1
00:00:06,243 --> 00:00:08,883
NETFLIXOVA DOKUMENTARNA SERIJA

2
00:00:19,443 --> 00:00:23,843
{\an8}Kad sam prvi put posjetio Keniju,
prije 30-ak godina, bio sam stranac.

3
00:00:25,243 --> 00:00:29,723
Ovo je bila zemlja mojeg oca
koji je preminuo i kojeg sam jedva i znao.

4
00:00:30,323 --> 00:00:31,883
Ali upoznao sam obitelj.

5
00:00:31,963 --> 00:00:34,443
Posjetio sam selo iz kojega potječe.

6
00:00:34,523 --> 00:00:36,243
Osjećao sam se dobrodošlim.

7
00:00:36,883 --> 00:00:39,963
I dok smo sestra i ja
nekoliko dana bili na safariju,

8
00:00:40,043 --> 00:00:42,763
osjetio sam nešto drugo. Divljenje.

9
00:00:44,403 --> 00:00:48,363
Divljenje prema nepreglednoj
afričkoj divljini, s beskrajnim nebom

10
00:00:49,563 --> 00:00:51,963
i životinjama kojima se broja ne zna.

11
00:00:53,883 --> 00:00:56,843
Krasna li dara
kad svijet vidite novim očima,

12
00:00:56,923 --> 00:01:00,363
kad vidite mjesto
s kojega smo zapravo svi potekli.

13
00:01:02,443 --> 00:01:05,883
Volio bih vas odvesti
u poseban park u Keniji

14
00:01:05,963 --> 00:01:08,683
da osjetite bilo Afrike.

15
00:01:09,283 --> 00:01:13,203
Divljinu beskrajnih prostranstava,
ljepota koje oduzimaju dah

16
00:01:13,283 --> 00:01:15,723
i faune epskih razmjera.

17
00:01:16,283 --> 00:01:18,163
Nacionalni park Tsavo.

18
00:01:26,083 --> 00:01:29,043
<i>Zemlja u kojoj su slonovi kraljevi.</i>

19
00:01:30,123 --> 00:01:31,443
<i>I svi to znaju.</i>

20
00:01:35,563 --> 00:01:38,163
<i>Na istoku Afrike nalazi se Kenija,</i>

21
00:01:38,243 --> 00:01:42,723
<i>stanište raznolike faune</i>
<i>i područje prekrasnih krajobraza.</i>

22
00:01:43,363 --> 00:01:45,323
<i>Na jugu je Tsavo.</i>

23
00:01:46,043 --> 00:01:49,443
<i>S gotovo 22 000 četvornih kilometara</i>

24
00:01:49,523 --> 00:01:54,403
<i>velik je kao omanja zemlja</i>
<i>te je najveći nacionalni park u Keniji.</i>

25
00:01:57,483 --> 00:02:00,643
<i>Na zapadu nezaboravni zalasci sunca</i>

26
00:02:00,723 --> 00:02:04,163
<i>iza najviše afričke planine: Kilimandžara.</i>

27
00:02:07,963 --> 00:02:10,763
<i>Uzdiže se ponad drevne zemlje lave,</i>

28
00:02:11,323 --> 00:02:12,483
<i>vulkanskih brda</i>

29
00:02:13,683 --> 00:02:15,763
<i>i blistavih oaza.</i>

30
00:02:23,123 --> 00:02:26,843
<i>A na istoku</i>
<i>beskrajan tepih bodljikava žbunja</i>

31
00:02:31,723 --> 00:02:34,123
<i>ispresijecan rijekama koje život daju.</i>

32
00:02:37,203 --> 00:02:41,483
<i>Uz njih sjenovit zid visoravni Yatta,</i>

33
00:02:42,243 --> 00:02:45,323
<i>jednog od najdužih</i>
<i>vulkanskih tokova na svijetu.</i>

34
00:02:50,603 --> 00:02:52,243
<i>Kamo god da pogledate,</i>

35
00:02:52,323 --> 00:02:57,123
<i>jarkocrveno tlo parka Tsavo</i>
<i>ostavlja dojam o svom karakteru</i>

36
00:02:57,203 --> 00:03:01,403
<i>na svakoga tko živi</i>
<i>u ovoj izvanrednoj divljini.</i>

37
00:03:20,723 --> 00:03:22,523
KENIJA

38
00:03:22,603 --> 00:03:26,683
<i>U Tsavu živi</i>
<i>najveća populacija slonova u Keniji.</i>

39
00:03:29,123 --> 00:03:33,603
<i>Njih više od 13 000</i>
<i>slobodno šeće ovim prostranstvom.</i>

40
00:03:36,563 --> 00:03:39,523
<i>Da biste ih našli,</i>
<i>morate znati gdje treba tražiti.</i>

41
00:04:15,283 --> 00:04:16,963
<i>Dok uživaju u bućkanju,</i>

42
00:04:17,043 --> 00:04:19,563
<i>adolescentski mužjaci daju si oduška.</i>

43
00:04:30,403 --> 00:04:33,723
<i>Poput sinkroniziranih plivača</i>
<i>u tekućoj čokoladi.</i>

44
00:04:40,043 --> 00:04:42,963
<i>Travanj je. Pojilišta su puna.</i>

45
00:04:49,523 --> 00:04:52,923
<i>Kiša neće padati šest mjeseci ili duže.</i>

46
00:04:57,723 --> 00:05:00,643
<i>Kako mužjaci odrastaju, više se osamljuju.</i>

47
00:05:04,123 --> 00:05:09,443
<i>Nekolicina će možda postati</i>
<i>najveći kljovaši na svijetu.</i>

48
00:05:15,123 --> 00:05:19,723
<i>Ovo je Lugard,</i>
<i>a ime su mu nadjenuli njegovi čuvari.</i>

