1 00:00:01,126 --> 00:00:02,711 WAT VOORAFGING IN A SMALL LIGHT 2 00:00:03,336 --> 00:00:04,379 Ik ben Kuno. 3 00:00:04,504 --> 00:00:07,132 Kuno is in de problemen geraakt met een lokale nazipartij... 4 00:00:07,215 --> 00:00:08,925 ...en ik weet dat jullie de ruimte hebben. 5 00:00:09,509 --> 00:00:10,552 Klinkt geweldig. 6 00:00:10,635 --> 00:00:13,888 Max, jij werkt bij de Joodse Raad. Je kan vast met hen praten. 7 00:00:13,972 --> 00:00:17,559 Ja, ik kan proberen te ontdekken waar ze naartoe zijn. 8 00:00:17,642 --> 00:00:18,685 Wat heb ik gezegd, schat? 9 00:00:18,768 --> 00:00:21,604 Luchtaanvallen zijn goed. omdat het betekent dat de Engelsen... 10 00:00:21,688 --> 00:00:23,690 ...de nazi's op hun sodemieter geven. 11 00:00:23,898 --> 00:00:27,694 Bram vroeg naar mijn werknemersdossier. Hij wil me morgenochtend spreken. 12 00:00:27,777 --> 00:00:32,949 Een aantal van ons hier is het niet eens met het beleid van de bezetters. 13 00:00:33,074 --> 00:00:34,576 We willen dat je met ons meedoet. 14 00:00:34,701 --> 00:00:36,745 Mijn land heeft me nodig. -Ik heb je nodig. 15 00:00:36,828 --> 00:00:38,872 Lieg niet tegen mij. Ik verdien het te weten. 16 00:00:38,955 --> 00:00:40,040 Ik doe wat jij doet. 17 00:00:40,373 --> 00:00:42,125 Je verbergt mensen. -Ik help. 18 00:00:42,709 --> 00:00:46,671 Die mensen hebben alles verloren en toch verzetten ze zich. 19 00:00:46,796 --> 00:00:48,173 Ik moet me ook verzetten. 20 00:00:50,925 --> 00:00:52,927 Ik wacht op Otto Frank. We hebben een afspraak. 21 00:00:53,053 --> 00:00:56,514 Mr Frank heeft de stad verlaten. -Bel hem. Zeg hem dat Tonny Ahlers wacht. 22 00:00:56,598 --> 00:00:59,934 Die zakelijke relatie... -Chantage, niet meer dan dat. 23 00:01:00,018 --> 00:01:01,519 Hij weet dat mensen onderduiken. 24 00:01:01,603 --> 00:01:03,396 Geef me jullie namen. -Wacht, is dat nodig? 25 00:01:04,022 --> 00:01:04,939 Te beginnen met jou. 26 00:01:07,317 --> 00:01:09,986 DIT VERHAAL IS GEÏNSPIREERD OP WARE GEBEURTENISSEN. BEPAALDE VOORVALLEN, 27 00:01:10,070 --> 00:01:12,947 LOCATIES EN PERSONEN WERDEN DOELBEWUST GECREËERD OF AANGEPAST. 28 00:01:28,922 --> 00:01:30,048 Snel, kom op. 29 00:01:33,343 --> 00:01:35,053 Miep. Jan. 30 00:01:35,136 --> 00:01:36,429 Hallo. -Sorry dat we te laat zijn. 31 00:01:36,513 --> 00:01:38,389 Sorry. Zie ik er goed uit? 32 00:01:38,473 --> 00:01:40,350 Natuurlijk. Je ziet er perfect uit, zoals altijd. 33 00:01:40,433 --> 00:01:43,520 Had ik jouw gevoel voor mode maar. -Jan, is het echt je eerste optreden? 34 00:01:43,603 --> 00:01:46,064 Klopt. -Dit is echt een goede om te gaan... 35 00:01:46,147 --> 00:01:47,982 ...het zijn de beste Amsterdamse muzikanten. 36 00:01:48,066 --> 00:01:48,942 Ja, de beste Joodse. 37 00:01:49,150 --> 00:01:50,735 Ze zaten bij het Concertgebouw Orkest... 38 00:01:50,819 --> 00:01:52,654 ...en werden weggestuurd toen de nazi's kwamen. 39 00:01:52,737 --> 00:01:56,491 Ze besloten hun eigen orkest te maken. -Moeder noemt ze oorlogshelden. 40 00:01:56,574 --> 00:01:58,910 Bijna vergeten, het theater is alleen voor Joden. 41 00:01:58,993 --> 00:02:01,996 Ze zullen vast niets vragen, maar ik heb voor de zekerheid deze geleend. 42 00:02:02,413 --> 00:02:04,541 De laatste plek waar het voor Joden nog goed toeven is. 43 00:02:05,708 --> 00:02:07,544 Kom op, we gaan. 44 00:02:07,627 --> 00:02:09,921 We willen geen laatkomers zijn en het eerste deel missen. 45 00:02:19,848 --> 00:02:21,641 Lieve hemel. 46 00:02:21,724 --> 00:02:23,560 Jullie zitten daar, wij hier. 47 00:02:25,061 --> 00:02:26,437 Jongedame. 48 00:02:26,563 --> 00:02:28,690 Laat hen samen zitten. -Nee, ik wil naast Miep zitten. 49 00:02:29,149 --> 00:02:31,359 Het theater is prachtig. -Ja, het is leuk. 50 00:02:41,327 --> 00:02:42,704 Dat is de eerste violiste. 51 00:02:43,329 --> 00:02:44,247 Ze is Joods. 52 00:02:44,581 --> 00:02:47,250 Dat is de dirigent. -Hij is ook Joods. 53 00:02:47,333 --> 00:02:49,335 Het eerste stuk is Mendelssohn. 54 00:02:49,419 --> 00:02:51,045 Laat me raden, ook Joods. -Ja. 55 00:02:51,379 --> 00:02:52,547 Meiden, rustig maar. 56 00:04:59,549 --> 00:05:01,467 Uw huissleutels, alstublieft. Bedankt. 57 00:05:02,635 --> 00:05:05,346 Ik ben hier voor mijn zoon. Ik wil hem zien. 58 00:05:05,430 --> 00:05:07,181 Mevrouw, we hebben al gezegd... 59 00:05:07,265 --> 00:05:09,434 ...dat uw zoon aan de overkant in de opvang zit. 60 00:05:10,184 --> 00:05:11,477 Voelt het goed? 61 00:05:12,228 --> 00:05:16,024 Hier zitten met je domme armband en hun bevelen opvolgen? Voor hen werken? 62 00:05:16,357 --> 00:05:19,402 Ik wil mijn kind zien. -Het is voor zijn eigen goed. 63 00:05:19,986 --> 00:05:21,529 Er is te veel chaos voor de kleintjes. 64 00:05:21,612 --> 00:05:24,282 Ik werk in de opvang, zorg goed voor de baby's. 65 00:05:24,365 --> 00:05:26,451 Ik beloof u dat u bij het vervoer herenigd wordt. 66 00:05:26,534 --> 00:05:29,620 En nee, ik vind het net zomin leuk als u. 67 00:05:29,704 --> 00:05:33,041 Excuseer me, Walter. Mevrouw, de Joodse Raad is de vijand niet. 68 00:05:33,541 --> 00:05:34,959 We weten wie de vijand is. 69 00:05:35,668 --> 00:05:38,338 Deze mannen proberen het ons zo gemakkelijk mogelijk te maken. 70 00:05:40,089 --> 00:05:41,674 Jullie redden jezelf. 71 00:05:49,640 --> 00:05:50,725 Bedankt. 72 00:05:51,976 --> 00:05:53,353 Ik moest je opzoeken. 73 00:05:55,021 --> 00:05:56,064 Ken je Corry? 74 00:05:57,523 --> 00:05:59,692 Ja. Haar baby knabbelt graag op mijn haar. 75 00:06:00,193 --> 00:06:02,779 Corry en haar gezin staan voor morgen op de lijst voor transport. 76 00:06:02,862 --> 00:06:04,906 Je moet het nu vragen. 77 00:06:04,989 --> 00:06:07,658 Morgen? Kun je het rekken? -De nazi's blijven de quota verhogen. 78 00:06:07,742 --> 00:06:09,118 Er zijn geen Joden meer over. 79 00:06:09,243 --> 00:06:11,454 Ze ontruimen het hier tegen het einde van de maand. 80 00:06:11,537 --> 00:06:12,789 Het moet nu. 81 00:06:13,831 --> 00:06:15,083 Uw huissleutels, alstublieft. 82 00:06:16,084 --> 00:06:17,210 Bedankt. 83 00:06:19,379 --> 00:06:21,214 Iedereen, snel. 84 00:06:26,886 --> 00:06:30,306 Hé. Snel. Kom op. 85 00:06:30,765 --> 00:06:33,684 Corry Zeldenrust. Gezin van drie. 86 00:06:34,102 --> 00:06:37,021 Ik breng haar naar de opvang aan de overkant om haar baby te voeden. 87 00:06:37,146 --> 00:06:39,816 Ze moet binnen het uur terug zijn. -Bedankt, meneer. 