1
00:00:06,123 --> 00:00:09,003
‪LOẠT PHIM TÀI LIỆU NETFLIX

2
00:00:21,203 --> 00:00:25,163
{\an8}‪Mấy năm trước, Michelle và tôi
‪đến thăm Patagonia cùng con gái.

3
00:00:26,603 --> 00:00:29,723
‪Giữa những ngọn núi phủ đầy tuyết,
‪hồ nước trong vắt,

4
00:00:29,803 --> 00:00:34,523
‪chúng tôi trầm trồ trước một thứ ngày càng
‪hiếm gặp, sự hoang sơ còn nguyên vẹn.

5
00:00:35,483 --> 00:00:38,523
‪Ảnh hưởng của con người
‪đã lan rộng khắp hành tinh.

6
00:00:39,083 --> 00:00:42,083
‪Các vườn quốc gia
‪có thể bảo vệ những gì ta còn lại.

7
00:00:42,603 --> 00:00:47,163
‪Mà nếu muốn tạo ra thay đổi thực sự,
‪ta phải trả cho tự nhiên thêm đất đai.

8
00:00:51,163 --> 00:00:55,163
‪Ở Chile thuộc Patagonia, các khu vực
‪rộng lớn đang được tái hoang dã,

9
00:00:55,243 --> 00:00:57,803
‪được đưa về
‪tính cân bằng tự nhiên của chúng

10
00:00:57,883 --> 00:00:59,443
‪trước khi ta xuất hiện.

11
00:01:01,083 --> 00:01:05,603
‪Vùng này đang nhanh chóng thành nơi
‪vào loại được bảo vệ nhất trên Trái Đất.

12
00:01:09,563 --> 00:01:14,523
<i>‪Chile thuộc Patagonia</i>
<i>‪là nơi có 24 vườn quốc gia độc đáo… </i>

13
00:01:17,283 --> 00:01:20,243
<i>‪trải rộng trên</i>
<i>‪một loạt cảnh quan tuyệt mỹ…</i>

14
00:01:22,563 --> 00:01:24,843
<i>‪Dãy núi dài nhất thế giới,</i>

15
00:01:25,363 --> 00:01:29,323
<i>‪dãy Andes, chạy dọc như sống lưng</i>
<i>‪theo chiều dài của nó.</i>

16
00:01:32,003 --> 00:01:34,683
<i>‪Ở trung tâm của nó</i>
<i>‪là những cánh rừng tươi tốt</i>

17
00:01:36,203 --> 00:01:38,283
<i>‪và thảo nguyên Patagonia rộng mở.</i>

18
00:01:39,963 --> 00:01:44,923
<i>‪Còn dọc theo bờ biển</i>‪ <i>‪là</i>
<i>‪quyền năng nguyên sơ của Thái Bình Dương.</i>

19
00:01:50,963 --> 00:01:53,763
<i>‪Patagonia đang tái định nghĩa</i>
<i>‪ý tưởng của ta</i>

20
00:01:53,843 --> 00:01:55,963
<i>‪về các vườn quốc gia.</i>

21
00:02:09,563 --> 00:02:13,243
‪CHILE THUỘC PATAGONIA

22
00:02:16,443 --> 00:02:19,643
<i>‪Nằm ở bờ biển phía Tây</i>
<i>‪của Nam Mỹ là Chile,</i>

23
00:02:20,363 --> 00:02:22,163
<i>‪đất nước dài nhất thế giới,</i>

24
00:02:22,803 --> 00:02:27,803
<i>‪trải dài hơn bốn nghìn ki-lô-mét</i>
<i>‪từ Bắc xuống Nam.</i>

25
00:02:29,923 --> 00:02:34,123
<i>‪Ở phần phía Nam</i>
<i>‪là khu vực hẻo lánh Chile thuộc Patagonia,</i>

26
00:02:35,523 --> 00:02:40,403
<i>‪nơi những dải đất khổng lồ được dành riêng</i>
<i>‪cho 24 vườn quốc gia của nó.</i>

27
00:02:41,603 --> 00:02:44,843
<i>‪Nổi tiếng nhất trong số đó</i>
<i>‪là Torres del Paine.</i>

28
00:02:59,243 --> 00:03:03,323
<i>‪Ba tòa tháp biểu tượng của nó</i>
<i>‪sừng sững giữa cảnh quan.</i>

29
00:03:18,563 --> 00:03:23,843
<i>‪Đây là nơi đang ngày một tăng số lượng</i>
<i>‪loài ăn thịt trên cạn lớn nhất Chile,</i>

30
00:03:25,243 --> 00:03:26,163
<i>‪báo sư tử.</i>

31
00:03:38,083 --> 00:03:41,123
<i>‪Bà mẹ này đang phải nuôi bốn miệng ăn nhỏ.</i>

32
00:03:47,883 --> 00:03:48,963
<i>‪Nó phải đi săn,</i>

33
00:03:49,683 --> 00:03:54,243
<i>‪và để có cơ hội thành công cao nhất,</i>
<i>‪nó phải bỏ lại đàn con.</i>

34
00:04:05,803 --> 00:04:09,963
<i>‪Chúng trông cậy ở sự lén lút</i>
<i>‪và tài tình của nó để sinh tồn.</i>

35
00:04:18,883 --> 00:04:22,963
<i>‪Guanaco là tổ tiên xa xưa</i>
<i>‪của lạc đà không bướu nhà</i>

36
00:04:24,723 --> 00:04:26,323
<i>‪và là con mồi chính của nó.</i>

37
00:04:38,603 --> 00:04:43,043
<i>‪Hòa mình vào cảnh quan</i>
<i>‪là cơ hội tốt nhất để nó phục kích.</i>

38
00:05:12,763 --> 00:05:16,323
<i>‪Bốn trên năm cuộc đi săn của báo sư tử</i>
<i>‪kết thúc với thất bại.</i>

39
00:05:51,483 --> 00:05:54,683
<i>‪Buộc phải tìm một cơ hội khác</i>
<i>‪để cho đàn con ăn… </i>

