1
00:00:11,520 --> 00:00:15,280
ΠΑΛΕΝΚΕ
ΜΕΞΙΚΟ

2
00:00:17,760 --> 00:00:20,960
Σήμερα είναι μια ξεχωριστή στιγμή
στο ημερολόγιο των Μάγια.

3
00:00:21,440 --> 00:00:24,680
Είναι η εαρινή ισημερία,
τότε που η αυγή φέρνει

4
00:00:24,760 --> 00:00:27,800
όχι μόνο μια νέα μέρα,
αλλά έναν νέο κύκλο ζωής.

5
00:00:31,200 --> 00:00:33,000
Καθώς ο ήλιος προβάλλει από τα δέντρα,

6
00:00:34,040 --> 00:00:37,640
οι ακτίνες του φωτίζουν έναν
από τους πιο μεγαλοπρεπείς ναούς.

7
00:00:40,800 --> 00:00:44,360
Αυτός είναι ο Ναός του Ήλιου,
όνομα που του ταιριάζει τέλεια.

8
00:00:45,560 --> 00:00:49,120
Μόνο το να είσαι εδώ,
λουσμένος στο φως, είναι προνόμιο,

9
00:00:49,200 --> 00:00:52,320
μια σύνδεση που παντρεύει
πνευματικότητα και επιστήμη

10
00:00:52,400 --> 00:00:54,960
με τρόπο ξεχασμένο από τον σύγχρονο κόσμο.

11
00:00:57,280 --> 00:01:00,520
Κάποιες κομβικές στιγμές του έτους,
όπως αυτή εδώ,

12
00:01:01,400 --> 00:01:05,000
ο ανατέλλων ήλιος δεν φωτίζει
μόνο τα σκαλοπάτια του ναού.

13
00:01:06,240 --> 00:01:09,760
Η αρχιτεκτονική των Μάγια
είναι αποθετήριο αρχαίας γνώσης,

14
00:01:10,240 --> 00:01:13,240
που συνέδεε το πάνω με το κάτω,
τον ουρανό με τη γη.

15
00:01:15,560 --> 00:01:19,920
Ταυτόχρονα, έφερνε συχνά το φως
του ήλιου, ευθυγραμμισμένο επακριβώς,

16
00:01:20,000 --> 00:01:23,720
σε εσωτερικούς χώρους
σκόπιμα σχεδιασμένους να το δέχονται.

17
00:01:25,560 --> 00:01:30,000
Στο χειμερινό ηλιοστάσιο, ο ήλιος υψώνεται
πάνω από ένα ερείπιο στην κορυφή,

18
00:01:30,840 --> 00:01:33,400
φωτίζοντας το εσωτερικό του ναού
από μια πύλη

19
00:01:33,480 --> 00:01:37,320
όπου φανταζόμαστε έναν ιερέα
να περιμένει να λουστεί στο φως.

20
00:01:38,520 --> 00:01:41,760
Έξι μήνες αργότερα, στο θερινό ηλιοστάσιο,

21
00:01:42,400 --> 00:01:47,040
και μόνο εκείνη τη μέρα,
το φως της αυγής περνά από άλλη πυραμίδα,

22
00:01:47,120 --> 00:01:49,960
προτού μια βελόνα φωτός
βρει μια εσωτερική γωνία…

23
00:01:52,400 --> 00:01:56,920
ενώ στις δύο ισημερίες ο ήλιος υψώνεται
πάνω από ένα τεχνητό κοίλωμα

24
00:01:57,000 --> 00:02:00,840
στον ανατολικό ορίζοντα,
ρίχνοντας ξανά ακτίνες από μια πύλη,

25
00:02:02,240 --> 00:02:06,000
σε γωνία τέτοιας ακρίβειας
που για περίπου 40 λεπτά

26
00:02:06,080 --> 00:02:09,200
φωτίζει δραματικά
άλλη μια εσωτερική εσοχή.

27
00:02:16,360 --> 00:02:22,240
Για τους Μάγια, ένα τόσο λαμπρό θέαμα
θα προκαλούσε δέος σε όποιον το έβλεπε.

28
00:02:25,520 --> 00:02:29,200
Αλλά η στιγμή δεν είναι ξεχωριστή
μόνο για τους αρχαίους Μάγια.

29
00:02:37,880 --> 00:02:41,840
Το Παλένκε είναι
μια πολύ συμβολική τοποθεσία.

30
00:02:43,520 --> 00:02:47,320
{\an8}Η προγονική λατρεία στο Παλένκε
απεικονίστηκε στην αρχιτεκτονική

31
00:02:47,400 --> 00:02:49,880
{\an8}και στο φυσικό τοπίο, που το τροποποίησαν.

32
00:02:51,080 --> 00:02:53,640
Συνδέεται με τον σημερινό πληθυσμό.

33
00:02:56,000 --> 00:03:00,360
Η κουλτούρα των Μάγια στο Παλένκε
είναι μια κουλτούρα ζωντανή.

34
00:03:03,880 --> 00:03:09,120
{\an8}Ο ιερέας των Μάγια Νικολάς Λόπες Βάσκες
εκτελεί τελετές εδώ επί δεκαετίες.

35
00:03:12,920 --> 00:03:18,960
Το τωρινό τελετουργικό
συμβολίζει την εαρινή ισημερία.

36
00:03:19,640 --> 00:03:22,360
Η ισημερία ήταν πολύ σημαντική.

37
00:03:23,560 --> 00:03:25,760
Γι' αυτό έφτιαξαν τους ναούς.

38
00:03:26,480 --> 00:03:29,920
Είναι κάτι που τους συνδέει
με όλους τους πλανήτες.

39
00:03:34,240 --> 00:03:37,200
Όντως, όλο το συγκρότημα
φαίνεται να σχεδιάστηκε

40
00:03:37,280 --> 00:03:42,480
ως εργαλείο ανίχνευσης και έκφρασης
της θαυμαστής αρμονίας του σύμπαντος.

41
00:03:51,320 --> 00:03:54,760
Για ποιον λόγο, λοιπόν,
εστίαζαν τόσο έντονα στον ουρανό;

42
00:03:54,840 --> 00:03:58,480
Και πώς απέκτησαν την προηγμένη
αστρονομική τεχνογνωσία τους;

43
00:04:01,240 --> 00:04:06,560
Μήπως βλέπουμε την παρακαταθήκη
ενός πολύ παλιότερου πολιτισμού,

44
00:04:08,440 --> 00:04:11,080
ο οποίος άφησε ίχνη
της προηγμένης γνώσης του

45
00:04:11,160 --> 00:04:12,680
σε όλη την ήπειρο;

46
00:04:27,520 --> 00:04:31,800
{\an8}ΑΡΧΑΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
Η ΑΜΕΡΙΚΗ

47
00:04:41,080 --> 00:04:46,360
Κυρίαρχο στο κέντρο του Παλένκε
είναι το πιο εντυπωσιακό κτίριό του,

48
00:04:47,600 --> 00:04:48,960
γνωστό ως ανάκτορο.

49
00:04:52,240 --> 00:04:55,520
Κι από πάνω του δεσπόζει
αυτή η ενδιαφέρουσα κατασκευή,

50
00:04:56,240 --> 00:05:00,080
μοναδική στον κόσμο των Μάγια,
ένας πολυόροφος πύργος.

51
00:05:02,800 --> 00:05:06,080
Οι απόψεις των μελετητών διίστανται
για τον σκοπό του.

52
00:05:06,680 --> 00:05:08,520
Τους προβληματίζει η στέγη.

53
00:05:09,240 --> 00:05:12,400
Η σημερινή στέγη
είναι μια εξ ολοκλήρου σύγχρονη

54
00:05:12,480 --> 00:05:15,280
και πιθανόν ανακριβής ανακατασκευή.

55
00:05:16,480 --> 00:05:20,600
Παλιές φωτογραφίες ανασκαφών
δείχνουν τον ερειπωμένο πύργο χωρίς στέγη.

56
00:05:21,600 --> 00:05:23,960
Άραγε, ήταν στεγασμένος στην αρχαιότητα;

57
00:05:25,480 --> 00:05:29,840
Όντως, ο αρχικός πύργος ίσως είχε
μια πλατφόρμα παρατήρησης στην κορυφή,

58
00:05:30,600 --> 00:05:33,080
κάτι που θα εξηγούσε
αυτό που βρέθηκε μέσα.

59
00:05:34,600 --> 00:05:37,200
Είναι σημαντικό ότι υπάρχει
ένας θάλαμος με ιερογλυφικά

60
00:05:37,280 --> 00:05:41,200
που συμβολίζουν ίσως τον σημαντικότερο
των πλανητών για τους Μάγια,

61
00:05:42,040 --> 00:05:42,920
την Αφροδίτη.

62
00:05:44,760 --> 00:05:47,840
Οι μελετητές έχουν επιβεβαιώσει
από κείμενα των Μάγια

63
00:05:48,360 --> 00:05:50,360
ότι το σύμβολο αυτό αντιπροσωπεύει

64
00:05:50,440 --> 00:05:52,840
τον πιο λαμπρό πλανήτη
στον νυχτερινό ουρανό.

65
00:05:54,960 --> 00:06:00,040
Μήπως ο πύργος χτίστηκε ειδικά
για να τον χρησιμοποιούν αστρονόμοι;

66
00:06:02,480 --> 00:06:07,080
Ενστικτωδώς νιώθεις ότι προοριζόταν
για παρατήρηση του στερεώματος.