88 00:06:47,115 --> 00:06:48,157 Corry... 89 00:06:48,908 --> 00:06:50,952 ...je gezin wordt morgen naar Westerbork vervoerd. 90 00:06:53,413 --> 00:06:55,665 We hebben een uitweg voor je kleine meid. 91 00:06:56,582 --> 00:06:59,460 We kunnen haar laten onderduiken. Vandaag. 92 00:06:59,919 --> 00:07:02,338 Een gezin zal voor haar zorgen tot het einde van de oorlog. 93 00:07:03,923 --> 00:07:05,258 Dit kan haar leven redden. 94 00:07:06,175 --> 00:07:09,137 Alleen zij? Zonder ons? 95 00:07:13,474 --> 00:07:15,518 Nee. Ze blijft bij mij. 96 00:07:33,119 --> 00:07:36,122 Corry, het is moeilijk voor te stellen... 97 00:07:36,205 --> 00:07:39,000 ...dat er een veiligere plek voor je dochter is dan bij jou... 98 00:07:39,083 --> 00:07:43,588 ...maar in de kampen pakken ze haar op de eerste dag meteen af. 99 00:07:43,963 --> 00:07:45,298 En ze zullen haar doden. 100 00:07:45,923 --> 00:07:47,383 Laat ons dit voor je doen. 101 00:07:48,384 --> 00:07:51,304 Na de oorlog worden jullie herenigd en zal ze mollig zijn. 102 00:07:51,387 --> 00:07:53,139 En nog belangrijker, in leven. 103 00:07:55,766 --> 00:07:59,187 Alsjeblieft. Kun je dit voor haar doen? 104 00:08:09,363 --> 00:08:10,406 Tot ziens. 105 00:08:50,196 --> 00:08:53,616 Morgen neem je deze pop mee op je transport... 106 00:08:53,699 --> 00:08:55,284 ...zodat het aantal gezinsleden klopt. 107 00:08:57,036 --> 00:08:59,747 Zullen ze het niet merken? -Ze kijken niet. 108 00:09:00,039 --> 00:09:01,916 Het is verrassend waar ze niet om geven. 109 00:09:02,291 --> 00:09:05,127 Wanneer je aankomt in Westerbork, heb je de pop niet meer bij je. 110 00:09:05,294 --> 00:09:08,548 Als ze iets vragen, is je baby onderweg gestorven. 111 00:09:11,467 --> 00:09:12,718 Wanneer je er klaar voor bent. 112 00:09:26,983 --> 00:09:29,485 Ik zie je heel binnenkort, goed? 113 00:11:08,918 --> 00:11:10,044 O mijn god. 114 00:11:10,294 --> 00:11:14,215 Oké. We zagen hem vanmiddag. -Kijk, hij heeft iets gevonden. 115 00:11:15,466 --> 00:11:16,676 Wat is er gebeurd? 116 00:11:17,385 --> 00:11:20,262 Zo is het. Hij dreef in het water. 117 00:11:26,018 --> 00:11:27,228 Draai hem om. 118 00:11:27,645 --> 00:11:28,813 Goed. 119 00:11:29,480 --> 00:11:31,857 O mijn god. Kent iemand hem? 120 00:11:41,742 --> 00:11:45,246 Onze moed mag ook niet vergeten worden. 121 00:11:46,288 --> 00:11:51,919 Hou dus jullie dagboeken en brieven bij. Die documenten... 122 00:11:52,169 --> 00:11:53,879 Hoorde je dat? De koningin wil mijn dagboek. 123 00:11:55,131 --> 00:12:00,678 ...zullen van onschatbare historische en culturele waarde zijn na de oorlog. 124 00:12:00,761 --> 00:12:03,097 Ze zei 'na de oorlog'. De koningin zou dat niet zeggen... 125 00:12:03,180 --> 00:12:06,600 ...tenzij de geallieerden onderweg zijn. -Ik denk dat je gelijk hebt, Peter. 126 00:12:06,684 --> 00:12:08,686 Ze spreekt over de oorlog alsof het einde nabij is. 127 00:12:08,769 --> 00:12:11,772 Omdat het zo is. De geallieerden bombardeerden massaal... 128 00:12:11,856 --> 00:12:15,025 ...de bruggen en treinsporen in Noord-Frankrijk... 129 00:12:15,109 --> 00:12:17,695 ...om te verhinderen dat de Duitsers versterking aanvoeren. 130 00:12:18,070 --> 00:12:20,740 We zijn hier misschien buiten tegen het begin van volgend schooljaar? 131 00:12:20,823 --> 00:12:23,993 Het is mogelijk. -Otto, waag het niet hen hoop te geven. 132 00:12:24,076 --> 00:12:26,328 Waarom niet? Er is hoop. 133 00:12:26,579 --> 00:12:28,456 De geallieerden zijn dichtbij. Hermann zei het. 134 00:12:28,539 --> 00:12:30,708 We mogen hopen. -We kunnen onze vrienden weer zien. 135 00:12:30,791 --> 00:12:32,209 Je kunt terug naar school. 136 00:12:34,295 --> 00:12:36,839 Stil. -Miep. 137 00:12:36,922 --> 00:12:39,675 Het is het midden van de dag. De gordijnen staan open. 138 00:12:39,759 --> 00:12:42,887 De radio staat veel te hard. Het is illegaal. 139 00:12:43,095 --> 00:12:45,055 Miep, het is zaterdag, er is niemand op kantoor. 140 00:12:45,139 --> 00:12:47,558 En hij staat zacht. -Ik moet hem inleveren bij de nazi's. 141 00:12:47,641 --> 00:12:48,768 Nee. Waag het niet. 142 00:12:48,851 --> 00:12:51,312 We hebben het nieuws nodig, zeker nu het einde nabij is. 143 00:12:51,437 --> 00:12:52,980 Ik haal een kleinere radio voor boven. 144 00:12:53,063 --> 00:12:56,108 Ik wil geen radio boven. Hermann zal non-stop luisteren... 145 00:12:56,525 --> 00:12:59,653 ...en de kinderen moeten de horror van de bombardementen... 146 00:12:59,737 --> 00:13:01,655 ...en het afschuwelijke aantal doden niet horen. 147 00:13:01,781 --> 00:13:06,952 Jawel. Peter moet begrijpen dat fascisme niet enkel vlaggen en bijeenkomsten is. 148 00:13:07,036 --> 00:13:08,370 Het is massamoord. 149 00:13:08,454 --> 00:13:11,457 Hermann, zwijg. Je zei net dat er geen reden tot optimisme is. 150 00:13:11,540 --> 00:13:13,334 Voorzichtig optimisme, Gusti. 151 00:13:13,417 --> 00:13:15,127 Hoorde je dat? De koningin wil mijn dagboek. 152 00:13:15,211 --> 00:13:19,131 Ik hoorde het. Kan iedereen naar boven? We moeten het einde van de oorlog halen. 153 00:13:19,256 --> 00:13:21,550 Mag ik gaan? 154 00:13:22,343 --> 00:13:25,429 Alsjeblieft, Hermann. Het is te veel. -Bedankt voor je inzichten. 155 00:13:26,597 --> 00:13:28,891 Waarom ben je vandaag hier? Is er iets mis? 156 00:13:30,100 --> 00:13:34,104 Nee. Ik kwam even bij u kijken. Mrs Frank... 157 00:13:35,648 --> 00:13:37,650 Is er al boter in de winkels, Miep? 158 00:13:38,400 --> 00:13:41,028 Nee, mevrouw. Ik heb vandaag gekeken. Er was niks. 159 00:13:43,531 --> 00:13:44,865 De oorlog eindigt nooit. 160 00:13:46,158 --> 00:13:47,326 Toch wel. 161 00:13:47,409 --> 00:13:49,745 Onze koningin zegt dat we sterk moeten blijven. 162 00:13:51,121 --> 00:13:52,665 Maar onze koningin is in Engeland. 163 00:13:53,958 --> 00:13:56,752 Onze koningin komt geen boter tekort. 164 00:14:26,240 --> 00:14:27,575 Ben jij Miep Gies? 165 00:14:29,493 --> 00:14:31,787 Wat kan ik voor u doen? -Dit is voor jou. 166 00:14:40,421 --> 00:14:42,882 Ik ontving het per ongeluk. Ik ben net boven ingetrokken. 167 00:14:44,300 --> 00:14:45,968 U bent de nieuwe buurman. 168 00:14:46,969 --> 00:14:50,055 Ik ben Miep. -Weet ik. Het staat daarop. 169 00:14:50,806 --> 00:14:54,143 Als u ooit iets nodig hebt, aarzel niet om aan te kloppen. 