1
00:00:07,299 --> 00:00:10,427
Reizen is leven, zeggen ze.
2
00:00:10,427 --> 00:00:16,391
Misschien, als je na een dag
op 't vliegveld nog zin in 't leven hebt.
3
00:00:19,311 --> 00:00:23,190
Waar moet je anders
twee uur van tevoren aanwezig zijn...
4
00:00:23,941 --> 00:00:28,820
...waarbij je dan nog riskeert
twee uur te laat te komen?
5
00:00:29,321 --> 00:00:33,367
Toch hebben m'n reizen van vorig jaar
me goed gedaan.
6
00:00:33,367 --> 00:00:35,869
Ze hebben m'n kijk verbreed.
7
00:00:36,537 --> 00:00:37,996
Tot op zekere hoogte.
8
00:00:38,622 --> 00:00:45,337
Nu ga ik iets doen wat elke respectabele
reiziger schijnt te moeten doen.
9
00:00:47,464 --> 00:00:49,091
Ik doe Europa.
10
00:00:50,801 --> 00:00:52,719
Goed. Waar zijn we precies?
11
00:00:54,263 --> 00:00:56,557
Ik ga het continent af...
12
00:00:58,350 --> 00:01:01,478
...van het hoogste noorden
tot het diepste zuiden.
13
00:01:01,478 --> 00:01:06,775
Ik ga buiten de gebaande paden,
op zoek naar verborgen juweeltjes...
14
00:01:07,401 --> 00:01:08,652
Zie je dat?
15
00:01:08,652 --> 00:01:12,614
...en ik geef me over
aan mijn toenemende drang naar avontuur.
16
00:01:12,614 --> 00:01:14,116
Kijk eens. Zonder handen.
17
00:01:15,868 --> 00:01:17,911
Ze zijn hier. Is dit de boeg?
18
00:01:19,204 --> 00:01:21,915
Ik ga m'n smaakpapillen de kost geven...
19
00:01:21,915 --> 00:01:24,334
Wauw, wat lekker.
20
00:01:25,169 --> 00:01:26,461
De druiven zijn klaar.
21
00:01:26,962 --> 00:01:29,798
...en proberen te leven
als de plaatselijke bewoners.
22
00:01:29,798 --> 00:01:31,383
Welkom in mijn dorp.
23
00:01:32,342 --> 00:01:34,887
Dit is waanzinnig.
24
00:01:34,887 --> 00:01:37,014
Ik heb net je leven gered.
25
00:01:37,014 --> 00:01:40,058
Ik stop eventuele zorgen in m'n koffer...
26
00:01:41,560 --> 00:01:42,978
Daar komen ze.
27
00:01:42,978 --> 00:01:45,856
Je weet nooit
hoe een lichaam in paniek reageert.
28
00:01:45,856 --> 00:01:49,401
Dit heb ik sinds m'n jeugd
niet meer gedaan.
29
00:01:50,027 --> 00:01:54,198
...en ik ga drie woorden uitspreken
die ik nog nooit eerder heb geuit.
30
00:01:55,073 --> 00:01:56,283
Klaar voor vertrek.
31
00:02:06,460 --> 00:02:10,589
Zweden heeft me meer over
muggen geleerd dan ik mogelijk achtte...
32
00:02:13,091 --> 00:02:19,556
...en hopelijk leer ik tijdens
de volgende etappe meer over mezelf.
33
00:02:20,307 --> 00:02:24,728
Schotland is m'n moederland,
of liever, het land van m'n moeder.
34
00:02:25,229 --> 00:02:29,858
M'n moeder is in Schotland geboren
en woonde hier tot haar 13e.
35
00:02:30,400 --> 00:02:32,528
Ik ben hier voor het eerst.
36
00:02:33,529 --> 00:02:38,659
SCHOTLAND
37
00:02:40,077 --> 00:02:44,540
Niet alleen mijn familie
heeft hechte banden met Schotland.
38
00:02:44,540 --> 00:02:49,419
{\an8}De Windsors komen hier
ook telkens weer terug.
39
00:02:49,419 --> 00:02:51,505
De Britse koninklijke familie.
40
00:02:53,549 --> 00:03:00,514
Van koningin Victoria
tot Elizabeth II en nu Eugene I.
41
00:03:02,891 --> 00:03:04,142
Dank je wel.
42
00:03:04,643 --> 00:03:10,399
{\an8}Beter laat dan nooit, zeggen ze, en daar
ben ik op m'n 76e levend bewijs van...
43
00:03:10,399 --> 00:03:13,735
{\an8}...want ik heb ruim 1500 km afgelegd
van Zweden...
44
00:03:13,735 --> 00:03:19,950
{\an8}...naar 't verre noorden van het VK om
in m'n Schotse familiestamboom te duiken.
45
00:03:19,950 --> 00:03:22,995
DE HOOGLANDEN
SCHOTLAND
46
00:03:23,495 --> 00:03:28,250
M'n zelfontdekkingsreis begint op de plek
waar wijlen koningin Elizabeth...
47
00:03:28,250 --> 00:03:30,544
...haar laatste dagen doorbracht.
48
00:03:31,044 --> 00:03:32,337
De Hooglanden.
49
00:03:32,337 --> 00:03:36,842
Ik snap wel
waarom ze zich hier graag terugtrekken.
50
00:03:36,842 --> 00:03:38,427
Erg mooi.
51
00:03:39,136 --> 00:03:40,470
En groot.
52
00:03:41,680 --> 00:03:45,726
De Hooglanden bieden iets van
26.000 vierkante kilometer prachtig...
53
00:03:45,726 --> 00:03:47,978
...maar ook wel ruig landschap.
54
00:03:50,647 --> 00:03:52,941
Goed, waar zijn we precies?
55
00:03:52,941 --> 00:03:58,780
Als ik hier in een tent moet slapen,
wordt dit vast de laatste aflevering.
56
00:04:01,408 --> 00:04:03,452
M'n moeder is opgegroeid in Glasgow.
57
00:04:03,452 --> 00:04:09,541
Het leven in Schotland zag er
voor mijn moeder ongetwijfeld anders uit...
58
00:04:09,541 --> 00:04:14,046
...dan voor de Windsors.
59
00:04:15,672 --> 00:04:18,550
Ik plan een pelgrimstocht naar Glasgow...
