1 00:00:07,299 --> 00:00:10,427 Reizen is leven, zeggen ze. 2 00:00:10,511 --> 00:00:16,391 Misschien, als je na een dag op 't vliegveld nog zin in 't leven hebt. 3 00:00:19,311 --> 00:00:23,315 Waar moet je anders twee uur van tevoren aanwezig zijn… 4 00:00:23,982 --> 00:00:28,820 …waarbij je dan nog twee uur te laat kunt komen? 5 00:00:29,321 --> 00:00:33,367 Toch hebben m'n reizen van vorig jaar me goed gedaan. 6 00:00:33,450 --> 00:00:35,869 Ze hebben m'n kijk verbreed. 7 00:00:36,537 --> 00:00:37,996 Tot op zekere hoogte. 8 00:00:38,622 --> 00:00:45,337 Nu ga ik iets doen wat elke respectabele reiziger schijnt te moeten doen. 9 00:00:47,464 --> 00:00:49,091 Ik doe Europa. 10 00:00:50,801 --> 00:00:52,719 Goed. Waar zijn we precies? 11 00:00:54,263 --> 00:00:56,557 Ik ga het continent af… 12 00:00:58,350 --> 00:01:01,478 …van het hoogste noorden tot het diepste zuiden. 13 00:01:01,562 --> 00:01:06,775 Ik ga buiten de gebaande paden, op zoek naar verborgen juweeltjes… 14 00:01:07,401 --> 00:01:08,652 Zie je dat? 15 00:01:08,735 --> 00:01:12,614 …en ik geef me over aan mijn toenemende drang naar avontuur. 16 00:01:12,698 --> 00:01:14,116 Kijk eens. Zonder handen. 17 00:01:15,868 --> 00:01:17,911 Ze zijn hier. Is dit de boeg? 18 00:01:19,204 --> 00:01:21,915 Ik ga m'n smaakpapillen de kost geven… 19 00:01:22,875 --> 00:01:24,334 Wauw, wat lekker. 20 00:01:25,169 --> 00:01:26,461 De druiven zijn klaar. 21 00:01:26,962 --> 00:01:29,798 …en proberen te leven als de plaatselijke bewoners. 22 00:01:29,882 --> 00:01:31,383 Welkom in mijn dorp. 23 00:01:32,342 --> 00:01:34,469 Dit is waanzinnig. 24 00:01:34,970 --> 00:01:37,014 Ik heb net je leven gered. 25 00:01:37,097 --> 00:01:40,058 Ik stop eventuele zorgen in m'n koffer… 26 00:01:41,560 --> 00:01:42,978 Daar komen ze. 27 00:01:43,061 --> 00:01:45,856 Je weet nooit hoe een lichaam in paniek reageert. 28 00:01:45,939 --> 00:01:49,401 Dit heb ik sinds m'n jeugd niet meer gedaan. 29 00:01:49,985 --> 00:01:54,198 …en ik ga drie woorden uitspreken die ik nog nooit eerder heb geuit. 30 00:01:55,073 --> 00:01:56,283 Klaar voor vertrek. 31 00:02:14,718 --> 00:02:17,721 Elke reis moet ergens beginnen. 32 00:02:19,723 --> 00:02:21,016 Die is van mij. 33 00:02:22,017 --> 00:02:26,271 De mijne begint hier, in het noordelijkste puntje van Zweden… 34 00:02:26,772 --> 00:02:31,026 …waaronder het hele Europese continent zich uitstrekt voor me. 35 00:02:32,027 --> 00:02:36,073 Dat is een verontrustend idee voor iemand die niet al te bereisd is. 36 00:02:37,241 --> 00:02:40,744 Voor de eerste etappe van m'n epische Europese avontuur… 37 00:02:40,827 --> 00:02:45,415 …heb ik bijna 10.000 km over zeven tijdzones gevlogen… 38 00:02:45,499 --> 00:02:50,337 …van Toronto naar het kleine stadje Gammelstad in Zweden… 39 00:02:50,420 --> 00:02:55,133 …dat zo noordelijk ligt, dat de poolcirkel nog geen 50 km verderop ligt. 40 00:02:58,595 --> 00:03:03,475 Ik heb gehoord dat de zon hier in het hoge noorden niet ondergaat. 41 00:03:04,101 --> 00:03:05,769 Hoe kun je zo leven? 42 00:03:07,229 --> 00:03:11,024 Gewoonlijk houdt een rotdag 's avonds op. 43 00:03:11,650 --> 00:03:15,529 Ik ben een gewoontedier. Ik heb graag de nacht na de dag… 44 00:03:15,612 --> 00:03:18,824 …maar de Zweden kijken daar misschien anders tegenaan. 45 00:03:20,909 --> 00:03:25,873 ZWEDEN 46 00:03:27,165 --> 00:03:33,338 Hier in Zweden vieren ze de langste dag met het grootste festival op hun kalender. 47 00:03:33,839 --> 00:03:35,048 Midzomer. 48 00:03:35,674 --> 00:03:38,927 Maar voordat ik kan meedoen aan het gefeest… 49 00:03:39,011 --> 00:03:43,974 …brengt plaatselijke gids Robert me in z'n taxi naar m'n hotel. 50 00:03:44,600 --> 00:03:46,101 Doe je dat zo? 51 00:03:46,185 --> 00:03:52,232 En ik geef hem graag 'n flinke fooi als we met droge voeten aankomen. 52 00:03:52,316 --> 00:03:53,150 Toe maar. 53 00:03:58,113 --> 00:04:02,534 - Wat een enorme rivier hier, Robert. - Het is onze op één na langste rivier. 54 00:04:02,618 --> 00:04:05,579 Hij is 580 km lang. Hij is heel groot. 55 00:04:06,079 --> 00:04:08,916 In de 16e eeuw, toen Zweden begon te moderniseren… 56 00:04:08,999 --> 00:04:11,502 …gebruikten we de rivieren voor de houtkap. 57 00:04:11,585 --> 00:04:16,589 - Is dat een grote industrie hier? - Ja, door alle bomen. 