170 00:14:54,435 --> 00:14:58,105 Een beetje een loos gebaar tegenwoordig. We hebben niets. Behalve het idee. 171 00:14:59,398 --> 00:15:00,774 Ik zie je wel nog eens. 172 00:15:08,657 --> 00:15:13,495 Jan, de nieuwe bovenbuurman is een nazi. -Weet ik. Ik zag hem verhuizen. 173 00:15:15,164 --> 00:15:18,125 Ik denk niet dat hij ons kan horen. -Test je de theorie uit? 174 00:15:18,208 --> 00:15:20,502 Naar Joodse muziek luisteren op een illegale radio? 175 00:15:20,586 --> 00:15:21,837 Wil je dat ze ons oppakken? 176 00:15:21,962 --> 00:15:25,257 Of onze illegale kamergenoot? Waar is hij? Waar is Kuno? 177 00:15:25,341 --> 00:15:28,969 Hij is in Mrs Stoppelmans kamer. Alles is in orde. Rustig. 178 00:15:31,347 --> 00:15:32,598 Alles is in orde? 179 00:15:32,848 --> 00:15:34,224 Overduidelijk niet... 180 00:15:34,308 --> 00:15:38,354 ...maar we hebben nog een baby in veiligheid gebracht in Friesland. 181 00:15:38,520 --> 00:15:40,064 Schattig ding. Klein dikkerdje. 182 00:15:40,147 --> 00:15:43,484 Soms moet je even de kleine overwinningen vieren, anders... 183 00:15:46,111 --> 00:15:49,657 Zie je? Geen Mendelssohn meer. 184 00:15:49,740 --> 00:15:52,284 Je houdt van Mendelssohn. -Jan... 185 00:15:53,869 --> 00:15:56,163 Weet je nog toen we naar het Joods Theater gingen? 186 00:15:56,288 --> 00:15:58,499 Sluit je ogen en doe alsof we er terug zijn. 187 00:16:00,459 --> 00:16:03,671 Help me morgen herinneren om naar de markt te gaan voor de aardappelman. 188 00:16:03,754 --> 00:16:05,422 Kijken of ze boter hebben. 189 00:16:05,506 --> 00:16:08,801 Ik kan die radio morgenochtend naar het achterhuis brengen. 190 00:16:08,884 --> 00:16:11,553 Dan kan ik die in Mr Franks kantoor inleveren bij de nazi's... 191 00:16:11,637 --> 00:16:13,097 ...om te tonen dat we gehoorzamen. 192 00:16:16,892 --> 00:16:21,313 Kuno, de man boven is... -Hij is een nazi. Jan zei het. 193 00:16:21,397 --> 00:16:24,274 Jan en ik zijn de enige twee die hier geregistreerd staan. 194 00:16:24,400 --> 00:16:28,404 Als hij je vindt... -Geen zorgen. Ik zal voorzichtig zijn. 195 00:16:29,446 --> 00:16:30,614 Gaat het? 196 00:16:31,031 --> 00:16:34,618 Ik heb vreselijke hoofdpijn. Geen idee waarom. Ik probeer het weg te slapen. 197 00:16:36,161 --> 00:16:37,746 Laat me weten als je iets nodig hebt. 198 00:16:41,375 --> 00:16:42,543 Wil je mijn radio nemen? 199 00:16:42,793 --> 00:16:45,129 Het maakt me nerveus. Alles. 200 00:16:45,254 --> 00:16:49,008 Waarom nu? Is het vanwege het registratiekantoor? 201 00:16:49,133 --> 00:16:51,176 Het is zolang geleden. Als ze me wilden arresteren... 202 00:16:51,468 --> 00:16:53,470 ...hadden ze het al gedaan. -Stil. 203 00:16:59,018 --> 00:17:00,769 Ik zag een lijk in de gracht. 204 00:17:01,353 --> 00:17:05,649 Eerste Joodse persoon in weken die ik zag en hij dreef in de gracht. 205 00:17:07,443 --> 00:17:10,154 Hij stierf misschien terwijl hij onderdook en ze wisten niet wat doen. 206 00:17:11,947 --> 00:17:15,325 Is dat wat het verzet doet? Mensen weggooien als rotte vis? 207 00:17:16,285 --> 00:17:18,746 Wat zou jij doen? Wat kun je doen? 208 00:17:25,252 --> 00:17:27,046 De Duitsers staan met hun rug tegen de muur. 209 00:17:27,713 --> 00:17:31,300 Ze weten dat de geallieerden komen. Het wordt eerst nog erger. 210 00:17:31,800 --> 00:17:33,594 Denk je dat het beter wordt? 211 00:17:35,596 --> 00:17:38,766 Nee, het is de buurman. Ik zei dat hij moest kloppen als hij iets nodig had. 212 00:17:38,849 --> 00:17:40,309 Waarom in hemelsnaam zou je dat doen? 213 00:17:40,392 --> 00:17:41,477 Dat zeg je tegen buren. 214 00:17:44,480 --> 00:17:45,606 Een ogenblik. 215 00:17:52,613 --> 00:17:53,989 Mrs Gies? 216 00:17:54,073 --> 00:17:55,365 Hé. Kan ik helpen? 217 00:17:55,491 --> 00:17:58,952 We zijn hier met de Omnia Trust voor de liquidatie van Joodse activa. 218 00:17:59,036 --> 00:18:01,330 Dit adres staat genoteerd als eigendom van... 219 00:18:01,413 --> 00:18:02,998 ...Henriette Stoppelman. 220 00:18:03,832 --> 00:18:07,169 Dat is een vergissing. Ze woont hier al lang niet meer. 221 00:18:09,004 --> 00:18:10,172 Is dat zo? 222 00:18:28,732 --> 00:18:30,984 Wat is het? -Ze zijn hier. 223 00:18:33,904 --> 00:18:35,114 Het is oké. 224 00:18:37,491 --> 00:18:40,577 Iedereen opstaan. Dit gebouw is officieel gesloten. 225 00:18:41,411 --> 00:18:46,083 Alle kinderen wordt verwerkt voor transport naar de kampen. Onmiddellijk. 226 00:18:46,333 --> 00:18:51,088 Daarna worden jullie verwerkt. Kom op. Wek ze, kleed ze. Nu onmiddellijk. 227 00:18:53,215 --> 00:18:57,928 De enige bewoners op onze lijst zijn jij, Jan Gies en jij, Miep Gies. 228 00:18:58,011 --> 00:18:59,638 Klopt? -Ja, dat klopt. 229 00:18:59,721 --> 00:19:01,640 In welke kamer sliep de oude vrouw? 230 00:19:02,349 --> 00:19:04,476 Wel... -Mijn neef doet... 231 00:19:06,728 --> 00:19:08,647 ...ook in verzekeringen. 232 00:19:09,148 --> 00:19:10,315 Fijn voor je neef. 233 00:19:18,699 --> 00:19:20,659 Dus, dit zijn jullie meubelen? -Inderdaad. 234 00:19:21,785 --> 00:19:23,871 Jij en mijn oma hebben gelijkaardige smaak. 235 00:19:24,663 --> 00:19:27,916 Kom je mijn smaak beledigen en dan mijn meubelen afnemen? 236 00:19:32,087 --> 00:19:33,255 Goed, volgende. 237 00:19:44,683 --> 00:19:48,061 Bank... twee leunstoelen. 238 00:19:49,104 --> 00:19:52,399 Kom op. Snel. Naar beneden. 239 00:19:52,858 --> 00:19:56,111 Vooruit, doorlopen. Kom op. -Opschieten. 240 00:20:08,957 --> 00:20:10,250 Kom op. Hierheen. 241 00:20:14,421 --> 00:20:16,924 Loop zo snel jullie kunnen naar het huis van de leraar. 242 00:20:17,007 --> 00:20:20,135 Klop op zijn deur en verberg jullie. Ga. 243 00:20:20,219 --> 00:20:21,553 Ga nu. 244 00:20:22,304 --> 00:20:25,224 Voorzichtig. 245 00:20:40,864 --> 00:20:42,074 Je moet hier komen. 246 00:20:44,493 --> 00:20:47,079 Had Horvath geen eetplaats voor vier personen nodig? 247 00:20:48,580 --> 00:20:51,667 Hij wil eik. Dat is grenen. 248 00:21:00,509 --> 00:21:01,510 Is dit jullie kamer? 249 00:21:05,222 --> 00:21:06,473 Moet dat? 250 00:21:07,808 --> 00:21:08,892 Mevrouw? 251 00:21:11,353 --> 00:21:13,772 De omstandigheden waarin Mrs Stoppelberg haar huis verliet... 252 00:21:13,855 --> 00:21:14,982 Stoppelman. 253 00:21:15,482 --> 00:21:18,277 Is ze verhuisd? Gevlucht, herplaatst? Wat? 254 00:21:19,569 --> 00:21:21,947 We kwamen op een dag thuis en ze was verdwenen. 255 00:21:23,699 --> 00:21:25,993 Goed dat jullie je eigen meubelen hadden. 