1
00:00:06,043 --> 00:00:09,003
NETFLIX BELGESEL DİZİSİ
2
00:00:23,523 --> 00:00:27,363
{\an8}Hanauma Koyu
dünyada en sevdiğim yerlerden biridir.
3
00:00:29,123 --> 00:00:32,683
Ben Hawai'de büyüdüm.
Burası evimin arka bahçesi sayılırdı.
4
00:00:35,843 --> 00:00:38,403
Doğal yaşama olan sevgim burada başladı.
5
00:00:40,483 --> 00:00:44,323
Ben büyürken
vahşi yaşam ve günlük yaşam alanları
6
00:00:44,403 --> 00:00:45,523
birbiriyle özdeşti,
7
00:00:46,163 --> 00:00:48,403
hayatlarımızın elzem parçalarıydılar.
8
00:00:50,323 --> 00:00:53,523
Çocuklarım ve torunlarım için
dünyadaki vahşi alanların
9
00:00:53,603 --> 00:00:56,603
varlıklarını koruyacaklarından
emin olmak istiyorum.
10
00:00:57,563 --> 00:01:02,523
Gezegenimizin en harika ulusal parkları
ve yaban hayatına bir övgü olan,
11
00:01:02,603 --> 00:01:05,363
ortak mirasımızın
doğal harikalarına uzanan bu yolculukta
12
00:01:05,443 --> 00:01:06,683
siz de bana katılın.
13
00:01:14,923 --> 00:01:18,083
MUCİZEVİ BİR DÜNYA
14
00:01:19,283 --> 00:01:22,523
Annem anlatırdı,
hamileyken buraya gelip oturur,
15
00:01:23,003 --> 00:01:25,363
okyanusun sesini dinler
16
00:01:25,843 --> 00:01:29,403
ve dalgaların
mercan resiflerine çarpışını seyredermiş.
17
00:01:30,323 --> 00:01:33,043
"Sakinliğinin sebebi bu" der,
bana takılırdı.
18
00:01:34,283 --> 00:01:37,763
Daha dünyaya bile gelmeden
burada çok vakit geçirmişim.
19
00:01:41,523 --> 00:01:43,483
Altı yaşındayken Hanauma Koyu da
20
00:01:43,563 --> 00:01:46,883
sayıları giderek artan
koruma altındaki vahşi alanlara katıldı.
21
00:01:47,763 --> 00:01:52,043
İlk baştaki bakir doğayı
zevk için koruma altına alma arzusu,
22
00:01:52,123 --> 00:01:55,363
bu alanların
gelecek nesillere aktarılmasını hedefleyen
23
00:01:55,443 --> 00:01:57,563
dünya çapında bir harekete dönüştü.
24
00:02:11,163 --> 00:02:13,803
Bu alanlar,
günlük hayatın yüklerinden kaçtığımız,
25
00:02:15,043 --> 00:02:17,723
çocuklarımıza ilham veren alanlardır.
26
00:02:18,763 --> 00:02:21,483
Bu alanlar,
tehlike altındaki türlerin sığınağı…
27
00:02:23,683 --> 00:02:25,923
…ve bilimsel araştırmaların yuvasıdır.
28
00:02:29,243 --> 00:02:32,563
Dünyadaki yaşamın o muazzam düzenini
beslemekle kalmaz,
29
00:02:33,443 --> 00:02:35,083
ayrıca iklimimizi dengeler,
30
00:02:35,683 --> 00:02:36,923
havamızı temizler,
31
00:02:37,803 --> 00:02:40,083
suyumuzu arındırırlar.
32
00:02:42,163 --> 00:02:45,323
İnsanlık, bu vahşi alanları
ilk korumaya başladığında
33
00:02:45,403 --> 00:02:48,763
ne kadar önem kazanacaklarını bilmiyordu.
34
00:02:50,923 --> 00:02:52,683
Oysa günümüzde bu alanlar
35
00:02:52,763 --> 00:02:56,963
bakir doğa ve yaban hayatının
ayakta kalan son kalelerinden.
36
00:03:01,603 --> 00:03:04,003
Bazıları öyle uzakta ki sırlarını
37
00:03:04,563 --> 00:03:08,243
yeni yeni açığa çıkarmaya başladık.
38
00:03:11,723 --> 00:03:16,083
Örneğin Afrika'nın batı kıyısında yer alan
Gabon'daki Loango Ulusal Parkı.
39
00:03:21,923 --> 00:03:25,003
Tropik orman hayvanlarının cenneti.
40
00:03:29,323 --> 00:03:34,163
Buradaki canlıların birçoğu
aynı yere doğru çekiliyorlar.
41
00:03:41,843 --> 00:03:42,723
Plaja.
42
00:03:49,923 --> 00:03:54,203
Uçsuz bucaksız Kongo Yağmur Ormanlarının
Atlantik Okyanusu ile buluştuğu
43
00:03:54,283 --> 00:03:56,763
son yerlerden biri.
44
00:04:02,203 --> 00:04:03,043
Bufalolar,
45
00:04:03,123 --> 00:04:06,203
deniz tuzuyla kaplı
bu bitki örtüsüyle besleniyorlar.
46
00:04:09,883 --> 00:04:12,683
Bu, yağmur ormanlarında
zor bulunan bir mineral.
47
00:04:27,843 --> 00:04:29,563
Bir ırmak domuzu.
48
00:04:32,283 --> 00:04:34,763
Canı taze deniz ürünü istiyor.
49
00:04:42,363 --> 00:04:47,043
Afrika orman filleri plaja gelerek
dev deniz canlılarının arasına karışıyor.
