1 00:00:06,043 --> 00:00:09,003 NETFLIX BELGESEL DİZİSİ 2 00:00:23,523 --> 00:00:27,363 {\an8}Hanauma Koyu dünyada en sevdiğim yerlerden biridir. 3 00:00:29,123 --> 00:00:32,683 Ben Hawai'de büyüdüm. Burası evimin arka bahçesi sayılırdı. 4 00:00:35,843 --> 00:00:38,403 Doğal yaşama olan sevgim burada başladı. 5 00:00:40,483 --> 00:00:44,323 Ben büyürken vahşi yaşam ve günlük yaşam alanları 6 00:00:44,403 --> 00:00:45,523 birbiriyle özdeşti, 7 00:00:46,163 --> 00:00:48,403 hayatlarımızın elzem parçalarıydılar. 8 00:00:50,323 --> 00:00:53,523 Çocuklarım ve torunlarım için dünyadaki vahşi alanların 9 00:00:53,603 --> 00:00:56,603 varlıklarını koruyacaklarından emin olmak istiyorum. 10 00:00:57,563 --> 00:01:02,523 Gezegenimizin en harika ulusal parkları ve yaban hayatına bir övgü olan, 11 00:01:02,603 --> 00:01:05,363 ortak mirasımızın doğal harikalarına uzanan bu yolculukta 12 00:01:05,443 --> 00:01:06,683 siz de bana katılın. 13 00:01:14,923 --> 00:01:18,083 MUCİZEVİ BİR DÜNYA 14 00:01:19,283 --> 00:01:22,523 Annem anlatırdı, hamileyken buraya gelip oturur, 15 00:01:23,003 --> 00:01:25,363 okyanusun sesini dinler 16 00:01:25,843 --> 00:01:29,403 ve dalgaların mercan resiflerine çarpışını seyredermiş. 17 00:01:30,323 --> 00:01:33,043 "Sakinliğinin sebebi bu" der, bana takılırdı. 18 00:01:34,283 --> 00:01:37,763 Daha dünyaya bile gelmeden burada çok vakit geçirmişim. 19 00:01:41,523 --> 00:01:43,483 Altı yaşındayken Hanauma Koyu da 20 00:01:43,563 --> 00:01:46,883 sayıları giderek artan koruma altındaki vahşi alanlara katıldı. 21 00:01:47,763 --> 00:01:52,043 İlk baştaki bakir doğayı zevk için koruma altına alma arzusu, 22 00:01:52,123 --> 00:01:55,363 bu alanların gelecek nesillere aktarılmasını hedefleyen 23 00:01:55,443 --> 00:01:57,563 dünya çapında bir harekete dönüştü. 24 00:02:11,163 --> 00:02:13,803 Bu alanlar, günlük hayatın yüklerinden kaçtığımız, 25 00:02:15,043 --> 00:02:17,723 çocuklarımıza ilham veren alanlardır. 26 00:02:18,763 --> 00:02:21,483 Bu alanlar, tehlike altındaki türlerin sığınağı… 27 00:02:23,683 --> 00:02:25,923 …ve bilimsel araştırmaların yuvasıdır. 28 00:02:29,243 --> 00:02:32,563 Dünyadaki yaşamın o muazzam düzenini beslemekle kalmaz, 29 00:02:33,443 --> 00:02:35,083 ayrıca iklimimizi dengeler, 30 00:02:35,683 --> 00:02:36,923 havamızı temizler, 31 00:02:37,803 --> 00:02:40,083 suyumuzu arındırırlar. 32 00:02:42,163 --> 00:02:45,323 İnsanlık, bu vahşi alanları ilk korumaya başladığında 33 00:02:45,403 --> 00:02:48,763 ne kadar önem kazanacaklarını bilmiyordu. 34 00:02:50,923 --> 00:02:52,683 Oysa günümüzde bu alanlar 35 00:02:52,763 --> 00:02:56,963 bakir doğa ve yaban hayatının ayakta kalan son kalelerinden. 36 00:03:01,603 --> 00:03:04,003 Bazıları öyle uzakta ki sırlarını 37 00:03:04,563 --> 00:03:08,243 yeni yeni açığa çıkarmaya başladık. 38 00:03:11,723 --> 00:03:16,083 Örneğin Afrika'nın batı kıyısında yer alan Gabon'daki Loango Ulusal Parkı. 39 00:03:21,923 --> 00:03:25,003 Tropik orman hayvanlarının cenneti. 40 00:03:29,323 --> 00:03:34,163 Buradaki canlıların birçoğu aynı yere doğru çekiliyorlar. 41 00:03:41,843 --> 00:03:42,723 Plaja. 42 00:03:49,923 --> 00:03:54,203 Uçsuz bucaksız Kongo Yağmur Ormanlarının Atlantik Okyanusu ile buluştuğu 43 00:03:54,283 --> 00:03:56,763 son yerlerden biri. 44 00:04:02,203 --> 00:04:03,043 Bufalolar, 45 00:04:03,123 --> 00:04:06,203 deniz tuzuyla kaplı bu bitki örtüsüyle besleniyorlar. 46 00:04:09,883 --> 00:04:12,683 Bu, yağmur ormanlarında zor bulunan bir mineral. 47 00:04:27,843 --> 00:04:29,563 Bir ırmak domuzu. 48 00:04:32,283 --> 00:04:34,763 Canı taze deniz ürünü istiyor. 49 00:04:42,363 --> 00:04:47,043 Afrika orman filleri plaja gelerek dev deniz canlılarının arasına karışıyor. 