67
00:06:07,160 --> 00:06:12,400
Δεν θα περίμενε κανείς ένας πύργος
απ' όπου παρατηρείς τον ουρανό

68
00:06:12,480 --> 00:06:14,240
να έχει στέγη.

69
00:06:14,320 --> 00:06:17,640
Και τα ιερογλυφικά της Αφροδίτης
μέσα στον πύργο

70
00:06:17,720 --> 00:06:20,640
υποδεικνύουν ότι
γι' αυτό ακριβώς χρησιμοποιήθηκε.

71
00:06:20,720 --> 00:06:25,240
Όμως, από όλα τα ουράνια σώματα
στον ουρανό, γιατί την Αφροδίτη;

72
00:06:27,360 --> 00:06:32,160
Ίσως επειδή είναι από τις σπουδαιότερες
μυθολογικές φιγούρες των Μάγια.

73
00:06:36,280 --> 00:06:38,800
Οι θεοί και θεές της κοσμολογίας των Μάγια

74
00:06:38,880 --> 00:06:41,640
είχαν συχνά απόκοσμα
ανθρώπινα χαρακτηριστικά,

75
00:06:41,720 --> 00:06:48,160
άλλοτε χαριτωμένα, άλλοτε τρομακτικά,
άλλοτε βαθιά μυστηριώδη.

76
00:06:48,680 --> 00:06:52,520
Η θεότητα ονόματι Κουκουλκάν,
που κάποτε ήταν άντρας,

77
00:06:53,040 --> 00:06:55,640
όχι μόνο συνδύαζε
όλα αυτά τα χαρακτηριστικά

78
00:06:55,720 --> 00:06:59,320
αλλά και ταυτιζόταν
με τον πιο λαμπρό πλανήτη στο στερέωμα.

79
00:07:02,960 --> 00:07:07,880
Η παράδοση λέει ότι ο Κουκουλκάν
έφτασε έπειτα από μεγάλο κατακλυσμό,

80
00:07:08,520 --> 00:07:10,080
με συνοδεία ακόλουθων.

81
00:07:11,440 --> 00:07:15,720
Ήταν ένας σοφός δάσκαλος
που έδωσε οδηγίες για το κράτος δικαίου

82
00:07:16,320 --> 00:07:20,520
και την οργάνωση ενός πολιτισμού,
την καλλιέργεια καλαμποκιού

83
00:07:21,440 --> 00:07:23,920
και το χτίσιμο μεγάλων πέτρινων μνημείων.

84
00:07:25,240 --> 00:07:27,560
Ακόμα κι όταν ήρθε η ώρα να φύγει,

85
00:07:28,400 --> 00:07:31,360
ο Κουκουλκάν συνέχισε
να λατρεύεται στα ουράνια,

86
00:07:31,880 --> 00:07:36,640
όπου εμφανιζόταν με τη μορφή του πλανήτη
που ξέρουμε σήμερα ως Αφροδίτη.

87
00:07:42,760 --> 00:07:44,520
Σε όλο τον κόσμο των Μάγια,

88
00:07:44,600 --> 00:07:47,400
υπάρχουν κι άλλες αναπαραστάσεις
του Κουκουλκάν.

89
00:07:47,880 --> 00:07:51,640
{\an8}Και σε έναν εμβληματικό χώρο,
η μνήμη του συνδέεται επίσης

90
00:07:51,720 --> 00:07:55,680
{\an8}με την πολύ σημαντική στιγμή
της εαρινής ισημερίας.

91
00:07:56,480 --> 00:08:00,800
Στο Τσιτσέν Ιτσά του Γιουκατάν,
στον ναό του Κουκουλκάν,

92
00:08:00,880 --> 00:08:04,080
αν κοιτάξουμε την πυραμίδα,
αυτό που κανονικά βλέπουμε

93
00:08:04,160 --> 00:08:09,880
είναι η βορινή σκάλα της πυραμίδας
με το μεγάλο κεφάλι ενός φιδιού στη βάση

94
00:08:09,960 --> 00:08:14,640
και ένα λευκό κιγκλίδωμα
που διατρέχει το πλάι χωρίς διακόσμηση.

95
00:08:14,720 --> 00:08:18,560
Αλλά στην εαρινή ισημερία,
όταν αρχίζει να δύει ο ήλιος,

96
00:08:19,480 --> 00:08:22,120
η πυραμίδα βρίσκεται σε τόσο τέλεια θέση

97
00:08:22,200 --> 00:08:25,960
ώστε οι σκιές που πέφτουν από τη γωνία
σε αυτήν τη σκάλα

98
00:08:26,040 --> 00:08:28,640
σχηματίζουν τη μορφή
του σώματος του φιδιού,

99
00:08:28,720 --> 00:08:31,840
έτσι που το κεφάλι του φιδιού
ξαφνικά συμπληρώνεται

100
00:08:31,920 --> 00:08:35,960
με μια κυματιστή σκιά, το σώμα του φιδιού,

101
00:08:36,040 --> 00:08:38,840
κι αυτή είναι μια απεικόνιση
του Κουκουλκάν.

102
00:08:42,640 --> 00:08:46,040
Σε διάφορα μέρη του Μεξικού
τον ήξεραν όχι μόνο ως Κουκουλκάν

103
00:08:46,600 --> 00:08:49,360
αλλά με το ευρύτερα γνωστό
όνομα Κετσαλκόατλ.

104
00:08:50,080 --> 00:08:53,800
Όλα αυτά τα ονόματα σημαίνουν
"μεγάλο φτερωτό φίδι".

105
00:08:54,840 --> 00:08:58,240
Θα φανταζόταν κανείς
ότι ο Κουκουλκάν ήταν ένας ταξιδιώτης

106
00:08:58,320 --> 00:09:01,480
που άλλαζε όνομα
ανάλογα με τον τόπο όπου πήγαινε.

107
00:09:03,560 --> 00:09:08,040
Παρόμοια φιγούρα συναντήσαμε στο Περού,
όπου ονομαζόταν Βιρακότσα.

108
00:09:09,080 --> 00:09:12,080
Στη Μεσοποταμία ήταν γνωστός ως Οάννης,

109
00:09:12,160 --> 00:09:14,320
ενώ στην Αίγυπτο ήταν ο Όσιρις.

110
00:09:15,680 --> 00:09:17,680
Αλλά οι ιστορίες μένουν οι ίδιες.

111
00:09:19,080 --> 00:09:22,640
Πανίσχυρες φιγούρες που ήρθαν
έπειτα από παγκόσμιο κατακλυσμό

112
00:09:23,360 --> 00:09:26,960
για να χαρίσουν στους αρχαίους λαούς
τα δώρα του πολιτισμού.

113
00:09:30,680 --> 00:09:34,480
Η ταύτιση του εκπολιτιστή ήρωά τους
με τον πλανήτη Αφροδίτη

114
00:09:35,120 --> 00:09:38,360
ίσως εξηγεί μία από τις μοναδικές
εμμονές των Μάγια,

115
00:09:39,000 --> 00:09:42,160
την καταγραφή των κινήσεων
αυτού του πλανήτη τη νύχτα.

116
00:09:43,400 --> 00:09:47,400
Οι μελέτες τους για την Αφροδίτη
είναι πολύ εντυπωσιακές.

117
00:09:47,480 --> 00:09:51,280
Λένε κυρίως ότι κάθε 584 μέρες

118
00:09:51,360 --> 00:09:53,840
η Αφροδίτη φαίνεται να ανατέλλει
στο ίδιο σημείο.

119
00:09:53,920 --> 00:09:58,760
Οι Μάγια είχαν κάνει μια ακριβέστατη,
ορθότατη εκτίμηση

120
00:09:58,840 --> 00:10:01,760
της λεγόμενης
συνοδικής περιόδου της Αφροδίτης.

121
00:10:02,840 --> 00:10:05,160
Και μπόρεσαν να κάνουν τον υπολογισμό

122
00:10:05,240 --> 00:10:08,720
χάρη σε ένα από τα πιο εκπληκτικά
επιτεύγματα των Μάγια,

123
00:10:09,240 --> 00:10:12,560
αυτό που, όπως οι απίστευτες λιθοδομές
του αρχαίου Περού

124
00:10:13,080 --> 00:10:15,480
και η ευφυής φαρμακολογία
της αρχαίας Αμαζονίας,

125
00:10:17,560 --> 00:10:22,320
ίσως εντάσσεται στην παρακαταθήκη γνώσεων
που παρέδωσε κατά τη μακρινή προϊστορία

126
00:10:22,400 --> 00:10:24,920
ένας μυστηριώδης προγονικός πολιτισμός.

127
00:10:35,960 --> 00:10:41,000
{\an8}Ο δρ Έντουιν Μπάρνχαρτ χαρτογραφεί
και μελετά το Παλένκε πάνω από 25 χρόνια

128
00:10:42,920 --> 00:10:45,480
και είναι από τους ελάχιστους στον κόσμο

129
00:10:46,000 --> 00:10:48,360
που διαβάζει τη γραφή των αρχαίων Μάγια.

130
00:10:51,960 --> 00:10:56,120
Διαβάζουμε αυτά τα ιερογλυφικά
από πάνω ως κάτω σε διπλές στήλες.