40
00:05:56,803 --> 00:05:58,923
<i>‪nó phải cho gia đình di chuyển tiếp.</i>

41
00:06:08,563 --> 00:06:11,123
<i>‪Chúng chả phải</i>
<i>‪đàn báo sư tử duy nhất đang tìm thức ăn.</i>

42
00:06:15,803 --> 00:06:18,563
<i>‪Gần đó, một con cái đơn độc trẻ hơn</i>

43
00:06:19,283 --> 00:06:20,523
<i>‪cũng đang đi săn.</i>

44
00:06:33,923 --> 00:06:35,563
<i>‪Từ vị trí thuận lợi trên cao…</i>‪

45
00:06:37,843 --> 00:06:39,683
<i>‪nó phát hiện ra một bầy lạc đà.</i>

46
00:06:51,523 --> 00:06:55,163
<i>‪Sau lưng là hồ nước,</i>
<i>‪chúng có rất ít lựa chọn tẩu thoát.</i>

47
00:07:25,763 --> 00:07:29,323
<i>‪Để hạ được</i>
<i>‪một con vật nặng hơn nó tới ba lần,</i>

48
00:07:29,963 --> 00:07:32,363
<i>‪nó sẽ cần được mọi yếu tố ủng hộ.</i>

49
00:09:13,163 --> 00:09:16,963
<i>‪Bầm dập, nó lại bỏ lỡ một cơ hội nữa.</i>

50
00:09:38,403 --> 00:09:40,963
<i>‪Báo mẹ và đàn con đã tìm được phần còn lại</i>

51
00:09:41,043 --> 00:09:43,803
<i>‪của xác một con Guanaco</i>
<i>‪bên cạnh một vũng nước.</i>

52
00:09:52,843 --> 00:09:55,483
<i>‪Gia đình đói bụng lấy hết những gì có thể.</i>

53
00:10:04,443 --> 00:10:07,483
<i>‪Việc nó đã bị giết rồi chôn một phần</i>

54
00:10:07,563 --> 00:10:09,243
<i>‪chỉ có thể mang một ý nghĩa.</i>

55
00:10:10,763 --> 00:10:13,283
<i>‪Bữa ăn này là của một kẻ khác.</i>

56
00:10:22,323 --> 00:10:23,443
<i>‪Con cái đơn độc.</i>

57
00:10:31,483 --> 00:10:33,843
<i>‪Đàn con có vẻ lo lắng khi thấy người lạ.</i>

58
00:10:38,363 --> 00:10:40,083
<i>‪Nhưng mẹ chúng thì bình tĩnh.</i>

59
00:10:45,283 --> 00:10:48,003
<i>‪Đây là con gái nó từ lứa năm ngoái.</i>

60
00:10:57,763 --> 00:11:00,483
<i>‪Con cái đơn độc đòi lại cái xác của nó.</i>

61
00:11:04,923 --> 00:11:09,803
<i>‪Nó có thể là chị của đàn con nhỏ,</i>
<i>‪nhưng không có nghĩa là nó muốn chia sẻ.</i>

62
00:11:26,483 --> 00:11:29,803
<i>‪Cậu em ướt sũng của nó</i>
<i>‪sẽ phải đợi đến lượt.</i>

63
00:11:34,643 --> 00:11:35,843
<i>‪Những con khác tới… </i>

64
00:11:40,043 --> 00:11:41,963
<i>‪và được mời cùng dự tiệc.</i>

65
00:11:48,523 --> 00:11:52,643
<i>‪Mãi tới gần đây, báo sư tử vẫn được cho là</i>
<i>‪những sinh vật sống đơn độc.</i>

66
00:11:53,443 --> 00:11:56,883
<i>‪Sư tử và báo đốm được cho là</i>
<i>‪mèo lớn duy nhất sống bầy đàn.</i>

67
00:11:58,403 --> 00:12:01,483
<i>‪Việc phát hiện ra</i>
<i>‪mối liên kết bầy đàn mạnh mẽ này</i>

68
00:12:01,563 --> 00:12:04,563
<i>‪đang tái định nghĩa</i>
<i>‪cách giới khoa học nhìn nhận báo sư tử.</i>

69
00:12:08,643 --> 00:12:13,003
<i>‪Sự ra đời của chốn trú thân này</i>
<i>‪đã bảo vệ đàn mèo này khỏi các chủ trại,</i>

70
00:12:13,083 --> 00:12:15,443
<i>‪những người có thể sợ chúng hại gia súc.</i>

71
00:12:16,803 --> 00:12:20,123
<i>‪Nó còn dẫn đến sự cải thiện</i>
<i>‪về không gian và lượng mồi.</i>

72
00:12:21,163 --> 00:12:24,283
<i>‪Nên các con đối địch ít phải xung đột hơn.</i>

73
00:12:28,883 --> 00:12:33,883
<i>‪Vườn quốc gia này hiện là nơi có mật độ</i>
<i>‪báo sư tử vào loại cao nhất thế giới.</i>

74
00:12:38,443 --> 00:12:42,243
<i>‪Và số lượng những con vật tuyệt đẹp này</i>
<i>‪đang từ từ hồi phục</i>

75
00:12:42,323 --> 00:12:44,043
<i>‪trên khắp miền Nam Chile.</i>

76
00:13:00,483 --> 00:13:03,403
<i>‪Hơn 480 ki-lô-mét về hướng Bắc,</i>
<i>‪dọc theo dãy Andes</i>

77
00:13:04,163 --> 00:13:06,203
<i>‪là Vườn Quốc gia Patagonia.</i>

78
00:13:12,603 --> 00:13:15,803
<i>‪Vườn quốc gia vào loại mới nhất</i>
<i>‪trong khu vực, nhìn nó có thể hoang dã,</i>

79
00:13:15,883 --> 00:13:19,123
<i>‪nhưng tới gần đây,</i>
<i>‪nó vẫn được tận dụng để chăn thả cừu.</i>

80
00:13:24,363 --> 00:13:27,883
<i>‪Báo sư tử và Guanaco, con mồi của chúng,</i>
<i>‪từng bị chèn ép.</i>