60
00:04:18,550 --> 00:04:22,429
...maar m'n optrekje
hier in de Hooglanden oogt...
61
00:04:25,015 --> 00:04:27,851
...en klinkt koninklijk.
62
00:04:38,153 --> 00:04:42,991
Welkom in Schotland. Ik ben Lynne.
Eigenaresse van Candacraig House.
63
00:04:42,991 --> 00:04:47,621
- Nou, bedankt. Dit is pas een welkom.
- Kom je mee?
64
00:04:47,621 --> 00:04:50,332
Heel graag. Ja.
65
00:04:54,211 --> 00:04:59,091
Candacraig is een luxueus landgoed
in de Hooglanden uit de 17e eeuw...
66
00:04:59,591 --> 00:05:03,303
...dus het bestaat iets van 200 jaar
langer dan Canada.
67
00:05:04,263 --> 00:05:09,977
Maar nu kan dit hele landhuis
met z'n 12 slaapkamers van jou zijn...
68
00:05:09,977 --> 00:05:13,730
...voor slechts 12.000 dollar per nacht.
69
00:05:16,066 --> 00:05:16,942
Wat mooi.
70
00:05:17,484 --> 00:05:21,738
Dit huis is ontworpen door
dezelfde architect als Balmoral Castle...
71
00:05:21,738 --> 00:05:23,407
...van de koninklijke familie.
72
00:05:23,407 --> 00:05:27,828
- Hoe dicht zitten we bij Balmoral Castle?
- Een halfuur ongeveer.
73
00:05:27,828 --> 00:05:30,664
Wauw, het zijn dus echt je buren.
74
00:05:30,664 --> 00:05:32,833
- Zeker.
- Zijn ze hier geweest?
75
00:05:32,833 --> 00:05:34,168
Ja.
76
00:05:34,168 --> 00:05:37,129
De huidige koning en koningin
hebben hier gelogeerd.
77
00:05:37,129 --> 00:05:43,427
Als je zelf een kasteel hebt,
wil je natuurlijk rondneuzen in de andere.
78
00:05:43,427 --> 00:05:45,095
Hierin?
79
00:05:45,095 --> 00:05:47,931
Maar er komen hier ook anderen.
80
00:05:47,931 --> 00:05:49,349
De eetkamer.
81
00:05:50,601 --> 00:05:52,436
Je weet dat je in Schotland bent.
82
00:05:52,436 --> 00:05:57,107
Veel collega's van je uit Hollywood
hebben hier weleens gelogeerd.
83
00:05:57,107 --> 00:06:00,777
- Oké. Zoals?
- Steve Martin.
84
00:06:01,361 --> 00:06:02,863
Robin Williams.
85
00:06:02,863 --> 00:06:04,281
Sean Connery.
86
00:06:05,157 --> 00:06:08,368
- Echt?
- Je bent hier in goed gezelschap.
87
00:06:08,911 --> 00:06:10,871
Het ligt eenvoudig.
88
00:06:12,164 --> 00:06:15,667
Sean Connery. Hij zat daar ergens.
89
00:06:15,667 --> 00:06:18,504
Tartan, dat we zien in kilts.
90
00:06:18,504 --> 00:06:23,717
Ik heb het nooit op muren, plafonds
en lampenkappen gezien.
91
00:06:24,259 --> 00:06:25,552
Het zit overal.
92
00:06:28,096 --> 00:06:31,975
Maar ik ben niet alleen
met al dat tartan bezig.
93
00:06:32,851 --> 00:06:38,065
Ik heb afgesproken met Michael,
een Schotse expert in Joods voorgeslacht...
94
00:06:38,065 --> 00:06:40,859
- Aangenaam.
- Hoe gaat het?
95
00:06:40,859 --> 00:06:46,740
...die de familiegeschiedenis van m'n moeder
Rebecca 'Betty' Kudlatz heeft uitgezocht.
96
00:06:46,740 --> 00:06:48,534
Het is een beetje eng.
97
00:06:48,534 --> 00:06:53,956
{\an8}Je wilt geen informatie ontdekken
die je in verlegenheid kan brengen.
98
00:06:53,956 --> 00:06:57,334
'Je overgrootouders
waren dieven en moordenaars...
99
00:06:57,334 --> 00:07:00,921
...die er helaas op los plunderden.'
100
00:07:02,214 --> 00:07:03,423
'Echt?
101
00:07:04,424 --> 00:07:06,218
Echt?
102
00:07:07,010 --> 00:07:11,139
{\an8}We hebben hier
een uitgebreide familiestamboom...
103
00:07:11,139 --> 00:07:14,977
{\an8}...en dit zijn je overgrootouders,
Samuel en Nellie.
104
00:07:17,437 --> 00:07:20,774
Ik heb deze foto's nog nooit gezien.
105
00:07:20,774 --> 00:07:26,947
Dit zijn de ouders van Louis, je opa.
Ze kwamen uit de kleine stad Nasielsk...
106
00:07:26,947 --> 00:07:31,243
{\an8}...dat zo'n 50 kilometer
ten noordwesten van Warschau ligt.
107
00:07:31,243 --> 00:07:33,954
In 1891 kwam de familie naar Glasgow.
108
00:07:33,954 --> 00:07:35,831
- Hoe heette...
- Nasielsk.
109
00:07:35,831 --> 00:07:37,124
Nasielsk.
110
00:07:37,624 --> 00:07:40,878
Heeft je moeder gezegd
waarom ze naar Glasgow waren gegaan...
111
00:07:40,878 --> 00:07:42,546
...en daarna naar Canada?
112
00:07:44,006 --> 00:07:50,095
Nou, rond de eeuwwisseling
gingen er veel mensen naar Amerika.
113
00:07:50,095 --> 00:07:53,932
Maar waarom ze naar Schotland kwamen
weet ik niet. Jij wel?
114
00:07:53,932 --> 00:07:56,518
Rond die tijd vond je niet zomaar...
115
00:07:56,518 --> 00:07:59,855
...boten van het Europese vasteland
naar Noord-Amerika.
116
00:07:59,855 --> 00:08:02,482
Dat was heel duur
en dit waren heel arme mensen.
117
00:08:03,108 --> 00:08:05,777
De meeste gezinnen
deden het in twee etappes...
118
00:08:05,777 --> 00:08:08,488
- Juist.
- ...om zo de reis te betalen.
119
00:08:08,488 --> 00:08:11,742
En Glasgow was vast
nogal een schok voor ze...
