1
00:00:16,684 --> 00:00:20,480
Ik ben opgegroeid
op een boerderij in Modesto.
2
00:00:26,360 --> 00:00:30,907
Zoals de meeste jongeren in de Valley
was ik erg geïnteresseerd in cruising.
3
00:00:34,410 --> 00:00:38,456
Ik bracht het merendeel van mijn jeugd
door op de straten van de stad.
4
00:00:40,917 --> 00:00:45,088
Als ik zo doorging,
zou ik zakken op school.
5
00:00:45,421 --> 00:00:47,090
Mijn moeder maakte zich zorgen.
6
00:00:47,673 --> 00:00:49,634
'Er komt niks van hem terecht.'
7
00:00:50,176 --> 00:00:52,553
Mijn vader zei altijd:
Hij is een laatbloeier.
8
00:00:53,304 --> 00:00:55,473
Maak je geen zorgen.
Hij is een laatbloeier.
9
00:00:56,349 --> 00:00:59,352
Ik reed in auto's, veel te snel.
Dat vond ik te gek.
10
00:00:59,977 --> 00:01:01,354
Ik hield van de sensatie.
11
00:01:02,980 --> 00:01:05,691
Ik wilde monteur worden
en in auto's racen.
12
00:01:06,984 --> 00:01:10,404
Toen ik op school zat,
had ik een kleine auto.
13
00:01:10,488 --> 00:01:15,827
Hij was maar zo groot. Ik reed
een keer mijn oprit op, een landweg…
14
00:01:16,661 --> 00:01:20,581
…toen er ineens iemand opdook.
15
00:01:21,582 --> 00:01:25,086
Die ging wel 145 km/u.
Ik zag hem niet aankomen.
16
00:01:25,461 --> 00:01:26,921
Ik hoorde getoeter…
17
00:01:29,340 --> 00:01:30,424
…en alles werd zwart.
18
00:01:32,176 --> 00:01:33,845
Hij raakte me zijdelings.
19
00:01:33,928 --> 00:01:37,098
Mijn auto rolde zeven, acht keer
en krulde om een boom.
20
00:01:38,141 --> 00:01:39,934
Het eerste wat ik daarna hoorde…
21
00:01:40,017 --> 00:01:43,688
…was de verpleegster die zei:
Je hebt al je armen en benen nog.
22
00:01:44,981 --> 00:01:46,190
Ik vroeg: Hoe bedoelt u?
23
00:01:49,610 --> 00:01:51,863
Iedereen zei steeds:
Je had dood moeten zijn.
24
00:01:51,946 --> 00:01:54,073
Jongere overleeft crash
25
00:01:57,577 --> 00:02:02,748
Toen besloot ik dat er misschien
een reden was dat ik er nog was.
26
00:02:45,166 --> 00:02:49,670
2. Op de rodeostier.
27
00:02:54,425 --> 00:02:58,304
Mijn vader wilde dat ik
het kantoorartikelenbedrijf in ging.
28
00:02:59,388 --> 00:03:03,351
Dat was opgezet om door mij
overgenomen te worden, maar ik wilde niet.
29
00:03:04,352 --> 00:03:08,940
Ik zal nooit een baan nemen
waarin ik elke dag hetzelfde doe.
30
00:03:09,565 --> 00:03:12,568
Dat was misschien wel
onze grootste onenigheid ooit.
31
00:03:12,652 --> 00:03:15,821
Ik zei: Ik ga wel naar school.
Studeren, bedoel ik.
32
00:03:15,905 --> 00:03:17,865
Dit was tijdens de Vietnam-oorlog.
33
00:03:19,033 --> 00:03:21,786
Ik kon alleen maar
naar een junior college.
34
00:03:23,162 --> 00:03:25,790
Ik volgde veel lessen
in sociale wetenschappen…
35
00:03:26,082 --> 00:03:29,710
…psychologie en antropologie,
daar ging ik helemaal in op.
36
00:03:29,794 --> 00:03:31,754
Ik zei: Dit is geweldig. Top.
37
00:03:31,837 --> 00:03:35,174
Een van de verplichte boeken
was De held met de duizend gezichten.
38
00:03:36,092 --> 00:03:40,137
Ik vond het idee over hoe je
een maatschappij opbouwt heel interessant.
39
00:03:41,013 --> 00:03:44,892
Dat werd gedaan door verhalen,
mythologieën, helden.
40
00:03:44,976 --> 00:03:46,978
4 De vroegste helden
41
00:03:49,522 --> 00:03:54,652
Ik ontdekte film pas
in mijn voorlaatste studiejaar.
42
00:03:56,862 --> 00:03:58,364
Ik kwam op de USC terecht.
43
00:04:00,658 --> 00:04:03,953
Ik zag ineens allerlei films
die ik nog nooit had gezien.
44
00:04:04,704 --> 00:04:07,123
Het was echt een openbaring.
Een nieuwe wereld.
45
00:04:08,124 --> 00:04:13,004
Je was alleen maar bezig met film
en genoot van elke seconde.
46
00:04:15,339 --> 00:04:18,968
Ik wist meteen dat dit voor mij was.
Dit was het.
47
00:04:20,636 --> 00:04:25,141
Ik wist niet wat een filmmaker was,
of een producent of regisseur.
48
00:04:25,224 --> 00:04:30,479
Ik wist alleen dat ik films wilde maken,
wat dat ook zou inhouden.
49
00:04:32,148 --> 00:04:35,568
In mijn eerste semester
maakte ik studentenfilms.
50
00:04:36,360 --> 00:04:38,446
Ik veroverde de filmafdeling.
51
00:04:40,781 --> 00:04:46,245
We ontmoetten elkaar in de jaren 60
toen hij THX 1138 uitbracht.
52
00:04:46,329 --> 00:04:48,789
Dat was zijn korte film,
tijdens een filmfestival.
53
00:04:49,040 --> 00:04:50,374
George won de eerste prijs.
54
00:04:52,543 --> 00:04:56,589
THX 1138 4EB. Dit is de Autoriteit.
Je stopt waar je bent.
55
00:04:57,506 --> 00:05:00,509
Ik zei iets van: Ik zal nooit
zo'n goede film maken.
56
00:05:02,094 --> 00:05:05,848
Wat we met elkaar gemeen hadden,
was dat we films maakten voor het publiek…
57
00:05:06,265 --> 00:05:08,392
…meer dan voor onszelf.
58
00:05:09,602 --> 00:05:13,606
Al mijn vrienden waren mensen
die dol waren op films.
59
00:05:13,689 --> 00:05:17,902
Voor hen ging het niet om geld verdienen.
Ze wilden gewoon films maken.
60
00:05:21,113 --> 00:05:24,992
Lucas is van school af
en werkt met Francis Ford Coppola…
61
00:05:25,242 --> 00:05:28,662
…die zelf onlangs is afgestudeerd
van de filmschool aan de UCLA.
62
00:05:29,246 --> 00:05:31,665
Coppola regisseert The Rain People…
63
00:05:31,749 --> 00:05:34,126
…zijn derde professionele film
voor Warner Bros.
64
00:05:34,668 --> 00:05:37,713
Lucas maakt een film
over hoe hij een film maakt.
65
00:05:39,548 --> 00:05:43,344
Het idee is dat je
iets echt graag moet willen.
66
00:05:43,427 --> 00:05:45,805
Dan houdt niets je tegen.
67
00:05:46,472 --> 00:05:49,809
Kun je ons iets vertellen
over je jonge assistent George Lucas?
68
00:05:49,892 --> 00:05:52,770
Hij is niet mijn assistent,
maar een partner.
69
00:05:52,853 --> 00:05:57,525
George won een prijs om naar Warner Bros.
te komen en dit proces te observeren.
70
00:05:57,608 --> 00:06:00,653
We maakten Finian's Rainbow
en ik zag een joch met een baard…
71
00:06:00,736 --> 00:06:04,532
…rondkijken. Ik vroeg wie het was.
Hij zei: Hij observeert jou.
72
00:06:04,615 --> 00:06:08,911
Voor Finian's Rainbow waren wij twee
de enigen die jonger waren dan 50…
73
00:06:09,995 --> 00:06:12,248
…en de enige twee
die film gestudeerd hadden.
74
00:06:12,331 --> 00:06:16,627
Er was een verwantschap. We waren jong
en sterk tegen de gevestigde orde.
75
00:06:17,878 --> 00:06:21,465
Dus in '69 gingen we naar San Francisco.
76
00:06:22,133 --> 00:06:24,885
Francis en ik vonden allebei
dat we daar thuishoorden.
77
00:06:29,140 --> 00:06:31,976
Er zijn hier weinig zalen
met een vriendelijke pooltafel.
78
00:06:32,059 --> 00:06:34,603
Klopt. We hopen dat dat om 3.00 uur...
79
00:06:34,728 --> 00:06:39,775
…zowel een hulp als troost is
wanneer we hiernaast een film maken.
80
00:06:39,859 --> 00:06:42,403
We hadden mix-
en montageapparatuur gekocht.
81
00:06:44,280 --> 00:06:46,490
We bouwden er een kleine studio.
82
00:06:47,450 --> 00:06:49,243
We zouden alles zelf doen.
83
00:06:50,995 --> 00:06:54,206
Ik kon een echte film maken
van mijn studentenfilm.
