουμε τα αποτελέσματα
μιας αρχαίας επιστημονικής διαδικασίας

133
00:09:52,600 --> 00:09:56,400
που την τελειοποίησε ένας πολιτισμός
προγενέστερος των Ίνκας.

134
00:09:59,000 --> 00:10:02,840
Έγινε στο μακρινό παρελθόν από αρχαίους.

135
00:10:02,920 --> 00:10:05,840
Δεν ξέρουμε ποια ακριβώς
μέθοδο χρησιμοποίησαν.

136
00:10:07,800 --> 00:10:09,760
Κοιτάζοντας το Σακσαϊουαμάν,

137
00:10:09,840 --> 00:10:12,840
είναι σαν να βλέπω τα ίχνη
μιας χαμένης τεχνολογίας,

138
00:10:12,920 --> 00:10:15,200
μιας χαμένης μεθόδου λιθοτεχνίας,

139
00:10:15,280 --> 00:10:18,280
μιας μεθόδου που δεν κατέχουμε σήμερα,

140
00:10:18,360 --> 00:10:21,080
που δεν έχουμε την τεχνολογία
να αναπαράξουμε.

141
00:10:26,400 --> 00:10:29,400
Η ακριβής φύση της τέχνης αυτής
παραμένει μυστήριο.

142
00:10:30,760 --> 00:10:33,280
Ο Χεσούς Γκαμάρα θεωρεί
ότι η ακραία θερμότητα

143
00:10:33,360 --> 00:10:36,840
που επέτρεψε στην πέτρα
να μαλακώσει και να πλαστεί

144
00:10:37,440 --> 00:10:40,640
την έκανε ανθεκτική και σκληρή
μετά την τοποθέτησή της.

145
00:10:43,280 --> 00:10:46,000
Βλέπω γύρω μου πως, παρότι πανάρχαιες,

146
00:10:46,080 --> 00:10:48,560
οι πέτρες έχουν πολύ μοντέρνα εμφάνιση.

147
00:10:48,640 --> 00:10:51,840
Πώς καταλαβαίνεις τι βλέπουμε μπροστά μας;

148
00:10:52,480 --> 00:10:57,760
Μόνο τα μέρη που δουλεύτηκαν
με θερμότητα και καλούπωμα

149
00:10:58,360 --> 00:11:01,080
διατηρούνται χωρίς φθορές.

150
00:11:01,160 --> 00:11:05,480
Η υπόλοιπη πέτρα φαίνεται τραχιά.

151
00:11:06,000 --> 00:11:11,320
Βλέπεις τις επιπτώσεις
της περιβαλλοντογενούς διάβρωσης.

152
00:11:14,720 --> 00:11:18,040
Πώς εξηγείς αυτό που βλέπουμε εδώ;

153
00:11:18,120 --> 00:11:21,880
Υπάρχει πολύ μυστήριο
που δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε,

154
00:11:21,960 --> 00:11:26,000
επειδή αυτά είναι κομμάτια
ενός σπουδαίου ιστορικού παρελθόντος

155
00:11:26,480 --> 00:11:28,920
που συνέβη χιλιετίες πριν.

156
00:11:33,080 --> 00:11:36,080
Σε κάποια σημεία,
πρέπει απλώς να αποδεχτούμε

157
00:11:36,160 --> 00:11:40,960
ότι κοιτάζουμε
ένα ανέφικτο έργο μηχανικής.

158
00:11:41,040 --> 00:11:42,960
Ανέφικτο για μας.

159
00:11:44,560 --> 00:11:48,240
Απαιτεί από μας
να φανούμε πιο ανοιχτόμυαλοι

160
00:11:48,320 --> 00:11:52,000
στην άποψη που έχουμε για τους αρχαίους
απ' όσο είμαστε σήμερα.

161
00:11:54,080 --> 00:11:58,040
Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις
που κατέγραψαν οι Ισπανοί,

162
00:11:58,560 --> 00:12:01,280
οι προηγμένες τεχνικές λιθοδομίας

163
00:12:01,360 --> 00:12:03,560
ήταν μέρος μιας παρακαταθήκης γνώσεων

164
00:12:03,640 --> 00:12:07,080
που κληροδότησε ο δημιουργός θεός
των Άνδεων, Βιρακότσα,

165
00:12:11,000 --> 00:12:14,000
ο οποίος έκανε τις πέτρες
να παραδοθούν στη φωτιά,

166
00:12:14,520 --> 00:12:17,480
φτιάχνοντας ογκόλιθους ελαφρούς σαν φτερά,

167
00:12:17,560 --> 00:12:20,000
που αιωρούνταν κι έμπαιναν στη θέση τους.

168
00:12:22,560 --> 00:12:25,680
Κι αυτό θυμίζει πολύ
τη θεωρία της ακραίας θερμότητας.

169
00:12:28,440 --> 00:12:31,960
Γι' αυτό με ενδιαφέρουν
οι παραδόσεις των αυτοχθόνων

170
00:12:32,040 --> 00:12:36,000
που μιλούν για τις πέτρες
που λιώνουν ή συγχωνεύονται.

171
00:12:36,080 --> 00:12:39,440
Ας κρατήσουμε αυτιά και μάτια
ανοιχτά στις πιθανότητες.

172
00:12:41,360 --> 00:12:44,680
Αυτό το τεκμήριο
εφαρμογής ανεξήγητων τεχνολογιών

173
00:12:44,760 --> 00:12:48,120
το βλέπουμε σε όλα τα υψίπεδα
του αρχαίου Περού.

174
00:12:49,800 --> 00:12:52,880
Μήπως όμως υπάρχουν αποδείξεις
αρχαίων επιστημονικών έργων

175
00:12:52,960 --> 00:12:55,040
στην άλλη πλευρά των Άνδεων,

176
00:12:56,800 --> 00:13:01,440
που επίσης τα παραβλέψαμε
στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου;

177
00:13:03,800 --> 00:13:08,840
ΑΜΑΖΟΝΙΟΣ
ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΠΕΡΟΥ

178
00:13:11,720 --> 00:13:15,840
Επειδή οι περιοχές αυτές δεν είναι
ελκυστικές για τον άνθρωπο σήμερα,

179
00:13:17,000 --> 00:13:20,560
δεν σημαίνει ότι δεν ήταν ελκυστικές
ούτε στο παρελθόν.

180
00:13:21,360 --> 00:13:23,600
Οι έρευνες που γίνονται

181
00:13:23,680 --> 00:13:27,280
φέρνουν στο φως ενδείξεις
τεράστιων μυστικών στον Αμαζόνιο.

182
00:13:29,680 --> 00:13:33,280
Μάθαμε ότι τα τεκμήρια παρουσίας
ανθρώπων στην αρχαία Αμαζονία

183
00:13:34,080 --> 00:13:37,160
είναι τουλάχιστον 25.000 ετών.

184
00:13:39,680 --> 00:13:43,200
Αίφνης υπάρχει πολύ μεγαλύτερο
χρονικό περιθώριο

185
00:13:43,280 --> 00:13:45,080
να υπάρξει χαμένος πολιτισμός.

