1
00:00:09,302 --> 00:00:12,889
Het niveau van effecten ligt nu zo hoog...
2
00:00:13,014 --> 00:00:16,976
...dat alleen geld en verbeelding
nog de beperkingen zijn.
3
00:00:17,226 --> 00:00:18,936
We zijn weer bij het begin.
4
00:00:19,062 --> 00:00:22,106
We moeten nu een goed verhaal
met goede personages hebben.
5
00:00:22,190 --> 00:00:23,691
De effecten zijn een gegeven.
6
00:00:23,775 --> 00:00:29,572
Je houdt mensen niet meer tevreden
door ze visueel te betoveren.
7
00:00:29,655 --> 00:00:33,534
Ik geloof echt dat effecten in dienst
moeten staan van het verhaal.
8
00:00:33,618 --> 00:00:38,498
Als de effecten het verhaal worden,
zijn we de weg kwijt.
9
00:00:38,664 --> 00:00:42,126
Het verhaal blijft altijd het verhaal.
10
00:00:42,293 --> 00:00:46,714
Of je het nu met potlood of inkt schrijft:
het is hetzelfde verhaal.
11
00:01:29,382 --> 00:01:34,053
6. 'Geen dinosaurus meer spelen.'
12
00:01:35,388 --> 00:01:39,267
Je kunt nooit precies aanwijzen
hoe of waarom dingen gebeuren.
13
00:01:39,350 --> 00:01:42,603
Het hangt altijd af van omstandigheden...
14
00:01:42,687 --> 00:01:46,774
...en een portie geluk.
Soms gaat er iets mis...
15
00:01:47,150 --> 00:01:49,902
...dat je een heel nieuwe kant op stuurt.
16
00:01:49,986 --> 00:01:53,239
En in dit geval waren we...
17
00:01:54,574 --> 00:01:57,160
...begonnen te praten over Jurassic Park.
18
00:01:57,618 --> 00:02:02,790
We haalden Stan Winston en Dennis Muren
van ILM over om samen te werken.
19
00:02:05,793 --> 00:02:08,004
Steven Spielberg heeft altijd het topteam.
20
00:02:08,254 --> 00:02:10,464
Hij had de vier besten in hun vak.
21
00:02:10,548 --> 00:02:13,634
De vier ruiters. Je had Stan Winston.
22
00:02:13,926 --> 00:02:17,638
Een voortreffelijke diermodelbouwer,
de beste die er is.
23
00:02:18,139 --> 00:02:23,019
Je had Phil Tippett, een animator,
poppenspeler, stop-motion.
24
00:02:23,102 --> 00:02:27,106
Hij is de man. Je had Michael Lantieri
voor de praktische effecten.
25
00:02:27,190 --> 00:02:29,775
En Dennis Muren,
een tovenaar in visuele effecten...
26
00:02:29,901 --> 00:02:33,905
...die alles wat die mensen doen
bijeenbrengt en echt laat lijken.
27
00:02:33,988 --> 00:02:38,451
Ik had via via gehoord dat Steven
iemand zocht die kon helpen...
28
00:02:38,576 --> 00:02:42,830
...met de dinosaurussen, en George zei:
Daar moet je Phil voor hebben.
29
00:02:43,456 --> 00:02:47,627
Ik was helemaal klaar om te kiezen
voor Phil Tippett...
30
00:02:47,710 --> 00:02:50,671
...om alle dieren te maken
voor de wijde shots...
31
00:02:50,755 --> 00:02:54,675
...die Stan Winston niet
in zijn atelier zou maken.
32
00:02:55,468 --> 00:02:58,095
Op dat punt en met die technologie...
33
00:02:58,179 --> 00:03:02,975
...zouden we de stop-motionpop
en versnelde miniaturen gebruiken.
34
00:03:03,184 --> 00:03:04,602
We gingen voor stop-motion.
35
00:03:04,685 --> 00:03:08,689
Wij konden helpen met de animatie
in de nabewerking...
36
00:03:08,814 --> 00:03:11,400
...om het allemaal vloeiender
en beter te maken.
37
00:03:11,901 --> 00:03:15,571
Dennis zei: We moeten uitzoeken
hoe we dit doen zonder dat het lijkt...
38
00:03:15,655 --> 00:03:18,115
...op de stop-motion van vóór Harryhausen.
39
00:03:18,199 --> 00:03:21,535
'Dus jullie kunnen wazigheid toevoegen.'
Prima, zei ik.
40
00:03:22,119 --> 00:03:26,582
Maar ik dacht: we hebben al dingen gedaan
die veel geavanceerder zijn.
41
00:03:26,666 --> 00:03:28,417
Waarom kiezen we hiervoor?
42
00:03:28,501 --> 00:03:30,670
We kunnen dinosaurussen maken met CG.
43
00:03:31,504 --> 00:03:37,385
Ik was aanvankelijk heel terughoudend
over de mogelijkheid van CG.
44
00:03:38,010 --> 00:03:41,889
We leken niet klaar voor een film
die zoveel groter en ingewikkelder was...
45
00:03:41,973 --> 00:03:43,140
...dan Terminator 2.
46
00:03:43,307 --> 00:03:44,600
Dennis is een gelover...
47
00:03:44,684 --> 00:03:48,646
...maar ook een realist. Hij zei:
We hebben The Abyss gedaan...
48
00:03:48,813 --> 00:03:52,858
...en T2, maar dat waren
onnatuurlijke, harde oppervlakken.
49
00:03:54,360 --> 00:03:57,697
Niet natuurlijk, biologisch,
ademend, zwetend, bloedend.
50
00:03:57,989 --> 00:04:00,074
Dat hebben we nog niet gedaan.
51
00:04:00,491 --> 00:04:01,409
Ik weet het niet.
52
00:04:01,492 --> 00:04:06,497
Ze hadden het project bovendien voor veel
tijd en geld een richting in gestuurd.
53
00:04:06,580 --> 00:04:08,082
Ze bouwden al enorme dingen.
54
00:04:08,207 --> 00:04:12,753
Maar ik zei tegen Spaz:
We moeten het wel proberen.
55
00:04:12,837 --> 00:04:17,258
Dus na werktijd begonnen we de botten
van de T-rex in elkaar te zetten.
56
00:04:20,886 --> 00:04:21,971
Ik begon met botten.
57
00:04:22,096 --> 00:04:24,974
Ik scande een T. rex mukada,
een perfect exemplaar...
58
00:04:25,057 --> 00:04:27,601
...dat ze hadden gevonden,
in een hightech-scanner.
59
00:04:28,728 --> 00:04:33,607
Ik bouwde de botten op mijn scherm,
maakte ze 3D in een gave houding...
60
00:04:34,025 --> 00:04:37,445
...en begon die daarna te animeren
met een voorwaartse beweging.
61
00:04:37,570 --> 00:04:39,780
Ik had een lopende T-rex op botten.
62
00:04:40,239 --> 00:04:43,326
Ik weet bijna zeker
dat Dennis die zo heeft gezien.
63
00:04:43,409 --> 00:04:45,911
Maar nogmaals, het was van:
Oké, dat is heel cool...
64
00:04:45,995 --> 00:04:49,165
...maar het moet leven, ademen.
We maken geen skeletten.
65
00:04:49,248 --> 00:04:51,208
Phil Tippett was al veel verder...
66
00:04:52,084 --> 00:04:55,254
...met zijn stop-motion,
en dat zag er heel goed uit.
67
00:04:56,088 --> 00:04:58,632
Phil Tippett werkte erop los.
68
00:04:59,383 --> 00:05:01,677
Stan Winston werkte erop los.
69
00:05:02,053 --> 00:05:05,431
We brachten elk middel samen
om dit op te lossen...
70
00:05:05,514 --> 00:05:07,808
...en per shot te kijken wat kon lukken.
71
00:05:07,975 --> 00:05:11,854
Er zat schot in de zaak.
Kathy Kennedy kwam af en toe langs.
72
00:05:14,065 --> 00:05:19,487
Kathleen Kennedy en Frank Marshall
zouden op 14 november 1991 komen.
73
00:05:19,570 --> 00:05:23,532
Ze kwamen altijd samen langs,
in naam van het bedrijf.
74
00:05:23,616 --> 00:05:25,743
Ik wist waar ze waren in gebouw C.
75
00:05:25,868 --> 00:05:27,745
Dit was dus een groot moment.
76
00:05:28,037 --> 00:05:31,999
Niemand wilde het idee presenteren,
omdat niemand erin geloofde.
77
00:05:32,833 --> 00:05:35,836
Ik had een monitor neergezet
met de reeks beelden...
78
00:05:36,087 --> 00:05:39,256
...van het wandelende T-rex-skelet
toen zij ineens binnenkwamen.
79
00:05:39,548 --> 00:05:41,133
Het was totaal onverwacht.
80
00:05:41,217 --> 00:05:46,263
Er is een kamer waar we die clips
herhaald op schermen afspeelden.
81
00:05:46,347 --> 00:05:49,100
Zo konden mensen aangeven
wat ze wel of niet goed vonden.
82
00:05:49,183 --> 00:05:50,684
Zij keek naar iets anders.
83
00:05:50,768 --> 00:05:54,480
Ik ging een kamer in
en daar zat wat leek op een kind.
84
00:05:54,563 --> 00:05:57,024
Hij was druk aan het manipuleren.
85
00:05:57,149 --> 00:05:59,985
Dennis en ik keken
naar zijn computerscherm.
86
00:06:00,611 --> 00:06:03,906
Ik weet nog dat ze vroeg:
Wat is dat voor iets?
87
00:06:03,989 --> 00:06:07,701
Dat is een dinosaurusskelet.
Dat hoort toch bij Jurassic? Wat is dat?
88
00:06:08,119 --> 00:06:10,496
Ik zei dat ik maar wat aan het spelen was.
89
00:06:10,830 --> 00:06:14,375
Ze gaf me een schouderklopje
en zei: Je hebt een stralende toekomst.
90
00:06:14,458 --> 00:06:15,626
Dat zei ze.
91
00:06:16,377 --> 00:06:20,381
Ik zei dus meteen tegen Dennis:
Wat betekent dat precies?
92
00:06:21,132 --> 00:06:24,760
Kunnen we sommige shots zo doen?
Hoe zit het? Hoe werkt dit?
93
00:06:25,344 --> 00:06:28,639
Hij zei: We werken aan iets
om aan Steven te laten zien.
94
00:06:29,181 --> 00:06:30,766
Uiteindelijk versnelden ze de test.
95
00:06:30,850 --> 00:06:35,396
Ze deden het steeds sneller en het bleek
te werken voor elke stap in het proces...
96
00:06:35,479 --> 00:06:39,900
...waardoor het onmiskenbaar was
dat we het wel moesten overwegen.
97
00:06:39,984 --> 00:06:44,989
Zelfs toen Phil al was begonnen
en z'n bedrijf zich voorbereidde en alles.
98
00:06:45,072 --> 00:06:51,829
Dennis zat in een lastig parket, want we
waren hier clandestien mee bezig...
99
00:06:51,912 --> 00:06:56,292
...terwijl zijn vriend de hele film
in stop-motion zou gaan maken.
100
00:06:56,375 --> 00:06:58,836
En we deden dit allemaal stiekem.
101
00:07:02,256 --> 00:07:08,929
Mark en Steve geloofden dat ze
dino's konden maken, en dat lukte ook.
102
00:07:09,013 --> 00:07:15,436
Het lukte ze uitstekend,
maar er was ook wat vijandigheid...
103
00:07:15,519 --> 00:07:19,398
...die een beetje leek
op een ouderwetse schietpartij.
104
00:07:19,482 --> 00:07:22,860
Met de nieuweling, weet je wel?
105
00:07:22,943 --> 00:07:28,199
Ze concurreerden met elkaar
en ik vroeg me af: waarom?
106
00:07:29,617 --> 00:07:34,538
Phil Tippett geloofde niet dat computers
levensechte wezens konden maken.
107
00:07:34,705 --> 00:07:40,920
Hij meende dat het lineaire, perfecte
en wiskundige aspect van computers...
108
00:07:41,212 --> 00:07:44,465
...dingen diezelfde aspecten zou geven.
109
00:07:44,924 --> 00:07:46,550
Zoals de man van vloeibaar metaal.