81
00:13:30,203 --> 00:13:34,003
<i>‪Giờ, gia súc đã bị loại bỏ,</i>
<i>‪sự sống hoang dã đã được bảo vệ,</i>

82
00:13:34,723 --> 00:13:38,523
<i>‪mảnh đất này đang dần trở lại</i>
<i>‪với tính cân bằng tự nhiên của nó.</i>

83
00:13:49,363 --> 00:13:51,323
<i>‪Khi số lượng báo sư tử còn thấp,</i>

84
00:13:51,923 --> 00:13:55,323
<i>‪Guanaco đang nhanh chóng</i>
<i>‪phục hồi quần thể tại vườn này.</i>

85
00:14:01,323 --> 00:14:04,603
<i>‪Và con đực này</i>
<i>‪đang mong được chung tay vì nghiệp lớn.</i>

86
00:14:13,403 --> 00:14:16,763
<i>‪Nó đã từ xa tới đây</i>
<i>‪để tìm kiếm một đồng cỏ trù phú,</i>

87
00:14:17,483 --> 00:14:19,923
<i>‪đủ ấn tượng để thu hút các con cái.</i>

88
00:14:30,643 --> 00:14:32,123
<i>‪Một bầy toàn cái… </i>

89
00:14:36,603 --> 00:14:39,083
<i>‪giữa một khu vực đồng cỏ bạt ngàn.</i>

90
00:14:43,563 --> 00:14:47,963
<i>‪Nhưng một con đực lớn thống trị</i>
<i>‪đã giành chủ quyền nơi này rồi.</i>

91
00:14:54,003 --> 00:14:56,043
<i>‪Mà một bầy này thôi thì không thể</i>

92
00:14:57,163 --> 00:14:58,243
<i>‪có hai chủ.</i>

93
00:15:12,483 --> 00:15:15,443
<i>‪Con đực thống trị</i>
<i>‪lao tới dằn mặt gã lính mới.</i>

94
00:15:35,643 --> 00:15:38,923
<i>‪Gã lính mới thì chưa quá bự,</i>
<i>‪"đánh xấu" dưới eo được.</i>

95
00:15:48,723 --> 00:15:51,203
<i>‪Gã độc thân bị đẩy ra xa khỏi bầy lạc đà… </i>

96
00:15:57,443 --> 00:15:59,683
<i>‪tới khi rốt cuộc, nó hiểu ý.</i>

97
00:16:16,123 --> 00:16:18,483
<i>‪Kẻ chiến thắng quay lại với bầy cái… </i>

98
00:16:20,563 --> 00:16:21,643
<i>‪nhưng lại thấy</i>

99
00:16:22,643 --> 00:16:24,963
<i>‪một kẻ xâm nhập khác giữa bầy.</i>

100
00:16:39,723 --> 00:16:42,723
<i>‪Khi con đực thống trị</i>
<i>‪đang mải "tiễn" đối thủ mới… </i>

101
00:16:43,923 --> 00:16:46,563
<i>‪gã độc thân lại lẻn vào… </i>

102
00:17:01,923 --> 00:17:04,003
<i>‪và nắm bắt cơ hội… </i>

103
00:17:07,843 --> 00:17:09,683
<i>‪để rốt cuộc tìm được bạn tình.</i>

104
00:17:17,523 --> 00:17:22,283
<i>‪Với sự ra đời của những vườn quốc gia này,</i>
<i>‪các hàng rào nông nghiệp đã bị gỡ bỏ,</i>

105
00:17:23,123 --> 00:17:25,563
<i>‪cho phép Guanaco di chuyển tự do hơn,</i>

106
00:17:26,203 --> 00:17:28,803
<i>‪pha trộn và củng cố vốn gen.</i>

107
00:17:40,723 --> 00:17:42,923
<i>‪Sau gần một năm mang thai,</i>

108
00:17:43,563 --> 00:17:45,083
<i>‪bà mẹ đã sắp chuyển dạ.</i>

109
00:18:24,243 --> 00:18:28,043
<i>‪Con Guanaco con</i>
<i>‪phải đứng dậy nhanh nhất có thể.</i>

110
00:19:04,443 --> 00:19:06,323
<i>‪Chỉ trong hai tuần,</i>

111
00:19:06,403 --> 00:19:10,363
<i>‪hàng ngàn con Guanaco con</i>
<i>‪sẽ bước những bước đầu tiên tại đây.</i>

112
00:19:26,083 --> 00:19:29,123
<i>‪Các con cái</i>
<i>‪đều sinh con vào cùng một thời điểm</i>

113
00:19:29,203 --> 00:19:31,883
<i>‪để tận dụng tối đa sự an toàn của một bầy.</i>

114
00:19:35,723 --> 00:19:39,163
<i>‪Ngoài đây, chúng đâu biết</i>
<i>‪đang bị kẻ nào theo dõi.</i>

115
00:19:44,923 --> 00:19:46,963
<i>‪Các đàn Guanaco phình to ra</i>

116
00:19:48,003 --> 00:19:52,123
<i>‪cũng cung cấp thêm cơ hội</i>
<i>‪để vực dậy số lượng báo sư tử</i>

117
00:19:53,523 --> 00:19:55,883
<i>‪và để thiên nhiên phục hồi.</i>

118
00:20:06,443 --> 00:20:09,203
<i>‪Trên khắp thế giới,</i>
<i>‪nhiều vườn quốc gia tồn tại</i>

119
00:20:09,283 --> 00:20:12,203
<i>‪dưới dạng những vùng hoang dã</i>
<i>‪được bảo vệ đơn lẻ.</i>

120
00:20:13,723 --> 00:20:17,403
<i>‪Để thực sự phát triển,</i>
<i>‪động vật không chỉ cần được bảo vệ,</i>

121
00:20:17,483 --> 00:20:22,323
<i>‪mà còn cần được di chuyển an toàn,</i>
<i>‪cần khả năng đi lại tự do để tìm cái ăn,</i>

