1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX

2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX

3
00:00:27,611 --> 00:00:29,488
Miałem nie przeżyć.

4
00:00:36,828 --> 00:00:39,748
Urodziłem się dwa miesiące przed terminem.

5
00:00:44,294 --> 00:00:47,047
Kiedy ustalono, że nie będę żył…

6
00:00:49,091 --> 00:00:52,386
mój ojciec wrócił do domu…

7
00:00:54,638 --> 00:00:55,722
z pudełkiem na buty.

8
00:01:00,143 --> 00:01:02,187
TO ŻYCIE

9
00:01:02,688 --> 00:01:04,857
Byli gotowi mnie pochować.

10
00:01:12,531 --> 00:01:15,200
Myślę, że w moim życiu

11
00:01:15,284 --> 00:01:19,705
było sporo cudownych,
nieopisanych zwrotów.

12
00:01:25,169 --> 00:01:30,591
SIDNEY POITIER

13
00:01:35,554 --> 00:01:37,764
Świat, który znałem, był prosty.

14
00:01:40,809 --> 00:01:44,188
Nie wiedziałem, co to elektryczność.

15
00:01:44,271 --> 00:01:46,899
BAHAMY

16
00:01:47,774 --> 00:01:50,194
Nie wiedziałem,

17
00:01:50,277 --> 00:01:54,281
że rura może doprowadzać do domu wodę.

18
00:01:56,950 --> 00:02:00,871
Poprzez obserwację uczyłem się świata.

19
00:02:00,954 --> 00:02:03,332
Widziałem stworzenia. Widziałem ptaki.

20
00:02:03,415 --> 00:02:06,668
Musiałem sam dojść do tego, czym one są.

21
00:02:12,257 --> 00:02:15,135
Byłem najmłodszym dzieckiem w rodzinie.

22
00:02:15,219 --> 00:02:19,097
I oczywiście najbardziej obrywałem.

23
00:02:19,181 --> 00:02:21,308
Ale ponieważ byłem najmłodszy,

24
00:02:21,391 --> 00:02:27,981
bardzo często zostawałem w domu,
kiedy moi rodzice szli na pole.

25
00:02:28,065 --> 00:02:30,025
Uprawiali pomidory.

26
00:02:32,277 --> 00:02:35,572
Odebrałem bardzo mało edukacji. Malutko.

27
00:02:37,157 --> 00:02:41,203
Wszystko, czego dowiedziałem się
w kwestii wartości, dobra i zła

28
00:02:41,286 --> 00:02:46,083
oraz tego, kim jestem,
musiało pochodzić od moich rodziców.

29
00:02:47,459 --> 00:02:49,461
Cały czas ich obserwowałem.

30
00:02:49,545 --> 00:02:53,590
Jak się wzajemnie traktują.
Jak o siebie dbają.

31
00:02:53,674 --> 00:02:55,509
Jacy są przy przyjaciołach.

32
00:02:56,176 --> 00:02:59,179
Jacy są przy innych mieszkańcach wioski.

33
00:03:00,305 --> 00:03:03,183
I zachowywałem się tak podobnie,
jak tylko mogłem,

34
00:03:03,267 --> 00:03:06,728
bo widziałem skutki ich zachowania.

35
00:03:08,772 --> 00:03:12,442
Rząd Florydy nałożył embargo

36
00:03:12,526 --> 00:03:15,279
na pochodzące z Bahamów pomidory.

37
00:03:16,113 --> 00:03:17,906
Interes mojego ojca upadł.

38
00:03:18,574 --> 00:03:21,827
Wysłał moją matkę,
która wzięła ze sobą mnie, do Nassau,

39
00:03:21,910 --> 00:03:24,288
żeby znalazła miejsce,
na które będzie nas stać.

40
00:03:25,706 --> 00:03:29,042
W drodze do portu zauważyłem,
że coś się rusza.

41
00:03:29,126 --> 00:03:32,171
Wyglądało to jak idący po ulicy żuk.

42
00:03:35,591 --> 00:03:37,634
Spytałem mamę, co to jest.

43
00:03:38,343 --> 00:03:41,263
Odpowiedziała, że samochód.

44
00:03:42,264 --> 00:03:44,892
Spytałem, co to jest samochód.

45
00:03:45,976 --> 00:03:49,605
A ona mi go opisała. Byłem zafascynowany.

46
00:03:51,732 --> 00:03:56,945
Kiedy szliśmy ulicą, za witrynami
widziałem różne cudowne rzeczy.

47
00:03:57,029 --> 00:03:59,114
A potem zobaczyłem kobietę.

48
00:03:59,198 --> 00:04:04,953
Stała naprzeciw innej kobiety,
która wyglądała tak samo jak ona.

49
00:04:05,662 --> 00:04:09,958
Cokolwiek robiła, ta druga robiła to samo.

50
00:04:10,918 --> 00:04:12,419
Oczywiście było to lustro.

51
00:04:12,503 --> 00:04:15,631
Ale nie wiedziałem,
że istnieje coś takiego jak lustra.

52
00:04:15,714 --> 00:04:19,051
Słyszycie? Nie wiedziałem, co to lustro.

53
00:04:20,093 --> 00:04:25,098
Nigdy nie myślałem o tym, jak wyglądam.
Widziałem tylko to, co zobaczyłem.

54
00:04:26,225 --> 00:04:29,811
Na Cat Island była jedna biała osoba.

55
00:04:29,895 --> 00:04:33,690
Kiedy dotarłem do Nassau,
zobaczyłem innych białych,

56
00:04:33,774 --> 00:04:36,652
ale byli w mniejszości.

57
00:04:36,735 --> 00:04:41,073
Czarni stanowili 90% populacji.

58
00:04:43,033 --> 00:04:46,787
Spędzałem czas z chłopakami
w podobnym wieku do mojego.

59
00:04:46,870 --> 00:04:49,456
W przeciągu paru miesięcy

60
00:04:49,540 --> 00:04:51,959
trzech czy czterech
trafiło do poprawczaka.

61
00:04:52,042 --> 00:04:53,585
Mój tata uznał,

62
00:04:53,669 --> 00:04:57,089
że pewnie wpakuję się w jakieś kłopoty.

63
00:04:58,048 --> 00:04:59,967
Wysłano mnie do Miami, na Florydę.

64
00:05:00,717 --> 00:05:02,970
FLORYDA

65
00:05:03,846 --> 00:05:08,392
Opuściłem Bahamy w wieku 15 lat,
znając siebie.

66
00:05:08,475 --> 00:05:12,563
Dziesięć i pół roku
spędziłem na Cat Island,

67
00:05:12,646 --> 00:05:15,190
a potem cztery i pół w Nassau.

68
00:05:15,274 --> 00:05:18,777
Przybyłem więc na Florydę, znając siebie.

69
00:05:19,611 --> 00:05:24,992
A odkąd zszedłem ze statku,
Floryda zaczęła mówić mi:

70
00:05:25,075 --> 00:05:27,202
„Nie jesteś tym, za kogo się masz”.

71
00:05:27,286 --> 00:05:29,162
TYLKO DLA KOLOROWYCH

72
00:05:29,246 --> 00:05:34,001
Kiedy dorasta się w społeczności
na Cat Island, gdzie wszyscy są czarni,

73
00:05:34,084 --> 00:05:37,212
wszystko, co znamy
i widzimy wokół siebie, jest silne,

74
00:05:37,296 --> 00:05:39,214
dobre, opiekuńcze

75
00:05:39,298 --> 00:05:40,549
i czarne,

76
00:05:40,632 --> 00:05:44,303
nie ma tak naprawdę konceptu rasy.

77
00:05:44,386 --> 00:05:47,848
Ponieważ tak właśnie postrzegał świat,

78
00:05:47,931 --> 00:05:51,226
tak też szedł przez życie.

79
00:05:51,310 --> 00:05:54,271
Zawsze myślał, że jest tym, kim jest.

80
00:05:54,354 --> 00:05:58,692
I zdarzało się, że miał przez to kłopoty.

81
00:05:59,359 --> 00:06:04,615
Miałem zamieszkać z bratem,
naszym jedynym krewnym, który tam był.

82
00:06:05,407 --> 00:06:09,119
Załatwił mi pracę
w domu towarowym Burdines,

83
00:06:09,203 --> 00:06:11,622
w Miami, w charakterze dostawcy.

84
00:06:11,705 --> 00:06:14,416
Dostałem nazwisko kobiety i…

85
00:06:14,499 --> 00:06:18,504
wsiadłem na rower
i pojechałem do Miami Beach.

86
00:06:18,587 --> 00:06:23,967
Znalazłem adres,
podszedłem do drzwi wejściowych

87
00:06:24,051 --> 00:06:26,345
i zadzwoniłem dzwonkiem.

88
00:06:27,513 --> 00:06:30,516
Wtedy wyszła pani domu i spytała,

89
00:06:30,599 --> 00:06:32,726
co robię przed drzwiami wejściowymi.

90
00:06:33,477 --> 00:06:39,191
Odpowiedziałem, że przywiozłem paczkę.

91
00:06:39,274 --> 00:06:44,196
A ona: „Idź do tylnych drzwi”.
I zatrzasnęła mi drzwi przed nosem.

92
00:06:44,279 --> 00:06:49,535
Całe to doświadczenie rasy w USA
było dla mnie czymś nowym.

93
00:06:51,161 --> 00:06:53,163
Nie mogłem tego pojąć.

94
00:06:53,247 --> 00:06:56,333
Po co mam iść do tylnych drzwi,
skoro ona tu stoi?

95
00:06:56,416 --> 00:07:00,379
Ale zatrzasnęła drzwi
i nie wiedziałem, co robić.

96
00:07:00,462 --> 00:07:05,467
Postanowiłem więc
zostawić paczkę na progu.

97
00:07:05,551 --> 00:07:09,680
Wieczorem wróciłem do domu mojego brata.

98
00:07:10,889 --> 00:07:13,100
Kiedy tam dotarłem, było już ciemno.

99
00:07:14,935 --> 00:07:16,979
W domu nie paliło się światło.

100
00:07:17,062 --> 00:07:20,983
Zastanawiałem się dlaczego,
ale podszedłem do drzwi wejściowych.

101
00:07:21,066 --> 00:07:23,193
Jego żona je otworzyła, złapała mnie,

102
00:07:23,277 --> 00:07:25,404
pociągnęła na podłogę

103
00:07:25,487 --> 00:07:26,905
i zatrzasnęła drzwi.

104
00:07:29,116 --> 00:07:34,162
Spytała, co takiego dziś zrobiłem.

105
00:07:34,246 --> 00:07:39,334
Odpowiedziałem, że przecież nic.

106
00:07:40,169 --> 00:07:45,674
Ona na to:
„Był tutaj Klan. Co dziś zrobiłeś?”.

107
00:07:54,975 --> 00:08:00,189
Postanowiłem wynieść się z miasta.
Chciałem się wynieść.

108
00:08:02,149 --> 00:08:05,319
Zaniosłem parę ubrań

109
00:08:06,028 --> 00:08:08,405
do pralni chemicznej.

110
00:08:08,488 --> 00:08:11,950
Mieściła się w całkowicie białej okolicy.

111
00:08:12,534 --> 00:08:16,121
Potem poszedłem na przystanek autobusowy,

112
00:08:16,205 --> 00:08:17,998
ale autobusy przestały jeździć.

113
00:08:20,042 --> 00:08:23,212
Podjechał do mnie samochód,

114
00:08:23,295 --> 00:08:25,714
w którym siedzieli sami gliniarze.

115
00:08:28,759 --> 00:08:31,178
Spytali mnie, co robię.

116
00:08:31,261 --> 00:08:35,349
Odpowiedziałem,
że próbuję złapać stopa do miasta.

117
00:08:35,432 --> 00:08:38,184
Wszystko im wyjaśniłem.

118
00:08:38,809 --> 00:08:41,104
Jeden z nich wyciągnął pistolet,

119
00:08:41,188 --> 00:08:46,610
wystawił go przez okno samochodu

120
00:08:48,362 --> 00:08:51,406
i przystawił mi do głowy.

121
00:08:52,741 --> 00:08:53,742
Tutaj.

122
00:08:55,869 --> 00:08:58,121
Spytał swoich kolegów:

123
00:08:59,039 --> 00:09:03,335
„Co mamy zrobić z tą osobą?”.

124
00:09:03,919 --> 00:09:05,629
Nie użył słowa „osoba”.

125
00:09:06,463 --> 00:09:08,590
Powiedział: „Jeśli cię puścimy,

126
00:09:08,674 --> 00:09:14,054
czy możesz dojść tam, skąd przyszedłeś,

127
00:09:15,806 --> 00:09:18,141
nie oglądając się za siebie?”.

128
00:09:19,726 --> 00:09:24,064
Odpowiedziałem: „Tak, mogę”.

129
00:09:25,023 --> 00:09:29,152
Na co on: „Jeśli choć raz się obejrzysz,
zastrzelimy cię”.

130
00:09:32,573 --> 00:09:36,159
Przez co najmniej 50 kolejnych przecznic

131
00:09:36,243 --> 00:09:42,040
za każdym razem, kiedy mijałem okno,
podnosiłem tylko wzrok

132
00:09:42,124 --> 00:09:48,088
i widziałem, że jedzie za mną radiowóz.

133
00:09:53,510 --> 00:09:55,304
I jechali za mną…

134
00:09:59,141 --> 00:10:03,228
aż do uliczki,

135
00:10:04,479 --> 00:10:07,858
przy której mieszkali moi krewni.

136
00:10:09,651 --> 00:10:12,696
A potem po prostu pojechali dalej.

137
00:10:14,239 --> 00:10:17,659
Na przestrzeni paru miesięcy

138
00:10:17,743 --> 00:10:23,373
musiałem zmienić
całą swoją perspektywę życiową.

139
00:10:25,209 --> 00:10:28,045
Zacząłem się uczyć, kto ma władzę

140
00:10:28,128 --> 00:10:33,509
i widziałem, jak ta władza jest używana.

141
00:10:44,686 --> 00:10:48,649
Wtedy już wiedziałem,
że muszę wyjechać z miasta.

142
00:10:48,732 --> 00:10:50,275
Wiedziałem, że muszę.

143
00:10:50,817 --> 00:10:57,407
Nie wiedziałem, czy kiedykolwiek znajdę
miejsce, które różniłoby się od Florydy.

144
00:11:00,369 --> 00:11:03,580
Usłyszałem, że istnieje jedno miejsce,

145
00:11:03,664 --> 00:11:07,167
w którym mamy inne możliwości.

146
00:11:07,251 --> 00:11:08,252
Nowy Jork.

147
00:11:11,672 --> 00:11:14,925
Dotarłem do Nowego Jorku
na stację autobusową Greyhound

148
00:11:15,008 --> 00:11:16,677
na rogu 50 ulicy i Ósmej Alei.

149
00:11:16,760 --> 00:11:19,638
Wyszedłem na ulicę

150
00:11:20,305 --> 00:11:23,308
i zachwyciłem się tym miejscem.

151
00:11:24,059 --> 00:11:29,147
Podszedł do mnie jakiś Afroamerykanin.
Spytał, jak się mam. Ja na to, że dobrze.

152
00:11:29,231 --> 00:11:33,944
Na co on: „Dokąd idziesz?”.
A ja: „Wiesz, jak dotrzeć do Harlemu?”.

153
00:11:34,027 --> 00:11:35,237
Powiedział, że tak.

154
00:11:35,320 --> 00:11:38,782
Że muszę pojechać tam linią A metra.

155
00:11:40,951 --> 00:11:44,204
Byłem sceptycznie nastawiony,
bo powiedział,

156
00:11:44,288 --> 00:11:46,373
że mam zejść po schodach pod ziemię.

157
00:11:49,626 --> 00:11:51,253
Ja na to: „Dobra”.

158
00:11:53,005 --> 00:11:56,633
Bardzo ostrożnie zszedłem po schodach

159
00:11:56,717 --> 00:12:00,179
i usłyszałem narastające dudnienie.

160
00:12:00,262 --> 00:12:02,973
I nagle wjechał pociąg…

161
00:12:14,860 --> 00:12:17,529
Dojechałem do 116 ulicy, wysiadłem,

162
00:12:17,613 --> 00:12:21,283
poszedłem za innymi ludźmi
i wszedłem po schodach.

163
00:12:21,366 --> 00:12:24,286
Tak znalazłem się w Harlemie.

164
00:12:35,797 --> 00:12:37,674
Wszędzie dookoła byli czarni.

165
00:12:37,758 --> 00:12:41,762
Witałem się z nimi, a oni odpowiadali.
Byłem zachwycony.

166
00:12:49,895 --> 00:12:51,897
Czarni artyści byli w Harlemie widoczni.

167
00:12:51,980 --> 00:12:53,440
KRYTYK KULTURALNY, MUZYK

168
00:12:53,524 --> 00:12:55,943
Było wiadomo, że mieszkają tam geniusze.

169
00:12:56,026 --> 00:12:57,361
Ellington.

170
00:12:57,444 --> 00:12:59,488
Lena Horne. Billie Holiday.

171
00:12:59,571 --> 00:13:01,949
Chodziło się między gwiazdami.

172
00:13:02,032 --> 00:13:05,160
Ludzie znali wartość artystów i artystek,

173
00:13:05,244 --> 00:13:07,621
bo mieli ich przed sobą, bez filtru.

174
00:13:08,622 --> 00:13:10,832
Właśnie w takim stanie ta epoka

175
00:13:10,916 --> 00:13:12,960
czekała na Sidneya Poitiera.

176
00:13:14,127 --> 00:13:16,004
Szukałeś sławy i szczęścia.

177
00:13:16,088 --> 00:13:18,924
- Poszukiwałem.
- Poszukiwałeś.

178
00:13:19,007 --> 00:13:22,052
Moje poszukiwania
przez długi czas były bezowocne.

179
00:13:22,135 --> 00:13:25,806
Na rogu 49 ulicy i Broadwayu

180
00:13:25,889 --> 00:13:27,808
był bar z grillem.

181
00:13:28,308 --> 00:13:30,561
W oknie było ogłoszenie:
„Szukamy pomywacza”.

182
00:13:30,644 --> 00:13:33,188
Wszedłem. Spytali, kiedy mogę zacząć.

183
00:13:33,772 --> 00:13:36,066
Ja na to, że od razu.

184
00:13:36,149 --> 00:13:37,484
I mnie zatrudnili.

185
00:13:38,569 --> 00:13:41,655
Co więcej, płacili cztery dolce dziennie.

186
00:13:41,738 --> 00:13:43,323
I mogłem jeść.

187
00:13:43,407 --> 00:13:48,453
Kiedy skończyłem pierwszy dzień pracy,
poszedłem na dworzec autobusowy.

188
00:13:48,537 --> 00:13:49,538
ZAJEZDNIA

189
00:13:49,621 --> 00:13:52,249
Poszedłem spać do toalety.

190
00:13:52,332 --> 00:13:55,419
Były tam płatne toalety.
Kosztowały pięć centów.

191
00:13:55,502 --> 00:13:58,255
Włożyłem więc monetę i wszedłem.

192
00:13:58,338 --> 00:14:02,009
Opuściłem deskę, usiadłem,
oparłem stopy o drzwi

193
00:14:02,092 --> 00:14:03,260
i zasnąłem.

194
00:14:03,343 --> 00:14:05,888
Oczywiście było niewygodnie.

195
00:14:07,264 --> 00:14:08,891
Pewnego wieczoru

196
00:14:08,974 --> 00:14:11,894
siedziałem przy kuchni

197
00:14:11,977 --> 00:14:13,854
i czytałem gazetę.

198
00:14:13,937 --> 00:14:17,065
Zauważył mnie jeden z kelnerów.

199
00:14:17,149 --> 00:14:20,068
Powiedziałem,
że próbuję nauczyć się lepiej czytać.

200
00:14:20,152 --> 00:14:23,238
A on spytał, czy chcę, żeby czytał ze mną.

201
00:14:23,906 --> 00:14:26,200
Co wieczór

202
00:14:26,992 --> 00:14:30,996
tamten mężczyzna, żydowski kelner,

203
00:14:31,663 --> 00:14:34,917
przychodził tam, gdzie czytałem gazetę

204
00:14:35,000 --> 00:14:40,714
i siedział ze mną,
dopóki naprawdę zacząłem uczyć się czytać.

205
00:14:40,797 --> 00:14:45,928
To było dla mnie jak początek podróży.

206
00:14:46,011 --> 00:14:49,181
Jeśli przestajemy próbować,
ludzie nas ignorują.

207
00:14:49,890 --> 00:14:54,061
Ale jeśli zobaczą, że się staramy,
ktoś złapie nas za rękę

208
00:14:54,144 --> 00:14:57,022
i popchnie lekko na tyle,
żebyśmy nie przestawali.

209
00:14:57,731 --> 00:14:58,982
Zawsze tak będzie.

210
00:15:01,318 --> 00:15:04,363
Byłem na 125 ulicy w Harlemie

211
00:15:04,446 --> 00:15:07,574
i kupiłem gazetę
pod tytułem Amsterdam News,

212
00:15:07,658 --> 00:15:10,244
wydawaną przez czarnych,
bo miała ogłoszenia o pracę.

213
00:15:10,327 --> 00:15:14,081
Znajdowałem tam dla siebie zatrudnienie.

214
00:15:14,164 --> 00:15:16,291
Mycie naczyń, noszenie bagaży

215
00:15:16,375 --> 00:15:18,752
i inne zajęcia, które mogłem wykonywać.

216
00:15:18,836 --> 00:15:20,379
SZUKAMY AKTORÓW

217
00:15:20,462 --> 00:15:23,090
Na stronie obok
było ogłoszenie dla aktorów.

218
00:15:23,674 --> 00:15:28,178
Pomyślałem sobie: „Boże. Szukają aktorów?

219
00:15:28,262 --> 00:15:31,014
Co robiłbym jako aktor?”.

220
00:15:32,307 --> 00:15:35,269
Poszedłem pod ten adres,
zapukałem do drzwi

221
00:15:35,352 --> 00:15:37,271
i po chwili wyszedł jakiś facet.

222
00:15:37,354 --> 00:15:41,108
Był gigantyczny. Olbrzymi.
To był Frederick O'Neal.

223
00:15:41,191 --> 00:15:42,401
WSPÓŁZAŁOŻYCIEL

224
00:15:43,068 --> 00:15:46,864
Wszedłem na scenę
i znalazłem odpowiednią stronę.

225
00:15:46,947 --> 00:15:49,950
On też otworzył scenariusz.
Siedział na widowni.

226
00:15:50,033 --> 00:15:52,703
Powiedział: „Przeczytaj kwestie Johna”.

227
00:15:52,786 --> 00:15:55,581
Zajrzałem i powiedziałem, że dobrze.

228
00:15:56,164 --> 00:16:01,587
„Spytał: »Dokąd idziesz?«”.

229
00:16:01,670 --> 00:16:04,798
Wtedy dość mocno się zdenerwował

230
00:16:04,882 --> 00:16:07,467
i mnie stamtąd wyrzucił.