84
00:06:59,003 --> 00:07:00,838
Eén Coppola-productie werd gefilmd…
85
00:07:00,963 --> 00:07:03,674
…in een garage op de luchthaven
van San Francisco.
86
00:07:04,175 --> 00:07:09,430
Een sciencefictionverhaal, geschreven
en geregisseerd door George Lucas.
87
00:07:09,513 --> 00:07:12,183
Lucas en zijn vrouw doen de montage zelf.
88
00:07:12,266 --> 00:07:15,519
Hoewel Warner Bros. de film
zou financieren en uitbrengen…
89
00:07:15,603 --> 00:07:18,147
…heeft Lucas volledige creatieve controle.
90
00:07:19,607 --> 00:07:23,402
Voor mijn film heb ik alle vrijheid
om te zeggen wat ik wil.
91
00:07:23,611 --> 00:07:26,113
Goed, slecht of onverschillig:
ik mag het zeggen.
92
00:07:27,198 --> 00:07:32,286
THX is ongeneeslijk
en wordt in hechtenis gehouden.
93
00:07:32,369 --> 00:07:35,873
Warner Bros. kwam niet langs
om te kijken wat ik aan het doen was.
94
00:07:35,956 --> 00:07:38,501
Ze hadden het script misschien
niet eens gelezen.
95
00:07:38,584 --> 00:07:41,712
Toen we de cut lieten zien,
zeiden ze: Mijn god, wat is dit?
96
00:07:44,757 --> 00:07:46,842
Evacuatie. Alle magna-medewerkers…
97
00:07:47,009 --> 00:07:48,511
Het bestuur vond het niets.
98
00:07:48,719 --> 00:07:54,266
Ze knipten er vijf minuten uit,
waar hele goede dingen tussen zaten.
99
00:07:55,226 --> 00:07:59,855
Er is niks ergers dan de frustratie
van iemand die niet snapt wat je doet…
100
00:07:59,939 --> 00:08:01,857
…en er iets anders van wil maken.
101
00:08:02,900 --> 00:08:05,236
Door onze meningsverschillen…
102
00:08:05,319 --> 00:08:10,491
…met Warner Bros.
over de uiteindelijke versie van THX…
103
00:08:10,574 --> 00:08:14,620
…verloren we veel projecten
die we met hen zouden doen.
104
00:08:16,121 --> 00:08:20,751
Ons gezamenlijke bedrijf,
American Zoetrope, ging failliet.
105
00:08:20,834 --> 00:08:22,878
Francis begon toen aan The Godfather.
106
00:08:24,421 --> 00:08:30,928
Hij zei: Genoeg pretentieuze scifi
en rare films. Doe een comedy.
107
00:08:31,804 --> 00:08:33,806
Bewijs dat je een comedy kunt maken.
108
00:08:41,146 --> 00:08:45,109
Ik ontmoette George voor het eerst
bij een auditie voor een film…
109
00:08:45,192 --> 00:08:49,363
…met een rare titel, American Graffiti.
Ik moest het woord 'graffiti' opzoeken.
110
00:08:49,488 --> 00:08:54,660
Ik wist niet wat het was,
en George had iets…
111
00:08:54,910 --> 00:08:57,204
…wat ik als acteur raadselachtig vond.
112
00:08:57,788 --> 00:09:01,584
Hij spreekt geen acteursjargon
en is een tikje cryptisch.
113
00:09:01,959 --> 00:09:05,504
Hij praat over sfeer, een wereld.
114
00:09:06,547 --> 00:09:11,010
Er vonden zes audities plaats
in ongeveer zes maanden…
115
00:09:11,135 --> 00:09:13,679
…voordat wij werden gekozen.
116
00:09:17,558 --> 00:09:19,435
Daar grapte ik een keer met hem over.
117
00:09:19,518 --> 00:09:22,855
Hij zei: Ja, het duurde net zo lang
om de auto's te kiezen.
118
00:09:26,400 --> 00:09:30,154
Tijdens het filmen
van American Graffiti stond ik versteld…
119
00:09:30,279 --> 00:09:34,992
…van de vrijheid die hij de acteurs gaf,
maar ook zijn wereldopbouw.
120
00:09:35,159 --> 00:09:38,203
Die term had ik destijds nooit gebruikt.
121
00:09:42,166 --> 00:09:44,543
De auto's waren net zo belangrijk
voor hem.
122
00:09:45,252 --> 00:09:47,338
Veel ervan komt uit mijn eigen ervaring.
123
00:09:48,172 --> 00:09:50,591
Cruisen bestond toen niet meer.
124
00:09:50,799 --> 00:09:56,764
Ik wilde de intieme aard van de relatie
tussen mens en machine vastleggen.
125
00:09:57,264 --> 00:10:00,601
Cruisen was een uniek
Amerikaans paringsritueel.
126
00:10:08,942 --> 00:10:09,943
Wat zei je?
127
00:10:10,027 --> 00:10:11,236
Wacht. Wat zei je daar?
128
00:10:11,320 --> 00:10:12,196
Wat zei je?
129
00:10:13,405 --> 00:10:19,828
Het sloeg ergens in het onderbewuste
duidelijk aan bij kijkers.
130
00:10:22,623 --> 00:10:27,378
Het was een groot moment voor mij.
Ik zei: Oké, nu ben ik regisseur.
131
00:10:27,461 --> 00:10:30,089
Nu kan ik op mijn eigen manier
creatief zijn.
132
00:10:32,675 --> 00:10:35,678
We waren een keer bij Mel's Diner…
133
00:10:36,220 --> 00:10:39,306
…en ik zei tegen George:
Wat ga je hierna doen, denk je?
134
00:10:39,640 --> 00:10:41,517
Hij zei: Ik hou van sciencefiction.
135
00:10:42,643 --> 00:10:45,646
Ik wil de vorderingen
die Kubrick heeft gemaakt…
136
00:10:45,729 --> 00:10:50,943
…toepassen op films als Buck Rogers
of Flash Gordon, een soort filmreeks.
137
00:10:52,027 --> 00:10:58,575
Gecombineerd met effecten zoals
in 2001, maar met supersnelle schepen.
138
00:10:59,702 --> 00:11:01,620
Dat zei hij dus.
139
00:11:01,745 --> 00:11:02,996
Meer had ik niet.
140
00:11:04,206 --> 00:11:09,378
Ik zocht een verhaal
en dacht ineens aan mythologie.
141
00:11:10,879 --> 00:11:14,967
Het idee dat de maatschappij
helden schept om te bewonderen.
142
00:11:16,135 --> 00:11:21,014
Ik zag het als een mechanisme,
als universele werkelijkheid.
143
00:11:24,560 --> 00:11:27,730
Zoiets wilde ik dus doen,
maar dan een moderne versie ervan.
144
00:11:27,980 --> 00:11:30,107
Ik moest eerst een treatment schrijven.
145
00:11:32,735 --> 00:11:35,320
Ik ben niet de beste schrijver ooit.
146
00:11:37,823 --> 00:11:43,537
Ik bracht het voorstel naar wat studio's,
die het vol verwarring afwezen.
147
00:11:44,246 --> 00:11:46,123
Robots en Wookiees.
148
00:11:46,749 --> 00:11:50,169
Ze konden het niet lezen
en begrijpen waar het over ging.
149
00:11:50,252 --> 00:11:53,964
Sciencefiction boekte nooit
veel succes in bioscopen.
150
00:11:54,465 --> 00:11:56,884
Ook was het gericht op jongeren…
151
00:11:56,967 --> 00:12:01,180
…waarover de studio's zeiden:
Dat doet Disney. Dat kunnen wij niet.
152
00:12:01,263 --> 00:12:03,932
Ik dacht dat ik de film
nooit van de grond zou krijgen.
153
00:12:04,016 --> 00:12:07,895
Ik herschreef 'm. Ik ging naar elke studio
in de stad en iedereen wees hem af.
154
00:12:07,978 --> 00:12:10,314
Ik werd nogal wanhopig.
155
00:12:10,397 --> 00:12:15,986
Maar als ik eenmaal besluit iets te doen,
laat ik me door niets tegenhouden.
156
00:12:16,320 --> 00:12:18,280
Ik wist dat ik hem moest verkopen.
157
00:12:19,114 --> 00:12:20,824
Een foto zegt meer dan duizend woorden.
158
00:12:23,911 --> 00:12:28,582
Ik huurde Ralph McQuarrie in
als illustrator voor mijn personages.
159
00:12:35,464 --> 00:12:39,051
Toen hij me zijn werk liet zien, zei ik:
Dat is precies wat ik wil.
160
00:12:39,134 --> 00:12:42,888
Ik heb hier 100 ideeën.
Doe deze scène, en die, en die.
161
00:12:50,229 --> 00:12:55,776
Zijn illustraties inspireerden me
voor het script en sleepten me erdoorheen.
162
00:12:55,859 --> 00:13:00,739
De film zou een visueel prachtige
ervaring worden...
163
00:13:00,823 --> 00:13:03,242
…naast een verhaal.
164
00:13:03,617 --> 00:13:05,994
Het zou een wilde achtbaanrit worden.
165
00:13:07,788 --> 00:13:10,582
Vol met dingen die het publiek
versteld zouden doen staan.