49
00:05:21,723 --> 00:05:24,643
<i>Pedesetogodišnji superkljovaš</i>

50
00:05:24,723 --> 00:05:27,443
<i>u jednom od kenijskih nacionalnih blaga.</i>

51
00:05:30,403 --> 00:05:34,563
<i>Svaka kljova teži više od 45 kilograma.</i>

52
00:05:38,043 --> 00:05:43,003
<i>Ovi ambasadori svijeta slonova</i>
<i>morali su pregrmiti brojne nevolje…</i>

53
00:05:47,083 --> 00:05:50,563
<i>preživjeti uzastopne suše, suvremen razvoj</i>

54
00:05:50,643 --> 00:05:53,123
<i>i lovokradice koji zarađuju na bjelokosti.</i>

55
00:05:59,843 --> 00:06:04,683
<i>Smatramo da danas u Africi</i>
<i>živi samo tridesetak superkljovaša.</i>

56
00:06:08,683 --> 00:06:11,283
<i>A u Tsavu živi trećina.</i>

57
00:06:14,083 --> 00:06:17,003
<i>Većina je doživjela duboku starost.</i>

58
00:06:22,203 --> 00:06:25,843
<i>Nacionalni su parkovi</i>
<i>ključni u njihovoj zaštiti.</i>

59
00:06:37,243 --> 00:06:40,563
<i>U idućim mjesecima ekstremna klima Tsava</i>

60
00:06:40,643 --> 00:06:43,083
<i>ispitat će izdržljivost svih životinja.</i>

61
00:06:47,123 --> 00:06:50,723
<i>Samo one koje su se</i>
<i>prilagodile brzim mijenama</i>

62
00:06:50,803 --> 00:06:52,683
<i>preživjet će sušnu sezonu.</i>

63
00:06:56,723 --> 00:06:59,923
<i>Ovaj gladni kljunorožac</i>
<i>razvio je genijalan način</i>

64
00:07:00,003 --> 00:07:01,803
<i>da se domogne većega doručka.</i>

65
00:07:05,323 --> 00:07:06,723
<i>Ali ne može sam.</i>

66
00:07:25,643 --> 00:07:28,483
<i>Obitelj patuljastih mungosa.</i>

67
00:07:37,843 --> 00:07:40,003
<i>Kljunorožac je spreman,</i>

68
00:07:41,043 --> 00:07:42,843
<i>ali njima se ne žuri.</i>

69
00:07:50,123 --> 00:07:51,283
<i>Može samo čekati</i>

70
00:07:52,323 --> 00:07:54,803
<i>dok se mungosi pripremaju za ostatak dana.</i>

71
00:07:58,763 --> 00:08:00,283
<i>Ne idu nikamo</i>

72
00:08:00,883 --> 00:08:02,883
<i>dok ne dobiju signal.</i>

73
00:08:06,683 --> 00:08:08,523
<i>I napokon kreću.</i>

74
00:08:10,243 --> 00:08:12,683
<i>Njima za petama trči gladni kljunorožac.</i>

75
00:08:19,603 --> 00:08:22,763
<i>Rastrčani mungosi</i>
<i>uznemire kukce u raslinju</i>

76
00:08:23,483 --> 00:08:24,843
<i>i što njima pobjegne,</i>

77
00:08:25,483 --> 00:08:26,723
<i>zgrabi kljunorožac.</i>

78
00:08:27,923 --> 00:08:30,563
<i>Tako ne mora sam tražiti hranu.</i>

79
00:08:32,043 --> 00:08:33,883
<i>Mungosima to ne smeta.</i>

80
00:08:40,083 --> 00:08:42,563
<i>Zajedničko traženje hrane odgovara svima.</i>

81
00:08:43,523 --> 00:08:46,243
<i>Posebice kad krajolik presuši</i>

82
00:08:46,763 --> 00:08:48,843
<i>i nema mnogo skrovišta.</i>

83
00:08:54,843 --> 00:08:56,883
<i>Kljunorožac je poput izvidnice.</i>

84
00:09:06,043 --> 00:09:08,763
<i>Jedno upozorenje i svi bježe u zaklon.</i>

85
00:09:23,043 --> 00:09:24,443
<i>Od svega na jelovniku</i>

86
00:09:25,683 --> 00:09:27,883
<i>čini se da najviše voli ovo.</i>

87
00:09:28,723 --> 00:09:31,163
<i>Afrički veliki puževi,</i>

88
00:09:33,003 --> 00:09:34,763
<i>svaki dugačak do 15 cm,</i>

89
00:09:36,403 --> 00:09:39,603
<i>među najvećim su</i>
<i>i najsočnijim puževima na svijetu.</i>

90
00:09:44,923 --> 00:09:46,323
<i>A i lako ih je uloviti.</i>

91
00:09:47,203 --> 00:09:49,443
<i>Ovi puževi ne mogu brzo pobjeći.</i>

92
00:09:52,243 --> 00:09:54,803
<i>No teško je doći do njih.</i>

93
00:09:58,203 --> 00:10:01,723
<i>Ovi su mungosi razvili posebnu metodu.</i>

94
00:10:09,723 --> 00:10:11,923
<i>Debla koriste poput nakovnja</i>

95
00:10:12,683 --> 00:10:14,763
<i>te o njih razbijaju puževe.</i>

96
00:10:18,123 --> 00:10:22,203
<i>Tsavo je jedno od rijetkih mjesta</i>
<i>gdje je zabilježeno takvo ponašanje.</i>

97
00:10:29,003 --> 00:10:32,043
<i>A kljunorožac odmah</i>
<i>prepoznaje poziv na večeru.</i>

98
00:10:47,643 --> 00:10:52,163
<i>Zbog suhe klime</i>
<i>ovo mjesto nije pogodno za ugodan život.</i>