231
00:16:07,551 --> 00:16:09,720
Kazał mi nie marnować cudzego czasu

232
00:16:09,803 --> 00:16:12,181
i znaleźć pracę jako pomywacz.

233
00:16:12,264 --> 00:16:14,766
Właśnie w tamtej chwili zostałem aktorem.

234
00:16:15,267 --> 00:16:18,187
Pomyślałem, że zostanę aktorem.

235
00:16:18,812 --> 00:16:24,443
Wrócę wtedy do tego mężczyzny i mu pokażę.

236
00:16:24,526 --> 00:16:27,988
Na początku w Nowym Jorku
miałeś problem z akcentem.

237
00:16:28,071 --> 00:16:30,991
Możesz nam pokazać, jak wcześniej mówiłeś?

238
00:16:31,074 --> 00:16:32,451
Zdanie:

239
00:16:34,036 --> 00:16:35,245
„Idę do domu”

240
00:16:36,079 --> 00:16:39,082
w dzieciństwie wypowiedziałbym:
„Iddo domu”.

241
00:16:39,166 --> 00:16:42,085
Musiałem się go pozbyć,
żeby zostać aktorem.

242
00:16:42,711 --> 00:16:44,421
Zrobiłem to sam.

243
00:16:45,214 --> 00:16:47,841
Kupiłem radioodbiornik za 14 $

244
00:16:47,925 --> 00:16:51,678
i poszukałem mężczyzny
o nazwisku Norman Brokenshire.

245
00:16:51,762 --> 00:16:56,642
Norman Brokenshire
był prezenterem wiadomości.

246
00:16:57,976 --> 00:16:59,478
Miał wspaniały głos.

247
00:16:59,561 --> 00:17:00,395
EMISJA W TOKU

248
00:17:00,479 --> 00:17:04,233
Jak się państwo mają?
Mówi Norman Brokenshire.

249
00:17:04,316 --> 00:17:08,444
Słuchałem go i po chwili powtarzałem.

250
00:17:08,529 --> 00:17:11,949
Pracuję przed mikrofonem od 25 lat

251
00:17:12,031 --> 00:17:14,660
i mogę powiedzieć, że to trudna branża.

252
00:17:14,742 --> 00:17:19,080
I prawie całkowicie straciłem swój akcent.

253
00:17:19,164 --> 00:17:21,375
Poszedłem kupić książki

254
00:17:21,458 --> 00:17:24,377
i nauczyłem się czytać kwestie.

255
00:17:24,461 --> 00:17:27,631
Wróciłem, wziąłem udział w przesłuchaniu

256
00:17:27,714 --> 00:17:28,966
i mnie przyjęli.

257
00:17:29,049 --> 00:17:34,805
Użyłem więc teatru i aktorstwa
jako terapii.

258
00:17:36,557 --> 00:17:39,101
Jechałem tam po pracy w Garment District

259
00:17:39,184 --> 00:17:42,563
albo innym z kilkunastu miejsc,
w których pracowałem.

260
00:17:43,397 --> 00:17:47,776
Jechałem na wieczorne zajęcia
i uczyłem się grać w scenach.

261
00:17:47,860 --> 00:17:50,737
Wtedy, kiedy miałem 17-18 lat,

262
00:17:50,821 --> 00:17:54,575
aktorstwo było przestrzenią,
w której mogłem być ekshibicjonistą,

263
00:17:54,658 --> 00:17:57,202
dawać upust swoim frustracjom

264
00:17:57,286 --> 00:18:01,957
i wlewać swoją konsternację
oraz inne problemy

265
00:18:02,666 --> 00:18:04,877
w fikcyjne postaci.

266
00:18:04,960 --> 00:18:08,672
Czułem, że to mnie jakoś wyróżnia.

267
00:18:08,755 --> 00:18:10,799
Tam mogłem być wieloma osobami,

268
00:18:10,883 --> 00:18:13,510
a pewne obszary życia,
społeczne i nie tylko,

269
00:18:13,594 --> 00:18:15,512
były wtedy dla mnie niedostępne.

270
00:18:15,596 --> 00:18:20,017
Znalazłem sposób,
żeby w tej iluzji wziąć na tym odwet.

271
00:18:21,852 --> 00:18:24,313
Pokaż się, tyranie.

272
00:18:24,396 --> 00:18:25,731
Jak się nazywasz?

273
00:18:27,024 --> 00:18:30,485
Myślę, że straciliśmy teatr czarnych.

274
00:18:31,570 --> 00:18:33,113
Nazywam się Makbet.

275
00:18:33,197 --> 00:18:39,786
Od końca II wojny światowej aż do lat 80.
czarny teatr był głosem czarnej sztuki.

276
00:18:39,870 --> 00:18:41,538
American Negro Theatre był prekursorem…

277
00:18:41,622 --> 00:18:42,789
PISARZ, HISTORYK

278
00:18:42,873 --> 00:18:45,417
…Negro Ensemble Company
i innych świetnych grup.

279
00:18:47,753 --> 00:18:51,048
Tam młodzi ludzie mogli wystąpić na scenie

280
00:18:51,632 --> 00:18:52,841
i pokazać swój talent.

281
00:18:52,925 --> 00:18:54,510
Każdy przeszedł przez taki teatr.

282
00:18:54,593 --> 00:18:57,554
Chyba dopiero w latach 90.
obsadzano czarnych aktorów,

283
00:18:57,638 --> 00:18:59,806
którzy wcześniej w nich nie byli.

284
00:18:59,890 --> 00:19:01,767
Poszedłem na przesłuchanie.

285
00:19:01,850 --> 00:19:02,851
GŁOS

286
00:19:02,935 --> 00:19:07,105
Na miejscu zobaczyłem
dość gburowatego mężczyznę.

287
00:19:07,189 --> 00:19:08,482
Siedział naprzeciwko

288
00:19:08,565 --> 00:19:11,610
i nie wyglądał na zadowolonego,
że mnie widzi.

289
00:19:11,693 --> 00:19:13,153
Wiedziałem,

290
00:19:13,237 --> 00:19:15,989
że będę musiał z nim rywalizować

291
00:19:16,073 --> 00:19:17,866
do końca życia.

292
00:19:18,367 --> 00:19:22,621
Postanowiłem doczepić się
do gwiazdy Sidneya…

293
00:19:23,705 --> 00:19:26,500
i dać się powieźć do niebiańskich przeżyć.

294
00:19:27,000 --> 00:19:28,418
No i…

295
00:19:28,502 --> 00:19:30,170
Ale napięcie.

296
00:19:31,046 --> 00:19:34,091
Mój tata i Harry mieli niezwykły bromance.

297
00:19:34,174 --> 00:19:38,178
Znali się od wczesnych lat
w American Negro Theatre.

298
00:19:38,262 --> 00:19:39,263
CÓRKA

299
00:19:39,346 --> 00:19:42,140
Byli najlepszymi przyjaciółmi,

300
00:19:42,933 --> 00:19:45,686
ale co jakiś czas się kłócili.

301
00:19:45,769 --> 00:19:52,109
Jak małżeństwo. Żyli w separacji,
rozwodzili się i pobierali ponownie.

302
00:19:52,192 --> 00:19:54,278
- Czasem się nie zgadzamy.
- Tak.

303
00:19:54,361 --> 00:19:57,531
Nie żartuję. Czasem się nie zgadzamy

304
00:19:57,614 --> 00:20:00,325
w rożnych sprawach.

305
00:20:00,409 --> 00:20:03,161
Ale słuchamy nawzajem swoich opinii.

306
00:20:03,245 --> 00:20:06,707
Wiele się od niego nauczyłem
w ciągu 26 lat.

307
00:20:06,790 --> 00:20:09,626
Pewnie on nauczył się czegoś ode mnie.

308
00:20:10,502 --> 00:20:13,839
Jesteśmy artystami. Ja mam ego i on też.

309
00:20:13,922 --> 00:20:14,965
Tak, skarbie.

310
00:20:18,385 --> 00:20:19,386
Więc…

311
00:20:20,345 --> 00:20:24,433
Kiedy miałem 18 lat, wychodząc z Birdland,

312
00:20:24,516 --> 00:20:29,188
zobaczyłem Sidneya,
Harry'ego Belafonte i Marlona Brando.

313
00:20:29,271 --> 00:20:33,108
O ludzie. To dopiero był kawał historii.

314
00:20:33,734 --> 00:20:36,320
Byliśmy dzicy. Wszyscy wtedy byli.

315
00:20:36,403 --> 00:20:38,697
Uwielbiali się i kłócili ze sobą.

316
00:20:39,323 --> 00:20:43,619
Stali się sobie bliscy
i blisko siebie pracowali.

317
00:20:43,702 --> 00:20:45,829
I cały czas się nie cierpieli.

318
00:20:46,705 --> 00:20:48,498
Do dzisiaj tak jest.

319
00:20:48,582 --> 00:20:50,792
Graliśmy w sztuce Nasza młodość.

320
00:20:50,876 --> 00:20:52,503
Sidney był moim dublerem.

321
00:20:52,586 --> 00:20:54,463
Oczywiście nic nam nie płacono.

322
00:20:54,546 --> 00:20:55,631
Miałem pracę.

323
00:20:56,798 --> 00:20:58,467
Byłem pomocnikiem dozorcy.

324
00:20:58,550 --> 00:21:03,138
Pewnego wieczoru wystawiali spektakl.
Protagonistę miał grać Harry Belafonte.

325
00:21:03,222 --> 00:21:05,015
Był wtedy również śmieciarzem

326
00:21:05,098 --> 00:21:07,935
i wezwali go na zmianę,
którą musiał wziąć,

327
00:21:08,018 --> 00:21:10,687
więc mój tata, jako dubler,
zajął jego miejsce.

328
00:21:10,771 --> 00:21:15,359
I akurat tamtego wieczoru
na widowni był producent z Broadwayu,

329
00:21:15,442 --> 00:21:17,694
obsadzający chyba Lizystratę.

330
00:21:19,029 --> 00:21:21,240
I obsadził mojego tatę.

331
00:21:21,323 --> 00:21:23,659
Myślę, że Harry'ego to wkurzyło.

332
00:21:23,742 --> 00:21:27,329
Wytwórnia 20th Century Fox
wysłała na wschód łowców talentów,

333
00:21:27,412 --> 00:21:28,664
żeby upolowali aktora.

334
00:21:28,747 --> 00:21:30,040
Zobaczyli Sidneya,

335
00:21:30,123 --> 00:21:31,625
zabrali go do Kalifornii,

336
00:21:31,708 --> 00:21:33,794
zrobili mu zdjęcia próbne
i tak się zaczęło.

337
00:21:33,877 --> 00:21:36,797
Zawsze, kiedy przesadza,
przypominam mu,

338
00:21:36,880 --> 00:21:40,259
że zrobił karierę na śmieciach.

339
00:21:40,342 --> 00:21:44,263
Mógłbyś być rozgoryczony,
gdyby też nie poszło ci tak dobrze.

340
00:21:44,346 --> 00:21:46,181
Poszło i jestem rozgoryczony.

341
00:21:57,651 --> 00:22:01,446
- Cześć, Lefty.
- Hej, Luth. No proszę. Szukałem cię.

342
00:22:01,530 --> 00:22:02,364
BEZ WYJŚCIA

343
00:22:02,447 --> 00:22:04,950
Karierę zacząłem z Joem Mankiewiczem.

344
00:22:05,033 --> 00:22:06,076
REŻYSERIA

345
00:22:06,159 --> 00:22:07,828
- Hej, Brooks.
- Dobry wieczór.

346
00:22:07,911 --> 00:22:10,956
Chciał zrobić film o czarnych w Ameryce.

347
00:22:11,498 --> 00:22:16,837
I był to bardzo ciekawy film,
pierwszy w swoim rodzaju.

348
00:22:16,920 --> 00:22:21,800
Grałem młodego lekarza
ze szpitala w Los Angeles.

349
00:22:21,884 --> 00:22:23,260
Jestem dr Brooks.

350
00:22:23,343 --> 00:22:25,220
Słyszałem, że pan tu będzie.

351
00:22:25,304 --> 00:22:28,056
To było naprawdę wybuchowe.

352
00:22:28,140 --> 00:22:29,892
Chcę białego lekarza.

353
00:22:29,975 --> 00:22:31,977
Wyłączymy światła. Nie rozróżnisz.

354
00:22:32,060 --> 00:22:34,146
- Nie mam żadnych praw?
- Nie!

355
00:22:34,229 --> 00:22:37,733
W branży byli ludzie,
którzy nie mieli odwagi

356
00:22:37,816 --> 00:22:40,736
zrobić taki film o czarnych.

357
00:22:40,819 --> 00:22:43,822
Funkcjonował pewien wzorzec,

358
00:22:43,906 --> 00:22:48,702
w którym używano czarnych
w bardzo obraźliwy sposób.

359
00:22:48,785 --> 00:22:52,623
Mogę jeść tłuczone ziemniaki bez noża…

360
00:22:52,706 --> 00:22:54,041
- Dość tych głupot!
- Ale…

361
00:22:54,124 --> 00:22:55,834
W latach 40.,

362
00:22:55,918 --> 00:22:58,545
żeby grać w filmach,
trzeba było być zabawnym.

363
00:22:58,629 --> 00:22:59,963
Stepin Fetchit.

364
00:23:00,464 --> 00:23:01,673
Mantan Moreland.

365
00:23:01,757 --> 00:23:04,343
Panie Bill, muszę? Mogę zostać z panem?

366
00:23:04,426 --> 00:23:08,889
Nie. Rozumiesz, że to może
dać zły przykład innym służącym.

367
00:23:08,972 --> 00:23:09,973
Oczywiście.

368
00:23:10,057 --> 00:23:12,851
Takie były czarne gwiazdy
w tamtych czasach.

369
00:23:12,935 --> 00:23:15,103
Nie jesteś śmieszny? Nie pracujesz.

370
00:23:15,687 --> 00:23:19,399
Mantan Moreland,
Stepin Fetchit i Hattie McDaniel.

371
00:23:19,483 --> 00:23:23,237
Wiedziałem, zaczynając,
jak bolesne musiało być dla nich

372
00:23:23,320 --> 00:23:28,075
wypowiadanie pewnych słów
i zachowywanie się w pewien sposób.

373
00:23:28,784 --> 00:23:30,744
Jesteś największym leniem, jakiego znam.

374
00:23:31,328 --> 00:23:35,082
Panie Frank, nie jestem leniem.
Tylko się relaksuję.

375
00:23:35,165 --> 00:23:39,753
Hollywood było naprawdę bezduszne

376
00:23:39,837 --> 00:23:41,505
w kwestii czarnych ludzi.

377
00:23:41,588 --> 00:23:42,881
Nie zostawiaj mnie.

378
00:23:42,965 --> 00:23:47,386
Hattie McDaniel
nominowano w 1939 roku i wygrała.

379
00:23:47,469 --> 00:23:50,889
Wiedziałam, że nie miała wstępu
do hoteli i tak dalej.

380
00:23:50,973 --> 00:23:52,391
CÓRKA

381
00:23:52,474 --> 00:23:54,601
I wiedziałam, że role pokojówek,

382
00:23:55,394 --> 00:23:57,062
w których była świetna,

383
00:23:57,938 --> 00:24:02,609
to wszystko, czego tak naprawdę chcieli
od ludzi takich jak ona.

384
00:24:02,693 --> 00:24:03,694
Mogę podziękować…

385
00:24:03,777 --> 00:24:08,365
Sidney chyba nigdy nie grał
„służalczej” roli.

386
00:24:08,448 --> 00:24:10,534
Nigdy nie wytrzeszczał oczu

387
00:24:11,285 --> 00:24:12,578
i nie pochylał głowy.

388
00:24:13,120 --> 00:24:15,289
Nigdy nie powiedział nic śmiesznego.

389
00:24:15,372 --> 00:24:17,749
Oglądaliśmy człowieka w świecie,

390
00:24:17,833 --> 00:24:20,627
w którym nie ma za wiele do powiedzenia.

391
00:24:21,670 --> 00:24:24,256
A okazało się, że jednak ma.

392
00:24:25,299 --> 00:24:28,177
Po każdej śmierci w szpitalu
pada oskarżenie o morderstwo.

393
00:24:28,260 --> 00:24:29,887
Ale inaczej, kiedy oskarżają mnie.

394
00:24:29,970 --> 00:24:31,305
Nie. Jesteś lekarzem.

395
00:24:31,388 --> 00:24:34,308
Nie oskarżają lekarza,
oskarżają czarnucha.

396
00:24:34,892 --> 00:24:37,436
Kiedy zaczął grać, kino się zmieniło.

397
00:24:37,519 --> 00:24:40,939
Nigdy nie widzieliśmy
innego takiego czarnego.

398
00:24:41,023 --> 00:24:45,277
Wypracował sobie pozycję,
która nie miała precedensu.

399
00:24:45,819 --> 00:24:47,571
Miałem dużo motywacji.

400
00:24:48,071 --> 00:24:50,782
Pochodzę z bardzo biednej rodziny.

401
00:24:50,866 --> 00:24:53,702
Biednej,
niewykształconej rodziny z Karaibów.

402
00:24:54,203 --> 00:24:58,665
Moja biedna, niewykształcona rodzina
z Karaibów postrzegała Amerykę

403
00:24:58,749 --> 00:25:01,084
jako miejsce, gdzie złoto leży na ulicy.

404
00:25:01,919 --> 00:25:05,506
A kiedy się je zbierze,
to powinno się wysłać trochę do domu.

405
00:25:06,298 --> 00:25:08,300
A ponieważ nie mogłem tego zrobić,

406
00:25:08,383 --> 00:25:12,304
przyjąłem wobec domu
okropną, neurotyczną postawę.

407
00:25:12,387 --> 00:25:13,472
Odciąłem go.

408
00:25:13,555 --> 00:25:17,100
Nie pisałem,
bo nie mogłem niczego włożyć do koperty.

409
00:25:17,184 --> 00:25:20,521
Głęboko kochał i szanował swoich rodziców

410
00:25:20,604 --> 00:25:24,983
i myślę, że zawsze trochę mu ciążyło,
że spędził osiem lat z dala od nich.

411
00:25:26,318 --> 00:25:30,322
Zobaczyłem moich rodziców
pierwszy raz od ośmiu lat.

412
00:25:30,405 --> 00:25:32,533
Rodzina zebrała się w kinie w Nassau,

413
00:25:32,616 --> 00:25:35,744
żeby obejrzeć mój pierwszy film,
Bez wyjścia.

414
00:25:35,827 --> 00:25:37,246
Tak, to bardzo ważne.

415
00:25:37,329 --> 00:25:38,664
Moi rodzice

416
00:25:38,747 --> 00:25:41,667
po raz pierwszy w życiu
zobaczyli wtedy film.

417
00:25:42,167 --> 00:25:45,420
Musiał być dla nich
jak fantastyka. Jak sen.

418
00:25:45,504 --> 00:25:49,508
Nie jestem pewien,
na ile rozumieli samą ideę.

419
00:25:49,591 --> 00:25:52,135
Byli całkowicie urzeczeni.

420
00:25:52,219 --> 00:25:57,057
Krzyczeli: „To moje dziecko!”
i tym podobne.

421
00:25:57,641 --> 00:26:02,604
Po tym pierwszym sukcesie
wróciłem do Harlemu myć naczynia.

422
00:26:02,688 --> 00:26:04,022
Mimo niepowodzenia

423
00:26:04,106 --> 00:26:06,733
wciąż wierzyłem w siebie i w przyszłość.

424
00:26:06,817 --> 00:26:10,237
Na tyle mocno, żeby poślubić
młodą, piękną Juanitę…

425
00:26:10,320 --> 00:26:11,321
29 KWIETNIA 1950

426
00:26:11,405 --> 00:26:13,115
…i próbować żyć dalej.

427
00:26:13,198 --> 00:26:16,368
Wkrótce urodziło się
nasze pierwsze dziecko,

428
00:26:16,451 --> 00:26:18,829
a kolejne było w drodze.

429
00:26:19,538 --> 00:26:22,624
Myślę, że moja matka
była ogromną optymistką,

430
00:26:22,708 --> 00:26:25,252
a ojciec lekkim pesymistą.

431
00:26:26,044 --> 00:26:29,673
Ale jej optymizm go obezwładniał.

432
00:26:29,756 --> 00:26:33,218
I myślę, że jej umiejętność czytania ludzi

433
00:26:33,302 --> 00:26:34,845
go fascynowała.

434
00:26:34,928 --> 00:26:38,807
A jej bezwarunkowa miłość do ludzi

435
00:26:38,891 --> 00:26:41,101
zniewalała jego wyobraźnię.

436
00:26:42,644 --> 00:26:47,191
Byłam jedyną dziewczyną
i jedyną czarną osobą

437
00:26:48,442 --> 00:26:50,903
na moim roku na Uniwersytecie Columbia.

438
00:26:50,986 --> 00:26:53,572
Dwie rzeczy działały na moją niekorzyść.

439
00:26:54,323 --> 00:26:57,034
Napisałam esej

440
00:26:57,117 --> 00:27:01,496
o sytuacji czarnych i białych
w Stanach Zjednoczonych.

441
00:27:01,580 --> 00:27:04,541
Spytali mnie, skąd wzięłam te idee.

442
00:27:04,625 --> 00:27:07,127
Odparłam, że od ludzi, którzy to przeżyli.

443
00:27:07,211 --> 00:27:11,381
Kiedy poznałam Sidneya,
miał skończone tylko trzy klasy.

444
00:27:11,465 --> 00:27:14,384
Zawsze chciał się uczyć.

445
00:27:14,468 --> 00:27:20,682
Musiał poznać wszystko,
co tylko przyszło mu na myśl.

446
00:27:21,725 --> 00:27:25,938
Cały czas próbowałam karmić go

447
00:27:26,021 --> 00:27:28,690
informacjami, których nie posiadał,

448
00:27:28,774 --> 00:27:30,901
a które według mnie by mu pomogły.

449
00:27:30,984 --> 00:27:37,282
Wtedy mógł zacząć czuć filmy,
które mu oferowano, i reagować na nie.

450
00:27:37,366 --> 00:27:39,618
Mówiłam mu,
że liczą się nie tylko pieniądze.

451
00:27:40,369 --> 00:27:44,915
Dostał propozycję roli w filmie,
chyba od Marty'ego Bauma.

452
00:27:44,998 --> 00:27:46,959
CÓRKA

453
00:27:47,042 --> 00:27:48,210
I ją odrzucił.

454
00:27:48,293 --> 00:27:50,754
Marty Baum nie mógł tego zrozumieć.

455
00:27:50,838 --> 00:27:54,925
Przecież dostałby więcej pieniędzy,
niż mógł zarobić w ciągu roku.

456
00:27:55,509 --> 00:28:00,639
Miała urodzić się moja druga córka.
A ja nie miałem pieniędzy.

457
00:28:02,808 --> 00:28:04,935
To miała być rola dozorcy.

458
00:28:05,018 --> 00:28:07,354
Nie ma nic złego w graniu dozorców,

459
00:28:07,437 --> 00:28:10,941
ale w tym scenariuszu
dochodziło do morderstwa.