58 00:04:17,173 --> 00:04:18,509 Zeg dat wel. 59 00:04:20,135 --> 00:04:23,347 Ze hebben er iets van 87 miljard. 60 00:04:24,890 --> 00:04:28,393 Dat is meer dan een derde van alle bomen in de VS… 61 00:04:28,894 --> 00:04:32,856 …in een land dat ongeveer zo groot als Californië is. 62 00:04:34,399 --> 00:04:38,278 Helaas brengen die enorme bossen ook… 63 00:04:40,447 --> 00:04:42,783 - Muggen. - Muggen? 64 00:04:42,866 --> 00:04:46,662 We hebben meer dan 47 verschillende soorten muggen. 65 00:04:46,745 --> 00:04:51,667 Zevenenveertig verschillende soorten muggen? 66 00:04:53,919 --> 00:04:59,174 - Wat doen de mensen hier vooral? - We zijn graag buiten. 67 00:04:59,258 --> 00:05:04,012 's Zomers gaan we de rivieren op, om te kajakken, varen en vissen. 68 00:05:04,096 --> 00:05:08,600 's Winters gaan we ijsvissen en sneeuwscooteren. 69 00:05:08,684 --> 00:05:10,269 Het leven is extreem hier. 70 00:05:11,562 --> 00:05:16,608 Zoals veel stadsmensen denk ik bij extreem aan 'geen wifi'. 71 00:05:17,234 --> 00:05:23,323 Dus een rivier als hoofdweg vind ik op z'n zachtst gezegd verontrustend. 72 00:05:23,407 --> 00:05:26,869 We zijn bijna bij je hotel. Het Arctic Bath. 73 00:05:29,746 --> 00:05:35,711 Een hotel dat zo heet, is niet geschikt voor bang uitgevallen mensen. 74 00:05:36,420 --> 00:05:40,465 Het lijkt op 'n opstopping van stambomen en er worden mensen ontvangen… 75 00:05:40,549 --> 00:05:43,886 …die de meer verfijnde kant van de wildernis willen ervaren… 76 00:05:43,969 --> 00:05:47,264 …voor nog geen 1000 dollar per nacht. 77 00:05:47,347 --> 00:05:49,683 Jessica laat me de omgeving zien. 78 00:05:49,766 --> 00:05:53,854 Haar familie woont al generatieslang in dit unieke stuk van wereld. 79 00:05:53,937 --> 00:05:55,230 Nou, dit is het. 80 00:05:55,314 --> 00:05:56,398 Ik vind dit… 81 00:05:56,481 --> 00:06:02,404 …een van de vreemdste structuren die ik ooit heb gezien. 82 00:06:03,155 --> 00:06:07,743 Een drijvend cirkelvormig hotel met 'n restaurant, jacuzzi's en 'n sauna. 83 00:06:07,826 --> 00:06:12,456 En middenin een koudwaterbad in de rivier de Lule zelf. 84 00:06:12,539 --> 00:06:14,499 Zie je dat net eromheen? 85 00:06:14,583 --> 00:06:18,420 Zo kunnen de snoeken er niet in, die bijten anders in je tenen. 86 00:06:19,087 --> 00:06:21,215 Echt? 87 00:06:27,095 --> 00:06:30,015 Nou, hier zit jij. Kom binnen. 88 00:06:30,098 --> 00:06:33,435 - Dit is je kamer. - Groot raam. 89 00:06:33,519 --> 00:06:36,104 Zodat je de hele nacht zon hebt. 90 00:06:36,188 --> 00:06:40,150 Hoe kunnen we de zon buitenhouden? Ik bedoel, is het… 91 00:06:40,234 --> 00:06:43,862 Je hebt rolgordijnen, maar waarom zou je ze gebruiken? 92 00:06:43,946 --> 00:06:46,740 Nou, om te slapen of zo? 93 00:06:47,241 --> 00:06:51,662 Als je hier bent om de Noord-Zweedse manier van leven te ervaren… 94 00:06:51,745 --> 00:06:54,998 - …moet je de gordijnen openlaten. - Openlaten? 95 00:06:55,082 --> 00:06:57,793 Ik heb meer duisternis nodig, maar… 96 00:06:57,876 --> 00:07:03,507 M'n moeder en ik gaan ons traditionele brood bakken. 97 00:07:03,590 --> 00:07:08,220 Als je wilt, kun je brood halen om mee te nemen naar de feestviering. 98 00:07:08,303 --> 00:07:13,725 - Dan stel ik je m'n moeder voor. - Oké. Bedankt, Jessica. Fijn. 99 00:07:15,769 --> 00:07:20,023 Brood bakken is een van de dingen die ze doen voor midzomer. 100 00:07:21,066 --> 00:07:26,738 Elk jaar ontvangt dit kleine stadje duizenden feestvierders. 101 00:07:27,406 --> 00:07:32,703 Ik moet van Jessica Eva ontmoeten op het stadsplein. 102 00:07:33,704 --> 00:07:37,082 Ken je dat, als je ergens niet echt op gekleed bent? 103 00:07:39,877 --> 00:07:43,839 - Hoi, Eugene. Ik ben Eva. - Hoi. Eva. 104 00:07:43,922 --> 00:07:48,343 - Dit is mijn man. Hij heet Goran. - Göran? Aangenaam. 105 00:07:48,427 --> 00:07:53,473 Kom met ons mee. We zijn ons aan het voorbereiden voor midzomer. 106 00:07:54,016 --> 00:07:58,854 Juist. Dus nu zijn jullie alleen maar aan het oefenen? 107 00:07:58,937 --> 00:08:04,318 Precies. We oefenen. Midzomer is bijna als onze Nationale dag. 108 00:08:04,401 --> 00:08:06,778 Iedereen viert die dag. 109 00:08:06,862 --> 00:08:09,323 We gaan dansen om de meiboom. 110 00:08:09,823 --> 00:08:13,702 Wat heeft de meiboom met midzomer te maken? 