1 00:00:17,760 --> 00:00:20,920 Vandaag is een bijzonder moment in de Maya-kalender. 2 00:00:21,440 --> 00:00:24,680 Het is de lente-equinox, en met de zonsopgang begint… 3 00:00:24,760 --> 00:00:27,800 …een nieuwe dag, en ook een nieuwe levenscyclus. 4 00:00:31,160 --> 00:00:33,000 De zon komt boven de bomen uit… 5 00:00:33,960 --> 00:00:37,920 …en verlicht een van de majestueuste tempels van Palenque. 6 00:00:40,800 --> 00:00:44,280 Dit is de Tempel van de Zon, een heel toepasselijke naam. 7 00:00:45,560 --> 00:00:49,120 Gewoon hier zijn, badend in het licht, is een voorrecht… 8 00:00:49,200 --> 00:00:52,320 …een verbinding tussen spiritualiteit en wetenschap… 9 00:00:52,400 --> 00:00:54,960 …lang vergeten door de moderne wereld. 10 00:00:57,280 --> 00:01:00,720 Op bepaalde belangrijke momenten in het jaar, zoals nu… 11 00:01:01,360 --> 00:01:05,000 …doet de rijzende zon meer dan de tempeltrappen verlichten. 12 00:01:06,240 --> 00:01:10,120 De Maya-architectuur is een opslagplaats voor oude kennis… 13 00:01:10,200 --> 00:01:12,960 …en ze verbindt hemel en aarde. 14 00:01:15,560 --> 00:01:18,000 Daarbij bracht ze vaak het zonlicht… 15 00:01:18,080 --> 00:01:23,720 …via specifieke uitlijningen in speciaal daarvoor ontworpen binnenruimtes. 16 00:01:25,560 --> 00:01:30,000 Bij de winterzonnewende komt de zon op boven een ruïne op een bergtop. 17 00:01:30,800 --> 00:01:33,280 Door een deurgat schijnt ze in de tempel… 18 00:01:33,360 --> 00:01:37,760 …waar we ons een priester kunnen inbeelden die zich in het licht wil baden. 19 00:01:38,520 --> 00:01:41,760 Zes maanden later, bij de zomerzonnewende… 20 00:01:42,400 --> 00:01:44,240 …en alleen op die dag… 21 00:01:44,320 --> 00:01:47,160 …strijkt de ochtendzon langs een andere piramide… 22 00:01:47,240 --> 00:01:49,960 …voor een lichtstraal een binnenhoek raakt. 23 00:01:52,400 --> 00:01:56,920 En bij beide equinoxen komt de zon op boven een door mensen gemaakt dal… 24 00:01:57,000 --> 00:02:00,840 …aan de oostelijke horizon, en weer schijnt ze door een deurgat… 25 00:02:02,240 --> 00:02:06,000 …onder zo'n precieze hoek dat ze ongeveer 40 minuten lang… 26 00:02:06,080 --> 00:02:09,120 …een andere nis spectaculair verlicht. 27 00:02:15,840 --> 00:02:20,640 Voor de Maya's moeten die oogverblindende vertoningen ontzag hebben opgewekt… 28 00:02:20,720 --> 00:02:22,240 …bij iedereen die ze zag. 29 00:02:25,680 --> 00:02:29,080 En het was niet alleen een speciaal moment voor de oude Maya's. 30 00:02:37,880 --> 00:02:41,840 Palenque is een heel symbolische plek. 31 00:02:43,520 --> 00:02:47,480 {\an8}Voorouderverering in Palenque kwam tot uiting in z'n architectuur… 32 00:02:47,560 --> 00:02:49,880 {\an8}…en in z'n aangepaste landschap. 33 00:02:51,000 --> 00:02:53,640 Het spreekt ook de huidige bevolking ook. 34 00:02:56,000 --> 00:03:00,440 De Maya-cultuur in Palenque is springlevend. 35 00:03:03,880 --> 00:03:09,040 {\an8}Maya-priester Nicolás López Vázquez voert hier al decennialang ceremonies uit. 36 00:03:12,840 --> 00:03:18,960 Het ritueel dat nu aan de gang is, stelt de lente-equinox voor. 37 00:03:19,640 --> 00:03:22,400 De equinox was heel belangrijk. 38 00:03:23,560 --> 00:03:25,600 Daarom maakten ze de tempels. 39 00:03:26,480 --> 00:03:29,920 Zo leken ze verbonden met de hele planeet. 40 00:03:34,200 --> 00:03:38,280 Dit hele complex lijkt inderdaad ontworpen als een instrument… 41 00:03:38,360 --> 00:03:43,040 …om de wonderlijke harmonie van het universum te ontdekken en weer te geven. 42 00:03:51,320 --> 00:03:54,760 Maar waarom waren ze zo sterk gefocust op de hemel? 43 00:03:54,840 --> 00:03:58,480 En hoe kwamen ze aan hun geavanceerde astronomische kennis? 44 00:04:01,160 --> 00:04:06,560 Kan het een erfenis zijn, overgeleverd door een veel oudere beschaving… 45 00:04:08,960 --> 00:04:12,680 …die in heel Amerika sporen van z'n kennis heeft achtergelaten? 46 00:04:41,080 --> 00:04:46,280 Boven het centrum van Palenque steekt het indrukwekkendste gebouw uit… 47 00:04:47,600 --> 00:04:49,000 …het zogenaamde paleis. 48 00:04:52,280 --> 00:04:55,720 En daarboven doemt een intrigerende constructie op… 49 00:04:56,240 --> 00:05:00,080 …uniek in de Mayawereld, een toren met meerdere verdiepingen. 50 00:05:02,800 --> 00:05:06,080 Geleerden zijn het oneens over het doel van deze toren. 51 00:05:06,680 --> 00:05:08,440 Het raadsel is het dak. 52 00:05:09,320 --> 00:05:15,280 Het dak dat we nu zien, is een volledig moderne, mogelijk onjuiste reconstructie. 53 00:05:16,480 --> 00:05:20,600 Op foto's van de opgravingen zien we een bouwvallige toren zonder dak. 54 00:05:21,560 --> 00:05:23,840 Dus had hij in de oudheid een dak? 55 00:05:25,480 --> 00:05:29,880 Op de oorspronkelijke toren was misschien een observatieplatform… 56 00:05:30,680 --> 00:05:33,040 …wat de vondsten binnenin zou verklaren. 57 00:05:34,600 --> 00:05:37,200 Er is een kamer met symbolen… 58 00:05:37,280 --> 00:05:41,200 …die staan voor misschien de belangrijkste planeet voor de Maya's… 59 00:05:42,120 --> 00:05:43,120 …Venus. 60 00:05:44,880 --> 00:05:48,200 Aan de hand van Maya-teksten hebben geleerden bevestigd… 61 00:05:48,280 --> 00:05:53,040 …dat dit symbool inderdaad staat voor de helderste planeet aan de nachthemel. 62 00:05:54,960 --> 00:06:00,120 Zou het kunnen dat deze toren speciaal voor astronomen werd gebouwd? 63 00:06:02,320 --> 00:06:07,080 Intuïtief zou ik zeggen dat hij bedoeld was voor observaties van de hemel. 