460
00:28:11,441 --> 00:28:17,114
I mordercom albo ludziom,
którzy byli z nimi związani,

461
00:28:17,990 --> 00:28:21,201
wydawało się,
że dozorca był jego świadkiem.

462
00:28:21,285 --> 00:28:25,455
W historii zamordowana zostaje
córka dozorcy

463
00:28:26,206 --> 00:28:31,712
i dozorca nie może mówić o tym, co czuł,

464
00:28:31,795 --> 00:28:35,465
kiedy ciało jego córki
porzucono na trawniku.

465
00:28:35,549 --> 00:28:39,511
Nie chcieli zmienić scenariusza,
żeby mógł na to jakoś zareagować.

466
00:28:41,180 --> 00:28:42,347
Powiedział więc:

467
00:28:42,431 --> 00:28:46,059
„Reginald Poitier
nigdy nie pozwoliłby sobie na to,

468
00:28:46,143 --> 00:28:51,690
żeby nie zareagować,
kiedy jego dziecko porzucą na trawniku”.

469
00:28:51,773 --> 00:28:54,234
Chciał, żeby wszystko, co robi w życiu…

470
00:28:54,318 --> 00:28:55,319
CÓRKA

471
00:28:55,402 --> 00:28:57,196
…świadczyło dobrze o jego ojcu.

472
00:28:57,696 --> 00:28:59,990
Powiedział, że kiedy patrzy

473
00:29:00,073 --> 00:29:04,953
i widzi swoje nazwisko
na ekranie albo afiszu,

474
00:29:05,037 --> 00:29:07,539
to nie jego nazwisko,
tylko nazwisko jego ojca.

475
00:29:08,123 --> 00:29:09,917
Nie mogę tego zagrać,

476
00:29:11,043 --> 00:29:16,048
jeśli jestem synem człowieka,
za którego syna się uważam.

477
00:29:16,882 --> 00:29:18,550
Nie mogę tego zagrać,

478
00:29:18,634 --> 00:29:24,139
jeśli moja matka jest matką,
za jaką ją uważam.

479
00:29:24,223 --> 00:29:26,934
Dlatego odrzucił tę rolę.

480
00:29:27,643 --> 00:29:31,271
Odrzucił ją i wziął pożyczkę,

481
00:29:31,355 --> 00:29:33,982
żeby opłacić dziecku narodziny w szpitalu.

482
00:29:34,483 --> 00:29:36,902
Zrobił to, co musiał…

483
00:29:36,985 --> 00:29:37,986
CÓRKA

484
00:29:38,070 --> 00:29:43,033
…nie tyle przez to,
czego oczekiwali od niego ludzie,

485
00:29:43,116 --> 00:29:45,911
co przez to,
czego oczekiwał od samego siebie.

486
00:29:46,453 --> 00:29:50,958
Wierność wartościom zawdzięczam mamie.

487
00:29:57,422 --> 00:29:58,799
Oraz tacie.

488
00:30:10,269 --> 00:30:13,564
Najpierw trzeba się schylić,
a potem schować.

489
00:30:15,899 --> 00:30:18,819
Zimna wojna po II wojnie światowej

490
00:30:18,902 --> 00:30:22,239
wytworzyła w Ameryce
paranoję na temat komunizmu,

491
00:30:22,322 --> 00:30:25,367
która wpłynęła
na każdy aspekt amerykańskiego życia.

492
00:30:25,450 --> 00:30:30,330
Komunistyczne podziemie
skierowało swoich agentów,

493
00:30:30,414 --> 00:30:32,541
żeby zinfiltrowali Hollywood

494
00:30:32,624 --> 00:30:36,253
i zrobili, co tylko możliwe,
żeby zatruć ekrany.

495
00:30:36,336 --> 00:30:38,672
To wrogowie, a nie Amerykanie!

496
00:30:38,755 --> 00:30:40,382
- To homoseksualiści.
- Właśnie!

497
00:30:40,465 --> 00:30:41,884
- To komuniści!
- Tak!

498
00:30:41,967 --> 00:30:43,385
To komuniści!

499
00:30:43,468 --> 00:30:47,264
Nawet gdyby w Departamencie Stanu
był tylko jeden komunista,

500
00:30:47,347 --> 00:30:49,308
i tak byłoby o jednego za wiele.

501
00:30:49,391 --> 00:30:52,477
Pamiętam ten okres,
bo zacząłem właśnie studia

502
00:30:52,561 --> 00:30:53,729
na Uniwersytecie Howarda.

503
00:30:53,812 --> 00:30:55,522
Oglądałem przesłuchania McCarthy'ego…

504
00:30:55,606 --> 00:30:57,566
AMBASADOR
POLITYK, AKTYWISTA

505
00:30:57,649 --> 00:31:02,237
…na pierwszym telewizorze, jaki widziałem,
który był w salonie w akademiku.

506
00:31:02,321 --> 00:31:03,697
Były przerażające.

507
00:31:03,780 --> 00:31:08,368
Wymóg przysięgi lojalności
jest coraz powszechniejszy w rządzie

508
00:31:08,452 --> 00:31:09,620
oraz w kraju.

509
00:31:09,703 --> 00:31:10,746
CHROŃCIE KRAJ PRZED KOMUNIZMEM

510
00:31:10,829 --> 00:31:14,333
Tworzono listy możliwych komunistów
lub sympatyków komunizmu.

511
00:31:14,416 --> 00:31:16,877
Wiele osób tego nie przetrwało,
np. Paul Robeson.

512
00:31:16,960 --> 00:31:20,255
Po powrocie z Moskwy
nadal jest pan komunistą?

513
00:31:20,339 --> 00:31:23,258
Skąd to pytanie?
Skąd pani wie, że jestem komunistą?

514
00:31:23,342 --> 00:31:24,343
- Nikt nie wie.
- Jest pan?

515
00:31:24,426 --> 00:31:26,386
- Razi mnie to pytanie.
- Przepraszam.

516
00:31:26,470 --> 00:31:28,096
Przeformułuje je pani, proszę?

517
00:31:34,102 --> 00:31:39,733
Paul Robeson był znaczącą postacią
w afroamerykańskiej kulturze lat 30.

518
00:31:39,816 --> 00:31:41,568
Królował w czarnej rozrywce…

519
00:31:41,652 --> 00:31:42,653
BIOGRAF POITIERA

520
00:31:42,736 --> 00:31:45,614
…której częścią stawali się
Poitier i Belafonte.

521
00:31:45,697 --> 00:31:48,033
Oni bardzo podziwiali Paula Robesona.

522
00:31:50,035 --> 00:31:52,120
Ameryka go podejrzewała,

523
00:31:52,204 --> 00:31:54,915
bo wspierał proletariat.

524
00:31:54,998 --> 00:31:56,917
„Tak, ale to komuniści”. No i?

525
00:31:58,126 --> 00:32:01,880
Robeson stał się ciekawym,
podwójnym wzorem

526
00:32:02,589 --> 00:32:05,425
dla Poitiera i Belafonte

527
00:32:05,509 --> 00:32:10,806
w kwestii strony, po której będą walczyć.

528
00:32:10,889 --> 00:32:13,225
TRUMAN USUWA JIMA CROWA
Z AMERYKAŃSKIEGO DOLARA

529
00:32:13,308 --> 00:32:15,853
Robesona skazano na ostracyzm i nie tylko.

530
00:32:15,936 --> 00:32:19,439
Mógł pracować w Europie,
ale amerykański rząd zabrał mu paszport.

531
00:32:19,523 --> 00:32:23,652
Widzieliśmy, że ludzie
będą tak walczyć o swoją wolność,

532
00:32:23,735 --> 00:32:27,072
że jeśli jej nie dostaną,
to sami ją zabiorą.

533
00:32:27,155 --> 00:32:31,827
Sidney widział,
że nie szanowano Paula Robesona

534
00:32:31,910 --> 00:32:33,662
i że go obrażano.

535
00:32:34,246 --> 00:32:38,041
Kiedy widzimy coś takiego,

536
00:32:39,334 --> 00:32:41,295
to może nam służyć jako mapa.

537
00:32:41,879 --> 00:32:45,507
Staraj się uważać, Santini.

538
00:32:45,591 --> 00:32:46,884
Uważam.

539
00:32:47,843 --> 00:32:49,386
SZKOLNA DŻUNGLA

540
00:32:51,221 --> 00:32:54,308
Hej, Miller. Chodź tu.
Chcę z tobą porozmawiać.

541
00:32:54,391 --> 00:32:55,976
To była Szkolna dżungla?

542
00:32:56,059 --> 00:32:56,935
REŻYSER

543
00:32:57,019 --> 00:32:58,187
Poproszono cię o lojalkę.

544
00:32:58,270 --> 00:33:00,022
- Parę razy.
- Dlaczego?

545
00:33:00,105 --> 00:33:01,440
WYWIAD RADIOWY

546
00:33:01,523 --> 00:33:03,942
Głównie dlatego, że znałem Paula Robesona

547
00:33:04,026 --> 00:33:07,446
i nie ukrywałem mojego podziwu dla niego.

548
00:33:07,529 --> 00:33:10,782
To chyba wystarczyło,
żebym stał się podejrzany.

549
00:33:11,408 --> 00:33:13,118
Nie wstydź się, Miller.

550
00:33:13,202 --> 00:33:16,371
Wiem, że jesteś
trochę bystrzejszy niż reszta.

551
00:33:16,455 --> 00:33:17,664
- Ja?
- Tak.

552
00:33:18,248 --> 00:33:19,958
A każda klasa potrzebuje lidera.

553
00:33:20,042 --> 00:33:22,294
Poitier trafił na łamy Counterattack,

554
00:33:22,377 --> 00:33:24,505
konserwatywnego biuletynu…

555
00:33:24,588 --> 00:33:26,381
SIDNEY POITIER WSPIERA CELE KOMUNISTÓW

556
00:33:26,465 --> 00:33:30,511
…który badał lewicowe związki
różnych postaci życia publicznego.

557
00:33:30,594 --> 00:33:34,014
Najwyraźniej ktoś obserwował Poitiera
w latach 50.

558
00:33:34,598 --> 00:33:37,059
Panowała wtedy w kinie polityka,

559
00:33:37,142 --> 00:33:42,481
według której jeśli ktoś chciał pracować,
musiał być w bardzo dobrych stosunkach

560
00:33:42,564 --> 00:33:46,443
z siłami, które umieszczały ludzi
na czarnych listach.

561
00:33:46,527 --> 00:33:47,528
Odmówiłeś.

562
00:33:48,862 --> 00:33:49,988
Chodź, bystrzaku.

563
00:33:50,614 --> 00:33:52,574
Czekaj. Mówi o mnie.

564
00:33:53,075 --> 00:33:55,786
Narazisz na szwank swoją karierę.

565
00:33:55,869 --> 00:33:59,373
Cóż, na niektóre rzeczy
nie można się zgadzać.

566
00:33:59,456 --> 00:34:03,168
Moja uczciwość była ważniejsza
niż rozgrywki polityczne.

567
00:34:03,919 --> 00:34:06,421
To było odważne. Zaryzykował wszystko

568
00:34:06,505 --> 00:34:08,924
i mógł zostać poddany ostracyzmowi.

569
00:34:09,007 --> 00:34:13,262
Mogę sobie tylko wyobrażać,
jak to było wyrażać swoją opinię.

570
00:34:15,681 --> 00:34:17,266
Z nauk mojego ojca

571
00:34:17,349 --> 00:34:21,812
najbardziej w pamięć zapadła mi ta
o prawdziwej mierze człowieka.

572
00:34:22,312 --> 00:34:26,108
Była nią umiejętność
zatroszczenia się o swoje dzieci.

573
00:34:26,190 --> 00:34:30,237
To we mnie zostało,
jakby było wyryte w moim mózgu.

574
00:34:30,904 --> 00:34:32,947
Nie wiedziałem, co będzie dalej,

575
00:34:33,031 --> 00:34:36,243
ale wiedziałem,
że porażka nie wchodzi w grę.

576
00:34:37,411 --> 00:34:39,996
Wtedy zadzwonił Richard Brooks,

577
00:34:40,080 --> 00:34:42,623
który kręcił Coś wartościowego w Kenii.

578
00:34:42,708 --> 00:34:45,835
Od tamtej chwili
moja kariera nabrała rozpędu.

579
00:34:45,918 --> 00:34:49,380
Czy myślałem, że ten kraj się budzi

580
00:34:49,464 --> 00:34:52,259
i zaczyna dostrzegać,
że zmiany są nieuniknione?

581
00:34:52,342 --> 00:34:53,844
POCZEKALNIA DLA BIAŁYCH

582
00:34:53,927 --> 00:34:55,429
Nie myślałem.

583
00:34:55,512 --> 00:34:59,558
W chwili, kiedy murzyńskie dziecko
wchodzi do szkoły,

584
00:34:59,641 --> 00:35:03,395
każdy porządny, szanujący się,
kochający rodzic

585
00:35:03,478 --> 00:35:06,899
powinien zabrać swoje białe dziecko
z tej zepsutej szkoły.

586
00:35:08,066 --> 00:35:10,360
To były wciąż lata 50. w Ameryce…

587
00:35:10,444 --> 00:35:11,612
GALERIA DLA KOLOROWYCH

588
00:35:11,695 --> 00:35:15,991
…kiedy nikomu nie śniło się
o takiej karierze.

589
00:35:16,074 --> 00:35:20,120
W historii branży filmowej
nigdy wcześniej się to nie zdarzyło.

590
00:35:20,204 --> 00:35:22,372
Czarny protagonista.

591
00:35:26,793 --> 00:35:28,086
UCIECZKA W KAJDANACH

592
00:35:28,170 --> 00:35:30,589
Słyszałeś pana, czarnuchu. Zamknij się.

593
00:35:33,258 --> 00:35:34,676
REŻYSERIA

594
00:35:34,760 --> 00:35:37,387
Jeszcze raz mnie tak nazwiesz,
to cię zabiję.

595
00:35:38,013 --> 00:35:39,223
Na co czekasz?

596
00:35:40,474 --> 00:35:41,892
Uważaj!

597
00:35:50,192 --> 00:35:56,114
Zawsze uważałam,
że Żydów i czarnych wiele łączy.

598
00:35:56,198 --> 00:36:00,702
Oglądając Ucieczkę w kajdanach,
czułam, że Tony Curtis, Żyd,

599
00:36:00,786 --> 00:36:04,248
i Sidney Poitier, który był czarny,

600
00:36:04,331 --> 00:36:08,252
mają wspólną chemię zniewolonych ludzi.

601
00:36:08,335 --> 00:36:10,838
To jest w naszym DNA.

602
00:36:11,797 --> 00:36:14,925
Ucieczkę w kajdanach
widziałam jako pierwszą.

603
00:36:15,008 --> 00:36:16,927
Zrobiła na mnie duże wrażenie.

604
00:36:17,010 --> 00:36:20,472
Do dziś pamiętam,
jak powiedział do Tony'ego Curtisa:

605
00:36:20,556 --> 00:36:22,850
„Coś mnie uwiera.
Nie mów do mnie »chłopcze«".

606
00:36:22,933 --> 00:36:27,521
Tak. Coś mnie teraz uwiera.
Słuchaj, nie mów do mnie „chłopcze".

607
00:36:28,105 --> 00:36:30,190
Po raz pierwszy zobaczyłam czarnego,

608
00:36:30,274 --> 00:36:34,820
który demonstruje swoją siłę
i wymaga szacunku

609
00:36:35,320 --> 00:36:36,738
od białego, w filmie.

610
00:36:36,822 --> 00:36:40,701
W scenie, kiedy Sidney podejmuje decyzję…

611
00:36:44,580 --> 00:36:47,082
żeby poświęcić szansę na wolność…

612
00:36:47,165 --> 00:36:48,417
No już!

613
00:36:48,500 --> 00:36:51,461
Nie dam rady!

614
00:36:51,545 --> 00:36:53,255
…i ocalić białego przyjaciela…

615
00:36:58,927 --> 00:37:02,973
Czarni wciąż tej sceny nie lubią
i wciąż w nią nie wierzą.

616
00:37:03,473 --> 00:37:07,561
To tak zwany „magiczny murzyn”,
filmowy motyw,

617
00:37:07,644 --> 00:37:10,606
który świetnie widać
w Ucieczce w kajdanach.

618
00:37:10,689 --> 00:37:14,484
Czarny bohater poświęca się,

619
00:37:14,568 --> 00:37:15,903
ryzykuje czymś

620
00:37:15,986 --> 00:37:17,529
albo bardzo się stara,

621
00:37:17,613 --> 00:37:20,657
żeby pomóc białemu bohaterowi
w trudnej chwili.

622
00:37:20,741 --> 00:37:26,413
Przez wiele lat był to znaczący motyw
w hollywoodzkich filmach.

623
00:37:26,914 --> 00:37:29,333
Dla nich był to sposób,

624
00:37:29,416 --> 00:37:32,169
żeby pokazać człowieczeństwo
i empatię czarnych,

625
00:37:32,252 --> 00:37:33,921
nawet w obliczu ich trudów.

626
00:37:35,047 --> 00:37:38,634
Ale dla czarnych znaczyło to,
że są traktowani jak śmieci.

627
00:37:38,717 --> 00:37:41,637
Trochę to kwestionowałem.

628
00:37:42,304 --> 00:37:44,848
Zastanawiałem się, co ja bym zrobił.

629
00:37:47,226 --> 00:37:48,727
Pewnie też bym zeskoczył.

630
00:37:50,145 --> 00:37:52,439
Wiele przeszliśmy, przykuci do siebie.

631
00:37:54,191 --> 00:37:56,068
Nie zostawię cię.

632
00:37:57,027 --> 00:37:59,571
James Baldwin powiedział w programie:

633
00:37:59,655 --> 00:38:02,282
„Biali z klasy średniej kochają ten film,

634
00:38:02,366 --> 00:38:06,245
ale na Manhattanie czarni wołali:
»Wracaj do pociągu, głupcze!«.

635
00:38:06,870 --> 00:38:08,247
Co na to powiesz?

636
00:38:08,330 --> 00:38:12,584
Nie mam nic do powiedzenia.
Wtedy to był rewolucyjny film.

637
00:38:12,668 --> 00:38:14,044
- Tak.
- Prawda?

638
00:38:14,127 --> 00:38:16,964
Do dzisiaj jest rewolucyjny,

639
00:38:17,756 --> 00:38:19,424
Dobrze nam idzie, Joker.

640
00:38:19,508 --> 00:38:20,509
Tak.

641
00:38:22,302 --> 00:38:26,849
Ucieczka w kajdanach pomogła zdefiniować
Sidneya Poitiera, jakiego znamy,

642
00:38:26,932 --> 00:38:28,851
czyli bardzo wpływowego aktora.

643
00:38:28,934 --> 00:38:32,312
Nazwiska jego i Curtisa
pojawiły się nad tytułem filmu,

644
00:38:32,396 --> 00:38:35,649
co symbolizowało jest status
hollywoodzkiego protagonisty.

645
00:38:35,732 --> 00:38:37,234
UCIECZKA W KAJDANACH

646
00:38:37,317 --> 00:38:39,987
Mój tata i Tony Curtis
byli nominowani do Oscara.

647
00:38:40,070 --> 00:38:44,491
Pierwszy raz od czasu Hattie McDaniel
nominowano do Oscara czarną osobę.

648
00:38:44,575 --> 00:38:46,910
Sam fakt, że wrócił do domu z tabliczką

649
00:38:46,994 --> 00:38:50,581
z napisem, że był nominowany,
którą mógł powiesić na ścianie,

650
00:38:50,664 --> 00:38:51,957
dużo dla niego znaczył.

651
00:38:53,041 --> 00:38:57,671
Zainteresowanie mediów,
artykuły, okładki prasowe…

652
00:38:57,754 --> 00:39:00,716
Trafił na okładkę magazynu Ebony.
Został gwiazdą.

653
00:39:03,760 --> 00:39:06,388
Był piękny na wiele sposobów.

654
00:39:06,471 --> 00:39:08,640
Przede wszystkim kto ma taki uśmiech?

655
00:39:08,724 --> 00:39:11,560
Może tylko Brando.

656
00:39:15,856 --> 00:39:18,483
Piękno Sidneya
polega między innymi na tym,

657
00:39:18,567 --> 00:39:21,987
że jest jak chodząca maska Joruba.

658
00:39:22,070 --> 00:39:24,114
Jak brąz z Beninu.

659
00:39:24,698 --> 00:39:25,908
Jest bardzo posągowy.

660
00:39:25,991 --> 00:39:28,827
Był przepiękną istotą.

661
00:39:28,911 --> 00:39:32,497
Chciałam wyjść za Poitiera.

662
00:39:32,581 --> 00:39:37,920
Zdecydowanie był moim ideałem
czarnego mężczyzny.

663
00:39:38,003 --> 00:39:39,546
Sidney miał przekonania

664
00:39:40,047 --> 00:39:45,010
i rozumiał, na czym polega moc wizerunku.

665
00:39:45,677 --> 00:39:49,723
Widziałam, jak ludzie płakali.
Jak kobiety mdlały.

666
00:39:49,806 --> 00:39:51,892
Jak mdleli ich mężowie.

667
00:39:51,975 --> 00:39:56,438
Widziałam,
jak każdy w jego obecności mięknie.

668
00:39:57,022 --> 00:40:00,817
Był bardzo elegancki i posągowy.

669
00:40:00,901 --> 00:40:04,780
Budził zachwyt.
Gwiazdy filmowe powinny go budzić.

670
00:40:06,156 --> 00:40:08,784
RODZYNEK W SŁOŃCU

671
00:40:08,867 --> 00:40:13,038
Grałem w Rodzynku w słońcu w 1959,
więc dobrze poznałem Sidneya.

672
00:40:13,121 --> 00:40:14,748
Nawzajem się poznaliśmy.

673
00:40:18,961 --> 00:40:20,879
Każdy czarny czytał Rodzynka w słońcu,

674
00:40:20,963 --> 00:40:25,551
kiedy pozwolono nam
czytać czarnych autorów w szkołach.

675
00:40:33,600 --> 00:40:37,312
Sidney kupił mi futro z norek
albo coś podobnego.

676
00:40:37,813 --> 00:40:40,107
Powiedziałam, że nie potrzebuję futra.

677
00:40:40,190 --> 00:40:41,650
Chcę tylko…

678
00:40:42,192 --> 00:40:48,240
Dlatego oddałam je do sklepu, a pieniądze
zainwestowałam w Rodzynka w słońcu.

679
00:40:48,323 --> 00:40:50,492
Zostałam główną inwestorką

680
00:40:50,576 --> 00:40:53,620
w sztuce,
w której występował na Broadwayu.

681
00:40:54,246 --> 00:40:55,831
Grałem już na Broadwayu.

682
00:40:55,914 --> 00:40:58,709
Nie wiedziałem, jaka będzie.
Wydawała się dobra.

683
00:40:58,792 --> 00:41:02,629
Kiedy po pierwszym akcie opadła kurtyna,
było cicho jak makiem zasiał.