50 00:04:50,363 --> 00:04:53,043 Bu bir tonluk deri sırtlı deniz kaplumbağası gibi. 51 00:05:00,603 --> 00:05:02,363 Aralarında bir canlı var ki 52 00:05:02,443 --> 00:05:07,523 deniz kenarının tüm nimetlerinden nasıl faydalanacağını çoktan keşfetmiş. 53 00:05:13,243 --> 00:05:16,683 Gündüzleri hipopotamlar kendilerini lagünün tatlı sularına bırakıyor. 54 00:05:19,363 --> 00:05:20,723 Güneşten kaçıyorlar. 55 00:05:24,683 --> 00:05:25,883 Akşam yaklaşınca 56 00:05:26,563 --> 00:05:30,163 genelde iç bölgelere, favori otlaklarına gidiyorlar. 57 00:05:33,763 --> 00:05:35,043 Bu arkadaş hariç. 58 00:05:49,243 --> 00:05:50,763 Onun başka fikirleri var. 59 00:06:07,083 --> 00:06:10,883 Doğru sörf yapmaya! 60 00:06:46,883 --> 00:06:49,923 Üç tonluk gövdesi tuzlu suda hafifliyor. 61 00:06:52,283 --> 00:06:54,283 Dalgalar parazitleri temizliyor, 62 00:06:54,363 --> 00:06:57,003 gün boyu oluşan sıyrık ve çürüklerin acısını azaltıyor. 63 00:07:05,483 --> 00:07:09,603 Atlantik Okyanusu'nda hipopotamları başka hiçbir yerde göremezsiniz. 64 00:07:17,643 --> 00:07:19,723 Ama buraya sırf dalmaya gelmiyor. 65 00:07:26,803 --> 00:07:29,163 Asıl dalgaların peşinde. 66 00:07:38,483 --> 00:07:41,603 Kabaran okyanusla kuzeye, kıyıdan yukarı sürükleniyor. 67 00:07:57,763 --> 00:08:00,163 Akşam yemeği için favori yerine ulaşana dek. 68 00:08:14,163 --> 00:08:17,963 Artık iştahı da açıldı, tüm geceyi otlayarak geçirecek. 69 00:08:26,563 --> 00:08:31,643 Kıyı boyunca güneş batarken diğer hipopotamlar da aynısını yapacaklar. 70 00:08:35,883 --> 00:08:38,643 Dalgalarla oynamak için lagünlerini terk edecekler. 71 00:08:46,883 --> 00:08:49,283 Loango'nun sörfçü hipopotamları. 72 00:08:53,163 --> 00:08:54,283 Bu da gösteriyor ki 73 00:08:55,083 --> 00:08:58,883 doğal yaşam bizi şaşırtmaya devam edebiliyor, 74 00:08:59,483 --> 00:09:01,963 tabii gelişmesine izin verdiğimiz sürece. 75 00:09:11,723 --> 00:09:13,723 Doğanın son kaleleri 76 00:09:14,323 --> 00:09:16,803 sıklıkla ulaşılması zor alanlarda yer alır 77 00:09:18,363 --> 00:09:21,883 bu nedenle ulusal parklar konik hayvanlar, 78 00:09:23,443 --> 00:09:25,363 nadir ve sıra dışı canlılar için 79 00:09:26,443 --> 00:09:29,323 önemli ve değerli sığınaklardır. 80 00:09:35,443 --> 00:09:39,283 Afrika'nın diğer ucunda, Madagaskar adasında ise 81 00:09:39,883 --> 00:09:43,963 Tsingy de Bemaraha Ulusal Parkı yer alıyor. 82 00:09:50,003 --> 00:09:52,683 Geçit vermez bu taştan kale sayesinde 83 00:09:52,763 --> 00:09:57,243 dünyada başka hiçbir yerde bulunmayan bazı türler ortaya çıkmış. 84 00:10:00,443 --> 00:10:01,603 Bir kaya iguanası. 85 00:10:02,203 --> 00:10:05,363 Daha yeni keşfedildi ve daha önce hiç filme alınmadı. 86 00:10:09,003 --> 00:10:13,043 Uzun parmakları ve pençeleri sayesinde dik kaya yüzeyini kavrayabiliyor. 87 00:10:20,803 --> 00:10:23,523 Bu yükseltileri çevreleyen orman, 88 00:10:24,803 --> 00:10:26,963 Tsingy'ye has nadir canlıların evi. 89 00:10:34,483 --> 00:10:37,483 Parkın en zor bulunan sakini de dâhil. 90 00:10:41,123 --> 00:10:42,963 Decken sifakası. 91 00:10:49,523 --> 00:10:52,963 Tehlike altındaki bu lemurların çoğu bu parkı yuvası edinmiş. 92 00:10:58,483 --> 00:11:02,843 Çoğu primat gibi zamanlarının çoğunu ağaçların güvenliğinde geçiriyorlar. 93 00:11:11,763 --> 00:11:15,003 Bu küçük grubun yeni bir sorumluluğu var. 94 00:11:29,963 --> 00:11:34,563 Sadece sekiz haftalık, yakında dayanıklılığı bir testten geçecek. 95 00:11:40,443 --> 00:11:43,043 Bu yüzden annesi ona bolca cesaret veriyor. 96 00:11:48,523 --> 00:11:51,123 Ondan ayrılıp yeni dünyasını keşfetmesi için… 97 00:11:53,483 --> 00:11:55,403 …ona öz güven kazandırıyor. 98 00:12:08,443 --> 00:12:09,563 Parktaki yaşam için 99 00:12:10,043 --> 00:12:12,803 en iyisi tırmanma ve zıplama eğitimi. 