131
00:10:56,200 --> 00:10:59,640
Από τα δεξιά στα αριστερά
μέχρι το τέλος των πρώτων δύο

132
00:10:59,720 --> 00:11:03,520
και μετά προς τα κάτω
στην τρίτη και τέταρτη. Με αυτήν τη σειρά.

133
00:11:03,600 --> 00:11:07,840
Πώς συγκρίνεται το σύστημα αρίθμησης
που χρησιμοποιούν οι Μάγια

134
00:11:07,920 --> 00:11:09,920
με το σημερινό σύστημα αρίθμησης;

135
00:11:10,440 --> 00:11:12,120
Παρόμοιο είναι το δικό μας.

136
00:11:12,200 --> 00:11:14,960
Έχουμε δεκαδικό σύστημα,
όπως το ονομάζουμε.

137
00:11:15,040 --> 00:11:18,800
Εσύ κι εγώ γράφουμε τους αριθμούς

138
00:11:19,520 --> 00:11:23,240
σχεδόν ως το άπειρο
χρησιμοποιώντας δέκα ψηφία.

139
00:11:23,320 --> 00:11:26,200
Έχουμε το μηδέν
και μετά από το ένα ως το εννιά.

140
00:11:26,720 --> 00:11:28,440
Κι όταν φτάσουμε στο δέκα,

141
00:11:28,520 --> 00:11:31,640
βάζουμε το μηδέν στη θέση του ένα
και το ένα στις δεκάδες.

142
00:11:31,720 --> 00:11:33,840
Αυτοί έχουν βάση το 20.

143
00:11:36,680 --> 00:11:39,360
Μοιάζει σαν κώδικας Μορς
με παύλες και τελείες

144
00:11:40,480 --> 00:11:43,040
και ένα σύμβολο σαν κοχύλι για το μηδέν.

145
00:11:45,040 --> 00:11:48,400
Η τελεία είναι το ένα.
Η παύλα είναι το πέντε.

146
00:11:49,280 --> 00:11:53,640
Έτσι, όταν έχεις τρεις παύλες
και τέσσερις τελείες, είναι το 19.

147
00:11:55,120 --> 00:11:57,400
Πώς γράφουν το 20; Βάζουν ένα μηδέν

148
00:11:58,000 --> 00:12:00,320
και μετά μια τελεία για την εικοσάδα.

149
00:12:00,920 --> 00:12:04,480
Είναι ένα θεσιακό σύστημα αρίθμησης
που τους επέτρεψε

150
00:12:04,560 --> 00:12:06,440
να λογαριάζουν σε άλλο επίπεδο.

151
00:12:07,760 --> 00:12:09,560
Εμείς έχουμε σπουδαίο σύστημα.

152
00:12:09,640 --> 00:12:14,640
Υπολογίζουμε μέχρι το άπειρο,
αλλά χρειαζόμαστε δέκα σύμβολα.

153
00:12:14,720 --> 00:12:17,560
Οι Μάγια κατάφεραν το ίδιο
με μόνο τρία σύμβολα.

154
00:12:17,640 --> 00:12:19,200
Από αυτήν την άποψη,

155
00:12:19,800 --> 00:12:21,960
το σύστημά τους είναι πιο όμορφο.

156
00:12:25,720 --> 00:12:27,960
Οι Μάγια όχι μόνο χρησιμοποιούσαν το μηδέν

157
00:12:28,440 --> 00:12:30,560
αλλά γνώριζαν και το θεσιακό σύστημα

158
00:12:31,440 --> 00:12:33,920
σε εποχή όπου αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι,

159
00:12:34,000 --> 00:12:37,480
παρά τα επιτεύγματά τους,
δεν κατανοούσαν τίποτα από τα δύο.

160
00:12:39,360 --> 00:12:42,240
Είχαν σπουδαίο σύστημα.
Οι Ρωμαίοι ήταν σπουδαίοι

161
00:12:42,320 --> 00:12:45,800
αλλά είχαν χάλια σύστημα αρίθμησης.
Γι' αυτό έφτιαξαν τον άβακα.

162
00:12:47,800 --> 00:12:52,000
Το προηγμένο σύστημα των Μάγια
δεν ήταν απλώς ένας τρόπος να μετρούν.

163
00:12:52,600 --> 00:12:53,960
Για τους αστρονόμους τους,

164
00:12:54,040 --> 00:12:57,080
ήταν κλειδί για να υπολογίζουν
και να προβλέπουν τις κινήσεις

165
00:12:57,160 --> 00:13:02,760
ουράνιων σωμάτων όπως η Αφροδίτη,
ο Ήλιος, η Σελήνη, με φοβερή ακρίβεια.

166
00:13:03,800 --> 00:13:07,800
Οι ίδιες γνώσεις μαθηματικών
ήταν επίσης θεμελιώδεις

167
00:13:07,880 --> 00:13:10,960
για την αναμφισβήτητα
πιο εντυπωσιακή εφεύρεσή τους.

168
00:13:11,840 --> 00:13:15,160
Το επίτευγμα των Μάγια
που προκαλεί τη μεγαλύτερη σύγχυση

169
00:13:15,240 --> 00:13:19,000
ήταν το εκπληκτικά ακριβές σύστημα
μέτρησης του χρόνου,

170
00:13:19,520 --> 00:13:24,000
που το ενσωμάτωσαν σε ένα από
τα πιο περίπλοκα ημερολόγια στην ιστορία.

171
00:13:26,560 --> 00:13:29,560
Το ημερολόγιο, που φυσικά
είναι απίστευτα περίπλοκο.

172
00:13:30,040 --> 00:13:34,080
Με βοηθάς να το ξεδιαλύνω;
Τι είναι το ημερολόγιο των Μάγια;

173
00:13:34,160 --> 00:13:38,880
Το ημερολόγιο… Ξέρεις,
το ηλιακό έτος τους είναι 365 μέρες.

174
00:13:38,960 --> 00:13:39,920
Μάλιστα.

175
00:13:40,000 --> 00:13:43,960
Το ημερολόγιο που τους ενδιαφέρει κυρίως
έχει 260 μέρες,

176
00:13:44,040 --> 00:13:48,440
αλλά έχουν και το μεγάλο ημερολόγιο,
μια γραμμική μέτρηση του χρόνου.

177
00:13:51,040 --> 00:13:55,320
Οι Μάγια κατέγραφαν βασικές ημερομηνίες
συνδυάζοντας τα τρία ημερολόγια,

178
00:13:56,040 --> 00:13:58,320
που το καθένα είχε τον δικό του ρόλο.

179
00:14:00,920 --> 00:14:05,320
{\an8}Το ιερό ημερολόγιο ήταν
ένας επαναλαμβανόμενος κύκλος 20 περιόδων

180
00:14:05,400 --> 00:14:10,120
{\an8}που αποτελούνταν από 13 μέρες έκαστη,
συνολικά 260 μέρες.

181
00:14:11,560 --> 00:14:14,120
{\an8}Δεύτερο ημερολόγιο
κατέγραφε το ηλιακό έτος,

182
00:14:14,720 --> 00:14:18,120
{\an8}αλλά αποτελούνταν από 18 περιόδους
των 20 ημερών

183
00:14:18,840 --> 00:14:23,400
{\an8}και άλλες πέντε που συμπλήρωναν
το έτος των 365 ημερών, όπως το δικό μας.

184
00:14:24,880 --> 00:14:26,320
{\an8}Συνδυαστικά,

185
00:14:26,400 --> 00:14:30,760
αυτά τα δύο ημερολόγια έδιναν
μοναδικό όνομα στην κάθε μέρα,

186
00:14:31,320 --> 00:14:35,600
σε μια περίοδο 52 ετών,
οπότε και ξεκινούσαν από την αρχή.

187
00:14:38,040 --> 00:14:42,720
Αλλά αυτό που έκανε το σύστημά τους
τόσο μοναδικό ήταν το τρίτο ημερολόγιο,

188
00:14:43,240 --> 00:14:44,760
το λεγόμενο μεγάλο,

189
00:14:45,240 --> 00:14:47,680
που κατέγραφε πολύ μεγαλύτερες περιόδους.

190
00:14:49,960 --> 00:14:52,400
Πες μου κι άλλα για το μεγάλο ημερολόγιο.

191
00:14:52,480 --> 00:14:54,960
Τι είναι; Πώς λειτουργεί;

192
00:14:55,680 --> 00:14:57,600
Ποιος είναι ο σκοπός του;

193
00:14:58,120 --> 00:15:01,600
Είναι το πιο ενδιαφέρον,
επειδή οι Μάγια είναι κυκλικοί,

194
00:15:01,680 --> 00:15:05,000
αλλά είναι το μόνο γραμμικό
ημερολόγιο που έχουν.

195
00:15:05,080 --> 00:15:10,560
Μπορεί να πάει μπρος-πίσω στον χρόνο
σε ευθεία γραμμή μέχρι την αιωνιότητα.

196
00:15:11,160 --> 00:15:14,160
Τα σύμβολα του μεγάλου ημερολογίου
μετρούν το πέρασμα

197
00:15:14,240 --> 00:15:19,920
όχι μόνο ετών, δεκαετιών ή αιώνων
αλλά και ολόκληρων χιλιετιών,

198
00:15:20,000 --> 00:15:22,880
φτάνοντας βαθιά στο παρελθόν
αλλά και στο μέλλον.