99
00:10:54,003 --> 00:10:58,203
<i>Stoga im suradnja</i>
<i>oboma osigurava dovoljno hrane</i>

100
00:10:58,883 --> 00:11:00,843
<i>kad je nema napretek.</i>

101
00:11:10,923 --> 00:11:14,083
<i>Kako sušna sezona</i>
<i>sve više crpi život iz parka,</i>

102
00:11:14,923 --> 00:11:17,603
<i>najneophodnije prirodno bogatstvo</i>

103
00:11:19,003 --> 00:11:20,203
<i>jest voda.</i>

104
00:11:23,443 --> 00:11:27,243
<i>Kako bi zaštitili</i>
<i>jednu od najugroženijih životinja u Tsavu,</i>

105
00:11:27,323 --> 00:11:30,403
<i>ovo udaljeno pojilište pune rendžeri.</i>

106
00:11:35,563 --> 00:11:38,243
<i>Kako se bliži večer, sve je spremno</i>

107
00:11:38,763 --> 00:11:41,443
<i>da se pojavi i ovo sramežljivo biće.</i>

108
00:11:51,843 --> 00:11:53,483
<i>Crni nosorozi,</i>

109
00:11:54,283 --> 00:11:56,083
<i>majka i mladunče.</i>

110
00:11:59,323 --> 00:12:01,523
<i>S pomoću osjetljive noćne kamere</i>

111
00:12:02,043 --> 00:12:04,243
<i>možemo ih gledati u boji.</i>

112
00:12:09,643 --> 00:12:12,443
<i>Mladunčad pomno oponaša majčine kretnje.</i>

113
00:12:13,843 --> 00:12:15,403
<i>Jako su bliski.</i>

114
00:12:20,323 --> 00:12:22,483
<i>Nosorozi ne vide daleko,</i>

115
00:12:24,643 --> 00:12:27,963
<i>ali imaju izvanredan sluh i njuh.</i>

116
00:12:33,443 --> 00:12:38,203
<i>Saviju usne da osjete</i>
<i>tko je sve u noćnome zraku.</i>

117
00:12:43,203 --> 00:12:45,443
<i>Još se obitelji dolazi napojiti.</i>

118
00:12:50,123 --> 00:12:53,243
<i>Dominantni crni nosorozi</i>
<i>često štite svoj teritorij.</i>

119
00:12:59,523 --> 00:13:02,923
<i>No neki su pojedinci borbeniji od drugih.</i>

120
00:13:10,323 --> 00:13:14,363
<i>Nekoć ih je u Tsavu živjelo 8000.</i>

121
00:13:18,403 --> 00:13:23,763
<i>U 1970-ima i 1980-ima lovokradice su</i>
<i>zbog rogova pobili sve osim deset.</i>

122
00:13:28,323 --> 00:13:32,843
<i>Program razmnožavanja</i>
<i>omogućio je porast na više od 100 jedinki.</i>

123
00:13:35,843 --> 00:13:39,643
<i>Ova obično samotna bića</i>
<i>dolaze piti i družiti se.</i>

124
00:13:43,043 --> 00:13:44,843
<i>Majke pozdravljaju prijatelje.</i>

125
00:13:46,443 --> 00:13:48,283
<i>Mladunci se sreću s vršnjacima…</i>

126
00:13:52,043 --> 00:13:53,403
<i>i očevima.</i>

127
00:13:58,443 --> 00:14:02,883
<i>No ozračje se mijenja</i>
<i>kad dođe više mužjaka.</i>

128
00:14:08,203 --> 00:14:12,163
<i>Tijekom suše ovdje se okuplja</i>
<i>neuobičajeno velik broj nosoroga.</i>

129
00:14:12,803 --> 00:14:15,323
<i>Razmnožili su se tako uspješno</i>

130
00:14:15,403 --> 00:14:18,683
<i>da je sad i konkurencija za prostor veća,</i>

131
00:14:20,563 --> 00:14:21,603
<i>kao i za družice.</i>

132
00:15:10,363 --> 00:15:13,843
<i>Jedan mužjak</i>
<i>pokušava naskočiti na majku s mladuncem,</i>

133
00:15:15,283 --> 00:15:17,243
<i>no ona mu šalje jasnu poruku.</i>

134
00:15:23,323 --> 00:15:26,203
<i>Dominantan stariji mužjak</i>
<i>dolazi na pojilište.</i>

135
00:15:27,283 --> 00:15:29,363
<i>Rendžeri ga zovu Atoti.</i>

136
00:15:34,843 --> 00:15:35,923
<i>Mlada ženka.</i>

137
00:15:37,443 --> 00:15:40,483
<i>Premlada je za parenje,</i>
<i>pa je on ne zanima.</i>

138
00:15:49,723 --> 00:15:52,683
<i>No on je frustriran i zbog toga nasilan.</i>

139
00:16:03,923 --> 00:16:09,003
<i>Pokušava podmetnuti rog</i>
<i>među stražnje noge kako bi pala.</i>

140
00:16:26,643 --> 00:16:30,923
<i>Druge ženke i mladunci</i>
<i>odlučuju da je vrijeme da odu.</i>

141
00:16:46,003 --> 00:16:48,243
<i>Mlada ženka uspijeva mu pobjeći.</i>

142
00:16:58,723 --> 00:17:01,043
<i>A Atoti se hladi.</i>

143
00:17:08,003 --> 00:17:10,203
<i>Dok se sušna sezona nastavlja,</i>

144
00:17:10,283 --> 00:17:14,563
<i>mnogi prirodni izvori vode</i>
<i>u parku polako nestaju.</i>

145
00:17:19,843 --> 00:17:24,923
<i>No na sjeveru je posebno mjesto</i>
<i>koje je trajna oaza.</i>