120
00:08:11,742 --> 00:08:16,079
...want ze kwamen in de Gorbals terecht,
een heel arme wijk.
121
00:08:16,079 --> 00:08:19,291
Maar ze woonden er 30 jaar.
122
00:08:19,291 --> 00:08:24,463
Dit is een foto van het gezin.
Je moeder is een van de jongsten.
123
00:08:25,923 --> 00:08:27,591
- Is zij dat?
- Dat kan.
124
00:08:27,591 --> 00:08:28,675
Ja, dat is ze.
125
00:08:29,551 --> 00:08:30,385
Jeetje.
126
00:08:39,436 --> 00:08:45,776
Ik ben best trots dat ik familieleden had
die een beter leven voor hun gezin wilden.
127
00:08:45,776 --> 00:08:50,948
Ze hebben daar toen
ongelooflijk veel voor moeten doen.
128
00:08:51,657 --> 00:08:54,743
Als m'n moeder in Schotland was gebleven,
dan was ik...
129
00:08:54,743 --> 00:08:57,454
Wie weet wie je nu had geïnterviewd.
130
00:08:57,454 --> 00:09:03,377
Dan was ik er niet geweest, want
ze heeft m'n vader in Canada leren kennen.
131
00:09:05,546 --> 00:09:10,676
Dit zijn van die momenten
die je hele verdere leven bepalen.
132
00:09:12,344 --> 00:09:17,224
Dit prachtige, mij onbekende land heeft
duidelijk de jeugd van m'n moeder gevormd.
133
00:09:19,059 --> 00:09:23,063
Nu ik er eindelijk ben,
wil ik het helemaal ervaren.
134
00:09:23,772 --> 00:09:27,734
Ik heb een uitnodiging
van een plaatselijke bewoner aangenomen...
135
00:09:27,734 --> 00:09:32,281
...voor een naar men zegt
onmisbaar nationaal tijdverdrijf.
136
00:09:32,281 --> 00:09:34,825
- Robert.
- Hallo. Fijn je te zien.
137
00:09:34,825 --> 00:09:39,204
Het is vast niet zo eng
als een elandenjacht in Zweden.
138
00:09:39,788 --> 00:09:41,248
Of toch wel?
139
00:09:41,248 --> 00:09:44,751
- Wat gaan we doen? En waar?
- We gaan iets traditioneels doen.
140
00:09:44,751 --> 00:09:49,756
We gaan zalmvissen
in de rivier Dee in Royal Deeside.
141
00:09:50,340 --> 00:09:52,676
Zalmvissen.
142
00:09:59,600 --> 00:10:03,145
Waarom is zalmvissen
zo populair in Schotland?
143
00:10:03,145 --> 00:10:08,233
Nou, Eugene, we hebben heel mooie rivieren
met prachtige zalm.
144
00:10:08,233 --> 00:10:10,152
Die vis zit vol energie.
145
00:10:10,152 --> 00:10:14,406
Als ze klein zijn,
zwemmen ze de rivieren af...
146
00:10:14,406 --> 00:10:17,701
...en steken dan de Atlantische Oceaan over...
147
00:10:17,701 --> 00:10:22,706
...om vervolgens weer terug te zwemmen
naar de rivier waar hun reis begon.
148
00:10:22,706 --> 00:10:26,293
Hij komt terug om kuit te schieten,
niet om gevist te worden.
149
00:10:31,215 --> 00:10:36,428
De terugreis van de zalm
klinkt gevaarlijker dan mijn reis...
150
00:10:37,012 --> 00:10:41,183
...maar er komen vissers
vanuit de hele wereld op deze vis af.
151
00:10:41,934 --> 00:10:46,146
Er eentje vangen
is niet zo makkelijk als je denkt...
152
00:10:46,146 --> 00:10:49,483
...dus heeft Robert
er een expert bij gehaald.
153
00:10:49,483 --> 00:10:52,277
- John. Aangenaam
- Eugene. Zeker.
154
00:10:52,277 --> 00:10:55,155
- Welkom in Royal Deeside.
- Dank je. Heel leuk.
155
00:10:55,155 --> 00:10:59,535
John is een gillie,
een Gaelisch woord voor bediende.
156
00:10:59,535 --> 00:11:01,912
Een soort van gids op de Hooglanden.
157
00:11:01,912 --> 00:11:07,584
Hij weet alles van vissen af,
maar hij weet niet dat ik er niks van kan.
158
00:11:08,168 --> 00:11:10,087
Maar daar komt hij zo achter.
159
00:11:10,087 --> 00:11:12,631
Ik heb iets moois dat je mag aantrekken.
160
00:11:12,631 --> 00:11:15,634
Je moet nooit een gillie beledigen.
161
00:11:15,634 --> 00:11:17,761
Goed, maak de bretels vast.
162
00:11:17,761 --> 00:11:20,889
Ik ga heel braaf alles doen
wat me gezegd wordt.
163
00:11:20,889 --> 00:11:24,309
En heel enthousiast doen.
Ik wil hem niet teleurstellen.
164
00:11:25,143 --> 00:11:27,062
Je lijkt wel een Schot.
165
00:11:32,192 --> 00:11:34,736
Ik ga je de inworp Circle C leren.
166
00:11:35,612 --> 00:11:36,864
Rond.
167
00:11:39,700 --> 00:11:42,953
Het tweede deel van de inworp,
de zwaai zelf...
168
00:11:42,953 --> 00:11:45,080
...is een vol dienblad optillen.
169
00:11:45,706 --> 00:11:49,585
Het is whisky, mijn whisky.
Zorg dat je niets morst.
170
00:11:50,502 --> 00:11:56,008
Als John denkt dat ik dat kan,
dan is hij vast al stomdronken.
171
00:11:56,008 --> 00:11:58,177
Juist. Eitje.
172
00:11:58,177 --> 00:12:01,638
Ik denk
dat ik het gewoon maar moet proberen.
173
00:12:01,638 --> 00:12:02,723
Ronde beweging.
174
00:12:03,348 --> 00:12:05,350
- Goed zo.
- Goed gedaan.
175
00:12:05,934 --> 00:12:07,144
- Perfect.
- Ja.
176
00:12:07,644 --> 00:12:08,854
Nog een keer.
177
00:12:11,607 --> 00:12:12,691
Perfect.