186
00:13:46,200 --> 00:13:50,920
Οι πιθανότητες που πρέπει να ερευνήσουμε
για πολιτισμούς που δημιουργήθηκαν

187
00:13:51,000 --> 00:13:53,560
αφορούν πλέον
μεγαλύτερο βάθος και διάρκεια.

188
00:13:59,800 --> 00:14:06,320
Όντως, φαίνεται ότι οι πρώτοι Ευρωπαίοι
που διέσχισαν τον Αμαζόνιο το 1542

189
00:14:07,520 --> 00:14:13,400
ίσως διέκριναν τους απογόνους
ενός τέτοιου πολιτισμού περνώντας από εδώ.

190
00:14:16,680 --> 00:14:20,400
Η αποστολή είχε επικεφαλής
τον εξερευνητή Φρανθίσκο ντε Ορεγιάνα

191
00:14:20,480 --> 00:14:23,800
και την κατέγραψε ο δομινικανός μοναχός
Γκασπάρ ντε Καρβαχάλ.

192
00:14:26,960 --> 00:14:29,160
Το ημερολόγιό του δεν έκανε λόγο

193
00:14:29,240 --> 00:14:33,080
για το απέραντο, φαινομενικά ακατοίκητο
δάσος που βλέπουμε σήμερα.

194
00:14:35,880 --> 00:14:39,600
Ο κληρικός έγραψε ότι η κοιλάδα
του Αμαζονίου ήταν γεμάτη πόλεις

195
00:14:39,680 --> 00:14:42,280
κατοικημένες από λαούς
με υψηλές δεξιότητες.

196
00:14:44,440 --> 00:14:48,880
"Ένας οικισμός", έγραψε, "απλωνόταν
χωρίς διακοπή επί 21 χιλιόμετρα".

197
00:14:49,920 --> 00:14:52,200
Τόσο είναι το μήκος του Μανχάταν.

198
00:14:55,520 --> 00:14:59,320
Όταν όμως έφτασαν Ευρωπαίοι
ιεραπόστολοι, έναν αιώνα μετά,

199
00:14:59,400 --> 00:15:01,400
δεν είδαν καμιά τέτοια πόλη.

200
00:15:03,000 --> 00:15:06,760
Οι ιστορικοί απέρριψαν το αφήγημα
του ντε Καρβαχάλ ως μύθευμα

201
00:15:06,840 --> 00:15:09,160
ώστε να εντυπωσιαστεί
το ισπανικό Στέμμα

202
00:15:09,240 --> 00:15:11,560
και να χρηματοδοτήσει νέες αποστολές.

203
00:15:14,280 --> 00:15:18,080
Όμως, καθώς η αχανής ζούγκλα
αρχίζει να φανερώνει τα μυστικά της,

204
00:15:18,560 --> 00:15:22,200
σιγά σιγά φαίνεται ότι οι αναφορές
ήταν αληθινές εξ αρχής.

205
00:15:23,960 --> 00:15:25,760
Πρόσφατες ανακαλύψεις δείχνουν

206
00:15:25,840 --> 00:15:28,760
ότι όντως υπήρχε αρχαίος πολιτισμός
στον Αμαζόνιο.

207
00:15:32,200 --> 00:15:37,880
{\an8}Ψάχνοντας με το LiDAR στην πυκνή
ζούγκλα της Βολιβίας το 2019,

208
00:15:40,240 --> 00:15:44,640
{\an8}οι αρχαιολόγοι έμειναν άναυδοι βλέποντας
τεράστιες κατασκευές και δρόμους.

209
00:15:47,200 --> 00:15:50,800
Νέες έρευνες έδειξαν
ότι επρόκειτο για τεράστιους οικισμούς.

210
00:15:52,240 --> 00:15:56,240
Όπως όλοι ξέρουμε, ο Αμαζόνιος
έχει παράδοση στις χαμένες πόλεις.

211
00:15:56,920 --> 00:16:00,840
Η λέξη "πόλεις" είναι η σωστή
για να περιγράψουμε τους οικισμούς.

212
00:16:02,480 --> 00:16:06,480
Βάσει δεδομένων και όσων ξέρουμε
για τα σημερινά χωριά στον Αμαζόνιο,

213
00:16:07,200 --> 00:16:10,120
οι ερευνητές έχουν μια ιδέα
για το πώς θα έμοιαζε

214
00:16:10,200 --> 00:16:13,520
ένας από αυτούς τους οικισμούς,
γνωστός ως Κοτόκα.

215
00:16:17,960 --> 00:16:20,320
Η πόλη είχε πλάτος κάπου 1,5 χιλιόμετρο,

216
00:16:21,480 --> 00:16:26,080
κανονική μητρόπολη, περιστοιχισμένη
από κανάλια και υπερυψωμένους δρόμους.

217
00:16:28,440 --> 00:16:33,280
Κάποιοι οδηγούσαν μέσα, σε υπερυψωμένες
βεράντες, ίσως μεμονωμένων κατοικιών.

218
00:16:36,440 --> 00:16:39,960
Και στην καρδιά της πόλης
μια επιβλητική πυραμίδα σε ύψωμα,

219
00:16:40,520 --> 00:16:42,280
πιθανόν τελετουργικό κέντρο.

220
00:16:46,160 --> 00:16:48,760
Επιπλέον, αυτή η πόλη φάνηκε να συνδέεται

221
00:16:48,840 --> 00:16:53,600
με τουλάχιστον τρεις παρόμοιους οικισμούς
με υπερυψωμένους δρόμους χιλιομέτρων.

222
00:16:56,040 --> 00:16:59,280
Δεν γνωρίζουμε πολλά
για τους κατοίκους αυτής της πόλης.

223
00:16:59,360 --> 00:17:02,280
Ξέρουμε όμως ότι κρυμμένες
κάτω από τη ζούγκλα,

224
00:17:02,360 --> 00:17:05,640
είναι κι άλλες πόλεις. Πολύ περισσότερες.

225
00:17:07,560 --> 00:17:09,960
{\an8}Οι αρχαιολόγοι έχουν συλλέξει στοιχεία

226
00:17:10,040 --> 00:17:13,560
{\an8}που αποκαλύπτουν τη λεγόμενη
χαμένη κοιλάδα αρχαίων πόλεων

227
00:17:13,640 --> 00:17:15,560
κρυμμένα στον Αμαζόνιο του Ισημερινού.

228
00:17:17,240 --> 00:17:20,840
Στον δυτικό Αμαζόνιο,
οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν πρόσφατα

229
00:17:20,920 --> 00:17:23,600
ένα καθώς φαίνεται
μεγάλο σύμπλεγμα οικισμών

230
00:17:24,360 --> 00:17:29,480
συνδεδεμένων με δρόμους,
ηλικίας 2.500 ετών,

231
00:17:30,480 --> 00:17:32,920
όπως τα γεωγλυφικά που είδα στη Βραζιλία.