256 00:21:27,953 --> 00:21:31,748 Dit is diefstal. Dit zijn jouw spullen niet. 257 00:21:31,832 --> 00:21:35,585 Kom op. Ze liet het achter. Een meid moet ergens op kunnen zitten. 258 00:21:35,669 --> 00:21:37,254 Ga je alles meenemen? 259 00:21:38,130 --> 00:21:39,381 Ik denk dat we alles hebben. 260 00:21:42,467 --> 00:21:45,887 Hangende het onderzoek, komen we terug om de oude Joodse meubelen op te halen. 261 00:21:46,596 --> 00:21:47,931 Jullie horen nog van ons. 262 00:21:52,102 --> 00:21:54,730 O mijn god. -Wat was dat in hemelsnaam? 263 00:21:55,314 --> 00:21:58,317 Ze kwamen binnen alsof het van hen was. -Nu wel. 264 00:21:59,318 --> 00:22:00,402 Gaat het wel? 265 00:22:01,320 --> 00:22:03,447 Nee, ik blijf beven. 266 00:22:03,530 --> 00:22:05,657 Goed gedaan, makker. Ze hebben je op een haar na gemist. 267 00:22:11,997 --> 00:22:13,290 Zo snel terug? 268 00:22:14,041 --> 00:22:16,126 Max. -Ik heb je hulp nodig. 269 00:22:21,423 --> 00:22:24,968 Je verstopte je in een kast? En ze vonden je niet? 270 00:22:25,052 --> 00:22:27,179 Weet ik, maar we zaten gevangen. 271 00:22:27,596 --> 00:22:29,931 Ze waren uren bezig om de kinderen weg te halen. 272 00:22:30,724 --> 00:22:33,185 Toen het stil werd, glipte ik naar buiten en belde Max. 273 00:22:34,478 --> 00:22:37,522 Betje wilde zichzelf aangeven en met de kinderen naar Westerbork gaan. 274 00:22:37,606 --> 00:22:40,233 Hoeveel kinderen hebben we niet verzorgd om ze daarna mee te geven... 275 00:22:40,317 --> 00:22:42,069 ...aan die sadisten? -We hadden geen keus. 276 00:22:42,152 --> 00:22:43,653 Je hebt talloze kinderen gered. 277 00:22:43,737 --> 00:22:46,156 En zag duizenden hun dood tegemoet gaan. 278 00:22:46,615 --> 00:22:48,575 De Joodse Raad zei dat we veilig zouden zijn. 279 00:22:48,658 --> 00:22:50,160 Thee? Thee zou je goed doen. 280 00:22:51,119 --> 00:22:53,997 Mijn vrouw en ik hebben een schuilplek geregeld op het platteland... 281 00:22:54,081 --> 00:22:57,000 ...maar je kunt de stad niet uit. -Misschien kan ik helpen. 282 00:22:57,376 --> 00:22:59,878 Max, je moet Stella hier laten overnachten. 283 00:23:00,337 --> 00:23:02,089 Ze is niet meer veilig in je huis. 284 00:23:02,297 --> 00:23:04,549 Kun je me helpen met de thee? -Ja. 285 00:23:16,728 --> 00:23:17,771 Ja. Wat is je plan? 286 00:23:19,314 --> 00:23:21,441 Ik ben er nog niet helemaal uit. -Probeer nog eens. 287 00:23:24,152 --> 00:23:27,948 De Duitsers hebben het vervoer platgelegd en de controleposten versterkt. 288 00:23:28,031 --> 00:23:29,741 Je kunt de stad niet uit. 289 00:23:30,492 --> 00:23:32,536 Wat... Dus ze blijven hier? 290 00:23:32,744 --> 00:23:34,871 Nog vier mensen? Dat kan het plan niet zijn. 291 00:23:35,080 --> 00:23:39,876 Niet met Omnia-agenten die binnenvallen en de bovenbuurman. Er zal iets gebeuren. 292 00:23:40,293 --> 00:23:43,213 Miep, dingen gebeuren, wat we ook doen. 293 00:23:43,672 --> 00:23:46,007 Ze nemen kinderen mee. -O mijn god. 294 00:23:48,510 --> 00:23:50,929 Dokters en verpleegsters zouden veilig zijn. Niemand was veilig. 295 00:23:51,012 --> 00:23:54,724 We zeiden dat omdat we dachten dat het waar was. We kregen geen waarschuwing. 296 00:23:54,808 --> 00:23:56,351 Nu ontmantelen ze de Joodse Raad... 297 00:23:56,435 --> 00:23:57,936 ...en daarna komen ze achter ons aan. 298 00:23:58,770 --> 00:24:01,398 Alsjeblieft. Er woont een NSB-agent boven ons. 299 00:24:02,607 --> 00:24:06,319 Woont een NSB-agent boven? Max, het was hier toch veilig? 300 00:24:06,403 --> 00:24:08,113 Ik dacht van wel. Jan? 301 00:24:08,447 --> 00:24:10,824 Er is momenteel geen veiliger plek. 302 00:24:11,283 --> 00:24:13,743 Zolang we stil blijven, zijn we veilig. 303 00:24:14,536 --> 00:24:15,537 O, God. 304 00:24:17,622 --> 00:24:18,707 Kuno? 305 00:24:24,087 --> 00:24:27,424 Ik heb de hele nacht koude kompressen gelegd, maar zijn temperatuur zakt niet. 306 00:24:27,507 --> 00:24:30,135 Het kan migraine zijn, een sinusinfectie, een virus. 307 00:24:30,218 --> 00:24:34,431 In het slechtste geval is het meningitis dat dodelijk kan zijn, en besmettelijk. 308 00:24:34,514 --> 00:24:36,224 Hij moet naar het ziekenhuis. 309 00:24:36,308 --> 00:24:39,978 Nee, kan niet. Hij is hier ondergedoken. Hij wordt gezocht door de Grüne Polizei. 310 00:24:40,061 --> 00:24:41,313 Kun je hem niet verzorgen? 311 00:24:41,396 --> 00:24:43,398 We kunnen weinig doen als we de oorzaak niet kennen. 312 00:24:43,607 --> 00:24:46,985 We kunnen even afwachten en zien of het beter wordt. 313 00:24:47,068 --> 00:24:49,362 Ja. -Mogen we wat vers water? 314 00:24:49,446 --> 00:24:51,156 Ja. -Als je wilgenbast hebt... 315 00:24:51,239 --> 00:24:52,616 ...zou dat goed zijn. -Goed. 316 00:24:52,699 --> 00:24:55,327 Misschien wat alcohol? -Welke soort? Ontsmettingsalcohol? 317 00:24:55,410 --> 00:24:58,872 Wat dan ook. Cognac, gin, roggewhisky. Het is voor mij. 318 00:25:06,671 --> 00:25:08,381 Stella. Sinds wanneer ben je hier? 319 00:25:09,090 --> 00:25:12,135 Max liet me komen. Heb je toevallig een extra handdoek? 320 00:25:12,219 --> 00:25:14,513 Ja, in het kastje. -Bedankt. 321 00:25:17,265 --> 00:25:19,267 Is er nog iemand? 322 00:25:19,893 --> 00:25:22,646 Luister, ik zal met Bram spreken. Oké? Ik laat iedereen vertrekken. 323 00:25:22,729 --> 00:25:27,317 Ja. Kun je wilgenbast halen voor Kuno? -Ja. Verder nog iets? 324 00:25:28,401 --> 00:25:29,611 Wat doen we als Kuno... 325 00:25:30,654 --> 00:25:31,738 Als hij sterft? 326 00:25:33,073 --> 00:25:37,160 Geen idee. -Ik ook niet. Geen idee. 327 00:25:38,662 --> 00:25:41,414 Goed. Ik haal wilgenbast. Oké? 328 00:25:46,127 --> 00:25:48,129 Oké. Ik moet gaan werken. 329 00:25:48,213 --> 00:25:51,049 Maak geen geluid. We weten niet hoeveel hij kan horen. 330 00:25:52,008 --> 00:25:53,760 Loop op sokken. Trek de wc niet door... 331 00:25:53,843 --> 00:25:56,638 ...laat geen water lopen. Er hoort hier niemand te zijn. 332 00:25:58,890 --> 00:26:00,850 Laat hem niet sterven. 333 00:26:05,981 --> 00:26:07,274 Wees alsjeblieft stil. 334 00:26:07,357 --> 00:26:09,901 Steek dat ding niet in mijn tandvlees en ik zal stil zijn. 335 00:26:09,985 --> 00:26:13,780 Ik veronderstel dat ze in Spanje landen. -De hoofdstad van Spanje is Madrid. 336 00:26:13,863 --> 00:26:16,366 Spanje of Portugal. -Hoofdstad van Portugal is Lissabon. 337 00:26:16,449 --> 00:26:17,742 Wat doe je? -Ik onthoud dingen... 