111 00:08:13,785 --> 00:08:18,373 Het leven begint in de zomer en sommige mensen zeggen… 112 00:08:18,457 --> 00:08:21,293 …dat het een fallussymbool is dat je rechtop zet. 113 00:08:21,376 --> 00:08:25,464 Waar ik vandaan kom, heb je meestal al flink wat op… 114 00:08:25,547 --> 00:08:27,716 …voordat je zulke taal uitslaat. 115 00:08:29,593 --> 00:08:34,306 Dus het is mooi en het is ook een fallussymbool. 116 00:08:34,389 --> 00:08:35,640 Precies. 117 00:08:36,225 --> 00:08:41,230 - Juist. En dan zet je hem rechtop. - Zoals je ziet heb je 'n paal en een lat. 118 00:08:41,313 --> 00:08:45,234 Op het eind van de lat komen ook twee cirkels te hangen. 119 00:08:45,317 --> 00:08:50,030 - Je kunt wel raden wat die uitbeelden. - Daar kunnen we ons iets bij voorstellen. 120 00:08:51,740 --> 00:08:54,826 Je kunt ons helpen de meiboom te versieren. 121 00:08:55,702 --> 00:08:57,913 Dat doe ik zeker. 122 00:08:57,996 --> 00:09:01,542 Wat is dit mooi. Stap je hier gewoon overheen? 123 00:09:01,625 --> 00:09:03,502 Stap ik er gewoon overheen? 124 00:09:03,585 --> 00:09:05,838 Dit duurt vijf, tien minuten. 125 00:09:05,921 --> 00:09:07,881 Zal ik je hand pakken? 126 00:09:07,965 --> 00:09:09,925 - Fijn. - Bedankt. 127 00:09:10,008 --> 00:09:11,343 - Onderop. - Onderaan? 128 00:09:11,426 --> 00:09:14,096 - Ik leg ze onderaan. - Hou maar vast. 129 00:09:14,179 --> 00:09:15,848 - Ik heb lint. - Goed zo. 130 00:09:15,931 --> 00:09:18,642 - Zorg wel dat… - Zijn je handen in orde? 131 00:09:18,725 --> 00:09:19,768 Nog wel. 132 00:09:21,103 --> 00:09:22,604 Kijk. Zie je wel? 133 00:09:22,688 --> 00:09:25,440 De bloemen komen rond midzomer uit. 134 00:09:25,524 --> 00:09:29,903 De zon schenkt leven aan bloemen en mensen. 135 00:09:29,987 --> 00:09:33,740 - Er gebeurt dus veel op midzomer. - Zeker weten. 136 00:09:33,824 --> 00:09:38,912 Zo rond 22 maart was de meest voorkomende verjaardag in Zweden. 137 00:09:38,996 --> 00:09:43,917 - Echt? - Ja. Negen maanden na midzomer. 138 00:09:45,335 --> 00:09:50,507 Nu snap ik waarom ze het zo leuk vinden. Het wordt me helemaal duidelijk. 139 00:09:50,591 --> 00:09:56,555 De bloemen zitten aan de paal als een dressing over de salade, zeg maar. 140 00:09:56,638 --> 00:09:59,766 Maar de salade zelf zegt: 'Hupsakee, ertegenaan.' 141 00:10:00,934 --> 00:10:05,647 Dit is een van de mooiste fallussymbolen die ik ooit heb gezien. 142 00:10:08,442 --> 00:10:12,362 Van al dat gepraat over salades en dressings krijg ik honger. 143 00:10:12,446 --> 00:10:17,201 Ik ga naar de bakkerij, waar Jessica en haar moeder Jane zijn. 144 00:10:17,868 --> 00:10:21,079 Ik mag niet met lege handen naar het festival… 145 00:10:21,163 --> 00:10:23,290 …en dus gaan we brood bakken. 146 00:10:23,373 --> 00:10:27,586 Goed. Welkom bij het bakken van de mjukkaka. 147 00:10:27,669 --> 00:10:30,422 - Goed. Hoe heet het? 'Haka'? - Mjukkaka. 148 00:10:30,506 --> 00:10:34,426 - Mjukkaka. - Dat betekent zoveel als zacht brood. 149 00:10:34,510 --> 00:10:38,222 Jane, jij doet dit al heel lang. 150 00:10:38,305 --> 00:10:43,477 - Dit is niet je eerste brood. - Ik maakte er 180… 151 00:10:43,560 --> 00:10:45,020 Per dag. 152 00:10:45,103 --> 00:10:48,774 - Dat is pas een maaltijd. - Alleen wij maken dit brood… 153 00:10:48,857 --> 00:10:52,319 …en ze is daar heel pietje-precies in. 154 00:10:53,862 --> 00:10:57,199 - Ja. - Hier, strooi hier maar wat bloem. 155 00:10:57,282 --> 00:10:59,034 - Oké. - Een beetje. 156 00:10:59,701 --> 00:11:03,580 Nu krijg je dit deeg en deze deegroller. 157 00:11:03,664 --> 00:11:06,124 Doe het met zachte handen. 158 00:11:06,667 --> 00:11:07,668 Lichte. 159 00:11:07,751 --> 00:11:09,002 Lichte handen. 160 00:11:09,086 --> 00:11:11,630 Nou, die heb ik wel. Zie je wel? 161 00:11:11,713 --> 00:11:14,508 Jane, helpt je man je met het brood bakken? 162 00:11:14,591 --> 00:11:17,845 Dat mag hij niet omdat hij het niet kan. 163 00:11:17,928 --> 00:11:22,683 Ze krijgen van die golven en dan kunnen we ze niet verkopen. 164 00:11:23,350 --> 00:11:28,146 M'n verloofde mag hier ook niet komen. Hij gebruikt veel te veel bloem. 165 00:11:28,230 --> 00:11:32,818 Ze kunnen eten koken, maar niet bakken. 166 00:11:32,901 --> 00:11:37,990 Straks word ik vast ook uit de keuken verbannen. 167 00:11:38,073 --> 00:11:44,288 - Hoelang ben je al getrouwd? - Is dat… Ik ben 46 jaar getrouwd. 168 00:11:45,289 --> 00:11:48,625 - Niet slecht. - Nee. Niet slecht. 