122
00:20:22,883 --> 00:20:24,963
<i>‪lãnh thổ, hoặc một bạn tình.</i>

123
00:20:30,923 --> 00:20:33,803
<i>‪Từ năm 2017, Chile đã nghiên cứu</i>

124
00:20:33,883 --> 00:20:36,843
<i>‪kết nối một dải không gian hoang dã,</i>

125
00:20:38,203 --> 00:20:42,763
<i>‪gộp các vườn quốc gia</i>
<i>‪với các khu bảo tồn và vườn đại dương khác</i>

126
00:20:44,163 --> 00:20:48,243
<i>‪nhằm tạo ra một mạng lưới,</i>
<i>‪một hành lang bảo tồn sự sống hoang dã,</i>

127
00:20:48,803 --> 00:20:52,923
<i>‪kết nối hơn 12 triệu héc-ta</i>
<i>‪diện tích Chile thuộc Patagonia.</i>

128
00:20:58,643 --> 00:21:03,523
<i>‪Ở trung tâm của mạng lưới này</i>
<i>‪là Vườn Quốc gia Cerro Castillo… </i>

129
00:21:05,243 --> 00:21:10,443
<i>‪nhà của một sinh vật từng có nguy cơ</i>
<i>‪tuyệt chủng nhưng đang trở lại ngoạn mục…</i>‪

130
00:21:20,123 --> 00:21:21,803
<i>‪thần ưng Andes.</i>

131
00:21:28,003 --> 00:21:29,723
<i>‪Thần ưng là chim ăn xác thối.</i>

132
00:21:30,283 --> 00:21:31,763
<i>‪Chúng ăn động vật chết,</i>

133
00:21:32,283 --> 00:21:36,363
<i>‪một vai trò hệ trọng trong việc</i>
<i>‪loại bỏ chất thải và ngăn dịch bệnh.</i>

134
00:21:42,163 --> 00:21:45,843
<i>‪Trong quá khứ, chúng từng bị</i>
<i>‪săn bắn và đầu độc bởi các chủ đất</i>

135
00:21:45,923 --> 00:21:47,683
<i>‪muốn bảo vệ gia súc của họ.</i>

136
00:21:48,563 --> 00:21:52,163
<i>‪Nhưng giờ thì</i>
<i>‪số lượng loài chim tuyệt đẹp này</i>

137
00:21:52,243 --> 00:21:53,643
<i>‪đang nhiều trở lại.</i>

138
00:22:01,803 --> 00:22:05,403
<i>‪Chúng làm tổ trong các vách đá</i>
<i>‪cây rừng bao bọc, không tiếp cận được này.</i>

139
00:22:06,523 --> 00:22:10,123
<i>‪Và mỗi ngày, chúng di chuyển</i>
<i>‪hàng trăm cây số để tìm thức ăn… </i>

140
00:22:20,323 --> 00:22:21,523
<i>‪bỏ lại đằng sau… </i>

141
00:22:26,723 --> 00:22:28,523
<i>‪đàn con non yếu ớt.</i>

142
00:22:39,483 --> 00:22:42,363
<i>‪Nó có thể</i>
<i>‪đã lớn gần bằng một con trưởng thành,</i>

143
00:22:42,443 --> 00:22:46,123
<i>‪nhưng chú chim non khổng lồ này</i>
<i>‪mới chín tháng tuổi.</i>

144
00:22:48,803 --> 00:22:52,083
<i>‪Thần ưng là</i>
<i>‪loài chim bay lớn nhất thế giới.</i>

145
00:22:53,723 --> 00:22:57,483
<i>‪Về sau, sải cánh của nó</i>
<i>‪có thể dài hơn ba mét.</i>

146
00:23:01,163 --> 00:23:05,243
<i>‪Nhưng hiện tại,</i>
<i>‪nó mới chỉ đang học cách dùng đôi cánh.</i>

147
00:23:22,723 --> 00:23:23,963
<i>‪Nó đang gan dần lên.</i>

148
00:23:36,443 --> 00:23:41,643
<i>‪Nhưng thử bay lần đầu từ đây</i>
<i>‪sẽ là vô cùng mạo hiểm.</i>

149
00:23:58,363 --> 00:23:59,803
<i>‪Tốt nhất là về chốn an toàn… </i>

150
00:24:06,563 --> 00:24:07,403
<i>‪nếu nó có thể.</i>

151
00:24:22,083 --> 00:24:23,523
<i>‪Bố mẹ nó đã về.</i>

152
00:24:35,723 --> 00:24:37,923
<i>‪Đợi mãi cũng tới giờ ăn sáng.</i>

153
00:24:42,123 --> 00:24:47,003
<i>‪Để cho nó cơ hội sống tốt nhất,</i>
<i>‪mỗi lần chúng sẽ chỉ nuôi một con.</i>

154
00:24:53,963 --> 00:24:58,883
<i>‪Mà để mọi nỗ lực của chúng được đền đáp,</i>
<i>‪nó sẽ phải tự phóng mình lên không trung.</i>

155
00:25:07,923 --> 00:25:10,803
<i>‪Có lẽ nó cần được chỉ cho cách làm.</i>

156
00:25:29,643 --> 00:25:30,723
<i>‪Đã đến thời điểm… </i>

157
00:25:34,723 --> 00:25:36,923
<i>‪cho lần bay đầu tiên trong đời nó.</i>

158
00:25:50,723 --> 00:25:52,643
<i>‪Thôi thì, khởi đầu vậy cũng tạm.</i>

159
00:26:19,203 --> 00:26:20,043
<i>‪Khá hơn rồi.</i>

160
00:26:27,283 --> 00:26:30,723
<i>‪Những con chim này quá nặng</i>
<i>‪để bay chỉ bằng cách vỗ cánh.</i>

161
00:26:32,243 --> 00:26:35,403
<i>‪Để ở được trên không</i>
<i>‪và bay những quãng đường dài,</i>

162
00:26:35,483 --> 00:26:38,083
<i>‪nó phải học cách cưỡi gió.</i>

163
00:26:55,163 --> 00:26:59,403
<i>‪Bố mẹ nó dẫn nó vào những luồng không khí</i>
<i>‪và luồng hơi nóng bốc lên.</i>

164
00:27:14,963 --> 00:27:18,083
<i>‪Con chúng sẽ ở với chúng tối đa hai năm.</i>