166
00:13:12,835 --> 00:13:19,550
De nieuwe baas van Fox, Alan Ladd Jr.,
vond American Graffiti geweldig.
167
00:13:20,384 --> 00:13:22,427
Ik vond het een topfilm.
168
00:13:22,511 --> 00:13:27,307
Ik wilde George graag spreken
over zijn ideeën.
169
00:13:27,808 --> 00:13:30,435
Ik liet hem de tekeningen zien
en hij zei: Waar gaat het over?
170
00:13:30,519 --> 00:13:34,773
Dus ik: Het is een soort ruimte-opera
met een ouderwetse sfeer.
171
00:13:35,440 --> 00:13:41,029
Een reuzenhond vliegt met de held mee
en het is heel moeilijk te snappen.
172
00:13:42,239 --> 00:13:46,743
Uit gesprekken met George merkte ik
dat hij hier zo'n gevoel voor had.
173
00:13:46,827 --> 00:13:48,370
Hij wist precies wat hij wilde.
174
00:13:49,037 --> 00:13:52,749
Het was zo uniek. Dus ik zei:
Oké. Laten we een deal maken.
175
00:13:56,753 --> 00:14:00,007
Ons budget voor special effects
was twee miljoen.
176
00:14:01,049 --> 00:14:02,885
Daar krijg je nu nog geen shot voor.
177
00:14:05,012 --> 00:14:11,560
Fox wilde als geldschieter aanvankelijk
geen special-effectsbedrijf opzetten…
178
00:14:11,643 --> 00:14:14,146
…dat specifiek voor Star Wars zou zijn.
179
00:14:15,772 --> 00:14:18,984
Het opzetten van ILM heeft mij dus
een half miljoen gekost.
180
00:14:19,860 --> 00:14:22,654
Ik heb het zelf betaald
met geld van American Graffiti.
181
00:14:26,742 --> 00:14:30,120
Zo gaat dat. Als je één echt
goede gast binnenhaalt…
182
00:14:32,289 --> 00:14:34,333
…brengt hij de rest mee.
183
00:14:37,794 --> 00:14:39,546
Het was een organisme…
184
00:14:40,839 --> 00:14:42,049
…dat groeide.
185
00:14:43,842 --> 00:14:46,887
We bedachten namen,
en de meeste waren heel slecht.
186
00:14:46,970 --> 00:14:49,973
Maar ik dacht: we zitten in een magazijn.
187
00:14:50,057 --> 00:14:54,561
Heel industrieel dus, en we gebruikten
magie en licht om dingen te maken.
188
00:14:55,312 --> 00:14:56,813
Het kwam ineens in me op.
189
00:14:56,897 --> 00:14:59,524
Ik zei: Ik noem het
Industrial Light and Magic.
190
00:14:59,733 --> 00:15:00,692
ILM.
191
00:15:03,403 --> 00:15:06,365
Ik ging naar Engeland en Tunesië
om de film op te nemen.
192
00:15:07,240 --> 00:15:08,116
Actie.
193
00:15:09,785 --> 00:15:11,745
Ik moet rusten voor ik bezwijk.
194
00:15:11,828 --> 00:15:13,413
Ik bevries zowat.
195
00:15:17,042 --> 00:15:19,461
Ik was in slechte conditie in Tunesië.
196
00:15:20,671 --> 00:15:21,880
Alles ging mis.
197
00:15:22,089 --> 00:15:25,717
De hele set waaide 's nachts omver
en we moesten de dag erna filmen.
198
00:15:25,842 --> 00:15:27,052
We hadden niks. Geen sets.
199
00:15:27,135 --> 00:15:28,971
Het was het een na het ander.
200
00:15:31,473 --> 00:15:35,936
Er waren problemen en veel zorgen
van met name de geldschieters…
201
00:15:36,019 --> 00:15:39,481
…vanwege de kosten.
Die bleven maar toenemen.
202
00:15:41,066 --> 00:15:43,944
Mensen vragen me:
Wat is het geheim van filmmaken?
203
00:15:44,695 --> 00:15:45,862
'Doorzettingsvermogen.'
204
00:15:47,030 --> 00:15:49,366
Dat is de enige manier
om het te beschrijven.
205
00:15:49,449 --> 00:15:53,245
Als je het opgeeft of wankelt,
dan lukt het niet.
206
00:15:53,912 --> 00:15:57,332
Je moet blijven doorzetten
in onmogelijke omstandigheden.
207
00:15:58,750 --> 00:16:02,170
Toen ik naar huis vloog,
ging ik dus als eerste langs bij ILM.
208
00:16:10,595 --> 00:16:14,683
Toen ik terugkwam, hadden we nog geen
jaar meer over voor de special effects.
209
00:16:15,142 --> 00:16:17,769
Ze hadden een miljoen uitgegeven.
210
00:16:19,271 --> 00:16:22,941
Ze hadden maar iets van drie shots.
211
00:16:23,692 --> 00:16:24,860
George was heel boos.
212
00:16:24,943 --> 00:16:29,072
Je kon het gewoon voelen,
ook al was George er niet eens.
213
00:16:30,032 --> 00:16:35,203
Hij was niet blij, maar ik weet niet
of dat door mij kwam of door de situatie.
214
00:16:35,620 --> 00:16:39,583
De studio zat achter hem aan.
Hij voelde zich vast niet best.
215
00:16:40,125 --> 00:16:44,129
Ik moest op een dag naar montage
voor een stuk film of iets.
216
00:16:44,212 --> 00:16:47,716
Om daar te komen,
moest je door de screeningzaal.
217
00:16:47,799 --> 00:16:51,970
Ik vloog vol energie
door die screeningzaal.
218
00:16:52,554 --> 00:16:56,808
Daar stonden George en Dykstra
schreeuwend te ruziën.
219
00:16:56,892 --> 00:16:58,977
Ik rende er middenin.
220
00:17:00,270 --> 00:17:02,397
Ik weet niet eens waar het over ging.
221
00:17:02,731 --> 00:17:05,609
We wilden John Dykstra ontslaan.
222
00:17:05,692 --> 00:17:08,612
Hij had al dat geld en al die tijd besteed
en er gebeurde niks.
223
00:17:08,695 --> 00:17:11,198
Het was één grote bende.
Er was geen productieschema.
224
00:17:11,281 --> 00:17:14,409
Er was geen plan
voor hoe ze alles zouden doen.
225
00:17:14,493 --> 00:17:15,869
Dat was heel verontrustend.
226
00:17:15,952 --> 00:17:19,581
We waren bedolven onder het bouwen
van de apparatuur…
227
00:17:19,664 --> 00:17:22,375
…en de miniaturen, 18 uur per dag.
228
00:17:24,211 --> 00:17:28,673
Dat we het niet allemaal af hadden…
229
00:17:28,757 --> 00:17:33,595
…en de shots niet hadden,
was niet mijn grootste zorg.
230
00:17:34,137 --> 00:17:39,226
Op weg terug, van LA naar San Francisco,
dacht ik: dit gaat niet werken.
231
00:17:39,434 --> 00:17:42,145
Dit is een zooitje
en je krijgt nooit meer werk.
232
00:17:42,229 --> 00:17:44,815
Ik had hevige pijn in mijn borst.
233
00:17:44,940 --> 00:17:49,069
Ze brachten me naar het ziekenhuis
omdat het een hartaanval kon zijn.
234
00:17:49,152 --> 00:17:51,363
Ze vroegen of ik onder druk had gestaan.
235
00:17:51,446 --> 00:17:54,449
Ja, dus. Ze zeiden:
Dan is het waarschijnlijk dat.
236
00:17:54,533 --> 00:17:56,618
Neem een aspirientje
en bel ons morgenvroeg.
237
00:17:56,701 --> 00:17:58,203
Het was geen hartaanval.
238
00:17:58,328 --> 00:18:00,497
Het bleek angina of iets te zijn.
239
00:18:00,664 --> 00:18:02,833
Maar iedereen was natuurlijk in paniek.
240
00:18:02,999 --> 00:18:05,836
Wat als ik was overleden?
Niemand wist wat de film was.
241
00:18:10,173 --> 00:18:12,217
Die lag in miljoenen stukjes.
242
00:18:13,093 --> 00:18:14,928
Niemand wist wat ik echt deed.
243
00:18:15,137 --> 00:18:16,888
Ik was hun vierde editor.
244
00:18:17,556 --> 00:18:22,102
Veel werk in het montageproces
was dus al gedaan…
245
00:18:22,227 --> 00:18:26,189
…toen ik aankwam,
en ik was diep onder de indruk.
246
00:18:26,565 --> 00:18:30,152
Maar bijna elke cut moest
nog aangepast worden.
247
00:18:30,235 --> 00:18:34,614
Ik raapte mijn moed bij elkaar
en zei: George, ik moet je iets vertellen.
248
00:18:34,698 --> 00:18:37,200
Ik heb nog nooit
aan zo'n groot project gewerkt.
249
00:18:37,284 --> 00:18:39,536
Hij zei: Geen zorgen.
Dat geldt voor iedereen.
250
00:18:41,538 --> 00:18:43,832
Ik heb hier een naar gevoel over.
251
00:18:43,915 --> 00:18:46,293
Draai het schip om.
-Je hebt gelijk.