232
00:17:34,400 --> 00:17:38,320
Η δημιουργία μεγάλων πόλεων,
η δημιουργία των γεωγλυφικών του Άκρε,

233
00:17:38,400 --> 00:17:41,560
δεν θεωρούνταν ότι ήταν στις δυνατότητες

234
00:17:41,640 --> 00:17:44,160
των κυνηγών-συλλεκτών του Αμαζονίου,

235
00:17:44,240 --> 00:17:46,000
κι όμως ξεκάθαρα ήταν.

236
00:17:47,840 --> 00:17:51,840
Όλο και περισσότεροι τέτοιοι οικισμοί
συνεχίζουν να ανακαλύπτονται,

237
00:17:52,760 --> 00:17:56,000
υποδεικνύοντας έναν εκτεταμένο
πολιτισμό του Αμαζονίου,

238
00:17:57,200 --> 00:18:01,080
ο οποίος μπορεί να ήταν πατρίδα
ως και 20 εκατομμυρίων ανθρώπων.

239
00:18:03,920 --> 00:18:07,800
Αυτό που μαθαίνουμε τώρα
είναι ότι η ιστορία του Αμαζονίου

240
00:18:07,880 --> 00:18:09,880
δεν είναι αυτή που μας είχαν πει.

241
00:18:11,640 --> 00:18:15,760
Ίσως ο ντε Καρβαχάλ είδε όντως
μεγάλους οικισμούς το 1542.

242
00:18:18,320 --> 00:18:22,560
Τότε, όμως, γιατί οι Ευρωπαίοι
που διέσχισαν το ποτάμι έναν αιώνα μετά

243
00:18:22,640 --> 00:18:24,480
δεν είδαν κανένα τεκμήριό τους;

244
00:18:28,000 --> 00:18:30,280
Η εξήγηση είναι μάλλον ζοφερή.

245
00:18:31,760 --> 00:18:34,640
Όταν Ισπανοί και Πορτογάλοι
ήρθαν στην Αμερική,

246
00:18:34,720 --> 00:18:37,640
έφεραν μαζί τους
ολόκληρη σειρά ασθενειών

247
00:18:37,720 --> 00:18:40,640
στις οποίες οι Ευρωπαίοι
είχαν φυσική ανοσία,

248
00:18:40,720 --> 00:18:42,640
αλλά οι λαοί του Αμαζονίου όχι.

249
00:18:45,280 --> 00:18:48,400
Κάθε πληθυσμός που υπήρχε εδώ
θα αφανίστηκε,

250
00:18:49,160 --> 00:18:52,520
ενώ το τροπικό δάσος
ανέκτησε σύντομα τους οικισμούς τους.

251
00:18:53,560 --> 00:18:56,080
Αλλά βρίσκουμε τον απόηχο
αυτού του πολιτισμού

252
00:18:56,680 --> 00:19:00,280
και σε έναν μύθο του δυτικού Αμαζονίου
που λένε οι Τουκάνο.

253
00:19:02,040 --> 00:19:05,600
Οι Τουκάνο έχουν μια ιστορία
για το πώς οι πρόγονοί τους

254
00:19:05,680 --> 00:19:09,360
έφτασαν στην περιοχή
στο πλαίσιο μιας αποστολής εκπολιτισμού,

255
00:19:09,440 --> 00:19:14,040
σε μια φιδόμορφη λέμβο που ταξιδεύει
κατά μήκος του συστήματος του Αμαζονίου.

256
00:19:16,680 --> 00:19:18,440
Σύμφωνα με τον θρύλο,

257
00:19:18,520 --> 00:19:22,040
αυτό το κανό-ανακόντα
είχε στο πηδάλιο ένα πνεύμα

258
00:19:22,520 --> 00:19:25,160
και μετέφερε ένα φορτίο μεταναστών.

259
00:19:28,880 --> 00:19:32,680
Λίγο αργότερα, η κόρη του Ήλιου
κατέβηκε στη Γη

260
00:19:33,800 --> 00:19:36,480
φέροντας τα δώρα
της φωτιάς και των εργαλείων

261
00:19:38,040 --> 00:19:40,240
και τη γνώση τεχνών και επαγγελμάτων.

262
00:19:43,320 --> 00:19:47,920
Μαζί με τους υπερφυσικούς συνεργάτες της
βοήθησαν τους ανθρώπους να ακμάσουν

263
00:19:48,920 --> 00:19:51,640
προτού επιστρέψουν
στην εξώκοσμη κατοικία τους.

264
00:19:55,720 --> 00:20:00,360
Αυτό μου θυμίζει τόσο πολύ
τις ιστορίες του εκπολιτιστή ήρωα

265
00:20:00,440 --> 00:20:01,840
που λέγονται παντού,

266
00:20:01,920 --> 00:20:05,120
ώστε νιώθω ότι πρόκειται
για το ίδιο μοτίβο.

267
00:20:05,200 --> 00:20:07,120
Αυτά τα θέματα ανακύπτουν διαρκώς.

268
00:20:08,320 --> 00:20:10,520
Ένα πνεύμα που έφτασε με σκάφος,

269
00:20:12,720 --> 00:20:15,280
όπως ο Κετσαλκόατλ
στον μύθο των Αζτέκων.

270
00:20:16,920 --> 00:20:19,760
Ή ο Χότου Ματούα
όταν έφτασε στο Ράπα Νούι.

271
00:20:22,400 --> 00:20:25,360
Ή ο Βιρακότσα, που βγήκε
από τα νερά της λίμνης Τιτικάκα

272
00:20:25,440 --> 00:20:27,040
έπειτα από μια εποχή χάους.

273
00:20:30,760 --> 00:20:32,480
Μπορεί η κόρη του Ήλιου

274
00:20:32,560 --> 00:20:35,840
και η αποστολή της να ενθαρρύνει
τον εποικισμό του Αμαζονίου

275
00:20:36,360 --> 00:20:40,040
να έχει σχέση με τον ίδιο
χαμένο πολιτισμό που ψάχνω;

276
00:20:45,280 --> 00:20:46,800
Στις περουβιανές Άνδεις,

277
00:20:46,880 --> 00:20:50,000
ο Βιρακότσα υποτίθεται
ότι έκανε θαύματα με την πέτρα.

278
00:20:51,240 --> 00:20:55,120
Εδώ στον Αμαζόνιο,
όπου σπανίζουν οι μεγάλοι βράχοι,

279
00:20:55,720 --> 00:21:00,400
οι κατασκευές από λιγότερο ανθεκτικά υλικά
όπως ξύλο και χώμα σαφώς κυριαρχούν.

280
00:21:04,200 --> 00:21:06,800
Λιγότερο σαφές είναι πώς κατάφεραν

281
00:21:06,880 --> 00:21:11,040
να κάνουν αυτό το φαινομενικά
αφιλόξενο μέρος σπίτι τους.