684
00:41:03,213 --> 00:41:07,384
Myśleliśmy, że to klapa.
Ale do drugiej przerwy

685
00:41:07,926 --> 00:41:12,431
publiczność tak się zaangażowała,
że kiedy sztuka się skończyła,

686
00:41:13,098 --> 00:41:18,145
rozległo się zbiorowe westchnięcie
i krzyk: „Brawo!”.

687
00:41:18,228 --> 00:41:19,313
To było wspaniałe.

688
00:41:20,063 --> 00:41:22,316
Byłem pewien, że mam być aktorem…

689
00:41:22,399 --> 00:41:23,817
NAJLEPSZA SZTUKA
NAGRODA KRYTYKÓW

690
00:41:23,901 --> 00:41:25,736
…kiedy podczas premiery opadła kurtyna.

691
00:41:25,819 --> 00:41:29,948
Po wątpliwościach, które narosły
od tamtego przypadkowego spotkania

692
00:41:30,032 --> 00:41:35,412
z mężczyzną z American Negro Theatre,
który mnie wyrzucił i zatrzasnął drzwi,

693
00:41:35,996 --> 00:41:38,123
tamtego dnia zyskałem pewność,

694
00:41:38,207 --> 00:41:42,586
że oto formalnie rozpocząłem
swoje prawdziwe powołanie.

695
00:41:42,669 --> 00:41:43,837
Byłem aktorem.

696
00:41:44,922 --> 00:41:45,923
RODZYNEK W SŁOŃCU

697
00:41:46,006 --> 00:41:51,094
Mam pewne plany,
które wywrócą to miasto do góry nogami.

698
00:41:51,178 --> 00:41:52,179
Rozumiesz?

699
00:41:52,262 --> 00:41:53,096
REŻYSERIA

700
00:41:53,180 --> 00:41:56,600
Nakręcony rok później film
zyskał znacznie szerszą publiczność.

701
00:41:56,683 --> 00:41:59,061
To najbardziej elektryzująca
rola Poitiera.

702
00:41:59,144 --> 00:42:02,940
To nie przypadek, że została napisana
przez Afroamerykankę

703
00:42:03,023 --> 00:42:06,443
w początkach ruchu praw obywatelskich,
w przeciwieństwie do innych,

704
00:42:06,527 --> 00:42:09,404
napisanych przez białych,
liberalnych scenarzystów.

705
00:42:09,488 --> 00:42:13,700
Lorraine Hansberry była w stanie oddać
autentyczne doświadczenia czarnych,

706
00:42:13,784 --> 00:42:15,827
czego nie potrafili
hollywoodzcy scenarzyści.

707
00:42:15,911 --> 00:42:19,790
- Zajęty z ciebie chłoptaś.
- Walter, proszę.

708
00:42:21,208 --> 00:42:25,295
Mało kto jest tak zajęty,
jak kolorowe studenciki

709
00:42:25,379 --> 00:42:27,297
z przypinkami i w białych butach.

710
00:42:27,381 --> 00:42:28,215
Och, Wally.

711
00:42:28,298 --> 00:42:30,926
Cały czas widzę, jak z książkami pod pachą

712
00:42:31,009 --> 00:42:33,136
chodzicie na zajęcia.

713
00:42:33,762 --> 00:42:36,473
Czego się tam uczycie?
Co kładą wam do głowy?

714
00:42:36,557 --> 00:42:40,769
Ówczesne granice możliwości
czarnych ludzi,

715
00:42:40,853 --> 00:42:44,231
a zwłaszcza agresywnych młodych mężczyzn…

716
00:42:44,314 --> 00:42:46,733
Wszystko to tam jest, a on to uosabia.

717
00:42:46,817 --> 00:42:50,529
Nie ma dużej różnicy
między Sidneyem w Rodzynku w słońcu

718
00:42:50,612 --> 00:42:53,991
a dzieciakami w Chłopakach z sąsiedztwa.

719
00:42:54,074 --> 00:42:56,827
Człowieku, przepełnia cię gorycz.

720
00:42:58,620 --> 00:43:00,372
A ty nie jesteś rozgoryczony?

721
00:43:00,873 --> 00:43:04,376
Nie widzisz błyszczących gwiazd,
których nie możesz dosięgnąć?

722
00:43:05,419 --> 00:43:06,420
Mówię o…

723
00:43:09,131 --> 00:43:10,132
Rozgoryczony?

724
00:43:11,049 --> 00:43:14,386
Jestem wulkanem.
Jestem gigantem otoczonym przez mrówki,

725
00:43:14,469 --> 00:43:17,306
które nawet nie wiedzą,
o czym mówię. I co?

726
00:43:17,389 --> 00:43:20,726
Sztuką jest stworzyć chwilę,
wiedzieć, co się zrobi

727
00:43:20,809 --> 00:43:23,729
i gdzie będzie kamera
oraz nauczyć się tych ruchów.

728
00:43:23,812 --> 00:43:25,480
On ją opanował.

729
00:43:25,564 --> 00:43:28,483
Bardzo trudno jest go nie naśladować.

730
00:43:33,280 --> 00:43:36,867
PARYSKI BLUES

731
00:43:38,452 --> 00:43:40,746
REŻYSERIA

732
00:43:41,330 --> 00:43:44,541
Kiedy poznałem Sidneya, byłem bardzo mały,

733
00:43:44,625 --> 00:43:47,503
bo spotykał się z moją ciocią Diahann.

734
00:43:47,586 --> 00:43:48,837
Miałem z pięć lat.

735
00:43:49,338 --> 00:43:52,216
Tak naprawdę
dowiedziałem się o tym związku,

736
00:43:53,383 --> 00:43:57,554
kiedy przeczytałem książkę Sidneya
w znacznie późniejszym wieku,

737
00:43:58,180 --> 00:44:02,935
bo ciocia Diahann
wtedy o tym raczej nie mówiła.

738
00:44:03,435 --> 00:44:07,648
Kiedy podrosłem,
można było przeprowadzić rozmowy,

739
00:44:08,440 --> 00:44:09,942
które były wtedy na miejscu.

740
00:44:10,692 --> 00:44:13,487
Byłem zaskoczony,
bo nie wiedziałem, że tak było.

741
00:44:14,029 --> 00:44:16,323
Żywili do siebie silne uczucie.

742
00:44:17,449 --> 00:44:18,575
- Jesteś piękna.
- Tak?

743
00:44:18,659 --> 00:44:19,826
Tak.

744
00:44:19,910 --> 00:44:21,828
Dzięki tobie czuję się piękna.

745
00:44:22,329 --> 00:44:27,459
Przy tobie nie czuję się przeciętna.
Czuję się bardzo wyjątkowa.

746
00:44:27,543 --> 00:44:29,545
To bardzo seksowny film.

747
00:44:29,628 --> 00:44:31,922
Czerń i biel wyglądają pięknie.

748
00:44:32,005 --> 00:44:34,091
Paryż jest piękny.

749
00:44:34,174 --> 00:44:37,594
W jaskiniach grają jazz.

750
00:44:37,678 --> 00:44:38,846
Jest tam Paul Newman.

751
00:44:40,013 --> 00:44:41,723
I jest moja ciocia Diahann,

752
00:44:41,807 --> 00:44:46,562
która w tamtym filmie
jest najbardziej olśniewającą kobietą.

753
00:44:46,645 --> 00:44:49,231
Z Diahann tworzyli
jedną z najpiękniejszych par

754
00:44:49,314 --> 00:44:50,566
w historii kina.

755
00:44:50,649 --> 00:44:53,944
Chodzą nocą po Paryżu w trenczach,

756
00:44:54,027 --> 00:44:57,322
drocząc się na temat
ruchu praw obywatelskich i miłości.

757
00:44:57,406 --> 00:45:00,242
Zostań trochę w Paryżu i się odpręż.

758
00:45:00,325 --> 00:45:02,703
Pójdź na lunch gdzieś,
gdzie nie dostaniesz pałką.

759
00:45:02,786 --> 00:45:06,290
Pewnego dnia popatrzysz na ocean
i pomyślisz: „Na co to komu?”.

760
00:45:06,790 --> 00:45:10,794
Kiedy Poitier
stawał się symbolem dla całego kraju,

761
00:45:10,878 --> 00:45:13,255
przeżywał też osobisty kryzys.

762
00:45:13,338 --> 00:45:14,339
Z jednej strony

763
00:45:14,423 --> 00:45:18,969
czuł głęboką miłość do Diahann Carroll,
której brakowało mu w małżeństwie.

764
00:45:19,052 --> 00:45:23,182
Z drugiej strony był ojcem
i pamiętał, że jego ojciec Reginald mówił,

765
00:45:23,265 --> 00:45:25,767
że miarą człowieka jest troska o rodzinę.

766
00:45:25,851 --> 00:45:29,188
Czy porzucił te wartości,
nawiązując ten romans?

767
00:45:29,897 --> 00:45:31,648
Nie mogę cię puścić.

768
00:45:32,858 --> 00:45:34,234
To wyjedź ze mną.

769
00:45:35,402 --> 00:45:37,654
Pod koniec zdjęć do filmu

770
00:45:37,738 --> 00:45:39,281
wciąż byli niepewni.

771
00:45:39,364 --> 00:45:41,241
Kolejnych kroków w swoim życiu.

772
00:45:41,325 --> 00:45:43,285
Tego, czy zostaną razem.

773
00:45:43,368 --> 00:45:46,330
Co zrobić ze swoją sytuacją rodzinną.

774
00:45:46,830 --> 00:45:49,249
Mówił, że jest zajęty i musi wyjechać.

775
00:45:49,333 --> 00:45:52,920
Nie mógł zostać w domu,

776
00:45:53,003 --> 00:45:56,673
bo musiał wynająć mieszkanie,
żeby móc pisać.

777
00:45:56,757 --> 00:45:59,092
Twierdził, że będzie pisać i tak dalej.

778
00:45:59,676 --> 00:46:02,012
Oczywiście okazało się,

779
00:46:02,095 --> 00:46:04,765
że chodziło o coś innego,

780
00:46:04,848 --> 00:46:08,060
niż twierdził.

781
00:46:15,025 --> 00:46:17,236
Freedom Now Movement, usłysz mnie.

782
00:46:17,319 --> 00:46:19,446
PRAWA OBYWATELSKIE!
PRZYJDŹ NA MARSZ WOLNOŚCI!

783
00:46:19,530 --> 00:46:21,865
Wzywamy obywateli,
żeby przybyli do Waszyngtonu.

784
00:46:21,949 --> 00:46:23,325
Samolotem, autem, autobusem.

785
00:46:23,408 --> 00:46:24,743
MARSZ ZA PRACĄ I WOLNOŚCIĄ!

786
00:46:24,826 --> 00:46:26,203
Czymkolwiek mogą.

787
00:46:29,331 --> 00:46:31,959
PRZYBYWAJĄ ZEWSZĄD

788
00:46:35,337 --> 00:46:38,882
Murzyni chcą tego samego, co mają biali.

789
00:46:38,966 --> 00:46:40,300
Wszystkich ich praw.

790
00:46:40,384 --> 00:46:43,011
Wolność!

791
00:46:52,312 --> 00:46:56,275
MARSZ NA WASZYNGTON

792
00:46:56,358 --> 00:46:59,403
Celem tego marszu jest okazanie poparcia

793
00:46:59,486 --> 00:47:02,281
dla ustawy prezydenta Kennedy'ego
o prawach obywatelskich.

794
00:47:02,364 --> 00:47:05,242
Byliśmy tak naprawdę
ruchem czarnych z południa,

795
00:47:05,325 --> 00:47:07,619
aż do sierpnia 1963 roku.

796
00:47:07,703 --> 00:47:08,996
WSPÓLNE ŻYCIE I PRACA

797
00:47:09,079 --> 00:47:12,040
Nie chodziło tylko o dr. Kinga,
który opisał marzenia

798
00:47:12,124 --> 00:47:14,251
Afroamerykanów z południa,

799
00:47:14,334 --> 00:47:19,131
ale też o obecność gwiazd z Hollywood.

800
00:47:35,606 --> 00:47:40,027
Dzięki Harry'emu i Sidneyowi
było to światowe wydarzenie.

801
00:47:40,110 --> 00:47:42,279
I to zanim Martin Luther King się odezwał.

802
00:47:44,281 --> 00:47:47,075
Dr King nie znał Marlona Brando.

803
00:47:48,285 --> 00:47:50,370
Nie znał Paula Newmana.

804
00:47:51,496 --> 00:47:55,792
Hollywoodzkich gwiazd,
które brały udział w ruchu dr. Kinga.

805
00:47:55,876 --> 00:48:00,047
To byli Sidney i Harry.
Oni tworzyli to połączenie.

806
00:48:00,130 --> 00:48:01,924
Przez cały czas dzisiaj

807
00:48:02,007 --> 00:48:04,343
w przemowach i na transparentach

808
00:48:04,426 --> 00:48:07,888
wiele razy widziałem
lub słyszałem słowo: „teraz”.

809
00:48:07,971 --> 00:48:08,972
- Uparcie.
- Teraz!

810
00:48:09,056 --> 00:48:14,478
Nagłość, która była dziś widoczna,
kipiała we mnie przez wiele lat,

811
00:48:14,561 --> 00:48:17,022
zwłaszcza podczas dorastania.

812
00:48:17,105 --> 00:48:20,901
Włączyłem się w ruch praw obywatelskich
z konieczności, żeby przeżyć.

813
00:48:20,984 --> 00:48:25,489
Myślę, że moje zainteresowanie
zaczęło się wiele lat temu,

814
00:48:25,572 --> 00:48:29,326
ale nigdy nie było tak silne jak teraz.

815
00:48:29,409 --> 00:48:30,994
Panowie, myślę, że czas…

816
00:48:31,078 --> 00:48:33,789
Aktywizm Sidneya
nie tylko robił na mnie wrażenie,

817
00:48:33,872 --> 00:48:35,249
ale i mnie inspirował,

818
00:48:35,332 --> 00:48:38,961
bo uznałem, że też na swój sposób
mogę go uprawiać.

819
00:48:39,044 --> 00:48:41,922
Muszę znaleźć swój sposób,
ale też mogę to robić.

820
00:48:42,005 --> 00:48:44,216
Mam głos i mogę go użyć.

821
00:48:44,299 --> 00:48:46,134
Miał ogromne trudności.

822
00:48:46,218 --> 00:48:49,471
Ludzie odmawiali mu prawa
do zabierania głosu.

823
00:48:49,555 --> 00:48:51,014
To było nie fair.

824
00:48:51,098 --> 00:48:53,350
Miał głos i prawo, żeby go użyć.

825
00:48:53,433 --> 00:48:55,352
Zasłużył na ten głos.

826
00:48:55,435 --> 00:48:58,188
Status aktora nie oznacza,
że mu tego nie wolno.

827
00:48:58,689 --> 00:49:03,193
Przeciętni Amerykanie, niestety,

828
00:49:04,069 --> 00:49:07,030
nie byli w stanie mnie dostrzec.

829
00:49:07,739 --> 00:49:10,742
Czasem mnie wkurzało,

830
00:49:10,826 --> 00:49:14,454
że nie potrafiłem zmienić tego,

831
00:49:14,955 --> 00:49:17,666
jak wykorzystywani i traktowani są czarni.

832
00:49:18,250 --> 00:49:20,711
Hollywood nie było wtedy gotowe

833
00:49:20,794 --> 00:49:23,672
na więcej niż jedną czarną gwiazdę.

834
00:49:23,755 --> 00:49:26,258
Była jedna czarna gwiazda
i inni czarni aktorzy.

835
00:49:26,341 --> 00:49:27,342
PRYWATNE PRZYJĘCIE

836
00:49:27,426 --> 00:49:30,345
Ale zazwyczaj
była to bardzo konserwatywna branża,

837
00:49:30,429 --> 00:49:33,932
którą trzeba było zaciągnąć
do teraźniejszości i długo to trwało.

838
00:49:34,433 --> 00:49:36,894
Nikt specjalnie nie szykował

839
00:49:36,977 --> 00:49:39,188
kolejnego Sidneya Poitiera.

840
00:49:39,271 --> 00:49:41,398
Sidney był jak kompleks.

841
00:49:41,481 --> 00:49:44,484
Istniał kompleks Sidneya Poitiera.
Jak w matriksie.

842
00:49:44,568 --> 00:49:46,195
Rasizm działa w ten sposób,

843
00:49:46,278 --> 00:49:48,280
że jest jak w Nieśmiertelnym.

844
00:49:48,363 --> 00:49:49,656
Mieliśmy Sidneya.

845
00:49:49,740 --> 00:49:52,451
Po co nam byli inni Murzyni?

846
00:49:52,534 --> 00:49:57,706
Był dla swojej rasy żołnierzem,
przywódcą armii,

847
00:49:58,457 --> 00:50:03,337
ale w pełni rozumiał,
że nie definiuje go kolor skóry.

848
00:50:04,004 --> 00:50:09,718
Nie twierdził tak
w ramach oporu czy wyjaśnienia.

849
00:50:09,801 --> 00:50:11,595
To był po prostu fakt.

850
00:50:11,678 --> 00:50:14,806
Jest w nas i wokół nas wiele rzeczy,

851
00:50:14,890 --> 00:50:19,102
które przyczyniły się
do niektórych moich decyzji

852
00:50:19,186 --> 00:50:21,104
oraz wyborów.

853
00:50:21,188 --> 00:50:23,023
Niektóre nie wynikały z tego,

854
00:50:23,106 --> 00:50:27,778
że popatrzyłem
na życiową tablicę wyników i uznałem,

855
00:50:27,861 --> 00:50:30,822
że powinienem coś zrobić, więc to zrobię.

856
00:50:30,906 --> 00:50:35,244
Nie. Żyłem zgodnie

857
00:50:35,327 --> 00:50:38,121
z wyznawanymi wartościami.

858
00:50:39,206 --> 00:50:42,042
POLNE LILIE

859
00:50:49,550 --> 00:50:52,719
REŻYSERIA

860
00:50:52,803 --> 00:50:55,305
Polne lilie to niskobudżetowy,

861
00:50:55,389 --> 00:50:57,808
skromny film o czarnym majstrze,

862
00:50:57,891 --> 00:51:02,604
który przyjeżdża na Południowy Zachód
do klasztoru zbudować zakonnicom kościół.

863
00:51:02,688 --> 00:51:06,608
Bóg jest dobry.
Wysłał mi dużego, silnego mężczyznę.

864
00:51:06,692 --> 00:51:10,279
Mnie nic nie mówił o wysyłaniu.
Akurat przejeżdżałem.

865
00:51:10,362 --> 00:51:13,115
W '63 miałem sześć lat.

866
00:51:13,198 --> 00:51:17,035
Myślałem: „Sidney, wyjedź.
Po co się z nimi zadajesz?”.

867
00:51:18,245 --> 00:51:20,455
„Wsiadaj do samochodu”.

868
00:51:20,539 --> 00:51:22,833
Tak myślałem jako sześciolatek.

869
00:51:22,916 --> 00:51:28,922
Powiedział: „Za mało mi płacą.
Niczego mi nie oferują”.

870
00:51:29,006 --> 00:51:31,008
Ja na to: „Wiesz, co możesz zrobić?

871
00:51:31,091 --> 00:51:34,469
Zagraj w tym filmie nie za gażę,

872
00:51:34,553 --> 00:51:38,515
ale za udział w jego własności”.

873
00:51:38,599 --> 00:51:42,144
Stwierdził, że na to nie wpadł.
Poradziłam, żeby to przemyślał.

874
00:51:42,227 --> 00:51:44,313
Rolę oferowano najpierw Belafonte.

875
00:51:44,396 --> 00:51:48,400
Odrzucił ją, twierdząc,
że ten bohater nie ma związku ze światem.

876
00:51:48,483 --> 00:51:50,110
Okropny film.

877
00:51:50,194 --> 00:51:51,195
GŁOS

878
00:51:51,278 --> 00:51:55,866
Najgorszy scenariusz, jaki czytałem.
Spektakularnie go odrzuciłem.

879
00:51:56,450 --> 00:51:58,368
A Sidney Poitier wziął tę rolę

880
00:51:59,453 --> 00:52:01,455
i był w tym filmie cudowny.

881
00:52:01,538 --> 00:52:05,542
Harry również śpiewał.
Miał drugą karierę. Dobrze mu szło.

882
00:52:05,626 --> 00:52:07,544
Mógł sobie pozwolić na odmowę.

883
00:52:07,628 --> 00:52:10,923
To możliwe, kiedy dom jest opłacony.

884
00:52:11,006 --> 00:52:15,302
Nie chcę Harry'ego krytykować,
ale miał swój hit.

885
00:52:16,887 --> 00:52:17,930
Prawda?

886
00:52:20,307 --> 00:52:24,019
Grałem w Hello, Dolly!
na Broadwayu z Pearl Bailey.

887
00:52:24,102 --> 00:52:27,898
Kiedy na spektakl przychodził ktoś ważny,

888
00:52:27,981 --> 00:52:29,942
zapraszała go na scenę

889
00:52:30,025 --> 00:52:31,610
i śpiewali…

890
00:52:34,863 --> 00:52:37,616
Zaprosiła Sidneya, kiedy przyszedł.

891
00:52:37,699 --> 00:52:40,244
Powiedziała: „Chodź, zróbmy to”.

892
00:52:40,327 --> 00:52:43,288
A on: „Nie umiem śpiewać!”.

893
00:52:43,789 --> 00:52:45,040
Dobrze. Zaczynamy.

894
00:52:47,960 --> 00:52:52,339
Ona na to: „No co ty?
Przecież śpiewałeś w Polnych liliach”.

895
00:52:52,422 --> 00:52:54,132
A on: „To był ktoś inny!”.

896
00:53:01,348 --> 00:53:02,432
A teraz razem.

897
00:53:05,143 --> 00:53:08,188
Ten niskobudżetowy film
zdobył z czasem widzów.

898
00:53:08,272 --> 00:53:10,691
Trafił w pewien nastrój panujący w kraju.

899
00:53:10,774 --> 00:53:14,736
Doceniono zwłaszcza
postać Poitiera, Homera Smitha,

900
00:53:14,820 --> 00:53:16,071
i jego rolę.

901
00:53:16,154 --> 00:53:19,366
Uroczy, ujmujący styl,
który wniósł do filmu.

902
00:53:19,449 --> 00:53:21,493
Uchwycił odpowiedni nastrój.

903
00:53:21,577 --> 00:53:23,203
Myślę, że to była

904
00:53:23,287 --> 00:53:28,125
przemiła, cudowna, optymistyczna postać,

905
00:53:28,208 --> 00:53:31,044
której odzwierciedlenie można znaleźć

906
00:53:31,128 --> 00:53:33,505
w lepszej stronie wszystkich ludzi.

907
00:53:35,591 --> 00:53:38,343
NAGRODY AKADEMII FILMOWEJ

908
00:53:38,427 --> 00:53:42,055
Ważny dzień w Hollywood.
Po raz 36. światowa stolica rozrywki

909
00:53:42,139 --> 00:53:44,933
doceni najlepszych artystów i tego roku,

910
00:53:45,017 --> 00:53:47,728
obdarzając ich upragnionymi Oscarami.

911
00:53:47,811 --> 00:53:50,772
Byłam dziesięciolatką z Milwaukee.