252
00:18:46,376 --> 00:18:48,461
Omkeren. Chewie,
gebruik de noodaandrijving.
253
00:18:48,587 --> 00:18:51,173
Het was frustrerend
om zonder effecten te monteren.
254
00:18:51,464 --> 00:18:52,883
Waar was ik aan begonnen?
255
00:18:52,966 --> 00:18:54,593
Hoe moest ik dit ooit afkrijgen?
256
00:18:54,676 --> 00:18:58,221
George besloot op een gegeven moment
de mening te vragen…
257
00:18:58,305 --> 00:19:04,769
…van enkele collega's: Brian De Palma,
Martin Scorsese en Steven Spielberg.
258
00:19:05,729 --> 00:19:08,273
Ik zag Star Wars voor het eerst onbewerkt.
259
00:19:09,232 --> 00:19:12,903
Daar zijn we dan. Ruimtehaven Mos Eisley.
260
00:19:14,154 --> 00:19:18,617
Nergens vind je een smeriger broeinest
van uitschot en gespuis.
261
00:19:19,242 --> 00:19:24,998
Zeggen dat de film nog niet klaar was,
is nog zacht uitgedrukt.
262
00:19:27,792 --> 00:19:28,919
Terug naar het schip.
263
00:19:29,002 --> 00:19:30,587
Waar ga je heen? Kom terug.
264
00:19:30,795 --> 00:19:32,255
Hij had nog geen effecten.
265
00:19:32,923 --> 00:19:34,341
Help me, Obi-Wan Kenobi.
266
00:19:35,008 --> 00:19:36,009
Je bent mijn enige hoop.
267
00:19:36,718 --> 00:19:39,387
Er waren veel discussies over context…
268
00:19:39,596 --> 00:19:42,098
…want er zaten maar
een paar shots met effecten in.
269
00:19:42,557 --> 00:19:43,558
Waar zijn we?
270
00:19:43,725 --> 00:19:44,809
Wie zijn we?
271
00:19:44,893 --> 00:19:45,977
Wie zijn zij?
272
00:19:46,561 --> 00:19:47,812
Hebben we hen nodig?
273
00:19:48,813 --> 00:19:52,734
Wat is dit voor beestenboel
van verbeelding…
274
00:19:52,817 --> 00:19:56,988
…die je ons laat zien en laat afkraken?
275
00:19:57,072 --> 00:20:01,826
Ik had aan de film gewerkt en zelfs ik
kon het verhaal nauwelijks volgen.
276
00:20:01,910 --> 00:20:05,080
Het was veel onbewerkter
dan die versies normaal zijn.
277
00:20:06,873 --> 00:20:09,167
De helft van de film was praktisch…
278
00:20:09,251 --> 00:20:13,421
…een WO II-documentaire,
want meer had George niet.
279
00:20:13,713 --> 00:20:14,589
Dit is het.
280
00:20:15,090 --> 00:20:16,758
We moeten het nu kunnen zien.
281
00:20:18,843 --> 00:20:20,637
Blijf uitkijken naar die fighters.
282
00:20:22,389 --> 00:20:24,766
Ik en Alan Ladd Jr., de baas van Fox…
283
00:20:24,891 --> 00:20:29,521
…waren misschien wel de enigen
die de film in die versie goed vonden.
284
00:20:29,688 --> 00:20:33,858
Maar als R2 en C-3PO ontsnappen…
285
00:20:34,567 --> 00:20:38,530
…en hun vaartuig wordt gelanceerd
en je ziet hoe het…
286
00:20:38,655 --> 00:20:41,908
…van het platform de ruimte in schiet…
287
00:20:42,617 --> 00:20:47,372
Dat shot alleen al had moeten laten zien
wat voor film dit zou worden…
288
00:20:47,455 --> 00:20:51,668
…met hulp van ILM. Maar dat zat er
in die eerste versie nog niet in.
289
00:20:52,627 --> 00:20:56,339
Toen ik zei dat er geen andere bedrijven
voor visuele effecten waren…
290
00:20:56,423 --> 00:20:59,592
…bedoelde ik dat over de hele wereld.
Die waren er niet.
291
00:21:00,302 --> 00:21:01,636
Ik had dus geen keus.
292
00:21:02,637 --> 00:21:05,140
Ik zat op de rodeostier
en moest volhouden.
293
00:21:06,641 --> 00:21:10,395
Uiteindelijk werd het echt
een kwestie van doorwerken.
294
00:21:11,896 --> 00:21:17,152
Voor hem was het meer berusting
dan een beslissing…
295
00:21:17,319 --> 00:21:19,654
…dat het proces zou slagen.
296
00:21:19,863 --> 00:21:23,575
Telkens als we een scène filmden
met motion control…
297
00:21:23,700 --> 00:21:27,495
…had je panning en kanteling
en een boom en rail enzovoorts.
298
00:21:27,912 --> 00:21:31,124
Elk shot was dus heel moeizaam.
299
00:21:32,417 --> 00:21:37,881
We beseften dat we
duizenden elementen moesten filmen.
300
00:21:37,964 --> 00:21:41,051
Er waren niet genoeg uren in de dag
om alles te filmen.
301
00:21:41,843 --> 00:21:43,887
Daarom filmt Ken de kanonnen.
302
00:21:44,304 --> 00:21:47,265
Dennis filmt de shots met de X-wings.
303
00:21:47,849 --> 00:21:53,021
Ik ramde de camera in het model
en dan moesten zij het komen maken.
304
00:21:53,396 --> 00:21:55,982
Dit was geen perfecte wereld.
305
00:21:56,566 --> 00:21:58,777
Werken met al die stukjes film.
306
00:22:00,028 --> 00:22:02,989
Het leek wel foto-masochisme.
307
00:22:07,035 --> 00:22:08,787
Ik was eerlijk gezegd heel bezorgd…
308
00:22:08,870 --> 00:22:11,915
…over hoe we dit allemaal
gingen bijhouden.
309
00:22:12,957 --> 00:22:16,419
Een geavanceerd prototype
geeft altijd problemen…
310
00:22:16,503 --> 00:22:19,005
…maar voor George
was het ondoorgrondelijk.
311
00:22:20,340 --> 00:22:24,719
We hadden heel exotische apparatuur
en deden dingen die nooit gedaan waren.
312
00:22:25,220 --> 00:22:28,723
John Dykstra was cruciaal
in het ontwerpen en zorgen dat het werkte.
313
00:22:29,682 --> 00:22:32,352
Maar onze tijd en ons geld raakte op.
314
00:22:32,435 --> 00:22:37,190
Ik zei: Al hang je het aan een stok
en film je het met wat sterren eromheen.
315
00:22:37,273 --> 00:22:38,983
We moeten dit afkrijgen.
316
00:22:39,067 --> 00:22:43,988
Meerdere mensen werden ingezet om ons
efficiënter en gestructureerder te maken.
317
00:22:45,573 --> 00:22:46,574
George Mather.
318
00:22:46,658 --> 00:22:50,078
Hij deed hard zijn best
om de boel te organiseren.
319
00:22:50,495 --> 00:22:55,083
Hij deed wat hij kon en we gingen
met tegenzin akkoord met sommige dingen.
320
00:22:55,250 --> 00:22:59,379
Maar Rose was degene
die alles bij elkaar hield.
321
00:23:01,589 --> 00:23:06,219
Toen ik aankwam voor
mijn sollicitatiegesprek, was het nogal…
322
00:23:06,302 --> 00:23:10,181
Ik wil het woord niet zeggen,
maar het zag er niet uit.
323
00:23:10,265 --> 00:23:12,308
Ze hadden geen fijn meubilair.
324
00:23:12,642 --> 00:23:14,269
Het leek wel een vuilnisbelt.
325
00:23:14,727 --> 00:23:17,105
Laten we eerlijk zijn.
Er zat een man naast me…
326
00:23:17,188 --> 00:23:20,275
…een assistent, met z'n voeten op tafel.
Ik vroeg de receptionist:
327
00:23:20,358 --> 00:23:22,569
Hoe werkt het hier?
Is George Lucas aardig?
328
00:23:22,652 --> 00:23:25,447
Vertel eens over deze film. Het is scifi.
329
00:23:25,530 --> 00:23:27,115
Ze kwam heel truttig over.
330
00:23:27,407 --> 00:23:31,035
Toen deed Dykstra de deur open.
Hij zei: Kom binnen voor het gesprek.
331
00:23:32,162 --> 00:23:34,998
Die jongeman stond op en liep mee.
332
00:23:36,082 --> 00:23:38,293
Die jongeman was natuurlijk George Lucas.
333
00:23:38,376 --> 00:23:40,879
Hij keek me aan en stelde twee vragen.
334
00:23:41,129 --> 00:23:44,007
Ken je steno en kun je maandag beginnen?
335
00:23:44,674 --> 00:23:47,969
Ik had American Graffiti gezien,
dus ik was al verkocht.
336
00:23:48,511 --> 00:23:51,222
Wat die gast ook wil doen, ik doe mee.
337
00:23:51,931 --> 00:23:57,353
George was net terug uit Engeland,
dus hij was vaak aan het monteren.
338
00:23:57,812 --> 00:23:59,481
Hij kwam twee dagen per week langs.