100 00:12:25,083 --> 00:12:29,643 Zamanla tek sıçrayışta dokuz metre mesafe katedebilecek. 101 00:12:34,883 --> 00:12:37,923 O zamana kadar bebek adımlarıyla ilerlemeli. 102 00:12:50,163 --> 00:12:52,723 Bunaltıcı güneş onu yıldırmıyor olabilir 103 00:12:53,403 --> 00:12:55,123 ama diğerleri gölgede dinlenerek 104 00:12:55,603 --> 00:12:57,243 enerjilerini saklıyor. 105 00:13:09,003 --> 00:13:11,163 Sezonun en kurak zamanı. 106 00:13:13,283 --> 00:13:17,243 Sifakalar gıda ve su için çoğunlukla yapraklara muhtaçlar. 107 00:13:19,723 --> 00:13:23,323 Ama ormanın kendilerine düşen alanında kaynaklar tükenmekte. 108 00:13:32,523 --> 00:13:36,683 Yegâne tatlı su kaynağı sivri kayaların arasına dağılmış olan 109 00:13:36,763 --> 00:13:38,843 küçük, gölgeli koruma alanlarında. 110 00:13:45,843 --> 00:13:49,563 Dişiler kararı verdi, artık harekete geçme vakti. 111 00:14:00,243 --> 00:14:04,243 Hayatla aralarında sarp ve jilet gibi keskin kulelerle dolu 112 00:14:04,323 --> 00:14:05,323 bir labirent var. 113 00:14:08,603 --> 00:14:11,323 Aşağıda içi boş yarıklar görünüyor. 114 00:14:19,923 --> 00:14:23,843 Bebek tüm gücüyle annesine sıkı sıkı tutunmalı. 115 00:14:33,523 --> 00:14:39,403 Onun ağırlığı da eklenince her hamlesinin nokta atışı bir hassasiyette olması gerek. 116 00:14:51,723 --> 00:14:55,123 Tek bir yanlış adım ölümcül sonuçlar doğurabilir. 117 00:15:08,363 --> 00:15:09,683 Bu bir labirent 118 00:15:10,403 --> 00:15:12,483 ama bildikleri gizli bir rota var. 119 00:15:29,403 --> 00:15:31,683 Bir gün o da öğrenecek 120 00:15:32,683 --> 00:15:35,443 ama şimdilik tek yapması gereken 121 00:15:36,723 --> 00:15:37,683 sıkıca tutunmak. 122 00:15:43,483 --> 00:15:46,803 Usta avcılar korunmasız kayaları kolaçan ediyor. 123 00:15:49,763 --> 00:15:52,643 Daha fazla açıkta kalmamalılar. 124 00:16:00,203 --> 00:16:02,203 Anne son bir atak yapıyor… 125 00:16:08,963 --> 00:16:10,563 …ve güvenle yaklaşıyor… 126 00:16:15,003 --> 00:16:16,123 …ta ki… 127 00:16:18,123 --> 00:16:21,523 …kayalar arasına gizlenmiş koruma alanına varana dek. 128 00:16:24,043 --> 00:16:25,883 Leziz yapraklarla dolu. 129 00:16:36,043 --> 00:16:38,843 Destansı ve yorucu bir yolculuk. 130 00:16:45,163 --> 00:16:49,763 Gelecek yıllarda çok kez tekrarlayacağı bir yolculuk. 131 00:16:58,243 --> 00:17:00,283 Ulusal park ne kadar izole ise 132 00:17:01,363 --> 00:17:03,763 yaşayan canlılar o kadar sıra dışı 133 00:17:04,523 --> 00:17:07,323 ve davranışları da o kadar olağanüstüdür. 134 00:17:09,243 --> 00:17:12,763 Bu nedenle adaların korunması özellikle önem arz eder. 135 00:17:14,883 --> 00:17:17,643 Japonya'nın güneyindeki bu ada gibi. 136 00:17:19,523 --> 00:17:24,283 Yakuşima Ulusal Parkı'na ve eski bir ormana ev sahipliği yapıyor. 137 00:17:30,203 --> 00:17:32,283 Yosunlar zemini halı gibi kaplamış. 138 00:17:34,603 --> 00:17:36,043 İncir ve banyan ağaçları 139 00:17:36,883 --> 00:17:39,203 tüm tabiata kök salıyor. 140 00:17:42,443 --> 00:17:44,243 Bazıları bin yıldan eski olan 141 00:17:44,963 --> 00:17:47,163 dev Japon sedir ağaçları 142 00:17:47,883 --> 00:17:49,723 yukarıya doğru uzanıyor. 143 00:17:56,443 --> 00:17:59,243 Bu izolasyon buradaki canlıları şekillendirmiş. 144 00:18:00,443 --> 00:18:04,523 Adalarda yaşayanların çoğu ana karadaki kuzenlerinden daha küçük. 145 00:18:08,243 --> 00:18:11,643 Bu sika geyiği sadece 91 cm boyunda. 146 00:18:20,523 --> 00:18:23,203 Çürümüş yapraklar karnını doyursa da 147 00:18:23,883 --> 00:18:25,723 çok leziz oldukları söylenemez. 148 00:18:29,923 --> 00:18:33,003 Tatlı düşkünlüğüne çare olmuyor. 149 00:18:38,003 --> 00:18:41,763 Yukarıdaki meyve ve tanelere ulaşabilseydi keşke. 