912
00:53:50,856 --> 00:53:53,108
Oglądałam Nagrody Akademii Filmowej

913
00:53:53,192 --> 00:53:58,113
i widziałam, jak ludzie
przyjeżdżają w limuzynach i tak dalej.

914
00:53:58,697 --> 00:54:02,159
Za każdym razem,
kiedy czarna osoba była w telewizji,

915
00:54:02,242 --> 00:54:04,703
chwytałam za telefon i krzyczałam:

916
00:54:04,786 --> 00:54:10,000
„Kolorowi! Włącz natychmiast”.
No i przegapiałam cokolwiek to było.

917
00:54:10,667 --> 00:54:15,047
Nominowani za najlepszą rolę męską:
Albert Finney w Przygodach Toma Jonesa,

918
00:54:16,173 --> 00:54:18,175
Richard Harris w Sportowym życiu,

919
00:54:19,301 --> 00:54:21,053
Rex Harrison w Kleopatrze,

920
00:54:23,013 --> 00:54:27,559
Paul Newman w Hudzie, synu farmera,
Sidney Poitier w Polnych liliach.

921
00:54:29,561 --> 00:54:32,022
Zwycięża Sidney Poitier w Polnych liliach.

922
00:54:33,398 --> 00:54:37,110
Kiedy wywołano moje nazwisko,
skoczyłem i krzyknąłem:

923
00:54:37,194 --> 00:54:41,490
„Wygrałem!”.

924
00:54:41,573 --> 00:54:43,492
Nie mogłem się powstrzymać.

925
00:54:44,076 --> 00:54:46,912
Wyraziłem w ten sposób siebie,

926
00:54:46,995 --> 00:54:49,289
ale należało to też przy okazji

927
00:54:49,373 --> 00:54:51,667
do bardzo wielu ludzi.

928
00:54:51,750 --> 00:54:53,418
Możecie to sobie wyobrazić?

929
00:54:53,502 --> 00:54:56,171
To było przed ustawą
o prawach obywatelskich.

930
00:54:56,255 --> 00:54:58,215
Możecie sobie wyobrazić tamten szok?

931
00:54:58,298 --> 00:55:03,720
Wyobrazić sobie czystą radość, magię

932
00:55:03,804 --> 00:55:07,975
i coś na wskroś boskiego,
co działo się w tamtej chwili

933
00:55:08,058 --> 00:55:12,938
i co przewyższyło wszystko inne,
co wydarzyło się w kulturze czarnych.

934
00:55:13,021 --> 00:55:16,108
Pan Poitier to pierwszy Murzyn
z taką nagrodą.

935
00:55:16,191 --> 00:55:18,819
Publiczność ciepło przyjęła to ogłoszenie.

936
00:55:24,658 --> 00:55:28,912
To był prawdziwy punkt zwrotny

937
00:55:28,996 --> 00:55:32,457
w Hollywood, które postanowiło

938
00:55:32,541 --> 00:55:36,879
przedstawiać nas, czarnych ludzi,

939
00:55:37,713 --> 00:55:41,842
jako zupełnie innych, niż byliśmy.

940
00:55:42,384 --> 00:55:48,348
Ponieważ do tej chwili
prowadziła długa droga,

941
00:55:49,391 --> 00:55:52,436
jestem naturalnie zobowiązany

942
00:55:52,519 --> 00:55:56,106
niezliczonym osobom.

943
00:55:56,190 --> 00:55:58,734
Był dla mnie wielką czarną nadzieją.

944
00:55:58,817 --> 00:56:01,236
W tamtym momencie stał się nią dla mnie.

945
00:56:01,320 --> 00:56:03,614
Dokładnie pamiętam, że poczułam,

946
00:56:04,615 --> 00:56:10,120
że jeśli to może przydarzyć się czarnemu,
to ciekawe, co może przydarzyć się mnie.

947
00:56:10,204 --> 00:56:14,041
Mogę tylko bardzo podziękować.

948
00:56:44,655 --> 00:56:46,240
Zrobił to dla wielu,

949
00:56:46,323 --> 00:56:48,742
nie tylko dla tych,
którzy przyszli po nim,

950
00:56:48,825 --> 00:56:53,121
ale też swoich rodziców i dziadków,
cofając się aż do czasów niewolnictwa.

951
00:56:53,205 --> 00:56:57,209
Wyobraźcie sobie, co czuli,
kiedy „udało mu się”.

952
00:56:57,876 --> 00:57:00,295
BAHAMY

953
00:57:04,383 --> 00:57:08,387
Żeby jako pierwszy czarny z Bahamów

954
00:57:08,470 --> 00:57:10,305
dostać Oscara za najlepszą rolę

955
00:57:10,389 --> 00:57:13,600
w czasach, kiedy było to
praktycznie niemożliwe,

956
00:57:13,684 --> 00:57:16,353
trzeba było być
sto razy lepszym niż reszta.

957
00:57:21,066 --> 00:57:23,318
To było na tamte czasy niezwykłe,

958
00:57:23,402 --> 00:57:26,572
nie dlatego,
że byłem taki dobry i niewinny.

959
00:57:26,655 --> 00:57:29,950
Wcale taki nie byłem.

960
00:57:30,826 --> 00:57:34,329
Ale było we mnie coś, co niosłem dalej,

961
00:57:34,413 --> 00:57:36,373
co pochodziło od mojej mamy.

962
00:57:36,957 --> 00:57:42,129
Od tego, co zrobiła jako matka,
żebym przeżył.

963
00:57:44,464 --> 00:57:46,550
Miałem nie przeżyć.

964
00:57:46,633 --> 00:57:48,635
Miałem nie przeżyć po urodzeniu.

965
00:57:48,719 --> 00:57:52,639
Urodziłem się dwa miesiące przed terminem.

966
00:57:53,140 --> 00:57:56,059
Mój ojciec
wyszedł następnego ranka z domu,

967
00:57:56,143 --> 00:58:01,648
kiedy wszyscy obecni, włącznie z położną,
ustalili, że nie będę żył.

968
00:58:02,733 --> 00:58:08,155
Wrócił do domu pudełkiem na buty.

969
00:58:10,574 --> 00:58:11,658
No i…

970
00:58:14,411 --> 00:58:17,289
byli gotowi mnie pochować.

971
00:58:18,874 --> 00:58:22,961
Moja mama powiedziała,
że nie mogą tego zrobić.

972
00:58:23,837 --> 00:58:25,130
Wyszła z domu

973
00:58:25,214 --> 00:58:29,801
i poszła wszędzie tam,
gdzie spodziewała się otrzymać wsparcie.

974
00:58:29,885 --> 00:58:34,806
Przechodziła koło domu wróżbitki.

975
00:58:34,890 --> 00:58:36,225
SPECJALNE MOCE NA SZCZĘŚCIE

976
00:58:36,308 --> 00:58:39,895
Powiedziała jej,
że urodziła właśnie wcześniaka

977
00:58:39,978 --> 00:58:43,106
i poprosiła, żeby opowiedziała jej o synu.

978
00:58:44,358 --> 00:58:49,112
Wróżbitka zamknęła oczy
i jej twarz zaczęła drżeć.

979
00:58:49,196 --> 00:58:52,241
Jej oczy przewracały się za powiekami.

980
00:58:54,660 --> 00:59:00,999
Nagle szeroko się otworzyły i powiedziała,
że ma się o mnie nie martwić.

981
00:59:04,336 --> 00:59:05,546
Że przeżyję.

982
00:59:06,380 --> 00:59:11,802
Że będę podróżował
do większości zakątków świata

983
00:59:11,885 --> 00:59:13,470
i będę bogaty oraz sławny.

984
00:59:14,304 --> 00:59:17,099
Że rozniosę jej nazwisko po całym świecie.

985
00:59:18,308 --> 00:59:21,812
I wszystkiego, o czym powiedziała…

986
00:59:23,939 --> 00:59:25,566
doświadczyłem.

987
00:59:27,818 --> 00:59:32,155
NBC News przedstawia
Chaneya, Goodmana, Schwernera.

988
00:59:32,239 --> 00:59:35,075
Specjalny raport
o orędownikach praw obywatelskich,

989
00:59:35,158 --> 00:59:36,994
którzy zaginęli w Mississippi.

990
00:59:37,077 --> 00:59:40,372
James Chaney, Andrew Goodman
i Michael Schwerner

991
00:59:40,455 --> 00:59:43,000
pojechali zarejestrować Murzynów
jako wyborców.

992
00:59:43,083 --> 00:59:45,002
Dopiero co dołączyłem do ruchu.

993
00:59:45,085 --> 00:59:46,879
AKTYWISTA NA RZECZ PRAW OBYWATELSKICH

994
00:59:46,962 --> 00:59:49,006
Wysiadłem z pikapa.

995
00:59:49,089 --> 00:59:51,758
Znałem wszystkich poza Goodmanem.

996
00:59:52,342 --> 00:59:53,802
Byli nauczycielami.

997
00:59:53,886 --> 00:59:59,224
Uczyli ludzi, na czym polega głosowanie
i jak się głosuje, bo nie wiedzieliśmy.

998
00:59:59,308 --> 01:00:00,350
JEDEN GŁOS NA OSOBĘ

999
01:00:00,434 --> 01:00:04,104
Z mojej perspektywy
uczyli amerykańskiego snu.

1000
01:00:04,188 --> 01:00:07,316
Jeśli zagłosujesz, wybór należy do ciebie.

1001
01:00:08,025 --> 01:00:09,902
Jeśli nie, wybór należy do nich.

1002
01:00:09,985 --> 01:00:13,280
Pamiętaj, żeby zagłosować.
Wybór będzie należał do ciebie.

1003
01:00:13,363 --> 01:00:17,326
Raz, kiedy byliście na południu.
przydarzyło się wam coś strasznego.

1004
01:00:17,409 --> 01:00:19,369
Słyszałem trochę, ale moglibyście…

1005
01:00:19,453 --> 01:00:21,330
Nie słyszałem waszej relacji.

1006
01:00:21,413 --> 01:00:26,960
Przyjaźnimy się z Sidneyem od 26 lat.
Chyba nie doświadczyliśmy niczego innego,

1007
01:00:27,044 --> 01:00:30,422
co związałoby nas bardziej
niż tamta chwila.

1008
01:00:31,089 --> 01:00:34,009
Mój przyjaciel Harry Belafonte
poprosił mnie,

1009
01:00:34,092 --> 01:00:36,929
żebym pojechał z nim do Mississippi

1010
01:00:37,012 --> 01:00:40,265
i zawiózł trochę pieniędzy
dla ruchu praw obywatelskich.

1011
01:00:40,349 --> 01:00:41,892
Tamtejszej grupie

1012
01:00:41,975 --> 01:00:45,312
bardzo brakowało funduszy
i potrzebowali wsparcia.

1013
01:00:45,395 --> 01:00:48,440
Wszystkich w Mississippi
traktujemy z szacunkiem…

1014
01:00:48,524 --> 01:00:49,525
GUBERNATOR

1015
01:00:49,608 --> 01:00:53,946
…pod warunkiem,
że przestrzegają naszych praw.

1016
01:00:54,029 --> 01:00:57,824
Dniami i nocami
dostawaliśmy telefony i pogróżki.

1017
01:00:57,908 --> 01:01:02,621
Chcieli zamordować Belafonte i Poitiera.

1018
01:01:02,704 --> 01:01:03,705
Mówili tak:

1019
01:01:03,789 --> 01:01:06,333
„Zabijemy tych czarnuchów,
co przyjadą do Greenwood”.

1020
01:01:06,416 --> 01:01:10,546
Założyłem, że dzięki moim związkom
z Bobbym Kennedym

1021
01:01:10,629 --> 01:01:12,548
telefon do Departamentu Sprawiedliwości…

1022
01:01:12,631 --> 01:01:13,632
WYDZIAŁ PRAW OBYWATELSKICH

1023
01:01:13,715 --> 01:01:16,093
…z informacją o moim wyjeździe

1024
01:01:16,176 --> 01:01:18,345
zapewni nam rządową ochronę.

1025
01:01:18,428 --> 01:01:19,721
Kiedy tam dotarliśmy,

1026
01:01:19,805 --> 01:01:23,183
nie było żadnych funkcjonariuszy
ani ochrony.

1027
01:01:23,267 --> 01:01:25,435
Podjechały dwa samochody.

1028
01:01:25,519 --> 01:01:29,022
Do jednego wsiedliśmy my,
a drugi był wsparciem.

1029
01:01:29,106 --> 01:01:31,108
Nikt nie chciał prowadzić.

1030
01:01:32,234 --> 01:01:33,777
Ja się zaoferowałem.

1031
01:01:33,861 --> 01:01:38,407
Po uściśnięciu dłoni,
powitaniu i przedstawieniu

1032
01:01:38,490 --> 01:01:41,368
bagaż trafił do mojego auta,

1033
01:01:42,160 --> 01:01:45,914
a Poitier i Belafonte

1034
01:01:45,998 --> 01:01:48,458
pojechali w prowadzącym aucie.

1035
01:01:49,042 --> 01:01:52,713
Kiedy wsiadaliśmy,
ktoś powiedział: „Tam są”.

1036
01:01:54,673 --> 01:01:57,968
Zapaliły się reflektory.
Zobaczyliśmy członków Ku Klux Klanu.

1037
01:01:59,803 --> 01:02:01,346
Ruszyliśmy.

1038
01:02:01,430 --> 01:02:03,307
Ciężarówki próbowały nas złapać,

1039
01:02:03,390 --> 01:02:07,644
a trzecie auto ustawiło się tak,
żeby nas zablokować.

1040
01:02:10,230 --> 01:02:12,357
Wjechali w tył auta.

1041
01:02:12,441 --> 01:02:15,861
Od razu pomyślałem:
„Nie daj im przejechać”.

1042
01:02:17,070 --> 01:02:20,616
Raz za razem uderzali w auto za nami,

1043
01:02:20,699 --> 01:02:23,952
żeby je przemieścić albo zepchnąć z drogi
i dostać się do nas.

1044
01:02:24,036 --> 01:02:25,829
„Nie pozwól im przejechać.

1045
01:02:25,913 --> 01:02:28,957
Jeśli zaczną strzelać z tyłu,
tak będę musiał zginąć”.

1046
01:02:34,671 --> 01:02:37,966
Przez kilka kilometrów
tak się spychaliśmy.

1047
01:02:38,550 --> 01:02:41,386
Nie mogli mnie minąć. Odjechali.

1048
01:02:42,638 --> 01:02:46,475
Grupa studentów
wsiadła do dostępnych samochodów

1049
01:02:46,558 --> 01:02:51,980
i przyjechała, żeby eskortować nas
do Greenwood z pieniędzmi.

1050
01:02:52,064 --> 01:02:53,774
Dotarliśmy bezpiecznie.

1051
01:02:53,857 --> 01:02:55,859
To było jak rodem z Biblii.

1052
01:02:55,943 --> 01:02:57,986
Ludzie siedzieli na drzewach.

1053
01:02:58,862 --> 01:03:03,367
Cała okolica była zatłoczona.

1054
01:03:04,284 --> 01:03:08,497
To wzruszyło mnie do łez.

1055
01:03:09,665 --> 01:03:14,753
Ludzie na drzewach i na dachach…

1056
01:03:15,921 --> 01:03:17,381
to było magiczne.

1057
01:03:19,091 --> 01:03:20,968
A kiedy zobaczyli Poitiera,

1058
01:03:21,051 --> 01:03:24,471
zaczęli śpiewać piosenkę z Polnych lilii.

1059
01:03:24,555 --> 01:03:25,639
„Amen”.

1060
01:03:28,308 --> 01:03:30,352
To było coś wyjątkowego.

1061
01:03:39,278 --> 01:03:44,408
Co roku w okolicach marca, kwietnia

1062
01:03:44,491 --> 01:03:49,329
gazety zaczynają pisać
o zbliżającym się długim, gorącym lecie.

1063
01:03:53,625 --> 01:03:57,754
Grabież, morderstwa i podpalenia nie mają
nic wspólnego z prawami obywateli.

1064
01:04:04,303 --> 01:04:09,516
Mamy już dość.
Nie damy się już białym znikąd wypchnąć.

1065
01:04:09,600 --> 01:04:10,601
Mówimy poważnie.

1066
01:04:10,684 --> 01:04:14,730
Dokładnie pamiętam,
że kiedy miałem dziesięć lat

1067
01:04:14,813 --> 01:04:17,983
w 1967 roku, to było lato Sidneya.

1068
01:04:18,066 --> 01:04:20,819
Mama zabrała mnie
na Nauczyciela z przedmieścia,

1069
01:04:20,903 --> 01:04:23,363
W upalną noc
i Zgadnij, kto przyjdzie na obiad.

1070
01:04:23,447 --> 01:04:25,657
Mieliśmy czarne gwiazdy filmowe,

1071
01:04:25,741 --> 01:04:29,453
ale Sidney był pierwszą
prawdziwie hollywoodzką czarną gwiazdą.

1072
01:04:29,536 --> 01:04:33,999
Ludzie chodzili do kina na jego filmy.
To było coś nowego.

1073
01:04:34,082 --> 01:04:36,919
Biali ludzie
chodzili do kina na jego filmy,

1074
01:04:37,002 --> 01:04:40,756
i to w okresie ruchu praw obywatelskich,

1075
01:04:40,839 --> 01:04:42,758
którego stał się przykładem.

1076
01:04:42,841 --> 01:04:47,638
Czarny mężczyzna przyciągał do kin
najwięcej ludzi. W 1967, 1968.

1077
01:04:47,721 --> 01:04:51,433
A wokół niego walił się cały kraj.

1078
01:04:51,517 --> 01:04:53,769
W UPALNĄ NOC

1079
01:05:04,530 --> 01:05:06,031
Wstawaj, chłopcze.

1080
01:05:06,114 --> 01:05:09,618
REŻYSERIA

1081
01:05:09,701 --> 01:05:11,370
I to już!

1082
01:05:11,453 --> 01:05:13,497
Pamiętam, że imponowała mi

1083
01:05:13,580 --> 01:05:16,959
niezbita godność tego faceta.

1084
01:05:17,042 --> 01:05:19,086
Ten film podważa nasze oczekiwania.

1085
01:05:19,169 --> 01:05:20,629
Nie zamierzał się ugiąć.

1086
01:05:20,712 --> 01:05:23,924
Ale byliśmy ciekawi, ile nacisku zniesie…

1087
01:05:24,550 --> 01:05:25,676
zanim wybuchnie.

1088
01:05:26,426 --> 01:05:28,679
Jesteś pewny siebie, co, Virgil?

1089
01:05:28,762 --> 01:05:32,558
Virgil to dziwne imię dla czarnucha
z Filadelfii. Jak cię tam zwą?

1090
01:05:32,641 --> 01:05:35,602
Nazywam się Tibbs.

1091
01:05:35,686 --> 01:05:37,813
„Nazywam się Tibbs”.

1092
01:05:37,896 --> 01:05:40,148
To było super,
bo ja też pyskowałam do ekranu.

1093
01:05:40,232 --> 01:05:42,442
A widzowie byli głównie czarni.

1094
01:05:42,526 --> 01:05:46,697
Wybuchła burza oklasków
i wszyscy byli bardzo ożywieni.

1095
01:05:46,780 --> 01:05:49,366
Ta słynna scena w szklarni,

1096
01:05:49,449 --> 01:05:53,787
kiedy biały właściciel plantacji
go policzkuje, a Sidney mu oddaje,

1097
01:05:53,871 --> 01:05:57,499
robiła w kinach w 1967 ogromne wrażenie.

1098
01:05:57,583 --> 01:06:00,169
Czy pan Colbert był w tej szklarni

1099
01:06:00,252 --> 01:06:02,629
wczoraj około północy?

1100
01:06:06,592 --> 01:06:08,302
Było cicho jak makiem zasiał.

1101
01:06:08,385 --> 01:06:10,804
Najgłośniejsza cisza,
jaką słyszałem w kinie.

1102
01:06:10,888 --> 01:06:12,556
Było słychać…

1103
01:06:12,639 --> 01:06:14,266
i ludzie patrzyli po sobie.

1104
01:06:14,349 --> 01:06:17,895
Czarni oszaleli,
bo nie widzieli tego nigdy wcześniej.

1105
01:06:21,607 --> 01:06:23,817
Czegoś takiego nigdy nie było na ekranie.

1106
01:06:23,901 --> 01:06:25,485
Był naprawdę wyjątkowy.

1107
01:06:25,569 --> 01:06:27,529
Co zamierza pan z tym zrobić?

1108
01:06:29,907 --> 01:06:31,158
Nie wiem.

1109
01:06:32,826 --> 01:06:34,244
Wiecie, co zrobiliśmy?

1110
01:06:34,328 --> 01:06:35,454
„Tak!”

1111
01:06:38,081 --> 01:06:41,126
W oryginalnym scenariuszu
popatrzyłem na niego z pogardą

1112
01:06:41,210 --> 01:06:44,254
i spowity swoimi silnymi ideałami
wyszedłem.

1113
01:06:44,755 --> 01:06:47,216
Tak mogło być,
gdyby inny aktor grał tę rolę,

1114
01:06:47,299 --> 01:06:49,176
ale nie w moim przypadku.

1115
01:06:49,259 --> 01:06:52,221
Za dobrze pamiętałem tamtą noc w Miami,

1116
01:06:52,304 --> 01:06:54,556
kiedy celowano pistoletem w moje czoło.

1117
01:06:54,640 --> 01:06:58,685
Powiedziałem reżyserowi,
że scenariusz trzeba zmienić.

1118
01:06:59,311 --> 01:07:01,605
Tylko Sidney mógł tego dokonać.

1119
01:07:01,688 --> 01:07:03,732
Był gwiazdą. Bez dwóch zdań.

1120
01:07:03,815 --> 01:07:06,151
Nie było już co do tego wątpliwości.

1121
01:07:06,235 --> 01:07:08,946
Biegnie przez życie,
przepychając się łokciami.

1122
01:07:09,029 --> 01:07:10,113
„Z drogi”.

1123
01:07:11,949 --> 01:07:15,994
I faktycznie okazało się to
punktem kulminacyjnym tego filmu.

1124
01:07:16,078 --> 01:07:18,205
Ale było też znakiem czasów.

1125
01:07:18,288 --> 01:07:23,085
Czasów w Ameryce,
kiedy przynajmniej w filmach

1126
01:07:23,168 --> 01:07:26,046
mogliśmy przyspieszyć rzeczywistość.

1127
01:07:26,129 --> 01:07:29,633
To był policzek słyszany
na całym świecie. Bez precedensu.

1128
01:07:29,716 --> 01:07:32,094
Błyskawicznie go rozsławił.

1129
01:07:32,177 --> 01:07:34,847
Nastąpiła ciekawa paralela

1130
01:07:34,930 --> 01:07:39,268
między Sidneyem w tamtej scenie
oraz aktualnymi wydarzeniami.