50
00:04:50,363 --> 00:04:53,043
Bu bir tonluk
deri sırtlı deniz kaplumbağası gibi.
51
00:05:00,603 --> 00:05:02,363
Aralarında bir canlı var ki
52
00:05:02,443 --> 00:05:07,523
deniz kenarının tüm nimetlerinden
nasıl faydalanacağını çoktan keşfetmiş.
53
00:05:13,243 --> 00:05:16,683
Gündüzleri hipopotamlar kendilerini
lagünün tatlı sularına bırakıyor.
54
00:05:19,363 --> 00:05:20,723
Güneşten kaçıyorlar.
55
00:05:24,683 --> 00:05:25,883
Akşam yaklaşınca
56
00:05:26,563 --> 00:05:30,163
genelde iç bölgelere,
favori otlaklarına gidiyorlar.
57
00:05:33,763 --> 00:05:35,043
Bu arkadaş hariç.
58
00:05:49,243 --> 00:05:50,763
Onun başka fikirleri var.
59
00:06:07,083 --> 00:06:10,883
Doğru sörf yapmaya!
60
00:06:46,883 --> 00:06:49,923
Üç tonluk gövdesi tuzlu suda hafifliyor.
61
00:06:52,283 --> 00:06:54,283
Dalgalar parazitleri temizliyor,
62
00:06:54,363 --> 00:06:57,003
gün boyu oluşan sıyrık ve çürüklerin
acısını azaltıyor.
63
00:07:05,483 --> 00:07:09,603
Atlantik Okyanusu'nda hipopotamları
başka hiçbir yerde göremezsiniz.
64
00:07:17,643 --> 00:07:19,723
Ama buraya sırf dalmaya gelmiyor.
65
00:07:26,803 --> 00:07:29,163
Asıl dalgaların peşinde.
66
00:07:38,483 --> 00:07:41,603
Kabaran okyanusla kuzeye,
kıyıdan yukarı sürükleniyor.
67
00:07:57,763 --> 00:08:00,163
Akşam yemeği için
favori yerine ulaşana dek.
68
00:08:14,163 --> 00:08:17,963
Artık iştahı da açıldı,
tüm geceyi otlayarak geçirecek.
69
00:08:26,563 --> 00:08:31,643
Kıyı boyunca güneş batarken
diğer hipopotamlar da aynısını yapacaklar.
70
00:08:35,883 --> 00:08:38,643
Dalgalarla oynamak için
lagünlerini terk edecekler.
71
00:08:46,883 --> 00:08:49,283
Loango'nun sörfçü hipopotamları.
72
00:08:53,163 --> 00:08:54,283
Bu da gösteriyor ki
73
00:08:55,083 --> 00:08:58,883
doğal yaşam
bizi şaşırtmaya devam edebiliyor,
74
00:08:59,483 --> 00:09:01,963
tabii gelişmesine izin verdiğimiz sürece.
75
00:09:11,723 --> 00:09:13,723
Doğanın son kaleleri
76
00:09:14,323 --> 00:09:16,803
sıklıkla ulaşılması zor alanlarda yer alır
77
00:09:18,363 --> 00:09:21,883
bu nedenle ulusal parklar
konik hayvanlar,
78
00:09:23,443 --> 00:09:25,363
nadir ve sıra dışı canlılar için
79
00:09:26,443 --> 00:09:29,323
önemli ve değerli sığınaklardır.
80
00:09:35,443 --> 00:09:39,283
Afrika'nın diğer ucunda,
Madagaskar adasında ise
81
00:09:39,883 --> 00:09:43,963
Tsingy de Bemaraha Ulusal Parkı
yer alıyor.
82
00:09:50,003 --> 00:09:52,683
Geçit vermez bu taştan kale sayesinde
83
00:09:52,763 --> 00:09:57,243
dünyada başka hiçbir yerde bulunmayan
bazı türler ortaya çıkmış.
84
00:10:00,443 --> 00:10:01,603
Bir kaya iguanası.
85
00:10:02,203 --> 00:10:05,363
Daha yeni keşfedildi
ve daha önce hiç filme alınmadı.
86
00:10:09,003 --> 00:10:13,043
Uzun parmakları ve pençeleri sayesinde
dik kaya yüzeyini kavrayabiliyor.
87
00:10:20,803 --> 00:10:23,523
Bu yükseltileri çevreleyen orman,
88
00:10:24,803 --> 00:10:26,963
Tsingy'ye has nadir canlıların evi.
89
00:10:34,483 --> 00:10:37,483
Parkın en zor bulunan sakini de dâhil.
90
00:10:41,123 --> 00:10:42,963
Decken sifakası.
91
00:10:49,523 --> 00:10:52,963
Tehlike altındaki bu lemurların çoğu
bu parkı yuvası edinmiş.
92
00:10:58,483 --> 00:11:02,843
Çoğu primat gibi zamanlarının çoğunu
ağaçların güvenliğinde geçiriyorlar.
93
00:11:11,763 --> 00:11:15,003
Bu küçük grubun yeni bir sorumluluğu var.
94
00:11:29,963 --> 00:11:34,563
Sadece sekiz haftalık,
yakında dayanıklılığı bir testten geçecek.
95
00:11:40,443 --> 00:11:43,043
Bu yüzden annesi ona
bolca cesaret veriyor.
96
00:11:48,523 --> 00:11:51,123
Ondan ayrılıp
yeni dünyasını keşfetmesi için…
97
00:11:53,483 --> 00:11:55,403
…ona öz güven kazandırıyor.