110
00:07:46,842 --> 00:07:47,718
Eruit.
111
00:07:47,801 --> 00:07:51,639
Terwijl levende wezens onverwachte dingen
doen, zich onvoorspelbaar gedragen.
112
00:07:51,722 --> 00:07:54,225
Als ze een been breken of zo,
ziet dat er vreselijk uit.
113
00:07:54,308 --> 00:07:59,271
Hij was filosofisch gezien
tegen die aanpak.
114
00:07:59,688 --> 00:08:04,527
Hij zag computers als een soort Voldemort.
115
00:08:04,985 --> 00:08:08,948
Ik zag hem op de computer werken
met de muis en alles...
116
00:08:11,659 --> 00:08:14,870
Ik zag dat voor me
als een vergelijking van:
117
00:08:14,954 --> 00:08:17,706
Stel, je bent een cowboy
met twee pistolen.
118
00:08:17,790 --> 00:08:21,669
Probeer dat blikje 100 meter verderop
maar eens om te schieten.
119
00:08:21,752 --> 00:08:23,754
En dan doen ze van...
120
00:08:26,632 --> 00:08:28,801
Waarom schoot je niet op het blikje?
121
00:08:28,884 --> 00:08:32,137
'Ik heb geen kogels.
Maar dit kan ik heel goed.'
122
00:08:38,519 --> 00:08:44,525
En daarna werd het project officieel,
als een experiment bij ILM.
123
00:08:44,984 --> 00:08:47,486
Dennis had het uiteraard
met Spielberg besproken...
124
00:08:47,570 --> 00:08:50,739
...dus ILM had heimelijk
meer geld gekregen.
125
00:08:51,031 --> 00:08:53,909
We hoorden dat ze ons
de hele huid wilden laten maken.
126
00:08:54,326 --> 00:08:58,956
Ik hoorde Dennis Muren zeggen
dat de inkleuring...
127
00:08:59,039 --> 00:09:02,751
...van de texturen het keerpunt
was geweest voor Jurassic.
128
00:09:02,835 --> 00:09:06,630
Het had heel lang geduurd.
Iets van zes maanden voor één dino.
129
00:09:11,719 --> 00:09:17,391
De textuur van de dieren zou
oorspronkelijk veel meer...
130
00:09:17,474 --> 00:09:22,980
...via de computer worden gedaan,
door een patroon erover te herhalen.
131
00:09:23,063 --> 00:09:28,277
Het probleem daarmee was
dat het te repetitief was, te machinaal.
132
00:09:28,360 --> 00:09:31,030
We hadden meer
artistieke vrijheid nodig...
133
00:09:31,113 --> 00:09:33,699
...dus we gingen weer
huidtextuur ontwerpen...
134
00:09:33,907 --> 00:09:38,329
...om kleurkaarten en dergelijke te maken
waarna een kunstenaar die dan...
135
00:09:38,454 --> 00:09:40,331
...op de dieren zelf kon zetten.
136
00:09:41,206 --> 00:09:43,375
Dit is het raster voor de T-rex.
137
00:09:43,500 --> 00:09:47,671
Zo krijgen wij het model
voor het wordt ingekleurd.
138
00:09:48,213 --> 00:09:52,092
Zodra dit raster klaar is,
komt de huid erop...
139
00:09:53,469 --> 00:09:55,387
En dan kleur ik het model in.
140
00:09:55,929 --> 00:09:58,098
Dit is precies zoals ik dat zou inkleuren.
141
00:09:58,182 --> 00:10:03,103
Ik kies de kleuren en kleur hem dan
van teen tot neus in.
142
00:10:03,520 --> 00:10:08,108
Dat doe ik drie keer,
gevolgd door wat retoucheringen.
143
00:10:08,359 --> 00:10:11,153
Als dat ding het verhaal kon vertellen...
144
00:10:11,403 --> 00:10:16,033
...konden de dinosaurussen de omvang,
patronen en kleuren hebben.
145
00:10:16,200 --> 00:10:19,203
Dat was de enorme stap vooruit
van Jurassic Park.
146
00:10:21,830 --> 00:10:25,709
We hadden een kleiner T-rex-model
dat Stan Winston had gebouwd.
147
00:10:25,793 --> 00:10:31,298
Dat deelden we voorzichtig op in stukken.
Daar hadden we uitstekende experts voor.
148
00:10:31,382 --> 00:10:36,303
Die delen waren vervolgens klein genoeg
voor de laserscanner in Monterey.
149
00:10:36,387 --> 00:10:38,555
We gingen naar een bedrijf
genaamd Cyberware.
150
00:10:38,639 --> 00:10:41,225
Zij hadden de enige 3D-scanner.
151
00:10:42,893 --> 00:10:45,688
Die bracht de data samen
in een polygone dataset.
152
00:10:45,771 --> 00:10:50,401
Deze datasets zijn als een doorsnede
van 90 graden, zoals een schip...
153
00:10:50,484 --> 00:10:53,821
...maar zonder contouren,
dus je kunt het niet echt animeren.
154
00:10:53,904 --> 00:10:57,825
Daarvan moesten we alle data dus
opnieuw opbouwen voor de contouren.
155
00:11:01,662 --> 00:11:05,124
Daarna voegden we alle huidinformatie
van de huidmakers toe.
156
00:11:07,334 --> 00:11:09,378
Daarna lieten we hem
voor het eerst lopen...
157
00:11:09,461 --> 00:11:14,550
...in een shot met daglicht.
Dat kostte iets van vier maanden.
158
00:11:16,009 --> 00:11:20,180
Daarna filmde Dennis een achtergrond,
misschien was het zelfs een foto.
159
00:11:20,264 --> 00:11:25,060
Ik koos het moeilijkste ontwerp
dat ik kon bedenken, een statisch beeld...
160
00:11:25,144 --> 00:11:28,522
...van de T-rex in daglicht
die recht op je af kwam lopen.
161
00:11:28,605 --> 00:11:32,568
Hij torende boven je uit.
Steve Williams animeerde hem.
162
00:11:32,651 --> 00:11:34,653
Stefen Fangmeier deed de belichting.
163
00:11:34,987 --> 00:11:39,032
In die test zouden we alles zien
wat er mis kon gaan.
164
00:11:39,116 --> 00:11:40,909
We wilden niks verbergen.
165
00:11:46,707 --> 00:11:50,627
Steve Williams nodigde me uit
voor een van de eerste vertoningen...
166
00:11:50,711 --> 00:11:53,297
...van de T-rex-test in gebouw C.
167
00:11:54,673 --> 00:11:57,593
Ik zat in die screeningzaal
met Dennis, meen ik...
168
00:11:57,676 --> 00:12:01,305
...en nog wat anderen, en wist
wat een geluk het was om erbij te zijn.
169
00:12:01,430 --> 00:12:05,017
Dit zou 'n heel interessant moment worden,
maar dat wist ik nog niet.
170
00:12:05,392 --> 00:12:07,144
Die kleine tests zien, is één ding...
171
00:12:07,227 --> 00:12:10,314
...maar om het op het scherm
getoond te zien, is heel wat anders.
172
00:12:17,613 --> 00:12:22,284
De T-rex komt over het scherm aanstormen
en is helemaal ingekleurd.
173
00:12:22,409 --> 00:12:25,454
Alles was nog in een vroeg stadium,
maar we zagen hem in de scène.
174
00:12:26,413 --> 00:12:29,124
Toen ik die T-rex over het scherm
zag komen...
175
00:12:31,877 --> 00:12:35,380
Op dat moment wist ik...
176
00:12:35,464 --> 00:12:39,134
...dat visuele effecten
nooit meer hetzelfde zouden zijn.
177
00:12:39,218 --> 00:12:43,514
Het werkte,
en daardoor werkte alles meteen.
178
00:12:43,680 --> 00:12:46,433
De animatie werkte,
het ontwerp, de verlichting.
179
00:12:46,517 --> 00:12:50,729
De compositie werkte,
het idee dat hij op de grond stond...
180
00:12:50,854 --> 00:12:55,150
...en de vervagingen, alles,
want die gasten zijn echt geweldig.
181
00:12:55,234 --> 00:13:00,197
Tot dat moment was alles wat we deden...
182
00:13:00,322 --> 00:13:04,284
...om een dinosaurusmodel te maken,
dus Phils prachtige stop-motionwerk...
183
00:13:04,409 --> 00:13:06,870
...en de dingen
die Stan Winstons bedrijf had gemaakt...
184
00:13:09,581 --> 00:13:13,377
...gebonden aan zwaartekracht.
Je moest ze zien te ondersteunen...
185
00:13:13,460 --> 00:13:16,922
...met kabels of een stok
of een handpop of iets.
186
00:13:17,589 --> 00:13:22,719
En ik besefte ineens dat dit overal
kon bestaan en alles kon zijn.
187
00:13:23,220 --> 00:13:28,308
Ik maakte het met een kleine groep mee
in de screeningzaal van gebouw C.
188
00:13:28,559 --> 00:13:30,978
We kregen vlinders in onze buik...
189
00:13:31,436 --> 00:13:37,192
...van verwondering.
Dat zal ik nooit vergeten.
190
00:13:41,572 --> 00:13:45,701
Ze hadden die glas-in-loodman
gemaakt voor Young Sherlock...
191
00:13:45,784 --> 00:13:51,999
...en de waterslang voor The Abyss,
en Terminator 2, en ik vond altijd:
192
00:13:52,082 --> 00:13:55,252
Nou ja, de computer is tof
voor die hallucinogene dingen...
193
00:13:55,335 --> 00:13:57,754
...maar veel succes
met een echt levend wezen.
194
00:13:57,921 --> 00:14:01,842
Tot hij me het laatste shot liet zien
dat ze Spielberg zouden laten zien.
195
00:14:02,259 --> 00:14:04,303
Dat was van: oeps.
196
00:14:09,433 --> 00:14:14,062
Mijn herinnering aan Phil is
dat hij zei: Oké, dat is best goed.
197
00:14:14,146 --> 00:14:17,357
Maar dat is maar een dinosaurus
die een paar stappen zet.
198
00:14:17,441 --> 00:14:21,945
Dus hij was nog niet heel overtuigd.
199
00:14:22,029 --> 00:14:26,074
Je kon niet zeggen dat het waardeloos was,
want iedereen in de zaal stond versteld.
200
00:14:26,158 --> 00:14:28,744
Je moest de waarheid wel accepteren.
201
00:14:30,746 --> 00:14:35,584
Dennis bracht de film toen met Tippett
naar Spielberg en boem...
202
00:14:35,709 --> 00:14:37,377
...daar kwam Kathleen Kennedy.
203
00:14:37,794 --> 00:14:42,049
Dit was geen lang stuk film
dat we lieten zien. Het was best kort.
204
00:14:42,132 --> 00:14:45,302
Het was een volledig gebouwde
lopende T-rex.
205
00:14:45,385 --> 00:14:47,429
Ze zagen hem en flipten totaal.
206
00:14:47,596 --> 00:14:49,932
We sprongen allemaal overeind.
207
00:14:50,015 --> 00:14:52,684
We sprongen letterlijk overeind.
208
00:14:53,352 --> 00:14:57,731
Ik had een bijna religieuze ervaring.
209
00:14:58,690 --> 00:15:00,984
En misschien wel de grootste openbaring...
210
00:15:01,068 --> 00:15:05,822
...die ik in mijn leven als filmmaker
ooit heb meegemaakt.
211
00:15:06,156 --> 00:15:10,452
Dat was het moment
waarop ik ineens inzag...
212
00:15:10,535 --> 00:15:13,288
...dat alles zou veranderen.
213
00:15:14,081 --> 00:15:16,375
Mijn film zou niet alleen beter worden...
214
00:15:17,209 --> 00:15:20,545
...maar de hele wereld zou
in de voetsporen treden...
215
00:15:20,671 --> 00:15:25,676
...van wat Dennis Muren, Phil Tippett
en ILM voor Jurassic Park hadden gemaakt.
216
00:15:25,801 --> 00:15:30,931
Het zou alles veranderen,
voor ons en voor kijkers wereldwijd.
217
00:15:31,515 --> 00:15:33,266
En we zouden nooit meer omkijken.
218
00:15:33,892 --> 00:15:36,853
Steven zei: Zo gaan we de hele film doen.