338 00:26:17,826 --> 00:26:19,911 ...zodat ik niet achterloop wanneer ik terug ben. 339 00:26:19,995 --> 00:26:21,496 Een goed idee. -Weet ik. 340 00:26:21,580 --> 00:26:23,498 Het beste nieuws zou wel Frankrijk zijn, toch? 341 00:26:23,582 --> 00:26:24,583 Parijs. 342 00:26:24,791 --> 00:26:26,126 Parijs. -Alsjeblieft. 343 00:26:26,209 --> 00:26:29,963 Mama, wanneer we hier weg kunnen, moeten we naar Parijs. Zien waar Renoir woonde. 344 00:26:30,046 --> 00:26:32,882 Waarom zou ik dat willen doen? -Je bent dol op Renoir. 345 00:26:33,675 --> 00:26:36,261 Ben ik dol op Renoir? -Miep. De radio. 346 00:26:36,344 --> 00:26:39,389 Zet het hier. -Verdomme, nee. Die ben ik thuis vergeten. 347 00:26:39,472 --> 00:26:42,100 Als we niet kunnen luisteren, dan... -Het is me ontglipt. 348 00:26:42,183 --> 00:26:44,811 Ik kwam voor het boodschappenlijstje. -Edith heeft die. 349 00:26:45,228 --> 00:26:46,980 Nu hebben we geen radio? -Edith? 350 00:26:47,063 --> 00:26:48,898 Mama, het boodschappenlijstje? 351 00:26:49,149 --> 00:26:50,358 Ik heb het niet. -Toch wel. 352 00:26:50,442 --> 00:26:51,818 We zullen geen informatie krijgen. 353 00:26:51,901 --> 00:26:53,945 Ja. Ik heb het. Juist. 354 00:26:55,322 --> 00:26:57,574 Ik zie mijn mok niet. Heb je die gewassen? 355 00:26:57,657 --> 00:27:00,785 Nee, mama. Die staat op het aanrecht. Vlak naast je. 356 00:27:00,869 --> 00:27:01,995 Edith, Gerrit komt vandaag. 357 00:27:02,078 --> 00:27:03,079 Miep? -Gerrit? 358 00:27:03,163 --> 00:27:06,708 De aardappelman. -Miep, de radio is nu heel belangrijk. 359 00:27:06,791 --> 00:27:09,586 De geallieerden kunnen binnen enkele dagen komen. We moeten het weten. 360 00:27:09,669 --> 00:27:11,713 De aardappelman. -Ik spreek voor mezelf. 361 00:27:11,796 --> 00:27:14,591 Nieuws is belangrijker dan voedsel. -O, nee. 362 00:27:14,674 --> 00:27:15,884 Hij spreekt voor zichzelf. 363 00:27:15,967 --> 00:27:18,136 Liggen er nog goede aardappelen op zolder? 364 00:27:18,219 --> 00:27:21,431 Anne. Peter. Ga boven kijken of er nog goede aardappelen zijn. 365 00:27:21,514 --> 00:27:25,060 Breng ook een pak bonen mee. -Muffe ook, als ze nog te redden zijn. 366 00:27:25,143 --> 00:27:28,647 Het zuiden van Frankrijk lijkt logisch. Maar Normandië... 367 00:27:28,730 --> 00:27:29,939 Ik zie mijn mok niet. -Normandië. 368 00:27:30,023 --> 00:27:31,358 Het staat daar. -Normandië? Dan is het... 369 00:27:31,900 --> 00:27:33,401 Precies. -Margot. Er is... 370 00:27:33,485 --> 00:27:35,320 Anne. Het kantoor gaat zo open. 371 00:27:35,403 --> 00:27:36,946 Kun je ophouden met schreeuwen? -Sorry. 372 00:27:41,576 --> 00:27:42,869 Hou op. 373 00:27:45,372 --> 00:27:47,540 Zorg dat het stopt. -Hou op. 374 00:27:48,917 --> 00:27:51,461 Niet grappig. Ze kunnen het horen. Gerrit kan wel beneden zijn. 375 00:27:52,462 --> 00:27:53,338 Hallo. 376 00:27:55,382 --> 00:27:56,257 Hallo? 377 00:27:56,591 --> 00:28:00,220 Dat is Gerrit. Ruim dit op. Nee, eigenlijk... 378 00:28:00,303 --> 00:28:01,971 ...niet doen. Jullie maken te veel lawaai. 379 00:28:02,055 --> 00:28:03,640 Niets doen. 380 00:28:06,893 --> 00:28:09,396 Gerrit? Blij dat ik je niet gemist heb. 381 00:28:10,230 --> 00:28:13,525 Het is de NSB-man, degene die Otto chanteerde. 382 00:28:13,608 --> 00:28:16,569 Tonny Ahlers? -Hij vertrekt niet tot hij je ziet. 383 00:28:22,575 --> 00:28:24,244 Ik heb het al gezegd. 384 00:28:24,327 --> 00:28:26,121 Ik weet niet waar Mr Frank is. 385 00:28:27,372 --> 00:28:29,499 Natuurlijk. Verdwenen in Zwitserland. 386 00:28:29,582 --> 00:28:32,961 Tenzij je hier bent voor kruiden, heb ik niets voor je. Wil je vertrekken? 387 00:28:33,044 --> 00:28:35,714 Tijden zijn veranderd. Kijk eens rond. 388 00:28:36,089 --> 00:28:38,800 Het is een andere stad. Geen vuile Joden meer. 389 00:28:40,093 --> 00:28:41,386 Gefeliciteerd dan. 390 00:28:42,053 --> 00:28:44,097 Schaarsheid bepaalt de marktprijzen. 391 00:28:44,472 --> 00:28:47,434 Je krijgt nu veel meer geld om ondergedoken Joden uit te leveren. 392 00:28:47,892 --> 00:28:50,937 Kom op. Je weet waar de Franks zijn. Ik weet het zeker. 393 00:28:51,688 --> 00:28:54,107 Ik zal wel iemand vinden. Het kan net zo goed jij zijn. 394 00:28:54,190 --> 00:28:55,650 Je aandeel zou aanzienlijk zijn. 395 00:29:01,489 --> 00:29:02,574 Denk erover na. 396 00:29:16,171 --> 00:29:17,756 Hij zei dat… -Ik heb het gehoord. 397 00:29:19,424 --> 00:29:22,302 Hij vermoedt toch niet dat ze hier zijn? 398 00:29:23,720 --> 00:29:24,596 Hallo. 399 00:29:24,929 --> 00:29:28,308 Hé, Gerrit. Ik was bang dat ik je gemist had. 400 00:29:31,519 --> 00:29:33,605 De man die net vertrok, hing hier rond toen ik aankwam. 401 00:29:33,688 --> 00:29:39,986 Ik wachtte. Ik denk niet dat je wilde dat hij zag dat je zoveel besteld had. 402 00:29:40,361 --> 00:29:43,490 Hou hem in de gaten. Hij deugt niet. 403 00:29:44,407 --> 00:29:46,034 Nog een prettige dag. 404 00:29:48,661 --> 00:29:51,164 Zei Gerrit net wat ik denk dat hij zei? 405 00:29:51,247 --> 00:29:54,709 Alsof het algemeen bekend is. 'Omwille van de Joden die je verbergt.' 406 00:29:55,502 --> 00:29:59,464 Misschien weet Tonny Ahlers dat ook? -Geen idee. Ik denk het niet. 407 00:29:59,547 --> 00:30:03,384 Waarom zou hij me een deel geven? Dit is zo erg. 408 00:30:05,845 --> 00:30:08,056 Wat? Wat scheelt... 409 00:30:10,433 --> 00:30:12,811 Wat? Mrs Frank, u mag hier niet komen. 410 00:30:16,940 --> 00:30:19,150 Ik wilde even weg. 411 00:30:20,026 --> 00:30:25,615 Dan zag ik het zonlicht in de gang. Ik had wat zonlicht nodig. 412 00:30:44,050 --> 00:30:45,343 Kan ik met je praten? 413 00:30:46,219 --> 00:30:49,097 Natuurlijk, Mrs Frank, maar binnen. 414 00:30:49,180 --> 00:30:52,016 Nee, ik kan daar geen seconde meer blijven. 415 00:30:52,183 --> 00:30:54,894 Met hun onophoudelijk geratel en plannen... 416 00:30:54,978 --> 00:30:58,273 ...en gejuich om het einde van de oorlog alsof het al zover is. 417 00:30:58,565 --> 00:31:01,109 Alsof onze meisjes al vrij en buiten gevaar zijn. 418 00:31:03,945 --> 00:31:05,154 Ik voel me zo beschaamd. 419 00:31:06,322 --> 00:31:07,824 Beschaamd? -Ja. 420 00:31:09,826 --> 00:31:13,746 Ik heb een naar gevoel, Miep. Ik raak het maar niet kwijt. 421 00:31:14,789 --> 00:31:18,668 Er zit een zwart gat in mijn maag dat mij zegt dat de oorlog nooit eindigt. 