150 00:18:50,323 --> 00:18:52,883 Ama Yakuşima rüzgârla düşen meyvelerle dolu. 151 00:18:53,563 --> 00:18:55,483 Sadece yerlerini bilmeniz gerek. 152 00:19:01,043 --> 00:19:02,643 Japon şebekleri. 153 00:19:17,123 --> 00:19:19,283 İşte bulmayı umut ettiği tayfa. 154 00:19:29,843 --> 00:19:32,963 Şimdi sadece sabırlı olmalı. 155 00:19:43,403 --> 00:19:45,803 Ormanın en tatlı yemeklerine ulaşmanın yolu 156 00:19:45,883 --> 00:19:47,923 şebeklerden geçer. 157 00:20:09,763 --> 00:20:12,683 Derler ya, iyi şeyler bekleyeni bulur. 158 00:20:22,203 --> 00:20:24,843 Bu maymunların ne pasaklı beslendiklerini 159 00:20:25,523 --> 00:20:26,843 tüm geyikler biliyor. 160 00:20:39,963 --> 00:20:42,923 Düşürdükleri yiyecekler şeker dolu. 161 00:21:03,203 --> 00:21:04,923 Ama miktar sınırlı. 162 00:21:21,283 --> 00:21:24,483 Geyikler hâlâ fırsat varken ziyafetin tadını çıkarıyor. 163 00:21:36,323 --> 00:21:40,723 Şaşkın bir erkek geyik mükemmel bir eğlence hâline geliyor. 164 00:21:49,323 --> 00:21:52,843 Meğer bedava yemek diye bir şey yokmuş. 165 00:21:58,123 --> 00:22:00,283 Karınlarını doyurmanın karşılığında 166 00:22:00,363 --> 00:22:03,803 geyikle keyif gezisine çıkıyorlar. 167 00:22:12,803 --> 00:22:15,243 Dostları yanında tutmak iyidir. 168 00:22:19,203 --> 00:22:21,843 Ama burası kesinlikle son durak. 169 00:22:31,083 --> 00:22:34,483 Ulusal parklarımız vahşi yaşama yemek ve sığınak sunmaktan 170 00:22:34,563 --> 00:22:36,163 çok daha fazlasını yapıyor. 171 00:22:40,283 --> 00:22:44,243 Bakir doğayı korumanın faydalarını hâlâ keşfetmeye devam ediyoruz. 172 00:22:49,243 --> 00:22:50,763 1872'de 173 00:22:51,363 --> 00:22:54,363 ABD'nin batısındaki Yellowstone 174 00:22:55,323 --> 00:22:58,363 dünyanın ilk ulusal parkı ilan edildi. 175 00:23:00,603 --> 00:23:04,123 Rocky Dağları'nda 8987 hektarlık vahşi yaşam alanı. 176 00:23:19,123 --> 00:23:20,643 Jeolojik açıdan aktif 177 00:23:22,123 --> 00:23:23,563 ve göz alıcı. 178 00:23:32,563 --> 00:23:35,603 48 eyaletteki en büyük vahşi yaşam konsantrasyonu 179 00:23:36,203 --> 00:23:38,403 burada yer alıyor. 180 00:23:50,923 --> 00:23:53,483 Amerika'nın en harika fikirlerinden biri. 181 00:23:55,123 --> 00:23:59,443 İnsanların faydası ve zevki için tesis edildi. 182 00:24:02,323 --> 00:24:06,323 Öyle çok tutuldu ki küresel bir hareketin fitilini ateşledi. 183 00:24:10,443 --> 00:24:12,803 Günümüzde toprakların %15'i 184 00:24:12,883 --> 00:24:16,803 ve okyanuslarımızın neredeyse %8'i koruma altında. 185 00:24:17,603 --> 00:24:19,763 Çoğu benim ömrüm içinde gerçekleşti. 186 00:24:25,483 --> 00:24:30,043 Bizler artık son kalan bu vahşi yaşam alanlarının gerçek değerini 187 00:24:30,883 --> 00:24:35,323 ve bu parklarımızda yaşananların hepimizi birden etkilediğini anlıyoruz. 188 00:24:45,363 --> 00:24:46,843 Örneğin yağmur ormanları. 189 00:24:49,283 --> 00:24:53,363 Karadaki yaşamın yarıdan fazlasına ev sahipliği yapıyorlar. 190 00:24:58,923 --> 00:25:03,083 Bu biyoçeşitliliği korumanın neden önemli olduğundan emin değilseniz 191 00:25:03,163 --> 00:25:07,203 şunu düşünün: Tüm ilaçlarımızın dörtte biri 192 00:25:07,883 --> 00:25:10,243 yağmur ormanlarından elde ediliyor. 193 00:25:14,963 --> 00:25:17,803 Hâlâ gözümüzün önünde saklanan yeni tıbbi gelişmeleri 194 00:25:18,283 --> 00:25:20,283 keşfetmeye devam ediyoruz. 195 00:25:24,083 --> 00:25:27,083 Kosta Rika'da Manuel Antonio Ulusal Parkı'nda 196 00:25:27,723 --> 00:25:30,723 tanıdık yüzler bile bizi şaşırtabiliyor. 197 00:25:32,643 --> 00:25:35,843 Üç parmaklı bir tembel hayvan güneşin tadını çıkarıyor. 198 00:25:41,443 --> 00:25:46,243 En yavaş metabolizmaya sahip memeli bu yüzden enerjisini boşa harcayamaz. 199 00:25:48,523 --> 00:25:49,483 Ama çok aç. 200 00:25:53,843 --> 00:25:56,483 Neyse ki fazla uzaklaşması gerekmiyor. 