199
00:15:23,720 --> 00:15:28,280
Γι' αυτό τα περισσότερα που μπορούμε
να διαβάσουμε στις γραφές των Μάγια

200
00:15:28,360 --> 00:15:29,960
έχουν σχέση με το ημερολόγιο;

201
00:15:30,040 --> 00:15:33,840
Ναι. Δες ένα τέλειο παράδειγμα.
Όταν κοιτάζουμε αυτήν τη σελίδα,

202
00:15:34,440 --> 00:15:38,080
όλα όσα βλέπουμε με παύλες και τελείες

203
00:15:38,160 --> 00:15:40,480
είναι ημερολογιακές πληροφορίες.

204
00:15:41,200 --> 00:15:42,120
Συνολικά,

205
00:15:42,200 --> 00:15:47,280
τα δύο τρίτα των γραφών των Μάγια
είναι ημερολογιακά ιερογλυφικά.

206
00:15:49,320 --> 00:15:51,400
Μια εξήγηση αυτής της εμμονής

207
00:15:51,480 --> 00:15:55,320
είναι η πίστη ότι ο κόσμος περνούσε
από επαναλαμβανόμενους κύκλους

208
00:15:55,400 --> 00:15:57,400
δημιουργίας και καταστροφής…

209
00:16:03,120 --> 00:16:05,480
κι εκείνοι ζούσαν στον τέταρτο κύκλο,

210
00:16:08,320 --> 00:16:10,560
κάτι αντίστοιχο με τους αρχαίους Χόπι,

211
00:16:10,640 --> 00:16:13,520
που πίστευαν ότι ζούσαν
στον τέταρτο κόσμο.

212
00:16:14,040 --> 00:16:18,520
Μόνο που οι Μάγια μπόρεσαν να βάλουν
συγκεκριμένες ημερομηνίες στους κύκλους,

213
00:16:19,720 --> 00:16:22,080
που τις εντόπισαν στο μεγάλο ημερολόγιο.

214
00:16:24,160 --> 00:16:26,000
Τι λέει αυτό εδώ;

215
00:16:26,520 --> 00:16:28,640
Αυτή είναι μια όμορφη εικόνα,

216
00:16:28,720 --> 00:16:31,720
από τις λίγες που μας λέει συγκεκριμένα

217
00:16:32,320 --> 00:16:35,600
ποια ήταν η ημερομηνία
έναρξης της τέταρτης δημιουργίας.

218
00:16:36,120 --> 00:16:41,200
Λέει 13-0-0-0-0.

219
00:16:41,800 --> 00:16:47,760
Και την επόμενη μέρα επανεκκινεί.
Αυτό είναι 0-0-0-0-1.

220
00:16:47,840 --> 00:16:51,520
Μάλιστα. Κι αν το μετατρέψουμε
στο δικό μας σύστημα;

221
00:16:51,600 --> 00:16:56,600
- 3114 π.Χ., 13 Αυγούστου.
- Μάλιστα.

222
00:16:56,680 --> 00:16:59,760
Είναι η αρχή της εποχής του κόσμου
όπου ζούμε σήμερα.

223
00:16:59,840 --> 00:17:02,000
Έτσι. Και την ερώτηση

224
00:17:02,720 --> 00:17:07,760
γιατί άρχισε το 3114 π.Χ.

225
00:17:07,840 --> 00:17:12,080
τα καλύτερα μυαλά, έναν αιώνα τώρα,

226
00:17:12,560 --> 00:17:14,560
δεν καταφέρνουν να την απαντήσουν.

227
00:17:14,640 --> 00:17:19,000
Ναι. Πρέπει να πω ότι βρίσκω
αυτήν την ημερομηνία συναρπαστική,

228
00:17:19,640 --> 00:17:24,120
αφού πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί,
βάσει των αρχαιολογικών αρχείων,

229
00:17:24,200 --> 00:17:26,360
ξεκίνησαν εντυπωσιακά περίπου τότε.

230
00:17:28,560 --> 00:17:30,680
{\an8}Η αρχαία Αίγυπτος κάπου το 3000 π.Χ.

231
00:17:30,760 --> 00:17:33,040
{\an8}Οι Σουμέριοι κάτι παρόμοιο.

232
00:17:33,120 --> 00:17:34,520
{\an8}Και η Ασία.

233
00:17:35,520 --> 00:17:39,440
{\an8}Σαν ο κόσμος να ξυπνούσε τότε
και οι Μάγια είπαν την ημερομηνία.

234
00:17:39,520 --> 00:17:40,560
Πολύ ενδιαφέρον.

235
00:17:42,680 --> 00:17:44,560
Πότε λες να άρχισε το σύστημα;

236
00:17:45,080 --> 00:17:49,000
Πόσο πίσω εντοπίζουμε την πηγή
αυτών των απίστευτων υπολογισμών;

237
00:17:49,600 --> 00:17:51,920
Δύσκολη ερώτηση. Το έχω σκεφτεί πολύ.

238
00:17:52,000 --> 00:17:56,400
Και λέω ότι την εποχή
που κάποιος το χάραξε σε πέτρα

239
00:17:57,320 --> 00:17:59,120
δεν ήταν η πρώτη του απόπειρα.

240
00:18:00,000 --> 00:18:02,320
Ποια είναι η παλιότερη
ημερομηνία που βρήκες;

241
00:18:02,400 --> 00:18:05,600
Είναι διάφορες.
Μία που πάει 33.000 χρόνια πίσω.

242
00:18:06,200 --> 00:18:09,840
Άλλη μας κατευθύνει
σε συγκεκριμένη ημερομηνία

243
00:18:09,920 --> 00:18:13,560
που μας πάει ακριβώς
πέντε εκατομμύρια χρόνια πίσω.

244
00:18:13,640 --> 00:18:17,560
- Πέντε εκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν.
- Κάνε τον υπολογισμό.

245
00:18:19,080 --> 00:18:23,840
Νομίζω ότι πρόθεσή του
είναι να περάσει ένα μήνυμα

246
00:18:23,920 --> 00:18:26,280
για την ατέρμονη φύση του χρόνου.

247
00:18:29,160 --> 00:18:30,720
Εκτός από τις ημερομηνίες,

248
00:18:30,800 --> 00:18:33,360
ένας βασικός παίκτης
στο δράμα του νυχτερινού ουρανού

249
00:18:33,440 --> 00:18:35,600
εμφανίζεται διαρκώς στα κείμενα.

250
00:18:35,680 --> 00:18:36,520
Η Αφροδίτη,

251
00:18:37,000 --> 00:18:41,120
ο ίδιος πλανήτης που συνδέεται
με τη θεότητα των Μάγια, τον Κουκουλκάν.

252
00:18:44,920 --> 00:18:50,240
Άρα, η Αφροδίτη ενσωματώνεται
στο ημερολογιακό σύστημα των Μάγια.

253
00:18:50,320 --> 00:18:51,880
Την καταγράφουν συνεχώς.

254
00:18:51,960 --> 00:18:58,000
Υπάρχουν 104 διαφορετικές περίοδοι
πέντε κύκλων της Αφροδίτης

255
00:18:58,560 --> 00:19:02,440
που τις συνδύασαν
ώστε να την καταγράφουν σωστά.

256
00:19:04,480 --> 00:19:09,200
Οι Μάγια είχαν εμμονή με το σύμπαν,
όπως είχαν εμμονή με τον χρόνο.

257
00:19:10,080 --> 00:19:13,560
Αυτά τα δύο θέματα
είναι θεμελιώδη για την κουλτούρα τους.

258
00:19:16,200 --> 00:19:20,680
Αυτές οι δύο εμμονές αποκαλύπτουν
ότι οι Μάγια είχαν και έδειξαν με αριθμούς

259
00:19:20,760 --> 00:19:24,120
μια βαθιά γνώση
της απέραντης αρχαιότητας του πλανήτη μας.

260
00:19:26,120 --> 00:19:29,960
Μπόρεσαν να κάνουν ό,τι κάνει
το σύγχρονο λογισμικό υπολογιστών.

261
00:19:30,480 --> 00:19:31,880
- Ναι.
- Πώς το έκαναν;

262
00:19:32,880 --> 00:19:37,360
Νομίζω ότι ήταν από τους καλύτερους
μαθηματικούς του αρχαίου κόσμου.

263
00:19:37,440 --> 00:19:39,680
Υπολόγιζαν διαρκώς.

264
00:19:39,760 --> 00:19:42,480
Κάνουν υπολογισμούς
για εκατομμύρια ημερών.

265
00:19:42,560 --> 00:19:43,640
Συναρπαστικό.

266
00:19:45,160 --> 00:19:48,120
Αν χρησιμοποιούν τέτοιες ημερομηνίες,
αναρωτιέσαι,

267
00:19:48,200 --> 00:19:50,160
γιατί είχαν ανάγκη να το κάνουν;

268
00:19:51,280 --> 00:19:53,440
- Νομίζω…
- Για εικασίες μιλάμε.

269
00:19:53,520 --> 00:19:56,360
Αν θέλουμε οι αρχαιολόγοι
να είμαστε ειλικρινείς,

270
00:19:56,440 --> 00:19:58,320
βασικά κάνουμε εικασίες.