146
00:17:31,163 --> 00:17:33,963
<i>Oblačne šume visoko u gorju Chyulu</i>

147
00:17:34,043 --> 00:17:36,363
<i>izdižu se iz ravnica na zapadu Tsava.</i>

148
00:17:40,403 --> 00:17:44,403
<i>Nastali iz porozne,</i>
<i>vulkanske stijene, upijaju kišnicu</i>

149
00:17:44,483 --> 00:17:46,603
<i>i stvaraju podvodne rezerve.</i>

150
00:17:50,843 --> 00:17:55,003
<i>Potrebno je 20 godina</i>
<i>da voda polako otječe do ravnica…</i>

151
00:18:00,563 --> 00:18:03,523
<i>gdje je konstantno ima</i>

152
00:18:06,803 --> 00:18:08,923
<i>u izvorištu Mzima,</i>

153
00:18:11,203 --> 00:18:14,763
<i>što na svahiliju znači „živ”.</i>

154
00:18:37,683 --> 00:18:40,923
<i>Prema procjenama</i>
<i>više od 225 milijuna litara</i>

155
00:18:41,003 --> 00:18:43,003
<i>svaki dan izvire iz tla</i>

156
00:18:43,803 --> 00:18:47,563
<i>u kristalno čiste bazene prepune života.</i>

157
00:18:55,963 --> 00:18:59,243
<i>Smokvina stabla</i>
<i>hranom snabdijevaju vervete.</i>

158
00:19:07,803 --> 00:19:10,723
<i>A mrene ispod čekaju plodove da padnu.</i>

159
00:19:29,163 --> 00:19:30,883
<i>Raj obilja</i>

160
00:19:31,963 --> 00:19:34,043
<i>s dovoljno hrane za sve.</i>

161
00:19:44,523 --> 00:19:46,043
<i>Ali ovaj čaroban bazen</i>

162
00:19:46,123 --> 00:19:50,083
<i>pripada skupini od 14 nilskih konja</i>

163
00:19:51,163 --> 00:19:54,963
<i>koje žustro brani golemi alfa-mužjak.</i>

164
00:20:01,403 --> 00:20:04,123
<i>Može držati dah do pet minuta.</i>

165
00:20:05,363 --> 00:20:08,043
<i>I više od pola života</i>
<i>može provesti pod vodom.</i>

166
00:20:12,043 --> 00:20:14,243
<i>Obično žive u blatnim bazenima</i>

167
00:20:14,843 --> 00:20:18,603
<i>te je iznimno teško dobiti uvid u živote</i>

168
00:20:18,683 --> 00:20:20,243
<i>ovih sramežljivih bića.</i>

169
00:20:29,043 --> 00:20:34,363
<i>Rano svakog jutra tata napušta obitelj</i>
<i>i odlazi u dublju i hladniju vodu.</i>

170
00:20:44,963 --> 00:20:47,323
<i>Nilski konji mogu težiti više od auta,</i>

171
00:20:48,203 --> 00:20:51,283
<i>no pod vodom su izrazito graciozni.</i>

172
00:20:57,483 --> 00:21:00,043
<i>Odrasli spavaju tijekom najvećih vrućina.</i>

173
00:21:02,203 --> 00:21:04,603
<i>A mladunci se, pak, igraju.</i>

174
00:21:10,643 --> 00:21:12,083
<i>No kad pretjeraju,</i>

175
00:21:13,123 --> 00:21:14,883
<i>odrasli ih dovedu u red.</i>

176
00:21:27,483 --> 00:21:31,283
<i>Bez nilskih konja</i>
<i>ovdje ne bi bilo bioraznolikosti</i>

177
00:21:33,403 --> 00:21:36,163
<i>jer oni donose nešto ključno u ovu vodu.</i>

178
00:21:40,323 --> 00:21:42,603
<i>Prirodno gnojivo.</i>

179
00:21:44,523 --> 00:21:47,923
<i>Možda narušava kristalno čistu vidljivost,</i>

180
00:21:50,203 --> 00:21:55,163
<i>no upravo zbog toga ekosustav Mzime buja.</i>

181
00:21:57,723 --> 00:21:59,843
<i>Biljkama pruža hranjive tvari</i>

182
00:22:00,443 --> 00:22:02,523
<i>te služi kao hrana kukcima i ribama</i>

183
00:22:06,483 --> 00:22:09,283
<i>koji radi svježih zaliha</i>
<i>slijede nilske konje.</i>

184
00:22:14,683 --> 00:22:18,923
<i>A svježi izmet nije jedino</i>
<i>što nilski konji nude ribama u Mzimi.</i>

185
00:22:24,723 --> 00:22:28,323
<i>Kad otvori usta,</i>
<i>ovaj nilski konj poziva ribe</i>

186
00:22:28,403 --> 00:22:31,243
<i>u svoju goleme, snažne čeljusti.</i>

187
00:22:34,163 --> 00:22:36,963
<i>Grickaju ostatke zapele među zubima,</i>

188
00:22:38,643 --> 00:22:41,243
<i>za što je potrebno golemo povjerenje.</i>

189
00:22:49,043 --> 00:22:52,763
<i>Dijelovi usta nalik turpijama</i>
<i>čiste i kožu nilskih konja,</i>

190
00:22:54,003 --> 00:22:58,443
<i>kao i nokte na nogama,</i>
<i>ispucala stopala i ostala važna mjesta.</i>

191
00:23:01,603 --> 00:23:05,963
<i>Potpun obrok</i>
<i>u zamjenu za pedikuru i poliranje.</i>

192
00:23:18,723 --> 00:23:23,923
<i>Mala zelena oaza izvorišta Mzime</i>
<i>vodom snabdijeva sretne životinje</i>