169 00:11:48,709 --> 00:11:50,627 - Heb je nog tips? - Nou… 170 00:11:50,711 --> 00:11:53,255 - Hierboven, niet daar. Alleen hier. - Boven… 171 00:11:53,338 --> 00:11:54,464 Dat is er een. 172 00:11:56,049 --> 00:11:59,136 Nou, luisteren. Luisteren is goed. 173 00:11:59,219 --> 00:12:01,221 Ja. Is dat een goeie? 174 00:12:01,305 --> 00:12:06,351 - Je moet naar me luisteren. - Dat haalt zij eruit. Oké. Ja? 175 00:12:07,978 --> 00:12:10,981 - Nou? - De vorm moet rond zijn. 176 00:12:11,481 --> 00:12:13,192 - Jessica. - Eugene. 177 00:12:13,775 --> 00:12:15,694 Meer hier, minder daar. 178 00:12:17,446 --> 00:12:20,741 Ik weet niet of het iets Zweeds is of zo… 179 00:12:20,824 --> 00:12:26,163 …maar deze vrouwen zijn heel sterk, weet je wel? 180 00:12:26,246 --> 00:12:29,917 Die flik je niets. Ze doen het op hun manier, dan zit het goed. 181 00:12:30,000 --> 00:12:32,002 Als je 't niet kunt, ga je maar. 182 00:12:35,047 --> 00:12:39,051 Zevenenveertig soorten muggen hier in Zweden. 183 00:12:40,052 --> 00:12:42,930 - De oven in. - Goed. 184 00:12:43,013 --> 00:12:46,016 - Een, twee, drie. - O, nee. 185 00:12:46,934 --> 00:12:48,393 - Fout. - Wacht. 186 00:12:48,477 --> 00:12:51,438 Dat wordt lelijk, maar doe toch maar. 187 00:12:52,147 --> 00:12:54,983 Jessica is toch zo bemoedigend. 188 00:12:55,984 --> 00:13:01,907 Goed, het wint geen schoonheidsprijs, maar het geheim zit in de smaak. 189 00:13:02,449 --> 00:13:04,117 Lekker? 190 00:13:04,201 --> 00:13:10,374 Er bestaat een volksverhaal over brood, namelijk dat vrouwen in de 18e eeuw… 191 00:13:10,457 --> 00:13:16,296 …met een brood onder hun armen sliepen om er meer feromonen in te stoppen. 192 00:13:16,964 --> 00:13:20,342 En dan moesten ze het aan hun aanstaande bruidegom geven. 193 00:13:20,425 --> 00:13:23,303 Als die het at, wisten ze dat hij de ware was. 194 00:13:25,097 --> 00:13:26,974 Wat een afschuwelijk verhaal. 195 00:13:28,392 --> 00:13:30,519 Als je het niet ziet, is het lekker. 196 00:13:31,979 --> 00:13:33,897 Ga nooit op de buitenkant af. 197 00:13:37,025 --> 00:13:42,155 Je kunt je hier in het noorden ook ergens anders in vergissen. Bedtijd. 198 00:13:43,073 --> 00:13:46,660 Ik vind dit echt de definitie van sadisme. 199 00:13:46,743 --> 00:13:50,998 Hoe kunnen we een gast martelen die de hele nacht wil doorslapen? 200 00:13:51,081 --> 00:13:56,879 Met zulke rolgordijnen die eigenlijk het licht niet tegenhouden. 201 00:13:56,962 --> 00:14:02,968 Je zou denken dat een systeem om goed en snel 't licht tegen te houden… 202 00:14:04,720 --> 00:14:06,346 …iets voor de Zweden zou zijn. 203 00:14:10,601 --> 00:14:15,189 Nu verwacht je misschien prachtige beelden… 204 00:14:15,272 --> 00:14:20,736 …van de ondergaande zon, maar dat doet hij de komende zes weken niet. 205 00:14:23,488 --> 00:14:28,076 Zelfs om middernacht vindt Moeder Natuur het lichtknopje niet. 206 00:14:29,786 --> 00:14:33,916 Als je ergens woont waar het maandenlang donker is… 207 00:14:33,999 --> 00:14:36,668 …moet je alle zonlicht volledig benutten. 208 00:14:39,338 --> 00:14:43,217 Het verbaast je misschien dat, ondanks dat het niet nacht werd… 209 00:14:43,300 --> 00:14:46,887 …ik heerlijk uitgerust en verfrist ben. 210 00:14:47,387 --> 00:14:49,765 Ik heb het oogmasker ontdekt. 211 00:14:50,933 --> 00:14:54,728 Die lagen klaar. Ik heb er nooit een nodig gehad. 212 00:14:54,811 --> 00:14:58,106 Ik deed het op en heb geslapen als een roos. 213 00:14:59,942 --> 00:15:04,530 Dus dat is fijn. Ik heb hier, eigenlijk 'n heel mooi uitzicht. 214 00:15:07,115 --> 00:15:11,995 Tijdens het midzomerweekend trekt heel Zweden de natuur in. 215 00:15:12,663 --> 00:15:17,918 Daarom ga ik vandaag de wildernis in, net als de plaatselijke bewoners. 216 00:15:18,794 --> 00:15:23,298 Dat doe je hier iets anders dan ik had verwacht. 217 00:15:24,341 --> 00:15:27,219 Ik ga naar een elandenlokker. 218 00:15:27,302 --> 00:15:30,681 Dat heeft Jessica heel lief voor me geregeld. 219 00:15:31,473 --> 00:15:37,729 Ik sta echt overal voor open, ik kan niet genoeg nieuwe ontdekkingen doen. 220 00:15:38,355 --> 00:15:40,357 Vooruit maar. 221 00:15:43,110 --> 00:15:47,531 Ik heb in Canada nooit een eland gezien, wat best vreemd is… 222 00:15:47,614 --> 00:15:51,618 …omdat een volgroeid mannetje langer dan twee meter kan worden… 223 00:15:51,702 --> 00:15:54,037 …en 500 kilo kan wegen. 