98
00:12:08,443 --> 00:12:09,563
Parktaki yaşam için
99
00:12:10,043 --> 00:12:12,803
en iyisi tırmanma ve zıplama eğitimi.
100
00:12:25,083 --> 00:12:29,643
Zamanla tek sıçrayışta
dokuz metre mesafe katedebilecek.
101
00:12:34,883 --> 00:12:37,923
O zamana kadar
bebek adımlarıyla ilerlemeli.
102
00:12:50,163 --> 00:12:52,723
Bunaltıcı güneş onu yıldırmıyor olabilir
103
00:12:53,403 --> 00:12:55,123
ama diğerleri gölgede dinlenerek
104
00:12:55,603 --> 00:12:57,243
enerjilerini saklıyor.
105
00:13:09,003 --> 00:13:11,163
Sezonun en kurak zamanı.
106
00:13:13,283 --> 00:13:17,243
Sifakalar gıda ve su için
çoğunlukla yapraklara muhtaçlar.
107
00:13:19,723 --> 00:13:23,323
Ama ormanın kendilerine düşen alanında
kaynaklar tükenmekte.
108
00:13:32,523 --> 00:13:36,683
Yegâne tatlı su kaynağı
sivri kayaların arasına dağılmış olan
109
00:13:36,763 --> 00:13:38,843
küçük, gölgeli koruma alanlarında.
110
00:13:45,843 --> 00:13:49,563
Dişiler kararı verdi,
artık harekete geçme vakti.
111
00:14:00,243 --> 00:14:04,243
Hayatla aralarında
sarp ve jilet gibi keskin kulelerle dolu
112
00:14:04,323 --> 00:14:05,323
bir labirent var.
113
00:14:08,603 --> 00:14:11,323
Aşağıda içi boş yarıklar görünüyor.
114
00:14:19,923 --> 00:14:23,843
Bebek tüm gücüyle
annesine sıkı sıkı tutunmalı.
115
00:14:33,523 --> 00:14:39,403
Onun ağırlığı da eklenince her hamlesinin
nokta atışı bir hassasiyette olması gerek.
116
00:14:51,723 --> 00:14:55,123
Tek bir yanlış adım
ölümcül sonuçlar doğurabilir.
117
00:15:08,363 --> 00:15:09,683
Bu bir labirent
118
00:15:10,403 --> 00:15:12,483
ama bildikleri gizli bir rota var.
119
00:15:29,403 --> 00:15:31,683
Bir gün o da öğrenecek
120
00:15:32,683 --> 00:15:35,443
ama şimdilik tek yapması gereken
121
00:15:36,723 --> 00:15:37,683
sıkıca tutunmak.
122
00:15:43,483 --> 00:15:46,803
Usta avcılar
korunmasız kayaları kolaçan ediyor.
123
00:15:49,763 --> 00:15:52,643
Daha fazla açıkta kalmamalılar.
124
00:16:00,203 --> 00:16:02,203
Anne son bir atak yapıyor…
125
00:16:08,963 --> 00:16:10,563
…ve güvenle yaklaşıyor…
126
00:16:15,003 --> 00:16:16,123
…ta ki…
127
00:16:18,123 --> 00:16:21,523
…kayalar arasına gizlenmiş
koruma alanına varana dek.
128
00:16:24,043 --> 00:16:25,883
Leziz yapraklarla dolu.
129
00:16:36,043 --> 00:16:38,843
Destansı ve yorucu bir yolculuk.
130
00:16:45,163 --> 00:16:49,763
Gelecek yıllarda
çok kez tekrarlayacağı bir yolculuk.
131
00:16:58,243 --> 00:17:00,283
Ulusal park ne kadar izole ise
132
00:17:01,363 --> 00:17:03,763
yaşayan canlılar o kadar sıra dışı
133
00:17:04,523 --> 00:17:07,323
ve davranışları da o kadar olağanüstüdür.
134
00:17:09,243 --> 00:17:12,763
Bu nedenle adaların korunması
özellikle önem arz eder.
135
00:17:14,883 --> 00:17:17,643
Japonya'nın güneyindeki bu ada gibi.
136
00:17:19,523 --> 00:17:24,283
Yakuşima Ulusal Parkı'na
ve eski bir ormana ev sahipliği yapıyor.
137
00:17:30,203 --> 00:17:32,283
Yosunlar zemini halı gibi kaplamış.
138
00:17:34,603 --> 00:17:36,043
İncir ve banyan ağaçları
139
00:17:36,883 --> 00:17:39,203
tüm tabiata kök salıyor.
140
00:17:42,443 --> 00:17:44,243
Bazıları bin yıldan eski olan
141
00:17:44,963 --> 00:17:47,163
dev Japon sedir ağaçları
142
00:17:47,883 --> 00:17:49,723
yukarıya doğru uzanıyor.
143
00:17:56,443 --> 00:17:59,243
Bu izolasyon
buradaki canlıları şekillendirmiş.
144
00:18:00,443 --> 00:18:04,523
Adalarda yaşayanların çoğu
ana karadaki kuzenlerinden daha küçük.
145
00:18:08,243 --> 00:18:11,643
Bu sika geyiği sadece 91 cm boyunda.
146
00:18:20,523 --> 00:18:23,203
Çürümüş yapraklar karnını doyursa da
147
00:18:23,883 --> 00:18:25,723
çok leziz oldukları söylenemez.
148
00:18:29,923 --> 00:18:33,003
Tatlı düşkünlüğüne çare olmuyor.