193
00:23:24,003 --> 00:23:26,003
<i>koje žive u ovome kutku parka.</i>

194
00:23:29,243 --> 00:23:33,803
<i>No situacija je posve drukčija</i>
<i>za one koji se kreću sušnim središtem.</i>

195
00:23:38,843 --> 00:23:41,283
<i>Slonovi izvrsno pamte</i>

196
00:23:42,043 --> 00:23:46,603
<i>te mogu naći područja na kojima</i>
<i>su našli hranu i vodu u prijašnjim sušama.</i>

197
00:23:49,043 --> 00:23:52,923
<i>No nasred parka čeka ih teška prepreka.</i>

198
00:23:56,643 --> 00:23:58,843
<i>Tsavo je izgrađen u dva dijela.</i>

199
00:23:59,963 --> 00:24:01,443
<i>Istočni i zapadni,</i>

200
00:24:02,683 --> 00:24:06,683
<i>a po sredini ga presijecaju</i>
<i>cesta i željeznička pruga.</i>

201
00:24:10,203 --> 00:24:12,883
<i>Prometna cesta</i>
<i>opasna je prepreka za životinje</i>

202
00:24:12,963 --> 00:24:14,963
<i>koje prelaze iz parka u park.</i>

203
00:24:19,523 --> 00:24:23,883
<i>Godine 2017. nova je željeznica</i>
<i>dovršena uz staru</i>

204
00:24:24,483 --> 00:24:29,403
<i>i povezala je najveću kenijsku luku,</i>
<i>Mombasu, s glavnim gradom Nairobijem.</i>

205
00:24:32,043 --> 00:24:36,523
<i>Strmi nasipi i ograde</i>
<i>životinjama priječe prelazak pruge</i>

206
00:24:37,083 --> 00:24:38,643
<i>te ograničavaju kretanje.</i>

207
00:24:42,643 --> 00:24:47,323
<i>Na drugu stranu mogu doći</i>
<i>samo kroz posebno izgrađene nadvožnjake.</i>

208
00:24:56,723 --> 00:25:00,683
<i>Neki su slonovi dovoljno hrabri</i>
<i>da prijeđu zapreke.</i>

209
00:25:08,563 --> 00:25:11,443
<i>Diljem Afrike</i>
<i>pojačano se gradi infrastruktura</i>

210
00:25:11,523 --> 00:25:13,643
<i>koja utječe na divljinu.</i>

211
00:25:17,323 --> 00:25:20,243
<i>Zbog toga je veličina Tsava tako važna.</i>

212
00:25:22,723 --> 00:25:25,803
<i>Dovoljno je velik</i>
<i>da bude alternativno hranilište.</i>

213
00:25:27,803 --> 00:25:31,803
<i>No ne prelaze samo</i>
<i>velike životinje goleme udaljenosti</i>

214
00:25:31,883 --> 00:25:33,043
<i>u ovo doba godine.</i>

215
00:25:36,963 --> 00:25:40,163
<i>Srpanj je, najsušniji mjesec u Tsavu.</i>

216
00:25:50,003 --> 00:25:52,083
<i>Na sušnim ravnicama na istoku</i>

217
00:25:52,643 --> 00:25:54,283
<i>mužjak lještarke i družica</i>

218
00:25:54,363 --> 00:25:56,043
<i>podižu obitelj.</i>

219
00:26:01,883 --> 00:26:03,283
<i>Gnijezde se na tlu,</i>

220
00:26:03,363 --> 00:26:08,403
<i>pa će ovi ptići ustati</i>
<i>i prohodati za nekoliko sati.</i>

221
00:26:12,803 --> 00:26:16,163
<i>S temperaturama</i>
<i>do 37,7 stupnjeva Celzijevih</i>

222
00:26:16,243 --> 00:26:18,923
<i>moraju naći hlad i sigurno skrovište.</i>

223
00:26:24,523 --> 00:26:27,083
<i>Pred ocem je hitan izazov.</i>

224
00:26:27,803 --> 00:26:31,403
<i>Mora naći vodu, inače će ptići uginuti.</i>

225
00:26:36,923 --> 00:26:39,603
<i>Pridružuje se jatu lještarki</i>

226
00:26:39,683 --> 00:26:42,483
<i>i sve očajnički traže isto.</i>

227
00:26:49,083 --> 00:26:51,963
<i>Preletjet će i 30 kilometara…</i>

228
00:26:56,923 --> 00:26:59,203
<i>do moćne rijeke Galane.</i>

229
00:27:15,843 --> 00:27:17,683
<i>Slamka spasa za životinje</i>

230
00:27:18,323 --> 00:27:20,403
<i>na vrhuncu sušne sezone.</i>

231
00:27:26,443 --> 00:27:30,163
<i>U ovo doba godine lještarke</i>
<i>ovamo dolijeću u velikim skupinama.</i>

232
00:27:37,603 --> 00:27:39,843
<i>No uz obalu mnoštvo je prijetnji.</i>

233
00:27:44,723 --> 00:27:49,403
<i>Dok je u jatu,</i>
<i>stotine očiju motre situaciju.</i>

234
00:27:52,243 --> 00:27:55,323
<i>U grlo mu stanu dvije žlice vode,</i>

235
00:27:55,403 --> 00:27:57,603
<i>no to nije dovoljno za tri ptića.</i>

236
00:28:04,603 --> 00:28:06,483
<i>Stoga ide dublje</i>

237
00:28:07,043 --> 00:28:08,923
<i>i izvodi nevjerojatan trik.</i>

238
00:28:12,203 --> 00:28:14,043
<i>Njiše se naprijed-natrag</i>

239
00:28:14,603 --> 00:28:17,163
<i>te pušta da prsno perje upije vodu.</i>

240
00:28:18,843 --> 00:28:23,563
<i>Zbog posebna spiralna oblika</i>
<i>upijaju vodu poput spužve.</i>