165
00:27:22,163 --> 00:27:25,523
<i>‪Từ giờ tới đó,</i>
<i>‪nó sẽ sải rộng đôi cánh mỗi ngày,</i>

166
00:27:25,603 --> 00:27:30,963
<i>‪tăng cường sức khỏe, cho tới khi</i>
<i>‪tự nó có thể bay trên dãy Andes.</i>

167
00:27:54,803 --> 00:27:59,323
<i>‪Xa hơn gần một nghìn ki-lô-mét</i>
<i>‪về phía Bắc, cảnh quan bắt đầu thay đổi.</i>

168
00:28:06,043 --> 00:28:09,283
<i>‪Nơi đây chủ yếu là các núi lửa.</i>

169
00:28:11,123 --> 00:28:13,683
<i>‪Chúng khiến vùng đất này</i>
<i>‪lởm chởm những dòng dung nham… </i>

170
00:28:18,043 --> 00:28:21,163
<i>‪xen giữa là những cánh rừng nguyên sinh.</i>

171
00:28:25,243 --> 00:28:28,883
<i>‪Ở rìa phía cực Bắc</i>
<i>‪là Vườn Quốc gia Conguillío,</i>

172
00:28:29,963 --> 00:28:34,043
<i>‪thành trì vào loại cuối của</i>
<i>‪loài cây có nguy cơ tuyệt chủng Araucaria,</i>

173
00:28:34,563 --> 00:28:35,923
<i>‪cây bách tán lá hợp.</i>

174
00:28:41,043 --> 00:28:43,883
<i>‪Cao tới hơn 45 mét,</i>

175
00:28:43,963 --> 00:28:48,243
<i>‪những gã khổng lồ này từng là cảnh tượng</i>
<i>‪phổ biến dọc phía Bắc Patagonia.</i>

176
00:28:49,203 --> 00:28:52,123
<i>‪Nhưng chúng đã bị chặt phá</i>
<i>‪để lấy đất trồng trọt</i>

177
00:28:53,603 --> 00:28:57,763
<i>‪và giờ chỉ còn tồn tại theo cụm nhỏ</i>
<i>‪trong những vùng rừng cổ xưa.</i>

178
00:29:05,643 --> 00:29:08,083
<i>‪Dưới bóng râm của cây bách tán lá hợp</i>

179
00:29:08,163 --> 00:29:10,203
<i>‪là những khu rừng sồi mong manh… </i>

180
00:29:15,723 --> 00:29:19,163
<i>‪nơi có những loài động vật</i>
<i>‪không đâu khác trên Trái Đất có.</i>

181
00:29:23,443 --> 00:29:24,363
<i>‪Pudu… </i>

182
00:29:27,203 --> 00:29:28,883
<i>‪loài hươu nhỏ nhất thế giới.</i>

183
00:29:31,123 --> 00:29:34,603
<i>‪Con non thân đốm này</i>
<i>‪có thể nằm gọn trong lòng bàn tay bạn.</i>

184
00:29:38,843 --> 00:29:41,763
<i>‪Và loài mèo rừng nhỏ nhất Châu Mỹ nữa.</i>

185
00:29:42,443 --> 00:29:46,603
<i>‪Con Kodkod này còn không to bằng mèo nhà.</i>

186
00:29:49,723 --> 00:29:51,683
<i>‪Bên cạnh những động vật có vú tí hon này,</i>

187
00:29:52,963 --> 00:29:55,883
<i>‪rừng Valdivia còn là nhà</i>

188
00:29:55,963 --> 00:29:59,203
<i>‪của một trong những loài côn trùng</i>
<i>‪đẹp nhất thế giới… </i>

189
00:30:06,243 --> 00:30:08,403
<i>‪bọ sừng hươu Chile.</i>

190
00:30:11,163 --> 00:30:15,243
<i>‪Được đặt tên theo bộ kìm tuyệt tác</i>
<i>‪trông như gạc hươu của các con đực.</i>

191
00:30:18,723 --> 00:30:21,643
<i>‪Con này vừa ngửi thấy mùi một con cái.</i>

192
00:30:25,603 --> 00:30:29,843
<i>‪Nhưng con cái đang ở trên cao hơn 30 mét,</i>
<i>‪trong tán một cây sồi.</i>

193
00:30:39,923 --> 00:30:44,163
<i>‪Với nó, khoảng cách đó tương đương với</i>
<i>‪một con người leo lên tháp Eiffel.</i>

194
00:30:44,843 --> 00:30:45,683
<i>‪Hai lần.</i>

195
00:30:49,643 --> 00:30:54,003
<i>‪Con đực ở khắp nơi có thể phát hiện ra</i>
<i>‪hương thơm quyến rũ của con cái này.</i>

196
00:30:57,083 --> 00:30:58,803
<i>‪Và cuộc đua bắt đầu.</i>

197
00:31:16,563 --> 00:31:21,203
<i>‪Cuối cùng, nó đã lên tới tán cây</i>
<i>‪nhanh hơn các đối thủ… </i>

198
00:31:24,843 --> 00:31:26,963
<i>‪với con cái trong tầm ngắm.</i>

199
00:31:37,523 --> 00:31:39,803
<i>‪Nhưng nó có một kẻ thách thức.</i>

200
00:31:46,803 --> 00:31:48,243
<i>‪Chúng thăm dò nhau.</i>

201
00:31:54,603 --> 00:31:58,203
<i>‪Giờ, những vũ khí khổng lồ này</i>
<i>‪sẽ phát huy tác dụng.</i>

202
00:32:01,683 --> 00:32:06,883
<i>‪Thứ vũ khí so với kích cỡ cơ thể vào loại</i>
<i>‪lớn nhất trong số mọi động vật từng sống.</i>

203
00:32:09,683 --> 00:32:11,323
<i>‪Chúng đã phát triển đến mức túm</i>

204
00:32:12,723 --> 00:32:13,683
<i>‪và nâng được.</i>

205
00:32:16,603 --> 00:32:18,803
<i>‪Đối thủ của nó tấn công trước.</i>

206
00:32:33,563 --> 00:32:38,323
<i>‪Nhưng nó đã lật ngược tình thế</i>
<i>‪và chiếm thế thượng phong.</i>