149
00:18:38,003 --> 00:18:41,763
Yukarıdaki meyve ve tanelere
ulaşabilseydi keşke.
150
00:18:50,323 --> 00:18:52,883
Ama Yakuşima
rüzgârla düşen meyvelerle dolu.
151
00:18:53,563 --> 00:18:55,483
Sadece yerlerini bilmeniz gerek.
152
00:19:01,043 --> 00:19:02,643
Japon şebekleri.
153
00:19:17,123 --> 00:19:19,283
İşte bulmayı umut ettiği tayfa.
154
00:19:29,843 --> 00:19:32,963
Şimdi sadece sabırlı olmalı.
155
00:19:43,403 --> 00:19:45,803
Ormanın en tatlı yemeklerine
ulaşmanın yolu
156
00:19:45,883 --> 00:19:47,923
şebeklerden geçer.
157
00:20:09,763 --> 00:20:12,683
Derler ya, iyi şeyler bekleyeni bulur.
158
00:20:22,203 --> 00:20:24,843
Bu maymunların ne pasaklı beslendiklerini
159
00:20:25,523 --> 00:20:26,843
tüm geyikler biliyor.
160
00:20:39,963 --> 00:20:42,923
Düşürdükleri yiyecekler şeker dolu.
161
00:21:03,203 --> 00:21:04,923
Ama miktar sınırlı.
162
00:21:21,283 --> 00:21:24,483
Geyikler hâlâ fırsat varken
ziyafetin tadını çıkarıyor.
163
00:21:36,323 --> 00:21:40,723
Şaşkın bir erkek geyik
mükemmel bir eğlence hâline geliyor.
164
00:21:49,323 --> 00:21:52,843
Meğer bedava yemek diye bir şey yokmuş.
165
00:21:58,123 --> 00:22:00,283
Karınlarını doyurmanın karşılığında
166
00:22:00,363 --> 00:22:03,803
geyikle keyif gezisine çıkıyorlar.
167
00:22:12,803 --> 00:22:15,243
Dostları yanında tutmak iyidir.
168
00:22:19,203 --> 00:22:21,843
Ama burası kesinlikle son durak.
169
00:22:31,083 --> 00:22:34,483
Ulusal parklarımız vahşi yaşama
yemek ve sığınak sunmaktan
170
00:22:34,563 --> 00:22:36,163
çok daha fazlasını yapıyor.
171
00:22:40,283 --> 00:22:44,243
Bakir doğayı korumanın faydalarını
hâlâ keşfetmeye devam ediyoruz.
172
00:22:49,243 --> 00:22:50,763
1872'de
173
00:22:51,363 --> 00:22:54,363
ABD'nin batısındaki Yellowstone
174
00:22:55,323 --> 00:22:58,363
dünyanın ilk ulusal parkı ilan edildi.
175
00:23:00,603 --> 00:23:04,123
Rocky Dağları'nda
8987 hektarlık vahşi yaşam alanı.
176
00:23:19,123 --> 00:23:20,643
Jeolojik açıdan aktif
177
00:23:22,123 --> 00:23:23,563
ve göz alıcı.
178
00:23:32,563 --> 00:23:35,603
48 eyaletteki
en büyük vahşi yaşam konsantrasyonu
179
00:23:36,203 --> 00:23:38,403
burada yer alıyor.
180
00:23:50,923 --> 00:23:53,483
Amerika'nın en harika fikirlerinden biri.
181
00:23:55,123 --> 00:23:59,443
İnsanların faydası ve zevki için
tesis edildi.
182
00:24:02,323 --> 00:24:06,323
Öyle çok tutuldu ki
küresel bir hareketin fitilini ateşledi.
183
00:24:10,443 --> 00:24:12,803
Günümüzde toprakların %15'i
184
00:24:12,883 --> 00:24:16,803
ve okyanuslarımızın neredeyse %8'i
koruma altında.
185
00:24:17,603 --> 00:24:19,763
Çoğu benim ömrüm içinde gerçekleşti.
186
00:24:25,483 --> 00:24:30,043
Bizler artık son kalan
bu vahşi yaşam alanlarının gerçek değerini
187
00:24:30,883 --> 00:24:35,323
ve bu parklarımızda yaşananların
hepimizi birden etkilediğini anlıyoruz.
188
00:24:45,363 --> 00:24:46,843
Örneğin yağmur ormanları.
189
00:24:49,283 --> 00:24:53,363
Karadaki yaşamın yarıdan fazlasına
ev sahipliği yapıyorlar.
190
00:24:58,923 --> 00:25:03,083
Bu biyoçeşitliliği korumanın
neden önemli olduğundan emin değilseniz
191
00:25:03,163 --> 00:25:07,203
şunu düşünün:
Tüm ilaçlarımızın dörtte biri
192
00:25:07,883 --> 00:25:10,243
yağmur ormanlarından elde ediliyor.
193
00:25:14,963 --> 00:25:17,803
Hâlâ gözümüzün önünde saklanan
yeni tıbbi gelişmeleri
194
00:25:18,283 --> 00:25:20,283
keşfetmeye devam ediyoruz.
195
00:25:24,083 --> 00:25:27,083
Kosta Rika'da
Manuel Antonio Ulusal Parkı'nda
196
00:25:27,723 --> 00:25:30,723
tanıdık yüzler bile bizi şaşırtabiliyor.
197
00:25:32,643 --> 00:25:35,843
Üç parmaklı bir tembel hayvan
güneşin tadını çıkarıyor.