201 00:26:06,243 --> 00:26:09,363 Tek bir yaprağı sindirmek madem bir ay sürebiliyor, 202 00:26:10,003 --> 00:26:12,963 doğru olanı aramak yerinde olabilir. 203 00:26:19,803 --> 00:26:22,603 Tüm tembel hayvanlar gibi görmekte zorlandığından 204 00:26:23,443 --> 00:26:25,403 en iyi yaprakları koklayarak buluyor. 205 00:26:33,363 --> 00:26:35,083 Eski olanları pas geçiyor. 206 00:26:46,043 --> 00:26:49,683 Mükemmel olanı bulana dek. 207 00:27:02,283 --> 00:27:04,763 Ama akşam yemeğinin beklemesi gerekecek. 208 00:27:14,163 --> 00:27:15,363 Yağmurla üşüyor. 209 00:27:54,123 --> 00:27:55,603 Maymunların aksine 210 00:27:55,683 --> 00:27:58,123 hızlı hareket ederek ısınamıyor. 211 00:28:02,843 --> 00:28:06,403 Ama yağmur ormanı muhteşem numarasını yapmak üzere 212 00:28:06,483 --> 00:28:09,883 en ideal şezlongu sunuyor. 213 00:28:11,203 --> 00:28:14,683 Renk değiştirerek canlı bir yeşile dönüyor. 214 00:28:22,723 --> 00:28:26,043 Şu ana kadar sadece tembel hayvanlarda görülen yosunlar 215 00:28:26,523 --> 00:28:28,683 ona eşsiz bir renk kazandırıyor. 216 00:28:32,403 --> 00:28:33,883 Hepsi bu kadar da değil. 217 00:28:35,403 --> 00:28:40,083 Kürkünde yaşayan koca bir mikro krallık var. 218 00:28:40,643 --> 00:28:43,923 En az 80 tür burayı evi benimsemiş. 219 00:28:48,723 --> 00:28:52,683 Erişkinliklerini yumuşak konaklarında geçiren 220 00:28:52,763 --> 00:28:54,483 tembel hayvan güveleri dâhil. 221 00:28:58,403 --> 00:29:03,403 Güneş ışığıyla ısınmış, kalın, nemli mükemmel kürk karışımı 222 00:29:03,483 --> 00:29:07,123 içindeki küçük dünya için çok uygun. 223 00:29:09,843 --> 00:29:12,563 Bu nedenle bilim insanları bu tembel hayvanın 224 00:29:12,643 --> 00:29:15,163 hepimize fayda sağlayabileceğine inanıyor. 225 00:29:17,843 --> 00:29:20,203 Minik bir ilaç fabrikası gibi. 226 00:29:20,923 --> 00:29:23,523 Kürkündeki mantar, kanser, sıtma, 227 00:29:23,603 --> 00:29:28,043 ve antibiyotiğe dirençli bakterilerle savaşma potansiyeline sahip 228 00:29:28,123 --> 00:29:29,723 bazı kimyasallar üretiyor. 229 00:29:37,203 --> 00:29:40,123 Onu ve yaşadığı yağmur ormanını koruyabilirsek 230 00:29:41,803 --> 00:29:45,203 bu uykucu tembel hayvan hepimizi birden kurtarabilir. 231 00:29:55,723 --> 00:29:59,003 Parklarımızı ve tüm sakinlerini korumak için 232 00:29:59,683 --> 00:30:04,443 sınırları ötesindeki toprakların ve suyun sağlığını da korumalıyız. 233 00:30:09,123 --> 00:30:13,043 Çünkü korunan her bakir alan, ne kadar uzak olursa olsun, 234 00:30:13,123 --> 00:30:15,203 dış dünyayla şu yollarla bağlantılıdır: 235 00:30:17,283 --> 00:30:18,843 Rüzgâr, 236 00:30:20,483 --> 00:30:21,363 su 237 00:30:22,403 --> 00:30:23,883 ve yaban hayattaki hareketler. 238 00:30:31,363 --> 00:30:33,603 Avustralya'nın kuzey kıyısı üzerinde 239 00:30:33,683 --> 00:30:38,003 sürüler hâlinde çeyrek milyon saksağan kazı… 240 00:30:40,043 --> 00:30:42,883 …Kakadu Ulusal Parkı'na doğru yola koyulmuş. 241 00:30:51,123 --> 00:30:55,683 Her şeyin kaderinin suyun hareketine göre şekillendiği 242 00:30:57,083 --> 00:31:00,403 sulak alanlar, nehirler, akmaz göllerle dolu bir manzara. 243 00:31:05,403 --> 00:31:06,723 Kurak mevsimde kazlar 244 00:31:06,803 --> 00:31:11,523 çamurlu sığlık alanlarda açığa çıkan su kestaneleri ile midelerini doldurur. 245 00:31:15,163 --> 00:31:19,363 Ama birinin yüzüne gülen şans, diğeri için tehlike demek olabilir. 246 00:31:23,763 --> 00:31:25,483 Tuzlu su timsahları, 247 00:31:26,043 --> 00:31:28,643 dünyanın en büyük sürüngenleridir. 248 00:31:33,243 --> 00:31:36,723 Kurak mevsim bu yırtıcılar için çok tehlikeli bir zamandır. 249 00:31:40,923 --> 00:31:44,843 Derin sulara ulaşmaya çalışan dört buçuk metrelik bir erkek, 250 00:31:44,923 --> 00:31:47,043 rakibinin alanından geçmek zorunda. 