207
00:32:55,163 --> 00:32:59,923
<i>‪Đây rồi, chẳng còn gì</i>
<i>‪ngăn trở nó và bạn tình của nó nữa.</i>

208
00:33:23,523 --> 00:33:25,963
<i>‪Khi hoàng hôn buông xuống vườn quốc gia… </i>

209
00:33:27,203 --> 00:33:30,603
<i>‪ta được nhắc nhở</i>
<i>‪về vị trí của mình trong vũ trụ.</i>

210
00:33:35,123 --> 00:33:37,323
<i>‪Qua việc quản lý</i>
<i>‪ô nhiễm ánh sáng cẩn thận,</i>

211
00:33:37,843 --> 00:33:40,483
<i>‪cảnh trời bên trên các khu bảo tồn này</i>

212
00:33:40,563 --> 00:33:43,883
<i>‪vẫn là một trong những khung cảnh</i>
<i>‪tối nhất trên Trái Đất.</i>

213
00:33:49,123 --> 00:33:52,963
<i>‪Đêm trời quang, bạn có thể thấy</i>
<i>‪các hành tinh trong hệ mặt trời,</i>

214
00:33:55,843 --> 00:33:57,803
<i>‪những vì sao trong Dải Ngân Hà,</i>

215
00:33:59,283 --> 00:34:03,403
<i>‪và ánh sáng xa xăm</i>
<i>‪đến từ những thiên hà lân cận gần ta nhất.</i>

216
00:34:08,323 --> 00:34:10,403
<i>‪Thậm chí bằng mắt thường.</i>

217
00:34:18,723 --> 00:34:20,523
<i>‪Và dưới bóng đêm bao phủ,</i>

218
00:34:21,443 --> 00:34:26,403
<i>‪một cư dân sống trong rừng về đêm</i>
<i>‪đang giúp mái nhà của nó tái sinh.</i>

219
00:34:31,483 --> 00:34:36,283
<i>‪Sử dụng công nghệ máy quay mới, ta mới</i>
<i>‪phát hiện ra "chiêu trò" ban đêm của nó.</i>

220
00:34:39,163 --> 00:34:40,803
<i>‪Monito del monte… </i>

221
00:34:45,443 --> 00:34:47,323
<i>‪loài "khỉ núi nhỏ".</i>

222
00:34:52,563 --> 00:34:56,323
<i>‪Nhưng Monito lại không phải khỉ.</i>
<i>‪Nó là một con thú có túi.</i>

223
00:35:03,363 --> 00:35:04,843
<i>‪Và mặc dù nó nhỏ xíu… </i>

224
00:35:07,243 --> 00:35:10,763
<i>‪những cái cây khổng lồ này</i>
<i>‪lại phụ thuộc vào nó.</i>

225
00:35:17,483 --> 00:35:21,483
<i>‪Đêm nào nó cũng ăn một lượng thức ăn</i>
<i>‪bằng trọng lượng cả cơ thể nó.</i>

226
00:35:29,363 --> 00:35:34,083
<i>‪Trong suốt phần đời, nó sẽ giúp lan truyền</i>
<i>‪ít nhất 20 loài thực vật khác nhau</i>

227
00:35:35,043 --> 00:35:36,323
<i>‪bằng cách ăn quả… </i>

228
00:35:38,763 --> 00:35:41,963
<i>‪rồi thả hạt giống xuống nơi mới.</i>

229
00:36:03,003 --> 00:36:04,483
<i>‪Khi bình minh ló dạng,</i>

230
00:36:06,123 --> 00:36:09,043
<i>‪nó trở về</i>
<i>‪cái tổ được giấu kín của mình để ngủ.</i>

231
00:36:13,123 --> 00:36:14,843
<i>‪Và nó không đơn độc.</i>

232
00:36:19,243 --> 00:36:24,283
<i>‪Những cái tổ chung này có thể chứa đến</i>
<i>‪mười con Monito không có họ hàng</i>

233
00:36:24,363 --> 00:36:25,643
<i>‪chui rúc cùng lúc.</i>

234
00:36:45,523 --> 00:36:48,283
<i>‪Nhờ sự hỗ trợ</i>
<i>‪của những con "khỉ núi nhỏ" này,</i>

235
00:36:48,363 --> 00:36:51,163
<i>‪có thể một cánh rừng Valdivia lớn</i>

236
00:36:52,003 --> 00:36:55,243
<i>‪sẽ một lần nữa trải dài từ dãy núi Andes</i>

237
00:36:56,763 --> 00:36:58,123
<i>‪ra tới Thái Bình Dương.</i>

238
00:37:08,723 --> 00:37:13,843
<i>‪Chile sở hữu hơn 6.400 ki-lô-mét</i>
<i>‪bờ biển Thái Bình Dương quanh co.</i>

239
00:37:21,323 --> 00:37:23,003
<i>‪Trong kỷ băng hà gần nhất,</i>

240
00:37:23,083 --> 00:37:26,803
<i>‪các sông băng</i>
<i>‪đã đổ từ các đỉnh núi xuống biển.</i>

241
00:37:41,803 --> 00:37:42,883
<i>‪Trong lúc dịch chuyển,</i>

242
00:37:44,123 --> 00:37:48,323
<i>‪chúng tạo thành mê cung</i>
<i>‪vịnh hẹp ven biển sâu của Patagonia.</i>

243
00:37:53,403 --> 00:37:56,123
<i>‪Chỉ còn khá ít</i>
<i>‪những gã khổng lồ băng giá này.</i>

244
00:37:58,123 --> 00:38:01,283
<i>‪Đây là sông băng San Rafael.</i>

245
00:38:20,043 --> 00:38:24,923
<i>‪Mỗi mùa xuân, một khúc ca thanh tao</i>
<i>‪lại vang vọng quanh những vịnh hẹp này.</i>

246
00:39:12,443 --> 00:39:16,163
<i>‪Đó là tiếng gọi ám ảnh</i>
<i>‪của một con hải cẩu báo đực.</i>