271
00:19:58,400 --> 00:20:01,560
Δουλεύουμε πάνω σε θεωρίες.
Έχουμε ελάχιστα γεγονότα.

272
00:20:06,800 --> 00:20:11,200
Εγώ έχω μια θεωρία,
που σίγουρα είναι κι αυτή εικασία.

273
00:20:13,120 --> 00:20:16,560
Το ημερολόγιο των Μάγια
μου φαίνεται παράταιρο τεχνούργημα.

274
00:20:17,040 --> 00:20:20,640
Μου φαίνεται σαν παρακαταθήκη
που έλαβαν οι Μάγια

275
00:20:20,720 --> 00:20:24,040
από μια κουλτούρα που χρειαζόταν
αυτά τα τεράστια νούμερα.

276
00:20:25,880 --> 00:20:28,840
Έναν χαμένο πολιτισμό
που μετέδωσε τις γνώσεις του

277
00:20:28,920 --> 00:20:30,920
για την κυκλική φύση του χρόνου,

278
00:20:31,640 --> 00:20:34,840
κωδικοποιώντας τις σε μύθους
και πνευματικές παραδόσεις

279
00:20:35,400 --> 00:20:40,280
που χιλιάδες χρόνια αργότερα
θα εκφράζονταν εντυπωσιακά

280
00:20:40,360 --> 00:20:43,440
στον αινιγματικό μηχανισμό
του ημερολογίου των Μάγια.

281
00:20:44,680 --> 00:20:46,160
Αλλά για ποιον λόγο;

282
00:20:46,240 --> 00:20:50,120
Εκτιμώ ότι η απάντηση έχει άμεση σχέση
με την αντίληψη των Μάγια

283
00:20:50,200 --> 00:20:52,680
για την παροδικότητα
των εποχών του κόσμου.

284
00:20:54,240 --> 00:20:58,320
Καμιά φορά σκέφτομαι το ημερολόγιο
των Μάγια σαν μέσο υπολογισμού

285
00:20:58,400 --> 00:21:01,200
του τέλους όχι του κόσμου
αλλά μιας εποχής.

286
00:21:02,320 --> 00:21:05,680
Το ημερολόγιο προβλέπει
επαναλαμβανόμενες καταστροφές

287
00:21:05,760 --> 00:21:07,560
και αναδημιουργίες του κόσμου.

288
00:21:07,640 --> 00:21:10,320
Επαναλαμβανόμενες εποχές
έρχονται και φεύγουν.

289
00:21:11,600 --> 00:21:14,160
Εξαρχής ήταν λάθος
ότι οι Μάγια φαντάστηκαν

290
00:21:14,240 --> 00:21:18,640
πως ο κόσμος θα τελειώσει
στις 21 Δεκεμβρίου του 2012 μ.Χ.

291
00:21:19,600 --> 00:21:24,560
Είδαν όμως ένα επεισόδιο
μεγάλης αναταραχής και αλλαγών

292
00:21:25,160 --> 00:21:27,720
να συμβαίνει περίπου στην εποχή μας.

293
00:21:29,600 --> 00:21:35,400
Σίγουρα το τέλος μιας εποχής
προβλέπεται για την 80ετή περίοδο

294
00:21:35,480 --> 00:21:38,840
από το 2000 ως το 2080, κάπου εκεί.

295
00:21:40,040 --> 00:21:43,560
Και το περίεργο είναι
ότι αυτό βιώνει ο κόσμος σήμερα.

296
00:21:43,640 --> 00:21:47,080
Ζούμε σε μια εποχή χάους,
απρόβλεπτης αστάθειας, αλλαγών.

297
00:21:48,720 --> 00:21:53,200
Μπορεί η χρονική στιγμή που δίνει
για το τέλος εποχής μας να είναι ακριβής;

298
00:21:54,880 --> 00:21:57,240
Ίσως πρέπει να κοιτάξουμε το στερέωμα,

299
00:21:57,320 --> 00:21:59,760
να παρακολουθήσουμε κι εμείς
αστέρια και πλανήτες,

300
00:22:01,560 --> 00:22:04,600
μήπως επίκειται
μια νέα σαρωτική αποκάλυψη.

301
00:22:12,800 --> 00:22:17,480
Όμως, το στερέωμα δεν τους ενδιέφερε
μόνο ως μέσο πρόβλεψης του μέλλοντος.

302
00:22:20,840 --> 00:22:25,200
Υπάρχουν τεκμήρια στο Παλένκε
που θέλει να μου δείξει ο δρ Μπάρνχαρτ.

303
00:22:27,200 --> 00:22:29,880
Από αυτήν εδώ τη θέση
έχεις ένα τέλειο μέρος

304
00:22:29,960 --> 00:22:31,520
για να δεις τον ορίζοντα.

305
00:22:34,840 --> 00:22:39,240
Στη νοτιοδυτική άκρη μιας πλατείας,
απέναντι από τον Ναό του Ήλιου,

306
00:22:39,320 --> 00:22:42,680
ο δρ Μπάρνχαρτ με πηγαίνει
σε άλλο ένα επιβλητικό κτίριο,

307
00:22:42,760 --> 00:22:44,960
τον Ναό του Φυλλοφόρου Σταυρού.

308
00:22:47,200 --> 00:22:50,400
Χρονολογείται από το 692 π.Χ. περίπου.

309
00:22:56,440 --> 00:23:01,320
Μέσα, στον πίσω τοίχο, μας περιμένει
μια περίεργη σκαλιστή τοιχογραφία.

310
00:23:03,920 --> 00:23:05,720
Οι μελετητές θεωρούν ότι αφορά

311
00:23:05,800 --> 00:23:08,960
το μεγάλο κεντρικό μυστήριο
της θρησκείας των Μάγια,

312
00:23:09,560 --> 00:23:12,720
το μυστήριο του τι μας συμβαίνει
μετά τον θάνατο.

313
00:23:14,120 --> 00:23:18,120
Στεκόμαστε μπροστά
σε μια εξαιρετική τοιχογραφία,

314
00:23:18,640 --> 00:23:21,600
που μου είναι πολύ δύσκολο να ερμηνεύσω.

315
00:23:22,560 --> 00:23:25,040
Πες μου τι καταλαβαίνεις. Τι είναι αυτό;

316
00:23:25,680 --> 00:23:28,840
Προφανώς είναι πολύ περίπλοκο.

317
00:23:28,920 --> 00:23:31,800
Η εικονογραφία βρίσκεται παντού.

318
00:23:32,840 --> 00:23:36,560
Υπάρχει ο φυλλοφόρος σταυρός,
αφού βλέπουμε αυτά τα φυλλώματα.

319
00:23:37,880 --> 00:23:40,360
Έχουμε και τις δύο φιγούρες
σε κάθε πλευρά.

320
00:23:42,400 --> 00:23:45,880
Η τοιχογραφία δείχνει
τον νεκρό βασιλιά Πακάλ στα δεξιά,

321
00:23:45,960 --> 00:23:48,600
τον αρχικό ιδρυτή και ηγεμόνα του Παλένκε,

322
00:23:49,840 --> 00:23:52,640
με μάτια κλειστά
και ντυμένο με νεκρική φορεσιά,

323
00:23:54,160 --> 00:23:58,760
και υποθέτουμε τον γιο και διάδοχό του,
Καν Μπαλάμ, στα αριστερά.

324
00:24:00,040 --> 00:24:02,000
Είναι το πρόσωπο του Καν Μπαλάμ.

325
00:24:02,080 --> 00:24:06,080
Το πορτρέτο του υπάρχει παντού στην πόλη.
Ξέρουμε ότι είναι αυτός.

326
00:24:06,160 --> 00:24:07,440
Τον αναγνωρίζουμε.

327
00:24:08,160 --> 00:24:10,880
- Αλλά είναι μεγαλόσωμος και ψηλός.
- Ναι.

328
00:24:10,960 --> 00:24:12,800
Αυτόν σκέφτομαι.

329
00:24:12,880 --> 00:24:15,840
Έχουμε μια θαυμάσια,
πλούσια ιστορία της ζωής του.

330
00:24:16,360 --> 00:24:21,080
Ξέρουμε ότι ο πατέρας του ήταν
ο διασημότερος βασιλιάς αυτής της πόλης.

331
00:24:21,680 --> 00:24:26,040
Κι εκείνος ορίστηκε διάδοχός του
στα έξι του χρόνια.

332
00:24:27,080 --> 00:24:29,280
Αλλά ο πατέρας του πέθανε στα 80 του.

333
00:24:30,120 --> 00:24:34,840
Έτσι, πέρασε όλη του τη ζωή,
μέχρι τα 48 του, ως μέλλων βασιλιάς.

334
00:24:36,080 --> 00:24:41,200
Και πρέπει να είχε απίστευτη εκπαίδευση
στα μαθηματικά, την αρχιτεκτονική,

335
00:24:41,280 --> 00:24:45,520
την αστρονομία, αλλά και τη θρησκεία,
τη μυθολογία.

336
00:24:45,600 --> 00:24:50,640
Αυτή η ομάδα, οι τρεις υπέροχοι ναοί,
είναι το δείγμα γραφής του.

337
00:24:50,720 --> 00:24:54,800
Ο τύπος πρέπει να το σχεδίαζε αυτό
επί 30 χρόνια της ζωής του.