224 00:15:55,414 --> 00:15:58,750 Maar ze zijn schuw, net als ik. 225 00:15:58,834 --> 00:16:01,628 Je moet weten hoe je ze lokt. 226 00:16:02,337 --> 00:16:04,923 Je moet met elanden kunnen praten. 227 00:16:06,633 --> 00:16:10,012 Hij heeft z'n eigen blokhut in de bossen. 228 00:16:10,512 --> 00:16:13,724 Het is vast een Grizzly Adams-achtige man. 229 00:16:14,892 --> 00:16:19,188 Hij komt me vast niet in pak begroeten. 230 00:16:23,942 --> 00:16:26,778 - Ik heet Mikael. - Eugene. 231 00:16:26,862 --> 00:16:28,739 - Aangenaam. - Insgelijks. 232 00:16:28,822 --> 00:16:32,743 Hier, zet maar op, er zitten hier heel veel muggen. 233 00:16:33,243 --> 00:16:35,829 - Dat heb ik gehoord. - Anders eten ze je op. 234 00:16:37,247 --> 00:16:41,251 Hiermee kom ik vast niet in de modebladen te staan… 235 00:16:41,335 --> 00:16:44,671 …maar het verlost me wel van de muggen. 236 00:16:44,755 --> 00:16:47,466 Laten we gaan wandelen. Vind je dat leuk? 237 00:16:47,549 --> 00:16:48,967 - Dan… - Even snel dan. 238 00:16:49,051 --> 00:16:52,137 - Goed? - Ja. Dan laat ik je m'n woonkamer zien. 239 00:16:53,263 --> 00:16:57,184 De elanden worden vooral gelokt in het paarseizoen. 240 00:16:57,768 --> 00:17:01,813 Het mannetje hoort je en denkt: daar staat een knappe meid. 241 00:17:02,731 --> 00:17:06,609 Maar dan ziet hij een klein dik mannetje uit het noorden. 242 00:17:07,194 --> 00:17:11,490 Klein dik mannetje uit het noorden? Als hij mij maar niet bedoelt. 243 00:17:12,115 --> 00:17:15,993 Een eland kan een snelheid van 55 km per uur halen. 244 00:17:16,078 --> 00:17:19,830 Die kun je beter niet foppen. 245 00:17:19,915 --> 00:17:22,376 Als er een komt, verroer je dan niet. 246 00:17:25,796 --> 00:17:30,050 Ik sta wel achter je. Zo. Is dat geen goed idee? 247 00:17:30,133 --> 00:17:32,219 Doe maar wat je wilt. 248 00:17:33,554 --> 00:17:34,763 Ben je blij? 249 00:17:37,057 --> 00:17:39,101 Nu gaan we de elanden lokken. 250 00:17:57,828 --> 00:18:03,375 - Je lijkt wel ziek. - Lach me niet uit. Ik ben serieus bezig. 251 00:18:03,458 --> 00:18:09,798 Het is even wennen, want je klinkt alsof je medicijnen nodig hebt. 252 00:18:10,507 --> 00:18:12,593 Wil je het proberen? 253 00:18:13,093 --> 00:18:16,180 Doe dit niet in Toronto. 254 00:18:17,848 --> 00:18:21,685 In Toronto? In Zweden lijkt het me al een krankzinnig idee. 255 00:18:33,197 --> 00:18:36,575 - Die werkt wel. - Is die goed? 256 00:18:40,078 --> 00:18:41,371 Ik zie niets. 257 00:18:41,872 --> 00:18:45,000 Hoelang duurt het gewoonlijk voor je… 258 00:18:45,083 --> 00:18:50,714 Iets van drie, vier uur, omdat ze heel veel moeten lopen. 259 00:18:56,220 --> 00:18:59,264 En als je uit gaat dineren? 260 00:18:59,348 --> 00:19:02,392 - Vergeet dat diner maar. - O, juist. 261 00:19:02,476 --> 00:19:04,144 Zie je al iets? 262 00:19:04,228 --> 00:19:06,688 - Ergens? - Niets. 263 00:19:09,066 --> 00:19:11,610 Dat feest ging niet door. 264 00:19:11,693 --> 00:19:18,283 Jammer, maar Mikael wil wel laten zien waarom de Zweden zo dol zijn op de natuur. 265 00:19:18,367 --> 00:19:22,246 In Zweden kan het gebeuren dat je constant rondrent… 266 00:19:22,329 --> 00:19:27,501 …en soms een beetje te snel en dan laat je je geest achter. 267 00:19:28,252 --> 00:19:34,216 Dus soms moet je even stoppen. En op je geest wachten. 268 00:19:34,883 --> 00:19:37,261 - Juist. - Sommigen zeggen: 269 00:19:37,761 --> 00:19:42,182 'O, het is zo ångestdämpande om je lekker in de bossen te ontspannen en…' 270 00:19:42,266 --> 00:19:47,855 Ångestdämpande wil zeggen dat je in de bossen bent en je ontspant? 271 00:19:47,938 --> 00:19:53,527 Eerlijk gezegd valt die hele muggensituatie me momenteel zwaar. 272 00:19:53,610 --> 00:19:59,324 Dus ben ik niet zo ontspannen als jij bijvoorbeeld. 273 00:20:00,367 --> 00:20:05,038 - Nou, Mikael, bedankt hiervoor. - Ik vond het heel leuk. 274 00:20:05,664 --> 00:20:10,210 Hoe vaak lukt het om een eland echt te lokken? 275 00:20:10,294 --> 00:20:12,379 In het paarseizoen echt vaak. 276 00:20:14,298 --> 00:20:17,134 Hij heeft meer geluk dan ik. 277 00:20:18,302 --> 00:20:21,597 Nou ja, misschien zie ik er een in Canada. 278 00:20:32,691 --> 00:20:38,071 M'n ångestdämpande bleek al even lastig te vinden als de elanden. 279 00:20:39,239 --> 00:20:43,118 Maar m'n dag in de natuur is nog niet voorbij. 