241
00:28:25,123 --> 00:28:27,643
<i>Petnaest minuta da se napuni, i odlijeće.</i>

242
00:28:29,723 --> 00:28:32,483
<i>Leti kući prepun vode.</i>

243
00:28:46,003 --> 00:28:49,243
<i>Jedna po jedna, ptice se odvajaju od jata.</i>

244
00:28:55,043 --> 00:28:56,603
<i>Doziva družicu.</i>

245
00:29:00,963 --> 00:29:04,283
<i>Vodi ga do mjesta</i>
<i>na koje je skrila žedne ptiće.</i>

246
00:29:14,003 --> 00:29:15,683
<i>Tata ih je spasio.</i>

247
00:29:26,163 --> 00:29:29,683
<i>Očajnički žedni ptići navaljuju na oca</i>

248
00:29:29,763 --> 00:29:33,123
<i>te kljunovima skidaju</i>
<i>dragocjenu vodu s tatina perja.</i>

249
00:29:38,923 --> 00:29:42,163
<i>Ovo naporno putovanje</i>
<i>prevaljivat će svaki dan</i>

250
00:29:42,243 --> 00:29:43,923
<i>iduća dva mjeseca…</i>

251
00:29:46,883 --> 00:29:51,323
<i>dok ptići ne porastu dovoljno</i>
<i>da sami dolete do pojilišta.</i>

252
00:30:03,443 --> 00:30:05,683
<i>Nedavno je klima u Keniji</i>

253
00:30:05,763 --> 00:30:08,923
<i>postala manje predvidljiva i ekstremnija.</i>

254
00:30:15,723 --> 00:30:17,563
<i>Vrhunac je sušne sezone,</i>

255
00:30:18,603 --> 00:30:20,283
<i>a kraj se ne nazire.</i>

256
00:30:24,963 --> 00:30:29,043
<i>Neki su našli način</i>
<i>da dođu do preostalog zelenog lišća.</i>

257
00:30:30,043 --> 00:30:32,483
<i>Gerenuk staje na prste da dohvati hranu.</i>

258
00:30:33,603 --> 00:30:36,483
<i>Mogu izdržati cijeli život,</i>
<i>a da ne piju vodu.</i>

259
00:30:39,163 --> 00:30:41,283
<i>Zovu ih i žirafama-gazelama</i>

260
00:30:41,803 --> 00:30:45,443
<i>te se uzdaju u akrobatiku</i>
<i>i dugačke vratove</i>

261
00:30:45,523 --> 00:30:49,443
<i>da dosegnu lišće do kojeg</i>
<i>ostale životinje koje pasu ne mogu doći.</i>

262
00:30:51,923 --> 00:30:54,003
<i>A i oni teško išta nađu.</i>

263
00:30:59,723 --> 00:31:03,803
<i>Crvena zemlja Tsava</i>
<i>u vrtlozima odlazi u zrak.</i>

264
00:31:10,003 --> 00:31:12,403
<i>Veće životinje, poput bivola,</i>

265
00:31:12,483 --> 00:31:15,083
<i>moraju se kretati da nađu hranu i vodu.</i>

266
00:31:22,163 --> 00:31:25,163
<i>Krda se ujedinjuju</i>
<i>i ima ih više od tisuće grla.</i>

267
00:31:32,923 --> 00:31:37,083
<i>Kreću prema rijeci Galani</i>
<i>koja teče tijekom cijele godine.</i>

268
00:31:47,483 --> 00:31:51,803
<i>Zaostale će uloviti</i>
<i>najzloglasniji grabljivci Tsava.</i>

269
00:31:59,003 --> 00:32:05,003
750 KM

270
00:32:05,083 --> 00:32:09,043
<i>Kad je prije više od 130 godina</i>
<i>izgrađena stara željeznica,</i>

271
00:32:09,123 --> 00:32:12,403
<i>ovo su područje</i>
<i>terorizirala dvojica lavova…</i>

272
00:32:14,563 --> 00:32:17,283
<i>poznati kao „ljudožderi Tsava”.</i>

273
00:32:21,643 --> 00:32:22,723
<i>Prema legendi</i>

274
00:32:23,403 --> 00:32:26,723
<i>pojeli su 135 radnika željeznice,</i>

275
00:32:28,443 --> 00:32:30,603
<i>iako je točan broj vjerojatno niži.</i>

276
00:32:32,403 --> 00:32:33,803
<i>Poznati po irokezama,</i>

277
00:32:34,403 --> 00:32:36,523
<i>koje imaju i njihovi potomci.</i>

278
00:32:40,683 --> 00:32:45,043
<i>Tako izgledaju navodno</i>
<i>zbog gusta raslinja u kojem žive.</i>

279
00:32:48,043 --> 00:32:52,123
<i>Kraća će se griva</i>
<i>teže zaplesti u trnovito žbunje.</i>

280
00:32:53,723 --> 00:32:55,963
<i>A i bolje ih hladi kad je vruće.</i>

281
00:33:00,443 --> 00:33:04,083
<i>No i najopakiji grabljivac</i>
<i>muči se u ovo doba godine.</i>

282
00:33:20,123 --> 00:33:24,603
<i>Pojilište ovoga krda</i>
<i>sad je samo bazen ljepljiva blata.</i>

283
00:33:29,843 --> 00:33:33,403
<i>Njihov plijen vodu uglavnom traži drugdje.</i>

284
00:33:35,123 --> 00:33:38,363
<i>Ove posljednje lokve</i>
<i>zasad će im dostajati.</i>