251 00:31:54,203 --> 00:31:56,163 Ama kumar oynamaya değer. 252 00:32:03,203 --> 00:32:08,123 Zamanında hareket etmeyen timsahların kuruyan çamura saplanma riski var. 253 00:32:12,523 --> 00:32:16,963 Ancak Kakadu'yu denize bağlayan nehir sistemine ulaşmayı başarıyor. 254 00:32:20,403 --> 00:32:22,843 Artık hedefine hızla yaklaşmaya başladı. 255 00:32:50,723 --> 00:32:52,803 Her zamanki avını pas geçiyor. 256 00:32:58,923 --> 00:33:01,163 Gittiği yerde daha iyi seçenekler var. 257 00:33:20,723 --> 00:33:21,763 Cahill's Geçidi, 258 00:33:22,843 --> 00:33:25,643 sadece yılın en yüksek gelgitiyle 259 00:33:25,723 --> 00:33:27,323 su altında kalan bir yol. 260 00:33:29,403 --> 00:33:31,403 Mükemmel bir zamanlama yaptı. 261 00:33:41,923 --> 00:33:45,963 Nehir yükselirken denizden gelen tekir balıkları 262 00:33:46,683 --> 00:33:49,163 geçidi aşmak için tek şanslarını kullanarak 263 00:33:49,683 --> 00:33:53,603 nehrin yukarısına, yumurtlama alanlarına doğru ilerliyorlar. 264 00:33:54,843 --> 00:33:56,723 Timsahlar bunun farkında ki… 265 00:33:59,083 --> 00:34:01,363 …dünyadaki tuzlu su timsahlarının 266 00:34:01,443 --> 00:34:03,963 en kalabalık toplaşması yaşanıyor. 267 00:34:07,523 --> 00:34:11,243 Ama su öyle çalkantılı ki balıkları göremiyor. 268 00:34:11,963 --> 00:34:14,523 Bu yüzden bacaklarını açıyor 269 00:34:14,603 --> 00:34:16,283 ve parmaklarını doğrultuyor. 270 00:34:19,283 --> 00:34:22,363 Pulları basınç sensörleriyle kaplı. 271 00:34:25,643 --> 00:34:26,643 Vücudunu açarak 272 00:34:27,163 --> 00:34:30,803 avının hareketini daha doğru tespit edebiliyor. 273 00:34:48,363 --> 00:34:51,323 İçgüdülerini dinleyen tekir balığı geri gelmeyecek. 274 00:35:20,043 --> 00:35:21,883 Bu eski yırtıcılar, 275 00:35:21,963 --> 00:35:24,883 hayvan krallığı içinde ısırığı en güçlü olanlar. 276 00:35:48,403 --> 00:35:51,323 Gelgitten sadece bir saat sonra… 277 00:35:53,883 --> 00:35:55,003 …her şey bitiyor. 278 00:35:59,603 --> 00:36:01,723 Yalnız yaşamına, 279 00:36:03,403 --> 00:36:06,043 korunaklı parkın avantajlarına 280 00:36:07,523 --> 00:36:11,843 ve Kakadu'nun ötesindeki denizlerden gelen zengin mahsullere geri dönüyor. 281 00:36:16,763 --> 00:36:19,283 Avustralya'nın Büyük Set Resifi. 282 00:36:20,683 --> 00:36:25,603 İki bin kilometreyi aşan resifler, atoller ve adalar. 283 00:36:28,043 --> 00:36:30,523 Dünyanın en büyük mercan kayalığı sistemi. 284 00:36:31,043 --> 00:36:33,563 Çoğu deniz parkı olarak koruma altında. 285 00:36:37,843 --> 00:36:39,363 Yüzeyden aşağıda 286 00:36:39,443 --> 00:36:42,843 tam bir yaşam ve çeşit bolluğu var. 287 00:36:50,483 --> 00:36:53,283 Çok yoğun bir su altı metropolü. 288 00:36:58,043 --> 00:37:01,243 Mercanlar okyanusun sadece yüzde birini oluştursalar da 289 00:37:01,323 --> 00:37:05,083 tüm deniz yaşamının neredeyse dörtte birini desteklerler. 290 00:37:24,843 --> 00:37:27,403 Büyük Set Resifi öyle olağanüstüdür ki 291 00:37:29,323 --> 00:37:33,723 burada en ufak yerler bile büyük birer rol üstlenir. 292 00:37:38,123 --> 00:37:41,003 Raine Adası sadece 804 bin metre uzunluğundadır. 293 00:37:41,603 --> 00:37:44,643 Engin bir okyanusta minik bir kum şeridi. 294 00:37:49,363 --> 00:37:53,043 Bölgedeki nesli tükenmekte olan yeşil deniz kaplumbağalarının 295 00:37:53,123 --> 00:37:55,403 %90'nının hayatı bu parka bağlı. 296 00:37:58,643 --> 00:38:03,363 Her yaz binlercesi bu minik adaya ulaşmak için 297 00:38:03,963 --> 00:38:06,283 Pasifik boyunca büyük mesafeler katediyor. 298 00:38:09,323 --> 00:38:12,723 Burası dünyanın en büyük kaplumbağa yumurtlama alanı. 299 00:38:18,723 --> 00:38:23,043 Her sezon bu kumlara bir milyon kadar yumurta bırakıyorlar. 