178
00:12:14,860 --> 00:12:16,737
- Weer goed.
- Prachtig.
179
00:12:16,737 --> 00:12:19,448
- Nou?
- Nu alleen de zalm nog.
180
00:12:19,448 --> 00:12:20,574
Mooi.
181
00:12:21,450 --> 00:12:28,165
Misschien moet ik dit gaan doen.
Niet meer golfen, maar zalmvissen.
182
00:12:42,930 --> 00:12:47,976
Ik snap dat sommigen zeggen
dat niets ze zo ontspant als dit...
183
00:12:49,102 --> 00:12:52,022
...want het is behoorlijk...
behoorlijk mooi hier.
184
00:12:57,110 --> 00:13:00,531
- Hoe gaat het daar?
- Ik heb niets gevangen.
185
00:13:00,531 --> 00:13:02,241
Wat vind je ervan?
186
00:13:02,241 --> 00:13:05,953
Dit is m'n nieuwe lievelingssport.
187
00:13:08,121 --> 00:13:09,456
Je ziet er heel gelukkig uit.
188
00:13:12,334 --> 00:13:15,671
De koninklijke familie
komt hier ook graag vissen.
189
00:13:16,255 --> 00:13:18,924
Deze rivier loopt door hun landgoed.
190
00:13:20,133 --> 00:13:22,678
Ik hoop dat ze meer geluk hebben dan ik...
191
00:13:22,678 --> 00:13:27,266
...want na een uur in het water
is er nog niet eens aan gesabbeld.
192
00:13:28,559 --> 00:13:30,185
Eugene, heb je al beet?
193
00:13:31,478 --> 00:13:35,148
Nog niet,
maar ik zat er een paar keer dichtbij.
194
00:13:35,148 --> 00:13:39,862
- Wil je ermee ophouden?
- Goed. Doen we.
195
00:13:41,154 --> 00:13:48,078
De zalm is veilig, maar je verdriet
verdrinken schijnt erbij te horen.
196
00:13:48,996 --> 00:13:50,330
Wil je een borrel?
197
00:13:50,330 --> 00:13:53,041
Ik neem een slok van het sterke spul.
198
00:13:53,876 --> 00:13:56,003
Ik hou niet van whisky.
199
00:13:56,628 --> 00:14:02,092
Dat is te sterk voor mij,
maar, de jongens met wie ik viste...
200
00:14:02,593 --> 00:14:07,222
...dat waren allebei
fantastische Schotten, weet je wel?
201
00:14:07,222 --> 00:14:12,519
Het soort mannen die dingen zeggen als:
'Vis ze, hoor.' Weet je wel?
202
00:14:12,519 --> 00:14:14,521
Het was een fijne middag.
203
00:14:16,648 --> 00:14:22,821
Hoe kan ik de dag beter afronden
dan door een vorige gast na te doen...
204
00:14:23,906 --> 00:14:28,994
...Sir Sean Connery,
en een wodka-martini te bestellen?
205
00:14:28,994 --> 00:14:32,915
Ik heb het na één dag al
naar m'n zin in Schotland.
206
00:14:33,916 --> 00:14:35,876
Het heeft veel charme.
207
00:14:36,543 --> 00:14:41,131
M'n moeder en die kant van de familie...
208
00:14:42,591 --> 00:14:45,135
Daar denk ik de hele tijd aan.
209
00:14:45,135 --> 00:14:49,139
Ik had nooit gedacht dat ik...
dat het me zo zou raken.
210
00:14:50,432 --> 00:14:55,145
Morgen wil ik per se meer ontdekken
over m'n familiegeschiedenis hier.
211
00:14:56,396 --> 00:14:59,441
Als die doedelzakken
maar niet te vroeg beginnen.
212
00:15:08,951 --> 00:15:11,328
Na majestueus geslapen te hebben...
213
00:15:11,328 --> 00:15:15,582
...geniet ik ervan om de koning
van m'n eigen kasteel te zijn.
214
00:15:17,960 --> 00:15:20,462
Dit is echt schitterend, toch?
215
00:15:22,172 --> 00:15:25,300
Maar vandaag
laat ik de Hooglanden achter me...
216
00:15:25,300 --> 00:15:29,346
...en ga ik in Glasgow meer
over de jeugd van m'n moeder ontdekken.
217
00:15:32,057 --> 00:15:35,102
M'n moeder had het alleen
over familieverhalen.
218
00:15:35,102 --> 00:15:41,942
Niet zozeer over haar leven in de Gorbals,
dus daar ben ik heel nieuwsgierig naar.
219
00:15:42,776 --> 00:15:45,362
Het is een dikke 150 km naar Glasgow...
220
00:15:46,113 --> 00:15:49,783
...en er schijnt
een onmisbare pitstop bij te zitten.
221
00:15:50,534 --> 00:15:56,206
Een van de nog weinige ambachtslui
die nog alles met de hand doet.
222
00:15:56,206 --> 00:16:00,210
Ik heb voor de helft
het recht om een kilt te dragen...
223
00:16:00,210 --> 00:16:02,796
...omdat m'n familie
voor de helft Schots was.
224
00:16:03,380 --> 00:16:06,300
Bij een familiegebeuren
trokken ze kilts aan...
225
00:16:06,300 --> 00:16:10,554
...en dan vermaakten ze zich prima.
Er werd veel gelachen.
226
00:16:11,180 --> 00:16:14,224
Als zij dat kunnen
zonder ondergoed te dragen...
227
00:16:14,224 --> 00:16:20,397
...dan voel ik me zenuwachtig verplicht
om die familietraditie te onderzoeken.
228
00:16:20,397 --> 00:16:22,774
- Hoi, Eugene.
- Jij bent vast Bill.
229
00:16:22,774 --> 00:16:23,942
Dat klopt.
230
00:16:27,362 --> 00:16:29,323
De kilt draait om het tartan...
231
00:16:30,741 --> 00:16:33,911
...en er zijn ruim 9000
vastgelegde patronen...
232
00:16:33,911 --> 00:16:37,956
...waarvan bijna de helft
een familie of clan symboliseert.
233
00:16:39,208 --> 00:16:44,463
Ik weet niet
of m'n familie een tartan heeft.
234
00:16:44,463 --> 00:16:50,177
Ik kan me geen tartan
in het bijzonder herinneren.