282
00:21:13,600 --> 00:21:16,360
Πώς συντήρησαν τεράστιους πληθυσμούς

283
00:21:17,720 --> 00:21:21,080
σε εδάφη που τόσον καιρό
θεωρούσαμε άγονα;

284
00:21:23,520 --> 00:21:27,600
Αν δεν κατανοήσουμε
την ικανότητα των λαών του Αμαζονίου

285
00:21:27,680 --> 00:21:30,120
να θρέψουν πληθυσμούς εκατομμυρίων,

286
00:21:30,200 --> 00:21:35,320
τότε δεν θα κατανοήσουμε ποτέ την αλήθεια
για την ανθρώπινη ιστορία συνολικά.

287
00:21:36,800 --> 00:21:40,880
Μια εξήγηση ίσως υπάρχει
στην καρδιά του βραζιλιανού Αμαζονίου,

288
00:21:42,400 --> 00:21:43,520
κοντά στο Μανάους.

289
00:21:45,120 --> 00:21:48,360
Από τα εδάφη του ίδιου του Αμαζονίου,

290
00:21:48,880 --> 00:21:51,960
ένα μυστικό θαμμένο από καιρό
βγήκε πρόσφατα στο φως.

291
00:21:52,560 --> 00:21:56,120
Τεκμήρια μιας αρχαίας επιστήμης
που βοηθά να εξηγήσουμε

292
00:21:56,200 --> 00:21:59,680
πώς το τροπικό δάσος
συντήρησε μεγάλους αστικούς πληθυσμούς.

293
00:22:03,640 --> 00:22:06,480
Η Άνζελα Αραούζο είναι αρχαιολόγος,

294
00:22:06,560 --> 00:22:09,560
ειδική στην ιστορική σχέση
ανθρώπων και φυτών.

295
00:22:14,040 --> 00:22:18,080
Πρόσφατα εστίασε τις μελέτες της
σε ένα μυστηριώδες φαινόμενο.

296
00:22:21,400 --> 00:22:26,440
Κανονικά, τα χώματα του τροπικού δάσους
δεν είναι ιδιαίτερα γόνιμα

297
00:22:26,520 --> 00:22:28,520
ή κατάλληλα για γεωργία.

298
00:22:30,840 --> 00:22:33,760
Όμως, γύρω από τους οικισμούς,
αρχαίους και νέους,

299
00:22:33,840 --> 00:22:36,400
οι επιστήμονες βρήκαν κάτι εκπληκτικό.

300
00:22:37,440 --> 00:22:39,600
Αυτοαναγεννώμενες εκτάσεις με χώμα

301
00:22:40,240 --> 00:22:43,440
που το αποκαλούν "τέρα πρέτα",
μαύρη γη του Αμαζονίου.

302
00:22:44,960 --> 00:22:50,360
Εδώ έχουμε χώμα που είναι σκούρο
σε σύγκριση με τα γύρω χώματα.

303
00:22:50,440 --> 00:22:53,600
Μυστηριωδώς και κατά παράξενο τρόπο
περιέχει βακτήρια

304
00:22:53,680 --> 00:22:56,400
που αναπαράγονται και ανανεώνονται διαρκώς

305
00:22:56,480 --> 00:23:00,320
και ανανεώνουν τη γονιμότητα του εδάφους.
Είναι σαν μαγικό χώμα.

306
00:23:02,040 --> 00:23:06,200
Κι αυτό το χώμα με τις υπερδυνάμεις
ανακαλύπτεται σε όλο τον Αμαζόνιο,

307
00:23:06,840 --> 00:23:08,760
όπου υπάρχουν τεκμήρια ανθρώπων.

308
00:23:11,360 --> 00:23:14,600
Συναντώ την Άνζελα σε έναν οικισμό
που βρέθηκε πρόσφατα

309
00:23:15,280 --> 00:23:17,280
για να δω ο ίδιος τη μαύρη γη.

310
00:23:19,360 --> 00:23:24,760
Πότε ενδιαφέρθηκες σοβαρά
για τη μαύρη γη του Αμαζονίου;

311
00:23:24,840 --> 00:23:26,080
{\an8}ΑΝΖΕΛΑ ΑΡΑΟΥΖΟ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ

312
00:23:26,160 --> 00:23:31,680
{\an8}Σήμερα χρησιμοποιούμε κι εμείς οι ντόπιοι
αυτό το χώμα για καλλιέργειες.

313
00:23:31,760 --> 00:23:36,720
Και ξαφνικά διαπίστωσα μια αλληλεπίδραση

314
00:23:36,800 --> 00:23:39,680
ανάμεσα στο παρελθόν
και αυτούς τους πληθυσμούς.

315
00:23:39,760 --> 00:23:42,760
Έτσι κι εγώ θέλησα
να καταλάβω γιατί και πώς

316
00:23:42,840 --> 00:23:48,000
συνδέονταν αυτοί οι πληθυσμοί
με το μαύρο χώμα, τη μαύρη γη.

317
00:23:48,720 --> 00:23:51,960
Οι ερευνητές είδαν ότι
ανάμικτα με τα οργανικά στοιχεία

318
00:23:52,040 --> 00:23:55,440
κάθε επιφάνειας μαύρης γης,
όσο παλιάς κι αν ήταν,

319
00:23:55,960 --> 00:23:57,880
υπάρχουν θραύσματα κεραμικών,

320
00:23:59,000 --> 00:24:01,880
αδιαμφισβήτητα τεκμήρια
συμμετοχής των ανθρώπων

321
00:24:01,960 --> 00:24:03,960
στην παραγωγή αυτού του χώματος.

322
00:24:05,320 --> 00:24:09,920
Και μελέτες έχουν βρει δείγματα
ηλικίας τουλάχιστον 7.000 ετών.

323
00:24:13,200 --> 00:24:15,200
Πόσο μεγάλοι ήταν οι πληθυσμοί;

324
00:24:15,280 --> 00:24:19,240
Δεν μπορώ να πω σίγουρα,
αλλά υπάρχουν αρχεία που δείχνουν

325
00:24:19,320 --> 00:24:23,480
ότι υπήρχαν τουλάχιστον
τρία εκατομμύρια άνθρωποι

326
00:24:23,560 --> 00:24:26,640
που ζούσαν μόνο στην περιοχή
του Άλτο Ρίο Νέγκρο.

327
00:24:27,240 --> 00:24:32,040
Πιστεύεις ότι οι αρχαίοι εφηύραν
ευφυώς αυτό το χώμα επίτηδες;

328
00:24:32,120 --> 00:24:36,560
Ή ανακάλυψαν κατά τύχη
τις ιδιαίτερες ιδιότητές του;

329
00:24:36,640 --> 00:24:39,000
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι ήταν σκόπιμο.

330
00:24:39,080 --> 00:24:43,720
Αυτό που συνέβη, πιστεύω, ήταν
ότι με τόσους κατοίκους στην περιοχή,

331
00:24:43,800 --> 00:24:49,360
παράγονταν πολλά απόβλητα
και η αποσύνθεσή τους είχε αυτό το όφελος.