247
00:39:24,203 --> 00:39:27,523
<i>‪Nó đến đây hòng tận dụng</i>
<i>‪các tảng băng trôi để sinh sản… </i>

248
00:39:29,923 --> 00:39:34,203
<i>‪và sẽ hát suốt ngày đêm</i>
<i>‪để thu hút bạn tình,</i>

249
00:39:36,843 --> 00:39:40,643
<i>‪khéo léo "sáng tác" các bản tình ca</i>
<i>‪để kết hợp hàng loạt nốt nhạc</i>

250
00:39:40,723 --> 00:39:42,363
<i>‪và nhiều cao độ khác nhau.</i>

251
00:39:48,283 --> 00:39:53,323
<i>‪Những thành phần trong tiết mục du dương</i>
<i>‪của nó có thể được nghe thấy từ khắp nơi.</i>

252
00:39:59,443 --> 00:40:00,323
<i>‪Một con cái… </i>

253
00:40:03,723 --> 00:40:05,683
<i>‪hòa nhịp vào khúc ca của con đực.</i>

254
00:40:08,043 --> 00:40:09,883
<i>‪Trong mùa sinh sản ngắn ngủi,</i>

255
00:40:10,403 --> 00:40:14,083
<i>‪hải cẩu báo sẽ hát dưới nước suốt đêm.</i>

256
00:40:18,243 --> 00:40:22,123
<i>‪Mệt mỏi vì tán tỉnh ban đêm,</i>
<i>‪nó nằm nghỉ trên băng.</i>

257
00:40:30,723 --> 00:40:32,923
<i>‪Nhưng dạ khúc chiều này quá bắt tai.</i>

258
00:40:48,523 --> 00:40:49,603
<i>‪Nó lại gần.</i>

259
00:41:00,363 --> 00:41:04,163
<i>‪Nhưng lại thấy</i>
<i>‪kẻ tưởng như đang theo đuổi nó</i>

260
00:41:05,403 --> 00:41:07,243
<i>‪hóa ra đang ngủ.</i>

261
00:41:13,843 --> 00:41:16,563
<i>‪Giới khoa học tin rằng trong mùa sinh sản,</i>

262
00:41:16,643 --> 00:41:20,403
<i>‪hải cẩu báo</i>
<i>‪có lượng hooc-môn tăng cao đến nỗi</i>

263
00:41:21,923 --> 00:41:24,043
<i>‪chúng gọi bạn tình cả khi đang ngủ.</i>

264
00:41:34,723 --> 00:41:36,563
<i>‪Khi mặt trời bắt đầu lặn… </i>

265
00:41:46,243 --> 00:41:48,323
<i>‪cuối cùng nó cũng tỉnh giấc.</i>

266
00:42:14,043 --> 00:42:19,283
<i>‪Và chúng lui về dưới lớp băng</i>
<i>‪để bắt đầu khúc song ca tán tỉnh.</i>

267
00:42:30,603 --> 00:42:34,323
<i>‪Trong khi gần nửa đất đai</i>
<i>‪của Chile thuộc Patagonia được bảo vệ,</i>

268
00:42:34,843 --> 00:42:38,003
<i>‪chưa đến một phần năm</i>
<i>‪vùng nước ven biển của nó được như vậy.</i>

269
00:42:44,163 --> 00:42:47,163
<i>‪Cách mũi đất phía Nam Chile</i>
<i>‪hơn 110 ki-lô-mét</i>

270
00:42:48,883 --> 00:42:52,963
<i>‪là quần đảo cận Nam Cực Diego Ramírez,</i>

271
00:42:54,483 --> 00:42:57,723
<i>‪một trong số ít</i>
<i>‪khu bảo tồn biển của Patagonia.</i>

272
00:42:59,723 --> 00:43:02,643
<i>‪Ngoài bờ biển của nó,</i>
<i>‪ba đại dương tiếp giáp.</i>

273
00:43:04,803 --> 00:43:06,643
<i>‪Thái Bình Dương ở phía Tây,</i>

274
00:43:10,323 --> 00:43:12,683
<i>‪Đại Tây Dương ở phía Đông,</i>

275
00:43:14,163 --> 00:43:17,883
<i>‪và Nam Đại Dương khắc nghiệt ở phía Nam.</i>

276
00:43:22,763 --> 00:43:26,963
<i>‪Dù bao bọc là những vùng biển</i>
<i>‪vào loại nguy hiểm nhất thế giới,</i>

277
00:43:27,643 --> 00:43:30,563
<i>‪nơi đây vẫn tràn ngập sức sống.</i>

278
00:43:35,203 --> 00:43:39,403
<i>‪Quần đảo này cung cấp nơi trú ẩn</i>
<i>‪cho hơn hai triệu con chim biển làm tổ.</i>

279
00:43:42,963 --> 00:43:47,603
<i>‪Những đàn chim hải âu lớn tạo nên</i>
<i>‪các con sông xuyên qua các bụi cỏ dày đặc.</i>

280
00:43:55,843 --> 00:43:59,723
<i>‪Đây là một trong số ít</i>
<i>‪đàn hải âu trên thế giới chưa bị suy giảm,</i>

281
00:43:59,803 --> 00:44:02,163
<i>‪do trên đảo ít động vật ăn thịt</i>

282
00:44:02,243 --> 00:44:04,963
<i>‪và lệnh cấm đánh bắt cá</i>
<i>‪trong vườn đại dương.</i>

283
00:44:09,843 --> 00:44:14,243
<i>‪Không phải loài nào sống ở đây</i>
<i>‪cũng may mắn đến được bằng đường không.</i>

284
00:44:23,443 --> 00:44:26,563
<i>‪Chim cánh cụt Rockhopper phương Nam</i>
<i>‪cũng làm tổ ở đây.</i>

285
00:44:31,963 --> 00:44:36,083
<i>‪Cánh cụt bố mẹ phải thay phiên nhau</i>
<i>‪đi hàng trăm ki-lô-mét</i>

286
00:44:36,163 --> 00:44:38,643
<i>‪để tìm thức ăn cho đàn chim non đói bụng.</i>