339
00:23:59,564 --> 00:24:02,317
Ik moest hem volgen
en aantekeningen maken.
340
00:24:02,525 --> 00:24:04,861
Iemand moest overal met hem meegaan…
341
00:24:04,944 --> 00:24:08,990
…en alles noteren
wat hij tegen elke afdeling zei.
342
00:24:09,908 --> 00:24:12,744
Maar ik volgde meestal Dykstra.
343
00:24:14,370 --> 00:24:17,790
Hij is zo'n boeiend, charismatisch mens.
344
00:24:18,666 --> 00:24:20,752
Hij was zo losjes en zo grappig.
345
00:24:21,586 --> 00:24:25,089
Maar als George er was,
was het ineens heel zakelijk.
346
00:24:25,548 --> 00:24:28,009
Ik voelde die kilte tussen hen.
347
00:24:30,303 --> 00:24:32,805
Er was totaal geen organisatie.
348
00:24:32,931 --> 00:24:35,808
Ik heb geen idee hoe ze wisten
wat ze wanneer moesten filmen.
349
00:24:37,060 --> 00:24:42,232
Er moest een volwassene bij komen
die zei: Luister, dit moet gedaan worden.
350
00:24:43,441 --> 00:24:49,697
George Mather zorgde voor orde,
wat George Lucas veel vertrouwen gaf.
351
00:24:49,822 --> 00:24:53,618
Mather en ik noteerden elk detail
dat gedaan moest worden.
352
00:24:53,701 --> 00:24:57,705
Dat kwam op een kalender te staan
en toen verliep alles heel soepel.
353
00:24:58,790 --> 00:25:01,668
We hadden een groot boek met storyboards.
354
00:25:01,918 --> 00:25:04,879
Ik typte elke dag
de aantekeningen van de dailies.
355
00:25:04,963 --> 00:25:09,342
Die knipte hij uit
en dan plakte hij ze in dat boek.
356
00:25:10,843 --> 00:25:16,641
Zodra het systeem af was,
nam ik George een paar keer mee…
357
00:25:16,975 --> 00:25:21,688
…om het proces met hem te doorlopen.
Ik zei: We beginnen met dit shot.
358
00:25:22,272 --> 00:25:24,482
Dit heeft twee of drie elementen.
359
00:25:27,318 --> 00:25:31,489
Ik filmde dan het eerste element
en liet dat in tien minuten ontwikkelen.
360
00:25:31,656 --> 00:25:35,994
Dan zette ik het op de Moviola
en zei: Is dit wat? Wil je het aanpassen?
361
00:25:36,077 --> 00:25:40,623
En dan zei hij: Misschien kan er
iets meer van dit in of zo…
362
00:25:40,707 --> 00:25:43,710
…en dan filmde ik er nog een.
En toen vond hij het goed.
363
00:25:44,252 --> 00:25:48,381
Dus ik: Dan doen we het volgende model
en dan brengen we ze samen.
364
00:25:48,923 --> 00:25:52,010
Nu kon George de twee elementen zien
die ik zojuist had gefilmd.
365
00:25:53,136 --> 00:25:55,096
Dat deed ik een paar keer voor hem.
366
00:25:55,179 --> 00:25:57,307
We onderwezen hem, in feite.
367
00:25:59,475 --> 00:26:02,979
Hij zag dat ons werk zou kunnen slagen…
368
00:26:03,104 --> 00:26:09,902
…omdat het product zo veel interessanter
en verbeeldingrijker was dan het zou zijn…
369
00:26:09,986 --> 00:26:13,865
…als we het op de vrolijke,
goedkope manier hadden gedaan.
370
00:26:14,282 --> 00:26:19,704
Veel shots hadden gedaan kunnen worden
met oudere processen en technieken.
371
00:26:20,163 --> 00:26:23,750
Maar John kwam met elegantie.
372
00:26:24,417 --> 00:26:29,213
Als je daarin meeging, had je een systeem
dat elk mogelijk shot zou kunnen maken.
373
00:26:30,798 --> 00:26:36,304
Voor ons was het een les
in het samenbrengen van de technologie…
374
00:26:36,387 --> 00:26:38,723
…en het begrijpen van de visie van George.
375
00:26:40,475 --> 00:26:44,312
Voor elk shot gaven de storyboards
ons een idee…
376
00:26:45,104 --> 00:26:50,485
…en op basis daarvan moest ik uitzoeken
wat we eerst zouden filmen.
377
00:26:51,361 --> 00:26:56,574
Waar ik echt zenuwachtig voor was,
was het allereerste shot.
378
00:26:58,534 --> 00:27:03,748
Als dat shot niet de aandacht trok
en de kijker over zou halen…
379
00:27:03,831 --> 00:27:06,501
…om deze film te kijken,
hadden we een probleem.
380
00:27:08,419 --> 00:27:13,341
Het beste effect is er een
dat onzichtbare hints geeft, zoals omvang…
381
00:27:13,466 --> 00:27:17,512
…en focus, zodat het niet
van de werkelijkheid te onderscheiden is.
382
00:27:17,929 --> 00:27:22,809
Dan kwam George langs en zei:
De Star Destroyer moet er enorm uitzien.
383
00:27:23,476 --> 00:27:29,065
We kunnen een model maken en dat
met ladders en andere dingen schaal geven.
384
00:27:29,190 --> 00:27:34,862
Dan zei ik: George, we hebben al
een Star Destroyer van zo lang.
385
00:27:36,364 --> 00:27:37,824
Ik wil een test doen.
386
00:27:37,907 --> 00:27:42,954
Laat je beste mannen aan de onderkant
hiervan werken en geef het veel detail.
387
00:27:43,788 --> 00:27:46,082
Maak daarna een Rebellen-Blockade Runner…
388
00:27:46,165 --> 00:27:50,336
…zo groot als een sigaret.
Die zetten we op een stuk draad…
389
00:27:50,420 --> 00:27:56,300
…die uitsteekt op de voorkant
van het schip, zodat het groter lijkt.
390
00:27:57,385 --> 00:28:02,098
Het was belangrijk dat we de camera
heel dicht bij de modellen kregen.
391
00:28:02,473 --> 00:28:05,101
De camera hing aan een arm.
392
00:28:05,184 --> 00:28:07,854
Ik draaide een Star Destroyer om
en hing hem loodrecht…
393
00:28:07,937 --> 00:28:11,983
…zodat de lens een halve centimeter
van het model af stond…
394
00:28:12,066 --> 00:28:14,527
…en het soms zelfs raakte.
395
00:28:15,403 --> 00:28:17,572
Ik filmde het dus eigenlijk op z'n kop.
396
00:28:23,578 --> 00:28:26,581
De volgende dag stond iedereen versteld.
397
00:28:27,957 --> 00:28:28,875
Zo van…
398
00:28:38,468 --> 00:28:43,431
Dat gevoel dat je kreeg
in het eerste shot met de Star Destroyer…
399
00:28:46,100 --> 00:28:49,562
…was precies wat George wilde.
400
00:28:52,690 --> 00:28:55,568
En dit is een van de redenen
waarom dat werkt.
401
00:28:55,902 --> 00:28:59,947
Het hele schip is in focus,
van het deel dicht bij de camera…
402
00:29:00,031 --> 00:29:01,908
…tot het deel het verst ervanaf.
403
00:29:01,991 --> 00:29:05,369
Dat is een essentieel onderdeel
in het creëren van schaal.
404
00:29:08,873 --> 00:29:12,668
Het model had deurtjes en raampjes.
405
00:29:12,752 --> 00:29:17,215
Dingen op menselijke schaal,
waardoor je ziet hoe groot het is.
406
00:29:17,673 --> 00:29:22,553
Met dergelijke verborgen hints
en weten hoe je ze gebruikt…
407
00:29:22,720 --> 00:29:27,391
…wordt het kunst
in plaats van gewoon mechaniek.
408
00:29:37,109 --> 00:29:38,444
Het is een raadsel.
409
00:29:38,528 --> 00:29:39,904
Het is in feite magie.
410
00:29:41,364 --> 00:29:44,450
We maken magie
met dit zeer naargeestige proces.
411
00:29:52,959 --> 00:29:55,670
Er kwam zo'n creatieve groep uit voort.
412
00:29:55,962 --> 00:30:01,008
Samen problemen oplossen,
binnen elk team op elke afdeling.
413
00:30:01,092 --> 00:30:05,847
We wisten dat we elkaar moesten helpen
en steunen om het werk gedaan te krijgen.
414
00:30:07,139 --> 00:30:09,684
Het draait om de film...
415
00:30:09,767 --> 00:30:14,689
…het verhaal en je ego
mag dat niet in de weg staan.
416
00:30:16,065 --> 00:30:19,110
Veel problemen werden opgelost
in de koffieruimte.
417
00:30:19,193 --> 00:30:23,197
Mensen kwamen aanzetten met een probleem
en vroegen: Kun jij me helpen?
418
00:30:23,281 --> 00:30:24,490
We waren een familie.
419
00:30:26,033 --> 00:30:31,664
Ik vond het fijn dat George ook laat bleef
en me hielp met alledaagse taken.
420
00:30:31,914 --> 00:30:34,750
Soms zaten we om 21.00 uur
nog aan storyboards te werken.