1131
01:07:42,396 --> 01:07:45,524
NAUCZYCIEL Z PRZEDMIEŚCIA

1132
01:07:47,901 --> 01:07:49,695
REŻYSERIA

1133
01:07:51,947 --> 01:07:55,158
Widok czarnego mężczyzny,

1134
01:07:55,242 --> 01:07:59,580
który jest nauczycielem i mentorem dzieci…

1135
01:07:59,663 --> 01:08:03,625
Ogólnie to zawsze biały facet
był bohaterem,

1136
01:08:03,709 --> 01:08:08,463
a czarni albo byli ratowani,
albo sprawiali kłopoty.

1137
01:08:08,547 --> 01:08:10,966
A to odwróciło ten schemat do góry nogami.

1138
01:08:11,550 --> 01:08:12,634
Siadajcie.

1139
01:08:14,595 --> 01:08:17,555
Nauczyciel z przedmieścia
był moim ulubionym filmem,

1140
01:08:17,639 --> 01:08:22,269
bo widziałam, jak tata

1141
01:08:22,352 --> 01:08:25,147
zachowuje się tak, jak przy nas.

1142
01:08:25,229 --> 01:08:30,652
Uczył nie tylko swoje dzieci,
ale wszystkich.

1143
01:08:30,736 --> 01:08:32,613
Zobaczyłam jego.

1144
01:08:33,613 --> 01:08:35,908
Wszyscy widzieli aktora.

1145
01:08:35,991 --> 01:08:37,868
Ja widziałam ojca.

1146
01:08:37,951 --> 01:08:41,830
Będziemy w tej klasie używać
pewnych zwrotów grzecznościowych.

1147
01:08:42,497 --> 01:08:44,750
Mnie nazywać będziecie „panem”.

1148
01:08:44,832 --> 01:08:49,587
Ja będę nazywać dziewczęta „pannami”.
Do chłopców zwracać się będę po nazwisku.

1149
01:08:49,671 --> 01:08:54,510
Zawszę mówię, że na ramionach mam anioły,
bo mam niezwykłe szczęście.

1150
01:08:54,593 --> 01:08:58,680
Byłam artystką. Byłam piosenkarką.
Nigdy nie byłam aktorką.

1151
01:08:58,764 --> 01:08:59,765
Tak.

1152
01:08:59,848 --> 01:09:01,558
Moja menedżerka była mądra.

1153
01:09:01,642 --> 01:09:03,560
Kiedy zaproponowano mi rolę,

1154
01:09:03,644 --> 01:09:06,188
powiedziała, że muszę zaśpiewać
piosenkę tytułową.

1155
01:09:24,413 --> 01:09:25,457
To takie…

1156
01:09:39,513 --> 01:09:42,640
Przekazywałam to przesłanie,

1157
01:09:42,724 --> 01:09:46,603
które było bardzo mocne.

1158
01:09:46,687 --> 01:09:49,398
Chodziło w nim o miłość.

1159
01:09:49,481 --> 01:09:50,899
O Black Lives Matter.

1160
01:09:50,983 --> 01:09:54,194
Jest tak samo ważny,
jak białe dzieci w szkole.

1161
01:09:54,278 --> 01:09:58,866
Jest tak naprawdę ważniejszy
w życiu tej szkoły

1162
01:09:58,949 --> 01:10:01,994
niż ktokolwiek, kogo spotkają w życiu.

1163
01:10:02,661 --> 01:10:05,372
Miałam dużo hitów,

1164
01:10:05,455 --> 01:10:08,417
w tym także po tym filmie.

1165
01:10:08,500 --> 01:10:10,252
Ale ten się wyróżnia,

1166
01:10:11,128 --> 01:10:13,213
bo nie chodziło tylko o piosenkę,

1167
01:10:13,881 --> 01:10:19,136
ale też o Sidneya Poitiera
i przesłanie tego filmu.

1168
01:10:21,388 --> 01:10:23,307
Przemówienie!

1169
01:10:23,974 --> 01:10:27,144
Trzeba powiedzieć,
że to nie były filmy dla czarnych.

1170
01:10:27,227 --> 01:10:28,478
Kiedy powstawały,

1171
01:10:28,562 --> 01:10:31,899
był bardzo świadomy,
jaką opowiada historię

1172
01:10:31,982 --> 01:10:36,612
i co się aktualnie dzieje w ramach ruchu,
zwłaszcza w odniesieniu do dr. Kinga.

1173
01:10:36,695 --> 01:10:40,741
Był prekursorem udowadniania
w środkach masowego przekazu,

1174
01:10:40,824 --> 01:10:43,327
że czarni też są ludźmi.

1175
01:10:43,994 --> 01:10:47,456
Zawsze, kiedy humanizujemy czarnych,

1176
01:10:47,539 --> 01:10:49,666
humanizujemy ich oraz normalizujemy

1177
01:10:49,750 --> 01:10:55,088
dla świata, który uważał,
że nie jesteśmy nawet w pełni ludźmi,

1178
01:10:55,172 --> 01:10:56,465
to pomaga…

1179
01:10:56,548 --> 01:10:58,175
ZGADNIJ, KTO PRZYJDZIE NA OBIAD

1180
01:10:58,258 --> 01:11:01,929
…bo chodzi właśnie o pokazanie ludziom
naszego człowieczeństwa.

1181
01:11:02,012 --> 01:11:03,847
REŻYSERIA

1182
01:11:03,931 --> 01:11:06,934
John Wade Prentice.

1183
01:11:07,017 --> 01:11:08,977
Czyż to nie piękne nazwisko?

1184
01:11:09,061 --> 01:11:10,604
John Wade…

1185
01:11:12,314 --> 01:11:14,399
Będę Joanną Prentice.

1186
01:11:20,197 --> 01:11:21,406
To jest John.

1187
01:11:23,700 --> 01:11:26,411
Bardzo mi miło pana poznać.

1188
01:11:27,454 --> 01:11:29,581
Mnie również jest miło, proszę pani.

1189
01:11:33,085 --> 01:11:37,130
Mam kwalifikacje medyczne,
więc proszę tego źle nie odebrać,

1190
01:11:37,214 --> 01:11:40,175
ale radziłbym usiąść, zanim pani upadnie.

1191
01:11:40,259 --> 01:11:42,594
Myśli, że zemdlejesz, bo jest Murzynem.

1192
01:11:43,178 --> 01:11:48,225
Miałam 22 lata i Sidney był bardzo miły,

1193
01:11:48,308 --> 01:11:50,352
a ja bardzo naiwna.

1194
01:11:50,435 --> 01:11:54,606
Kiedy kręciliśmy scenę pocałunku,

1195
01:11:54,690 --> 01:11:58,485
w ogóle nie uważałam, że to coś ważnego.

1196
01:11:58,569 --> 01:12:00,988
Operator powiedział, że możemy zacząć,

1197
01:12:01,071 --> 01:12:05,200
rozejrzałam się po studiu

1198
01:12:05,284 --> 01:12:09,496
i zobaczyłam same poważne miny.

1199
01:12:11,206 --> 01:12:12,833
Nie wiedziałam, co się dzieje.

1200
01:12:12,916 --> 01:12:15,294
Dopiero później,

1201
01:12:15,377 --> 01:12:18,755
kiedy poszłam na zmycie makijażu,

1202
01:12:18,839 --> 01:12:20,549
spytałam makijażystkę,

1203
01:12:20,632 --> 01:12:23,051
co stało się w tamtym pokoju.

1204
01:12:23,802 --> 01:12:27,431
Odpowiedziała tylko: „Jesteś taka naiwna.

1205
01:12:27,514 --> 01:12:28,974
Naprawdę nie wiesz?”.

1206
01:12:29,057 --> 01:12:31,852
A ja stwierdziłam, że nie.

1207
01:12:31,935 --> 01:12:34,730
Mnóstwo ludzi uzna,
że stanowimy szokującą parę.

1208
01:12:34,813 --> 01:12:36,023
Prawda, proszę pani?

1209
01:12:36,607 --> 01:12:38,317
Wiem, co ma pan na myśli.

1210
01:12:38,901 --> 01:12:40,360
Myślę, że łatwo jest,

1211
01:12:40,444 --> 01:12:44,531
jeśli ktoś nie uczestniczył
w kulturowych konfliktach tamtej epoki,

1212
01:12:44,615 --> 01:12:49,578
niesprawiedliwie dyskredytować takie filmy
jak Zgadnij, kto przyjdzie na obiad,

1213
01:12:49,661 --> 01:12:52,956
zapominając, jakie były rewolucyjne

1214
01:12:53,040 --> 01:12:55,042
w ówczesnym kontekście.

1215
01:12:55,125 --> 01:12:58,629
To wszystko stało się zbyt szybko.
Sam tak powiedziałeś.

1216
01:12:58,712 --> 01:13:01,173
Myślałeś, co ludzie o tobie powiedzą?

1217
01:13:01,256 --> 01:13:04,843
W 16 czy 17 stanach łamalibyście prawo.
Bylibyście przestępcami.

1218
01:13:04,927 --> 01:13:07,012
Tamta scena
w Zgadnij, kto przyjdzie na obiad,

1219
01:13:07,095 --> 01:13:10,015
kiedy mówi: „Myślisz o sobie
jak o kolorowym człowieku.

1220
01:13:10,098 --> 01:13:11,725
Ja myślę o sobie jak o człowieku.”

1221
01:13:11,808 --> 01:13:13,685
zdefiniowała Sidneya Poitiera.

1222
01:13:14,269 --> 01:13:15,479
Jesteś moim ojcem.

1223
01:13:17,105 --> 01:13:19,525
Ja jestem twoim synem. Kocham cię.

1224
01:13:20,651 --> 01:13:23,529
Zawsze tak było i zawsze tak będzie.

1225
01:13:25,697 --> 01:13:28,909
Ale myślisz o sobie
jak o kolorowym człowieku.

1226
01:13:30,244 --> 01:13:33,372
Ja myślę o sobie jak o człowieku.

1227
01:13:35,290 --> 01:13:40,128
To nie była dla niego
nawet kwestia aktorska, bo taki był.

1228
01:13:40,212 --> 01:13:41,880
Myślał o sobie jak o człowieku.

1229
01:13:48,470 --> 01:13:50,764
Te trzy filmy odniosły finansowy sukces.

1230
01:13:50,848 --> 01:13:53,308
We wszystkich nosił
białą koszulę i krawat.

1231
01:13:53,392 --> 01:13:54,977
Wtedy został panem Sidneyem.

1232
01:13:55,060 --> 01:13:58,105
Wyróżnił się wcześniej
Polnymi liliami w '63 roku.

1233
01:13:58,188 --> 01:14:00,649
Ale nagle był już nie tylko honorowy,

1234
01:14:00,732 --> 01:14:02,192
ale i opłacalny.

1235
01:14:02,276 --> 01:14:03,694
A to było bez precedensu

1236
01:14:03,777 --> 01:14:06,113
w ówczesnym amerykańskim kinie.

1237
01:14:06,196 --> 01:14:09,867
Spytałam go,
czy będzie kręcił po tym inny film.

1238
01:14:10,617 --> 01:14:12,119
Odpowiedział, że nie.

1239
01:14:12,202 --> 01:14:15,789
Że to prawdopodobnie ostatni film,
jaki nakręci.

1240
01:14:16,373 --> 01:14:18,125
Spytałam dlaczego.

1241
01:14:18,208 --> 01:14:22,629
Powiedział: „Dlatego, że czarni ludzie,

1242
01:14:22,713 --> 01:14:26,675
moi ziomkowie, uważają mnie za wuja Toma”.

1243
01:14:28,635 --> 01:14:31,597
Ze względu na gwałtowne
przemiany społeczne

1244
01:14:31,680 --> 01:14:35,684
narastało wokół mnie
niemałe niezadowolenie

1245
01:14:35,767 --> 01:14:37,769
w niektórych rejonach
czarnej społeczności.

1246
01:14:37,853 --> 01:14:39,980
Kulturowa fala, która wzrosła,

1247
01:14:40,063 --> 01:14:42,149
kiedy The New York Times
opublikował artykuł

1248
01:14:42,232 --> 01:14:45,360
pod tytułem:
„Czemu biali tak kochają Poitiera?”.

1249
01:14:45,444 --> 01:14:48,864
„MAMY TEN SAM STARY SYNDROM
SIDNEYA POITIERA:

1250
01:14:48,947 --> 01:14:52,201
DOBRY FACET W CAŁKOWICIE BIAŁYM ŚWIECIE”.

1251
01:14:52,284 --> 01:14:53,952
Według niektórych

1252
01:14:54,036 --> 01:14:58,165
byłem wujem Tomem,
a nawet udomowionym Murzynem,

1253
01:14:58,248 --> 01:15:02,211
bo grałem role,
które nie zagrażały białej publiczności,

1254
01:15:02,294 --> 01:15:07,674
szlachetnego Murzyna,
który spełnia białe, liberalne fantazje.

1255
01:15:07,758 --> 01:15:10,427
„POZOSTAJE NIEPRAWDZIWY OD PRAWIE 20 LAT,

1256
01:15:10,511 --> 01:15:12,554
GRAJĄC W ZASADZIE TĘ SAMĄ ROLĘ

1257
01:15:12,638 --> 01:15:15,682
ANTYSEPTYCZNEGO,
JEDNOWYMIAROWEGO BOHATERA”.

1258
01:15:16,308 --> 01:15:21,980
Jestem artystą, mężczyzną,
Amerykaninem, człowiekiem współczesnym.

1259
01:15:22,773 --> 01:15:25,734
Można określić mnie wielorako,
więc chciałbym…

1260
01:15:27,027 --> 01:15:29,571
żebyście okazali mi należny szacunek.

1261
01:15:30,572 --> 01:15:32,491
Niełatwo być pierwszym.

1262
01:15:32,574 --> 01:15:34,660
Kiedy jeden człowiek

1263
01:15:35,244 --> 01:15:39,915
musi reprezentować całą rasę,

1264
01:15:40,415 --> 01:15:42,376
to jak sytuacja Jackiego Robinsona.

1265
01:15:42,459 --> 01:15:45,963
Obrywa się za całą rasę.

1266
01:15:46,046 --> 01:15:48,423
Sidney musiał oberwać za to,

1267
01:15:48,507 --> 01:15:51,176
za co Denzel nie musiał.

1268
01:15:51,260 --> 01:15:53,971
Modląc się o deszcz,
trzeba być gotowym na błoto.

1269
01:15:55,305 --> 01:16:00,894
Miał szerokie bary. Dostał takie,
ale musiał dźwigać duży ciężar.

1270
01:16:00,978 --> 01:16:03,814
Jest duża presja,
żeby postępować właściwie.

1271
01:16:03,897 --> 01:16:05,315
Trudno to ocenić.

1272
01:16:05,399 --> 01:16:08,777
Ale Sidney zawsze miał
moje dwie ulubione cechy.

1273
01:16:08,861 --> 01:16:13,657
Pokorę, jeśli chodzi o kreatywność,
oraz wdzięk, jeśli chodzi o sukces.

1274
01:16:16,493 --> 01:16:18,036
Czułeś tę presję?

1275
01:16:18,120 --> 01:16:19,830
Nie mogłem nie czuć.

1276
01:16:20,497 --> 01:16:22,374
Cały czas byłem jej świadomy.

1277
01:16:22,958 --> 01:16:25,919
Wiedziałem, że cała społeczność obserwuje,

1278
01:16:26,003 --> 01:16:30,799
czy niosę sztandar bliski ich sercu,

1279
01:16:30,883 --> 01:16:35,053
rozstrzyga, czy reprezentuję

1280
01:16:35,137 --> 01:16:37,139
wyobrażony przez nich wizerunek,

1281
01:16:37,222 --> 01:16:40,058
i czy zaakceptują mnie, czy nie.

1282
01:16:40,767 --> 01:16:43,520
- Byłeś samotny?
- Czy byłem?

1283
01:16:44,271 --> 01:16:45,856
Oczywiście, że tak.

1284
01:16:46,815 --> 01:16:49,359
Byłem samotny.

1285
01:16:55,657 --> 01:16:56,575
4 KWIETNIA 1968

1286
01:16:56,658 --> 01:16:58,619
Wiedzą o Kingu?

1287
01:16:59,912 --> 01:17:00,913
Mamy…

1288
01:17:00,996 --> 01:17:03,540
dla was bardzo smutne wieści.

1289
01:17:04,166 --> 01:17:08,212
Myślę, że smutne dla wszystkich obywateli

1290
01:17:09,087 --> 01:17:12,216
oraz miłośników pokoju na całym świecie.

1291
01:17:13,008 --> 01:17:15,677
Otóż Martin Luther King

1292
01:17:15,761 --> 01:17:18,222
został dziś zastrzelony
w Memphis, Tennessee.

1293
01:17:21,475 --> 01:17:23,894
NBC przerywa swój program,

1294
01:17:23,977 --> 01:17:26,188
żeby nadać reportaż specjalny.

1295
01:17:28,899 --> 01:17:32,861
Martin Luther King Jr. został dziś zabity
w Memphis, Tennessee.

1296
01:17:32,945 --> 01:17:36,532
Postrzelono go w twarz,
kiedy stał na balkonie pokoju hotelowego.

1297
01:17:36,615 --> 01:17:38,700
Zmarł w szpitalu godzinę później.

1298
01:17:39,952 --> 01:17:43,247
Pamiętam, że przyjechałam autobusem
do domu w Pleasantville.

1299
01:17:43,330 --> 01:17:45,123
Tata czekał na przystanku,

1300
01:17:45,207 --> 01:17:47,668
na końcu podjazdu,
przy skrzynce pocztowej.

1301
01:17:48,836 --> 01:17:50,629
Wsiadł do środka

1302
01:17:50,712 --> 01:17:53,340
i ledwie mógł stanąć, taki był wysoki.

1303
01:17:54,132 --> 01:17:56,635
Spojrzał na wszystkie dzieci

1304
01:17:57,970 --> 01:18:01,598
i powiedział im coś uniwersalnego,

1305
01:18:01,682 --> 01:18:04,184
coś o tym, że wspaniały człowiek

1306
01:18:06,353 --> 01:18:09,356
został nam odebrany, po czym stwierdził:

1307
01:18:09,439 --> 01:18:12,484
„Powinniśmy uszanować
jego wspaniałe słowa o tym,

1308
01:18:12,568 --> 01:18:16,071
żeby traktować wszystkich
z szacunkiem i godnością”.

1309
01:18:16,822 --> 01:18:20,242
Dzieci patrzyły tylko na niego z podziwem.

1310
01:18:20,325 --> 01:18:24,663
A potem tatuś powiedział:
„Chodźmy do domu, dziewczynki”.

1311
01:18:24,746 --> 01:18:26,498
Z prochu powstałeś

1312
01:18:27,541 --> 01:18:29,293
i w proch się obrócisz.

1313
01:18:29,877 --> 01:18:32,254
Dziękujemy Bogu, że dał nam przywódcę,

1314
01:18:32,337 --> 01:18:35,841
który był gotowy umrzeć,
ale nie był gotowy zabijać.

1315
01:18:36,842 --> 01:18:41,930
W '65 Macolm X został zamordowany
w meczecie w Harlemie.

1316
01:18:44,099 --> 01:18:47,644
W '68 Martin Luther King
został zamordowany.

1317
01:18:48,979 --> 01:18:51,648
W judeochrześcijańskim społeczeństwie

1318
01:18:51,732 --> 01:18:54,818
demokracja jest bardziej krucha,
niż się nam wydaje.

1319
01:18:55,903 --> 01:18:59,323
Łączy nas parę kulturowych więzów.

1320
01:19:01,241 --> 01:19:04,661
Sidney Poitier
jest jednym z takich więzów.

1321
01:19:08,498 --> 01:19:10,876
Zabójstwo Kinga zapoczątkowało,

1322
01:19:10,959 --> 01:19:14,296
z różnych względów,
nową epokę w życiu zawodowym Poitiera

1323
01:19:14,379 --> 01:19:17,549
i miało też wpływ na jego życie osobiste.

1324
01:19:17,633 --> 01:19:21,803
Nie tylko w sensie zagubienia,
które czuło wielu Afroamerykanów

1325
01:19:21,887 --> 01:19:24,056
po zabójstwie Martina Luthera Kinga,

1326
01:19:24,139 --> 01:19:27,643
ale też przez rozłam z najlepszym
przyjacielem, Harrym Belafonte.

1327
01:19:27,726 --> 01:19:30,521
Obaj od razu po zabójstwie Kinga

1328
01:19:30,604 --> 01:19:33,565
wzięli udział w dyskusji,
jak najlepiej go upamiętnić.

1329
01:19:33,649 --> 01:19:37,861
Belafonte chciał urządzić duży wiec
w Atlancie po pogrzebie Kinga.

1330
01:19:37,945 --> 01:19:39,780
Poitier to odradzał,

1331
01:19:39,863 --> 01:19:42,157
mówiąc, że odciągnie uwagę od Kinga.

1332
01:19:42,241 --> 01:19:45,285
To doprowadziło do konfliktu
i napięcia między nimi,

1333
01:19:45,369 --> 01:19:47,412
przez co przestali ze sobą rozmawiać.

1334
01:19:47,496 --> 01:19:49,248
Dwoje bardzo upartych ludzi.

1335
01:19:49,331 --> 01:19:53,460
Mogę to powtórzyć?
Dwoje bardzo upartych ludzi.

1336
01:19:53,544 --> 01:19:56,421
I nie ukrywali swoich opinii.

1337
01:19:56,922 --> 01:20:01,051
Harry chciał coś zrobić
i pozwolić swojej wspólnocie

1338
01:20:01,134 --> 01:20:05,264
okazać żałobę i rozpacz
za pośrednictwem uroczystości.

1339
01:20:05,347 --> 01:20:07,057
A Poitier słusznie uważał,

1340
01:20:07,140 --> 01:20:09,476
że to rozproszyłoby uwagę.

1341
01:20:13,397 --> 01:20:14,690
To świadczy o tym,

1342
01:20:14,773 --> 01:20:18,235
ile do przemyślenia mieli nagle ludzie

1343
01:20:18,318 --> 01:20:23,031
w obliczu tych niespodziewanych,
brutalnych okoliczności.

1344
01:20:23,115 --> 01:20:25,242
Spowodowała to sama trauma.

1345
01:20:25,826 --> 01:20:31,123
Dla Poitiera i Belafonte
musiał być to moment resetu.

1346
01:20:33,000 --> 01:20:37,546
Stracił więc przyjaciela
w tym okresie ogólnego zagubienia.

1347
01:20:37,629 --> 01:20:39,089
Dostał rozwód od żony.

1348
01:20:39,173 --> 01:20:41,258
Próbował kontynuować związek
z Diahann Carroll.

1349
01:20:41,842 --> 01:20:44,469
Jak mówiłem,
duża część schedy po moim ojcu

1350
01:20:44,553 --> 01:20:46,805
to nauki, jakie przekazał synom.

1351
01:20:46,889 --> 01:20:52,227
One bardzo mi ciążyły, kiedy zacząłem
żyć w separacji z moją pierwszą żoną.

1352
01:20:52,311 --> 01:20:57,274
To rozstanie było długim, bolesnym okresem
dla wszystkich zaangażowanych.