338
00:24:55,480 --> 00:24:57,280
Στο τέλος το έχτισε.

339
00:24:57,360 --> 00:25:01,240
Και είναι το αποκορύφωμα
των επιστημονικών επιτευγμάτων των Μάγια.

340
00:25:02,000 --> 00:25:05,200
Υπάρχει η αριθμολογία,
τα μαθηματικά, η αστρονομία.

341
00:25:07,040 --> 00:25:11,680
Το μήνυμα της τοιχογραφίας είναι ότι
οι πράξεις και τα τελετουργικά του γιου

342
00:25:12,720 --> 00:25:17,680
είναι αναγκαία για να θριαμβεύσει
ο πατέρας στο μεταθανάτιο ταξίδι του.

343
00:25:18,440 --> 00:25:22,480
Ο χωρισμός τους είναι σύμβολο
υπέρτατης σημασίας.

344
00:25:23,280 --> 00:25:27,600
Αυτό είναι το δέντρο του κόσμου μας.
Στη μέση έχει το πρόσωπο του θεού Ήλιου.

345
00:25:27,680 --> 00:25:32,560
Αλλά το δέντρο είναι και ο δρόμος
ανάμεσα σ' αυτόν και τον άλλο κόσμο.

346
00:25:33,160 --> 00:25:35,520
Σε κάποιες περιπτώσεις είναι ο Γαλαξίας.

347
00:25:38,240 --> 00:25:42,240
Ο Γαλαξίας είναι κάτι
σαν μονοπάτι των ψυχών;

348
00:25:42,320 --> 00:25:43,960
Σαν μεταθανάτιο ταξίδι;

349
00:25:44,040 --> 00:25:48,120
Ναι. Τα πράγματα με τα οποία
αλληλεπιδρούν τα δύο άτομα

350
00:25:48,640 --> 00:25:51,600
είναι ο αγωγός ανάμεσα
σ' αυτόν και τον άλλο κόσμο.

351
00:25:53,120 --> 00:25:56,600
Η ιδέα του άλματος στον ουρανό,
στον Γαλαξία,

352
00:25:56,680 --> 00:26:01,400
και του ταξιδιού μετά τον θάνατο
είναι πολύ ισχυρή στους Μάγια.

353
00:26:03,800 --> 00:26:07,600
Το αξιοσημείωτο είναι
πόσο διαδεδομένη είναι αυτή η ιδέα.

354
00:26:09,800 --> 00:26:14,480
Ο συμβολισμός του Γαλαξία
ως μονοπάτι των ψυχών βρίσκεται

355
00:26:14,560 --> 00:26:16,240
όχι μόνο στους Μάγια

356
00:26:16,320 --> 00:26:19,000
αλλά και σε πολλές κουλτούρες
της Β. Αμερικής.

357
00:26:19,080 --> 00:26:23,920
{\an8}Οπωσδήποτε. Είναι μία
από τις παναμερικανικές ιδέες.

358
00:26:24,520 --> 00:26:28,400
{\an8}Αλήθεια.
Από την άκρη της Χιλής ως την Αλάσκα,

359
00:26:29,360 --> 00:26:34,360
οι αυτόχθονες πιστεύουν ότι ο Γαλαξίας
είναι το μονοπάτι των ψυχών

360
00:26:34,440 --> 00:26:36,560
από αυτόν τον κόσμο στον άλλον.

361
00:26:36,640 --> 00:26:40,760
Το ακολουθούν οι νεκροί
και με τη δύναμη που έχουν οι σαμάνοι

362
00:26:40,840 --> 00:26:42,240
το βαδίζουν.

363
00:26:43,600 --> 00:26:47,560
Αλλά είναι συναρπαστικό
ότι υπάρχει σε κάθε κουλτούρα

364
00:26:47,640 --> 00:26:50,760
για την οποία παίρνουμε πληροφορίες
για τον Γαλαξία.

365
00:26:52,760 --> 00:26:58,440
{\an8}Μου θυμίζει πώς οι Απουρινά της Βραζιλίας
βλέπουν τα γεωγλυφικά του Αμαζονίου

366
00:26:58,520 --> 00:27:01,480
σαν ιερές πύλες προς τη μετά θάνατον ζωή.

367
00:27:01,560 --> 00:27:04,360
Στον Αμαζόνιο η ιδέα
είναι ακόμα ολοζώντανη.

368
00:27:04,840 --> 00:27:07,400
Στον κόσμο των Μάγια
είναι ακόμα ολοζώντανη.

369
00:27:07,480 --> 00:27:11,640
Άρα, είναι σαν να υπάρχει
ένας κοινός μακρινός πρόγονος της ιδέας.

370
00:27:12,280 --> 00:27:13,200
Εγώ το πιστεύω.

371
00:27:15,120 --> 00:27:19,080
Νομίζω ότι αυτές οι βασικές ιδέες
περί ταυτότητας

372
00:27:19,160 --> 00:27:20,800
ήρθαν με τους πρώτους ανθρώπους.

373
00:27:20,880 --> 00:27:23,360
Γι' αυτό τις βρίσκουμε
σε τόσες κουλτούρες,

374
00:27:23,440 --> 00:27:28,280
έστω κι αν αυτές, όπως στη νότια Χιλή
και στον βορρά της Βόρειας Αμερικής,

375
00:27:28,360 --> 00:27:29,680
δεν έρχονται σε επαφή.

376
00:27:29,760 --> 00:27:33,080
Και πάλι εκφράζουν τις ίδιες ιδέες,
ως κοινή κληρονομιά.

377
00:27:33,160 --> 00:27:35,760
Οπωσδήποτε. Και δεν είναι μόνο ο Γαλαξίας.

378
00:27:35,840 --> 00:27:39,200
Υπάρχουν κάποια πράγματα
που αποτελούν βασικές αρχές.

379
00:27:39,280 --> 00:27:42,320
Ένα από αυτά, ότι οι Μάγια αγαπούν πολύ

380
00:27:42,400 --> 00:27:46,040
τις έννοιες του σαμανισμού,
της μεταμόρφωσης.

381
00:27:46,120 --> 00:27:47,080
Ναι.

382
00:27:53,680 --> 00:27:57,720
Αναμφίβολα, η κουλτούρα των Μάγια
ήταν σαμανιστική.

383
00:27:59,120 --> 00:28:03,480
Νομίζω πως η ιδέα του ταξιδιού
της ψυχής μετά τον θάνατο

384
00:28:04,240 --> 00:28:07,240
πηγάζει εν τέλει
από σαμανιστικές εμπειρίες.

385
00:28:14,640 --> 00:28:18,960
Είναι σύμπτωση ότι πολλές από τις άλλες
αυτόχθονες κουλτούρες της Αμερικής

386
00:28:19,040 --> 00:28:22,400
και πολλές αρχαίες κουλτούρες
σε όλο τον κόσμο

387
00:28:22,480 --> 00:28:26,960
διαφύλαξαν ένα σχεδόν πανομοιότυπο όραμα
του μεταθανάτιου ταξιδιού της ψυχής;

388
00:28:27,440 --> 00:28:30,880
Ή βρισκόμαστε μπροστά
σε μια υποκείμενη σύνδεση,

389
00:28:31,520 --> 00:28:34,520
ένα ισχυρό, κυρίαρχο σύστημα πεποιθήσεων

390
00:28:34,600 --> 00:28:38,080
που το κληρονόμησαν
πολλοί μεταγενέστεροι πολιτισμοί

391
00:28:38,160 --> 00:28:41,040
από έναν χαμένο πολιτισμό της προϊστορίας;

392
00:28:51,960 --> 00:28:54,760
Το έργο που μοιράστηκες
ήταν πολύ συναρπαστικό.

393
00:28:54,840 --> 00:29:01,400
{\an8}Κι όταν βλέπουμε αρχαιολογικά παραδείγματα
της γνώσης του ουρανού και των αστεριών,

394
00:29:01,480 --> 00:29:05,440
κοιτάζοντας πίσω, νιώθω
ότι η γνώση αυτή είναι πολύ πιο παλιά.

395
00:29:05,520 --> 00:29:06,640
Ναι.

396
00:29:06,720 --> 00:29:11,160
Και συνδέεις αυτήν την ιδέα
με μια σαμανιστική οπτική.

397
00:29:11,240 --> 00:29:12,600
Οπωσδήποτε.

398
00:29:12,680 --> 00:29:15,480
Κάθε σαμανιστική κουλτούρα
ενδιαφέρεται για τα αστέρια.

399
00:29:16,720 --> 00:29:20,360
Αλλά κάποια στιγμή το ενδιαφέρον
μπορεί να γίνει θρησκεία.

400
00:29:21,000 --> 00:29:24,360
Μου το εξηγείς λίγο αυτό;

401
00:29:24,440 --> 00:29:27,400
Ο σαμανισμός εξερευνά
το μυστήριο του θανάτου.

402
00:29:29,200 --> 00:29:31,160
Τι μας συμβαίνει όταν πεθαίνουμε;

403
00:29:31,640 --> 00:29:36,200
Η ιδέα ότι η ψυχή φεύγει από το σώμα,
κάνει ένα άλμα στον ουρανό,

404
00:29:36,840 --> 00:29:39,720
αφορούσε το ταξίδι
της ψυχής μετά τον θάνατο.