280 00:20:43,202 --> 00:20:46,705 Misschien kan ik het vinden als Robert me helpt… 281 00:20:47,748 --> 00:20:53,420 …die me via een mooie riviertocht naar een midzomeravondbarbecue brengt. 282 00:20:54,546 --> 00:20:56,882 Nou, kajakken. 283 00:20:56,965 --> 00:21:02,387 Ik dacht dat we met de boot zouden gaan, zoals toen ik aankwam. Maar dat is… 284 00:21:02,471 --> 00:21:05,724 Nou, soms pakken we de boot en soms de kajak. 285 00:21:05,807 --> 00:21:07,351 Bof ik even. 286 00:21:07,851 --> 00:21:09,269 Zwemvest? Hierzo. 287 00:21:09,353 --> 00:21:12,648 Ik wil zeker weten dat ik straks nog adem. 288 00:21:12,731 --> 00:21:14,525 Ja. Goed idee. 289 00:21:15,692 --> 00:21:17,194 Raak nooit in paniek. 290 00:21:17,277 --> 00:21:19,404 - Nooit. - Nooit in paniek raken. 291 00:21:19,488 --> 00:21:22,366 Je weet nooit hoe een lichaam in paniek reageert. 292 00:21:22,449 --> 00:21:24,618 - Geen paniek. - Nee, geen paniek. 293 00:21:25,118 --> 00:21:27,412 - Wat er ook gebeurt. - M'n levensmotto. 294 00:21:27,496 --> 00:21:30,541 Peddel in het water. Uitstekend. Heel goed. 295 00:21:30,624 --> 00:21:36,672 Dit heb ik al eerder meegemaakt, maar nu heb ik in ieder geval een peddel. 296 00:21:36,755 --> 00:21:41,677 Het fijne van het water opgaan, zoals nu… 297 00:21:41,760 --> 00:21:43,637 Geen muggen. 298 00:21:44,221 --> 00:21:45,347 Geen muggen? 299 00:21:46,014 --> 00:21:47,057 Wat fijn. 300 00:21:48,433 --> 00:21:51,979 - Hoe voelt het? - Best goed. Heel soepel. 301 00:21:52,062 --> 00:21:54,356 Ja? Dat is mooi. 302 00:21:55,983 --> 00:21:58,360 Ik ben hiervoor in de wieg gelegd. 303 00:22:09,413 --> 00:22:11,623 Dit is eigenlijk best prettig. 304 00:22:11,707 --> 00:22:16,128 Ik voel me nu het meest ontspannen, sinds m'n aankomst. 305 00:22:16,211 --> 00:22:18,255 Daar is een woord voor, toch? 306 00:22:18,338 --> 00:22:20,924 'Ångestastrapende.' 307 00:22:21,008 --> 00:22:24,386 - Hoe spel je dat? - Zoveel tijd hebben we niet. 308 00:22:25,554 --> 00:22:27,681 Ångestdämpande. 309 00:22:27,764 --> 00:22:30,392 Ja. Ångestdämpande. 310 00:22:30,475 --> 00:22:35,147 Wat zoveel betekent als een intens gevoel van rust en ontspanning… 311 00:22:35,230 --> 00:22:39,401 …en een algemene afwezigheid van spanning en stress? 312 00:22:40,569 --> 00:22:44,531 Laat je drijven, wat we ook doen als we kajakken. 313 00:22:44,615 --> 00:22:46,116 Laat je drijven. 314 00:22:51,038 --> 00:22:53,874 Je laten drijven is interessant… 315 00:22:54,374 --> 00:22:58,253 …maar ik begin nu eerlijk gezegd honger te krijgen. 316 00:22:58,337 --> 00:23:04,134 En in Zweden zeggen ze dat als de sneeuw smelt, de grills tevoorschijn komen. 317 00:23:04,218 --> 00:23:08,180 Maar dat zeggen ze in het Zweeds. Ik zeg het maar even. 318 00:23:08,263 --> 00:23:10,641 Hallo, allemaal. 319 00:23:11,808 --> 00:23:13,727 De pelgrims zijn er. 320 00:23:14,686 --> 00:23:15,604 Mikael. 321 00:23:15,687 --> 00:23:18,649 - Hallo. Hoe gaat het? - Mikael is er al… 322 00:23:18,732 --> 00:23:21,735 …wat betekent dat hij sneller kan rennen… 323 00:23:21,818 --> 00:23:25,822 …dan een eland die 55 km per uur rent, of dat hij met de auto is. 324 00:23:25,906 --> 00:23:27,574 - Hoi. - Dit is m'n zoon, Emil. 325 00:23:27,658 --> 00:23:29,284 Emil? Aangenaam. 326 00:23:29,368 --> 00:23:30,536 M'n vrouw, Anna. 327 00:23:30,619 --> 00:23:32,913 - Anna. Het is me een genoegen. - Aangenaam. 328 00:23:32,996 --> 00:23:34,915 Is hij thuis ook zo? 329 00:23:34,998 --> 00:23:40,170 Sleurt hij je soms gewoon mee de natuur in? 330 00:23:40,254 --> 00:23:42,089 Als je niet meekomt? 331 00:23:42,673 --> 00:23:47,177 We trekken de bossen in, of je wilt of niet. 332 00:23:47,261 --> 00:23:51,306 'Stampenande'… 'Ångestdämpande'… Wat? 333 00:23:51,390 --> 00:23:52,474 Ångestdämpande. 334 00:23:52,558 --> 00:23:54,017 Ångestdämpande. 335 00:23:54,101 --> 00:23:56,395 Dat legde hij uit in de bossen… 336 00:23:56,478 --> 00:24:02,776 …maar ik was te veel met de muggen bezig om het te snappen, weet je wel? 337 00:24:02,860 --> 00:24:04,278 Ångestdämpande. 338 00:24:04,361 --> 00:24:11,243 Het idee dat je iets kunt gebruiken om van je stress en spanning af te komen. 339 00:24:11,910 --> 00:24:14,246 Dat is hier in Zweden de natuur… 340 00:24:15,205 --> 00:24:19,835 …dat kreeg ik in de gaten toen ik op de rivier in de kajak zat. 341 00:24:21,128 --> 00:24:22,212 Schattige kinderen. 342 00:24:22,296 --> 00:24:25,757 - Dank je. - Wat ben je al groot. Wat groot. 