219
00:15:37,104 --> 00:15:40,440
En hij was eigenlijk
een heel meelevende man.
220
00:15:40,607 --> 00:15:46,780
Ik hield me sterk, maar hij zag in
wat de gevolgen...
221
00:15:46,863 --> 00:15:51,451
...hiervan voor mij waren
en hij vroeg hoe ik me voelde.
222
00:15:51,702 --> 00:15:57,249
Ik zei: Ik voel me uitgestorven.
En dat vond hij een geweldige zin.
223
00:15:57,332 --> 00:15:58,959
'Die gebruik ik in de film.'
224
00:16:03,422 --> 00:16:05,382
Ik denk dat hij in shock was.
225
00:16:05,465 --> 00:16:07,426
Mijn wereld viel in duigen.
226
00:16:08,176 --> 00:16:12,055
Ik kreeg longontsteking
en moest twee weken in bed blijven.
227
00:16:12,472 --> 00:16:14,725
Ik dacht: alles waar ik ooit...
228
00:16:14,808 --> 00:16:21,148
...voor had gewerkt, is ineens waardeloos.
229
00:16:23,483 --> 00:16:27,571
Ik kan weinig andere momenten
in de effectenwereld bedenken...
230
00:16:27,654 --> 00:16:30,615
...waarbij een manier van werken...
231
00:16:30,699 --> 00:16:34,745
...zo plotseling was omgeslagen.
232
00:16:35,203 --> 00:16:39,082
Dus toen Phil het te horen kreeg,
was hij niet heel blij.
233
00:16:39,166 --> 00:16:43,253
En terecht,
want dit zou de ultieme stop-motion...
234
00:16:43,336 --> 00:16:47,132
Het zou zijn meesterwerk worden, in feite.
235
00:16:47,215 --> 00:16:52,554
Ja, ik voelde me rot en ik herinner me
niet veel. Het is allemaal een waas.
236
00:16:54,014 --> 00:16:59,978
Toen werd ik gebeld door Steven.
Hij wilde me erbij, want ik wist te veel.
237
00:17:01,229 --> 00:17:04,816
'Je bent je baan niet kwijt.
Je krijgt een hogere functie.
238
00:17:04,900 --> 00:17:09,196
Je hoeft geen animator te zijn.
Je hoeft ze alleen maar aan te sturen.'
239
00:17:09,946 --> 00:17:16,203
Hij zou veranderen
van iemand met vakervaring...
240
00:17:16,286 --> 00:17:21,833
...in het verwisselen van armaturen,
in de beste dinofluisteraar ter wereld.
241
00:17:23,835 --> 00:17:25,921
Phil wist hoe dieren
bewogen en liefhadden.
242
00:17:26,004 --> 00:17:29,424
En zijn collega's,
de animators, waren net zo.
243
00:17:29,508 --> 00:17:32,344
Zij moesten de dinosaurussen
laten bewegen...
244
00:17:32,677 --> 00:17:35,889
...maar dan met een middel
om het in de computer in te voeren.
245
00:17:36,014 --> 00:17:37,974
Dan konden we dingen
op de computer repareren.
246
00:17:38,058 --> 00:17:40,352
We moesten een zogenaamde DID bouwen...
247
00:17:40,435 --> 00:17:43,230
...een Dinosaur Input Device,
en dat was in feite...
248
00:17:43,313 --> 00:17:47,442
...een armatuur voor stop-motion
in de vorm van een T-rex-skelet.
249
00:17:54,074 --> 00:17:57,494
Die was aangesloten
op encoders in de computer.
250
00:17:57,577 --> 00:17:59,913
Als je dan het hoofd
van de T-rex bewoog...
251
00:17:59,996 --> 00:18:02,582
...bewoog ook het beeld op het scherm.
252
00:18:05,418 --> 00:18:09,548
Het idee om dit apparaat te bouwen
leek vanzelfsprekend.
253
00:18:09,631 --> 00:18:12,050
Dat had ik al ervaren bij ILM...
254
00:18:12,425 --> 00:18:15,178
...zoals met wat John Dykstra
voor Star Wars had gedaan.
255
00:18:15,262 --> 00:18:19,933
Hij begon met niks en maakte het.
Daardoor durfde ik te zeggen: We doen het.
256
00:18:20,016 --> 00:18:23,061
Er waren mensen bij ILM
die Phil er niet bij wilden...
257
00:18:23,145 --> 00:18:26,940
...maar dat ging niet gebeuren,
want hij was waardevol...
258
00:18:27,023 --> 00:18:30,610
...voor de film en ik had
ook zelf mijn relatie met hem.
259
00:18:30,902 --> 00:18:34,531
Het was veel beter voor de film
om Phil erbij te hebben.
260
00:18:34,698 --> 00:18:35,824
Daar brult hij.
261
00:18:35,907 --> 00:18:38,076
Hier gooit hij het naar het skelet.
262
00:18:39,494 --> 00:18:43,498
Krijg de raptors
aan deze kant van zijn hoofd...
263
00:18:43,582 --> 00:18:46,084
Via de stop-motionminiaturen
van Phil Tippett...
264
00:18:46,168 --> 00:18:49,963
...en zijn gedragsobservaties op de set...
265
00:18:50,046 --> 00:18:54,217
...zou hij die dieren
op een andere manier tot leven brengen.
266
00:18:54,426 --> 00:18:57,179
Hij haalt zo uit naar de camera.
267
00:18:57,262 --> 00:19:00,265
Ik drong erop aan dat de animators...
268
00:19:00,348 --> 00:19:04,936
...zichzelf voorstelden als de dinosaurus.
269
00:19:05,854 --> 00:19:11,735
Om zichzelf te hypnotiseren
in die ingebeelde mentaliteit.
270
00:19:12,110 --> 00:19:14,029
We gingen zover als bewegingslessen.
271
00:19:14,112 --> 00:19:15,780
Oké. Klaar? Focus.
272
00:19:16,072 --> 00:19:16,990
Omlaag.
273
00:19:18,074 --> 00:19:19,618
Gaan.
274
00:19:28,001 --> 00:19:31,963
Dat kwam veel van Phil: Als jullie
bewegingen van dieren gaan doen...
275
00:19:32,047 --> 00:19:33,882
...moet je als dier kunnen bewegen.
276
00:19:33,965 --> 00:19:36,551
Als ik erover nadenk,
is dat precies de juiste aanpak.
277
00:19:36,635 --> 00:19:39,971
Je gaat er vol voor. Iedereen gaat
helemaal op in dinosaurussen.
278
00:19:40,055 --> 00:19:41,723
We leerden er alles over.
279
00:19:46,978 --> 00:19:48,313
We raakten in paniek.
280
00:19:48,396 --> 00:19:51,066
Ik weet nog dat we op een dag
vroegen: Hoe weten we...
281
00:19:51,191 --> 00:19:54,277
...of onze kijk op dinosaurussen
er goed uitziet in de film?
282
00:19:54,361 --> 00:19:57,656
Laten we een 35 mm-film opnemen
waarin wij dinosaurussen zijn...
283
00:19:59,658 --> 00:20:04,329
...en die terugkijken om te zien wat we
van onszelf als dinosaurussen vinden.
284
00:20:04,412 --> 00:20:06,957
Want zo kan de animatie eruitzien.
285
00:20:07,791 --> 00:20:09,417
'Oké, waarom niet.'
286
00:20:09,793 --> 00:20:14,297
We bouwden een set voor de scène waarin
de Gallimimus wegrennen voor de T-rex.
287
00:20:14,381 --> 00:20:17,092
Ze springen over een tak
en iedereen moet doen alsof.
288
00:20:17,175 --> 00:20:19,886
Dus Ty Ellingson,
een van de voornaamste artdirectors...
289
00:20:19,970 --> 00:20:21,638
...speelde de bange Gallimimus...
290
00:20:21,721 --> 00:20:24,474
...die stopt en achteromkijkt,
en dan van de tak springt.
291
00:20:24,557 --> 00:20:26,977
Iedereen rende als een Gallimimus.
292
00:20:27,060 --> 00:20:31,231
Ty sprong over de tak, gleed uit
en brak zijn tekenarm.
293
00:20:32,190 --> 00:20:37,153
Daarna mocht niemand bij ILM
nog een dinosaurus spelen.
294
00:20:38,154 --> 00:20:40,991
Het is het allemaal waard
als je het juiste resultaat krijgt.
295
00:20:45,370 --> 00:20:48,832
Timmy, wat is dat?
-Een velociraptor.
296
00:20:50,834 --> 00:20:52,585
Hij is binnen.
297
00:20:52,669 --> 00:20:54,879
De keukenscène in Jurassic Park...
298
00:20:54,963 --> 00:20:57,299
Als je de originele animatie ziet...
299
00:20:57,382 --> 00:21:01,052
...met de rubberpoppetjes,
zie je dat het is uitgewerkt.
300
00:21:08,310 --> 00:21:11,896
Je zag het karakter van de dinosaurussen,
hoe ze zich gedroegen.
301
00:21:16,985 --> 00:21:19,779
Veel daarvan was al uitgevogeld.
302
00:21:19,863 --> 00:21:25,618
De mensen van de animatie
deden ook het echte acteerwerk...
303
00:21:25,952 --> 00:21:28,747
...door het DID-dier te bewegen.
304
00:21:37,922 --> 00:21:42,802
Hun essentie en ziel zat erin
en Phil regisseerde het.
305
00:21:42,886 --> 00:21:46,056
Hij regisseerde
de oorspronkelijke animaties en de rest.
306
00:21:50,894 --> 00:21:53,980
De scène op de weg, waarin je
de T-rex voor het eerst ziet...
307
00:21:54,064 --> 00:21:55,774
...is door zijn mensen gedaan.
308
00:21:56,566 --> 00:22:00,153
Daar zit heel sterk
animatie-acteerwerk in.
309
00:22:02,822 --> 00:22:04,699
Waarom heb ik toch altijd gelijk?
310
00:22:06,159 --> 00:22:09,454
Vroeg in het proces zei Steven tegen me:
311
00:22:11,081 --> 00:22:12,791
Hij moet rennen.
312
00:22:12,874 --> 00:22:14,959
Alsof dat heel makkelijk zou zijn.
313
00:22:15,293 --> 00:22:17,128
Dat was het natuurlijk niet.
314
00:22:17,462 --> 00:22:20,131
Het kostte me vier maanden
om die animatie uit te vogelen.
315
00:22:25,053 --> 00:22:29,349
Ik moest uitzoeken hoe ik negen ton
zo'n 60 km per uur kon laten rennen.
316
00:22:29,432 --> 00:22:33,728
Je oog berekent dat,
je ziet het als het niet klopt.
317
00:22:33,853 --> 00:22:36,940
Het is fundamenteel gezien onnatuurlijk...
318
00:22:37,023 --> 00:22:40,527
...om een zo groot dier
met maar twee benen...
319
00:22:40,610 --> 00:22:42,946
...en zo'n zwaar hoofd,
al die dingen te laten doen.
320
00:22:43,029 --> 00:22:45,115
Het is dus raar.
321
00:22:45,198 --> 00:22:48,284
Iedereen las natuurlijk
dat de T-rex niet rende. Fijn.
322
00:22:48,410 --> 00:22:50,703
Nou, Spielberg wil dat hij rent.
323
00:22:50,995 --> 00:22:54,582
Ik moet hem
achter een Jeep aan laten rennen.
324
00:23:03,550 --> 00:23:07,762
We werkten als een gek
aan die animatie en Phil vond het niks.
325
00:23:07,971 --> 00:23:09,722
Spielberg was het met hem eens.
326
00:23:10,223 --> 00:23:14,477
We waren er al weken mee bezig
en Spaz raakte gedeprimeerd.
327
00:23:16,646 --> 00:23:20,108
Het klopte elke dag maar niet.
328
00:23:20,233 --> 00:23:22,068
Phil zei in feite dat Spaz het niet kon.
329
00:23:22,152 --> 00:23:23,403
Wat moesten we nu?
330
00:23:23,486 --> 00:23:26,781
Ik zei dat Spaz het wel kon.
De computergasten niet, maar wij wel.
331
00:23:26,865 --> 00:23:28,491
Zo ging het dus.
332
00:23:28,575 --> 00:23:29,909
Er was nog één bespreking.