405
00:29:40,440 --> 00:29:45,480
Φαίνεται ότι στις ιστορίες μας
και στο δικό μας ταξίδι όσο μεγαλώνουμε

406
00:29:45,560 --> 00:29:47,560
υπάρχει το στοιχείο του θανάτου.

407
00:29:48,800 --> 00:29:49,920
Υπάρχει το τέλος.

408
00:29:50,880 --> 00:29:52,720
Ναι. Είναι η ουσία όλων.

409
00:29:52,800 --> 00:29:57,520
Είναι μακάβριο θέμα συζήτησης,
αλλά θεμελιώδες για κάθε άνθρωπο.

410
00:29:57,600 --> 00:29:59,320
Όλοι θα το αντιμετωπίσουμε.

411
00:29:59,920 --> 00:30:04,880
Κλασικά, περιγράφεται
ως κινητήρια δύναμη των πράξεών μας.

412
00:30:04,960 --> 00:30:06,360
Ναι.

413
00:30:06,440 --> 00:30:10,760
Θα πεθάνω, άρα θα κάνω κάτι.

414
00:30:10,840 --> 00:30:15,600
Ναι. Και ακριβώς αυτό
λένε οι σαμανιστικές διδασκαλίες.

415
00:30:16,400 --> 00:30:20,280
Να κάνουμε καλύτερη χρήση
της ευκαιρίας της ζωής.

416
00:30:20,360 --> 00:30:24,360
Ναι. Πιστεύω ότι αυτή
είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε.

417
00:30:25,080 --> 00:30:27,880
Επειδή αυτή η ιδέα
βρίσκεται σε όλο τον κόσμο,

418
00:30:28,400 --> 00:30:31,080
και ειδικότερα το άλμα προς τον Γαλαξία.

419
00:30:31,160 --> 00:30:33,600
Δεν νομίζω ότι αυτό συνέβη τυχαία.

420
00:30:33,680 --> 00:30:37,720
Νομίζω ότι είναι κάτι που μας κληροδότησε
μια προγονική κουλτούρα.

421
00:30:37,800 --> 00:30:38,640
Ναι.

422
00:30:42,440 --> 00:30:44,320
Αλλά πότε μας το κληροδότησε;

423
00:30:45,400 --> 00:30:49,440
Πόσο πίσω μπορούμε να εντοπίσουμε
τη σαμανιστική παράδοση

424
00:30:50,480 --> 00:30:53,080
υπολογισμού και παρακολούθησης
ουράνιων σωμάτων;

425
00:30:53,840 --> 00:30:57,560
Οι απαντήσεις ίσως βρίσκονται
σε ένα από τα πρώτα μέρη όπου πήγα

426
00:30:57,640 --> 00:30:59,720
στο ταξίδι μου στην Αμερική.

427
00:31:00,240 --> 00:31:05,200
Βαθιά στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου,
στον αρχαιολογικό χώρο Σέρα ντο Παϊτούνα.

428
00:31:05,280 --> 00:31:10,360
ΣΕΡΑ ΝΤΟ ΠΑΪΤΟΥΝΑ

429
00:31:17,360 --> 00:31:21,320
Η πέτρα έγινε καμβάς
εξαιρετικών έργων τέχνης,

430
00:31:21,400 --> 00:31:25,120
κι αυτά τα έργα
πρέπει να αποκρυπτογραφηθούν.

431
00:31:25,200 --> 00:31:26,800
Να κατανοηθούν καλύτερα.

432
00:31:30,520 --> 00:31:32,320
Σε μια τέτοια προσπάθεια,

433
00:31:32,400 --> 00:31:35,840
{\an8}στον αρχαιολόγο δρα Κρίστοφερ Ντέιβις
κίνησε το ενδιαφέρον

434
00:31:35,920 --> 00:31:38,960
αυτό το περίφημο, γεμάτο σύμβολα πλέγμα.

435
00:31:42,480 --> 00:31:46,200
Λοιπόν, πες μου τι βλέπουμε εδώ

436
00:31:46,280 --> 00:31:49,280
και πώς το αντιλαμβάνεσαι. Πώς το εξηγείς;

437
00:31:49,360 --> 00:31:53,080
Είναι ο μεγαλύτερος πίνακας ζωγραφικής
αυτού του χώρου.

438
00:31:53,160 --> 00:31:54,960
Υπάρχουν συνολικά 49 κελιά.

439
00:31:55,040 --> 00:31:58,000
Μία από τις πρώτες δυσκολίες
ήταν να καταλάβω

440
00:31:58,080 --> 00:31:59,640
αν πρέπει να το κοιτάζουμε

441
00:31:59,720 --> 00:32:01,920
από αριστερά προς δεξιά ή αντίστροφα.

442
00:32:03,000 --> 00:32:05,640
Φαίνεται ότι οι αρχαίοι ζωγράφοι
άφησαν ένα στοιχείο.

443
00:32:07,120 --> 00:32:09,480
Εδώ βλέπεις την εικόνα του φιδιού.

444
00:32:09,560 --> 00:32:12,560
Συναρπαστικό. Άρα, υπάρχει εικόνα φιδιού.

445
00:32:12,640 --> 00:32:14,080
Εδώ πέρα, σε κίτρινο.

446
00:32:14,800 --> 00:32:17,920
Άρα, η ύπαρξη του φιδιού εκεί
μας λέει πώς διαβάζεται.

447
00:32:18,000 --> 00:32:21,160
Ακριβώς. Το μοτίβο
που μου έρχεται στο μυαλό

448
00:32:21,240 --> 00:32:23,800
είναι ότι το πλέγμα διαβάζεται

449
00:32:23,880 --> 00:32:26,600
σε ημιτονοειδές μοτίβο,
αρχίζοντας από κάτω.

450
00:32:28,840 --> 00:32:30,640
Στο ημιτονοειδές μοτίβο,

451
00:32:30,720 --> 00:32:33,760
διαβάζεις μία στήλη προς τα πάνω,
μία προς τα κάτω,

452
00:32:34,280 --> 00:32:36,560
μία ξανά προς τα πάνω, όπως το φίδι.

453
00:32:37,880 --> 00:32:39,160
Αλλά για ποιον σκοπό;

454
00:32:40,960 --> 00:32:42,400
Όταν κοίταξε δυτικά,

455
00:32:42,480 --> 00:32:46,480
ο δρ Ντέιβις πρόσεξε μια φυσική τρύπα
στην πέτρινη στήλη εκεί κοντά.

456
00:32:48,160 --> 00:32:51,880
Αν σταθείς ακριβώς μπροστά,
στο βάθος δεξιά σου

457
00:32:51,960 --> 00:32:57,160
υπάρχει ένα πέτρινο παράθυρο
κι ο ήλιος, περνώντας από δω για να δύσει,

458
00:32:57,240 --> 00:32:59,560
διασταυρώνεται με το πέτρινο παράθυρο.

459
00:32:59,640 --> 00:33:03,720
Άρα, πιστεύω
ότι ίσως κρατούσαν αρχείο του ήλιου.

460
00:33:06,000 --> 00:33:10,000
Ο δρ Ντέιβις ονομάζει αυτό το αρχείο
ιχνηλάτη του ηλιοβασιλέματος,

461
00:33:10,600 --> 00:33:14,280
έναν έξυπνο τρόπο καταγραφής
των κινήσεων του ήλιου στον χρόνο,

462
00:33:15,240 --> 00:33:18,880
που δημιουργήθηκε
πάνω από 13.000 χρόνια πριν,

463
00:33:18,960 --> 00:33:21,040
στην τελευταία Εποχή των Παγετώνων.

464
00:33:21,880 --> 00:33:23,160
Αλλά πώς λειτουργεί;

465
00:33:24,560 --> 00:33:27,400
Βλέπω σημεία Χ και μονές γραμμές.

466
00:33:28,000 --> 00:33:31,440
Αυτά τα Χ είναι όλα μαζί.

467
00:33:31,520 --> 00:33:35,840
Αν διαβάσεις προς τα πάνω
και προς τα κάτω, έτσι,

468
00:33:36,720 --> 00:33:39,280
τελικά έχεις όλες τις μονές γραμμές μαζί.

469
00:33:39,360 --> 00:33:43,720
Οι μονές κάθετες γραμμές πάνε μαζί
και μετά επιστρέφεις στα Χ.

470
00:33:43,800 --> 00:33:46,840
Οι μονές κάθετες γραμμές είναι τα κελιά

471
00:33:46,920 --> 00:33:50,000
που μάλλον συμπίπτουν
με την εμφάνιση του ήλιου.

472
00:33:50,080 --> 00:33:53,280
Κι αυτό γίνεται περίπου
στο χειμερινό ηλιοστάσιο.

473
00:33:53,360 --> 00:33:56,200
Πανέξυπνο! Είναι εκπληκτικό.

474
00:34:02,640 --> 00:34:04,200
Δεν είναι μόνο το πλέγμα.

475
00:34:06,280 --> 00:34:09,880
Ο δρ Ντέιβις πιστεύει ότι
σχεδόν όλα τα προϊστορικά έργα εδώ

476
00:34:09,960 --> 00:34:11,200
ακολουθούν τον ήλιο.

477
00:34:11,800 --> 00:34:16,840
Υπάρχουν πολλοί ομόκεντροι κύκλοι
κι άλλες εικόνες που μοιάζουν με τον ήλιο.