332
00:24:50,880 --> 00:24:53,320
Αλλά είναι κάτι σαν την κότα και το αυγό.

333
00:24:55,000 --> 00:24:56,960
Βλέπω ένα παράδοξο εδώ.

334
00:24:57,040 --> 00:24:59,520
Από τη μία λέμε

335
00:25:00,040 --> 00:25:03,360
ότι υπήρχαν πολύ μεγάλοι
πληθυσμοί στον Αμαζόνιο

336
00:25:03,440 --> 00:25:06,640
κι ότι ως τυχαίο προϊόν της παρουσίας τους

337
00:25:06,720 --> 00:25:08,720
δημιούργησαν τη μαύρη γη.

338
00:25:09,520 --> 00:25:12,840
Από την άλλη όμως λέμε
ότι τα φυσικά χώματα του Αμαζονίου

339
00:25:12,920 --> 00:25:17,120
δεν είναι αρκετά γόνιμα
για να συντηρήσουν μεγάλους πληθυσμούς.

340
00:25:18,160 --> 00:25:22,840
Δεν φαίνεται πιθανό
αυτό που επέτρεψε τους μεγάλους πληθυσμούς

341
00:25:22,920 --> 00:25:24,680
να ήταν η ίδια η μαύρη γη;

342
00:25:24,760 --> 00:25:28,240
Εγώ πιστεύω ότι μπορεί
να υπάρχει μια πιθανότητα

343
00:25:28,320 --> 00:25:32,800
να κατάλαβαν ότι η περιοχή είναι γόνιμη,

344
00:25:33,520 --> 00:25:38,400
αλλά δεν είπαν ποτέ από πρόθεση
"Θα πετάξω απόβλητα

345
00:25:38,480 --> 00:25:43,240
για να γονιμοποιήσω τη γη
και να βελτιώσω την παραγωγή".

346
00:25:46,760 --> 00:25:48,280
Η έρευνα συνεχίζεται.

347
00:25:48,960 --> 00:25:51,880
Αλλά για μένα,
ο λόγος που φαίνεται τόσο εσκεμμένο

348
00:25:52,480 --> 00:25:55,880
είναι ότι η μαύρη γη
βρίσκεται σε όλο τον Αμαζόνιο,

349
00:25:56,480 --> 00:25:59,400
αναπόφευκτα κοντά
σε προϊστορικούς οικισμούς.

350
00:26:01,480 --> 00:26:03,960
Πρέπει να είμαστε πιο ανοιχτόμυαλοι

351
00:26:04,040 --> 00:26:08,440
όταν εξετάζουμε τις ικανότητες
των αρχαίων απ' όσο είμαστε σήμερα.

352
00:26:08,520 --> 00:26:12,040
Πρέπει να τους θεωρήσουμε
κυρίαρχους του περιβάλλοντός τους,

353
00:26:12,120 --> 00:26:17,400
που το έκαναν λειτουργικό γι' αυτούς
επί χιλιάδες χιλιάδων ετών.

354
00:26:20,520 --> 00:26:22,920
Και καθώς η ζούγκλα είναι απέραντη,

355
00:26:23,440 --> 00:26:27,240
ποιος ξέρει πόσες εκτάσεις μαύρης γης
που δεν γνωρίζουμε ακόμα

356
00:26:27,720 --> 00:26:30,360
ίσως μετέθεταν την προέλευση
του θαυματουργού χώματος

357
00:26:30,440 --> 00:26:32,680
ακόμα πιο πίσω στο παρελθόν.

358
00:26:34,600 --> 00:26:36,320
Η πρόταση που παρουσιάζω εδώ

359
00:26:36,400 --> 00:26:39,360
και την αμφισβητούν με πάθος
πολλοί αρχαιολόγοι

360
00:26:39,920 --> 00:26:43,600
είναι ότι ο εποικισμός και η επέκταση
πληθυσμών στον Αμαζόνιο

361
00:26:43,680 --> 00:26:45,400
ήταν προγραμματισμένα.

362
00:26:47,920 --> 00:26:51,360
Όμως, η κατασκευή και συντήρηση
αυτών των αχανών οικισμών

363
00:26:51,440 --> 00:26:54,680
θα απαιτούσε τεράστιες ποσότητες
φυσικών πόρων.

364
00:26:56,240 --> 00:26:59,280
Όχι μόνο τρόφιμα
αλλά και κάτι που θα έλεγε κανείς

365
00:26:59,360 --> 00:27:01,840
ότι δεν σπανίζει ποτέ στον Αμαζόνιο.

366
00:27:02,920 --> 00:27:03,800
Ξυλεία.

367
00:27:08,520 --> 00:27:12,080
Ο Αμαζόνιος είναι ένα θαύμα
φυσικής ποικιλότητας.

368
00:27:14,440 --> 00:27:19,360
Σήμερα υπάρχουν εδώ
περίπου 390 δισεκατομμύρια δέντρα,

369
00:27:20,120 --> 00:27:22,680
περίπου 16.000 ειδών.

370
00:27:26,280 --> 00:27:29,200
Κι αν σας έλεγα
ότι αυτή η απέραντη ζούγκλα

371
00:27:29,280 --> 00:27:32,160
είναι το τελικό αποτέλεσμα
μιας εκστρατείας

372
00:27:32,240 --> 00:27:35,800
που ξεκίνησαν οι άνθρωποι
χιλιάδες χρόνια πριν;

373
00:27:37,880 --> 00:27:41,200
Κι αν σας έλεγα
ότι ο Αμαζόνιος ίσως φυτεύτηκε;

374
00:27:48,200 --> 00:27:50,400
ΑΜΑΖΟΝΙΑ

375
00:27:50,480 --> 00:27:53,680
Ερευνητές επιβεβαίωσαν
ότι την Εποχή των Παγετώνων

376
00:27:53,760 --> 00:27:56,320
ο Αμαζόνιος δεν ήταν πυκνή ζούγκλα

377
00:27:57,360 --> 00:27:59,680
αλλά λιβάδια που τα χώριζαν δέντρα.

378
00:28:01,160 --> 00:28:05,760
Υπέθεσαν ότι η άνοδος της θερμοκρασίας
γέννησε το σημερινό τροπικό δάσος.

379
00:28:06,520 --> 00:28:10,680
Πρόσφατα όμως, αρχαιοβοτανολόγοι
αποκάλυψαν κάτι απρόσμενο.

380
00:28:11,240 --> 00:28:12,720
Το μισό δάσος αποτελείται

381
00:28:12,800 --> 00:28:16,760
από μόλις το 1,4% των γνωστών
ειδών δέντρων του Αμαζονίου,

382
00:28:17,760 --> 00:28:22,760
τα ίδια είδη, τελικά, που τυχαίνει
να είναι χρήσιμα στους ανθρώπους.

383
00:28:24,680 --> 00:28:29,400
Ήταν αποτέλεσμα ενός μακρόπνοου έργου
που ξεκίνησε χιλιάδες χρόνια πριν,

384
00:28:29,960 --> 00:28:32,480
ενός έργου που τελικά θα απέφερε

385
00:28:32,560 --> 00:28:36,080
έναν εκτεταμένο
αυτόχθονα πολιτισμό του Αμαζονίου;

386
00:28:38,160 --> 00:28:39,760
Και υπάρχει και κάτι άλλο.