198
00:25:41,443 --> 00:25:46,243
En yavaş metabolizmaya sahip memeli
bu yüzden enerjisini boşa harcayamaz.
199
00:25:48,523 --> 00:25:49,483
Ama çok aç.
200
00:25:53,843 --> 00:25:56,483
Neyse ki fazla uzaklaşması gerekmiyor.
201
00:26:06,243 --> 00:26:09,363
Tek bir yaprağı sindirmek
madem bir ay sürebiliyor,
202
00:26:10,003 --> 00:26:12,963
doğru olanı aramak yerinde olabilir.
203
00:26:19,803 --> 00:26:22,603
Tüm tembel hayvanlar gibi
görmekte zorlandığından
204
00:26:23,443 --> 00:26:25,403
en iyi yaprakları koklayarak buluyor.
205
00:26:33,363 --> 00:26:35,083
Eski olanları pas geçiyor.
206
00:26:46,043 --> 00:26:49,683
Mükemmel olanı bulana dek.
207
00:27:02,283 --> 00:27:04,763
Ama akşam yemeğinin beklemesi gerekecek.
208
00:27:14,163 --> 00:27:15,363
Yağmurla üşüyor.
209
00:27:54,123 --> 00:27:55,603
Maymunların aksine
210
00:27:55,683 --> 00:27:58,123
hızlı hareket ederek ısınamıyor.
211
00:28:02,843 --> 00:28:06,403
Ama yağmur ormanı
muhteşem numarasını yapmak üzere
212
00:28:06,483 --> 00:28:09,883
en ideal şezlongu sunuyor.
213
00:28:11,203 --> 00:28:14,683
Renk değiştirerek
canlı bir yeşile dönüyor.
214
00:28:22,723 --> 00:28:26,043
Şu ana kadar
sadece tembel hayvanlarda görülen yosunlar
215
00:28:26,523 --> 00:28:28,683
ona eşsiz bir renk kazandırıyor.
216
00:28:32,403 --> 00:28:33,883
Hepsi bu kadar da değil.
217
00:28:35,403 --> 00:28:40,083
Kürkünde yaşayan
koca bir mikro krallık var.
218
00:28:40,643 --> 00:28:43,923
En az 80 tür burayı evi benimsemiş.
219
00:28:48,723 --> 00:28:52,683
Erişkinliklerini
yumuşak konaklarında geçiren
220
00:28:52,763 --> 00:28:54,483
tembel hayvan güveleri dâhil.
221
00:28:58,403 --> 00:29:03,403
Güneş ışığıyla ısınmış,
kalın, nemli mükemmel kürk karışımı
222
00:29:03,483 --> 00:29:07,123
içindeki küçük dünya için çok uygun.
223
00:29:09,843 --> 00:29:12,563
Bu nedenle bilim insanları
bu tembel hayvanın
224
00:29:12,643 --> 00:29:15,163
hepimize fayda sağlayabileceğine inanıyor.
225
00:29:17,843 --> 00:29:20,203
Minik bir ilaç fabrikası gibi.
226
00:29:20,923 --> 00:29:23,523
Kürkündeki mantar, kanser, sıtma,
227
00:29:23,603 --> 00:29:28,043
ve antibiyotiğe dirençli bakterilerle
savaşma potansiyeline sahip
228
00:29:28,123 --> 00:29:29,723
bazı kimyasallar üretiyor.
229
00:29:37,203 --> 00:29:40,123
Onu
ve yaşadığı yağmur ormanını koruyabilirsek
230
00:29:41,803 --> 00:29:45,203
bu uykucu tembel hayvan
hepimizi birden kurtarabilir.
231
00:29:55,723 --> 00:29:59,003
Parklarımızı
ve tüm sakinlerini korumak için
232
00:29:59,683 --> 00:30:04,443
sınırları ötesindeki toprakların
ve suyun sağlığını da korumalıyız.
233
00:30:09,123 --> 00:30:13,043
Çünkü korunan her bakir alan,
ne kadar uzak olursa olsun,
234
00:30:13,123 --> 00:30:15,203
dış dünyayla şu yollarla bağlantılıdır:
235
00:30:17,283 --> 00:30:18,843
Rüzgâr,
236
00:30:20,483 --> 00:30:21,363
su
237
00:30:22,403 --> 00:30:23,883
ve yaban hayattaki hareketler.
238
00:30:31,363 --> 00:30:33,603
Avustralya'nın kuzey kıyısı üzerinde
239
00:30:33,683 --> 00:30:38,003
sürüler hâlinde
çeyrek milyon saksağan kazı…
240
00:30:40,043 --> 00:30:42,883
…Kakadu Ulusal Parkı'na doğru
yola koyulmuş.
241
00:30:51,123 --> 00:30:55,683
Her şeyin kaderinin
suyun hareketine göre şekillendiği
242
00:30:57,083 --> 00:31:00,403
sulak alanlar, nehirler,
akmaz göllerle dolu bir manzara.
243
00:31:05,403 --> 00:31:06,723
Kurak mevsimde kazlar
244
00:31:06,803 --> 00:31:11,523
çamurlu sığlık alanlarda açığa çıkan
su kestaneleri ile midelerini doldurur.
245
00:31:15,163 --> 00:31:19,363
Ama birinin yüzüne gülen şans,
diğeri için tehlike demek olabilir.
246
00:31:23,763 --> 00:31:25,483
Tuzlu su timsahları,
247
00:31:26,043 --> 00:31:28,643
dünyanın en büyük sürüngenleridir.
248
00:31:33,243 --> 00:31:36,723
Kurak mevsim bu yırtıcılar için
çok tehlikeli bir zamandır.