422 00:31:19,752 --> 00:31:22,422 Margot kijkt me aan en Anne kijkt me aan en... 423 00:31:23,047 --> 00:31:25,216 ...er is zo veel licht in hun ogen. 424 00:31:26,634 --> 00:31:28,636 Zo veel hoop nu. En... 425 00:31:29,304 --> 00:31:30,305 ...en... 426 00:31:32,390 --> 00:31:33,850 ...ik kan hen niet aankijken. 427 00:31:34,893 --> 00:31:35,894 Ik zal het doven. 428 00:31:37,061 --> 00:31:39,480 Ik verniel hun hoop als ze in mijn ogen kijken. 429 00:31:42,525 --> 00:31:44,277 Het is al twee jaar, Miep. 430 00:31:45,486 --> 00:31:48,031 Twee jaar geleden dat ik buiten was. 431 00:31:50,325 --> 00:31:51,659 Is het beter? 432 00:31:53,036 --> 00:31:55,038 Zeg me dat het buiten beter is. 433 00:32:00,668 --> 00:32:03,129 Het is veel beter dat u nu binnenblijft. 434 00:32:33,534 --> 00:32:35,453 APOTHEEK 435 00:32:43,628 --> 00:32:46,965 Weet je dat er een rubbertekort is? We nemen je fiets in beslag. 436 00:32:48,675 --> 00:32:51,719 Ik heb mijn fiets nodig om te werken. Ik heb er de papieren voor. 437 00:32:51,803 --> 00:32:54,764 De oorlogsinspanning heeft je fiets nodig. Wil je niet bijdragen? 438 00:32:54,847 --> 00:32:58,017 Nee. Ik werk voor de regering, onze regering. 439 00:32:58,309 --> 00:33:01,980 Ik werk met Bram Becker. Je mag mijn fiets niet innemen. 440 00:33:03,106 --> 00:33:04,941 Wil jij zeggen wat ik wel en niet mag? 441 00:33:06,442 --> 00:33:08,027 Nee. Mijn excuses. 442 00:33:08,111 --> 00:33:10,071 Doe je nu brutaal tegen ons, sociaal werker? 443 00:33:10,822 --> 00:33:13,825 Verdien je een voorkeursbehandeling? 'Ik heb een pasje.' 444 00:33:15,159 --> 00:33:17,453 Ik wilde niet... -Werk je graag voor de regering? 445 00:33:18,246 --> 00:33:20,873 Er is een werkkamp in Duitsland waar je passie van pas komt. 446 00:33:22,083 --> 00:33:24,210 Kom op. -Hé. 447 00:33:25,128 --> 00:33:26,546 Ik heb niets misdaan. Alsjeblieft. 448 00:33:29,132 --> 00:33:31,509 Vertel nog eens, wat is er gebeurd? 449 00:33:31,592 --> 00:33:34,679 Mrs Frank kwam het kantoor binnengewandeld. 450 00:33:35,013 --> 00:33:37,515 Ik viel bijna dood neer. -Waarom deed ze dat? 451 00:33:37,598 --> 00:33:41,436 Ze krijgen stress. En worden slordig. We worden allemaal slordig. 452 00:33:41,728 --> 00:33:45,940 We denken dat Gerrit het weet. De aardappelman. Hij zei het niet ronduit. 453 00:33:46,024 --> 00:33:48,401 We moeten voorzichtiger zijn. -Kunnen we nog voorzichtiger? 454 00:33:48,484 --> 00:33:49,569 Mensen moeten eten. 455 00:33:49,652 --> 00:33:53,197 We doen wat juist is. Mensen komen erachter. 456 00:33:53,322 --> 00:33:56,075 We moeten ze verplaatsen, toch? Ze kunnen hier niet blijven. 457 00:33:56,159 --> 00:33:57,744 Verplaatsen? Acht mensen? 458 00:33:57,827 --> 00:34:00,580 Hij heeft gelijk. Kennen we iemand die mensen verbergt buiten de stad? 459 00:34:00,955 --> 00:34:02,915 Hoe krijgen we ze daar? Mr Frank zal ze niet... 460 00:34:02,999 --> 00:34:04,250 ...afzonderlijk laten reizen. 461 00:34:04,333 --> 00:34:06,335 We kunnen geen acht mensen over straat verhuizen. 462 00:34:06,419 --> 00:34:10,048 Dan sluiten we ze op? -Is minder vrijheid echt het antwoord? 463 00:34:12,508 --> 00:34:13,843 Ga je nog opnemen? 464 00:34:18,765 --> 00:34:19,932 Opekta. 465 00:34:22,852 --> 00:34:23,936 Doe niets. 466 00:34:24,020 --> 00:34:27,023 Nee. Zeg dat ze daar moeten blijven. Ik ben er zo. 467 00:34:27,106 --> 00:34:28,232 O, mijn god. 468 00:34:28,483 --> 00:34:31,277 Wat is er? -Niets. Het is niemand. 469 00:34:35,073 --> 00:34:36,908 Gevangene om te registreren. -Sta stil. 470 00:34:38,409 --> 00:34:40,119 Ik werk voor de gemeenteraad. 471 00:34:40,203 --> 00:34:41,662 Ik ben een sociaal werker. -Stil. 472 00:34:42,371 --> 00:34:45,500 U maakt een vergissing. Ik heb belangrijk werk te doen... 473 00:34:45,583 --> 00:34:47,376 Waar ga je heen? We moeten hem registreren. 474 00:34:47,460 --> 00:34:50,505 We gaan even praten. Ik hou niet van zijn geklets. 475 00:34:50,588 --> 00:34:52,757 Wacht. Ik heb belangrijk werk te doen. -Ga naar binnen. 476 00:34:55,301 --> 00:34:57,637 Er is een misverstand. Ik doe gewoon mijn werk. 477 00:34:59,222 --> 00:35:02,391 Zeg eens, meneer de sociaal werker. Werk je met Bram Becker? 478 00:35:03,309 --> 00:35:04,852 Ja, dat zei ik. 479 00:35:06,312 --> 00:35:08,272 Ja, vast wel. 480 00:35:11,901 --> 00:35:12,902 Wegwezen. 481 00:35:13,653 --> 00:35:17,281 Ik zeg dat een onbekende Nederlander me overmeesterde. Hij is ontsnapt. 482 00:35:17,865 --> 00:35:20,785 Wat? Als ik wegloop, schiet je me in de rug. 483 00:35:20,868 --> 00:35:23,454 Ga, dommerik, voor iemand het ziet. 484 00:35:24,747 --> 00:35:26,374 Doe Bram Becker de groeten van me. 485 00:35:34,298 --> 00:35:35,716 Ik probeerde het ze af te raden. 486 00:35:35,800 --> 00:35:38,010 Ze moeten hem meenemen. -Goed. Daar gaan we. 487 00:35:38,094 --> 00:35:39,929 Je kan hem niet naar het ziekenhuis brengen. 488 00:35:40,012 --> 00:35:41,305 Toch wel. We moeten. 489 00:35:41,389 --> 00:35:42,974 Jan komt zo met de wilgenbast. 490 00:35:43,057 --> 00:35:44,350 Wilgenbast zal niet meer helpen. 491 00:35:44,433 --> 00:35:46,561 Hij heeft goede zorg nodig. -Zeker dat hij stervende is? 492 00:35:46,644 --> 00:35:48,646 Wat? Nee, maar we weten niet wat het is. 493 00:35:48,729 --> 00:35:52,775 Als hij opgepakt wordt, zal hij sterven. Wij worden opgepakt en jullie ook. 494 00:35:52,859 --> 00:35:56,571 Zijn moeder ook, en zijn moeder, onze huisbazin en nog acht anderen... 495 00:35:56,654 --> 00:35:59,782 ...kinderen en ze zullen allemaal sterven. Zo veel mensen. Dus, als... 496 00:36:00,241 --> 00:36:01,951 Daar is hij. Jan, de wilgenbast. 497 00:36:02,243 --> 00:36:04,120 Ik zei al dat wilgenbast niet meer helpt. 498 00:36:04,203 --> 00:36:06,080 Probeer het. Jan? 499 00:36:06,539 --> 00:36:07,665 Ik heb het niet. 500 00:36:08,791 --> 00:36:11,460 Wat? Ik vroeg je één ding. 501 00:36:12,003 --> 00:36:14,797 We gaan. Ik wil niet nog een leven op mijn geweten hebben. 502 00:36:17,425 --> 00:36:18,551 O, mijn god. -Kuno. 503 00:36:20,928 --> 00:36:21,971 O, God. 504 00:36:23,431 --> 00:36:24,557 Ik voel... 505 00:36:28,019 --> 00:36:29,187 ...me zo veel beter. 506 00:36:30,771 --> 00:36:31,939 Ja, dat is beter. 507 00:36:39,030 --> 00:36:42,408 Ik was boven en hoorde een man gillen. Is iedereen in orde? 508 00:36:43,159 --> 00:36:45,912 Ja, iedereen is in orde. -Ja. Alles is in orde. 509 00:36:45,995 --> 00:36:48,789 Alles is in orde. Sorry. Het strijkijzer viel op mijn voet. 510 00:36:48,873 --> 00:36:50,416 Ik gilde als een speenvarken. 