387
00:28:40,280 --> 00:28:43,200
Όπως η μαύρη γη,
τα περισσότερα χρήσιμα δέντρα

388
00:28:43,280 --> 00:28:47,240
βρίσκονται κοντά στις αρχαίες πόλεις
που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα.

389
00:28:49,000 --> 00:28:53,520
Την εχθρική, επικίνδυνη ζούγκλα
που βλέπουμε εμείς οι δυτικοί

390
00:28:53,600 --> 00:28:55,920
αυτοί την έκαναν πατρίδα εκατομμυρίων,

391
00:28:56,000 --> 00:28:57,840
μετατρέποντας τον Αμαζόνιο σε κήπο,

392
00:28:57,920 --> 00:29:00,560
τόπο που υπηρετούσε
τις ανθρώπινες ανάγκες.

393
00:29:02,120 --> 00:29:04,560
{\an8}Τον 20ό αιώνα θεωρούσαμε

394
00:29:04,640 --> 00:29:08,720
{\an8}ότι η ενδοχώρα του Αμαζονίου
ήταν εντελώς παρθένα.

395
00:29:09,720 --> 00:29:11,560
Ότι δεν την άγγιξαν άνθρωποι.

396
00:29:11,640 --> 00:29:14,840
Τώρα ξέρουμε ότι
πολλά από τα δέντρα που έχουμε εδώ,

397
00:29:14,920 --> 00:29:19,720
η φιστικιά Βραζιλίας, πολλοί φοίνικες,
είναι ημικαλλιεργούμενα

398
00:29:19,800 --> 00:29:22,360
ή και καλλιεργούμενα και εξημερωμένα.

399
00:29:22,440 --> 00:29:26,240
Έτσι, οι γνώσεις μας
για το δάσος έχουν αλλάξει.

400
00:29:28,080 --> 00:29:31,320
Αυτό το επιστημονικό έργο
είναι σε εξέλιξη στον Αμαζόνιο

401
00:29:31,400 --> 00:29:33,360
για πάρα πολύ καιρό.

402
00:29:36,600 --> 00:29:38,040
Για πόσον καιρό ακριβώς;

403
00:29:40,320 --> 00:29:41,760
Το πολύ ενδιαφέρον είναι

404
00:29:41,840 --> 00:29:45,760
ότι η παλιότερη χρονολογία καλλιέργειας
δέντρων που έχουν βρεθεί

405
00:29:45,840 --> 00:29:48,440
είναι τα 10.800 έτη.

406
00:29:50,440 --> 00:29:52,440
Στα τέλη της Εποχής των Παγετώνων,

407
00:29:52,520 --> 00:29:56,400
τότε ακριβώς που βλέπουμε παρόμοια άλματα

408
00:29:56,480 --> 00:30:00,160
στον ανθρώπινο πολιτισμό
και την καινοτομία σε όλο τον πλανήτη.

409
00:30:03,200 --> 00:30:04,720
Αναπόφευκτα αναρωτιόμαστε

410
00:30:04,800 --> 00:30:09,000
τι άλλο μένει να βρεθεί
στο αχανές τροπικό δάσος του Αμαζονίου

411
00:30:09,080 --> 00:30:13,240
που δεν έπρεπε να είναι εκεί
κι όμως ξεκάθαρα είναι.

412
00:30:17,880 --> 00:30:21,360
Όπως είδαμε στην προηγμένη λιθοδομία
του αρχαίου Περού,

413
00:30:21,440 --> 00:30:25,600
αυτά τα εξελιγμένα αγροτικά έργα
και ο εποικισμός του Αμαζονίου,

414
00:30:26,240 --> 00:30:28,400
που ξεκίνησαν χιλιάδες χρόνια πριν,

415
00:30:28,480 --> 00:30:30,760
υποδηλώνουν επιστημονικά επιτεύγματα

416
00:30:30,840 --> 00:30:34,480
αν μη τι άλλο απρόσμενα
σε τόσο παλιά εποχή.

417
00:30:37,840 --> 00:30:41,920
Πρέπει να θέσουμε σε νέο πλαίσιο
την αντίληψή μας για τον Αμαζόνιο.

418
00:30:42,000 --> 00:30:46,400
Πρέπει να τον δούμε ως προϊόν
ανθρώπινης ευφυΐας και πρωτοβουλίας,

419
00:30:46,480 --> 00:30:49,240
ανθρώπινης εφευρετικότητας και πρόθεσης.

420
00:30:50,560 --> 00:30:53,720
Το πιο εκπληκτικό παράδειγμα
τεχνολογίας του Αμαζονίου

421
00:30:53,800 --> 00:30:58,200
ίσως υποδεικνύει και μια απρόσμενη πηγή
αυτής της προηγμένης γνώσης.

422
00:31:05,040 --> 00:31:08,040
Γύρισα στον περουβιανό Αμαζόνιο
για να μάθω κι άλλα.

423
00:31:09,680 --> 00:31:12,960
{\an8}Αυτό είναι το Ικίτος,
μια παρόχθια πόλη σε μια συμβολή

424
00:31:13,040 --> 00:31:15,760
του μεγάλου ποταμού
με διάφορους παραπόταμους.

425
00:31:17,040 --> 00:31:18,920
Το λιμάνι είναι καινούριο,

426
00:31:19,000 --> 00:31:21,960
όμως η περιοχή, επί χιλιάδες χρόνια,

427
00:31:23,160 --> 00:31:26,160
ήταν κέντρο μιας σημαντικής
πολιτισμικής πρακτικής,

428
00:31:26,240 --> 00:31:28,000
της χρήσης αγιαουάσκα.

429
00:31:29,600 --> 00:31:31,560
ΑΓΙΑΟΥΑΣΚΑ

430
00:31:33,240 --> 00:31:36,760
{\an8}Ο δρ Λουίς Εδουάρδο Λούνα
είναι αυτόχθων ανθρωπολόγος

431
00:31:36,840 --> 00:31:40,320
και κορυφαίος ειδικός
σε αυτό το αρχαίο φυτικό φάρμακο.

432
00:31:41,880 --> 00:31:44,640
Έχω δει πολλούς να παίρνουν αγιαουάσκα

433
00:31:44,720 --> 00:31:47,400
και μένω έκπληκτος από αυτά που βιώνουν,

434
00:31:47,480 --> 00:31:50,200
ενίοτε με απίστευτα ταξίδια
σε άλλες σφαίρες,

435
00:31:50,280 --> 00:31:52,400
άλλοτε απλώς κοιτάζοντας μέσα τους,

436
00:31:52,480 --> 00:31:55,480
βρίσκοντας τρόπους
να λύσουν τα προβλήματά τους.