333
00:23:30,618 --> 00:23:34,164
Phil pikte er allerlei dingen uit
die niet klopten en Steven twijfelde.
334
00:23:34,247 --> 00:23:37,792
Ik kon het horen: Het is best goed.
Je hebt gelijk, maar het is goed.
335
00:23:37,876 --> 00:23:40,879
Mark en ik keken ernaar
en hij had 150 rondingen.
336
00:23:41,087 --> 00:23:44,591
Ik schaalde alle rondingen met 20%.
337
00:23:44,674 --> 00:23:47,886
Ik programmeerde een algoritme
dat alle rondingen zou schalen.
338
00:23:48,595 --> 00:23:52,765
Dat vertraagde het dier
een stuk meer en dat werkte.
339
00:24:02,275 --> 00:24:05,361
M'n laatste animatie was de T-rex
die achter Jeff Goldblum aan zat.
340
00:24:07,238 --> 00:24:11,451
Tegen die tijd had ik dat shot
binnen vijf, zes dagen geanimeerd.
341
00:24:15,747 --> 00:24:18,416
En die gast die op de wc wordt opgevreten?
342
00:24:18,500 --> 00:24:21,169
Dat is een T-1000 in een korte broek,
dezelfde data.
343
00:24:23,046 --> 00:24:24,631
Ik heb die data hergebruikt.
344
00:24:28,468 --> 00:24:33,890
Toen we de dinosaurussen zagen
die door de computers waren gemaakt...
345
00:24:34,015 --> 00:24:38,311
...moest ik huilen,
want ik wist dat er geen weg terug was.
346
00:24:39,395 --> 00:24:43,441
Geen modelatelier meer,
digitaal zou het overnemen.
347
00:24:43,525 --> 00:24:45,485
Dat was altijd al de visie van George.
348
00:24:45,777 --> 00:24:50,532
Toen we digitaal gingen,
vertrokken de meeste modelbouwers.
349
00:24:50,615 --> 00:24:56,746
We dachten dat de overgang van praktisch
naar CG iets langer zou duren.
350
00:24:56,829 --> 00:25:01,042
Jim Morris kwam een keer langs
om tegen de hele groep te vertellen...
351
00:25:01,125 --> 00:25:05,171
...dat de wereld veranderde
en dat bepaalde dingen gingen gebeuren.
352
00:25:05,255 --> 00:25:08,341
Vier maanden later hield hij
een bespreking en zei:
353
00:25:08,925 --> 00:25:13,137
Het gebeurt duizend keer sneller
dan ik ooit had verwacht.
354
00:25:13,221 --> 00:25:16,266
Het was een zware tijd,
want ik had keihard gewerkt...
355
00:25:16,349 --> 00:25:19,102
...met al die gasten,
of het nu de cameracrew was...
356
00:25:19,185 --> 00:25:21,646
...de modelmakers, de gaffers, de grips...
357
00:25:22,146 --> 00:25:25,858
...de praktische effectmakers.
Ik genoot van dat alles.
358
00:25:26,943 --> 00:25:30,488
Dus het was op zijn best zwaarmoedig
en soms heel droevig...
359
00:25:30,572 --> 00:25:32,407
...toen dat begon te verdwijnen.
360
00:25:35,577 --> 00:25:37,704
De modelbouwers hadden steeds minder werk.
361
00:25:37,787 --> 00:25:42,125
Dus als je niet digitaal ging,
zou je geen fulltime werk meer hebben.
362
00:25:42,208 --> 00:25:47,046
Sommigen maakten de overstap,
vonden het niks en kwamen weer terug.
363
00:25:47,463 --> 00:25:49,424
Sommigen wilden het gewoon niet doen.
364
00:25:52,594 --> 00:25:55,638
Ik was absoluut niet van plan
om over te stappen op CG.
365
00:25:55,805 --> 00:25:58,391
Het is geen passie voor me
en ook nooit geweest.
366
00:25:58,474 --> 00:26:01,644
In een stoel zitten? Ik kon het niet.
367
00:26:02,395 --> 00:26:08,443
Ze zochten nog iemand voor CG, voor
harde oppervlakken. Of ik interesse had?
368
00:26:08,526 --> 00:26:10,528
Ik zei ja.
369
00:26:10,612 --> 00:26:15,241
Kim stapte een maand eerder over dan ik,
en toen besloot ik het ook te doen.
370
00:26:16,993 --> 00:26:20,705
Het was slopend. Ik was bekaf.
371
00:26:21,080 --> 00:26:23,625
Ik droomde zes maanden lang
van vervolgkeuzemenu's.
372
00:26:23,708 --> 00:26:27,462
Modelmakers vroegen: Hoe is het
om in computergraphics te werken?
373
00:26:27,545 --> 00:26:31,049
Ik zei: Stel dat je
in de houtwerkplaats hout wilt zagen.
374
00:26:31,174 --> 00:26:34,552
Je zet de zaag aan,
legt het hout neer en begint te zagen.
375
00:26:34,636 --> 00:26:36,596
En dan verdwijnt de werkplaats.
376
00:26:36,679 --> 00:26:40,725
Je weet niet waarnaartoe. Je klungelt
wat aan, de werkplaats verschijnt weer...
377
00:26:40,808 --> 00:26:43,061
...en het hout is gezaagd,
maar je weet niet hoe.
378
00:26:43,144 --> 00:26:45,229
Zo is het vaak in computergraphics.
379
00:26:45,313 --> 00:26:47,815
Je kunt niet verwachten
dat alles hetzelfde blijft...
380
00:26:47,899 --> 00:26:51,569
...dat alles blijft zoals het was.
381
00:26:51,653 --> 00:26:54,197
De wereld verandert, het bedrijf dus ook.
382
00:26:55,365 --> 00:26:57,283
Zo is het. Het blijft ILM.
383
00:27:03,956 --> 00:27:08,711
Al die jaren van het werken
aan de technologie...
384
00:27:09,337 --> 00:27:14,509
...bereikten uiteindelijk
een soort klifwand, rond 1993.
385
00:27:15,176 --> 00:27:16,344
Toen Jurassic Park uitkwam.
386
00:27:16,844 --> 00:27:21,307
Je werkte toe
naar veel veranderingen in je wereld.
387
00:27:21,391 --> 00:27:24,602
Je probeerde het te ondersteunen
en er het beste van te maken.
388
00:27:24,686 --> 00:27:26,354
En dan ineens: bam.
389
00:27:27,271 --> 00:27:29,315
Alles veranderde in heel korte tijd.
390
00:27:33,027 --> 00:27:36,572
Toen ik voor het eerst bij ILM kwam,
werkte ik aan Casper.
391
00:27:38,491 --> 00:27:44,288
Ik verhuisde naar Amerika
om in film te werken en droomde van ILM.
392
00:27:44,372 --> 00:27:47,917
Het leek me gewoon zo exotisch
en fantastisch.
393
00:27:49,252 --> 00:27:53,256
Dat was gedurende dat groeimoment,
die explosie in de digitale wereld.
394
00:27:53,923 --> 00:27:56,884
Hoi, jongens.
-Kijk. Het is Casper.
395
00:27:57,218 --> 00:28:02,181
Casper had 45 minuten met CG-personages.
396
00:28:03,224 --> 00:28:08,730
Het waren iets van 500 shots,
wat destijds een enorm aantal was...
397
00:28:08,813 --> 00:28:12,442
...vergeleken met Jurassic Park,
dat er een stuk of 80 had.
398
00:28:12,525 --> 00:28:16,279
We moesten alles enorm opschalen
en de CG-afdeling uitbreiden.
399
00:28:16,487 --> 00:28:20,074
We hadden toen in totaal zelfs 105 man...
400
00:28:20,158 --> 00:28:23,035
...wat alleen opmerkelijk is
omdat we niet zeker wisten...
401
00:28:23,119 --> 00:28:27,749
...dat er in die tijd 105 mensen waren
die computergraphics konden doen.
402
00:28:27,832 --> 00:28:31,961
ILM was jarenlang
een relatief klein bedrijf geweest.
403
00:28:32,044 --> 00:28:37,842
Ze huurden nu enorm veel mensen in,
wat het een grotere machine maakte...
404
00:28:38,551 --> 00:28:41,679
...en die bleef groeien
tot uiteindelijk iets van 1500 man.
405
00:28:44,474 --> 00:28:47,643
We hebben veel jaren
aan digitale technologie gewerkt.
406
00:28:48,352 --> 00:28:51,981
Ik ontwierp het bedrijf
voor een ander soort productie.
407
00:28:52,148 --> 00:28:54,776
Niemand had het ooit
in films weten te gebruiken.
408
00:28:55,234 --> 00:28:59,530
De meeste mensen dachten
bovendien dat het niet mogelijk was.
409
00:29:00,865 --> 00:29:06,287
We leerden dus een andere vorm
van visuele effecten te gebruiken...
410
00:29:06,370 --> 00:29:07,830
...en manieren om films te maken.
411
00:29:07,955 --> 00:29:09,957
Gefeliciteerd. Hoe voel je je?
412
00:29:10,291 --> 00:29:11,751
Ik moet naar de wc.
413
00:29:11,834 --> 00:29:14,212
Ineens kwamen in heel korte tijd...
414
00:29:14,295 --> 00:29:18,841
...de projecten die George begonnen was,
zoals videobewerking...
415
00:29:18,925 --> 00:29:23,346
In deze non-lineaire editor
kun je samenvoegen, net als in film.
416
00:29:23,805 --> 00:29:25,264
...digitale audio...
417
00:29:28,559 --> 00:29:30,144
...computergraphics...
418
00:29:33,397 --> 00:29:35,233
Ze kwamen nu allemaal samen...
419
00:29:35,316 --> 00:29:38,361
...en binnen drie of vier jaar
veranderde de hele sector.
420
00:29:38,486 --> 00:29:41,405
Toen besloot ik
dat ik de volgende drie films kon doen.
421
00:29:46,077 --> 00:29:48,496
Ik stond te popelen
om weer aan de slag te gaan...
422
00:29:49,163 --> 00:29:52,416
...want veel van mijn frustraties
met analoog filmmaken waren weg.
423
00:29:52,875 --> 00:29:55,586
Hoe kunnen we de werkwijzen
zodanig veranderen...
424
00:29:55,670 --> 00:30:00,258
...dat we de manier van films maken
revolutioneren en dit alles haalbaar is?
425
00:30:00,716 --> 00:30:04,011
Ik werd aangedragen
als supervisor voor Episode I.
426
00:30:04,220 --> 00:30:07,390
Zo'n kans kon je niet weigeren.
427
00:30:07,473 --> 00:30:08,391
Ik was doodsbang.
428
00:30:08,766 --> 00:30:13,604
Maar ik haalde troost uit het idee
dat dat de reactie moest zijn geweest...
429
00:30:13,688 --> 00:30:17,358
...van John Dykstra toen hij
voor het eerst over Star Wars hoorde.
430
00:30:19,026 --> 00:30:23,990
Toen ik bij ILM kwam, wilde ik
net als iedereen aan Star Wars werken.
431
00:30:24,699 --> 00:30:29,662
Om aan mijn tekenskills te werken,
gaf ik mezelf een week lang opdrachten...
432
00:30:29,745 --> 00:30:33,583
...zodat ik aan het eind van de week
een productietekening kon maken.
433
00:30:33,749 --> 00:30:36,335
Dat deed ik een heel jaar lang.
434
00:30:36,711 --> 00:30:40,923
Het mooie eraan was dat alles
wat ik onbewust aan het doen was...
435
00:30:41,132 --> 00:30:44,594
...precies was wat George ook deed
qua ontwerpen voor Star Wars.
436
00:30:44,677 --> 00:30:48,764
Hij voegde dingen samen,
maakte verschillende combinaties.
437
00:30:48,890 --> 00:30:54,729
Toen zag hij mijn portfolio,
en huurde hij me in voor de prequels.
438
00:31:02,111 --> 00:31:06,157
Ik werd naar de ranch gestuurd
om het werk van Doug Chiang te bekijken.
439
00:31:06,490 --> 00:31:08,242
Hij had van die borden...
440
00:31:08,868 --> 00:31:12,330
...vol met prachtige illustraties
van Doug Chiang.
441
00:31:12,413 --> 00:31:16,083
Concepttekeningen, de een na de ander.