64 00:06:07,160 --> 00:06:12,400 Van een toren ontworpen om de hemel te observeren zou je niet verwachten… 65 00:06:12,480 --> 00:06:14,240 …dat hij een dak heeft. 66 00:06:14,320 --> 00:06:17,560 En de Venussymbolen in de toren… 67 00:06:17,640 --> 00:06:20,640 …doen echt vermoeden dat hij daarvoor werd gebruikt. 68 00:06:20,720 --> 00:06:25,360 Maar er zijn zo veel hemellichamen, waarom Venus? 69 00:06:27,400 --> 00:06:29,000 Het kan te maken hebben… 70 00:06:29,080 --> 00:06:32,360 …met een belangrijke mythologische figuur van de Maya's. 71 00:06:36,280 --> 00:06:39,600 In de Maya-kosmologie hadden goden en godinnen vaak… 72 00:06:39,680 --> 00:06:41,640 …griezelig menselijke trekken… 73 00:06:41,720 --> 00:06:45,360 …soms vertederend, soms angstaanjagend… 74 00:06:45,920 --> 00:06:48,160 …soms heel mysterieus. 75 00:06:48,680 --> 00:06:55,600 De godheid Kukulkan, die ooit een man was, had niet alleen al die kenmerken… 76 00:06:55,680 --> 00:06:59,320 …maar werd ook geïdentificeerd met de helderste planeet. 77 00:07:02,960 --> 00:07:07,880 Volgens de overlevering arriveerde Kukulkan na een grote ramp… 78 00:07:08,440 --> 00:07:10,160 …vergezeld door volgelingen. 79 00:07:11,360 --> 00:07:15,720 Hij was een wijze leraar, die les gaf over gerechtigheid… 80 00:07:16,320 --> 00:07:18,520 …hoe je een samenleving organiseert… 81 00:07:19,240 --> 00:07:20,520 …maïs verbouwt… 82 00:07:21,400 --> 00:07:23,920 …en hoe je grote monumenten in steen bouwt. 83 00:07:25,240 --> 00:07:27,520 Zelfs na z'n vertrek… 84 00:07:28,360 --> 00:07:31,280 …bleven ze Kukulkan aanbidden aan de hemel… 85 00:07:31,880 --> 00:07:36,680 …waar hij de vorm aannam van de planeet die we nu kennen als Venus. 86 00:07:42,760 --> 00:07:44,440 In de Maya-wereld… 87 00:07:44,520 --> 00:07:47,160 …wordt Kukulkan ook nog anders voorgesteld. 88 00:07:47,840 --> 00:07:51,640 {\an8}En op één iconische plek is z'n nagedachtenis ook verbonden… 89 00:07:51,720 --> 00:07:55,680 {\an8}…met dat uiterst belangrijke moment van de lente-equinox. 90 00:07:56,480 --> 00:08:00,800 In Chichén Itzá, in Yucatán, in de tempel van Kukulkan. 91 00:08:00,880 --> 00:08:06,600 Bij die piramide zien we normaal gezien de noordelijke trap van de piramide… 92 00:08:06,680 --> 00:08:09,880 …met een grote slangenkop aan de voet van de trap… 93 00:08:09,960 --> 00:08:14,640 …en een lege, omhooglopende balustrade waar niets op staat. 94 00:08:14,720 --> 00:08:18,560 Maar als bij de lente-equinox de zon begint onder te gaan… 95 00:08:19,440 --> 00:08:22,040 …blijkt de piramide zo perfect geplaatst… 96 00:08:22,120 --> 00:08:26,080 …dat de schaduw die de hoek van de piramide op de trap werpt… 97 00:08:26,160 --> 00:08:28,640 …de vorm heeft van een slangenlijf. 98 00:08:28,720 --> 00:08:31,840 Dus de kop van de slang wordt plots vervolledigd… 99 00:08:31,920 --> 00:08:35,920 …met het golvende, kronkelende lijf van de slang… 100 00:08:36,000 --> 00:08:38,840 …en dat is een weergave van Kukulkan. 101 00:08:42,640 --> 00:08:46,520 In verschillende delen van Mexico was hij bekend als Kukulkan… 102 00:08:46,600 --> 00:08:49,360 …maar misschien nog meer als Quetzalcoatl. 103 00:08:50,040 --> 00:08:53,880 Al die namen betekenen 'gepluimde of gevederde slang'. 104 00:08:54,800 --> 00:08:58,200 Je zou bijna kunnen denken dat Kukulkan een reiziger was… 105 00:08:58,280 --> 00:09:01,480 …die overal een naam gebruikte die bij de plek paste. 106 00:09:03,560 --> 00:09:08,040 We hebben in Peru een soortgelijk figuur ontmoet, waar hij Viracocha heette. 107 00:09:09,080 --> 00:09:12,080 In Mesopotamië stond hij bekend als Oannes… 108 00:09:12,160 --> 00:09:14,400 …en in Egypte was hij Osiris. 109 00:09:15,680 --> 00:09:17,760 Maar de verhalen blijven hetzelfde. 110 00:09:19,000 --> 00:09:22,400 Krachtige figuren die verschenen na een wereldwijde ramp… 111 00:09:23,240 --> 00:09:26,640 …en oude volkeren de gaven van de beschaving schonken. 112 00:09:30,680 --> 00:09:34,560 Dat ze hun beschavingsheld met de planeet Venus identificeerden… 113 00:09:35,080 --> 00:09:38,400 …verklaart misschien de unieke obsessie van de Maya's… 114 00:09:39,040 --> 00:09:41,800 …om die planeet aan de nachthemel te volgen. 115 00:09:43,400 --> 00:09:47,400 Hun studie van Venus is echt opvallend. 116 00:09:47,480 --> 00:09:51,280 Het is zo dat eens in de ongeveer 584 dagen… 117 00:09:51,360 --> 00:09:53,840 …Venus op dezelfde plek verschijnt. 118 00:09:53,920 --> 00:09:58,760 De Maya's hadden een heel precieze, juiste inschatting… 119 00:09:58,840 --> 00:10:01,760 …van de zogenaamde synodische periode van Venus. 120 00:10:02,840 --> 00:10:05,160 En die berekening konden ze maken… 121 00:10:05,240 --> 00:10:08,720 …dankzij een van de opmerkelijkste prestaties van de Maya's… 122 00:10:09,760 --> 00:10:13,000 …die, net als het fameuze metselwerk van het oude Peru… 123 00:10:13,080 --> 00:10:16,280 …en de ingenieuze farmacologie van het oude Amazonia… 124 00:10:17,560 --> 00:10:22,280 …misschien deel uitmaakt van een erfenis van kennis uit de verre prehistorie… 125 00:10:22,360 --> 00:10:25,000 …van een mysterieuze, oudere beschaving. 126 00:10:34,080 --> 00:10:35,880 {\an8}ARCHEOLOOG 127 00:10:35,960 --> 00:10:38,320 {\an8}Dr. Edwin Barnhart is al 25 jaar bezig… 128 00:10:38,400 --> 00:10:41,640 {\an8}…met het in kaart brengen en onderzoeken van Palenque. 129 00:10:42,920 --> 00:10:48,360 Hij is een van de weinigen die het schrift van de oude Maya's kan lezen. 