235
00:16:50,177 --> 00:16:55,599
We moeten iets zoeken dat meer
met jou persoonlijk te maken heeft.
236
00:16:56,600 --> 00:17:02,189
Nou, ik ben comedyacteur,
dus is er een comedytartan?
237
00:17:02,189 --> 00:17:05,067
Nou, hoe komisch moet het worden?
238
00:17:06,568 --> 00:17:07,944
Wat vind je hiervan?
239
00:17:07,944 --> 00:17:12,657
Dit noemen we koosjer tartan,
het is Joods.
240
00:17:12,657 --> 00:17:16,118
Nou, dat past dan uitstekend bij me, toch?
241
00:17:16,118 --> 00:17:21,583
Oké. Ik moet speciale maten opnemen.
242
00:17:22,291 --> 00:17:26,672
- Wat bedoel je?
- Van je taille, achterste en lengte.
243
00:17:30,634 --> 00:17:35,013
Ik ga van je heupbeen
naar het midden van je knie.
244
00:17:35,889 --> 00:17:39,434
Bill heeft meer kilts gemaakt
dan ik bagels heb gegeten.
245
00:17:40,060 --> 00:17:43,939
Die had ik laten staan
als ik wist dat hij m'n maten zou opnemen.
246
00:17:43,939 --> 00:17:48,277
- Goed. Ik heb wel net geluncht.
- Goed.
247
00:17:48,277 --> 00:17:50,320
Goed, eens kijken.
248
00:17:50,320 --> 00:17:54,157
- Zevenennegentig centimeter.
- Die maat begrijp ik niet.
249
00:17:54,157 --> 00:17:59,663
- Dat is rond maat 38.
- Dat kan niet. Ik heb geen 38.
250
00:17:59,663 --> 00:18:04,501
- Ik heb maat 34.
- Het meetlint liegt niet, Eugene.
251
00:18:06,128 --> 00:18:09,506
Ik kan dit wel aan Bill toevertrouwen.
252
00:18:10,340 --> 00:18:12,426
Deze maten vertel ik je maar niet.
253
00:18:12,426 --> 00:18:14,845
Die hou ik voor mezelf.
254
00:18:15,888 --> 00:18:20,893
Ik denk dat dit een heel gedetailleerd
en nauwgezet werk is.
255
00:18:20,893 --> 00:18:21,852
Ziezo.
256
00:18:21,852 --> 00:18:25,105
- Oké. Wat de maat ook is.
- Enorm.
257
00:18:25,856 --> 00:18:26,899
Bedankt.
258
00:18:26,899 --> 00:18:31,028
Ik heb één keer een knoop aan een hemd
genaaid en was daarna uitgeput.
259
00:18:31,820 --> 00:18:34,364
Mag ik je een drankje aanbieden?
260
00:18:34,364 --> 00:18:37,326
Ik drink eigenlijk geen whisky.
261
00:18:37,326 --> 00:18:40,329
- Allemachtig. Dat is genoeg.
- Echt?
262
00:18:41,705 --> 00:18:43,081
Nou, op jou, Bill.
263
00:18:45,000 --> 00:18:48,670
- En op jou, Eugene.
- Op jou en je ambacht.
264
00:18:48,670 --> 00:18:50,005
Op je gezondheid.
265
00:18:50,005 --> 00:18:54,551
Twee whisky's in 24 uur,
maar ik blijf er voorzichtig mee.
266
00:18:54,551 --> 00:18:57,513
Als ik niet begin, krijg jij geen kilt.
267
00:19:00,390 --> 00:19:05,020
Maar een kilt dragen blijft voor mij
altijd alleen klederdracht...
268
00:19:05,020 --> 00:19:09,650
...tenzij ik m'n Schotse afkomst
dieper kan begrijpen.
269
00:19:11,109 --> 00:19:16,490
Het is wel duidelijk dat ik niet
van reizen houd, want nu pas...
270
00:19:16,490 --> 00:19:22,746
...honderd jaar nadat m'n moeder hier
is weggegaan, ga ik naar Glasgow...
271
00:19:26,375 --> 00:19:28,669
...de stad waar zij is geboren.
272
00:19:32,381 --> 00:19:36,677
Een groter contrast met de Hooglanden
is niet mogelijk.
273
00:19:36,677 --> 00:19:40,556
Het ziet er echt uit als 'n arbeidersstad.
274
00:19:42,307 --> 00:19:45,227
Maar ik ben wel blij dat ik er ben.
275
00:19:48,897 --> 00:19:51,733
Toen m'n overgrootouders
hier uit Polen aankwamen...
276
00:19:51,733 --> 00:19:54,444
...kwamen ze met duizenden
andere arbeidsmigranten...
277
00:19:54,444 --> 00:20:00,117
...in de Gorbals terecht, een wijk
aan de zuidoever van de rivier de Clyde.
278
00:20:00,117 --> 00:20:02,369
Dit is de Gorbals.
279
00:20:04,830 --> 00:20:07,374
Hier is het. Wat een vreemd gevoel.
280
00:20:08,333 --> 00:20:13,922
Die heb ik vaak gehad in m'n leven,
maar dit is een goed vreemd gevoel.
281
00:20:16,592 --> 00:20:21,013
Het gebouw waar m'n moeder
tot haar 13e woonde, is afgebroken...
282
00:20:21,013 --> 00:20:23,182
...toen de Gorbals gemoderniseerd werd.
283
00:20:24,683 --> 00:20:31,231
Maar genealogie-expert Michael laat me
een tijdcapsule zien die nog wel bestaat.
284
00:20:32,232 --> 00:20:33,775
Dit staat stil in de tijd.
285
00:20:33,775 --> 00:20:38,739
Zo zag een huurhuis in Glasgow
er begin 20e eeuw echt uit.
286
00:20:38,739 --> 00:20:42,576
Dit is de beste manier
om je de wereld van toen te laten zien.
287
00:20:42,576 --> 00:20:46,246
- Ben je er klaar voor?
- Laten we gaan.
288
00:20:46,246 --> 00:20:49,791
Er woonden 60.000 mensen in een wijk...
289
00:20:49,791 --> 00:20:54,922
...die half zo groot was als Coney Island,
en de levensomstandigheden in de Gorbals...
290
00:20:54,922 --> 00:20:58,008
...waren zo'n beetje de ergste in Europa.
291
00:20:59,218 --> 00:21:00,427
We zijn er.