300 00:38:26,123 --> 00:38:28,803 Bin yıldır yaptıkları gibi. 301 00:38:35,523 --> 00:38:37,763 Ama dünyamız hızla değişiyor. 302 00:38:37,843 --> 00:38:40,643 Günümüzde hızı gittikçe artan iklim değişikliği 303 00:38:40,723 --> 00:38:42,843 çok yıkıcı bir etki bırakmakta. 304 00:38:46,363 --> 00:38:50,643 Yumurtadan çıkan yavrunun cinsiyeti yuvanın ısısına göre belirleniyor. 305 00:38:53,203 --> 00:38:57,563 Daha sıcak olan bu kumlar, yumurtadan çıkan yavruların %99'unun 306 00:38:57,643 --> 00:38:59,363 dişi olacağına işaret ediyor. 307 00:39:08,363 --> 00:39:09,403 Dahası var. 308 00:39:11,563 --> 00:39:13,883 Gezegen ısındıkça ve sular yükseldikçe 309 00:39:15,243 --> 00:39:18,523 yumurtlama alanları su altında kalabiliyor ve yumurtalar boğuluyor. 310 00:39:24,003 --> 00:39:27,163 Plajlarının çoğu denizden sadece santimetrelerce yüksekte olduğundan 311 00:39:27,843 --> 00:39:30,763 Raine Adası ciddi bir riskle karşı karşıya. 312 00:39:39,403 --> 00:39:42,403 Söylendiğine göre global ısınmanın etkisini hisseden 313 00:39:42,483 --> 00:39:44,363 ilk nesil bizleriz. 314 00:39:45,963 --> 00:39:48,683 Bir şeyler yapabilecek olan son nesil de biziz. 315 00:39:50,963 --> 00:39:53,883 Gezegenin geri kalanı gibi parklarımız da 316 00:39:53,963 --> 00:39:56,323 şu an şiddetli hava şartları, 317 00:39:57,283 --> 00:39:59,083 artan kirlilik, 318 00:40:00,083 --> 00:40:02,883 biyoçeşitlilik ve habitat kaybı yüzünden tehdit altında. 319 00:40:07,443 --> 00:40:12,203 Bunun bir kısmı, günlük hayatta her birimizin yaptığı seçimlerin sonucu. 320 00:40:15,363 --> 00:40:17,043 Kendi varlığımızı… 321 00:40:20,123 --> 00:40:22,723 …ve de gelecek nesillerinkini riske atıyoruz. 322 00:40:24,323 --> 00:40:25,723 Ama güçsüz değiliz. 323 00:40:27,603 --> 00:40:29,443 Her şeyi tersine çevirebiliriz. 324 00:40:30,283 --> 00:40:32,323 Hemen harekete geçersek. 325 00:40:36,243 --> 00:40:39,483 Bazı koruma alanlarında bunu zaten başardık. 326 00:40:43,683 --> 00:40:47,803 Afrika'nın kalbinde Ruanda'daki Volkanlar Ulusal Parkı. 327 00:40:50,803 --> 00:40:53,683 Ülkenin soykırımla yıkılmasının ardından 328 00:40:53,763 --> 00:40:56,043 bu ufak ulus tekrar yapılandı. 329 00:40:59,243 --> 00:41:00,803 Ruanda iyileşirken 330 00:41:01,843 --> 00:41:03,683 tabiatı korumaya öncelik verdi. 331 00:41:07,523 --> 00:41:12,043 Zar zor görünen taş duvara kadar uzanan zengin volkanik topraklar ekiliyor. 332 00:41:17,123 --> 00:41:18,163 Sınırın ötesinde 333 00:41:18,683 --> 00:41:23,763 tehlike altındaki dağ gorillerinin son iki popülasyonu yaşıyor. 334 00:41:34,683 --> 00:41:37,243 Aile bambuların tadını çıkarıyor. 335 00:41:46,803 --> 00:41:48,763 Sürüde dokuz dişi var, 336 00:41:49,483 --> 00:41:52,043 yeni bebeği olmuş bu anne de dâhil. 337 00:41:52,683 --> 00:41:55,363 O tüm parkın en geç üyesi. 338 00:42:00,083 --> 00:42:04,523 Sadece üç haftalık, kafasını bile zor kaldırıyor. 339 00:42:11,083 --> 00:42:13,803 Birkaç ay içinde tören eşliğinde, 340 00:42:13,883 --> 00:42:17,803 doğan her yeni gorili kutlayan Ruanda hükûmeti tarafından 341 00:42:17,883 --> 00:42:19,603 kendisine bir isim verilecek. 342 00:42:25,403 --> 00:42:28,763 O ve yedi kardeşi, dağ gorillerini ikiye katlayan 343 00:42:29,603 --> 00:42:32,603 doğum patlamasının birer parçası. 344 00:42:37,723 --> 00:42:40,003 Babaları Mirambo 345 00:42:40,563 --> 00:42:42,003 biraz kestirirken 346 00:42:42,963 --> 00:42:45,723 üç yaşındaki oğlu Paradiso 347 00:42:45,803 --> 00:42:48,123 aileye göz kulak oluyor. 348 00:42:59,483 --> 00:43:01,523 Babasını etkilemeye kararlı gibi. 349 00:43:12,123 --> 00:43:14,803 Geleceğin lideri olmak için her şeye sahip. 350 00:43:20,403 --> 00:43:22,443 Ama biraz şekillenmesi gerekecek. 