130 00:10:52,000 --> 00:10:56,080 We lezen deze tekens van boven naar beneden in dubbele kolommen. 131 00:10:56,160 --> 00:10:59,640 Je leest van rechts naar links tot onder aan de eerste twee… 132 00:10:59,720 --> 00:11:03,480 …en dan lees je de derde en vierde kolom, in die volgorde. 133 00:11:03,560 --> 00:11:09,760 Hoe werkt het talstelsel van de Maya's vergeleken met ons talstelsel nu? 134 00:11:10,400 --> 00:11:14,960 Ons stelsel lijkt erop. Wij hebben een tientallig, een decimaal stelsel. 135 00:11:15,040 --> 00:11:18,840 Jij en ik kunnen elk getal schrijven… 136 00:11:19,480 --> 00:11:23,240 …tot bijna oneindig, met tien cijfers. 137 00:11:23,320 --> 00:11:26,160 We hebben 0, en dan 1 tot en met 9. 138 00:11:26,680 --> 00:11:31,640 En bij tien vervangen we 1 door 0 en we zetten er een 1 voor. 139 00:11:31,720 --> 00:11:33,840 Zij gebruiken 20 als basis. 140 00:11:36,680 --> 00:11:43,080 Het zijn morseachtige streepjes en punten en een schelpteken staat voor 0. 141 00:11:45,000 --> 00:11:48,400 - Een punt betekent één, een streepje vijf. - Juist. 142 00:11:49,280 --> 00:11:53,680 Dus drie streepjes en vier punten is 19. 143 00:11:55,080 --> 00:12:00,320 Het getal 20 geven ze weer met een 0 en een punt voor 20. 144 00:12:00,920 --> 00:12:03,040 Met dat positionele systeem… 145 00:12:03,120 --> 00:12:06,440 …konden ze op een ander niveau aan wiskunde doen. 146 00:12:07,760 --> 00:12:09,520 Ons systeem is geweldig. 147 00:12:09,600 --> 00:12:14,560 We kunnen tot in het oneindige rekenen, maar er zijn tien tekens voor nodig. 148 00:12:14,640 --> 00:12:17,560 De Maya's deden hetzelfde met slechts drie tekens. 149 00:12:17,640 --> 00:12:21,960 Dus in die zin is hun systeem veel verfijnder dan dat van ons. 150 00:12:25,760 --> 00:12:30,640 De Maya's gebruikten niet alleen nul, ze kenden ook het positiesysteem… 151 00:12:31,440 --> 00:12:36,080 …op een moment dat de oude Grieken en Romeinen, ondanks hun vele successen… 152 00:12:36,160 --> 00:12:37,680 …geen van beide snapten. 153 00:12:39,360 --> 00:12:43,920 De Romeinen deden geweldige dingen, maar hun getallensysteem deugde niet. 154 00:12:44,000 --> 00:12:45,800 Daarom maakten ze het telraam. 155 00:12:47,840 --> 00:12:52,000 Het talstelsel van de Maya's diende niet alleen om te tellen. 156 00:12:52,080 --> 00:12:56,520 Hun astronomen gebruikten het ook voor de berekening en voorspelling… 157 00:12:56,600 --> 00:13:00,600 …van de bewegingen van hemellichamen zoals Venus, de zon en de maan… 158 00:13:01,120 --> 00:13:03,200 …met verbijsterende nauwkeurigheid. 159 00:13:03,800 --> 00:13:07,800 En diezelfde kennis van wiskunde was ook essentieel… 160 00:13:07,880 --> 00:13:11,120 …voor misschien wel hun indrukwekkendste uitvinding. 161 00:13:11,840 --> 00:13:15,160 Veruit de overweldigendste prestatie van de oude Maya's… 162 00:13:15,240 --> 00:13:19,360 …was hun uiterst nauwkeurige systeem voor het meten van de tijd… 163 00:13:19,440 --> 00:13:23,840 …verwerkt in een van de meest complexe kalenders uit de geschiedenis. 164 00:13:26,600 --> 00:13:29,440 Die kalender is ongelooflijk ingewikkeld. 165 00:13:30,000 --> 00:13:34,080 Kun je het mij even uitleggen? Waar gaat de Maya-kalender over? 166 00:13:34,160 --> 00:13:35,320 De kalender… 167 00:13:35,840 --> 00:13:39,960 - Het zonnejaar telt 365 dagen. - Oké. 168 00:13:40,040 --> 00:13:43,520 De kalender die hen echt interesseert, telt 260 dagen. 169 00:13:44,040 --> 00:13:48,440 Maar er is ook een lange-tellingkalender, een lineaire telling van de tijd. 170 00:13:51,040 --> 00:13:55,400 De Maya's volgden belangrijke data met een combinatie van drie kalenders… 171 00:13:56,000 --> 00:13:58,320 …elk met z'n eigen doel. 172 00:14:00,920 --> 00:14:05,320 {\an8}Hun heilige kalender was een herhalende cyclus van 20 groepen… 173 00:14:05,400 --> 00:14:10,160 {\an8}…van elk 13 dagen, in totaal 260 dagen. 174 00:14:11,640 --> 00:14:14,120 {\an8}Een tweede kalender volgde het zonnejaar… 175 00:14:14,720 --> 00:14:18,240 {\an8}…maar bestond uit 18 groepen van elk 20 dagen… 176 00:14:18,760 --> 00:14:22,440 {\an8}…met nog vijf dagen extra voor een volledig jaar van 365 dagen… 177 00:14:22,520 --> 00:14:23,680 {\an8}…net als bij ons. 178 00:14:24,880 --> 00:14:26,400 {\an8}In tandemvorm gebruikt… 179 00:14:26,480 --> 00:14:30,760 …gaven deze twee kalenders elke dag een unieke naam… 180 00:14:31,280 --> 00:14:33,520 …over een periode van 52 jaar… 181 00:14:34,240 --> 00:14:36,080 …om dan opnieuw te beginnen. 182 00:14:38,040 --> 00:14:42,680 Maar wat het Maya-systeem echt uniek maakte, was hun derde kalender… 183 00:14:43,200 --> 00:14:47,680 …de zogenaamde lange telling, die veel langere perioden volgde. 184 00:14:50,000 --> 00:14:54,960 Die lange-tellingkalender, wat is dat? Hoe werkt het? 185 00:14:55,680 --> 00:14:57,600 Wat wilden ze ermee bereiken? 186 00:14:58,120 --> 00:15:01,600 Het is de interessantste omdat de Maya's erg cyclisch zijn… 187 00:15:01,680 --> 00:15:05,000 …maar dat is hun enige lineaire kalender. 188 00:15:05,080 --> 00:15:10,560 Hij kan heen en weer gaan in de tijd in een rechte lijn, tot in het oneindige. 189 00:15:11,240 --> 00:15:14,160 De lange telling meet het verstrijken… 190 00:15:14,240 --> 00:15:18,080 …niet alleen van jaren, decennia of eeuwen… 191 00:15:18,160 --> 00:15:19,920 …maar van hele millennia… 192 00:15:20,000 --> 00:15:23,240 …en gaat dus ver in zowel het verleden als de toekomst. 