442
00:31:16,167 --> 00:31:19,921
Hij had hele storyboards
op grote borden van Foamcore geplakt.
443
00:31:20,046 --> 00:31:22,423
Tien per kolom, tien kolommen breed.
444
00:31:22,506 --> 00:31:25,551
Hij had iets van 36 borden, dus...
445
00:31:25,635 --> 00:31:28,262
3600 storyboards.
446
00:31:29,764 --> 00:31:33,726
Op bijna elk bord stond iets
wat we nog nooit gedaan hadden.
447
00:31:33,809 --> 00:31:36,312
Dus ik maakte aantekeningen:
448
00:31:36,395 --> 00:31:40,274
We moeten scènes kunnen doen...
449
00:31:40,358 --> 00:31:43,069
...met menigten van tientallen
of honderden personages.
450
00:31:43,152 --> 00:31:44,820
Dat hadden we nog nooit gedaan.
451
00:31:44,904 --> 00:31:49,450
Dit waren CG-personages met kleding.
Daar moeten we kledingsimulatie voor doen.
452
00:31:49,533 --> 00:31:53,996
Die Jedi hakken droids door
en de stukken vallen op de grond.
453
00:31:54,163 --> 00:31:56,374
We moeten een systeem
voor rigide lichamen maken.
454
00:31:56,457 --> 00:31:59,961
We verleggen grenzen op bepaalde vlakken,
maar ik weet dat dit gaat werken.
455
00:32:00,920 --> 00:32:05,341
Het grote gevecht op de grasplaneet
heeft ontelbaar veel wezens.
456
00:32:06,050 --> 00:32:08,761
We hebben nog geen goede manier
om dat te doen.
457
00:32:09,595 --> 00:32:12,556
Het werd wat overweldigend.
Je schreef het ene ding op...
458
00:32:12,640 --> 00:32:15,476
...en ging door met iets anders
wat nog nooit gedaan was.
459
00:32:15,643 --> 00:32:21,148
We maakten niet alleen veel effecten,
maar bouwden hele werelden.
460
00:32:21,691 --> 00:32:23,401
Veel werelden, zelfs.
461
00:32:23,776 --> 00:32:27,405
Ik had het gevoel
dat ik gewoon wilde gaan liggen.
462
00:32:27,738 --> 00:32:31,993
Want het was moeilijk om het allemaal
in één keer in je op te nemen.
463
00:32:32,952 --> 00:32:38,833
George moedigde me tijdens de productie
van Episode I vaak aan...
464
00:32:38,916 --> 00:32:44,213
...om dingen te doen die ik maar marginaal
of onverstandig vond.
465
00:32:47,008 --> 00:32:49,176
Er is niet genoeg vermogen
om Coruscant te halen.
466
00:32:49,260 --> 00:32:53,347
De hyperdrive lekt.
-We moeten tanken en het schip repareren.
467
00:32:53,639 --> 00:32:57,893
Het gevolg van de digitale technologie was
dat wat er in de montagekamer gebeurde...
468
00:32:58,019 --> 00:33:00,479
...veel meer leek op een productieproces.
469
00:33:00,563 --> 00:33:02,857
Je 'hercomponeerde film',
zoals ik het noemde.
470
00:33:03,065 --> 00:33:07,945
Ik wil dit voorlopig laten liggen
en dit andere shot gaan maken.
471
00:33:08,029 --> 00:33:10,698
Als dat shot werkt,
komen we op dit shot terug.
472
00:33:10,781 --> 00:33:13,701
We halen Panaka uit sync
zodat hij niet begint te bewegen.
473
00:33:14,076 --> 00:33:16,662
Zodat hij er gewoon blijft staan. Oké?
474
00:33:16,871 --> 00:33:20,958
Personage A praatte
over zijn schouder met personage B...
475
00:33:21,542 --> 00:33:25,838
...en je kon tussen die twee schakelen
en takes gebruiken die geen takes waren...
476
00:33:25,921 --> 00:33:30,134
...waarin ze echt tegen elkaar praten,
want je wilde misschien een antwoord...
477
00:33:30,217 --> 00:33:33,596
...of een gebaar of een oogknippering
dat anders was.
478
00:33:33,679 --> 00:33:36,140
Hij begon veel montagewerk te doen.
479
00:33:36,223 --> 00:33:40,686
Hij plaatste bijvoorbeeld een acteur
van het ene naar een ander beeld...
480
00:33:41,312 --> 00:33:45,775
...of knipte een regel tekst eruit
en voegde het dan samen...
481
00:33:45,900 --> 00:33:50,237
John Knoll is geweldig. Hij was
mijn linkerhand in visuele effecten...
482
00:33:50,780 --> 00:33:54,492
...en hij werkte aan shots en dergelijke.
483
00:33:54,575 --> 00:33:57,912
Die deed hij op zijn laptop,
en dat leverde hem...
484
00:33:57,995 --> 00:33:59,914
...uiteindelijk alleen maar pijn op.
485
00:34:00,915 --> 00:34:02,875
Want toen had ik hem voor alles nodig.
486
00:34:02,958 --> 00:34:07,546
Hij deed allerlei dingen
waar ik zelf nooit voor zou kiezen.
487
00:34:07,630 --> 00:34:09,590
Ik zei: Laten we dat proberen.
488
00:34:09,757 --> 00:34:12,384
En dan was het altijd...
489
00:34:12,468 --> 00:34:14,512
Ik zei: Probeer het gewoon.
Kijk wat er gebeurt.
490
00:34:14,595 --> 00:34:16,764
En ik: Maar de belichting
komt niet overeen...
491
00:34:16,847 --> 00:34:18,974
...en het perspectief klopt niet goed...
492
00:34:19,058 --> 00:34:24,188
Probeer het gewoon.
Ik weet dat het pijn doet, dat snap ik.
493
00:34:25,022 --> 00:34:27,483
En ik waardeer je pijn.
Maar laten we het doen.
494
00:34:27,817 --> 00:34:29,527
'Ik zal kijken wat ik kan doen.'
495
00:34:29,610 --> 00:34:32,488
En dan deed je gewoon je uiterste best.
496
00:34:32,738 --> 00:34:36,992
De voornaamste zaken hier zijn
de lopende hologramgenerator...
497
00:34:37,076 --> 00:34:38,786
...die met CG wordt toegevoegd.
498
00:34:38,869 --> 00:34:43,457
Er is een matte van Theed City
die daar moet komen, en de lichten...
499
00:34:43,582 --> 00:34:47,086
...in de gang zijn niet
zoals George ze wil.
500
00:34:47,169 --> 00:34:49,421
Die vervangen we door iets anders.
501
00:34:49,588 --> 00:34:52,216
Dus het is een vrij eenvoudig shot.
502
00:34:52,633 --> 00:34:54,885
Het resultaat was beter dan verwacht.
503
00:34:55,469 --> 00:34:59,974
Als ik nu aan een normalere productie werk
en je zou zeggen:
504
00:35:00,266 --> 00:35:05,062
Neem dat shot daaruit
en plak dat hierin, dat lukt prima...
505
00:35:05,146 --> 00:35:08,023
...en de regisseur zegt:
Echt waar? Kan dat echt?
506
00:35:08,107 --> 00:35:11,735
Dan zeg ik: Ja, voor Star Wars
deden we nog veel dommere dingen.
507
00:35:14,029 --> 00:35:18,659
George, vooral toen ik erbij kwam
en het echt zijn film was...
508
00:35:18,826 --> 00:35:21,370
...stimuleerde ons echt heel erg
om iets anders te doen.
509
00:35:21,495 --> 00:35:25,457
Ik wist dat ik mensen met die films
kon laten geloven in digitale film.
510
00:35:25,583 --> 00:35:28,836
George heeft altijd een intense
nieuwsgierigheid gehad...
511
00:35:28,919 --> 00:35:33,716
...in het vernieuwen van filmtechnieken
en productiemethoden.
512
00:35:33,799 --> 00:35:37,720
De filmindustrie was zo versteend
dat ze zo zouden blijven.
513
00:35:37,845 --> 00:35:39,680
Het vergde veel om ze te doen veranderen.
514
00:35:43,058 --> 00:35:48,022
We gingen naar Sony,
die een HD-televisiecamera bouwde.
515
00:35:48,647 --> 00:35:53,068
We zeiden: Hij moet 24 frames
per seconde kunnen. Geen 30 frames.
516
00:35:53,652 --> 00:35:55,571
Ze zeiden: Dat is heel lastig.
517
00:35:55,988 --> 00:35:59,158
Na veel gepraat
wisten we hen over te halen.
518
00:36:03,037 --> 00:36:05,873
Ik was persona non grata
in de filmindustrie.
519
00:36:06,332 --> 00:36:09,168
De Camera Guild had het op me gemunt.
520
00:36:09,251 --> 00:36:11,879
Ze schreven vreselijke artikelen over me.
521
00:36:12,963 --> 00:36:15,549
Sommige mensen waren
vast bezorgd of defensief...
522
00:36:15,633 --> 00:36:18,219
...omdat ze hun baan konden verliezen.
523
00:36:18,510 --> 00:36:23,057
De camera's waren klaar,
maar we vonden geen lens...
524
00:36:23,182 --> 00:36:26,810
...die erop paste, omdat die een heel
ander gedeelte moest bedekken.
525
00:36:27,478 --> 00:36:31,023
Dus ik ging naar Panavision
en die zouden ze maken.
526
00:36:31,941 --> 00:36:36,278
Tegen de tijd van Attack of the Clones
konden we alles digitaal filmen.
527
00:36:36,362 --> 00:36:40,157
Cut. Dat was goed.
528
00:36:40,699 --> 00:36:41,617
Dat was prachtig.
529
00:36:42,910 --> 00:36:45,329
Daarna gingen we naar Texas Instruments...
530
00:36:45,621 --> 00:36:48,040
...die digitale projectors
waren gaan bouwen.
531
00:36:48,415 --> 00:36:51,085
De projector slaat beelden
elektronisch op.
532
00:36:51,168 --> 00:36:55,089
Ze worden gefilmd via een speciale chip
met ruim een miljoen minispiegeltjes.
533
00:36:55,422 --> 00:36:59,343
Ze reflecteren kleuren op verschillende
wijzen om beelden op een scherm te zetten.
534
00:36:59,426 --> 00:37:02,888
Maar daarvoor moesten we bioscopen
die projector geven.
535
00:37:02,972 --> 00:37:05,266
Die kosten natuurlijk
zo'n 100.000 dollar per stuk.
536
00:37:05,349 --> 00:37:09,103
We gaven ze een tijdje te leen
tot ze er gewend aan raakten.
537
00:37:09,186 --> 00:37:12,273
Het kost mogelijk meer,
dus de industrie moet overgehaald worden.
538
00:37:12,606 --> 00:37:14,400
Ik weet nog dat hij in de begindagen...
539
00:37:14,483 --> 00:37:18,529
...veel weerstand kreeg: Nee.
Digitale projectors? Echt niet.
540
00:37:18,612 --> 00:37:21,407
Ook al zagen we de resultaten.
Er waren geen krassen...
541
00:37:21,490 --> 00:37:23,534
...en het beeld was veel helderder.
542
00:37:24,910 --> 00:37:28,372
De bioscoopvereniging vergeleek ons
met drugdealers.
543
00:37:28,455 --> 00:37:31,625
'Als je hier verslaafd aan raakt,
kom je er nooit meer van af.'
544
00:37:31,709 --> 00:37:32,960
Het was een zware tijd.
545
00:37:36,005 --> 00:37:39,967
Maar de eerste, Phantom Menace,
verscheen in vier digitale bioscopen.
546
00:37:40,718 --> 00:37:44,054
De volgende film in 200 bioscopen.
547
00:37:45,723 --> 00:37:48,434
Uiteindelijk bereikten we een punt...
548
00:37:48,517 --> 00:37:52,146
...waarop bijna de helft van de bioscopen
in de VS digitaal waren.
549
00:37:54,815 --> 00:38:01,030
Ik werkte in een AMC-bioscoop
toen de eerste prequels uitkwamen.
550
00:38:05,117 --> 00:38:09,413
Dit was vlak voor ik besefte
dat ik filmmaker wilde worden.