351 00:43:26,043 --> 00:43:29,483 Volkanlar Ulusal Parkı tam bir goril cenneti 352 00:43:30,083 --> 00:43:31,643 ama hep böyle değildi. 353 00:43:34,003 --> 00:43:38,603 Sadece 40 yıl önce izinsiz avlanma ve habitat tahribatı had safhadaydı. 354 00:43:45,243 --> 00:43:48,963 Ama gorilleri koruma çabaları sonucu 355 00:43:49,043 --> 00:43:51,723 Mirambo ve ailesi bugün güvendeler. 356 00:43:53,323 --> 00:43:56,283 Hatta kendi alanlarından da ayrılıyorlar. 357 00:44:01,923 --> 00:44:04,283 Park duvarından dikkatlice geçiyorlar. 358 00:44:43,043 --> 00:44:46,923 Diğerleri de aynı şekilde güzel lezzetler için parktan ayrılıyor. 359 00:44:48,443 --> 00:44:51,763 Sadece bu dağlarda yaşayan, nadir görülen altın maymunlar 360 00:44:51,843 --> 00:44:53,523 cep patateslerinin peşinde. 361 00:44:54,683 --> 00:44:56,523 Ama vahşi yaşam zarar görmüyor. 362 00:44:57,283 --> 00:44:59,363 Çiftçiler de kayıp yaşamıyor. 363 00:45:02,283 --> 00:45:03,923 Zarar karşılanıyor, 364 00:45:04,003 --> 00:45:08,923 vahşi yaşam turizminden elde edilen gelir tekrar yerel topluluklara yatırılıyor. 365 00:45:14,123 --> 00:45:17,923 Yani insanlar tabiat ile sürdürülebilir bir hayat yaşıyor. 366 00:45:34,403 --> 00:45:37,243 Park alanını büyütme yönünde bazı planlar var. 367 00:45:41,563 --> 00:45:45,003 Paradiso tacı giydiğinde 368 00:45:45,643 --> 00:45:49,963 onun ve diğer türlerin geleceği güven altına alınmış olsun diye. 369 00:45:56,083 --> 00:45:57,403 Aktif koruma, 370 00:45:57,483 --> 00:46:02,643 dünyadaki birçok ulusal park ve habitatın korunmasından sorumludur. 371 00:46:06,323 --> 00:46:07,763 Yellowstone'da, 372 00:46:07,843 --> 00:46:11,963 bir ulusun kimliğinin temel parçası olan türler de bu kapsamda. 373 00:46:27,643 --> 00:46:30,123 Yüz yılı aşan bir zaman önce 374 00:46:30,203 --> 00:46:33,683 Amerikan bizonlarının soyu tükenmek üzereydi. 375 00:46:39,963 --> 00:46:43,003 Bugün ise ağaçların güvenliği altında 376 00:46:43,083 --> 00:46:46,243 dakikalar önce bir bizon yavrusu doğdu. 377 00:46:57,123 --> 00:47:00,643 Yakında yeterince güçlenecek ve dünyayı keşfedip 378 00:47:01,403 --> 00:47:03,123 arkadaşlarıyla buluşabilecek. 379 00:47:14,123 --> 00:47:17,763 Her yıl parka gelen milyonlarca ziyaretçinin 380 00:47:18,283 --> 00:47:21,123 uğrak yerlerinden olan Yellowstone'da 381 00:47:21,203 --> 00:47:23,163 şu an tam 5.000 bizon geziniyor. 382 00:47:30,843 --> 00:47:33,923 İlk kez bir bizon görmenin verdiği hissi 383 00:47:34,603 --> 00:47:36,363 asla unutmayacağım. 384 00:47:40,643 --> 00:47:42,323 Bir çocukken doğadaki yerimi 385 00:47:42,843 --> 00:47:48,603 tam olarak ilk kez burada kavramaya başladım. 386 00:47:49,803 --> 00:47:53,523 Kendimden çok daha büyük bir şeyin parçasıydım. 387 00:47:57,083 --> 00:48:00,403 Dilerim herkesin bir ulusal parkı ziyaret etme şansı olur. 388 00:48:01,123 --> 00:48:04,403 Bu saf keyfi, doğanın harikalarını deneyimlemek için. 389 00:48:05,403 --> 00:48:09,563 Bu kıymetli doğal hayatın bir parçası olduğumuzu anlamak için. 390 00:48:11,843 --> 00:48:13,163 Aldığımız her nefes. 391 00:48:15,163 --> 00:48:16,883 İçtiğimiz her su. 392 00:48:18,443 --> 00:48:21,963 Yaptığımız bir dolu tıbbi ve bilimsel keşif. 393 00:48:23,043 --> 00:48:27,523 Vahşi yaşamın dokusu birçok şekilde hayatlarımızla bağlantılıdır. 394 00:48:29,123 --> 00:48:31,203 Onu korumak, 395 00:48:31,883 --> 00:48:32,963 ona özen göstermek 396 00:48:33,723 --> 00:48:38,003 ve bu vahşi alanları bir sonraki nesle aktarmak bizim elimizde. 397 00:48:39,403 --> 00:48:43,283 Gezegenin harikulade ulusal parklarından bazılarının 398 00:48:43,363 --> 00:48:46,843 mucizelerini ve sırlarını keşfederken siz de bana katılın. 399 00:50:12,043 --> 00:50:17,043 Alt yazı çevirmeni: Aslı Uygun Cheesmar