193 00:15:23,760 --> 00:15:28,200 Heeft het meeste van wat we nu in het Maya-schrift kunnen lezen… 194 00:15:28,280 --> 00:15:29,960 …te maken met de kalender? 195 00:15:30,040 --> 00:15:33,840 Ja. Deze pagina hier is het perfecte voorbeeld. 196 00:15:34,440 --> 00:15:38,080 Alles wat je ziet, de streepjes en punten en zo… 197 00:15:38,160 --> 00:15:40,480 …dat is allemaal kalenderinformatie. 198 00:15:41,200 --> 00:15:47,280 Alles bij elkaar zijn tweederde van alle Maya-geschriften kalendertekens. 199 00:15:49,320 --> 00:15:53,240 Eén verklaring voor die obsessie is dat de oude Maya's geloofden… 200 00:15:53,320 --> 00:15:57,640 …dat de wereld door terugkerende cycli van schepping en vernietiging ging. 201 00:16:03,160 --> 00:16:05,480 En dat zij in de vierde cyclus leefden… 202 00:16:08,360 --> 00:16:13,240 …net zoals de oude Hopi geloofden dat ze in de vierde wereld leefden. 203 00:16:14,040 --> 00:16:18,600 Maar in tegenstelling tot hen konden de Maya's data op hun cycli plakken… 204 00:16:19,680 --> 00:16:21,840 …met behulp van de lange telling. 205 00:16:24,160 --> 00:16:26,040 Waar gaat dit over? 206 00:16:26,560 --> 00:16:28,640 Dit is een prachtige afbeelding… 207 00:16:28,720 --> 00:16:31,800 …een van de weinige die ons heel specifiek vertelt… 208 00:16:32,320 --> 00:16:35,600 …wat de datum was bij het begin van de vierde schepping. 209 00:16:36,120 --> 00:16:41,200 Er staat 13-0-0-0-0. 210 00:16:41,800 --> 00:16:47,720 En de volgende dag herbegint het. En dan krijg je 0-0-0-0-1. 211 00:16:47,800 --> 00:16:51,520 Oké. En als je dat omzet naar ons dateringssysteem? 212 00:16:51,600 --> 00:16:56,600 - 3114 v.C., 13 augustus. - Oké. 213 00:16:56,680 --> 00:16:59,760 Dat is het begin van het tijdperk waarin we nu leven. 214 00:16:59,840 --> 00:17:01,960 Juist. En het idee… 215 00:17:02,600 --> 00:17:07,760 Waarom begon het in 3114 voor Christus? 216 00:17:07,840 --> 00:17:10,560 Dat is een vraag waar de knapste koppen… 217 00:17:10,640 --> 00:17:14,560 …al ruim een eeuw geen afdoende antwoord op kunnen vinden. 218 00:17:14,640 --> 00:17:19,000 Ik moet zeggen dat ik die datum op zich al fascinerend vind… 219 00:17:19,520 --> 00:17:24,040 …omdat veel oude beschavingen, volgens archeologische gegevens… 220 00:17:24,120 --> 00:17:26,360 …rond die tijd zijn ontstaan. 221 00:17:26,800 --> 00:17:28,480 {\an8}GIZEH EGYPTE 222 00:17:28,560 --> 00:17:31,480 {\an8}Het oude Egypte rond 3000 voor Christus, Soemerië… 223 00:17:32,080 --> 00:17:34,520 {\an8}- Ook in die periode. - Ja. En Azië ook. 224 00:17:35,520 --> 00:17:39,440 {\an8}Alsof de wereld toen wakker werd, en de Maya's kozen die datum. 225 00:17:39,520 --> 00:17:40,560 Heel interessant. 226 00:17:42,680 --> 00:17:44,560 Wanneer zou het begonnen zijn? 227 00:17:45,080 --> 00:17:49,000 Hoever terug kunnen we de oorsprong van deze berekeningen dateren? 228 00:17:49,080 --> 00:17:51,920 Moeilijke vraag. Daar heb ik veel over nagedacht. 229 00:17:52,000 --> 00:17:56,640 En ik zeg meestal dat, toen iemand het in steen houwde… 230 00:17:57,440 --> 00:17:59,400 …het geen eerste poging meer was. 231 00:17:59,960 --> 00:18:02,320 Wat is de oudste gevonden datum? 232 00:18:02,400 --> 00:18:06,200 Er zijn er een paar. Er is er een die 33.000 jaar teruggaat. 233 00:18:06,280 --> 00:18:09,840 Een andere is een heel specifieke datum… 234 00:18:09,920 --> 00:18:13,560 …die precies vijf miljoen jaar teruggaat. 235 00:18:13,640 --> 00:18:17,560 - Vijf miljoen jaar terug. - Ja. En reken maar uit. 236 00:18:19,080 --> 00:18:22,400 Ik denk dat het de bedoeling was… 237 00:18:22,480 --> 00:18:26,280 …om iets te zeggen over de oneindigheid van de tijd. 238 00:18:29,160 --> 00:18:33,320 Daarnaast blijft één hoofdrolspeler in het drama van de nachthemel… 239 00:18:33,400 --> 00:18:36,400 …steeds terugkomen in de teksten: Venus… 240 00:18:36,960 --> 00:18:41,080 …dezelfde planeet die wordt geassocieerd met de Maya-godheid Kukulkan. 241 00:18:44,960 --> 00:18:50,240 Dus Venus maakt deel uit van het kalendersysteem van de Maya's. 242 00:18:50,320 --> 00:18:52,880 Ze bleven de planeet volgen. 243 00:18:52,960 --> 00:18:59,520 Ze hadden 104 verschillende groepen van vijf Venuscycli bepaald… 244 00:18:59,600 --> 00:19:02,440 …om Venus zonder fout te kunnen volgen. 245 00:19:04,480 --> 00:19:09,360 De Maya's waren geobsedeerd door de kosmos en door de tijd. 246 00:19:10,080 --> 00:19:13,560 Dat zijn twee kernelementen van de Mayacultuur. 247 00:19:16,240 --> 00:19:20,680 Uit die twee obsessies blijkt dat de Maya's maar al te goed begrepen… 248 00:19:20,760 --> 00:19:24,400 …hoe oud onze planeet was, en dat ze een telling bijhielden. 249 00:19:26,080 --> 00:19:29,960 Dus zij konden doen wat moderne computersoftware doet. 250 00:19:30,480 --> 00:19:31,720 - Ja. - Hoe kon dat? 251 00:19:32,920 --> 00:19:37,360 Ik denk dat ze bij de beste wiskundigen van de oude wereld waren. 252 00:19:37,440 --> 00:19:39,680 Ze bleven maar rekenen. 253 00:19:39,760 --> 00:19:43,640 - Ze deden berekeningen van miljoenen dagen. - Fascinerend. 254 00:19:45,200 --> 00:19:49,320 Als ze zulke data gebruikten, vraag je je af: waar was dat voor nodig? 255 00:19:51,280 --> 00:19:53,400 - Ik denk… - Het is allemaal giswerk. 256 00:19:53,480 --> 00:19:58,320 Als archeologen moeten we toegeven dat het allemaal giswerk is. 257 00:19:58,400 --> 00:20:01,520 We werken aan theorieën, er zijn maar weinig feiten. 