249
00:31:40,923 --> 00:31:44,843
Derin sulara ulaşmaya çalışan
dört buçuk metrelik bir erkek,
250
00:31:44,923 --> 00:31:47,043
rakibinin alanından geçmek zorunda.
251
00:31:54,203 --> 00:31:56,163
Ama kumar oynamaya değer.
252
00:32:03,203 --> 00:32:08,123
Zamanında hareket etmeyen timsahların
kuruyan çamura saplanma riski var.
253
00:32:12,523 --> 00:32:16,963
Ancak Kakadu'yu denize bağlayan
nehir sistemine ulaşmayı başarıyor.
254
00:32:20,403 --> 00:32:22,843
Artık hedefine hızla yaklaşmaya başladı.
255
00:32:50,723 --> 00:32:52,803
Her zamanki avını pas geçiyor.
256
00:32:58,923 --> 00:33:01,163
Gittiği yerde daha iyi seçenekler var.
257
00:33:20,723 --> 00:33:21,763
Cahill's Geçidi,
258
00:33:22,843 --> 00:33:25,643
sadece yılın en yüksek gelgitiyle
259
00:33:25,723 --> 00:33:27,323
su altında kalan bir yol.
260
00:33:29,403 --> 00:33:31,403
Mükemmel bir zamanlama yaptı.
261
00:33:41,923 --> 00:33:45,963
Nehir yükselirken
denizden gelen tekir balıkları
262
00:33:46,683 --> 00:33:49,163
geçidi aşmak için
tek şanslarını kullanarak
263
00:33:49,683 --> 00:33:53,603
nehrin yukarısına,
yumurtlama alanlarına doğru ilerliyorlar.
264
00:33:54,843 --> 00:33:56,723
Timsahlar bunun farkında ki…
265
00:33:59,083 --> 00:34:01,363
…dünyadaki tuzlu su timsahlarının
266
00:34:01,443 --> 00:34:03,963
en kalabalık toplaşması yaşanıyor.
267
00:34:07,523 --> 00:34:11,243
Ama su öyle çalkantılı ki
balıkları göremiyor.
268
00:34:11,963 --> 00:34:14,523
Bu yüzden bacaklarını açıyor
269
00:34:14,603 --> 00:34:16,283
ve parmaklarını doğrultuyor.
270
00:34:19,283 --> 00:34:22,363
Pulları basınç sensörleriyle kaplı.
271
00:34:25,643 --> 00:34:26,643
Vücudunu açarak
272
00:34:27,163 --> 00:34:30,803
avının hareketini
daha doğru tespit edebiliyor.
273
00:34:48,363 --> 00:34:51,323
İçgüdülerini dinleyen tekir balığı
geri gelmeyecek.
274
00:35:20,043 --> 00:35:21,883
Bu eski yırtıcılar,
275
00:35:21,963 --> 00:35:24,883
hayvan krallığı içinde
ısırığı en güçlü olanlar.
276
00:35:48,403 --> 00:35:51,323
Gelgitten sadece bir saat sonra…
277
00:35:53,883 --> 00:35:55,003
…her şey bitiyor.
278
00:35:59,603 --> 00:36:01,723
Yalnız yaşamına,
279
00:36:03,403 --> 00:36:06,043
korunaklı parkın avantajlarına
280
00:36:07,523 --> 00:36:11,843
ve Kakadu'nun ötesindeki denizlerden gelen
zengin mahsullere geri dönüyor.
281
00:36:16,763 --> 00:36:19,283
Avustralya'nın Büyük Set Resifi.
282
00:36:20,683 --> 00:36:25,603
İki bin kilometreyi aşan
resifler, atoller ve adalar.
283
00:36:28,043 --> 00:36:30,523
Dünyanın en büyük mercan kayalığı sistemi.
284
00:36:31,043 --> 00:36:33,563
Çoğu deniz parkı olarak koruma altında.
285
00:36:37,843 --> 00:36:39,363
Yüzeyden aşağıda
286
00:36:39,443 --> 00:36:42,843
tam bir yaşam ve çeşit bolluğu var.
287
00:36:50,483 --> 00:36:53,283
Çok yoğun bir su altı metropolü.
288
00:36:58,043 --> 00:37:01,243
Mercanlar okyanusun
sadece yüzde birini oluştursalar da
289
00:37:01,323 --> 00:37:05,083
tüm deniz yaşamının
neredeyse dörtte birini desteklerler.
290
00:37:24,843 --> 00:37:27,403
Büyük Set Resifi öyle olağanüstüdür ki
291
00:37:29,323 --> 00:37:33,723
burada en ufak yerler bile
büyük birer rol üstlenir.
292
00:37:38,123 --> 00:37:41,003
Raine Adası
sadece 804 bin metre uzunluğundadır.
293
00:37:41,603 --> 00:37:44,643
Engin bir okyanusta minik bir kum şeridi.
294
00:37:49,363 --> 00:37:53,043
Bölgedeki nesli tükenmekte olan
yeşil deniz kaplumbağalarının
295
00:37:53,123 --> 00:37:55,403
%90'nının hayatı bu parka bağlı.
296
00:37:58,643 --> 00:38:03,363
Her yaz binlercesi
bu minik adaya ulaşmak için
297
00:38:03,963 --> 00:38:06,283
Pasifik boyunca büyük mesafeler katediyor.
298
00:38:09,323 --> 00:38:12,723
Burası dünyanın en büyük
kaplumbağa yumurtlama alanı.