1353
01:20:58,066 --> 01:21:00,152
Mojej mamie naprawdę było trudno

1354
01:21:00,235 --> 01:21:03,447
i myślę, że czułam to bardziej
niż cokolwiek inne,

1355
01:21:05,199 --> 01:21:09,703
bo nie widziałam, co przeżywa mój tata,
ale widziałam, co przeżywa ona.

1356
01:21:09,786 --> 01:21:12,414
Przyjaciele decydowali,
po której stronie stanąć,

1357
01:21:13,457 --> 01:21:19,129
i było to dla mnie bolesne,
bo za tatą opowiedziała się większość.

1358
01:21:19,213 --> 01:21:23,800
Koniec z „wujkami” i „ciociami”
albo różnymi rodzicami chrzestnymi.

1359
01:21:24,718 --> 01:21:29,681
Chciało mi się przez to płakać,
ale ludziom, którzy ją wspierali,

1360
01:21:29,765 --> 01:21:31,141
byłam wdzięczna.

1361
01:21:31,767 --> 01:21:34,686
Oczywiście kochałem też inną kobietę

1362
01:21:34,770 --> 01:21:40,234
i 11 lat psychoterapii
nie mogło wyleczyć mnie z poczucia winy.

1363
01:21:41,109 --> 01:21:43,654
„Moja żona mnie nie rozumie”,

1364
01:21:43,737 --> 01:21:45,697
mówiłem, powielając frazesy.

1365
01:21:45,781 --> 01:21:50,202
A potem mówiłem,
że ta druga kobieta miała swoje motywy.

1366
01:21:50,702 --> 01:21:55,040
Po każdej separacji
wkrótce znów odnawialiśmy nasz związek.

1367
01:21:56,500 --> 01:21:58,836
I… myślę, że zrozumieliśmy,

1368
01:21:58,919 --> 01:22:01,171
na długo przed jego końcem,

1369
01:22:01,255 --> 01:22:03,423
że nie był on zdrowy.

1370
01:22:03,507 --> 01:22:05,884
Nie był to nawet związek,

1371
01:22:05,968 --> 01:22:09,429
który mógł zmienić się w dobrą przyjaźń.

1372
01:22:12,349 --> 01:22:16,270
To ciekawe,
jak szybko popkultura może się zmienić.

1373
01:22:16,353 --> 01:22:19,565
Od Polnych lilii w '63 do mniej więcej '68

1374
01:22:19,648 --> 01:22:23,443
to on nadawał ton temu,
jak wyglądać ma wizerunek czarnego.

1375
01:22:23,527 --> 01:22:24,987
Wydarzyły się dwie rzeczy.

1376
01:22:25,070 --> 01:22:26,363
Ruch Black Power.

1377
01:22:33,745 --> 01:22:36,623
„Niech aż zadudni, jestem czarny i dumny”.

1378
01:22:36,707 --> 01:22:39,334
Zaczęliśmy lepiej się czuć
w swojej skórze.

1379
01:22:39,418 --> 01:22:42,129
Fryzury afro, program Soul Train.

1380
01:22:44,381 --> 01:22:46,216
No i blaxploitation.

1381
01:22:48,760 --> 01:22:50,179
Spadaj! Z drogi.

1382
01:22:50,262 --> 01:22:51,555
ODLOT

1383
01:22:55,559 --> 01:22:59,313
Teraz cechy,
dzięki którym był wywrotowy w '67 i '68,

1384
01:23:01,231 --> 01:23:04,318
były już przebrzmiałe,
bo pojawiło się nowe pokolenie,

1385
01:23:04,401 --> 01:23:07,154
które uprawiało na ekranie seks
z białymi kobietami

1386
01:23:07,237 --> 01:23:09,781
i nie policzkowało białych,
tylko do nich strzelało.

1387
01:23:11,700 --> 01:23:16,038
W filmach z gatunku blaxploitation
liczyło się dowalanie białym.

1388
01:23:16,121 --> 01:23:18,540
O to właśnie w nich chodziło.

1389
01:23:19,041 --> 01:23:22,294
Szkoda, że niektórzy czarni widzowie

1390
01:23:22,377 --> 01:23:25,839
uważali, że Sidney nie jest na czasie.

1391
01:23:25,923 --> 01:23:29,092
Nie zgadzam się z tym,
ale czarna publiczność

1392
01:23:29,176 --> 01:23:33,597
chodziła tłumnie na filmy
z gatunku blaxploitation.

1393
01:23:34,389 --> 01:23:37,809
Quincy Jones urządził w swoim domu
moje 42. urodziny

1394
01:23:38,393 --> 01:23:41,230
i był tam Sidney Poitier.

1395
01:23:41,313 --> 01:23:44,483
Pamiętam, że zeszłam na dół,
skręciłam za róg,

1396
01:23:44,566 --> 01:23:46,610
a on tam po prostu stał.

1397
01:23:46,693 --> 01:23:50,656
Zmroziło mnie, bo był moim bohaterem.

1398
01:23:51,156 --> 01:23:53,909
Powiedział: „Jak się masz, moja droga?

1399
01:23:53,992 --> 01:23:57,120
Od dawna chciałem cię poznać”.

1400
01:23:59,915 --> 01:24:02,334
Oczywiście się rozkleiłam.

1401
01:24:02,417 --> 01:24:03,919
Powiedziałam,

1402
01:24:04,002 --> 01:24:07,381
że nawet nie wie,
ile dla mnie znaczy ta chwila.

1403
01:24:07,464 --> 01:24:11,009
W tamtym okresie czarna społeczność
ostro krytykowała mnie za to,

1404
01:24:11,718 --> 01:24:15,097
że jestem za mało czarna
i robię za mało czarnych programów.

1405
01:24:15,180 --> 01:24:19,268
Usiadł ze mną w kącie
podczas tamtej imprezy urodzinowej

1406
01:24:19,351 --> 01:24:20,561
i powiedział:

1407
01:24:21,645 --> 01:24:24,606
„Trudno jest nieść marzenia innych ludzi,

1408
01:24:25,190 --> 01:24:28,986
więc musisz trzymać się marzenia,
które masz w sobie.

1409
01:24:29,069 --> 01:24:31,363
I wiedz, że jeśli jesteś mu wierna,

1410
01:24:32,197 --> 01:24:33,824
to tylko to się liczy”.

1411
01:24:33,907 --> 01:24:37,703
To był dla mnie przełomowy życiowy moment.

1412
01:24:38,287 --> 01:24:41,164
Mówił mi o tym, co przydarzyło się jemu.

1413
01:24:41,248 --> 01:24:42,958
Czy jest dość czarny?

1414
01:24:43,041 --> 01:24:45,586
Dość dobry?
Czy reprezentuje to, czego chcemy?

1415
01:24:45,669 --> 01:24:48,380
Mówił o tym, jak się przez to czuł

1416
01:24:48,463 --> 01:24:50,591
i że na jakiś czas go to załamało.

1417
01:24:50,674 --> 01:24:54,928
Próbował podejmować najlepsze decyzje,
film po filmie,

1418
01:24:55,012 --> 01:25:00,434
jako syn Reginalda i Evelyn Poitier.

1419
01:25:01,059 --> 01:25:05,314
Tego typu ataki

1420
01:25:05,397 --> 01:25:07,065
to ataki na jego charakter,

1421
01:25:07,149 --> 01:25:13,280
jego jestestwo i jego wartość
jako człowieka i jako czarnego człowieka.

1422
01:25:14,907 --> 01:25:18,368
BĄDŹ W PORCIE NOCĄ

1423
01:25:20,120 --> 01:25:23,498
Kiedy zaczynałem zdjęcia
do filmu Bądź w porcie nocą,

1424
01:25:24,208 --> 01:25:27,294
moja intuicja nie kazała mi podejrzewać,

1425
01:25:27,377 --> 01:25:30,005
że miłość mojego życia
jest bliżej, niż myślę.

1426
01:25:30,672 --> 01:25:34,259
Pierwszy raz obejrzałam z siostrą
Bądź w porcie nocą

1427
01:25:34,343 --> 01:25:35,844
po dwudziestce.

1428
01:25:37,095 --> 01:25:40,140
Nikt wcześniej nie mógł go zdobyć.
Nie wiem dlaczego.

1429
01:25:40,766 --> 01:25:42,809
Moja mama była Kanadyjką,

1430
01:25:42,893 --> 01:25:45,187
ale mieszkała w Paryżu
i kręciła francuskie filmy,

1431
01:25:45,270 --> 01:25:47,189
więc uważano ją za Francuzkę.

1432
01:25:50,359 --> 01:25:52,986
Kiedy zgłosiło się do niej
Universal Pictures,

1433
01:25:53,070 --> 01:25:57,533
najpierw spytała,
kto jeszcze będzie tam grał.

1434
01:25:57,616 --> 01:25:59,743
Kiedy usłyszała, że Sidney Poitier,

1435
01:25:59,826 --> 01:26:01,828
spytała, kto to jest.

1436
01:26:02,496 --> 01:26:06,375
Powiedzieli, że to przecież
najpopularniejszy aktor na świecie.

1437
01:26:06,458 --> 01:26:10,420
A ja na to: „Nigdy nie widziałam
żadnego jego filmu”.

1438
01:26:10,504 --> 01:26:12,548
Kiedy byłam w Londynie,

1439
01:26:12,631 --> 01:26:15,175
grali akurat film W cieniu dobrego drzewa.

1440
01:26:15,259 --> 01:26:18,011
Pomyślałam,
że Sidney jest bardzo przystojny.

1441
01:26:18,095 --> 01:26:21,640
Akurat byłam wtedy na okładce
Vogue w Ameryce

1442
01:26:21,723 --> 01:26:24,685
oraz w filmie,
który puszczali w kinie studyjnym.

1443
01:26:24,768 --> 01:26:28,605
A potem pojechałam do LA
i poznałam Sidneya.

1444
01:26:28,689 --> 01:26:31,191
Był bardzo miły.

1445
01:26:31,275 --> 01:26:33,694
Zjedliśmy lunch i na tym się skończyło.

1446
01:26:33,777 --> 01:26:37,072
Byłam wtedy zaręczona z kimś innym,

1447
01:26:37,155 --> 01:26:38,156
ale…

1448
01:26:42,202 --> 01:26:43,704
To, jak zagryzasz wargi…

1449
01:26:46,415 --> 01:26:50,544
Niedługo
po rozpoczęciu pracy nad filmem

1450
01:26:50,627 --> 01:26:54,339
zaczęliśmy się zastanawiać,
czy być może jakaś wyższa siła

1451
01:26:54,423 --> 01:26:55,924
zetknęła nas ze sobą.

1452
01:26:56,008 --> 01:26:59,511
Tym razem byłem gotowy
przeżyć historię miłosną,

1453
01:26:59,595 --> 01:27:02,973
jaką widziałem
w małżeństwie moich rodziców

1454
01:27:03,056 --> 01:27:04,474
na początku mojego życia.

1455
01:27:05,601 --> 01:27:07,269
Udział w tym samym filmie

1456
01:27:07,352 --> 01:27:09,730
był częścią historii ich spotkania.

1457
01:27:09,813 --> 01:27:13,859
Tak naprawdę to ją właśnie pamiętam.

1458
01:27:14,401 --> 01:27:15,569
Rodzice pobrali się,

1459
01:27:15,652 --> 01:27:17,821
kiedy moja siostra miała dwa lata,
a ja cztery.

1460
01:27:17,905 --> 01:27:21,033
Mama zabrała nas do pediatry.

1461
01:27:21,116 --> 01:27:22,951
Założyli, że jest naszą nianią.

1462
01:27:23,035 --> 01:27:27,206
Wróciła do domu i powiedziała: „Dość tego.

1463
01:27:27,289 --> 01:27:29,958
Weźmiemy ślub
i zrobimy to w tym tygodniu”.

1464
01:27:30,042 --> 01:27:32,503
Tak też się stało.

1465
01:27:33,253 --> 01:27:36,256
Pobraliśmy się w domu. W trakcie ceremonii

1466
01:27:36,340 --> 01:27:40,344
dwuipółletnia Sydney
pociągnęła za marynarkę Sidneya.

1467
01:27:40,427 --> 01:27:42,471
„Tatusiu, co ty robisz?”

1468
01:27:43,013 --> 01:27:46,099
Ktoś powiedział:
„Tatuś żeni się z mamusią, kochanie”.

1469
01:27:46,975 --> 01:27:47,976
A ona: „Dobrze”.

1470
01:27:48,060 --> 01:27:50,312
I tak to było. Pobraliśmy się.

1471
01:27:51,563 --> 01:27:54,483
Kiedy dorastałyśmy, wiele rodzin

1472
01:27:54,566 --> 01:27:56,902
i przyjaciół wokół nas było dwurasowych.

1473
01:27:56,985 --> 01:27:58,987
Moi rodzice zapobiegliwie

1474
01:27:59,071 --> 01:28:01,823
otaczali nas innymi mieszanymi rodzinami.

1475
01:28:01,907 --> 01:28:05,536
Mieliśmy małą grupę,
w której dobrze się znaliśmy

1476
01:28:05,619 --> 01:28:09,331
i dzieci bawiły się ze sobą,
żebyśmy wiedziały, że to normalne.

1477
01:28:09,414 --> 01:28:11,500
Quincy i Peggy. Kidada i Rashida.

1478
01:28:11,583 --> 01:28:13,836
Z nimi głównie spędzaliśmy czas.

1479
01:28:13,919 --> 01:28:16,880
Byli jak nasze siostry,
rodzice i rodziny chrzestne.

1480
01:28:16,964 --> 01:28:19,925
Myślę, że dobrze ochronili nas

1481
01:28:20,008 --> 01:28:22,386
przed wyobrażeniami świata na ten temat.

1482
01:28:23,387 --> 01:28:25,973
Tata nas nie rozdzielał.

1483
01:28:26,056 --> 01:28:28,851
Nie mówił: „To jedna rodzina, a to druga”.

1484
01:28:28,934 --> 01:28:30,978
Mówił: „To moja rodzina”.

1485
01:28:31,562 --> 01:28:34,940
I pilnował, żebyśmy rozumiały,
że jesteśmy całością.

1486
01:28:35,023 --> 01:28:37,943
Jako ojciec spisał się cholernie dobrze.

1487
01:28:38,026 --> 01:28:43,907
Jest nas sześć i wszystkimi nami
się zaopiekował.

1488
01:28:43,991 --> 01:28:47,744
Pomogło też to,
że poślubił dwie fantastyczne kobiety.

1489
01:28:47,828 --> 01:28:49,788
I są do siebie bardzo podobne.

1490
01:28:49,872 --> 01:28:53,500
Zarówno Joanna,
jak i moja matka, są wielkoduszne.

1491
01:28:53,584 --> 01:28:56,879
Wielkoduszne i oddane rodzinie.

1492
01:28:56,962 --> 01:28:58,672
Jego matka zawsze mówiła mu,

1493
01:28:58,755 --> 01:29:02,342
żeby dbał o swoje dzieci i swoją rodzinę.

1494
01:29:02,426 --> 01:29:03,635
I do dzisiaj

1495
01:29:04,428 --> 01:29:06,263
właśnie to robi.

1496
01:29:06,847 --> 01:29:11,185
Wpoił nam wszystkim,

1497
01:29:11,268 --> 01:29:13,187
żebyśmy o siebie dbały.

1498
01:29:15,022 --> 01:29:17,858
Na początku lat 70. Poitier dostał szansę,

1499
01:29:17,941 --> 01:29:20,068
która na wiele sposobów
zmieni jego życie.

1500
01:29:20,152 --> 01:29:22,738
Zadzwonił do niego Harry,
z którym nie rozmawiał

1501
01:29:22,821 --> 01:29:26,200
od czasu zabójstwa Martina Luthera Kinga
w 1968 roku.

1502
01:29:26,283 --> 01:29:27,576
Jak mnie znalazłeś?

1503
01:29:28,160 --> 01:29:29,661
Spytałem twojego konia.

1504
01:29:30,370 --> 01:29:33,582
Harry powiedział Sidneyowi,
że ma dla niego projekt.

1505
01:29:33,665 --> 01:29:36,585
Chyba nie musiał nawet mówić nic więcej.

1506
01:29:36,668 --> 01:29:38,587
Włączył się szósty zmysł i…

1507
01:29:38,670 --> 01:29:41,465
„Jasne, gdzie? Kiedy? Będę tam”

1508
01:29:41,548 --> 01:29:44,051
CZARNY KOWBOJ

1509
01:29:49,473 --> 01:29:50,641
REŻYSERIA

1510
01:29:50,724 --> 01:29:53,060
To był pierwszy raz Sidneya jako reżysera.

1511
01:29:53,143 --> 01:29:54,937
Na początku nie planowaliśmy,

1512
01:29:55,020 --> 01:29:56,355
żeby był reżyserem.

1513
01:29:56,438 --> 01:29:58,565
Dostał to zadanie

1514
01:29:58,649 --> 01:30:00,859
jakiś tydzień po rozpoczęciu zdjęć.

1515
01:30:00,943 --> 01:30:02,653
Co się stało z pierwszym reżyserem?

1516
01:30:09,326 --> 01:30:12,538
Po pierwszym tygodniu zdjęć
Harry powiedział mi,

1517
01:30:12,621 --> 01:30:15,624
że chyba będziemy musieli
zaangażować innego reżysera.

1518
01:30:15,707 --> 01:30:17,835
Ten nie rozumiał tego materiału.

1519
01:30:17,918 --> 01:30:19,169
A materiał ten

1520
01:30:19,920 --> 01:30:25,217
splatał kulturę rdzennych Amerykanów
z kulturą Afroamerykanów.

1521
01:30:25,968 --> 01:30:28,554
Nie grałem nigdy w filmie,

1522
01:30:28,637 --> 01:30:34,184
w którym bardzo uważnie
nie obserwowałbym reżysera.

1523
01:30:34,268 --> 01:30:38,856
Robiąc to przez wiele lat,

1524
01:30:38,939 --> 01:30:42,401
nauczyłem się na bazie obserwacji.

1525
01:30:46,446 --> 01:30:51,159
Przejąłem stery
i reżyserowałem przez tydzień.

1526
01:30:51,243 --> 01:30:53,829
Columbia popatrzyła na efekty

1527
01:30:54,580 --> 01:30:57,124
i wysłała mi wiadomość:

1528
01:30:57,207 --> 01:31:00,127
„Chcemy, żebyś nadal reżyserował ten film.

1529
01:31:00,210 --> 01:31:03,088
Podoba nam się to, co widzimy”.

1530
01:31:03,172 --> 01:31:05,299
- Akcja.
- Pochwalony.

1531
01:31:05,382 --> 01:31:09,928
Jestem Willis Oaks Rutherford,
kaznodzieja Kościoła Świętego Porządku.

1532
01:31:10,012 --> 01:31:11,805
Skąd jesteś, wielebny?

1533
01:31:11,889 --> 01:31:13,724
Z hrabstwa Sunflower w Mississippi.

1534
01:31:13,807 --> 01:31:15,684
- Cięcie!
- Jezu.

1535
01:31:15,767 --> 01:31:17,436
Dziękuję. Świetnie.

1536
01:31:17,519 --> 01:31:19,646
- Dobra, dalej.
- Kręcimy.

1537
01:31:19,730 --> 01:31:20,939
- Od początku?
- Tak.

1538
01:31:21,023 --> 01:31:22,608
Dobra, od początku.

1539
01:31:26,069 --> 01:31:28,655
To była scena z Czarnego kowboja,

1540
01:31:28,739 --> 01:31:31,617
który wkrótce trafi do kin.

1541
01:31:31,700 --> 01:31:36,246
Jak się reżyserowało Harry'ego?
Był gwiazdą? Miał gwiazdorskie ego?

1542
01:31:37,122 --> 01:31:38,790
Cieszę się, że o to spytałeś.

1543
01:31:40,250 --> 01:31:43,879
Chemia między Sidneyem i Harrym
była w tym filmie wspaniała.

1544
01:31:43,962 --> 01:31:46,173
Widać, że bardzo się lubią,

1545
01:31:46,256 --> 01:31:47,883
że jest tam ciepło.

1546
01:31:47,966 --> 01:31:50,844
To wiele osób zaskoczy,

1547
01:31:50,928 --> 01:31:53,680
ale był najbardziej
skłonnym do współpracy aktorem,

1548
01:31:53,764 --> 01:31:54,973
z jakim pracowałem.

1549
01:31:55,557 --> 01:31:59,603
Przed, mam nadzieję,
dziesięcioma milionami ludzi

1550
01:31:59,686 --> 01:32:01,647
chcę ci podziękować, stary B.

1551
01:32:04,733 --> 01:32:07,152
Był najbardziej wpływowym
czarnym aktorem w Hollywood

1552
01:32:07,236 --> 01:32:10,072
i jednym z najbardziej wpływowych
aktorów w ogóle,

1553
01:32:10,155 --> 01:32:11,949
więc świetnie, że przejął stery.

1554
01:32:12,032 --> 01:32:13,825
Zwłaszcza że zrobił film,

1555
01:32:13,909 --> 01:32:16,453
który opowiada o czarnych na Zachodzie,

1556
01:32:16,537 --> 01:32:19,915
co było nowym tematem,
którego popkultura nie podejmowała,

1557
01:32:19,998 --> 01:32:21,416
chyba że lekceważąco.

1558
01:32:22,000 --> 01:32:24,962
To miała być rozrywka z przesłaniem.

1559
01:32:25,045 --> 01:32:27,339
Uznaliśmy, że czarni odegrali ważną rolę

1560
01:32:27,422 --> 01:32:28,966
w budowaniu Zachodu.

1561
01:32:29,466 --> 01:32:31,593
Chcieliśmy,
żeby czarne dzieci to zobaczyły.

1562
01:32:31,677 --> 01:32:34,388
Nie możemy zapominać
o pracy reżyserskiej Sidneya.

1563
01:32:35,055 --> 01:32:37,599
Nie mielibyśmy filmów nakręconych

1564
01:32:37,683 --> 01:32:39,852
z tego punktu widzenia

1565
01:32:39,935 --> 01:32:43,313
i opowiedzianych w ten sposób,
gdyby nie Sidney.

1566
01:32:43,897 --> 01:32:45,065
„Jestem Buck”.

1567
01:32:47,192 --> 01:32:48,527
Jestem Buck.

1568
01:32:53,532 --> 01:32:57,369
Nigdy już nie będzie
wybitnym aktorem, jak w latach 60.

1569
01:32:57,452 --> 01:32:59,830
Nigdy już nie będzie taką megagwiazdą.

1570
01:32:59,913 --> 01:33:02,291
Ale zaczyna grać czołową rolę

1571
01:33:02,374 --> 01:33:04,376
w czarnym Hollywood lat 70.,

1572
01:33:04,459 --> 01:33:08,380
dzięki czemu tworzy o wiele więcej szans
dla tych, którzy przyjdą po nim.

1573
01:33:08,964 --> 01:33:12,050
Gdyby w tej branży istniały równe szanse,

1574
01:33:12,134 --> 01:33:15,888
byłoby 15 Poitierów
i 10 albo 12 Belafontów, ale nie istnieją.

1575
01:33:15,971 --> 01:33:18,348
Może odwrotnie. Piętnastu Belafontów i…

1576
01:33:18,432 --> 01:33:19,433
Uważaj.