258 00:20:06,800 --> 00:20:11,120 Ik heb een theorie die ook, en dat geef ik toe, giswerk is. 259 00:20:13,160 --> 00:20:16,440 Voor mij lijkt de Maya-kalender een misplaatst artefact. 260 00:20:16,960 --> 00:20:20,640 Volgens mij is het een erfenis die de Maya's hebben gekregen… 261 00:20:20,720 --> 00:20:24,040 …van een cultuur die die enorme getallen echt nodig had. 262 00:20:25,920 --> 00:20:27,520 Een verloren beschaving… 263 00:20:27,600 --> 00:20:31,040 …die z'n kennis over de cyclische aard van de tijd doorgaf… 264 00:20:31,720 --> 00:20:34,640 …versleuteld in mythen en spirituele tradities… 265 00:20:35,360 --> 00:20:40,240 …en die vele duizenden jaren later spectaculair tot uiting zou komen… 266 00:20:40,320 --> 00:20:43,440 …in het raadselachtige systeem van de Maya-kalender. 267 00:20:44,680 --> 00:20:46,120 Maar met welk doel? 268 00:20:46,200 --> 00:20:48,920 Ik denk dat het antwoord alles te maken heeft… 269 00:20:49,000 --> 00:20:52,600 …met het Maya-idee van de tijdelijkheid van tijdperken. 270 00:20:54,200 --> 00:20:57,120 Ik zie de Maya-kalender soms als een computer… 271 00:20:57,200 --> 00:21:01,280 …om het einde, niet van de wereld, maar van een tijdperk te berekenen. 272 00:21:02,160 --> 00:21:05,680 De Maya-kalender voorziet herhaaldelijke vernietigingen… 273 00:21:05,760 --> 00:21:10,360 …en reconstructies van de wereld, tijdperken die komen en gaan. 274 00:21:11,720 --> 00:21:14,160 Het was niet zo dat de Maya's dachten… 275 00:21:14,240 --> 00:21:18,800 …dat de wereld op 21 december 2012 zou vergaan. 276 00:21:19,560 --> 00:21:24,560 Maar ze zagen wel een periode van grote onrust en verandering… 277 00:21:25,320 --> 00:21:27,720 …rond onze tijd plaatsvinden. 278 00:21:29,600 --> 00:21:32,640 Er is een einde van een tijdperk voorspeld… 279 00:21:32,720 --> 00:21:35,400 …voor de periode van ongeveer 80 jaar… 280 00:21:35,480 --> 00:21:38,840 …tussen 2000 en 2080, ergens in die periode. 281 00:21:40,040 --> 00:21:43,560 En vreemd genoeg is dat hoe we de huidige wereld ervaren. 282 00:21:43,640 --> 00:21:47,080 Dit is een tijd van chaos, onvoorspelbaarheid, verandering. 283 00:21:48,720 --> 00:21:53,240 Kan de Maya-kalender het einde van ons tijdperk juist voorspeld hebben? 284 00:21:54,840 --> 00:21:59,760 Misschien moeten we ook de sterren en planeten volgen, zoals zij deden… 285 00:22:01,560 --> 00:22:04,600 …voor het geval er weer een apocalyps op handen is. 286 00:22:12,800 --> 00:22:17,480 Maar de Maya's volgden de hemel niet alleen om de toekomst te voorspellen. 287 00:22:20,320 --> 00:22:25,200 Er is bewijs hier in Palenque dat dr. Barnhart me wil laten zien. 288 00:22:27,240 --> 00:22:31,520 Dit uitzicht hier, er is een plek waar je de horizon perfect kunt zien. 289 00:22:34,840 --> 00:22:39,200 Aan de zuidwestelijke rand van een plein, tegenover de Tempel van de Zon… 290 00:22:39,280 --> 00:22:42,680 …bevindt zich een ander indrukwekkend gebouw… 291 00:22:42,760 --> 00:22:44,960 …de Tempel van het Bladkruis. 292 00:22:47,160 --> 00:22:50,480 Hij dateert van rond het jaar 692. 293 00:22:56,440 --> 00:23:01,320 Binnen, op de achterwand, wacht een merkwaardige muurschildering ons op. 294 00:23:03,880 --> 00:23:08,960 Volgens geleerden gaat het over het grote mysterie van de Maya-religie… 295 00:23:09,560 --> 00:23:12,720 …het mysterie van wat er na de dood met ons gebeurt. 296 00:23:14,120 --> 00:23:18,120 We staan voor een buitengewone muurschildering… 297 00:23:18,640 --> 00:23:21,680 …die voor mij heel moeilijk te interpreteren is. 298 00:23:22,560 --> 00:23:24,720 Hoe zie jij dit? Waar gaat het over? 299 00:23:25,680 --> 00:23:28,840 Het is duidelijk heel complex. 300 00:23:28,920 --> 00:23:32,120 Alles hier heeft z'n betekenis. 301 00:23:32,840 --> 00:23:36,560 Dat is het bladkruis, vanwege dit blad hier. 302 00:23:38,000 --> 00:23:40,360 En we zien aan beide kanten een figuur. 303 00:23:42,400 --> 00:23:45,880 Rechts op de muurschildering staat de overleden Pakal… 304 00:23:45,960 --> 00:23:49,040 …de oorspronkelijke stichter en heerser van Palenque… 305 00:23:49,760 --> 00:23:52,720 …z'n ogen dicht en gekleed in begrafeniskleding. 306 00:23:54,160 --> 00:23:58,760 En links staat z'n vermoedelijke zoon en opvolger, Kan Bahlam. 307 00:24:00,000 --> 00:24:02,000 Dit is het gezicht van Kan Bahlam. 308 00:24:02,080 --> 00:24:06,080 Z'n portret zie je overal in de stad. We weten dat hij het is. 309 00:24:06,160 --> 00:24:07,440 We herkennen hem. 310 00:24:08,120 --> 00:24:12,800 Maar hij is groot en lang, Kan Bahlam. Als ik aan hem denk… 311 00:24:12,880 --> 00:24:15,800 We hebben een schat aan informatie over z'n leven. 312 00:24:16,320 --> 00:24:21,080 We weten dat z'n vader de beroemdste koning van deze stad was. 313 00:24:21,680 --> 00:24:26,480 En hij werd op zesjarige leeftijd aangeduid als z'n erfgenaam. 314 00:24:27,080 --> 00:24:29,440 Maar z'n vader stierf pas op z'n 80ste. 315 00:24:30,120 --> 00:24:34,840 Dus hij heeft z'n leven lang gewacht, tot z'n 48ste, om koning te worden. 316 00:24:36,080 --> 00:24:41,200 En ik denk dat hij ongelooflijk goed was opgeleid in wiskunde, architectuur… 317 00:24:41,280 --> 00:24:45,520 …astronomie, maar ook in religie, mythologie. 318 00:24:45,600 --> 00:24:50,600 Deze groep, de drie prachtige tempels, is zijn prestatie. 319 00:24:50,680 --> 00:24:54,920 Deze man is wellicht 30 jaar van z'n leven bezig geweest met plannen. 320 00:24:55,440 --> 00:24:57,320 En eindelijk kon hij bouwen. 