292
00:21:01,470 --> 00:21:04,515
Dit was de belangrijkste ruimte
van de flat.
293
00:21:04,515 --> 00:21:07,100
De keuken. Hier gebeurde alles.
294
00:21:07,100 --> 00:21:09,269
Die had veel functies.
295
00:21:09,269 --> 00:21:11,271
Ze kookten hier.
296
00:21:11,271 --> 00:21:15,734
En ze aten hier.
Je hebt vast iets gezien daar in de hoek.
297
00:21:17,653 --> 00:21:18,862
Bed.
298
00:21:18,862 --> 00:21:22,991
Een bedstee. Want hier sliepen ook mensen.
299
00:21:22,991 --> 00:21:27,246
Ze moesten gewoon
de keuken ook als slaapkamer gebruiken.
300
00:21:27,246 --> 00:21:29,331
Als ze een groot gezin hadden.
301
00:21:29,331 --> 00:21:36,046
Onder het bed staat een teil,
waarin ze kinderen wasten.
302
00:21:36,046 --> 00:21:37,297
O, jeetje.
303
00:21:37,881 --> 00:21:41,552
Je moeder
kreeg waarschijnlijk een bad per week.
304
00:21:41,552 --> 00:21:44,054
Wie bofte, mocht er als eerste in.
305
00:21:44,054 --> 00:21:47,808
Had je pech, dan was je het laatste kind
in hetzelfde water.
306
00:21:49,893 --> 00:21:52,187
Dit is de census van 1921.
307
00:21:52,688 --> 00:21:58,902
{\an8}Je overgrootouders waren overleden, maar
je grootouders Louie en Flora staan erin...
308
00:21:58,902 --> 00:22:02,364
{\an8}...met acht kinderen en de kostganger
in evenveel kamers...
309
00:22:02,364 --> 00:22:04,199
...maar niet zo mooi als deze.
310
00:22:04,199 --> 00:22:06,118
Niet zo mooi.
311
00:22:06,702 --> 00:22:10,330
In het begin
moesten de toiletten gedeeld worden.
312
00:22:10,330 --> 00:22:14,668
Ze deelden het toilet
met iets van 25, 30 anderen.
313
00:22:14,668 --> 00:22:18,755
- Buiten?
- Ja. Misschien met een deur. Of ook niet.
314
00:22:18,755 --> 00:22:23,343
Daar heeft ze nooit iets over gezegd.
315
00:22:23,343 --> 00:22:26,054
Ik wou dat ik gevraagd had...
316
00:22:26,054 --> 00:22:31,059
...hoe die 11 mensen
dat nou eigenlijk deden, weet je wel?
317
00:22:31,059 --> 00:22:33,979
Over dat soort dingen had ze het nooit.
318
00:22:37,900 --> 00:22:40,444
Nou, dit is de slaapkamer.
319
00:22:40,444 --> 00:22:46,033
Het matras is van paardenhaar
en het beddengoed is van stro.
320
00:22:46,617 --> 00:22:51,330
Het bed lag niet zo lekker,
maar het was wel warm.
321
00:22:51,914 --> 00:22:55,125
Ze was heel geestig en ze lachte graag.
322
00:22:55,125 --> 00:22:58,962
En, ze hield gewoon...
323
00:23:00,130 --> 00:23:05,552
...ze hield van het leven
en was altijd positief ingesteld.
324
00:23:06,678 --> 00:23:11,475
Elf mensen in een flatje
met twee slaapkamers?
325
00:23:11,475 --> 00:23:13,769
Maar ze klaagde nooit.
326
00:23:16,271 --> 00:23:21,109
Ik kan niet dichter bij het huis
komen waar m'n moeder opgroeide...
327
00:23:21,610 --> 00:23:27,366
{\an8}...maar Michael laat me een plek zien
waar ik in haar voetstappen kan lopen.
328
00:23:30,619 --> 00:23:34,790
- Wanneer was de laatste keer?
- Lang geleden.
329
00:23:37,793 --> 00:23:40,045
De synagoge van Garnethill.
330
00:23:41,171 --> 00:23:43,966
Hoe zien ze eruit in Canada?
331
00:23:43,966 --> 00:23:47,386
Ik heb nog nooit
zo'n oude synagoge gezien.
332
00:23:47,386 --> 00:23:50,639
Ja. Deze is gebouwd in 1879.
333
00:23:51,932 --> 00:23:55,185
De eerste daartoe gebouwde
synagoge in Schotland...
334
00:23:55,185 --> 00:23:58,105
...en de Gorbals ligt zo'n twee km verderop.
335
00:23:58,105 --> 00:24:03,777
Ik neem aan dat het mogelijk is
dat de familie van m'n moeder...
336
00:24:03,777 --> 00:24:07,573
...hier op speciale gelegenheden was.
337
00:24:07,573 --> 00:24:11,493
Zoals een bruiloft
of een bar mitswa of zoiets.
338
00:24:15,956 --> 00:24:19,668
Ze was iets van zeven, acht, negen, tien.
339
00:24:21,295 --> 00:24:24,673
Ik kan me haar niet voorstellen
als een klein meisje.
340
00:24:27,801 --> 00:24:33,932
Nu ben ik hier honderd jaar later
en het doet me wel wat.
341
00:24:36,435 --> 00:24:41,690
- Denk je vaak aan haar?
- Elke dag. Ja. M'n moeder en m'n vader.
342
00:24:41,690 --> 00:24:45,777
Er is altijd wel een moment dat ik...
343
00:24:49,406 --> 00:24:50,240
...aan ze denk.
344
00:24:53,118 --> 00:24:59,833
Ik ben het m'n moeder verplicht
om te kijken waar het allemaal begon.
345
00:25:01,418 --> 00:25:07,633
Ik heb me nooit echt verbonden gevoeld
met de afkomst van de familie.
346
00:25:07,633 --> 00:25:10,010
Ik hoorde alleen de verhalen.
347
00:25:11,720 --> 00:25:16,016
Dus ik ben blij dat ik gekomen ben.
Dat ik hier ben.
348
00:25:18,268 --> 00:25:22,105
En, blij dat ik me
er nu meer mee verbonden voel.
349
00:25:45,754 --> 00:25:49,341
Ik word wakker
op m'n laatste dag in Schotland...
350
00:25:49,341 --> 00:25:53,345
...en wat ik nu weet
over de jeugd van m'n moeder in Glasgow...