551
00:38:16,003 --> 00:38:18,922
Elke keer dat ik in een zaal werkte...
552
00:38:19,006 --> 00:38:21,592
...en die muziek begon,
stopte ik waar ik mee bezig was...
553
00:38:21,675 --> 00:38:23,302
...en ging ik er helemaal in op.
554
00:38:23,385 --> 00:38:26,388
In die tijd waren de gevechtsscènes
echt voortreffelijk.
555
00:38:26,472 --> 00:38:27,514
En ik moet toegeven...
556
00:38:31,769 --> 00:38:35,522
...een vechtende Yoda met een lichtzwaard
was geweldig om te zien.
557
00:38:36,315 --> 00:38:41,111
Op dat moment ging het dus
om schaal en spektakel.
558
00:38:46,116 --> 00:38:48,410
Het was gewoon episch. Echt episch.
559
00:38:49,912 --> 00:38:52,206
I, II en III waren onmogelijk
zonder digitaal.
560
00:38:52,289 --> 00:38:55,459
Ik had al die dingen niet kunnen doen.
Dat waren gigantische films.
561
00:38:55,542 --> 00:38:58,337
Daardoor veranderde er veel bij ILM.
562
00:38:58,420 --> 00:39:02,800
Ik denk dat de veranderingen
zelfs verder gingen dan het bedrijf.
563
00:39:03,050 --> 00:39:06,387
Ze veranderden filmmaken in het algemeen.
564
00:39:06,470 --> 00:39:09,640
Dames en heren,
de president van de Verenigde Staten.
565
00:39:11,725 --> 00:39:14,186
Je begint een lijn te trekken
naar innovaties...
566
00:39:14,311 --> 00:39:17,773
...van George
en zijn briljante team bij ILM.
567
00:39:18,065 --> 00:39:23,028
Dingen als EditDroid
en CGI-personages, en CGI alleen al.
568
00:39:23,112 --> 00:39:25,864
Digitale camera's, digitale composities.
569
00:39:25,948 --> 00:39:28,659
Zoveel dingen. Het is net als Menlo Park.
570
00:39:28,742 --> 00:39:31,370
Net als Thomas Edison.
571
00:39:31,745 --> 00:39:33,747
Bedankt en welkom in het Witte Huis.
572
00:39:34,832 --> 00:39:37,167
Het is een eer
om in het gezelschap te zijn...
573
00:39:37,251 --> 00:39:40,462
...van zoveel vindingrijke
en vooraanstaande Amerikanen.
574
00:39:40,546 --> 00:39:43,924
Hij heeft de entertainmentindustrie
volledig veranderd.
575
00:39:44,299 --> 00:39:49,930
De medaille voor technologie van 2004
gaat naar Industrial Light & Magic...
576
00:39:50,347 --> 00:39:55,686
...Chrissie England en George Lucas,
voor 30 jaar aan innovatie...
577
00:39:55,769 --> 00:39:59,231
...in technologie voor visuele effecten
in de filmindustrie.
578
00:39:59,940 --> 00:40:03,610
Die medaille was echt een erkenning...
579
00:40:03,694 --> 00:40:06,822
...van een hoger niveau,
en George was er apetrots op.
580
00:40:07,072 --> 00:40:09,700
Dat zijn bedrijf zoiets kreeg.
581
00:40:10,784 --> 00:40:15,456
Dat gaf mensen een gevoel
van voldoening dat heel waardevol was.
582
00:40:18,834 --> 00:40:20,711
George heeft zoveel geïnnoveerd.
583
00:40:21,545 --> 00:40:24,131
Ik ben opgegroeid in Queens
in de jaren 70 en 80.
584
00:40:24,465 --> 00:40:28,385
Ik keek films precies op het juiste moment
van praktische effecten...
585
00:40:28,469 --> 00:40:32,055
...in de films van Spielberg
en Lucas en ILM, die allemaal.
586
00:40:37,060 --> 00:40:39,480
Ik was als het ware patiënt nul...
587
00:40:39,563 --> 00:40:44,860
...voor de indruk die deze wereld
op een hele generatie zou maken.
588
00:40:44,943 --> 00:40:47,321
En daardoor was ik niet weg van CGI.
589
00:40:50,491 --> 00:40:53,076
Pas toen ik met ILM aan Iron Man werkte...
590
00:40:53,160 --> 00:40:56,955
...begon ik echt te geloven
dat CGI kon voldoen...
591
00:40:57,039 --> 00:41:00,918
...aan de belofte van wat er destijds
in Jurassic Park werd gepresenteerd.
592
00:41:02,753 --> 00:41:07,508
Jon was in het begin openlijk
sceptisch over CG-effecten...
593
00:41:07,591 --> 00:41:09,927
...en dat was prima.
594
00:41:10,010 --> 00:41:12,387
Dat kwam voor ons eigenlijk goed uit.
595
00:41:12,471 --> 00:41:15,057
Ik filmde een echt pak
dat Stan Winston gemaakt had.
596
00:41:15,140 --> 00:41:16,725
We hadden ook een CG-pak...
597
00:41:16,808 --> 00:41:19,311
...omdat bepaalde dingen
niet mogelijk waren met een pak.
598
00:41:19,394 --> 00:41:21,438
In het begin wilde iedereen...
599
00:41:21,522 --> 00:41:24,691
...zelfs Robert, hem waar mogelijk
in het echte pak krijgen.
600
00:41:24,775 --> 00:41:28,737
Je hebt dat hele ding immers gemaakt.
Het is prachtig. Je moet het gebruiken.
601
00:41:28,820 --> 00:41:32,658
Maar het beperkte zoveel beweging
dat Robert, volgens mij...
602
00:41:32,741 --> 00:41:37,412
...al heel gauw de gemarkeerde pyjama
aantrok die we hem gaven...
603
00:41:37,538 --> 00:41:39,665
...voor het CG-werk.
Hij was helemaal om...
604
00:41:39,748 --> 00:41:44,545
...toen hij besefte dat hij alleen dat aan
hoefde en het er geweldig uit zou zien.
605
00:41:46,505 --> 00:41:50,342
We zochten in de shots uit wanneer we
delen van het echte moesten gebruiken...
606
00:41:50,425 --> 00:41:52,719
...en wanneer we het afmaakten met CG.
607
00:41:53,762 --> 00:41:58,058
Omdat het een mix was,
weet de kijker het hopelijk nooit zeker.
608
00:42:00,644 --> 00:42:02,145
Draagt Robert Downey dat echt?
609
00:42:02,229 --> 00:42:07,025
Of niet? Dat kan niet, met die mechaniek
eronder. Dat moet wel CG zijn.
610
00:42:07,734 --> 00:42:11,989
Maar dat oppervlak ziet eruit alsof ik
het kan aanraken, en dat hoort erbij.
611
00:42:12,114 --> 00:42:15,909
Als de kijker iets ziet
en meteen doorheeft...
612
00:42:15,993 --> 00:42:19,621
...hoe het zou aanvoelen,
ben je er al bijna.
613
00:42:19,746 --> 00:42:23,250
Lichten en actie.
614
00:42:23,333 --> 00:42:26,795
We waren ooit halverwege
de review voor een shot...
615
00:42:26,920 --> 00:42:30,549
...en Jon maakte een opmerking
over iets in het echte pak.
616
00:42:30,716 --> 00:42:35,304
En wij zeiden:
Eigenlijk is het nu helemaal CG.
617
00:42:35,387 --> 00:42:37,472
Ik gaf feedback over het echte pak.
618
00:42:38,056 --> 00:42:44,187
Oftewel: ik kon het verschil niet zien
tussen het digitale pak en het echte pak.
619
00:42:44,271 --> 00:42:48,609
Dus hij: Mooi. Dat wist ik niet.
Dan zit het allemaal goed.
620
00:42:48,692 --> 00:42:51,028
Ziet er goed uit.
Moeten we nog iets bekijken?
621
00:42:51,361 --> 00:42:54,573
Toen wist ik dat ik CGI
echt kon vertrouwen.
622
00:42:54,656 --> 00:42:59,995
Dat ze van een niveau waren
dat niet zou afleiden van het verhaal.
623
00:43:01,830 --> 00:43:03,165
Harper.
624
00:43:04,625 --> 00:43:08,795
Digitale technologie maakt echt
een heel ander soort film mogelijk.
625
00:43:08,920 --> 00:43:12,799
In sommige films zijn de effecten
bewust onzichtbaar.
626
00:43:12,924 --> 00:43:14,259
Forrest Gump deed dat veel.
627
00:43:16,428 --> 00:43:19,056
Als het de kijker
door een spannend moment leidt...
628
00:43:19,681 --> 00:43:23,518
...dat perfect opgaat
in de live-actie, is het doel bereikt.
629
00:43:23,602 --> 00:43:29,858
Er zijn twee takken digitale technologie
opgebloeid. De grote effecten...
630
00:43:29,941 --> 00:43:32,819
...en de effecten die elke film
wel kan gebruiken...
631
00:43:32,903 --> 00:43:35,864
...en waarvan je vaak niet eens
doorhebt dat ze er zijn.
632
00:43:45,415 --> 00:43:48,001
Voor The Underground Railroad dacht ik:
633
00:43:48,085 --> 00:43:50,962
Ik wil geen CGI-treinen of CGI-tunnels.
634
00:43:54,675 --> 00:43:58,220
Het zou zo'n zonde zijn
als je deze film ziet...
635
00:43:58,637 --> 00:44:02,891
...en al het kunstmatige
je het meest opvalt.
636
00:44:03,183 --> 00:44:08,730
Ik vond dus dat we een bepaalde mate
van realisme wilden bereiken.
637
00:44:08,814 --> 00:44:14,403
ILM en al die geweldige kunstenaars
kunnen een beeld echt...
638
00:44:14,486 --> 00:44:19,032
...van kunstmatig verheffen tot realisme.
639
00:44:20,701 --> 00:44:23,286
Prachtig als mensen
The Underground Railroad zien...
640
00:44:23,370 --> 00:44:28,208
...met zijn 10 uur aan treinen en vuur,
en zeggen hoe weinig effecten erin zitten.
641
00:44:28,375 --> 00:44:31,586
Dan zeg ik: Bedankt.
642
00:44:32,337 --> 00:44:37,926
Ik zal het doorgeven aan de lui van ILM,
maar er zitten heel veel effecten in.
643
00:44:38,635 --> 00:44:41,930
Soms wil je dat het het beste wordt
wat je ooit zult zien.
644
00:44:42,013 --> 00:44:44,307
Soms wil je dat er niks van te zien is.
645
00:44:44,391 --> 00:44:46,184
Mijn god, wat geweldig.
646
00:44:46,268 --> 00:44:48,770
Maar uiteindelijk
is het toch puur gezichtsbedrog.
647
00:44:48,854 --> 00:44:53,066
Soms gaat het om het verhaal dat je
vertelt als je met de effecten speelt.
648
00:44:53,483 --> 00:44:57,529
Iets onmogelijks doen,
was altijd genoeg om indruk te maken.
649
00:44:57,612 --> 00:45:00,240
Nu moet de motivatie...
650
00:45:00,323 --> 00:45:02,534
...onlosmakelijk verbonden zijn
aan het verhaal...
651
00:45:02,743 --> 00:45:04,745
...en de belangrijke delen
van het verhaal.
652
00:45:04,828 --> 00:45:10,333
Want mensen weten hoe het trucje zelf
wordt gedaan, of denken dat te weten.
653
00:45:10,417 --> 00:45:11,376
Wij geven om mensen.
654
00:45:11,460 --> 00:45:15,172
We denken dat we al dat digitale
en al die effecten leuk vinden...
655
00:45:15,255 --> 00:45:19,509
...en het is ook interessant, maar je wilt
uiteindelijk gewoon een ander mens zien.
656
00:45:19,634 --> 00:45:22,679
We wilden dus meer van de omgeving
naar de set brengen...
657
00:45:22,846 --> 00:45:26,725
...zodat de acteurs daarmee werkten
en de camera het echt kon opnemen.
658
00:45:28,351 --> 00:45:33,523
Met The Mandalorian kregen we de kans
om al die ideeën...
659
00:45:36,401 --> 00:45:38,487
...zo grootschalig mogelijk te gebruiken.
660
00:45:38,904 --> 00:45:41,990
De technologie was er.