321 00:24:57,400 --> 00:25:01,840 Het is wat wetenschappelijke prestaties betreft het toppunt van de Maya's. 322 00:25:01,920 --> 00:25:05,200 Het gaat om numerologie, wiskunde, astronomie. 323 00:25:07,040 --> 00:25:11,680 De boodschap van de muurschildering is dat de daden en rituelen van de zoon… 324 00:25:12,720 --> 00:25:17,080 …noodzakelijk zijn als de vader wil zegevieren in het hiernamaals. 325 00:25:18,360 --> 00:25:22,640 Tussen hen in staat een bijzonder belangrijke afbeelding. 326 00:25:23,360 --> 00:25:27,600 Dat is de wereldboom, met in het midden het gezicht van de zonnegod. 327 00:25:27,680 --> 00:25:32,640 Maar de boom is ook het pad tussen deze wereld en de andere wereld. 328 00:25:33,160 --> 00:25:35,120 En soms is dat de Melkweg. 329 00:25:38,240 --> 00:25:42,240 Is de Melkweg dan een soort pad voor de zielen? 330 00:25:42,320 --> 00:25:44,480 - Een reis naar het hiernamaals? - Ja. 331 00:25:44,560 --> 00:25:48,520 Waar deze twee individuen mee interageren… 332 00:25:48,600 --> 00:25:51,600 …is het kanaal tussen deze wereld en de andere. 333 00:25:53,120 --> 00:25:56,520 Het idee van een sprong naar de hemel, naar de Melkweg… 334 00:25:56,600 --> 00:26:01,400 …en een reis die na de dood wordt gemaakt, leefde heel sterk bij de Maya's. 335 00:26:03,800 --> 00:26:07,760 Maar het is opmerkelijk hoe wijdverbreid dat idee is. 336 00:26:09,800 --> 00:26:13,600 De Melkweg als symbool van een pad voor de zielen vind je… 337 00:26:13,680 --> 00:26:19,000 …niet alleen bij de Maya's, maar ook bij veel andere culturen in Noord-Amerika. 338 00:26:19,080 --> 00:26:23,920 {\an8}Absoluut. Het is een van die Pan-Amerikaanse ideeën. 339 00:26:24,520 --> 00:26:28,400 {\an8}Van het zuidpunt van Chili tot in Alaska… 340 00:26:29,360 --> 00:26:34,360 …is het inheemse idee dat de Melkweg het pad voor de zielen is… 341 00:26:34,440 --> 00:26:36,560 …van deze wereld naar de andere. 342 00:26:36,640 --> 00:26:40,760 De doden volgen het, en met de kracht die sjamanen hebben… 343 00:26:40,840 --> 00:26:42,680 …kunnen zij het ook bewandelen. 344 00:26:43,520 --> 00:26:47,560 Maar het is fascinerend dat het in elke cultuur zit… 345 00:26:47,640 --> 00:26:50,760 …waarin we informatie over de Melkweg terugvinden. 346 00:26:51,320 --> 00:26:52,680 {\an8}REGIO ACRE BRAZILIË 347 00:26:52,760 --> 00:26:55,760 {\an8}Het doet me denken aan de Apuriña in Brazilië… 348 00:26:56,280 --> 00:26:58,880 …die de geogliefen in de Amazone beschouwden… 349 00:26:58,960 --> 00:27:01,480 …als heilige poorten naar het hiernamaals. 350 00:27:01,560 --> 00:27:07,400 In de Amazone leeft het nog heel sterk, net als in de Mayawereld hier. 351 00:27:07,480 --> 00:27:11,840 Dat idee lijkt dus van een verre, gemeenschappelijke voorouder te komen. 352 00:27:12,360 --> 00:27:13,200 Inderdaad. 353 00:27:15,120 --> 00:27:20,800 Ik denk dat die kernideeën over identiteit met de eerste mensen zijn meegekomen. 354 00:27:20,880 --> 00:27:23,360 En daarom vinden we ze in zo veel culturen. 355 00:27:23,440 --> 00:27:28,320 Ook al hadden culturen in het zuiden van Chili en het noorden van Noord-Amerika… 356 00:27:28,400 --> 00:27:33,080 …geen contact, ze drukten dezelfde ideeën uit, vanwege diezelfde erfenis. 357 00:27:33,160 --> 00:27:39,160 Ja. En ik denk dat er naast de Melkweg nog enkele andere kernprincipes zijn. 358 00:27:39,240 --> 00:27:42,320 Een daarvan is de grote liefde van de Maya's… 359 00:27:42,400 --> 00:27:46,040 …voor ideeën als sjamanisme, transformatie… 360 00:27:53,640 --> 00:27:57,720 De Maya-cultuur was ongetwijfeld een sjamanistische cultuur. 361 00:27:59,040 --> 00:28:03,600 Ik denk dat het idee van de reis van de ziel na de dood… 362 00:28:04,240 --> 00:28:07,240 …het resultaat was van sjamanistische ervaringen. 363 00:28:14,640 --> 00:28:18,960 Is het toeval dat veel andere inheemse culturen in Amerika… 364 00:28:19,040 --> 00:28:22,520 …en in feite veel oude culturen over de hele wereld… 365 00:28:22,600 --> 00:28:27,200 …eenzelfde visie hadden over de reis van de ziel naar het hiernamaals? 366 00:28:27,280 --> 00:28:30,880 Of hebben we hier te maken, door een onderliggend verband… 367 00:28:31,440 --> 00:28:38,080 …met een sterk, diepgaand geloofssysteem, geërfd door veel latere beschavingen… 368 00:28:38,160 --> 00:28:41,240 …van een verloren beschaving uit de prehistorie? 369 00:28:51,960 --> 00:28:54,880 Het werk waarover je vertelde, is erg spannend. 370 00:28:54,960 --> 00:29:01,400 {\an8}En archeologische voorbeelden van de kennis van de hemel en de sterren… 371 00:29:01,480 --> 00:29:05,520 …lijken, als we erop terugkijken, ouder dan we denken. 372 00:29:06,720 --> 00:29:11,240 En jij linkt dat idee aan een sjamanistisch standpunt. 373 00:29:11,320 --> 00:29:15,480 Ja. Alle sjamanistische culturen zijn erg geïnteresseerd in de sterren. 374 00:29:16,760 --> 00:29:19,960 Maar op een bepaald moment kan dat een religie worden. 375 00:29:21,040 --> 00:29:24,360 Kun je daar wat dieper op ingaan? 376 00:29:24,440 --> 00:29:27,400 Het sjamanisme onderzoekt het mysterie van de dood. 377 00:29:29,360 --> 00:29:31,400 Wat gebeurt er als we sterven? 378 00:29:31,480 --> 00:29:36,280 Het idee dat de ziel het lichaam verlaat, naar de hemel springt. 379 00:29:36,800 --> 00:29:39,560 Het ging over de reis van de ziel na de dood. 380 00:29:40,400 --> 00:29:44,480 In onze verhalen en ons eigen traject… 381 00:29:44,560 --> 00:29:47,560 …groeien we op met de zekerheid van de dood. 382 00:29:48,720 --> 00:29:49,920 Er is een einde. 