287
00:44:49,043 --> 00:44:53,003
<i>‪Mỗi lần chúng có thể đi vắng tới ba hôm.</i>

288
00:45:01,963 --> 00:45:06,003
<i>‪Nhưng phần nguy hiểm nhất</i>
<i>‪trong hành trình của chúng là đường về… </i>

289
00:45:13,363 --> 00:45:15,363
<i>‪khi bị sóng cồn quăng quật vào bờ.</i>

290
00:45:20,723 --> 00:45:24,203
<i>‪Nhưng đại dương</i>
<i>‪mới là thứ chúng ít lo ngại nhất.</i>

291
00:45:29,483 --> 00:45:32,523
<i>‪Sư tử biển Nam Mỹ tuần tra vùng biển này.</i>

292
00:45:46,843 --> 00:45:48,883
<i>‪Trong mỗi đàn săn cá trở về… </i>

293
00:45:52,563 --> 00:45:54,803
<i>‪có những con sẽ không về được tới nơi.</i>

294
00:46:06,003 --> 00:46:10,283
<i>‪Một bà mẹ cánh cụt đang vượt</i>
<i>‪muôn trùng vây để về với gia đình nó.</i>

295
00:46:15,083 --> 00:46:18,003
<i>‪Nhưng đàn sư tử biển này</i>
<i>‪bơi nhanh hơn gấp ba lần.</i>

296
00:46:22,603 --> 00:46:23,803
<i>‪Để sống sót được… </i>

297
00:46:27,043 --> 00:46:28,483
<i>‪nó phải lên khỏi mặt nước.</i>

298
00:46:49,443 --> 00:46:50,923
<i>‪Cuối cùng cũng an toàn.</i>

299
00:46:58,243 --> 00:46:59,163
<i>‪Hoặc là chưa.</i>

300
00:47:42,843 --> 00:47:44,443
<i>‪Thoát hiểm trong gang tấc.</i>

301
00:47:58,363 --> 00:48:02,323
<i>‪Giờ đến màn leo trèo gian nan</i>
<i>‪để về lại tổ.</i>

302
00:48:48,163 --> 00:48:50,003
<i>‪Chỉ để nuôi con nhỏ,</i>

303
00:48:50,643 --> 00:48:54,523
<i>‪cánh cụt bố mẹ nào cũng phải xả thân mình.</i>

304
00:48:57,523 --> 00:49:01,523
<i>‪Thay phiên nhau đi kiếm ăn</i>
<i>‪thêm sáu tháng nữa,</i>

305
00:49:02,243 --> 00:49:06,323
<i>‪tới khi con chúng</i>
<i>‪tự vượt được ải sư tử biển.</i>

306
00:49:25,563 --> 00:49:31,163
<i>‪Vườn đại dương này hiện bao bọc</i>
<i>‪hơn 140 nghìn ki-lô-mét vuông đại dương… </i>

307
00:49:33,763 --> 00:49:38,203
<i>‪và mở rộng hành lang bảo tồn</i>
<i>‪sự sống hoang dã của Chile thuộc Patagonia</i>

308
00:49:39,683 --> 00:49:43,123
<i>‪ra tới vùng biển được bảo vệ của Nam Cực.</i>

309
00:49:57,763 --> 00:50:03,363
<i>‪Mạng lưới vườn quốc gia này hiện bảo vệ</i>
<i>‪hơn 200 loài chim và động vật có vú</i>

310
00:50:04,723 --> 00:50:07,883
<i>‪trên một lượng cảnh quan</i>
<i>‪đa dạng đáng kinh ngạc.</i>

311
00:50:10,763 --> 00:50:15,163
<i>‪Nó giúp hồi sinh</i>
<i>‪nhiều loài đang trên bờ vực tuyệt chủng.</i>

312
00:50:16,723 --> 00:50:20,243
<i>‪Nhưng không chỉ sự sống hoang dã</i>
<i>‪đang được hưởng lợi.</i>

313
00:50:21,923 --> 00:50:26,203
<i>‪Du lịch sinh thái được dự đoán</i>
<i>‪sẽ mang lại hàng trăm triệu đô la</i>

314
00:50:26,283 --> 00:50:31,243
<i>‪cho kinh tế địa phương trong mười năm tới.</i>
<i>‪Điều đó sẽ mang lại lợi ích lớn hơn nhiều</i>

315
00:50:31,963 --> 00:50:34,723
<i>‪cho mọi sinh vật trên hành tinh của ta.</i>

316
00:50:36,363 --> 00:50:38,443
<i>‪Trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu,</i>

317
00:50:38,523 --> 00:50:42,123
<i>‪vùng đất và thảm thực vật này</i>
<i>‪hoạt động như miếng bọt biển,</i>

318
00:50:42,723 --> 00:50:44,523
<i>‪hấp thụ khí carbon dioxide,</i>

319
00:50:45,323 --> 00:50:49,563
<i>‪biến khu vực này thành một trong những</i>
<i>‪bể chứa carbon lớn nhất ở Nam Mỹ.</i>

320
00:50:52,563 --> 00:50:55,723
<i>‪Hãy cho thiên nhiên một cơ hội</i>
<i>‪và nó sẽ trở lại.</i>

321
00:50:56,403 --> 00:50:59,803
<i>‪Thiên nhiên hoang dã và sự sống hoang dã</i>
<i>‪có thể phục hồi,</i>

322
00:50:59,883 --> 00:51:02,323
<i>‪và sự cân bằng có thể được khôi phục.</i>

323
00:51:03,363 --> 00:51:06,683
<i>‪Chile thuộc Patagonia</i>
<i>‪là một ví dụ đầy cảm hứng</i>

324
00:51:07,243 --> 00:51:11,083
<i>‪về những gì có thể đạt được</i>
<i>‪khi ta chung tay với thiên nhiên</i>

325
00:51:11,603 --> 00:51:16,403
<i>‪và tin ở giá trị đích thực</i>
<i>‪của các vườn quốc gia của ta.</i>

326
00:52:42,883 --> 00:52:47,883
‪Biên dịch: Joy Ng