437
00:31:55,560 --> 00:31:58,920
Τι βλέπεις να συμβαίνει;
Σημαντικές αλλαγές στη ζωή τους;

438
00:31:59,000 --> 00:32:01,200
Πολλοί άνθρωποι μου γράφουν

439
00:32:01,280 --> 00:32:04,400
ότι αυτές οι εμπειρίες
τους άλλαξαν τη ζωή,

440
00:32:04,480 --> 00:32:06,600
τους άλλαξαν τελείως την οπτική.

441
00:32:08,400 --> 00:32:11,240
Η χρήση αγιαουάσκα
έχει γίνει δημοφιλής τελευταία

442
00:32:11,320 --> 00:32:13,320
στη σύγχρονη κοινωνία μας.

443
00:32:14,880 --> 00:32:20,120
Αλλά για τους αυτόχθονες του Αμαζονίου,
το αφέψημα είχε ανέκαθεν ιερή δύναμη.

444
00:32:22,040 --> 00:32:24,440
Πολλοί αυτόχθονες λένε, ξέρεις,

445
00:32:24,520 --> 00:32:27,800
ότι παίρνουν αγιαουάσκα για να καταλάβουν
τους κανόνες της κοινωνίας.

446
00:32:27,880 --> 00:32:30,160
Να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι.

447
00:32:34,200 --> 00:32:39,360
Η προετοιμασία της αγιαουάσκα είναι
καθήκον των σαμάνων ή κουραντέρος.

448
00:32:42,720 --> 00:32:46,640
{\an8}Όπως ο Δον Φρανσίσκο Μόντες Σούνα
από τη φυλή των Καπανάουα,

449
00:32:47,760 --> 00:32:51,360
{\an8}που πρέπει να καπνίσει
ένα αρχαίο είδος καπνού,

450
00:32:51,440 --> 00:32:54,440
γνωστό ως μαπάτσο,
για να εξαγνίσει το τελετουργικό.

451
00:32:57,360 --> 00:33:02,960
Στη γλώσσα των Καπανάουα
με λένε Σαμορίν Κιγιάσι Πιάρι.

452
00:33:03,880 --> 00:33:07,720
Σαμορίν Κιγιάσι Πιάρι,
που θα πει "Άγγελος της Ζούγκλας".

453
00:33:19,480 --> 00:33:22,120
Προέρχομαι από οικογένεια θεραπευτών.

454
00:33:23,040 --> 00:33:27,120
Νιώθω τη σύνδεση με τους προγόνους μου,

455
00:33:27,600 --> 00:33:32,440
τη γιαγιά μου, τον προπάππο μου,
όλη την οικογένεια.

456
00:33:32,520 --> 00:33:38,880
Συνδεόμαστε και νιώθουμε τη σχέση
με ό,τι έχει να κάνει με την Αμαζονία.

457
00:33:41,120 --> 00:33:43,840
Όσο προχωρά η έρευνα,
αυξάνονται οι ενδείξεις

458
00:33:43,920 --> 00:33:46,280
ότι η αγιαουάσκα κάνει καλό στην υγεία.

459
00:33:49,280 --> 00:33:53,200
Βρασμένη, η κληματσίδα και μόνο
έχει ισχυρές θεραπευτικές ιδιότητες

460
00:33:53,680 --> 00:33:57,000
χάρη σε ένα μόριο που περιέχει,
γνωστό ως χαρμίνη.

461
00:34:00,320 --> 00:34:03,160
Έχουν γίνει μελέτες
που υποδεικνύουν νευρογένεση,

462
00:34:03,640 --> 00:34:06,840
ότι η χαρμίνη παράγει νέους νευρώνες,

463
00:34:06,920 --> 00:34:09,520
ακόμα και νέα βήτα κύτταρα
για το πάγκρεας.

464
00:34:10,080 --> 00:34:14,440
Και ίσως και νέα κύτταρα
για τους συνδέσμους και ούτω καθεξής.

465
00:34:16,800 --> 00:34:19,280
Η χαρμίνη της κληματσίδας
είναι ιατρικό θαύμα,

466
00:34:21,600 --> 00:34:24,040
αλλά δεν παράγει κατάσταση ενόρασης.

467
00:34:24,680 --> 00:34:28,600
Αυτό συμβαίνει μόνο όταν συνδυαστεί
με τα φύλλα άλλων φυτών,

468
00:34:28,680 --> 00:34:32,800
γηγενών του Αμαζονίου,
όπως αυτό, το λεγόμενο τσαλιπόνγκα,

469
00:34:35,240 --> 00:34:39,160
που περιέχει την ψυχοδραστική ουσία
στην καρδιά της αγιαουάσκα,

470
00:34:39,680 --> 00:34:42,400
το DMT, συντομογραφία
της διμεθυλοτρυπταμίνης.

471
00:34:46,200 --> 00:34:49,720
Το DMT θεωρείται
από τα πιο ισχυρά ψυχεδελικά.

472
00:34:50,520 --> 00:34:53,440
Οι μελέτες επιβεβαιώνουν
ότι είναι μη εθιστικό

473
00:34:54,880 --> 00:34:57,360
και μπορεί να έχει θεραπευτικές ιδιότητες

474
00:34:57,440 --> 00:35:00,280
αν χορηγηθεί
σε ελεγχόμενες δόσεις και συνθήκες.

475
00:35:03,840 --> 00:35:07,840
Ανακαλύπτουμε πως αν συνοδευτεί
και με ψυχοθεραπεία,

476
00:35:07,920 --> 00:35:12,520
μπορεί να βοηθήσει πολύ στην ίαση
χρόνιων, ανίατων ασθενειών.

477
00:35:16,280 --> 00:35:18,120
Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα.

478
00:35:18,720 --> 00:35:20,840
Το DNT δεν είναι από στόματος δραστικό

479
00:35:21,320 --> 00:35:25,160
επειδή ένζυμα του εντέρου
το καταστρέφουν μόλις έρθουν σε επαφή.

480
00:35:27,240 --> 00:35:28,200
Ακριβώς εδώ

481
00:35:28,280 --> 00:35:31,240
είναι που παρεμβαίνει
ο σαμανισμός του Αμαζονίου

482
00:35:31,960 --> 00:35:33,600
με μια σπουδαία λύση.

483
00:35:35,320 --> 00:35:38,480
Αυτό που γίνεται είναι
ότι η χαρμίνη της κληματσίδας

484
00:35:38,560 --> 00:35:42,600
εμποδίζει την καταστροφή
του DMT στο έντερο.

485
00:35:43,280 --> 00:35:46,080
Έτσι, το DMT περνά
τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό

486
00:35:46,160 --> 00:35:49,400
και μπαίνει σε υποδοχείς του εγκεφάλου.

487
00:35:50,080 --> 00:35:52,920
Αυτό είναι που παράγει τα οράματα, το DNT.