343 00:24:25,841 --> 00:24:27,843 - O, jee. - Hij lacht. 344 00:24:28,510 --> 00:24:33,348 - Hij kan de rivier al op. - Ik kan hem wel wat tips geven. 345 00:24:34,641 --> 00:24:38,478 Nu ik m'n ångestdämpande een beetje gevonden heb… 346 00:24:38,562 --> 00:24:41,982 …ben ik klaar voor wat we morgen gaan doen. 347 00:24:42,065 --> 00:24:43,901 Het midzomerfestival. 348 00:24:50,949 --> 00:24:54,703 Het is tijd voor een Zweedse viering van de zon… 349 00:24:54,786 --> 00:24:58,707 …en iedereen is er klaar voor, behalve de zon… 350 00:24:59,416 --> 00:25:02,920 …die zich waarschijnlijk niet laat zien op z'n eigen feest. 351 00:25:03,754 --> 00:25:08,425 Deze stortbui geeft een nieuwe betekenis aan 'je laten drijven'. 352 00:25:08,926 --> 00:25:14,431 Het idee dat je feestviert om de zon terwijl je hem niet ziet, is iets waar… 353 00:25:15,057 --> 00:25:17,267 …boeken over geschreven kunnen worden. 354 00:25:17,351 --> 00:25:21,396 Maar zij gaan er helemaal in op en het wordt vast leuk. 355 00:25:24,566 --> 00:25:26,026 - Hoi. - Jessica. 356 00:25:26,109 --> 00:25:27,694 Welkom bij midzomer. 357 00:25:27,778 --> 00:25:31,990 - Nou, bedankt hoor. - Een paraplu leek me wel handig. 358 00:25:32,074 --> 00:25:35,911 Ja, het lijkt erop dat de zon zich vandaag niet laat zien. 359 00:25:35,994 --> 00:25:38,497 Nee. Typisch midzomer. 360 00:25:38,580 --> 00:25:42,376 Zonder een beetje regen is het niet echt midzomer. 361 00:25:42,459 --> 00:25:46,797 - En je wilt de echte ervaring. - Ik wil een zo echt mogelijke ervaring… 362 00:25:46,880 --> 00:25:48,006 …van midzomer. 363 00:25:49,174 --> 00:25:52,761 Het hoogtepunt is het rechtop zetten van de meiboom… 364 00:25:52,845 --> 00:25:55,556 …gevolgd door dansen en drinken… 365 00:25:55,639 --> 00:26:00,477 …en, nou, waar dansen en drinken zoal toe leiden. 366 00:26:02,312 --> 00:26:07,693 Maar eerst wil Jessica dat ik een nogal andere Zweedse traditie omarm. 367 00:26:07,776 --> 00:26:11,238 We kunnen beginnen met een Zweedse fika, als je wilt? 368 00:26:11,321 --> 00:26:12,573 Zweedse fika. 369 00:26:12,656 --> 00:26:15,200 Dat is gewoonlijk gebak met koffie… 370 00:26:15,701 --> 00:26:21,248 …waarbij je je even ontspant, gaat zitten en babbelt met een vriend. 371 00:26:21,331 --> 00:26:24,418 - Dat klinkt leuk. - Fika is geweldig. 372 00:26:25,460 --> 00:26:30,090 Sommige dingen die ze maken zijn een feest voor de smaakpapillen. 373 00:26:30,591 --> 00:26:32,259 - Lekker? - Heerlijk. 374 00:26:32,342 --> 00:26:34,428 Maar dit is er ook. 375 00:26:34,511 --> 00:26:39,725 Ze houden van gepekelde haring, een sterk ruikende gefermenteerde vis… 376 00:26:39,808 --> 00:26:43,437 …die gewoonlijk deel uitmaakt van een buffet of smörgåsbord… 377 00:26:43,520 --> 00:26:46,064 Hoi. Mag ik de haring proeven? 378 00:26:46,607 --> 00:26:50,485 …en Jessica wil heel graag dat ik het probeer. 379 00:26:50,569 --> 00:26:52,613 Haal je de huid eraf? 380 00:26:52,696 --> 00:26:54,364 Goh, dat is… Spannend. 381 00:26:54,448 --> 00:26:57,951 Je kunt de graten opeten, maar dat is niet… 382 00:26:58,744 --> 00:27:00,454 Nee. De graten niet. 383 00:27:10,881 --> 00:27:12,090 Nou? 384 00:27:13,425 --> 00:27:14,593 Heel lekker. 385 00:27:15,344 --> 00:27:16,470 Echt? 386 00:27:16,553 --> 00:27:18,055 - Lieg je? - Nee. 387 00:27:18,138 --> 00:27:19,056 Lieg je? 388 00:27:20,682 --> 00:27:25,270 En na de haring heeft Jessica iets om de smaak weg te spoelen. 389 00:27:26,021 --> 00:27:27,689 We zijn er. 390 00:27:27,773 --> 00:27:31,235 We houden met Eva en Göran een traditionele toost… 391 00:27:31,318 --> 00:27:33,320 …voordat de meiboom opgezet wordt. 392 00:27:33,403 --> 00:27:39,117 Nou, mijn mjukkaka. Ik heb daar iets heel lekkers van gemaakt. 393 00:27:39,201 --> 00:27:41,912 - Hij is heerlijk. Heel lekker. - Ja? 394 00:27:41,995 --> 00:27:43,247 - Heerlijk. - Lekker. 395 00:27:43,330 --> 00:27:46,583 - Zo moeilijk is het niet. Brood bakken. - Je bent er goed in. 396 00:27:46,667 --> 00:27:47,501 Toch? 397 00:27:47,584 --> 00:27:52,047 We hebben een schnaps, maar we moeten eerst zingen voor we mogen drinken. 398 00:27:52,673 --> 00:27:53,966 Heb je geoefend? 399 00:28:19,533 --> 00:28:20,909 - Prachtig. - Nou. 400 00:28:20,993 --> 00:28:22,578 - Lekker. - Ja, lekker. 