285
00:33:54,363 --> 00:33:56,643
<i>Na sušnim ravnicama istočnoga Tsava</i>

286
00:33:57,443 --> 00:34:03,083
<i>skupina mužjaka slonova hoda prema</i>
<i>udaljenim sjevernim dijelovima parka.</i>

287
00:34:11,763 --> 00:34:15,803
<i>Ovo je najveća divljina,</i>
<i>a ujedno i najnedostupnije područje.</i>

288
00:34:24,123 --> 00:34:28,283
<i>Golemi stjenoviti monoliti</i>
<i>stari milijune godina</i>

289
00:34:28,363 --> 00:34:30,923
<i>strše iz osušena trnovita raslinja.</i>

290
00:34:45,323 --> 00:34:49,123
<i>Svaki slon pamti puteve</i>
<i>kojima su se kretali tijekom godina…</i>

291
00:34:53,923 --> 00:34:56,083
<i>te ih prenose novim naraštajima.</i>

292
00:35:00,323 --> 00:35:03,803
<i>Njihove utabane staze vide se iz zraka</i>

293
00:35:05,203 --> 00:35:08,003
<i>te čine mrežu u jalovu krajoliku.</i>

294
00:35:22,043 --> 00:35:24,803
<i>Veliki mužjaci</i>
<i>mogu bez vode i nekoliko dana,</i>

295
00:35:25,963 --> 00:35:31,243
<i>zbog čega mogu prevaliti</i>
<i>goleme udaljenosti preko sušne divljine.</i>

296
00:35:39,643 --> 00:35:44,203
<i>Život im ovisi o tome</i>
<i>da nađu vodu kad stignu na odredište.</i>

297
00:35:47,443 --> 00:35:50,083
<i>No rijeka Tiva presušila je.</i>

298
00:35:51,803 --> 00:35:54,403
<i>Sad je tek pješčana rijeka.</i>

299
00:35:58,443 --> 00:36:00,483
<i>Nema ni kapljice vode.</i>

300
00:36:04,243 --> 00:36:08,563
<i>No palme doum</i>
<i>na obalama rijeke još se zelene,</i>

301
00:36:09,643 --> 00:36:12,723
<i>što upućuje na to</i>
<i>da ovdje negdje ipak ima vode.</i>

302
00:36:24,723 --> 00:36:27,243
<i>A mudri stari mužjaci znaju je naći.</i>

303
00:36:50,883 --> 00:36:53,403
<i>Slonovi imaju istančano osjetilo njuha.</i>

304
00:36:54,043 --> 00:36:58,963
<i>Milijuni receptora u surlama</i>
<i>vode ih do vode udaljene više kilometara.</i>

305
00:37:00,963 --> 00:37:05,403
<i>Osjećaju je čak i kad je</i>
<i>nekoliko metara ispod pijeska.</i>

306
00:37:14,923 --> 00:37:17,283
<i>A da dođu do nje, moraju kopati.</i>

307
00:37:22,723 --> 00:37:26,763
<i>Kako zidovi postaju dublji,</i>
<i>podzemne vode naviru.</i>

308
00:37:31,363 --> 00:37:33,963
<i>Surlu koriste kao savitljivu slamčicu</i>

309
00:37:35,123 --> 00:37:36,803
<i>i upijaju vodu punu pijeska.</i>

310
00:37:40,843 --> 00:37:45,203
<i>Čini se da puštaju da se talog</i>
<i>spusti niz surlu i odvoji od vode,</i>

311
00:37:47,123 --> 00:37:48,083
<i>zatim ga ispušu.</i>

312
00:38:03,523 --> 00:38:06,443
<i>Te uživaju u čistoj, filtriranoj vodi.</i>

313
00:38:20,923 --> 00:38:24,483
<i>To očarava promatrače sa strane.</i>

314
00:38:36,563 --> 00:38:40,883
<i>Kad se napoje,</i>
<i>i publika ima priliku utažiti žeđ.</i>

315
00:38:42,523 --> 00:38:45,723
<i>Pavijani su uvijek prvi na redu.</i>

316
00:38:55,523 --> 00:38:59,763
<i>Nešto dalje niz tok rijeke Tive</i>
<i>nalazi se slap Bisadi.</i>

317
00:39:01,083 --> 00:39:04,563
<i>Suh je, osim nekoliko dragocjenih bazena.</i>

318
00:39:07,243 --> 00:39:08,483
<i>Jezivo je tiho…</i>

319
00:39:12,643 --> 00:39:15,203
<i>dok ne zarudi zora.</i>

320
00:39:32,163 --> 00:39:35,923
<i>Kao da je netko začarao cijeli kanjon.</i>

321
00:39:38,723 --> 00:39:44,443
<i>Crvenokljuna pletilja,</i>
<i>najbrojnija divlja ptica na svijetu.</i>

322
00:39:49,483 --> 00:39:50,723
<i>Rujan je.</i>

323
00:39:50,803 --> 00:39:55,603
<i>Kako je vode sve manje,</i>
<i>ove nomadske superkolonije</i>

324
00:39:55,683 --> 00:39:57,723
<i>okupljaju se u milijunima.</i>

325
00:40:17,403 --> 00:40:19,163
<i>Očaravajućim ritmom</i>

326
00:40:19,763 --> 00:40:24,363
<i>piju iz posljednjih bazena vode,</i>
<i>koliko im stane u kljun pa iznova.</i>

327
00:40:31,963 --> 00:40:34,963
<i>Ova masovna migracija sve je veća</i>

328
00:40:35,523 --> 00:40:37,843
<i>što je kraj sušne sezone bliži.</i>

329
00:40:46,443 --> 00:40:48,363
<i>Uz vodu stvaraju kaos</i>

330
00:40:49,403 --> 00:40:52,403
<i>koji plaši bilo koga</i>
<i>tko se usudi piti ovdje.</i>