511 00:36:51,459 --> 00:36:53,711 Bedankt voor je bezorgdheid. -Geen probleem. 512 00:36:56,047 --> 00:36:57,548 Leg er wat ijs op. 513 00:36:58,132 --> 00:36:59,425 Bedankt. -Ja. 514 00:36:59,634 --> 00:37:00,801 Goed. -Bedankt. 515 00:37:06,057 --> 00:37:08,434 Het voelde alsof er een hamer binnenin mijn gezicht klopte. 516 00:37:08,517 --> 00:37:10,019 Toen verdween het plots. 517 00:37:11,229 --> 00:37:14,649 We denken dat een abces met grote infectie is gebarsten. 518 00:37:15,107 --> 00:37:17,693 We moeten bij hem blijven om te zorgen dat het niet erger wordt... 519 00:37:17,777 --> 00:37:19,779 ...maar hij lijkt in orde. 520 00:37:21,530 --> 00:37:22,657 Dat is geweldig. 521 00:37:22,740 --> 00:37:25,117 Je mag van geluk spreken dat we twee fijne verpleegsters... 522 00:37:25,201 --> 00:37:26,619 ...in ons huis hebben, hè, Kuno? 523 00:37:38,589 --> 00:37:40,549 Wat is er? -Niets. 524 00:37:42,677 --> 00:37:44,887 Ik vroeg je één ding. 525 00:37:45,596 --> 00:37:49,100 Ik voed acht Joden op het werk, je brengt vijf extra mensen in mijn huis. 526 00:37:49,183 --> 00:37:51,018 En je kunt geen wilgenbast halen? 527 00:37:51,102 --> 00:37:53,980 Ik heb wel wilgenbast gehaald en toen werd ik opgepakt. 528 00:37:54,230 --> 00:37:55,398 Wat? 529 00:37:55,940 --> 00:38:00,945 Het is oké, ze lieten me gaan. Ze namen mijn fiets in. Voor de banden. 530 00:38:01,028 --> 00:38:02,113 Waarom arresteerden ze je? 531 00:38:02,738 --> 00:38:05,074 Omdat ze het kunnen, Miep. -Wat heb je gedaan? 532 00:38:05,324 --> 00:38:09,537 Niets. Ik zei dat ik mijn fiets nodig had en opeens vonden ze me opstandig. 533 00:38:09,954 --> 00:38:11,455 Waarom... Wat zei je? 534 00:38:11,914 --> 00:38:12,832 Waarom de ondervraging? 535 00:38:12,915 --> 00:38:16,460 Omdat ik me de hele dag al inbeeld hoe we Kuno's lijk naar buiten slepen... 536 00:38:16,544 --> 00:38:18,254 ...en hem in de gracht gooien. 537 00:38:18,754 --> 00:38:20,965 Ik weet letterlijk niet wat we anders hadden gemoeten. 538 00:38:21,674 --> 00:38:23,551 Alles stort in en jij... 539 00:38:23,634 --> 00:38:26,387 Ik kom thuis en je wilt de overwinningen vieren, of... 540 00:38:36,105 --> 00:38:39,817 Mrs Frank liep vandaag weg uit het achterhuis. 541 00:38:41,235 --> 00:38:44,405 Wat? -Ja, ze liep gewoon weg. 542 00:38:44,655 --> 00:38:48,492 Ze had de straat op kunnen gaan. en naar haar kapster lopen. 543 00:38:48,826 --> 00:38:51,537 Ze staat op het punt in te storten, Jan... 544 00:38:51,620 --> 00:38:54,290 ...en ik misschien ook. Dan moet je daar ook mee omgaan. 545 00:38:54,373 --> 00:38:58,085 Toch neem je meer mensen naar huis. Ooit redden we ze niet langer. 546 00:38:58,169 --> 00:39:00,963 We brengen ze in meer gevaar. Er moet een grens zijn. 547 00:39:01,339 --> 00:39:04,550 De nazi's pakken elke dag steeds meer mensen op. 548 00:39:05,092 --> 00:39:07,428 We moeten er dus steeds meer redden. 549 00:39:08,095 --> 00:39:12,725 We kunnen niet stoppen en vieren, maar we kunnen helemaal niet stoppen. 550 00:39:13,476 --> 00:39:16,228 We kunnen ons nooit afvragen of we meer hadden kunnen doen. 551 00:39:16,896 --> 00:39:20,107 Denk je dat ik dat niet weet? 552 00:39:20,191 --> 00:39:21,233 Waar ga je heen? 553 00:39:21,317 --> 00:39:24,278 Ik ga bij Kuno zitten om te zorgen dat hij in leven blijft. 554 00:39:24,362 --> 00:39:25,696 Ik zal met Bram praten... 555 00:39:25,780 --> 00:39:26,906 ...of we er een manier is... 556 00:39:26,989 --> 00:39:29,617 ...om nog vier Joden uit een stad in lockdown te krijgen. 557 00:39:29,700 --> 00:39:31,327 Hoe moet ik die vier Joden voeden? 558 00:39:31,410 --> 00:39:33,996 En een illegale radio door de stad smokkelen naar nog acht Joden... 559 00:39:34,080 --> 00:39:36,499 ...die ik op mijn werk verberg. -Het is geen wedstrijd. 560 00:39:36,791 --> 00:39:37,917 Nazi. 561 00:40:03,692 --> 00:40:06,946 Oké, we gaan. Kom, die kant uit. 562 00:40:08,906 --> 00:40:10,741 Krijgen we daar nieuwe identiteitskaarten? 563 00:40:10,825 --> 00:40:13,786 Je volgende contactpersoon heeft ze. -We hielden jullie bezig. 564 00:40:14,203 --> 00:40:17,957 Wat gaan jullie doen nu we weg zijn? -Ik zal wel iets bedenken, Max. 565 00:40:21,585 --> 00:40:23,254 Halt. -Wacht. 566 00:40:24,755 --> 00:40:26,173 Niemand bewegen. 567 00:40:34,640 --> 00:40:38,477 Plaats jullie handen tegen de muur. -Doe wat hij zegt. Tegen de muur. 568 00:40:43,065 --> 00:40:44,066 Tot na de oorlog. 569 00:40:45,943 --> 00:40:46,944 We kunnen vluchten. 570 00:40:47,945 --> 00:40:49,155 Moeten we vluchten? -Nee. 571 00:40:50,114 --> 00:40:53,701 Doe wat hij zegt. Wat ze ook zeggen, doe het. 572 00:40:53,784 --> 00:40:56,787 Luister naar meneer de sociaal werker. Draai om. 573 00:40:58,330 --> 00:40:59,582 Kom mee. 574 00:41:00,541 --> 00:41:03,294 Dit is ons contactpersoon. 575 00:41:04,837 --> 00:41:08,382 Iedereen in de vrachtwagen. Snel. 576 00:41:09,091 --> 00:41:10,217 In de vrachtwwagen. 577 00:41:48,547 --> 00:41:50,633 Klootzakken. 578 00:42:13,072 --> 00:42:14,073 Hallo? 579 00:42:15,491 --> 00:42:19,411 Mr Kleiman? Mr Kugler? 580 00:42:27,336 --> 00:42:30,839 Zo onvoorzichtig. Zo slordig. 581 00:42:30,923 --> 00:42:33,300 Al die stoelen rond de radio... 582 00:42:33,384 --> 00:42:37,304 ...de illegale radio en naar de BBC luisteren. Begrijpen jullie het gevaar? 583 00:42:37,388 --> 00:42:39,473 Wat met een inval? Het is alsof hier mensen wonen. 584 00:42:39,557 --> 00:42:41,433 Miep, luister. -Jullie kunnen na de uren... 585 00:42:41,517 --> 00:42:44,186 ...niet meer naar beneden. Jullie moeten hier blijven. 586 00:42:44,270 --> 00:42:46,981 Ik vind het niet leuk, maar ik moet jullie in leven houden... 587 00:42:47,064 --> 00:42:49,066 ...en als jullie me er niet bij helpen... -Miep. 588 00:42:49,149 --> 00:42:51,402 De geallieerden zijn in Frankrijk geland. 589 00:42:51,485 --> 00:42:52,945 Ze noemen het D-day. 590 00:42:53,028 --> 00:42:54,613 Wat? -Ze zijn hier. 591 00:42:54,697 --> 00:42:56,782 Daarom moesten we beneden luisteren. 592 00:42:56,907 --> 00:42:58,951 Waar zijn ze geland? -Normandië. 593 00:42:59,034 --> 00:43:02,663 Net zoals de koningin zei. We worden bevrijd. 594 00:43:03,414 --> 00:43:05,374 De radio, Miep. Bedankt. 