421
00:30:38,504 --> 00:30:40,172
Hij was het meest in zijn nopjes…
422
00:30:40,256 --> 00:30:43,968
…als hij in het atelier
onderdelen op een schip kon lijmen.
423
00:30:44,844 --> 00:30:46,220
Dat vond hij echt geweldig.
424
00:30:47,805 --> 00:30:51,058
We lagen achter, dus het duurde
heel lang om zoveel shots op te nemen.
425
00:30:51,350 --> 00:30:53,352
Hij was goed in compromissen sluiten.
426
00:30:53,436 --> 00:30:56,981
'We kunnen dit shot hier gebruiken.
Dit shot kan omgekeerd worden…
427
00:30:57,064 --> 00:30:59,567
…zodat het lijkt
alsof hij de andere kant op gaat.'
428
00:30:59,650 --> 00:31:01,277
We begonnen grote sprongen te maken.
429
00:31:01,777 --> 00:31:02,862
Het ging allemaal sneller.
430
00:31:07,783 --> 00:31:09,744
Het was niet altijd makkelijk.
431
00:31:10,745 --> 00:31:15,666
Om met visuele effecten te werken, moet je
wel gek zijn. Een beetje prettig gestoord.
432
00:31:30,890 --> 00:31:33,809
Omdat we niet wisten wat het zou worden…
433
00:31:33,935 --> 00:31:37,813
…was alles geoorloofd.
We bouwden het en filmden het.
434
00:31:44,445 --> 00:31:46,656
Het was altijd dolle pret.
435
00:31:47,823 --> 00:31:49,700
Zelfs als het loodzwaar was.
436
00:31:51,327 --> 00:31:53,496
Het sterrenveld was hol vanbinnen.
437
00:31:53,579 --> 00:31:55,539
Je kon er comfortabel in slapen.
438
00:31:55,706 --> 00:31:59,043
Iemand zei ineens: Laat dat kussen
niet tegen de lamp liggen.
439
00:31:59,126 --> 00:32:00,294
Die dingen worden heet.
440
00:32:00,419 --> 00:32:02,046
Het was een gekkenhuis.
441
00:32:03,214 --> 00:32:07,510
We hadden veel feestjes.
Ik mixte drankjes met droogijs erin…
442
00:32:07,593 --> 00:32:13,057
…dat dan borrelde, tot ik leerde
dat droogijs gewoon vergif was.
443
00:32:15,977 --> 00:32:19,855
George zei altijd: Geef ze genoeg
pizza en bier, dan doen ze alles.
444
00:32:22,400 --> 00:32:25,361
Het was net een studentenhuis.
445
00:32:26,904 --> 00:32:29,031
De studio noemde ons de Country Club.
446
00:32:30,616 --> 00:32:33,536
Ja, we lagen in een hottub
en hadden een waterglijbaan…
447
00:32:33,619 --> 00:32:35,121
…en ja, we waren onvolwassen.
448
00:32:37,123 --> 00:32:40,918
Maar niemand werkte harder of bleef later.
449
00:32:43,045 --> 00:32:44,839
We waren baanbrekend.
450
00:32:51,554 --> 00:32:55,683
Het was echt heel leuk,
tot het eind in zicht kwam.
451
00:32:55,766 --> 00:32:57,601
Toen kwam de druk erop.
452
00:32:57,685 --> 00:33:00,271
Deze zomer in jouw sterrenstelsel.
453
00:33:00,396 --> 00:33:03,733
We werkten keihard
om de film op tijd af te krijgen.
454
00:33:05,151 --> 00:33:07,653
De première kwam eraan
en mensen raakten gestrest.
455
00:33:07,778 --> 00:33:12,241
De geluidsafdeling wil je werk nu,
want die moet het geluid erin zetten.
456
00:33:12,324 --> 00:33:15,745
Joe ontwierp de storyboards opnieuw
en gaf ons andere shots.
457
00:33:16,746 --> 00:33:19,498
We filmden als gekken
en liepen elkaar voor de voeten.
458
00:33:20,207 --> 00:33:21,333
Ken.
459
00:33:21,417 --> 00:33:23,335
Om alles maar af te krijgen.
460
00:33:24,378 --> 00:33:27,673
De modellen, de verlichting,
en die zo snel mogelijk filmen.
461
00:33:31,010 --> 00:33:34,430
Het was een kwestie van geloof.
462
00:33:35,765 --> 00:33:38,517
Niemand wist
of we het zouden halen of niet.
463
00:33:39,685 --> 00:33:41,187
Iedereen had hoop.
464
00:33:42,646 --> 00:33:44,982
Maar ik stond onder enorme druk.
465
00:33:45,232 --> 00:33:47,693
De crew ook.
466
00:33:48,569 --> 00:33:52,406
Bij het doorlopen van de fasen
was hij gefrustreerd.
467
00:33:52,490 --> 00:33:54,992
Het kwam niet samen zoals hij wilde.
468
00:33:55,534 --> 00:33:57,953
Hij was teleurgesteld in sommige shots.
469
00:33:58,996 --> 00:34:02,083
Niet iedereens werk werd goedgekeurd.
470
00:34:03,042 --> 00:34:05,002
Hij was niet…
471
00:34:05,086 --> 00:34:10,091
Niet hyperkritisch,
maar het was wel zijn film.
472
00:34:11,217 --> 00:34:12,760
Hij zou de schuld krijgen.
473
00:34:13,302 --> 00:34:14,804
Ik ben een perfectionist.
474
00:34:16,138 --> 00:34:20,017
Als iets niet goed is,
zit me dat heel erg dwars vanbinnen.
475
00:34:20,351 --> 00:34:22,728
Soms ook naar buiten toe,
maar vooral vanbinnen.
476
00:34:25,523 --> 00:34:28,442
Mijn indruk van George was dat hij…
477
00:34:28,526 --> 00:34:34,490
…buitengewoon verbeeldingsrijk was
en ook buitengewoon praktisch.
478
00:34:34,990 --> 00:34:38,327
Mensen zijn meestal
een van die twee dingen, niet allebei.
479
00:34:39,078 --> 00:34:42,832
Ik heb leren leven met het feit
dat niet alles kan zijn zoals je wilt.
480
00:34:42,915 --> 00:34:45,751
Je moet gewoon je best doen
en dan verdergaan.
481
00:34:46,877 --> 00:34:49,463
George was altijd ontevreden
over de wezens…
482
00:34:49,547 --> 00:34:52,466
…die ze hem voor de Cantina-scène
hadden gegeven.
483
00:34:53,467 --> 00:34:56,095
Daar werden nieuwe opnamen voor gepland.
484
00:34:57,304 --> 00:35:01,725
We hadden de Cantina-scène
in Engeland gefilmd…
485
00:35:01,809 --> 00:35:03,811
…en het moest er zwermen van de aliens.
486
00:35:04,061 --> 00:35:06,063
Die gaven ze me wel, maar niet genoeg.
487
00:35:06,564 --> 00:35:09,733
Het was een budgetprobleem.
Er was gewoon niet veel geld…
488
00:35:09,817 --> 00:35:12,778
…dus het leek alsof ze in Engeland…
489
00:35:12,862 --> 00:35:17,491
…naar de kostuumafdeling waren gegaan
voor wat Beatrix Potter-achtige dingen.
490
00:35:19,034 --> 00:35:21,787
We hadden zoveel mogelijk gefilmd,
maar toen zei ik:
491
00:35:21,871 --> 00:35:24,707
Ik haal ze wel op als ik thuiskom.
492
00:35:25,583 --> 00:35:30,462
George huurde mij en John Berg in,
en nog wat werkloze stop-motionanimators…
493
00:35:30,546 --> 00:35:34,717
…met de opdracht: Maak in zes weken
zoveel ruimte-aliens als je kunt.
494
00:35:40,764 --> 00:35:44,101
Ze maakten tekeningen
en ik koos nog 12 monsters.
495
00:35:45,102 --> 00:35:49,732
Ron Cobb tekende er ook een paar
en die ontwerpen boetseerden we ook.
496
00:35:54,153 --> 00:35:57,656
Daarna gingen we naar een studio
aan La Brea Avenue.
497
00:35:59,992 --> 00:36:02,494
Daar liet George ons
onze eigen maskers dragen.
498
00:36:04,830 --> 00:36:11,545
De kostuumafdeling verkleedde ons
en zo ging dat ongeveer.
499
00:36:16,425 --> 00:36:21,597
Ik mocht Phil Tippett en Jon Berg graag.
Ze vormden een goed team.
500
00:36:22,181 --> 00:36:23,140
We werden vrienden.
501
00:36:24,391 --> 00:36:27,811
George kwam eens per week langs
om de voortgang te bekijken.
502
00:36:28,145 --> 00:36:32,024
Op een dag zag hij ergens op een rek…
503
00:36:32,691 --> 00:36:36,153
…een stop-motionpersonage
dat ik als twintiger had gemaakt.
504
00:36:36,946 --> 00:36:40,741
Hij vroeg:
Doen jullie stop-motionanimatie?
505
00:36:44,328 --> 00:36:47,373
Hij liet ons het schaakspel zien
en de montage…
506
00:36:47,456 --> 00:36:50,501
…die hij al had, zonder personages erin.