1577
01:33:23,437 --> 01:33:27,232
W 1969 zostaliśmy partnerami biznesowymi

1578
01:33:27,316 --> 01:33:28,734
razem z Paulem Newmanem.

1579
01:33:28,817 --> 01:33:31,278
Założyliśmy firmę First Artists,

1580
01:33:31,987 --> 01:33:37,367
która była innowacyjna,
ponieważ artyści mieli twórczą kontrolę,

1581
01:33:37,451 --> 01:33:39,995
i to całkowitą,
nad robionymi przez nas filmami.

1582
01:33:40,078 --> 01:33:42,372
Nie było wypłaty z góry,

1583
01:33:42,456 --> 01:33:46,126
bo zarabialiśmy tylko wtedy,
kiedy film odniósł sukces.

1584
01:33:46,210 --> 01:33:50,631
Nie zależało mi na płacy,
tylko na twórczej kontroli.

1585
01:33:50,714 --> 01:33:53,800
Czułam się zaszczycona,
że jestem jedyną kobietą

1586
01:33:54,426 --> 01:33:57,971
i jestem bardzo dumna,
że współpracowałam z Sidneyem.

1587
01:33:58,055 --> 01:34:01,099
To była zuchwała decyzja,
żeby założyć firmę produkcyjną

1588
01:34:01,183 --> 01:34:02,935
jako czarny w Hollywood.

1589
01:34:04,269 --> 01:34:06,480
Ludziom wydawało się,

1590
01:34:07,272 --> 01:34:09,441
że powinien zadowolić się tym, co ma.

1591
01:34:09,525 --> 01:34:12,486
„Dostajesz dużo ról. Dobrze ci idzie.

1592
01:34:12,569 --> 01:34:16,240
Nie musisz stawiać się
na władczej pozycji,

1593
01:34:16,323 --> 01:34:18,951
żeby samemu tworzyć filmy”.

1594
01:34:19,034 --> 01:34:23,705
To było kolejne działanie
służące rozpowszechnieniu jego przekazu.

1595
01:34:24,540 --> 01:34:26,458
Wszyscy chcieliśmy

1596
01:34:26,542 --> 01:34:31,338
móc robić takie filmy,
na jakich nam zależało.

1597
01:34:31,421 --> 01:34:34,132
Robić je samodzielnie,
wybierając materiał.

1598
01:34:34,216 --> 01:34:37,636
Zrobiłem Sobotnią noc,
Zróbmy to jeszcze raz, Wyrównane rachunki.

1599
01:34:37,719 --> 01:34:39,471
To były świetne filmy.

1600
01:34:39,555 --> 01:34:41,557
Uważałam, że to zarąbiście.

1601
01:34:42,224 --> 01:34:45,269
Uważałam, że to zarąbiście,
że tatuś został reżyserem.

1602
01:34:45,352 --> 01:34:47,688
Rozumiał tę branżę

1603
01:34:47,771 --> 01:34:50,816
i wiedział, co trzeba i można zrobić.

1604
01:34:50,899 --> 01:34:55,362
Był świadomy, że kiedyś na planie
nie było żadnych Afroamerykanów,

1605
01:34:55,445 --> 01:34:59,032
a potem było ich niewielu.

1606
01:34:59,116 --> 01:35:01,451
I było tak wszędzie.

1607
01:35:02,035 --> 01:35:04,788
Postanowił więc to naprawić.

1608
01:35:04,872 --> 01:35:06,123
Trzeba podkreślić,

1609
01:35:06,206 --> 01:35:09,334
że zatrudniasz do pracy za kulisami
wielu czarnych.

1610
01:35:09,418 --> 01:35:12,588
Nie chodzi tylko
o ogromnie utalentowaną czarną obsadę.

1611
01:35:13,088 --> 01:35:15,674
Tak. Mamy 1300 czarnych ludzi,

1612
01:35:15,757 --> 01:35:17,968
którzy pracują nad filmem.

1613
01:35:18,051 --> 01:35:20,721
Ludzi od efektów, techników i tak dalej.

1614
01:35:20,804 --> 01:35:23,473
Spośród nich 1276 to moi krewni.

1615
01:35:23,974 --> 01:35:24,975
Brawo.

1616
01:35:25,058 --> 01:35:26,852
Sidney kładł nacisk na rasę,

1617
01:35:26,935 --> 01:35:30,272
więc jak mógł kręcić filmy,

1618
01:35:30,981 --> 01:35:33,192
kiedy przed kamerą wszyscy są czarni,

1619
01:35:33,275 --> 01:35:35,569
a za kamerą biali? To niemożliwe.

1620
01:35:35,652 --> 01:35:38,697
To nie wchodziło
w przypadku Sidneya w grę.

1621
01:35:38,780 --> 01:35:42,576
Zapewnił czarnym taką pozycję,

1622
01:35:42,659 --> 01:35:45,871
żeby mogli robić karierę za kamerą.

1623
01:35:46,455 --> 01:35:48,332
Za kamerą kariera trwa dłużej

1624
01:35:48,415 --> 01:35:49,708
niż przed nią.

1625
01:35:49,791 --> 01:35:52,294
Ciekawe było to,

1626
01:35:52,377 --> 01:35:54,463
że jako aktor przekazywał pałeczkę.

1627
01:35:54,546 --> 01:35:56,965
Nie zawsze musiał grać głównej roli.

1628
01:35:57,049 --> 01:36:00,719
Cieszę się na pracę reżysera
i podejmowanie decyzji reżyserskich.

1629
01:36:00,802 --> 01:36:03,514
Cieszę się na pracę
ze scenariuszami i aktorami,

1630
01:36:03,597 --> 01:36:04,723
tworzenie nastroju

1631
01:36:04,806 --> 01:36:06,266
i malowanie obrazu.

1632
01:36:07,017 --> 01:36:09,770
Jako aktor nie mam takich wizji.

1633
01:36:09,853 --> 01:36:12,981
Jako aktor wspiąłem się
na wszystkie góry, jakie chciałem.

1634
01:36:16,318 --> 01:36:19,613
Szedłem pewnego wieczoru
Trzecią Aleją w Nowym Jorku.

1635
01:36:19,696 --> 01:36:22,824
W kinie grali film Zróbmy to jeszcze raz.

1636
01:36:23,408 --> 01:36:25,577
Wszedłem i stanąłem z tyłu.

1637
01:36:25,661 --> 01:36:29,581
Sala była pełna, więc stałem tam,
obserwując reakcje.

1638
01:36:30,165 --> 01:36:35,546
Siedziały tam czarne kobiety,
śmiejąc się do rozpuku.

1639
01:36:35,629 --> 01:36:36,630
ZRÓBMY TO JESZCZE RAZ

1640
01:36:36,713 --> 01:36:40,717
Były przeszczęśliwe,
że widziały te postaci,

1641
01:36:40,801 --> 01:36:44,179
bo stworzyliśmy postaci,
które były im bliskie.

1642
01:36:44,263 --> 01:36:46,348
Widząc tę reakcję,

1643
01:36:46,431 --> 01:36:49,643
postanowiłem,
że muszę poszukać czegoś podobnego.

1644
01:36:50,310 --> 01:36:53,772
Reżyserowane przeze mnie komedie
próbowaliśmy tworzyć tak,

1645
01:36:53,856 --> 01:36:56,817
żeby publiczność siedząca w sali

1646
01:36:56,900 --> 01:36:59,778
zobaczyła siebie

1647
01:37:00,737 --> 01:37:02,197
w pozytywnym świetle.

1648
01:37:02,281 --> 01:37:05,534
Sidney Poitier został reżyserem komedii.

1649
01:37:06,368 --> 01:37:08,912
To się nazywa niespotykany zwrot akcji.

1650
01:37:09,413 --> 01:37:13,333
Jest reżyserem komedii i kręci film

1651
01:37:13,834 --> 01:37:19,798
z najbardziej zmiennym, charyzmatycznym
czarnym komikiem w historii.

1652
01:37:19,882 --> 01:37:24,052
Niniejszym skazuję was na 125 lat

1653
01:37:24,136 --> 01:37:26,096
w areszcie śledczym

1654
01:37:26,180 --> 01:37:28,515
- Departamentu Więziennictwa.
- Co…

1655
01:37:28,599 --> 01:37:31,894
Kiedy ogląda się filmy Poitiera
jako reżysera, widać,

1656
01:37:31,977 --> 01:37:36,440
że nie ma świetnego stylu wizualnego,
ale świetnie reżyseruje aktorów.

1657
01:37:36,523 --> 01:37:37,691
REŻYSERIA

1658
01:37:37,774 --> 01:37:41,820
Tworzy przestrzeń, w której Gene Wilder
może być cholernie śmieszny,

1659
01:37:41,904 --> 01:37:43,280
i Richard Pryor też.

1660
01:37:43,363 --> 01:37:44,364
My nie… Ja nie.

1661
01:37:44,448 --> 01:37:46,700
- Nasz prawnik powiedział nam…
- Ja nie.

1662
01:37:46,783 --> 01:37:48,994
- Nie…
- On żartuje.

1663
01:37:49,077 --> 01:37:50,996
- Mówiłem mu…
- To nie my.

1664
01:37:51,079 --> 01:37:53,624
- To nie my.
- Czy to ta sprawa?

1665
01:37:54,208 --> 01:37:55,334
Kto by pomyślał,

1666
01:37:55,417 --> 01:37:57,753
że największy sukces odniesie
jako reżyser komedii.

1667
01:37:57,836 --> 01:38:01,131
Facet, który doprowadził nas
do Denzela i Wesleya,

1668
01:38:01,215 --> 01:38:05,302
doprowadził nas też do Roberta Townsenda
i Keenena Ivory'ego Wayansa,

1669
01:38:06,094 --> 01:38:09,056
bo jest pierwszym ważnym
hollywoodzkim reżyserem komedii.

1670
01:38:09,139 --> 01:38:11,934
„CZYSTE SZALEŃSTWO”
CAŁKOWITY ZYSK 100 MLN $

1671
01:38:19,399 --> 01:38:21,944
- Przywitaj się z tatą.
- Cześć, tatusiu.

1672
01:38:22,528 --> 01:38:24,071
Stój tam, Aniko.

1673
01:38:25,280 --> 01:38:26,907
Widzę cię, Sydney.

1674
01:38:29,076 --> 01:38:30,452
- Co widzisz?
- Ciebie.

1675
01:38:31,578 --> 01:38:33,747
Cóż, to tu są pieniądze…

1676
01:38:34,623 --> 01:38:35,999
jak mawiamy na planie.

1677
01:38:36,083 --> 01:38:39,211
Uśmiechnij się.

1678
01:38:39,795 --> 01:38:40,796
Sydney P.?

1679
01:38:41,922 --> 01:38:44,091
To właśnie w nim podziwiam.

1680
01:38:44,174 --> 01:38:49,388
Często kiedy kariera aktora
zaczyna blednąć,

1681
01:38:49,471 --> 01:38:53,183
chwyta się wszystkiego, co może,

1682
01:38:53,267 --> 01:38:56,186
bo pragnie zachować swoją pozycję

1683
01:38:56,270 --> 01:38:58,522
i nadal pracować jako aktor.

1684
01:38:58,605 --> 01:39:01,066
Mój tata tak nie robił.

1685
01:39:02,150 --> 01:39:03,819
Postanowiłem się odsunąć.

1686
01:39:03,902 --> 01:39:10,576
Na końcu życia nie powinniśmy
uświadamiać sobie nagle,

1687
01:39:10,659 --> 01:39:13,287
że spędziliśmy je całe

1688
01:39:13,954 --> 01:39:16,123
w wąskim korytarzu.

1689
01:39:16,707 --> 01:39:20,210
Przez wiele lat miałem cudowną karierę.

1690
01:39:20,961 --> 01:39:25,674
Nie mówię, że nadal toczyłaby się
w tym samym tempie.

1691
01:39:26,633 --> 01:39:29,803
Ale gdyby tak było,
pozbawiłaby mnie szansy,

1692
01:39:29,887 --> 01:39:32,639
żeby być pełniejszym człowiekiem.

1693
01:39:32,723 --> 01:39:35,434
Sukces ma to do siebie, że nas izoluje.

1694
01:39:36,935 --> 01:39:38,103
Nie chciałem tego.

1695
01:39:38,187 --> 01:39:40,647
Chciałem wiedzieć,
jak to jest reżyserować filmy,

1696
01:39:40,731 --> 01:39:42,733
więc wyreżyserowałem pięć czy sześć.

1697
01:39:42,816 --> 01:39:45,068
Chciałem wiedzieć,
jak to jest produkować filmy,

1698
01:39:45,152 --> 01:39:46,445
więc wyprodukowałem parę.

1699
01:39:46,528 --> 01:39:48,488
Urodziłem się z ciekawością,

1700
01:39:48,572 --> 01:39:50,616
która w dzieciństwie
wpędzała mnie w kłopoty,

1701
01:39:50,699 --> 01:39:53,869
ale w dorosłości na pewno mi się przydała.

1702
01:39:56,246 --> 01:39:59,583
Mam jednak nadzieję, że ta ciekawość
pozostanie ze mną całe życie.

1703
01:40:00,751 --> 01:40:04,129
Laureat Life Achievement Award 1992,

1704
01:40:04,213 --> 01:40:05,589
Sidney Poitier.

1705
01:40:14,932 --> 01:40:17,976
Zawsze myślę o Sidneyu
jak o wielkiej latarni,

1706
01:40:18,936 --> 01:40:22,231
która stoi gdzieś na cyplu w ciemności

1707
01:40:22,898 --> 01:40:23,899
i jasno świeci.

1708
01:40:24,608 --> 01:40:29,321
Powiedziałem mu,
że kiedy kształtowała się moja osobowość,

1709
01:40:30,781 --> 01:40:34,451
skupiałem się na tym świetle,
które dla mnie rzucał.

1710
01:40:36,161 --> 01:40:40,457
Nie miałem innej latarni,
która byłaby tak jasna,

1711
01:40:40,541 --> 01:40:41,917
tak pewna

1712
01:40:43,043 --> 01:40:46,505
i w którą wierzyłbym tak mocno, jak w tę.

1713
01:40:47,130 --> 01:40:52,052
Czterdzieści osiem lat temu,
zimą 1945 roku,

1714
01:40:52,719 --> 01:40:56,181
Sidney Poitier wszedł
do małego teatru w Harlemie.

1715
01:40:56,265 --> 01:40:59,309
To był American Negro Theatre.

1716
01:41:02,813 --> 01:41:05,524
Sidney przełamał wiele schematów.

1717
01:41:05,607 --> 01:41:08,735
Sidney dał z siebie wszystko,
więc my też mogliśmy.

1718
01:41:09,653 --> 01:41:11,780
Myślę, że jest wspaniałym mężczyzną.

1719
01:41:11,864 --> 01:41:15,075
Przykładem na to,
jak powinna wyglądać męskość.

1720
01:41:15,158 --> 01:41:18,245
Wiele osiągnął w swojej karierze.
Wiele przeszedł,

1721
01:41:18,328 --> 01:41:19,705
żeby dotrzeć do miejsca…

1722
01:41:19,788 --> 01:41:21,790
KAWALER KOMANDOR
ORDERU IMPERIUM BRYTYJSKIEGO

1723
01:41:21,874 --> 01:41:24,209
…w którym uznał:
„Zrobiłem wszystko, co mogłem.

1724
01:41:24,293 --> 01:41:26,837
Teraz chcę tylko spojrzeć wstecz
i pomyśleć,

1725
01:41:26,920 --> 01:41:28,672
że postąpiłem słusznie”.

1726
01:41:28,755 --> 01:41:30,090
AMBASADOR JAPONII NA BAHAMACH

1727
01:41:30,174 --> 01:41:31,717
Tak właśnie było.

1728
01:41:31,800 --> 01:41:34,261
Przyjaźnimy się od wielu lat.

1729
01:41:34,344 --> 01:41:37,055
Przeżyłem z Sidneyem więcej
niż z kimkolwiek innym.

1730
01:41:37,639 --> 01:41:40,100
Jestem bardzo dumny z tego, co osiągnął

1731
01:41:40,184 --> 01:41:42,644
jako artysta i obywatel.

1732
01:41:43,395 --> 01:41:47,316
I mam ogromne szczęście,
że jesteś moim przyjacielem.

1733
01:41:47,399 --> 01:41:48,609
Kocham cię.

1734
01:41:54,948 --> 01:41:58,660
Oscara otrzymuje Denzel Washington.

1735
01:42:00,120 --> 01:42:01,580
NAGRODY AKADEMII FILMOWEJ

1736
01:42:02,414 --> 01:42:05,584
Oscara otrzymuje
Halle Berry za Czekając na wyrok.

1737
01:42:05,667 --> 01:42:07,586
O Boże.

1738
01:42:07,669 --> 01:42:11,006
Dla mnie ta noc była ogromnie ważna.

1739
01:42:11,089 --> 01:42:13,217
Przez wygraną nie tylko moją,
ale i Denzela

1740
01:42:13,300 --> 01:42:15,344
oraz wręczenie
honorowego Oscara Sidneyowi.

1741
01:42:15,427 --> 01:42:18,597
Wiedziałam, że ta chwila
zainspiruje wiele osób.

1742
01:42:18,680 --> 01:42:20,557
Dziękuję wszystkim z całego serca.

1743
01:42:20,641 --> 01:42:21,850
DZIEŃ PRÓBY

1744
01:42:21,934 --> 01:42:24,436
Od 40 lat gonię Sidneya,
w końcu to dostaję.

1745
01:42:24,520 --> 01:42:26,396
I co? On dostaje to tego samego dnia.

1746
01:42:28,649 --> 01:42:30,108
Pamiętam, że wstał.

1747
01:42:31,026 --> 01:42:33,237
W pewnym sensie na odległość

1748
01:42:33,320 --> 01:42:36,281
przekazał mi pałeczkę.

1749
01:42:36,365 --> 01:42:38,784
Zawsze będę szedł w twoje ślady.

1750
01:42:38,867 --> 01:42:41,328
Nic innego nie chcę robić.

1751
01:42:41,411 --> 01:42:43,956
Nic innego. Niech Bóg cię błogosławi.

1752
01:42:44,540 --> 01:42:48,752
Nie ma nikogo takiego jak on.
I nigdy nie będzie.

1753
01:42:49,920 --> 01:42:53,006
Mawiają,
że Sidney Poitier nie robi filmów.

1754
01:42:53,090 --> 01:42:54,550
PREZYDENCKI MEDAL WOLNOŚCI

1755
01:42:54,633 --> 01:42:56,969
Robi kamienie milowe postępu Ameryki.

1756
01:42:57,052 --> 01:42:59,471
Poitier powiedział kiedyś, że jego celem

1757
01:42:59,555 --> 01:43:01,306
jest stać się lepszą osobą.

1758
01:43:02,015 --> 01:43:05,769
Stał się nią, a przy okazji
ulepszył trochę nas wszystkich.

1759
01:43:11,692 --> 01:43:15,279
To jeden z tych ludzi,
którzy pojawili się na tej ziemi,

1760
01:43:16,780 --> 01:43:20,659
żeby ją poruszyć, zmienić i wstrząsnąć,

1761
01:43:21,243 --> 01:43:24,371
żeby dać ludziom to, czego potrzebują,

1762
01:43:24,872 --> 01:43:29,710
żeby mogli pójść do przodu
i zmienić swoje własne życie.

1763
01:43:29,793 --> 01:43:33,964
Sidney Poitier
jest niezwykle potężną siłą.

1764
01:43:34,464 --> 01:43:37,843
A w energii cudowne jest to,

1765
01:43:37,926 --> 01:43:41,680
jak nauczył mnie dziadek,
że nie można jej zabić.

1766
01:43:41,763 --> 01:43:43,974
Energia nigdy nie ustaje.

1767
01:43:44,057 --> 01:43:48,061
Wszystko, co stworzył Sidney,
jest tu na zawsze

1768
01:43:48,145 --> 01:43:51,023
i zawsze będzie rosnąć.

1769
01:43:51,607 --> 01:43:55,235
No i… co za piękne życie.

1770
01:43:56,778 --> 01:43:59,156
Gratulacje, Oprah, od nas wszystkich,

1771
01:43:59,239 --> 01:44:01,450
za te 20 lat,

1772
01:44:02,117 --> 01:44:05,537
i za twoje światło,
które świeci tak łagodnie

1773
01:44:05,621 --> 01:44:08,582
na tych, którzy najbardziej go potrzebują.

1774
01:44:11,835 --> 01:44:16,757
Jestem częścią jego dziedzictwa,
jak każde inne życie, którego dotknął.

1775
01:44:16,840 --> 01:44:22,137
Życie osoby, która poczuła,
jak coś się w niej porusza lub otwiera,

1776
01:44:22,221 --> 01:44:25,349
kiedy widziała go
w Nauczycielu z przedmieścia,

1777
01:44:25,432 --> 01:44:28,393
w Zgadnij, kto przyjdzie na obiad

1778
01:44:28,477 --> 01:44:32,022
albo kiedy wytoczył się z pociągu,

1779
01:44:32,606 --> 01:44:35,734
żeby pozostać z Tonym Curtisem,

1780
01:44:35,817 --> 01:44:36,818
myśląc:

1781
01:44:38,195 --> 01:44:39,655
„Murzyn by tak zrobił?”.

1782
01:44:42,616 --> 01:44:44,243
To go podsumowuje.

1783
01:44:45,077 --> 01:44:47,079
Każde życie, którego dotknął.

1784
01:44:47,829 --> 01:44:49,122
Tylko tyle powiem.

1785
01:44:54,086 --> 01:44:57,965
Tak bardzo go kocham.

1786
01:44:58,465 --> 01:44:59,800
To prawda.

1787
01:44:59,883 --> 01:45:02,219
Moje życie
nie byłoby takie same bez niego.

1788
01:45:03,595 --> 01:45:07,808
Przeszedłem długą drogę. Naprawdę długą.

1789
01:45:07,891 --> 01:45:09,476
I jestem z tego dumny.

1790
01:45:10,060 --> 01:45:13,647
Jestem tutaj, żeby być…

1791
01:45:15,190 --> 01:45:18,861
najlepszym mężem, najlepszym dziadkiem,

1792
01:45:18,944 --> 01:45:21,780
najlepszym ojcem, najlepszym pradziadkiem.

1793
01:45:21,864 --> 01:45:27,035
Próbuję przekazać im wszystko,
co można uznać za dobre we mnie.

1794
01:45:27,619 --> 01:45:30,414
Naprawdę staram się

1795
01:45:30,497 --> 01:45:34,543
być jutro lepszym,

1796
01:45:35,335 --> 01:45:36,753
niż byłem dzisiaj.

1797
01:45:36,837 --> 01:45:38,255
Lepszym człowiekiem.

1798
01:45:38,755 --> 01:45:42,134
Nie lepszym aktorem,
ale po prostu lepszym człowiekiem.

1799
01:45:42,217 --> 01:45:47,222
I kiedy umrę,
nie będę się bał tego, jak żyłem.

1800
01:51:27,855 --> 01:51:29,857
Napisy: Marzena Falkowska