478
00:34:16,920 --> 00:34:20,280
Και δείχνουν ακριβώς
το χειμερινό ηλιοστάσιο

479
00:34:20,360 --> 00:34:23,000
και κάνουν όλο τον γύρο
ως το θερινό ηλιοστάσιο.

480
00:34:24,040 --> 00:34:27,600
Και άλλα έργα, που βλέπουν δυτικά,
συμβολίζουν τις ισημερίες.

481
00:34:28,480 --> 00:34:32,280
Και πάλι βλέπουμε
αυτήν τη σχεδόν εμμονική εστίαση

482
00:34:32,360 --> 00:34:34,400
στις κομβικές στιγμές του ηλιακού έτους.

483
00:34:34,480 --> 00:34:35,520
Ναι, οπωσδήποτε.

484
00:34:37,480 --> 00:34:41,720
Αυτά που βλέπουμε ίσως είναι
τα πιο πρώιμα τεκμήρια που έχουν βρεθεί

485
00:34:41,800 --> 00:34:43,480
οπουδήποτε στην Αμερική

486
00:34:43,560 --> 00:34:46,560
ανθρώπων που κρατούν αρχείο
των ουράνιων φαινομένων.

487
00:34:48,720 --> 00:34:52,080
Κατά κάποιον τρόπο, όλο αυτό
είναι ένα τεράστιο μηχάνημα

488
00:34:52,160 --> 00:34:54,480
καταγραφής του περάσματος του χρόνου;

489
00:34:55,000 --> 00:34:58,760
Έτσι νομίζω. Ότι είναι ένας ημεροδείκτης
γραμμένος με εικόνες.

490
00:35:01,120 --> 00:35:07,480
Αυτό μαρτυρά μια επιστημονική λογική
εκ μέρους των καλλιτεχνών,

491
00:35:07,560 --> 00:35:11,320
σαν να παρατηρούσαν συγκεκριμένα
συμβάντα και στιγμές στον ουρανό

492
00:35:13,800 --> 00:35:16,920
και να εξοικειώνονταν
με την επιστήμη του χρόνου

493
00:35:17,960 --> 00:35:20,960
και άρα με την ικανότητα
να προβλέπουν τι θα γίνει

494
00:35:21,040 --> 00:35:22,960
σε συγκεκριμένες ημερομηνίες στο μέλλον.

495
00:35:25,120 --> 00:35:27,440
Άρα, ήταν γι' αυτούς επιστημονικό έργο;

496
00:35:27,520 --> 00:35:28,840
Οπωσδήποτε, ναι.

497
00:35:28,920 --> 00:35:32,080
Τα ίδια τα έργα
μου φαίνονται πολύ σαμανιστικά.

498
00:35:32,160 --> 00:35:33,920
Προσωπική εντύπωση.

499
00:35:34,000 --> 00:35:35,880
Λες να δούλεψαν εδώ σαμάνοι;

500
00:35:35,960 --> 00:35:37,240
Είναι πιθανό.

501
00:35:37,320 --> 00:35:41,760
Είχαν διάφορα επαγγέλματα.
Επιστήμονες, γιατροί, τα πάντα.

502
00:35:42,480 --> 00:35:47,040
Συνήθως έχουν ιερή γνώση,
όπως για την κίνηση των αστεριών.

503
00:35:48,080 --> 00:35:51,440
Το βλέπεις ευρέως διαδεδομένο
στην αμερικανική ήπειρο;

504
00:35:52,040 --> 00:35:56,160
Ναι. Βρίσκεις παντού εδώ
τη γνώση τέτοιας χρήσης της αστρονομίας.

505
00:35:56,240 --> 00:35:57,520
Οι Μάγια…

506
00:35:59,360 --> 00:36:02,320
και άλλες κουλτούρες
φαίνονται να τη χρησιμοποιούν.

507
00:36:04,000 --> 00:36:07,120
Νοτιοδυτικά, πρωθιερείς
ήταν παρατηρητές του ήλιου.

508
00:36:07,960 --> 00:36:11,800
Όλη αυτή η παράδοση μοιάζει
να πηγάζει από κάποιο βαθύ παρελθόν,

509
00:36:12,760 --> 00:36:17,440
από κάποια βαθιά γνώση που μεταδόθηκε
σε μεγάλο μέρος της ηπείρου.

510
00:36:20,040 --> 00:36:25,000
Αυτή η εμμονή με το στερέωμα
είναι ένα από τα επαναλαμβανόμενα θέματα

511
00:36:25,600 --> 00:36:30,040
που συνάντησα ξανά και ξανά
σε όλη την αμερικανική ήπειρο.

512
00:36:33,800 --> 00:36:37,280
Ιδέες που παίζουν κεντρικό ρόλο
στην 30ετή έρευνά μου

513
00:36:37,360 --> 00:36:40,040
για ένα ξεχασμένο επεισόδιο της ιστορίας.

514
00:36:45,720 --> 00:36:47,600
Από πού προήλθαν αυτές οι ιδέες;

515
00:36:48,400 --> 00:36:53,640
Για μένα, αποτελούν ενδείξεις
μιας κοινής, μακρινής πηγής.

516
00:36:53,720 --> 00:36:57,880
Ότι αυτές οι ιδέες πέρασαν από πολλές
και διάφορες ανθρώπινες κουλτούρες

517
00:36:57,960 --> 00:37:00,640
αλλά οι ίδιες παρέμειναν σχετικά άθικτες.

518
00:37:02,360 --> 00:37:06,160
Αν δεν είναι μια εξαιρετική,
απίστευτη σύμπτωση,

519
00:37:06,680 --> 00:37:09,160
βλέπουμε μια παρακαταθήκη
που παραδόθηκε

520
00:37:09,240 --> 00:37:13,480
από την πιο μακρινή αρχαιότητα
και τη διαφύλαξαν και την ανέπτυξαν

521
00:37:13,560 --> 00:37:16,800
πολλές και διάφορες κουλτούρες
όλης της Αμερικής.

522
00:37:20,120 --> 00:37:23,400
Μια παρακαταθήκη που ίσως άφησε
ένας λαός θαλασσοπόρων

523
00:37:23,480 --> 00:37:26,480
ικανός να διασχίζει ωκεανούς
μεγάλους σαν τον Ειρηνικό

524
00:37:27,240 --> 00:37:31,040
χιλιάδες χρόνια προτού οι μελετητές
δεχτούν ότι αυτό ήταν εφικτό.

525
00:37:32,360 --> 00:37:35,520
Μια κουλτούρα που ήξερε
να δαμάζει τη δύναμη των φυτών

526
00:37:36,040 --> 00:37:38,040
για να δημιουργεί οράματα του νου

527
00:37:39,760 --> 00:37:43,560
για γεωμετρικά μοτίβα
και συναντήσεις με φανταστικά όντα,

528
00:37:44,280 --> 00:37:48,760
οράματα τόσο σημαντικά
που θα γίνονταν βάση της τέχνης τους.

529
00:37:50,200 --> 00:37:52,400
Και μια κουλτούρα
που μοιράστηκε τις γνώσεις

530
00:37:52,480 --> 00:37:56,160
για τη δημιουργία
τεχνολογικά προηγμένων κατασκευών,

531
00:37:56,240 --> 00:37:58,120
είτε χτισμένων στην πέτρα

532
00:37:58,200 --> 00:38:00,280
ή φτιαγμένων από το σώμα της γης.

533
00:38:01,360 --> 00:38:05,960
Κατασκευών μεγάλης πνευματικής σημασίας
που έδεναν το έδαφος με τον ουρανό,

534
00:38:06,640 --> 00:38:09,560
τιμώντας το ταξίδι της ψυχής
στη μετά θάνατον ζωή.

535
00:38:10,440 --> 00:38:14,880
Θα έλεγα μάλιστα ότι αυτά
τα κοινά θρησκευτικά και πνευματικά μοτίβα

536
00:38:14,960 --> 00:38:16,800
που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο

537
00:38:16,880 --> 00:38:21,200
είναι από τα καλύτερα τεκμήρια
ενός χαμένου πολιτισμού της προϊστορίας,

538
00:38:23,840 --> 00:38:25,640
που δεν τον έχουμε βρει ακόμα.

539
00:38:26,200 --> 00:38:30,200
Θεέ μου. Τα βάζουμε
με κάθε παιδική παρανόηση

540
00:38:30,280 --> 00:38:33,800
για την ιστορία του κόσμου.

541
00:38:33,880 --> 00:38:36,760
Η ιστορία του εποικισμού
της Αμερικής αλλάζει,

542
00:38:36,840 --> 00:38:38,680
κι αυτό χάρη στην επιστήμη.

543
00:38:38,760 --> 00:38:43,000
Η επιστημονική αρχαιολογία
αποκαλύπτει αυτές τις νέες πληροφορίες.

544
00:38:45,000 --> 00:38:48,560
Εννοώ ότι οι παλιές ιδέες παραγκωνίζονται.

545
00:38:49,280 --> 00:38:52,240
Είναι σαφέστατο ότι τα πράγματα παλιώνουν.

546
00:38:53,600 --> 00:38:56,520
Ποια νέα τεκμήρια
έχουν σειρά να βγουν στο φως;

547
00:39:31,880 --> 00:39:33,960
{\an8}Υποτιτλισμός: Σοφία Σκουλικάρη