507
00:36:51,335 --> 00:36:53,337
330. Take twee.
508
00:36:53,504 --> 00:36:56,465
George wilde het schaakspel eerst…
509
00:36:57,258 --> 00:37:02,805
…met mensen in maskers
voor een blauw scherm filmen.
510
00:37:05,182 --> 00:37:07,059
Maar Futureworld was net uitgekomen…
511
00:37:09,270 --> 00:37:13,274
…en daar zat een scène in
met acteurs op een schaakbord.
512
00:37:13,357 --> 00:37:15,025
Paard naar pion.
513
00:37:17,361 --> 00:37:19,446
George vond dat ze hem vóór waren geweest.
514
00:37:19,530 --> 00:37:22,199
Wat hij deed zou niet origineel meer zijn.
515
00:37:22,283 --> 00:37:26,412
Als hij dus stop-motion zou gebruiken,
zou dat iets anders zijn.
516
00:37:27,121 --> 00:37:29,206
Hij zei tegen mij en Jon Berg:
517
00:37:29,290 --> 00:37:34,086
Kunnen jullie in twee weken
tien stop-motion-aliens maken?
518
00:37:34,169 --> 00:37:35,796
Ik zei: Daarom zijn we hier.
519
00:37:36,171 --> 00:37:39,300
Het voordeel van ILM was
dat we jongens hadden…
520
00:37:39,925 --> 00:37:43,512
…die van de straat kwamen
en dus alles konden doen.
521
00:37:43,971 --> 00:37:47,308
Helemaal aan het eind van het schema.
522
00:37:47,516 --> 00:37:52,646
Toen Jon Berg en ik daar
een deal over gingen sluiten met George…
523
00:37:52,730 --> 00:37:56,650
…had Dykstra een grote ronde tafel,
met George aan het ene uiteinde…
524
00:37:56,734 --> 00:38:00,362
…en Dykstra met een replica
van een Western .44.
525
00:38:00,612 --> 00:38:07,536
Tijdens de loononderhandeling
zat hij daarmee te spelen.
526
00:38:07,661 --> 00:38:09,204
Hij had het zelf niet door.
527
00:38:09,288 --> 00:38:15,627
Maar wij dachten: is dat te veel?
We doen het wel gratis.
528
00:38:17,796 --> 00:38:22,051
We hadden een kartonnen doos
vol met figuurtjes.
529
00:38:22,509 --> 00:38:25,721
We brachten ze naar de set
en vroegen George wat hij wilde.
530
00:38:25,804 --> 00:38:27,139
Hij zei: Ik weet het niet.
531
00:38:27,222 --> 00:38:30,726
Wat als deze gele gast eruit springt
en de groene hem oppakt…
532
00:38:30,809 --> 00:38:33,395
…en dan neersmijt en de rest toekijkt?
533
00:38:33,520 --> 00:38:36,440
Dus wij: Oké, doen we.
534
00:38:39,443 --> 00:38:42,404
We filmden 's avonds,
drie nachten lang geloof ik.
535
00:38:45,741 --> 00:38:48,077
We waren net kinderen met speelgoed.
536
00:38:51,914 --> 00:38:54,208
Dat was ons enige stop-motionwerk.
537
00:38:54,958 --> 00:38:56,919
Iedereen was blij met het resultaat.
538
00:38:58,754 --> 00:39:00,255
Wees voorzichtig, R2.
539
00:39:07,221 --> 00:39:10,015
Dat was een eerlijke zet.
Erover schreeuwen helpt niet.
540
00:39:10,182 --> 00:39:12,643
Laat hem maar.
Je wil een Wookiee niet boos maken.
541
00:39:15,354 --> 00:39:19,775
George gaf iedereen altijd
veel creatieve vrijheid…
542
00:39:19,942 --> 00:39:22,444
…en hij was heel geduldig.
Als je een vraag had…
543
00:39:22,528 --> 00:39:27,908
…en iets je niet logisch leek,
legde hij uit waarom hij dat wilde.
544
00:39:29,118 --> 00:39:32,704
Als hij langskwam, gebruikte ik
zoveel mogelijk van zijn tijd.
545
00:39:34,706 --> 00:39:39,586
Ik weet nog dat hij aan de tekentafel zat
met de eindscène van de film…
546
00:39:40,003 --> 00:39:41,588
…de aanval op de Death Star.
547
00:39:43,298 --> 00:39:44,842
George is geen tekenaar.
548
00:39:44,925 --> 00:39:47,761
Hij kan lijnen trekken,
maar hij is geen tekenaar.
549
00:39:48,095 --> 00:39:52,724
Het was indrukwekkend hoe hij het idee…
550
00:39:53,475 --> 00:39:57,646
…van hoe hij die aanval wilde laten zien
wist over te brengen.
551
00:39:57,980 --> 00:40:00,399
Het laatste gevecht was
bijzonder belangrijk voor hem…
552
00:40:00,482 --> 00:40:03,902
…omdat de studio
dat eruit dreigde te halen.
553
00:40:04,528 --> 00:40:07,156
Ze maakten zich zorgen over de kosten…
554
00:40:07,239 --> 00:40:09,741
…en dachten: ze komen aan
bij de Death Star…
555
00:40:09,825 --> 00:40:12,703
…en redden de prinses.
Dat is het. Verhaal uit.
556
00:40:12,786 --> 00:40:15,414
Maar George was vastberaden
over zijn eindgevecht.
557
00:40:17,624 --> 00:40:20,169
Films zijn kinetisch.
Het draait om beweging.
558
00:40:20,669 --> 00:40:23,672
Vergeet de acteurs en het verhaal.
Alles draait om beweging.
559
00:40:23,755 --> 00:40:27,718
De achtervolging. Achtervolgingen waren
de beginvormen van film.
560
00:40:29,428 --> 00:40:32,431
Die moeten net als alles in een film
opgebouwd worden.
561
00:40:33,390 --> 00:40:37,811
Je hebt een begin, midden en eind,
met meerdere gebeurtenissen ertussenin.
562
00:40:38,729 --> 00:40:42,024
Aan het eind van de film was het idee…
563
00:40:42,107 --> 00:40:45,611
…een realistisch luchtgevecht
in de ruimte.
564
00:40:46,069 --> 00:40:49,823
Ze vielen een ondoordringbaar fort aan…
565
00:40:49,907 --> 00:40:53,285
…de Death Star,
en dankzij Lukes vaardigheden als piloot…
566
00:40:53,452 --> 00:40:56,872
…konden ze die enorme kolos uitschakelen.
567
00:40:58,123 --> 00:41:01,251
De reden voor die inkepingen
in de Death Star…
568
00:41:01,752 --> 00:41:05,631
…was dat dat de enige manier was
om een gevoel van snelheid te creëren.
569
00:41:09,635 --> 00:41:16,558
We hadden op motors door geulen
in de woestijn gereden en merkten…
570
00:41:16,642 --> 00:41:19,811
…dat je in die geulen
langs dingen scheurt.
571
00:41:20,145 --> 00:41:21,522
Dat leek heel snel te gaan.
572
00:41:23,398 --> 00:41:24,983
George wilde iets stadsachtigs…
573
00:41:25,067 --> 00:41:29,404
…alsof je op supersnelheid
in een schip door Manhattan vliegt.
574
00:41:29,488 --> 00:41:31,114
Maar dan op veel grotere schaal.
575
00:41:31,198 --> 00:41:34,243
Voor iets wat eruit moet zien
alsof je 65 km hebt afgelegd…
576
00:41:34,326 --> 00:41:37,955
…moest het 30 cm per 1,5 kilometer worden.
Dat is een hele opgave.
577
00:41:39,206 --> 00:41:42,543
Dat betekende enorm veel detail
op elk stuk oppervlak.
578
00:41:46,880 --> 00:41:51,426
Het oppervlak van de Death Star
was mijn eerste project voor twee maanden.
579
00:41:52,052 --> 00:41:57,891
Ik besefte al snel waarom de andere
modelbouwers het niet wilden doen.
580
00:41:58,308 --> 00:41:59,893
Ze kregen burn-outs.
581
00:41:59,977 --> 00:42:03,480
Je zat de hele dag op je knieën
op schuimpads…
582
00:42:03,689 --> 00:42:07,901
…rond te kruipen op dat oppervlak
van 4,5 bij 12 meter.
583
00:42:08,610 --> 00:42:13,949
We bouwden zes mallen
voor dat enorme Death Star-oppervlak.
584
00:42:14,825 --> 00:42:18,620
Die moesten we kunnen opbreken
en in andere posities kunnen plaatsen.
585
00:42:18,829 --> 00:42:21,623
Dan zou je niet zien
hoeveel er herhaald was.
586
00:42:23,959 --> 00:42:28,297
Het aantal mogelijke combinaties
was astronomisch.
587
00:42:29,548 --> 00:42:31,550
Aan het eind van het model…
588
00:42:31,633 --> 00:42:34,052
…moesten we laten zien
dat het door blijft gaan.
589
00:42:34,136 --> 00:42:37,431
We fotografeerden een deel
van de geul op de Death Star…
590
00:42:37,514 --> 00:42:39,391
…en lijmden dat op een stuk masoniet.
591
00:42:40,517 --> 00:42:42,102
Ik schilderde er de details op.