488
00:35:54,320 --> 00:35:55,200
Το αποτέλεσμα;

489
00:35:55,800 --> 00:35:59,280
Από τις δεκάδες χιλιάδες
είδη φυτών του Αμαζονίου,

490
00:36:00,200 --> 00:36:05,480
μόνο ο συνδυασμός κληματσίδας αγιαουάσκα
με τα φύλλα φυτού που περιέχει DMT

491
00:36:05,560 --> 00:36:08,880
θα παράξει την πολύτιμη
κατάσταση ενόρασης.

492
00:36:12,040 --> 00:36:17,560
Έχουμε δύο φυτά, που δεν είναι
ψυχοδραστικά από μόνα τους

493
00:36:17,640 --> 00:36:22,280
αλλά γίνονται όταν βράσουν μαζί
για να παράξουν το αφέψημα της αγιαουάσκα.

494
00:36:22,800 --> 00:36:24,520
Για να γίνει αυτό εμπειρικά

495
00:36:24,600 --> 00:36:28,400
ίσως χρειάστηκε να γίνουν πειράματα
επί αιώνες ή χιλιετίες.

496
00:36:30,160 --> 00:36:33,560
Εδώ υπάρχει ένα μυστήριο.
Πώς έκαναν αυτήν την ανακάλυψη;

497
00:36:33,640 --> 00:36:36,760
Εμένα μου φαίνεται σαν επιστημονικό έργο.

498
00:36:36,840 --> 00:36:38,440
Είναι, οπωσδήποτε.

499
00:36:38,520 --> 00:36:41,280
Βασίζεται στην εμπειρία, στην παρατήρηση.

500
00:36:41,360 --> 00:36:44,760
Βασίζεται στον πειραματισμό,
τον συνεχή πειραματισμό.

501
00:36:44,840 --> 00:36:46,760
- Επί χιλιάδες χρόνια;
- Ακριβώς.

502
00:36:49,240 --> 00:36:53,720
Αυτή η παράδοση είναι χιλιάδων ετών.

503
00:36:55,280 --> 00:36:59,200
Δεν μπορούμε να πούμε πόσα.
Δύο χιλιάδες, τρεις χιλιάδες χρόνια…

504
00:37:01,560 --> 00:37:04,480
Βρίσκουμε τεκμήρια επιστήμης
στον Αμαζόνιο,

505
00:37:04,560 --> 00:37:08,480
τη γνώση που έχουν συσσωρεύσει
και κληροδοτήσει οι σαμάνοι

506
00:37:08,560 --> 00:37:14,720
από γενιά σε γενιά, χιλιάδες χρόνια τώρα,
για φυτά και ιδιότητες φυτών

507
00:37:14,800 --> 00:37:18,640
και πώς αναμιγνύονται
για να παράξουν επιθυμητά αποτελέσματα.

508
00:37:29,080 --> 00:37:33,320
Στη διάρκεια μιας τελετής αγιαουάσκα,
ο σαμάνος καλεί τα οράματα

509
00:37:33,400 --> 00:37:36,560
τραγουδώντας ένα ικάρο,
ένα τραγούδι δύναμης.

510
00:37:43,400 --> 00:37:46,240
Αλλά ο σαμάνος είναι απλώς ο τελετουργός.

511
00:37:48,080 --> 00:37:51,120
Το ίδιο το φυτό θεωρείται ο δάσκαλος.

512
00:37:53,120 --> 00:37:54,600
Όταν παίρνεις αγιαουάσκα,

513
00:37:56,120 --> 00:37:59,640
πρέπει να προετοιμάσεις τι θα τη ρωτήσεις.

514
00:38:00,160 --> 00:38:01,800
Κι εκείνη θα σου απαντήσει.

515
00:38:07,600 --> 00:38:10,720
Η δύναμη των ψυχεδελικών
να φέρνουν βαθύτερη σοφία

516
00:38:10,800 --> 00:38:12,480
δεν περιορίζεται στον Αμαζόνιο.

517
00:38:14,040 --> 00:38:18,880
Τη βλέπουμε σε πολλές από τις αρχαιότερες
και σημαντικότερες κουλτούρες του κόσμου.

518
00:38:20,600 --> 00:38:24,240
Είναι πια σαφές
πως ό,τι αποκαλούμε σήμερα ψυχεδελικά

519
00:38:24,320 --> 00:38:26,800
τα είχε υιοθετήσει όλος ο αρχαίος κόσμος.

520
00:38:30,040 --> 00:38:32,880
Στην αρχαία Ελλάδα,
ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας

521
00:38:32,960 --> 00:38:35,280
λένε πως έκαναν πνευματικές ανακαλύψεις

522
00:38:35,360 --> 00:38:38,640
μετά την τελετουργική λήψη
παραισθησιογόνου αφεψήματος.

523
00:38:39,800 --> 00:38:43,240
Ιερογλυφικά της Αιγύπτου υποδηλώνουν
ότι κατανάλωναν πέταλα

524
00:38:43,320 --> 00:38:47,440
του ψυχοδραστικού μπλε νούφαρου
για να επικοινωνήσουν με τα θεία.

525
00:38:48,600 --> 00:38:51,160
Και στις βεδικές θυσίες
της αρχαίας Ινδίας,

526
00:38:51,240 --> 00:38:53,960
οι ιερείς που ήθελαν
να συνδεθούν με τους θεούς

527
00:38:54,440 --> 00:38:57,400
έπιναν ένα παραισθησιογόνο
παρασκεύασμα, το σόμα.

528
00:38:59,360 --> 00:39:03,640
Το ότι αυτές οι αλλοιωμένες
καταστάσεις συνείδησης έγιναν αποδεκτές

529
00:39:03,720 --> 00:39:05,920
σε όλη την προϊστορία και την ιστορία

530
00:39:06,000 --> 00:39:09,160
δείχνει τη σημασία τους
για την ανθρώπινη εμπειρία.

531
00:39:09,680 --> 00:39:13,160
Πιστεύω ότι είναι αδύνατο
να κατανοήσουμε τον αρχαίο κόσμο

532
00:39:13,240 --> 00:39:15,160
αν δεν λάβουμε υπόψη τα ψυχεδελικά.

533
00:39:17,080 --> 00:39:19,760
Πόσο παλιά πιστεύεις
ότι είναι η αγιαουάσκα;

534
00:39:19,840 --> 00:39:22,440
Πειραματίζονται με αυτήν χιλιάδες χρόνια.

535
00:39:22,520 --> 00:39:23,920
Ίσως είναι παλιότερη.

536
00:39:24,960 --> 00:39:28,000
- Εμένα μου φαίνεται αρχαία.
- Ναι.

537
00:39:28,080 --> 00:39:29,960
Είναι μεγάλο μυστήριο.

538
00:39:32,280 --> 00:39:35,280
Πιστεύω ότι η περίπλοκη
επιστήμη της αγιαουάσκα

539
00:39:35,360 --> 00:39:37,680
είναι πιο παλιά απ' όσο νομίζουμε.

540
00:39:38,720 --> 00:39:40,280
Και υπάρχουν τεκμήρια.

541
00:40:12,000 --> 00:40:14,080
{\an8}Υποτιτλισμός: Σοφία Σκουλικάρη