299
00:38:18,723 --> 00:38:23,043
Her sezon bu kumlara
bir milyon kadar yumurta bırakıyorlar.
300
00:38:26,123 --> 00:38:28,803
Bin yıldır yaptıkları gibi.
301
00:38:35,523 --> 00:38:37,763
Ama dünyamız hızla değişiyor.
302
00:38:37,843 --> 00:38:40,643
Günümüzde
hızı gittikçe artan iklim değişikliği
303
00:38:40,723 --> 00:38:42,843
çok yıkıcı bir etki bırakmakta.
304
00:38:46,363 --> 00:38:50,643
Yumurtadan çıkan yavrunun cinsiyeti
yuvanın ısısına göre belirleniyor.
305
00:38:53,203 --> 00:38:57,563
Daha sıcak olan bu kumlar,
yumurtadan çıkan yavruların %99'unun
306
00:38:57,643 --> 00:38:59,363
dişi olacağına işaret ediyor.
307
00:39:08,363 --> 00:39:09,403
Dahası var.
308
00:39:11,563 --> 00:39:13,883
Gezegen ısındıkça ve sular yükseldikçe
309
00:39:15,243 --> 00:39:18,523
yumurtlama alanları su altında kalabiliyor
ve yumurtalar boğuluyor.
310
00:39:24,003 --> 00:39:27,163
Plajlarının çoğu denizden
sadece santimetrelerce yüksekte olduğundan
311
00:39:27,843 --> 00:39:30,763
Raine Adası
ciddi bir riskle karşı karşıya.
312
00:39:39,403 --> 00:39:42,403
Söylendiğine göre
global ısınmanın etkisini hisseden
313
00:39:42,483 --> 00:39:44,363
ilk nesil bizleriz.
314
00:39:45,963 --> 00:39:48,683
Bir şeyler yapabilecek olan
son nesil de biziz.
315
00:39:50,963 --> 00:39:53,883
Gezegenin geri kalanı gibi parklarımız da
316
00:39:53,963 --> 00:39:56,323
şu an şiddetli hava şartları,
317
00:39:57,283 --> 00:39:59,083
artan kirlilik,
318
00:40:00,083 --> 00:40:02,883
biyoçeşitlilik
ve habitat kaybı yüzünden tehdit altında.
319
00:40:07,443 --> 00:40:12,203
Bunun bir kısmı, günlük hayatta
her birimizin yaptığı seçimlerin sonucu.
320
00:40:15,363 --> 00:40:17,043
Kendi varlığımızı…
321
00:40:20,123 --> 00:40:22,723
…ve de gelecek nesillerinkini
riske atıyoruz.
322
00:40:24,323 --> 00:40:25,723
Ama güçsüz değiliz.
323
00:40:27,603 --> 00:40:29,443
Her şeyi tersine çevirebiliriz.
324
00:40:30,283 --> 00:40:32,323
Hemen harekete geçersek.
325
00:40:36,243 --> 00:40:39,483
Bazı koruma alanlarında
bunu zaten başardık.
326
00:40:43,683 --> 00:40:47,803
Afrika'nın kalbinde
Ruanda'daki Volkanlar Ulusal Parkı.
327
00:40:50,803 --> 00:40:53,683
Ülkenin soykırımla yıkılmasının ardından
328
00:40:53,763 --> 00:40:56,043
bu ufak ulus tekrar yapılandı.
329
00:40:59,243 --> 00:41:00,803
Ruanda iyileşirken
330
00:41:01,843 --> 00:41:03,683
tabiatı korumaya öncelik verdi.
331
00:41:07,523 --> 00:41:12,043
Zar zor görünen taş duvara kadar uzanan
zengin volkanik topraklar ekiliyor.
332
00:41:17,123 --> 00:41:18,163
Sınırın ötesinde
333
00:41:18,683 --> 00:41:23,763
tehlike altındaki dağ gorillerinin
son iki popülasyonu yaşıyor.
334
00:41:34,683 --> 00:41:37,243
Aile bambuların tadını çıkarıyor.
335
00:41:46,803 --> 00:41:48,763
Sürüde dokuz dişi var,
336
00:41:49,483 --> 00:41:52,043
yeni bebeği olmuş bu anne de dâhil.
337
00:41:52,683 --> 00:41:55,363
O tüm parkın en geç üyesi.
338
00:42:00,083 --> 00:42:04,523
Sadece üç haftalık,
kafasını bile zor kaldırıyor.
339
00:42:11,083 --> 00:42:13,803
Birkaç ay içinde tören eşliğinde,
340
00:42:13,883 --> 00:42:17,803
doğan her yeni gorili kutlayan
Ruanda hükûmeti tarafından
341
00:42:17,883 --> 00:42:19,603
kendisine bir isim verilecek.
342
00:42:25,403 --> 00:42:28,763
O ve yedi kardeşi,
dağ gorillerini ikiye katlayan
343
00:42:29,603 --> 00:42:32,603
doğum patlamasının birer parçası.
344
00:42:37,723 --> 00:42:40,003
Babaları Mirambo
345
00:42:40,563 --> 00:42:42,003
biraz kestirirken
346
00:42:42,963 --> 00:42:45,723
üç yaşındaki oğlu Paradiso
347
00:42:45,803 --> 00:42:48,123
aileye göz kulak oluyor.
348
00:42:59,483 --> 00:43:01,523
Babasını etkilemeye kararlı gibi.
349
00:43:12,123 --> 00:43:14,803
Geleceğin lideri olmak için
her şeye sahip.