We gebruiken nieuwe hardware...
661
00:45:42,157 --> 00:45:45,577
...supersnelle videokaarten voor gaming,
heel goede schermen...
662
00:45:45,660 --> 00:45:49,581
...en motion-capturetechnologie,
voor positionele informatie in de camera.
663
00:45:49,664 --> 00:45:51,792
We maakten een zogenaamd volume.
664
00:45:53,585 --> 00:45:55,837
Zo noemen ze het,
een 'motion-capturevolume'.
665
00:45:55,921 --> 00:45:58,673
Niet door ons bedacht.
Wij gebruikten de term alleen.
666
00:45:59,174 --> 00:46:02,177
Het idee is:
wat als je een perfect scherm hebt...
667
00:46:02,260 --> 00:46:05,847
...van bijna 360 graden
om je heen en boven je...
668
00:46:06,014 --> 00:46:10,268
...en je elke digitale omgeving
die je maar wilt op die muur kunt zetten.
669
00:46:11,144 --> 00:46:14,940
Het zijn duizenden kleine vakjes
die één naadloze muur vormen.
670
00:46:15,065 --> 00:46:18,193
Het is geweldig. Je kunt niet eens zien
dat het afzonderlijke schermen zijn.
671
00:46:18,360 --> 00:46:21,404
Het is één oppervlak
voor je oog en voor de camera.
672
00:46:23,615 --> 00:46:27,744
Zo ging je van een systeem
met een blauw of groen scherm...
673
00:46:27,869 --> 00:46:31,873
...naar een systeem waarbij je
wat je die dag ziet, ook in de film ziet.
674
00:46:34,459 --> 00:46:36,044
Je kunt overal ter wereld zijn.
675
00:46:36,127 --> 00:46:40,715
Als je een dag in IJsland wilt zijn
en de dag erna in de woestijn...
676
00:46:40,799 --> 00:46:44,094
...kun je met één klik op de knop
wisselen van locatie...
677
00:46:44,177 --> 00:46:47,097
...via de computer
dat de Volume aanstuurt.
678
00:46:47,180 --> 00:46:49,224
De echte truc achter wat we doen...
679
00:46:49,307 --> 00:46:52,352
...is dat wanneer de camera
in de Volume beweegt...
680
00:46:52,435 --> 00:46:58,358
...er camera's rond de Volume zelf
letten op die beweging...
681
00:46:58,441 --> 00:47:01,278
...en het beeld dan bijstellen
op het scherm...
682
00:47:01,528 --> 00:47:06,575
...zodat het perspectief dat de camera
van het beeld geeft, klopt.
683
00:47:06,908 --> 00:47:09,286
De parallax klopt er precies in.
684
00:47:09,369 --> 00:47:11,204
Je hersenen zeggen dat het klopt.
685
00:47:11,580 --> 00:47:16,167
De helft van de set kan praktisch zijn,
met echte rekwisieten.
686
00:47:16,251 --> 00:47:20,005
Dat verleng je dan digitaal,
en als je er door de camera naar kijkt...
687
00:47:20,088 --> 00:47:22,007
...lijkt het helemaal echt.
688
00:47:22,090 --> 00:47:25,802
De cinematograaf vond het geweldig,
want je kon zo zelf shots samenstellen.
689
00:47:25,886 --> 00:47:28,096
Je liet het niet over aan de compositor.
690
00:47:28,179 --> 00:47:30,140
Er kwam iemand van de studio langs...
691
00:47:30,223 --> 00:47:32,767
...die zei: Je ging toch geen set bouwen?
692
00:47:32,934 --> 00:47:36,730
We hebben alle schermen al opgesteld
en er al dat geld in gestoken.
693
00:47:36,813 --> 00:47:38,899
En ik zei: Dat is alleen maar het bureau.
694
00:47:39,441 --> 00:47:41,234
Het bureau en wat dozen.
695
00:47:41,401 --> 00:47:43,737
Hij besefte niet
dat we in de Volume zaten.
696
00:47:43,862 --> 00:47:45,488
Het was allemaal geprojecteerd.
697
00:47:50,243 --> 00:47:53,830
Toen ik ging solliciteren
voor Mandalorian...
698
00:47:53,914 --> 00:47:56,416
...wist ik niet eens
waar de bespreking voor was.
699
00:47:57,250 --> 00:48:02,672
Toen kwam Jon binnen en zei ik:
Dit heeft niemand me verteld.
700
00:48:02,797 --> 00:48:05,383
Vijf minuten later
droeg ik een VR-headset...
701
00:48:05,467 --> 00:48:09,262
...en vloog ik rond een van de vroege
prototype-sets voor Mandalorian.
702
00:48:09,346 --> 00:48:12,849
Jon zei later dat het ook
zijn manier was om te zien...
703
00:48:12,933 --> 00:48:16,019
...hoe snel ik het zou oppikken,
of hoe technisch ik was aangelegd.
704
00:48:16,102 --> 00:48:20,023
Het was heel eenvoudig voor me,
want ik had genoeg PlayStation gespeeld.
705
00:48:20,106 --> 00:48:23,068
De controllers lijken op elkaar,
dus ik had het snel door.
706
00:48:26,947 --> 00:48:30,283
Mandalorian was voor mij
een heel ander proces...
707
00:48:30,367 --> 00:48:33,161
...want het was anders dan de series
waar ik aan had gewerkt.
708
00:48:34,537 --> 00:48:38,667
We werkten vanaf het begin
nauw samen met het hele ILM-team...
709
00:48:38,750 --> 00:48:41,461
...over hoe we dingen articuleerden
en sets bouwden.
710
00:48:41,544 --> 00:48:45,882
Iedereen moest dus samenwerken
op een manier die ik nog nooit had gezien.
711
00:48:45,966 --> 00:48:50,595
Vanwege de aard van de technologie
en iedereen moest weten wat de ander deed.
712
00:48:50,679 --> 00:48:53,264
De decorateurs maakten
bijvoorbeeld iets...
713
00:48:53,348 --> 00:48:56,518
...wat gefotografeerd moest worden
voor de Volume...
714
00:48:56,601 --> 00:48:59,729
...en dan had je zowel een praktisch
als een visueel effect.
715
00:49:01,022 --> 00:49:03,066
Het proces met iets als de Volume...
716
00:49:03,149 --> 00:49:08,029
...en wat we met Mandalorian doen,
is dat we de naproductie nemen...
717
00:49:08,405 --> 00:49:14,536
...dus het maken van beelden die we
normaal pas maanden na het filmen zien...
718
00:49:14,786 --> 00:49:17,956
...en dat nu aan het begin doen.
719
00:49:22,752 --> 00:49:27,048
Met acteurs die worden aangestuurd
door de regisseur...
720
00:49:27,215 --> 00:49:30,719
...en dingen die ze kunnen zien
en kunnen ervaren...
721
00:49:30,802 --> 00:49:33,138
...ben je weer terug
bij het echte filmmaken.
722
00:49:33,221 --> 00:49:35,849
Als je alle afdelingen laat werken...
723
00:49:35,932 --> 00:49:40,145
...aan iets wat je die dag op film hebt,
haal je de kennis terug...
724
00:49:40,228 --> 00:49:44,357
...naar het filmmaken en krijg je
van die prachtige toevalligheden.
725
00:49:44,441 --> 00:49:47,986
Het biedt mogelijkheden,
want alles is op de dag zelf aanwezig.
726
00:49:48,069 --> 00:49:50,405
Omdat je vooraf beslissingen neemt...
727
00:49:50,572 --> 00:49:55,660
...en visuele effecten gebruikt
als deel van de eerste opnamen...
728
00:49:55,827 --> 00:50:01,249
...verandert het proces, en moet je
heel verstandig zijn met je beslissingen.
729
00:50:01,332 --> 00:50:04,919
Ik denk dat dat uiteindelijk
een beter eindresultaat oplevert.
730
00:50:06,421 --> 00:50:08,465
In traditionele modelbouw en fotografie...
731
00:50:08,548 --> 00:50:12,844
...heb je gelukkig toeval
en die dingen kun je niet uitvinden.
732
00:50:12,927 --> 00:50:16,431
Maar als je de twee combineert,
krijg je het beste van beide werelden.
733
00:50:19,059 --> 00:50:23,646
In veel projecten zeiden we: Kunnen we
dit traditioneel doen in een modelatelier?
734
00:50:23,730 --> 00:50:27,984
Kunnen we een model maken en filmen?
Daar kregen we altijd tegengas op.
735
00:50:28,109 --> 00:50:30,987
Het verschil voor The Mandalorian
was dat Jon het prachtig vond.
736
00:50:31,071 --> 00:50:34,491
Jon wilde een praktisch model bouwen
voor de tv-serie The Mandalorian.
737
00:50:34,574 --> 00:50:39,079
Ik krijg zo'n telefoontje elk jaar
en het klinkt altijd goed, maar dan, ach.
738
00:50:39,162 --> 00:50:40,163
Het komt er nooit van.
739
00:50:41,790 --> 00:50:43,416
En toen ineens dus wel.
740
00:50:44,250 --> 00:50:45,794
Ze maakten een 3D-afdruk...
741
00:50:45,919 --> 00:50:49,005
...als een soort kaartspel,
met iets van 50 stukjes.
742
00:50:49,506 --> 00:50:50,507
Die zetten we in elkaar.
743
00:50:50,632 --> 00:50:53,301
Het werd uiteindelijk een model
van 60 cm, heel gaaf.
744
00:50:53,885 --> 00:50:56,304
John Knoll bouwde toen
een motion-controlsysteem.
745
00:50:57,013 --> 00:51:01,267
En ineens hoorde ik dat John Knoll
een opstelling aan het bouwen was.
746
00:51:01,351 --> 00:51:02,977
Daar hadden we niet om gevraagd.
747
00:51:03,103 --> 00:51:06,231
Dat was niet het verzoek.
Dat was: Kunnen we een shot doen?
748
00:51:06,356 --> 00:51:08,233
Hij begon eraan, als in een videoclub.
749
00:51:08,316 --> 00:51:11,402
Hij zat in de kelder van ILM
en bouwde dat ding...
750
00:51:11,486 --> 00:51:14,906
...en ineens kwam iedereen langs
om te kijken wat het was.
751
00:51:14,989 --> 00:51:17,867
Het was net als Tom Sawyer
die het hek schildert.
752
00:51:17,992 --> 00:51:20,703
Daardoor voelt The Mandalorian
net als Star Wars.
753
00:51:20,787 --> 00:51:24,082
We erven die traditie, die energie.
754
00:51:27,210 --> 00:51:29,462
En dat shot was prachtig.
755
00:51:34,050 --> 00:51:38,972
Dat waardeer ik het meest
aan George Lucas in het bijzonder...
756
00:51:39,055 --> 00:51:44,435
...maar ook aan die generatie filmmakers:
ze keken naar het verleden...
757
00:51:44,519 --> 00:51:47,438
...maar ook naar de toekomst
en naar innovatie.
758
00:51:49,732 --> 00:51:53,319
Jon Favreau, Dave Filoni en ik...
759
00:51:53,403 --> 00:51:57,574
Vanaf het moment dat het maken
van de Volume ter sprake kwam...
760
00:51:57,657 --> 00:51:59,450
...praatten we alleen maar over George.
761
00:52:01,661 --> 00:52:06,124
Hij had al veel geanticipeerd
van wat wij uiteindelijk gingen doen.
762
00:52:06,332 --> 00:52:07,750
Hoi. Hoe gaat het?
763
00:52:07,834 --> 00:52:09,794
Wat fijn dat je dit hebt gedaan.
764
00:52:09,919 --> 00:52:14,507
We doen alles wat je vroeger
van ons wilde.
765
00:52:14,591 --> 00:52:18,469
We hebben 25 jaar geprobeerd
om deze set in San Francisco te bouwen...
766
00:52:18,553 --> 00:52:19,679
Ja. Hier zijn we dan.
767
00:52:19,762 --> 00:52:21,431
...en het kwam er nooit van.
768
00:52:21,514 --> 00:52:24,058
Het eerste wat hij zei
toen hij binnenkwam, was:
769
00:52:24,142 --> 00:52:27,896
Dit is wat ik altijd al bedoelde.
770
00:52:27,979 --> 00:52:29,314
Typisch George.