401 00:28:22,661 --> 00:28:26,498 - Het is midzomer. Het moet gewoon. - Want het is leuk, toch? 402 00:28:26,582 --> 00:28:30,961 Een traditie die al honderden jaren bestaat… 403 00:28:31,044 --> 00:28:33,255 …wordt deel van wie je bent. 404 00:28:33,338 --> 00:28:37,634 Ik ben Zweedse en m'n ouders deden dit ook… 405 00:28:37,718 --> 00:28:43,056 …m'n grootouders, hun ouders en hun grootouders ook weer. 406 00:28:43,140 --> 00:28:49,438 Het is een vrolijke tijd in het jaar en je wordt erin opgenomen. 407 00:28:50,314 --> 00:28:55,527 Het is wel ironisch dat je feestviert om de zon terwijl je drijfnat bent. 408 00:28:55,611 --> 00:28:58,655 Singin' in the Rain is hier niets bij. 409 00:28:58,739 --> 00:29:02,951 Bijna overal in Zweden tillen mannen de meiboom op. 410 00:29:03,035 --> 00:29:08,248 Maar in het noorden van Zweden doen onze sterke onafhankelijke vrouwen het zelf. 411 00:29:08,332 --> 00:29:12,252 - Zoals je moeder. - Ja, die is heel sterk en onafhankelijk. 412 00:29:13,962 --> 00:29:16,798 En daar staat hij. 413 00:29:20,010 --> 00:29:22,846 Zullen we omhoog klimmen en daar gaan zitten? 414 00:29:22,930 --> 00:29:24,264 Ze dansen rond. 415 00:29:25,182 --> 00:29:26,517 O, mijn god. 416 00:29:28,143 --> 00:29:31,647 Dit is de kikkerdans. 417 00:29:34,691 --> 00:29:37,027 Dat is het geluid dat ze maken. 418 00:29:41,198 --> 00:29:45,202 Niets belichaamt de Zweedse midzomer natuurlijk meer… 419 00:29:45,285 --> 00:29:46,995 …dan dansen als een kikker. 420 00:29:48,163 --> 00:29:50,165 Dit was een Frans marcheerdeuntje… 421 00:29:50,958 --> 00:29:54,711 …maar de Zweden maakten er een populair volksliedje van. 422 00:29:55,671 --> 00:29:59,383 Het is zo leuk dat ze er zo van genieten… 423 00:29:59,466 --> 00:30:01,593 …in dit weer. 424 00:30:01,677 --> 00:30:06,014 - Zoiets heb ik nog nooit eerder gezien. - Alleen in Zweden. 425 00:30:06,098 --> 00:30:09,768 Het weer doet er niet toe. Regen of zonneschijn, maakt niet uit. 426 00:30:09,852 --> 00:30:11,436 Wij vieren het gewoon. 427 00:30:12,437 --> 00:30:14,773 Ik vermaak me prima. 428 00:30:14,857 --> 00:30:17,359 - Echt? Dat dacht ik wel. - Ik heb dit… 429 00:30:17,442 --> 00:30:20,112 …sinds m'n jeugd niet meer gedaan. 430 00:30:23,115 --> 00:30:29,621 Als m'n kleinzoon, James, weet je, en m'n dochter… 431 00:30:29,705 --> 00:30:34,918 …en m'n zoon en vrouw erbij waren, dan had ik om die boom gedanst. 432 00:30:36,712 --> 00:30:39,798 Nu ik dit zie in dit weer… 433 00:30:41,341 --> 00:30:45,137 …ben ik helemaal verknocht aan deze mensen. 434 00:30:50,392 --> 00:30:55,939 Het is best een grappig concept dat een meiboom een fallussymbool is. 435 00:30:56,023 --> 00:31:01,778 Het is gek dat de hele familie dat viert, maar het gaat verder dan dat. 436 00:31:01,862 --> 00:31:05,616 Het gaat om de vruchtbaarheid die de aarde ingaat… 437 00:31:05,699 --> 00:31:09,286 …de vruchtbaarheid van de aarde die de bloemen doet bloeien… 438 00:31:09,369 --> 00:31:13,415 …die op de meiboom zitten en die voor het eten zorgt. 439 00:31:13,498 --> 00:31:15,709 Daar gaat deze nationale feestdag om. 440 00:31:16,460 --> 00:31:19,796 Dit bedoelen de Zweden met 'je laten drijven'. 441 00:31:19,880 --> 00:31:23,926 Je moet het waarderen als de dingen gewoon hun gang gaan. 442 00:31:24,009 --> 00:31:27,346 Kom de winter door, want je weet dat de zon terugkomt… 443 00:31:27,429 --> 00:31:32,893 …en het geeft je een inkijk in de ziel van de Zweden, denk ik. 444 00:31:32,976 --> 00:31:35,145 Zo belangrijk is het. 445 00:31:36,063 --> 00:31:38,565 Leren om je te laten drijven… 446 00:31:38,649 --> 00:31:42,778 …is het belangrijkste dat ik heb geleerd van mijn verblijf in Zweden. 447 00:31:43,278 --> 00:31:49,117 Ik hoop dat ik er veel aan heb bij de rest van m'n Europese odyssee. 448 00:31:49,952 --> 00:31:50,869 Volgende keer. 449 00:31:52,955 --> 00:31:57,584 M'n moeder is Schotse en heeft er tot haar 13e gewoond. 450 00:31:58,126 --> 00:31:59,878 Wat een work-out. 451 00:32:00,921 --> 00:32:03,382 Je familie kwam hier bijeen met anderen. 452 00:32:03,465 --> 00:32:06,510 Ik heb zoiets nooit eerder gevoeld. 453 00:32:06,593 --> 00:32:07,678 Daar zijn ze. 454 00:32:07,761 --> 00:32:11,181 Dichter bij m'n familiestamboom kan ik niet komen. 455 00:32:11,265 --> 00:32:12,808 Proost. Slàinte mhath. 456 00:32:14,017 --> 00:32:15,102 Mama. 457 00:32:48,886 --> 00:32:50,888 Vertaling: Marc de Jongh