350
00:43:20,403 --> 00:43:22,443
Ama biraz şekillenmesi gerekecek.
351
00:43:26,043 --> 00:43:29,483
Volkanlar Ulusal Parkı
tam bir goril cenneti
352
00:43:30,083 --> 00:43:31,643
ama hep böyle değildi.
353
00:43:34,003 --> 00:43:38,603
Sadece 40 yıl önce izinsiz avlanma
ve habitat tahribatı had safhadaydı.
354
00:43:45,243 --> 00:43:48,963
Ama gorilleri koruma çabaları sonucu
355
00:43:49,043 --> 00:43:51,723
Mirambo ve ailesi bugün güvendeler.
356
00:43:53,323 --> 00:43:56,283
Hatta kendi alanlarından da ayrılıyorlar.
357
00:44:01,923 --> 00:44:04,283
Park duvarından dikkatlice geçiyorlar.
358
00:44:43,043 --> 00:44:46,923
Diğerleri de aynı şekilde
güzel lezzetler için parktan ayrılıyor.
359
00:44:48,443 --> 00:44:51,763
Sadece bu dağlarda yaşayan,
nadir görülen altın maymunlar
360
00:44:51,843 --> 00:44:53,523
cep patateslerinin peşinde.
361
00:44:54,683 --> 00:44:56,523
Ama vahşi yaşam zarar görmüyor.
362
00:44:57,283 --> 00:44:59,363
Çiftçiler de kayıp yaşamıyor.
363
00:45:02,283 --> 00:45:03,923
Zarar karşılanıyor,
364
00:45:04,003 --> 00:45:08,923
vahşi yaşam turizminden elde edilen gelir
tekrar yerel topluluklara yatırılıyor.
365
00:45:14,123 --> 00:45:17,923
Yani insanlar tabiat ile
sürdürülebilir bir hayat yaşıyor.
366
00:45:34,403 --> 00:45:37,243
Park alanını büyütme yönünde
bazı planlar var.
367
00:45:41,563 --> 00:45:45,003
Paradiso tacı giydiğinde
368
00:45:45,643 --> 00:45:49,963
onun ve diğer türlerin geleceği
güven altına alınmış olsun diye.
369
00:45:56,083 --> 00:45:57,403
Aktif koruma,
370
00:45:57,483 --> 00:46:02,643
dünyadaki birçok ulusal park
ve habitatın korunmasından sorumludur.
371
00:46:06,323 --> 00:46:07,763
Yellowstone'da,
372
00:46:07,843 --> 00:46:11,963
bir ulusun kimliğinin
temel parçası olan türler de bu kapsamda.
373
00:46:27,643 --> 00:46:30,123
Yüz yılı aşan bir zaman önce
374
00:46:30,203 --> 00:46:33,683
Amerikan bizonlarının soyu
tükenmek üzereydi.
375
00:46:39,963 --> 00:46:43,003
Bugün ise ağaçların güvenliği altında
376
00:46:43,083 --> 00:46:46,243
dakikalar önce bir bizon yavrusu doğdu.
377
00:46:57,123 --> 00:47:00,643
Yakında yeterince güçlenecek
ve dünyayı keşfedip
378
00:47:01,403 --> 00:47:03,123
arkadaşlarıyla buluşabilecek.
379
00:47:14,123 --> 00:47:17,763
Her yıl parka gelen
milyonlarca ziyaretçinin
380
00:47:18,283 --> 00:47:21,123
uğrak yerlerinden olan Yellowstone'da
381
00:47:21,203 --> 00:47:23,163
şu an tam 5.000 bizon geziniyor.
382
00:47:30,843 --> 00:47:33,923
İlk kez bir bizon görmenin verdiği hissi
383
00:47:34,603 --> 00:47:36,363
asla unutmayacağım.
384
00:47:40,643 --> 00:47:42,323
Bir çocukken doğadaki yerimi
385
00:47:42,843 --> 00:47:48,603
tam olarak
ilk kez burada kavramaya başladım.
386
00:47:49,803 --> 00:47:53,523
Kendimden çok daha büyük bir şeyin
parçasıydım.
387
00:47:57,083 --> 00:48:00,403
Dilerim herkesin
bir ulusal parkı ziyaret etme şansı olur.
388
00:48:01,123 --> 00:48:04,403
Bu saf keyfi,
doğanın harikalarını deneyimlemek için.
389
00:48:05,403 --> 00:48:09,563
Bu kıymetli doğal hayatın
bir parçası olduğumuzu anlamak için.
390
00:48:11,843 --> 00:48:13,163
Aldığımız her nefes.
391
00:48:15,163 --> 00:48:16,883
İçtiğimiz her su.
392
00:48:18,443 --> 00:48:21,963
Yaptığımız bir dolu tıbbi
ve bilimsel keşif.
393
00:48:23,043 --> 00:48:27,523
Vahşi yaşamın dokusu birçok şekilde
hayatlarımızla bağlantılıdır.
394
00:48:29,123 --> 00:48:31,203
Onu korumak,
395
00:48:31,883 --> 00:48:32,963
ona özen göstermek
396
00:48:33,723 --> 00:48:38,003
ve bu vahşi alanları
bir sonraki nesle aktarmak bizim elimizde.
397
00:48:39,403 --> 00:48:43,283
Gezegenin
harikulade ulusal parklarından bazılarının
398
00:48:43,363 --> 00:48:46,843
mucizelerini ve sırlarını keşfederken
siz de bana katılın.
399
00:50:12,043 --> 00:50:17,043
Alt yazı çevirmeni: Aslı Uygun Cheesmar