331
00:41:16,803 --> 00:41:21,003
<i>Zbog pukog broja ptica</i>
<i>savijaju se grane obližnjih stabala.</i>

332
00:41:27,083 --> 00:41:29,003
<i>Osuđeni su na ovo mjesto</i>

333
00:41:30,043 --> 00:41:32,523
<i>dok god ima vode.</i>

334
00:41:54,883 --> 00:41:58,603
<i>Iščekivanje se osjeti u zraku.</i>

335
00:42:04,003 --> 00:42:07,283
<i>A zatim simbol nade.</i>

336
00:42:09,563 --> 00:42:14,403
<i>Na sušnome krajoliku</i>
<i>stabla baobaba puštaju zeleno lišće</i>

337
00:42:14,483 --> 00:42:16,763
<i>i ekstravagantno bijelo cvijeće.</i>

338
00:42:22,763 --> 00:42:24,483
<i>Promjena je u zraku.</i>

339
00:42:27,403 --> 00:42:29,043
<i>I svi je osjećaju.</i>

340
00:42:38,163 --> 00:42:40,283
<i>I napokon, u listopadu,</i>

341
00:42:40,363 --> 00:42:42,803
<i>nakon šest mjeseci suše,</i>

342
00:42:44,283 --> 00:42:45,243
<i>kiša…</i>

343
00:42:47,443 --> 00:42:50,883
<i>lijeva u gorju</i>
<i>i na planinama zapadnoga Tsava</i>

344
00:42:52,163 --> 00:42:55,203
<i>te na ravnicama istočnoga Tsava.</i>

345
00:43:19,243 --> 00:43:22,483
<i>Sušna i pješčana Tiva ponovno poteče.</i>

346
00:43:26,123 --> 00:43:29,803
<i>Spušta se kanjonom Bisadi,</i>
<i>gdje su se pletilje napajale,</i>

347
00:43:30,563 --> 00:43:32,843
<i>a slap oživi.</i>

348
00:44:14,163 --> 00:44:17,763
<i>Ova će rijeka teći idućih nekoliko tjedana</i>

349
00:44:18,283 --> 00:44:19,883
<i>i pomladiti cijeli kraj.</i>

350
00:44:41,443 --> 00:44:43,643
<i>Drama prelazi u olakšanje.</i>

351
00:44:46,243 --> 00:44:47,563
<i>Od sušne pustinje</i>

352
00:44:48,163 --> 00:44:49,923
<i>do šarena raja.</i>

353
00:44:51,803 --> 00:44:55,083
<i>Upravo su te krajnosti</i>
<i>u Tsavu tako čarobne.</i>

354
00:44:59,723 --> 00:45:01,643
<i>Crvena je prašina isprana</i>

355
00:45:02,163 --> 00:45:06,203
<i>i ukrasni slak posve</i>
<i>prekriva park cvjetnim tepihom.</i>

356
00:45:12,283 --> 00:45:16,283
<i>A stiže i mećava leptira bijelaca.</i>

357
00:45:20,723 --> 00:45:24,803
<i>Milijuni prekriju nebo</i>
<i>na putu prema obali.</i>

358
00:45:31,163 --> 00:45:35,923
<i>Poput krilate štafete,</i>
<i>novi naraštaji dolaze s novim raslinjem</i>

359
00:45:36,003 --> 00:45:38,683
<i>te nastavljaju put</i>
<i>koji su započeli roditelji.</i>

360
00:45:49,203 --> 00:45:53,843
<i>Plešući po cvijeću</i>
<i>ovi golemi rojevi u vlažnoj sezoni</i>

361
00:45:53,923 --> 00:45:56,483
<i>ključni su za produktivnost parka…</i>

362
00:46:01,123 --> 00:46:02,603
<i>jer usput i oprašuju</i>

363
00:46:03,203 --> 00:46:06,363
<i>te su lak obrok za kukcojede.</i>

364
00:46:17,683 --> 00:46:19,003
<i>Ima vremena za igru…</i>

365
00:46:25,523 --> 00:46:28,483
<i>i podizanje iduće generacije.</i>

366
00:46:30,403 --> 00:46:31,723
<i>Eksplozija podmlatka.</i>

367
00:46:34,243 --> 00:46:37,963
<i>A to je dokaz da je,</i>
<i>kad je riječ o zaštiti divljine,</i>

368
00:46:38,763 --> 00:46:40,003
<i>veličina važna.</i>

369
00:46:45,843 --> 00:46:50,283
<i>Što je park veći,</i>
<i>to više vrsta živi u njemu.</i>

370
00:46:52,043 --> 00:46:55,683
<i>Što su geni raznolikiji,</i>
<i>to su životinje zdravije.</i>

371
00:47:00,843 --> 00:47:04,683
<i>Proteklih godina zemljoposjednici</i>
<i>oko nacionalnog parka Tsavo</i>

372
00:47:04,763 --> 00:47:09,483
<i>udružili su se kako bi stvorili</i>
<i>područje za očuvanje šireg Tsava</i>

373
00:47:09,563 --> 00:47:14,443
<i>te udvostručili površinu divljine</i>
<i>i omogućili životinjama da se kreću</i>

374
00:47:14,523 --> 00:47:16,123
<i>i izvan granica parka.</i>

375
00:47:26,043 --> 00:47:29,803
<i>Samo daljnjom zaštitom</i>
<i>golemih divljina poput Tsava</i>

376
00:47:29,883 --> 00:47:32,883
<i>i stvaranjem novih parkova</i>
<i>sličnih razmjera,</i>

377
00:47:32,963 --> 00:47:37,283
<i>možemo prirodi osigurati</i>
<i>budućnost na ovome planetu.</i>

378
00:49:06,963 --> 00:49:11,963
Prijevod titlova: Željko Radić