771
00:52:30,106 --> 00:52:34,652
Maar hij was dolblij om te zien
dat het eindelijk gedaan werd...
772
00:52:34,736 --> 00:52:37,447
...precies zoals hij zich
dat had voorgesteld.
773
00:52:37,655 --> 00:52:43,661
Alles wat digitaal filmmaken vooruithelpt,
gaat hem enorm aan het hart.
774
00:52:43,745 --> 00:52:47,874
Voor One, de eerste experimentele film,
hadden we een set als deze.
775
00:52:47,957 --> 00:52:50,793
Wat hij met veel tijd en geld
had weten te realiseren...
776
00:52:50,877 --> 00:52:54,422
...met de prequels, realiseerden wij
met het schema en budget van tv.
777
00:52:54,505 --> 00:52:57,884
Want dat was mogelijk
dankzij alle technologische innovaties...
778
00:52:57,967 --> 00:52:59,719
...die sindsdien gedaan waren.
779
00:52:59,802 --> 00:53:01,554
We hadden een set...
780
00:53:01,638 --> 00:53:04,641
...van ongeveer een kilometer lang...
781
00:53:04,724 --> 00:53:08,228
...om dat allemaal te filmen
en eroverheen te vliegen en alles.
782
00:53:08,353 --> 00:53:10,813
Dus toen hij langskwam,
was dat heel bevredigend...
783
00:53:10,897 --> 00:53:14,025
...want we konden nu eindelijk doen
wat hij voor ogen had.
784
00:53:20,865 --> 00:53:25,119
Wat ik zo leuk vind aan de industrie
is dat we altijd iets nieuws doen.
785
00:53:25,411 --> 00:53:29,707
Je moet dan ook
een liefde hebben voor gevaar.
786
00:53:29,791 --> 00:53:32,001
Je moet graag risico's willen nemen.
787
00:53:32,085 --> 00:53:36,464
Daar moet je niet bang voor zijn,
maar juist door worden aangedreven.
788
00:53:37,131 --> 00:53:41,094
Die unieke passie in het verleggen...
789
00:53:41,511 --> 00:53:44,305
...van grenzen in de industrie
is er nu nog.
790
00:53:44,681 --> 00:53:48,268
Dat vind ik altijd zo markant aan ILM.
791
00:53:48,351 --> 00:53:50,812
Het is als een brein
dat altijd aan het denken is.
792
00:53:51,771 --> 00:53:53,982
Industrial Light and Magic...
793
00:53:55,400 --> 00:53:58,695
...staat voor de drie hoofdingrediënten...
794
00:54:00,113 --> 00:54:02,573
...voor een succesvolle film.
795
00:54:03,074 --> 00:54:07,370
George wist het
met die drie woorden samen te vatten.
796
00:54:07,453 --> 00:54:09,872
Het is een industrie. Dingen moeten
op tijd gedaan worden.
797
00:54:09,956 --> 00:54:13,042
En voor een prijs.
Er moet pragmatisme zijn.
798
00:54:13,126 --> 00:54:14,002
En dan het licht.
799
00:54:14,085 --> 00:54:17,005
Dat is natuurlijk
dat wij het licht schijnen...
800
00:54:17,088 --> 00:54:19,716
...en niet alleen op het scherm.
801
00:54:20,341 --> 00:54:21,926
Het is een licht in ons leven.
802
00:54:22,010 --> 00:54:24,804
En de magie is de innovatie...
803
00:54:24,929 --> 00:54:28,808
...binnen het bedrijf,
zowel qua kunst als qua wetenschap.
804
00:54:29,225 --> 00:54:33,062
Die zit ingebakken in de bedrijfscultuur
en dat zal nog lang zo blijven.
805
00:54:41,446 --> 00:54:44,449
Er is geen ander effectenbedrijf
dat al zo lang bestaat.
806
00:54:44,532 --> 00:54:47,869
Ze hebben dus altijd
die connectie gehad met het verleden...
807
00:54:47,952 --> 00:54:53,082
...met de gasten die in '75 in 'n magazijn
in Van Nuys Star Wars gingen maken.
808
00:54:54,459 --> 00:54:59,630
Het leek alsof al die dingen samenkwamen
en me in een situatie plaatsten...
809
00:54:59,922 --> 00:55:01,466
...die nooit meer herhaald kan worden.
810
00:55:02,633 --> 00:55:04,969
Veel toevallige dingen kwamen samen.
811
00:55:05,470 --> 00:55:09,182
Het kwam diep vanbinnen ook
omdat George het wilde laten slagen.
812
00:55:10,058 --> 00:55:12,852
Hij wist dat hij een probleem had,
maar had geen oplossing.
813
00:55:12,935 --> 00:55:16,522
Maar hij wist: Als ik deze en deze
en deze persoon samenbreng...
814
00:55:16,606 --> 00:55:18,733
...vind ik de oplossing misschien.
815
00:55:18,816 --> 00:55:23,196
Het hele proces was alsof ik
in het circus ging werken.
816
00:55:23,946 --> 00:55:26,074
En dat wilde ik ook doen.
817
00:55:26,866 --> 00:55:28,993
Kan me niet schelen.
Ik was die olifant wel...
818
00:55:29,077 --> 00:55:31,913
...of wat dan ook.
Ik wilde er gewoon bij zijn.
819
00:55:33,122 --> 00:55:36,751
Er hing hier gewoon iets,
met de mensen en de sfeer...
820
00:55:36,834 --> 00:55:40,129
...en waar we vandaan kwamen,
waarom we er waren, het talent...
821
00:55:40,922 --> 00:55:43,800
...en de combinatie
van kunst en technologie.
822
00:55:44,550 --> 00:55:46,719
Deel uitmaken
van zo'n talentvolle groep...
823
00:55:47,553 --> 00:55:51,516
...en die talenten onderling uitwisselen.
824
00:55:52,058 --> 00:55:57,522
Ik vind echt dat het originele team
van rebellen dat George samenbracht...
825
00:55:58,272 --> 00:56:03,319
...en dat durfde te geloven
dat zijn visie mogelijk was...
826
00:56:03,945 --> 00:56:05,363
...nog volop leeft.
827
00:56:05,571 --> 00:56:09,659
Het idee dat iets mogelijk is,
ook al is het nog nooit gedaan.
828
00:56:11,369 --> 00:56:13,746
Dat maakt ILM wat het is.
829
00:56:13,830 --> 00:56:15,706
Ik denk dat we dat allemaal vinden.
830
00:56:17,333 --> 00:56:20,586
Dat we alles kunnen doen.
Ik weet niet of er ooit...
831
00:56:20,711 --> 00:56:24,799
...een groep mensen is geweest
die dat met zoveel overtuiging kon zeggen.
832
00:56:25,383 --> 00:56:28,553
Werken met ILM is net als werken
met iemand als Marlon Brando...
833
00:56:28,636 --> 00:56:32,432
...of de jonge Brando.
Je gaat je uiterste best doen...
834
00:56:32,515 --> 00:56:34,684
...om met zo iemand samen te werken.
835
00:56:34,767 --> 00:56:37,061
Maar het blijft Marlon Brando.
836
00:56:39,480 --> 00:56:43,359
ILM zit vol met geniale mensen...
837
00:56:43,776 --> 00:56:47,572
...die voortdurend grenzen verleggen.
838
00:56:48,614 --> 00:56:51,534
Wat ik zo leuk vond
aan het werken daar, was dat er...
839
00:56:51,617 --> 00:56:54,579
...een hele studio was vol mensen
die meer talent hadden...
840
00:56:54,662 --> 00:56:58,875
...slimmer en meer ervaren waren dan ik,
en van wie ik inspiratie kon opdoen.
841
00:56:59,333 --> 00:57:03,588
Elke dag op de set...
842
00:57:03,880 --> 00:57:06,632
...en met elk schilderwerk leerde ik iets.
843
00:57:06,966 --> 00:57:10,219
ILM was net zozeer werk als een school.
844
00:57:11,095 --> 00:57:15,850
Ik zal nooit afstuderen van ILM
en zal de ILM-school nooit verlaten.
845
00:57:15,933 --> 00:57:18,936
Het sloot aan op mijn denkwijze.
846
00:57:19,020 --> 00:57:23,483
Het was een speelplaats
en ik keek elke dag uit naar het werk.
847
00:57:24,150 --> 00:57:26,861
Mijn favoriete plek is
op de rand van ontdekking.
848
00:57:26,944 --> 00:57:28,821
Dat is het beste gevoel ter wereld.
849
00:57:28,905 --> 00:57:31,991
Ik wil werken met mensen
die me inspireren, die me pushen.
850
00:57:32,074 --> 00:57:34,660
Dat is de geest van ILM...
851
00:57:35,745 --> 00:57:38,206
...die leeft in iedereen
die ik daar heb ontmoet.
852
00:57:38,289 --> 00:57:41,209
Altijd de mouwen opstropen
en altijd nieuwe ideeën.
853
00:57:41,334 --> 00:57:43,836
'Wat vind jij?'
'Ik denk dat we dit kunnen doen.'
854
00:57:43,920 --> 00:57:44,962
'Laten we het bespreken.'
855
00:57:47,006 --> 00:57:49,258
En dat gaat terug naar die eerste groep...
856
00:57:50,009 --> 00:57:52,720
...van pretentieloze,
maar briljante mensen.
857
00:57:53,888 --> 00:57:56,682
Je werkt in je leven aan veel films.
858
00:57:56,807 --> 00:58:01,521
Je hebt geluk
als je er aan een paar werkt...
859
00:58:01,687 --> 00:58:03,898
...die een enorm succes worden.
860
00:58:04,565 --> 00:58:08,653
Maar wat je uiteindelijk overhoudt,
is de familie die je hebt opgebouwd.
861
00:58:10,655 --> 00:58:13,157
De mensen waren echt de magie van ILM.
862
00:58:13,866 --> 00:58:17,203
Die camaraderie maak je soms...
863
00:58:18,746 --> 00:58:20,957
...in meerdere levens niet mee.
864
00:58:21,541 --> 00:58:22,542
Het was echt een genot.
865
00:58:23,751 --> 00:58:29,382
Ik kan niks bedenken
dat ik zou veranderen als het kon.
866
00:58:30,424 --> 00:58:33,844
Ik kan het nog steeds niet bevatten.
Het lijkt wel een rare droom.
867
00:58:34,387 --> 00:58:39,183
Ik denk eraan terug van:
nee, dat kan niet. Het is te perfect.
868
00:58:39,267 --> 00:58:43,396
Ik mocht werken aan de beste films
waar nu nog over wordt gepraat. Bizar.
869
00:58:48,442 --> 00:58:53,197
Ik sta nog steeds versteld
van hoe goed het is gegaan.
870
00:58:53,698 --> 00:58:56,701
Er zijn hier geweldige mensen
en we zijn nog steeds vrienden.
871
00:58:56,784 --> 00:59:00,162
Nog altijd, na iets van 40 jaar,
en dat is...
872
00:59:01,622 --> 00:59:03,165
Het is fantastisch geweest.
873
00:59:05,793 --> 00:59:10,047
Mijn dochter kwam naar me toe en zei:
Pap, ik heb een probleem...
874
00:59:10,131 --> 00:59:11,716
...dat ik met je wil bespreken.
875
00:59:11,799 --> 00:59:16,512
Elke avond na het eten
sloot ze zich op in haar kamer...
876
00:59:16,596 --> 00:59:21,517
...en dan bedacht ze allerlei scenario's
voor haar speelgoeddieren.
877
00:59:22,226 --> 00:59:24,770
Net zoals ik met soldaatjes
en plastic dinosaurussen.
878
00:59:25,438 --> 00:59:30,568
Ze zei: Mijn probleem is
dat ik te oud word voor speelgoed.
879
00:59:31,152 --> 00:59:32,403
Dat maakt me verdrietig.
880
00:59:33,404 --> 00:59:36,324
En ik zei: Maya, als je filmmaker wordt...
881
00:59:36,449 --> 00:59:41,078
...hoef je nooit op te groeien.
Dus we pakten de Hi8-camera...
882
00:59:41,370 --> 00:59:45,625
...en gingen naar buiten
en begonnen per direct in de tuin.
883
01:01:44,201 --> 01:01:46,203
Vertaling: Sylvy Notermans