351
00:25:53,345 --> 00:25:55,764
...zal me heel lang bijblijven.
352
00:25:57,975 --> 00:26:02,896
Maar ik wil nog ergens heen
om m'n familiegeschiedenis af te ronden.
353
00:26:05,399 --> 00:26:11,154
Ik heb de laatste rustplaats
van twee vreselijk dappere mensen ontdekt.
354
00:26:11,655 --> 00:26:14,992
M'n overgrootouders Samuel en Nellie.
355
00:26:15,576 --> 00:26:20,247
{\an8}'In liefdevolle herinnering
aan onze lieve moeder, Nellie Kudlatz.
356
00:26:21,456 --> 00:26:25,043
{\an8}Overleden in januari 1921.'
357
00:26:25,669 --> 00:26:29,214
{\an8}En m'n overgrootvader.
358
00:26:29,214 --> 00:26:30,841
{\an8}Niet te geloven.
359
00:26:31,842 --> 00:26:33,719
Patriarch, niet?
360
00:26:34,344 --> 00:26:38,307
Dichter bij m'n familiestamboom
kan ik niet komen.
361
00:26:38,307 --> 00:26:41,185
Ik kom tot aan de wortels van de boom.
362
00:26:42,352 --> 00:26:45,063
{\an8}Ze zochten een beter leven.
363
00:26:46,273 --> 00:26:48,275
Ze hebben veel gedaan met wat ze hadden.
364
00:26:52,946 --> 00:26:56,742
De tijd in Schotland
heeft me dichter bij m'n clan gebracht...
365
00:26:59,077 --> 00:27:02,122
...en 't voelt verrassend genoeg
net alsof ik thuis ben.
366
00:27:03,165 --> 00:27:06,084
Dit doet me echt denken
aan Northern Ontario.
367
00:27:06,710 --> 00:27:11,757
Nu hebben we een volledige regenboog
die opeens achter me verschijnt.
368
00:27:14,134 --> 00:27:15,511
Mooi, hè?
369
00:27:18,055 --> 00:27:23,894
Als ik nu aan Schotland denk,
denk ik aan alles wat ik gezien heb...
370
00:27:23,894 --> 00:27:29,566
...van Candacraig,
dat gewoon een prachtige plek is...
371
00:27:29,566 --> 00:27:32,027
...tot de Gorbals, weet je?
372
00:27:32,027 --> 00:27:35,906
En ik ben blij dat ik nu
een zekere verbondenheid voel...
373
00:27:37,741 --> 00:27:38,784
...door m'n komst.
374
00:27:44,289 --> 00:27:47,751
Om m'n pas ontdekte afkomst
eer aan te doen...
375
00:27:49,461 --> 00:27:53,715
...ben ik uitgenodigd
op een ouderwets Schots dansfeest.
376
00:27:56,218 --> 00:27:59,388
Maar als ik het glas wil heffen
als een echte Schot...
377
00:27:59,930 --> 00:28:04,142
...moet ik eerst iets waar de familie
van hield, lekker gaan vinden.
378
00:28:05,310 --> 00:28:07,896
M'n grootvader...
379
00:28:07,896 --> 00:28:14,027
...dronk elke vrijdag,
een klein glaasje whisky.
380
00:28:14,027 --> 00:28:20,284
Ik heb nooit whisky gedronken,
maar ik bewonder hen die dat wel doen.
381
00:28:20,284 --> 00:28:24,663
Er is iets heel cools
aan een whisky met ijs...
382
00:28:25,706 --> 00:28:28,584
...maar ik heb het nooit
door m'n keel gekregen.
383
00:28:30,460 --> 00:28:34,548
Dus ter ere van m'n grootvader
en om wat cooler te lijken...
384
00:28:35,048 --> 00:28:39,011
...heb ik afgesproken
met whisky-expert Gary.
385
00:28:39,011 --> 00:28:40,637
Aangenaam.
386
00:28:40,637 --> 00:28:43,307
- Welkom bij distilleerderij Loch Lomond.
- Fijn.
387
00:28:43,307 --> 00:28:48,145
- Dus hier gebeurt het allemaal?
- Ja, zeker. De magie van de whisky.
388
00:28:51,648 --> 00:28:54,276
Mijn god, wat een vaten.
389
00:28:54,276 --> 00:28:59,156
We hebben bijna een half miljoen vaten.
390
00:28:59,156 --> 00:29:02,284
{\an8}Scotch-whisky kan alleen
in Schotland gemaakt worden...
391
00:29:02,868 --> 00:29:09,833
...maar de meeste vaten komen uit de VS
waar er bourbon in bewaard werd.
392
00:29:09,833 --> 00:29:13,420
Waarom zijn de vaten nou zo belangrijk...
393
00:29:13,420 --> 00:29:16,924
...voor de productie van de whisky?
394
00:29:16,924 --> 00:29:20,552
Het voegt meer smaak toe
en geeft het ook meer kleur.
395
00:29:20,552 --> 00:29:24,723
{\an8}De alcohol is eerst kleurloos,
maar eenmaal in het vat...
396
00:29:24,723 --> 00:29:28,477
{\an8}...krijgt hij die mooie gouden
karamelachtige amberkleur.
397
00:29:28,477 --> 00:29:30,187
Die krijgt hij van het vat.
398
00:29:34,024 --> 00:29:39,154
Welkom in het magazijn.
Hier kunnen we 8000 vaten opslaan.
399
00:29:39,154 --> 00:29:44,910
Voor we de scotch proberen, heb ik ook
een monster van de nog kleurloze alcohol.
400
00:29:45,452 --> 00:29:47,538
Dit komt zo uit de distilleerketel.
401
00:29:47,538 --> 00:29:51,834
Het is kleurloos.
Alle kleur komt van de vaten.
402
00:29:51,834 --> 00:29:54,795
Laat het even zwenken.
Hou hem onder je neus.
403
00:29:58,882 --> 00:29:59,967
- Dat ruikt...
- Sorry.
404
00:29:59,967 --> 00:30:03,220
Ik had even moeten zeggen
dat dit 63 % alcohol bevat...
405
00:30:03,220 --> 00:30:04,888
Dat verklaart veel.
406
00:30:04,888 --> 00:30:10,894
M'n neus is meteen helemaal open.
Dat was nou geen gezonde ervaring.