383 00:29:50,920 --> 00:29:52,720 Het is de essentie van alles. 384 00:29:52,800 --> 00:29:57,440 Het is een morbide onderwerp, maar het is fundamenteel voor alle mensen. 385 00:29:57,520 --> 00:29:59,320 Dat moment komt voor iedereen. 386 00:29:59,920 --> 00:30:05,160 Het wordt meestal beschreven als de drijvende kracht achter onze daden. 387 00:30:06,440 --> 00:30:08,080 Ik ga dood… 388 00:30:09,120 --> 00:30:10,760 …dus ik ga iets doen. 389 00:30:10,840 --> 00:30:15,680 Ja. Dat is precies wat sjamanistische leringen zeggen… 390 00:30:16,520 --> 00:30:19,960 …dat we het leven maar beter goed kunnen benutten. 391 00:30:20,880 --> 00:30:24,560 Ik denk dat dat de uitdaging is voor ons. 392 00:30:25,080 --> 00:30:27,880 Omdat dat idee overal ter wereld te vinden is… 393 00:30:28,400 --> 00:30:31,080 …en heel specifiek de sprong naar de Melkweg… 394 00:30:31,160 --> 00:30:33,560 …denk ik niet dat het toeval kan zijn. 395 00:30:33,640 --> 00:30:37,840 Ik denk dat het iets is wat is doorgegeven door een vooroudercultuur. 396 00:30:42,440 --> 00:30:44,560 Maar wanneer werd het doorgegeven? 397 00:30:45,320 --> 00:30:49,440 Hoever terug vinden we sporen van de sjamanistische traditie… 398 00:30:50,480 --> 00:30:53,080 …van het meten en volgen van hemellichamen? 399 00:30:53,840 --> 00:30:57,560 Het antwoord ligt misschien op een van de eerste plaatsen die ik bezocht… 400 00:30:57,640 --> 00:30:59,440 …op m'n reis door Amerika… 401 00:31:00,240 --> 00:31:05,240 …diep in het Amazoneregenwoud, op de oude site van Serra Do Paituna. 402 00:31:17,400 --> 00:31:21,320 De steen werd gebruikt als canvas voor buitengewone kunst… 403 00:31:21,400 --> 00:31:26,800 …en die kunst zelf moet ontcijferd worden, moet beter begrepen worden. 404 00:31:30,520 --> 00:31:32,320 In een poging om dat te doen… 405 00:31:32,400 --> 00:31:35,840 {\an8}…raakte archeoloog dr. Christopher Davis geïntrigeerd… 406 00:31:35,920 --> 00:31:38,960 …door deze opvallende rasterafbeelding vol symbolen. 407 00:31:42,480 --> 00:31:49,240 Vertel me eens wat we hier zien. Wat maak jij ervan? Wat is jouw analyse? 408 00:31:49,320 --> 00:31:53,080 Het is de grootste geschilderde afbeelding op deze plek. 409 00:31:53,160 --> 00:31:54,960 Er zijn in totaal 49 vakken. 410 00:31:55,040 --> 00:31:59,640 Eerst moesten we proberen uit te zoeken hoe we dit moeten bekijken. 411 00:31:59,720 --> 00:32:01,920 Van links naar rechts, of omgekeerd? 412 00:32:02,960 --> 00:32:05,640 De schilders hebben een hint achtergelaten. 413 00:32:07,120 --> 00:32:09,480 Hier zie je de afbeelding van een slang. 414 00:32:09,560 --> 00:32:12,560 Dat is fascinerend, een afbeelding van een slang. 415 00:32:12,640 --> 00:32:14,080 Hier, in het geel. 416 00:32:14,840 --> 00:32:17,880 Alsof de slang ons vertelt hoe we het moeten lezen. 417 00:32:17,960 --> 00:32:21,160 Precies. Het patroon dat er voor mij uitspringt… 418 00:32:21,240 --> 00:32:24,960 …is wanneer je dit raster in een sinusvormig patroon leest… 419 00:32:25,040 --> 00:32:26,600 …en onderaan begint. 420 00:32:28,840 --> 00:32:32,640 In een sinusvormig patroon lees je de ene kolom naar boven… 421 00:32:32,720 --> 00:32:36,560 …en de andere naar beneden en dan weer naar boven, zoals de slang. 422 00:32:37,840 --> 00:32:39,200 Maar met welk doel? 423 00:32:40,920 --> 00:32:43,600 Toen hij naar het westen keek, zag dr. Davis… 424 00:32:43,680 --> 00:32:46,680 …een natuurlijke inkeping in een rotszuil vlakbij. 425 00:32:48,200 --> 00:32:51,880 Als je ervoor staat, of achter de rots aan de rechterkant… 426 00:32:51,960 --> 00:32:53,440 …zie je een rotsraam. 427 00:32:54,160 --> 00:32:59,560 En wanneer de zon hier voorbijkomt en ondergaat, kruist ze dat rotsraam. 428 00:32:59,640 --> 00:33:03,720 Dus ik geloof dat het mogelijk een telling van de zon was. 429 00:33:06,000 --> 00:33:10,120 Volgens dr. Davis volgden ze wanneer de zon in het raam werd gevangen. 430 00:33:10,640 --> 00:33:14,480 Een ingenieuze manier om de bewegingen van de zon vast te leggen… 431 00:33:15,240 --> 00:33:18,800 …die dateert van meer dan 13.000 jaar geleden… 432 00:33:18,880 --> 00:33:20,920 …tijdens de laatste ijstijd. 433 00:33:21,880 --> 00:33:23,240 Maar hoe werkt het? 434 00:33:24,520 --> 00:33:27,400 Ik zie X'en en ook gewone strepen. 435 00:33:28,000 --> 00:33:31,440 Deze X'en horen allemaal samen. 436 00:33:31,520 --> 00:33:35,920 En als je op en neer leest, op deze manier… 437 00:33:36,640 --> 00:33:39,360 …staan ook al die strepen bij elkaar. 438 00:33:39,440 --> 00:33:43,720 Deze verticale strepen horen samen, en daarna krijg je weer X'en. 439 00:33:43,800 --> 00:33:47,560 Deze verticale strepen geven volgens mij de vakken aan… 440 00:33:47,640 --> 00:33:49,920 …wanneer de zon werd gevangen. 441 00:33:50,000 --> 00:33:53,280 En dat moet rond de winterzonnewende zijn geweest. 442 00:33:53,360 --> 00:33:54,920 Hoe slim kun je zijn? 443 00:33:55,440 --> 00:33:56,640 Dat is geweldig. 444 00:34:02,680 --> 00:34:04,680 En er is niet alleen het raster. 445 00:34:06,280 --> 00:34:11,240 Dr. Davis gelooft dat bijna alle prehistorische kunst hier de zon volgt. 446 00:34:11,920 --> 00:34:16,840 Veel concentrische cirkels en andere afbeeldingen hier lijken de zon te zijn. 447 00:34:16,920 --> 00:34:20,280 Deze zijn precies gericht naar de winterzonnewende… 448 00:34:20,360 --> 00:34:23,000 …en die achteraan naar de zomerzonnewende. 