592
00:42:50,736 --> 00:42:52,696
Om het levendiger te laten lijken…
593
00:42:52,779 --> 00:42:58,243
…moesten we er duizenden raampjes
met reflectieve tape op zetten…
594
00:42:58,368 --> 00:43:01,038
…gemaakt van glasparels
die het licht reflecteren.
595
00:43:01,955 --> 00:43:03,915
Daar waren er tienduizenden van.
596
00:43:04,416 --> 00:43:06,627
Dat was mijn werk.
597
00:43:07,586 --> 00:43:08,462
Zo van…
598
00:43:08,545 --> 00:43:12,883
Op een gegeven moment kwam Marcia Lucas,
de vrouw van George destijds…
599
00:43:13,508 --> 00:43:15,677
…naar de Death Star kijken.
600
00:43:16,011 --> 00:43:18,472
Ze keek door de camera,
wij verlichtten hem…
601
00:43:19,264 --> 00:43:23,560
…en ze zei: De ramen moeten kleiner zijn.
602
00:43:25,729 --> 00:43:31,068
Mijn god. Ze moesten
maar half zo groot zijn.
603
00:43:36,198 --> 00:43:38,033
De nadering zal moeilijk worden.
604
00:43:38,116 --> 00:43:43,246
Je moet recht door deze geul manoeuvreren
en tot hier over het oppervlak vliegen.
605
00:43:44,414 --> 00:43:47,209
Het doelgebied is maar twee meter breed.
606
00:43:47,292 --> 00:43:50,879
Het is een kleine thermische uitlaat
vlak onder de hoofduitlaat.
607
00:43:52,798 --> 00:43:55,759
Toen we de geul moesten filmen…
608
00:43:55,842 --> 00:43:58,804
…nam George het met ons door
en daar ging hij.
609
00:43:59,513 --> 00:44:01,473
Het leek alsof hij niks zag…
610
00:44:01,890 --> 00:44:06,186
…omdat hij zo in zijn hoofd zat,
maar je zag in zijn ogen…
611
00:44:06,269 --> 00:44:08,271
…wat hij al als eindproduct zag.
612
00:44:08,438 --> 00:44:09,564
We gingen erin op.
613
00:44:09,648 --> 00:44:12,651
We waren dol op het verhaal
en hij maakte ons enthousiast.
614
00:44:13,193 --> 00:44:15,987
'Dat is de scène. Ga hem maken.'
En daar gingen we.
615
00:44:17,656 --> 00:44:19,366
Dat ding is enorm.
616
00:44:42,723 --> 00:44:43,640
Het is zover.
617
00:44:57,154 --> 00:44:58,280
Daar gaan we.
618
00:44:59,698 --> 00:45:05,287
We rekenden uit dat we met 30 km/u
langs 't Death Star-model moesten vliegen.
619
00:45:06,580 --> 00:45:11,168
We legden het vlak op het parkeerterrein
en konden de camera…
620
00:45:11,251 --> 00:45:14,880
…alleen met een motorvoertuig
snel genoeg laten bewegen.
621
00:45:16,047 --> 00:45:19,217
Filmmaken in guerrillastijl,
de camera achter op de wagen.
622
00:45:19,885 --> 00:45:23,388
Richard klom erop, we reden langs 't model
en activeerden de explosies.
623
00:45:32,981 --> 00:45:34,441
Die zit.
-Nee.
624
00:45:35,192 --> 00:45:37,694
Hij ging er niet in.
Hij raakte het oppervlak.
625
00:45:38,737 --> 00:45:39,946
Er waren geen regels.
626
00:45:40,280 --> 00:45:45,744
Als het maar werkte. We zochten het uit
en maakten er iets geweldigs van.
627
00:45:45,827 --> 00:45:49,873
R2, die stabilisator is weer afgebroken.
Probeer hem vast te maken.
628
00:45:52,083 --> 00:45:54,836
Een onmogelijk schema,
een onmogelijk budget…
629
00:45:54,920 --> 00:45:57,547
…en dingen proberen
die nog nooit gedaan waren.
630
00:45:59,800 --> 00:46:01,384
Wij waren de Rebellenalliantie.
631
00:46:04,221 --> 00:46:05,138
Kijk uit.
632
00:46:11,603 --> 00:46:14,564
Je bent veilig.
We blazen hem op en gaan naar huis.
633
00:46:34,125 --> 00:46:36,002
Uiteindelijk heeft iedereen geleverd.
634
00:46:38,338 --> 00:46:40,799
Hé. Ik wist dat je terug zou komen.
635
00:46:40,882 --> 00:46:42,759
De film was klaar. Hoera.
636
00:46:42,968 --> 00:46:45,095
Ik kon het niet geloven.
637
00:46:46,805 --> 00:46:49,808
Op de laatste avond
had ILM zijn wrap party.
638
00:46:50,475 --> 00:46:53,311
Iedereen om ons heen vierde feest.
639
00:46:54,521 --> 00:46:58,692
En een stel slimmere gasten dan ik
kocht 20th Century-aandelen.
640
00:46:58,775 --> 00:47:00,694
We wisten niet waar we aan werkten.
641
00:47:00,861 --> 00:47:05,740
Het was gewoon maar een baan,
vijf of zes dagen per week.
642
00:47:06,366 --> 00:47:09,828
We wisten het niet echt
tot de film uitkwam.
643
00:47:12,664 --> 00:47:16,543
We werkten aan de mix
tot op de dag van de release.
644
00:47:17,210 --> 00:47:19,546
Daarna gingen we naar Hamburger Hamlet…
645
00:47:19,629 --> 00:47:23,008
…aan Hollywood Boulevard,
tegenover Grauman's Chinese Theater.
646
00:47:23,216 --> 00:47:25,802
Ze zeiden: Goh, daar is iets aan de hand.
647
00:47:26,011 --> 00:47:27,888
Het is vast een première of iets.
648
00:47:27,971 --> 00:47:31,933
Pas toen we naar buiten gingen,
zagen we dat het Star Wars was.
649
00:47:34,519 --> 00:47:36,855
Het was een hele menigte.
De straat was afgesloten.
650
00:47:56,041 --> 00:47:56,958
Het is zover.
651
00:47:57,834 --> 00:48:03,423
Het uiteindelijke totaalproduct
op een groot scherm met geluid…
652
00:48:03,965 --> 00:48:05,508
…was echt van: Wauw.
653
00:48:07,719 --> 00:48:12,641
Je zag de vreugde van de mensen
die eraan gewerkt hadden.
654
00:48:14,225 --> 00:48:16,144
We hadden sommige dingen wat overdreven…
655
00:48:16,227 --> 00:48:19,314
…en daar kwamen we mee weg,
omdat dit een primeur was.
656
00:48:21,274 --> 00:48:27,238
We werden uitgenodigd voor de première
en iedereen stond versteld.
657
00:48:27,989 --> 00:48:29,574
Mijn ouders waren er dol op.
658
00:48:30,784 --> 00:48:33,411
Dat luchthartige was heel aantrekkelijk.
659
00:48:37,290 --> 00:48:40,126
Ze hadden het getroffen met ons
als visueel effectenteam…
660
00:48:40,210 --> 00:48:44,923
…want er was niemand in de hele sector
die had kunnen doen wat wij deden.
661
00:48:47,217 --> 00:48:48,134
Bedankt.
662
00:48:48,802 --> 00:48:52,931
Al die mensen hadden
stuk voor stuk keihard gewerkt.
663
00:48:54,349 --> 00:48:58,520
Iedereen droeg zijn steentje bij
en hielp elkaar. Dat waardeerde ik.
664
00:48:59,270 --> 00:49:04,442
Maar Star Wars had gedurende
de hele productie onder druk gestaan.
665
00:49:05,068 --> 00:49:07,904
Schema's, geld, sets.
666
00:49:11,825 --> 00:49:15,829
Ik wilde het op mijn manier hebben
en had er niet de tijd of het geld voor.
667
00:49:17,080 --> 00:49:22,877
Hij zei altijd dingen als:
Als ik kon toveren…
668
00:49:23,378 --> 00:49:28,216
…zou ik elektroden in mijn hoofd stoppen
en daarin de film maken.
669
00:49:30,552 --> 00:49:33,847
Hij zei altijd dat hij maar 25%…
670
00:49:33,930 --> 00:49:36,975
…van zijn ideeën voor Star Wars
op het scherm had gekregen.
671
00:49:37,100 --> 00:49:41,396
Dat vond ik natuurlijk schokkend…
672
00:49:41,479 --> 00:49:45,150
…want voor mij leek het 100%,
maar niet voor George.
673
00:49:45,900 --> 00:49:47,527
Hij kon door de magie heen zien.
674
00:49:50,030 --> 00:49:53,992
Ik zie alle plakband en elastiekjes
die de boel bijeenhouden.
675
00:49:56,202 --> 00:49:57,787
Maar zo worden films gemaakt.
676
00:49:57,871 --> 00:50:02,959
Niet perfect, maar zo goed mogelijk
gezien de omstandigheden.
677
00:50:05,754 --> 00:50:09,674
Ik dacht: we kunnen vast een betere
manier bedenken om dit te doen.
678
00:50:10,967 --> 00:50:12,844
Misschien moet ik die zien te vinden.
679
00:52:02,162 --> 00:52:04,164
Vertaling: Sylvy Notermans