407
00:30:21,947 --> 00:30:25,242
Je krijgt die volledige 63,5 % binnen.
408
00:30:27,369 --> 00:30:28,370
Nou...
409
00:30:29,872 --> 00:30:31,456
Ik ben zo bij je, Gary.
410
00:30:34,751 --> 00:30:35,961
Mama.
411
00:30:36,545 --> 00:30:42,384
Dat heeft een paar lagen
uit m'n slokdarm gebrand.
412
00:30:42,384 --> 00:30:43,594
Dat viel tegen.
413
00:30:43,594 --> 00:30:46,346
Zullen we de whisky's proberen?
414
00:30:46,346 --> 00:30:49,683
Maar er vindt blijkbaar
een chemische reactie plaats...
415
00:30:49,683 --> 00:30:53,979
...als die kerosine
eenmaal in een oud vat ligt.
416
00:30:53,979 --> 00:30:57,941
Dit is 18 jaar oud.
Zo lang ligt het al in een bourbonvat.
417
00:30:57,941 --> 00:31:02,654
Je ziet meteen dat het een andere kleur
heeft, door het hout.
418
00:31:04,823 --> 00:31:08,535
- Hopelijk smaakt het ook fruitiger.
- Het ruikt lekkerder.
419
00:31:08,535 --> 00:31:10,787
- Het is zachter.
- Juist.
420
00:31:11,288 --> 00:31:12,956
Proef maar.
421
00:31:12,956 --> 00:31:14,917
Kilt omhoog, zoals ze dat zeggen.
422
00:31:18,879 --> 00:31:19,838
Heerlijk.
423
00:31:19,838 --> 00:31:25,093
- Dit is echt verrukkelijk.
- Ja. Super.
424
00:31:25,093 --> 00:31:30,474
- Ik merk tonen van gestoofde appel op.
- Ik merk op dat ik al bijna dronken ben.
425
00:31:31,642 --> 00:31:33,477
Dat was lekkerder dan verwacht.
426
00:31:34,853 --> 00:31:36,438
Ik was echt verbaasd.
427
00:31:36,438 --> 00:31:37,814
Proef je smaken?
428
00:31:38,815 --> 00:31:39,858
Nee.
429
00:31:44,279 --> 00:31:49,284
Na terugkeer in m'n kasteel
is het tijd om m'n afscheid te vieren.
430
00:31:50,285 --> 00:31:54,581
Ik ben eindelijk klaar
om met trots m'n koosjere kilt te dragen.
431
00:31:59,545 --> 00:32:00,671
Zit hij lekker?
432
00:32:00,671 --> 00:32:05,342
Ja, hij zit heel fijn.
M'n persoonlijke tartan.
433
00:32:09,638 --> 00:32:13,058
Vanavond staat het beste van Schotland
op het menu.
434
00:32:13,058 --> 00:32:14,309
Lekkere whisky...
435
00:32:14,309 --> 00:32:15,310
- Proost.
- Op ons.
436
00:32:16,520 --> 00:32:19,273
...die ik nu echt op prijs kan stellen.
437
00:32:20,399 --> 00:32:23,068
Haggis, het Schotse nationale gerecht...
438
00:32:23,068 --> 00:32:24,570
Best lekker.
439
00:32:24,570 --> 00:32:28,866
...is toch iets
waar ik heel eventjes aan moet wennen.
440
00:32:28,866 --> 00:32:31,034
En een Schotse dans.
441
00:32:37,624 --> 00:32:41,461
Ik ben opgegroeid
zonder me Schots te voelen...
442
00:32:41,461 --> 00:32:47,050
...maar de laatste paar dagen
is dat toch veranderd...
443
00:32:47,050 --> 00:32:50,345
...en voel ik de band
met m'n moeders kant van de familie.
444
00:32:50,345 --> 00:32:52,973
Dat is een prettige verrassing.
445
00:32:55,058 --> 00:33:00,898
M'n moeder en haar familie
maakten graag plezier.
446
00:33:01,565 --> 00:33:06,945
Iedereen die ik heb ontmoet,
heeft diezelfde vrolijke goedwillendheid.
447
00:33:16,580 --> 00:33:20,501
Ik hoopte avonturen mee te maken
op m'n reis door Europa...
448
00:33:20,501 --> 00:33:25,756
...maar ik verwachtte niet dat ik
m'n eigen leven er anders door zou zien.
449
00:33:26,757 --> 00:33:29,760
Ik kwam naar Schotland als 'n vreemdeling...
450
00:33:30,260 --> 00:33:35,057
...maar nu ik wegga,
weet ik dat dit land deel van me uitmaakt.
451
00:33:35,766 --> 00:33:38,393
M'n moeder zou vast trots zijn.
452
00:33:40,395 --> 00:33:41,855
Goed gedaan, Eugene.
453
00:33:43,941 --> 00:33:44,942
Goed.
454
00:33:45,609 --> 00:33:46,985
Dat is pas een work-out.
455
00:33:48,779 --> 00:33:50,614
Gelukkig heb ik airconditioning.
456
00:33:55,702 --> 00:33:56,703
De volgende keer...
457
00:33:57,412 --> 00:34:01,875
M'n reis door Europa brengt me
naar het meest bezochte land ter wereld.
458
00:34:01,875 --> 00:34:04,419
Kus op z'n Frans. Je bent in Frankrijk.
459
00:34:04,419 --> 00:34:06,547
Volle kracht vooruit, chauffeur.
460
00:34:06,547 --> 00:34:11,260
Je bent in Frankrijk als je auto voor twee
boeren en 'n zak aardappelen ontworpen is.
461
00:34:11,260 --> 00:34:13,594
Ik lijk wel een Backstreet Boy.
462
00:34:13,594 --> 00:34:15,597
Dat lijkt me geen goed idee.
463
00:34:15,597 --> 00:34:17,349
Ze mogen me niet.
464
00:34:17,349 --> 00:34:19,268
Ik wil elke dag joie de vivre voelen.
465
00:34:19,976 --> 00:34:21,103
Leuk.
466
00:34:21,103 --> 00:34:22,353
- Zie je dat?
- Ja.
467
00:34:22,353 --> 00:34:23,730
Links.
468
00:34:24,690 --> 00:34:27,484
Hij is te laat.
Ik wacht gewoonlijk niet op mannen.
469
00:34:58,307 --> 00:35:00,309
Vertaling: Marc de Jongh