449 00:34:24,040 --> 00:34:27,720 Andere kunst, naar het westen gericht, geeft de equinoxen aan. 450 00:34:29,000 --> 00:34:34,320 Dat getuigt van een bijna obsessieve focus op de sleutelmomenten van het zonnejaar. 451 00:34:34,400 --> 00:34:35,520 Absoluut. 452 00:34:37,480 --> 00:34:43,480 Dit kan heel goed het vroegste bewijs zijn dat ooit in Amerika werd gevonden… 453 00:34:43,560 --> 00:34:46,800 …van mensen die tellingen bijhielden van hemelgebeurtenissen. 454 00:34:48,680 --> 00:34:52,080 Dus in zekere zin is dit een enorm apparaat… 455 00:34:52,160 --> 00:34:54,960 …om het verstrijken van de tijd te volgen? 456 00:34:55,040 --> 00:34:58,760 Ja. Ik denk dat het een soort almanak met plaatjes is. 457 00:35:01,120 --> 00:35:07,480 Daaruit blijkt de wetenschappelijke instelling van de kunstenaars zelf… 458 00:35:07,560 --> 00:35:11,320 …alsof ze bepaalde gebeurtenissen en momenten observeerden… 459 00:35:13,760 --> 00:35:16,920 …en de wetenschap van de tijd wilden beheersen… 460 00:35:17,960 --> 00:35:20,360 …en dus het vermogen om te voorspellen… 461 00:35:20,440 --> 00:35:22,960 …wat er op bepaalde data in de toekomst zou gebeuren. 462 00:35:25,080 --> 00:35:28,840 - Het was dus een wetenschappelijk project? - Absoluut. 463 00:35:28,920 --> 00:35:32,080 De kunst zelf lijkt me erg sjamanistisch. 464 00:35:32,160 --> 00:35:35,880 Dat is mijn indruk. Denk je dat dit het werk is van sjamanen? 465 00:35:35,960 --> 00:35:37,240 Dat zou kunnen. 466 00:35:37,320 --> 00:35:41,760 Ze hadden verschillende beroepen, wetenschappers, dokters, van alles. 467 00:35:42,480 --> 00:35:46,840 Ze hadden meestal heilige kennis, kenden de beweging van de sterren. 468 00:35:48,040 --> 00:35:51,440 Is dat wijdverspreid in Amerika? 469 00:35:51,520 --> 00:35:56,160 Ja. De kennis om astronomie zo te gebruiken vind je hier overal. 470 00:35:56,240 --> 00:35:57,520 Dus de Maya's… 471 00:35:59,400 --> 00:36:02,280 …en andere culturen leken dit te gebruiken. 472 00:36:04,000 --> 00:36:07,920 In het zuidwesten waren er opperhoofden die zonnewachters waren. 473 00:36:08,000 --> 00:36:11,800 Dus al die kennis lijkt ver terug te gaan in de tijd… 474 00:36:12,680 --> 00:36:17,440 …op een diep inzicht dat zich in bijna heel Amerika had verspreid. 475 00:36:20,040 --> 00:36:25,000 Die obsessie met de hemel is maar een van de vele terugkerende thema's… 476 00:36:25,600 --> 00:36:30,040 …die ik steeds weer ben tegengekomen, in heel Amerika. 477 00:36:33,800 --> 00:36:37,400 Ideeën die centraal staan in m'n zoektocht van 30 jaar… 478 00:36:37,480 --> 00:36:40,200 …naar een vergeten episode in de geschiedenis. 479 00:36:45,720 --> 00:36:47,600 Waar kwamen die ideeën vandaan? 480 00:36:48,320 --> 00:36:53,640 Voor mij wijzen ze op een verre, gemeenschappelijke bron… 481 00:36:53,720 --> 00:36:57,880 …vanwaaruit de ideeën in veel culturen zijn doorgesijpeld… 482 00:36:57,960 --> 00:37:00,640 …maar de ideeën zelf zijn intact gebleven. 483 00:37:02,320 --> 00:37:06,160 Tenzij het louter ongelooflijk toeval is… 484 00:37:06,680 --> 00:37:10,920 …gaat het om een erfenis die is overgeleverd uit de verre oudheid… 485 00:37:11,000 --> 00:37:13,560 …en is bewaard, doorgegeven en ontwikkeld… 486 00:37:13,640 --> 00:37:16,480 …door verschillende culturen overal in Amerika. 487 00:37:20,120 --> 00:37:23,360 Misschien een erfenis van een zeevarend volk… 488 00:37:23,440 --> 00:37:27,320 …dat oceanen zo breed als de Stille Oceaan kon oversteken… 489 00:37:27,400 --> 00:37:31,040 …duizenden jaren voor geleerden zulke reizen mogelijk achtten. 490 00:37:32,360 --> 00:37:35,960 Een cultuur die begreep hoe ze met de kracht van planten… 491 00:37:36,040 --> 00:37:38,560 …geestverruimende visioenen konden creëren… 492 00:37:39,640 --> 00:37:43,680 …van geometrische patronen en ontmoetingen met fantastische wezens… 493 00:37:44,240 --> 00:37:48,840 …visioenen zo belangrijk dat ze de basis van hun kunst zouden worden. 494 00:37:50,280 --> 00:37:52,520 En een cultuur die haar kennis deelde… 495 00:37:52,600 --> 00:37:56,120 …om technologisch geavanceerde constructies te bouwen… 496 00:37:56,200 --> 00:38:00,120 …van zowel steen als van de aarde zelf… 497 00:38:01,240 --> 00:38:03,680 …constructies met veel spirituele betekenis… 498 00:38:03,760 --> 00:38:06,480 …ontworpen om de aarde aan de hemel te binden… 499 00:38:06,560 --> 00:38:09,760 …om de reis van de ziel naar het hiernamaals te vieren. 500 00:38:10,480 --> 00:38:14,800 Ik zou zeggen dat die gemeenschappelijke religieuze en spirituele thema's… 501 00:38:14,880 --> 00:38:18,680 …die je overal ter wereld vindt, het beste bewijs zijn… 502 00:38:18,760 --> 00:38:21,640 …van een verloren beschaving in de prehistorie… 503 00:38:23,840 --> 00:38:25,640 …die we ooit zullen vinden. 504 00:38:26,200 --> 00:38:30,200 We nemen het op tegen alle misvattingen uit onze kindertijd… 505 00:38:30,280 --> 00:38:33,800 …over het verhaal van de wereld. 506 00:38:33,880 --> 00:38:38,680 Het verhaal van het bevolken van Amerika verandert, met dank aan de wetenschap. 507 00:38:38,760 --> 00:38:43,000 Wetenschappelijke archeologie brengt nieuwe informatie aan het licht. 508 00:38:45,000 --> 00:38:48,600 Oude ideeën worden aan de kant geschoven. 509 00:38:49,280 --> 00:38:52,240 Wat we vinden, wordt duidelijk steeds ouder. 510 00:38:53,600 --> 00:38:57,040 Welk nieuw bewijs zal er volgende keer aan het licht komen? 511 00:39:31,880 --> 00:39:34,760 {\an8}Ondertiteld door: Mireille Van Overmeiren