595 00:43:07,126 --> 00:43:08,502 Normandië. Hier. 596 00:43:08,836 --> 00:43:10,504 Wanneer, Otto? Tegen het einde van het jaar? 597 00:43:10,588 --> 00:43:12,798 Het is mogelijk. Ik denk half oktober. 598 00:43:13,048 --> 00:43:16,635 Kunnen we in de herfst naar school? -Het is mogelijk, schat. 599 00:43:16,719 --> 00:43:21,432 Eerst bezoek ik een echte tandartspraktijk. Niet slecht bedoeld. 600 00:43:37,114 --> 00:43:40,618 Gerrit? -Hé, mag ik binnenkomen? Ja? 601 00:43:40,701 --> 00:43:43,120 Het is niet je gebruikelijke dag. Is alles in orde? 602 00:43:44,371 --> 00:43:47,374 Een van mijn leveranciers had een overschot. 603 00:43:48,626 --> 00:43:51,503 Ik dacht dat je iets zoets misschien wel zou appreciëren. 604 00:43:52,421 --> 00:43:56,467 Of je kan ze met wie dan ook delen, die ervan kan genieten. 605 00:44:00,596 --> 00:44:01,472 Aardbeien. 606 00:44:01,555 --> 00:44:04,224 Niet te geloven. -O, mijn god. 607 00:44:04,308 --> 00:44:06,977 We kunnen ze niet allemaal opeten. -We kunnen proberen. 608 00:44:07,061 --> 00:44:12,191 Soms moet je even vieren. We gaan jam maken. 609 00:44:12,274 --> 00:44:15,319 Ik heb vroeg afgesloten. Beneden zit alles potdicht. 610 00:44:15,402 --> 00:44:18,197 Ik heb een paar dozijn handen en een meesterjammaker. 611 00:44:18,280 --> 00:44:19,531 Wie is dit? -Ik. 612 00:44:21,909 --> 00:44:22,910 's Werelds beste... 613 00:44:23,994 --> 00:44:26,413 Wacht. Probeer maar. Klaar? 614 00:44:29,333 --> 00:44:30,292 Nee, ik wil 't proberen. 615 00:44:30,376 --> 00:44:34,338 Ik denk dat ze het noorden oprukken. -Ik denk het niet. Wat denk jij, Miep? 616 00:44:35,714 --> 00:44:39,259 Dat je een aardbeiendief bent. 617 00:44:41,345 --> 00:44:43,097 Ja, dat hebben we vastgesteld. 618 00:44:45,099 --> 00:44:49,561 Ik denk niet dat we alles nodig hebben. -Wie is de expert jammaker? Jij of ik? 619 00:44:49,937 --> 00:44:51,522 Miep wordt brutaal. 620 00:44:52,147 --> 00:44:54,024 Nee. Miep is perfect. 621 00:44:57,236 --> 00:44:59,947 Ik verhuis naar Palestina om er te werken bij een kibboets. 622 00:45:00,030 --> 00:45:01,824 Wat? Nee, het is te ver. 623 00:45:01,907 --> 00:45:03,867 Te ver? -Ik zal er ook zijn. 624 00:45:04,284 --> 00:45:06,954 Ik wil vroedvrouw worden. Baby's ter wereld helpen. 625 00:45:08,539 --> 00:45:11,417 En jij, mama? Wat ga jij na de oorlog doen? 626 00:45:11,500 --> 00:45:12,668 Ja, wat ga jij doen? 627 00:45:13,085 --> 00:45:15,838 Ik heb er nog niet over nagedacht. Nou, misschien... 628 00:45:16,839 --> 00:45:22,720 ...de zon op ons gezicht voelen, samen met elkaar. Buiten. Ja. 629 00:45:22,803 --> 00:45:26,181 We weten allemaal dat Anne schrijfster wordt. 630 00:45:27,057 --> 00:45:31,770 Misschien komt ze in Hollywood terecht, zoals die mensen op haar muur. 631 00:45:32,479 --> 00:45:35,941 Als je dat dagboek uitgeeft, Anne, wil ik het eerst lezen. 632 00:45:36,024 --> 00:45:37,276 Geen schijn van kans. 633 00:45:37,359 --> 00:45:43,240 Enkel mijn stukken. Vertel je over die keer mijn haar in de gootsteen vastzat? 634 00:45:45,200 --> 00:45:48,537 Ik heb al gezegd dat jullie het mogen lezen als het af is en niet eerder. 635 00:45:52,499 --> 00:45:53,876 Bedankt hiervoor. 636 00:45:54,877 --> 00:45:56,837 Je mag Gerrit, de aardappelman, bedanken. 637 00:45:57,129 --> 00:45:59,256 Doet me denken aan onze eerste ontmoeting. 638 00:46:00,632 --> 00:46:02,843 Je probeerde dagenlang de jam te perfectioneren. 639 00:46:02,926 --> 00:46:07,264 Je leerde alle valkuilen en trucjes. Je gaf nooit op. 640 00:46:07,806 --> 00:46:12,478 Ik wilde de baan en deed wat u zei. -Je haatte elke seconde ervan. 641 00:46:12,561 --> 00:46:16,356 'Mr Frank, ik ben geen huisvrouw en ik wil het nooit worden.' 642 00:46:17,649 --> 00:46:19,318 Waarom ontsloeg u me niet? 643 00:46:24,490 --> 00:46:26,658 Kun je je voorstellen waar we dan nu zouden zijn? 644 00:46:29,661 --> 00:46:31,789 Papa. -Ja. 645 00:46:31,872 --> 00:46:35,626 Wat ga jij doen na de oorlog? -Hetzelfde als nu. 646 00:46:35,709 --> 00:46:40,422 Dickens lezen en luisteren naar de mooie geluiden die mijn gezin maakt. 647 00:46:41,465 --> 00:46:43,342 Maar ik zal chocolade eten... 648 00:46:44,051 --> 00:46:46,720 ...en echte, onvervalste koffie drinken. 649 00:46:47,679 --> 00:46:51,308 We hoeven die vreselijk stinkende badkamer niet meer delen. 650 00:46:53,644 --> 00:46:55,437 Zo is dat. Vreselijk. 651 00:46:59,149 --> 00:47:00,067 Wat? 652 00:47:00,943 --> 00:47:02,027 Wat? 653 00:47:03,862 --> 00:47:05,697 Alles voelt anders aan. 654 00:47:06,448 --> 00:47:10,994 De hele stad, de mensen, de lucht. Wetende dat de geallieerden komen. 655 00:47:13,247 --> 00:47:15,999 Er is niets veranderd. Kijk rond. 656 00:47:16,834 --> 00:47:20,796 Een dode man dreef enkele weken geleden nog in die gracht. 657 00:47:22,881 --> 00:47:23,924 Je hebt gelijk. 658 00:47:24,883 --> 00:47:27,177 De laatste tijd heb ik het gevoel dat het onmogelijk is... 659 00:47:27,261 --> 00:47:29,847 ...dat het terug normaal wordt. Maar vandaag... 660 00:47:31,223 --> 00:47:33,267 ...zie ik het. Voel je dat? 661 00:47:34,893 --> 00:47:37,604 Ik wil wel. Maar weet je... 662 00:47:37,688 --> 00:47:40,607 ...ik moet nog steeds elke morgen boodschappen doen... 663 00:47:41,608 --> 00:47:44,570 ...en dr Pfeffer de brieven van Lotte geven... 664 00:47:44,653 --> 00:47:47,614 ...en Anne alles vertellen wat ik tijdens de dag gedaan heb. 665 00:47:47,698 --> 00:47:51,034 Verhinderen dat Mrs Van Pels en Mrs Frank elkaar vermoorden. 666 00:47:52,911 --> 00:47:55,080 Het helpt me niet zo te denken. 667 00:47:57,624 --> 00:48:00,961 Ik moet blijven doen wat ik doe tot ze vrij zijn. 668 00:48:03,255 --> 00:48:06,341 Dan pas zal het anders aanvoelen. 669 00:48:10,095 --> 00:48:11,221 Je bent slecht. 670 00:48:12,264 --> 00:48:15,392 De koffie is klaar als je wil. -Bedankt. 671 00:48:15,726 --> 00:48:16,768 Wat is er grappig? 672 00:48:18,562 --> 00:48:19,563 Kugler. 673 00:48:19,646 --> 00:48:21,106 Kugler? 674 00:48:21,481 --> 00:48:25,193 Er zijn tientallen woorden om hem te omschrijven voor ik hem grappig noem. 675 00:48:30,198 --> 00:48:33,410 Wat doe je daar beneden? God, we zullen overal bonen vinden... 676 00:48:33,493 --> 00:48:35,037 ...tot de oorlog voorbij is. 677 00:48:39,124 --> 00:48:40,167 Geen beweging. 678 00:48:41,960 --> 00:48:43,420 Blijf zitten. 679 00:49:53,991 --> 00:49:55,993 Ondertiteld door: Jonathan Petyt