1 00:00:06,382 --> 00:00:09,594 BİR NETFLIX BELGESELİ 2 00:00:11,929 --> 00:00:15,892 Bir kedinin aklından neler geçtiğini anlamak zor. 3 00:00:16,392 --> 00:00:18,770 Dasha, buraya gel. 4 00:00:22,523 --> 00:00:23,649 Ama yeni keşifler 5 00:00:23,733 --> 00:00:27,820 en kafa karıştırıcı arkadaşlarımızı anlamamızı sağlayabilir. 6 00:00:29,322 --> 00:00:31,365 YETENEK SİZSİNİZ AMERİKA 7 00:00:38,498 --> 00:00:41,751 Kedilerin sunabileceği pek bir şey olmadığı düşünülür. 8 00:00:45,963 --> 00:00:48,800 Bunun yanlış olduğunu kanıtlamak üzere buradayız. 9 00:01:00,853 --> 00:01:03,397 Kediler hakkında bildiğiniz her şeyi unutun. 10 00:01:05,316 --> 00:01:07,902 Kediler, köpekler kadar araştırılmasa da 11 00:01:07,985 --> 00:01:12,365 kedi biliminde bir patlama görüyoruz. 12 00:01:12,990 --> 00:01:17,411 Yeni nesil bilim insanları ön yargılara meydan okuyor. 13 00:01:17,495 --> 00:01:20,331 Davranışlarının, kişiliklerinin fizyolojilerinin, 14 00:01:20,414 --> 00:01:24,460 bir kediyi eşsiz kılan her şeyin farklı yönlerini ortaya çıkarıyoruz. 15 00:01:25,002 --> 00:01:27,964 Zekiler, meraklılar 16 00:01:28,047 --> 00:01:30,424 ve insanlarla iyi iletişim kuruyorlar. 17 00:01:31,384 --> 00:01:34,804 Bunu yapmak üzere evrimleştiklerine dair kanıtlar var. 18 00:01:36,973 --> 00:01:40,268 Kedilerin gizemlerini çözmede, 19 00:01:40,935 --> 00:01:43,563 tuhaflıklarını aydınlatmada 20 00:01:44,105 --> 00:01:46,482 ve gizli dillerini çözmede bize katılın. 21 00:01:48,484 --> 00:01:49,777 Kolay olmayacak. 22 00:01:50,736 --> 00:01:52,071 Kediler karmaşıktır. 23 00:01:52,155 --> 00:01:53,698 Dasha, buraya gel. 24 00:01:54,282 --> 00:01:55,950 Belli bir tutumları var. 25 00:01:57,952 --> 00:02:01,455 Ama istersen bir kediye her şeyi öğretebilirsin. 26 00:02:08,045 --> 00:02:11,257 Sırlarını öğrenen herkes bir kedinin gerçek potansiyelini 27 00:02:12,133 --> 00:02:13,718 ortaya çıkarabilir. 28 00:02:30,109 --> 00:02:31,819 Kediler her yerde. 29 00:02:33,529 --> 00:02:36,032 Ama onlar hakkında çok az şey biliyoruz. 30 00:02:36,824 --> 00:02:39,952 Bir kediyi kedi yapan şeyin ne olduğunu, 31 00:02:40,036 --> 00:02:44,540 insanlarla yaşamayı nasıl öğrendiklerini anlamak için uzmanlara başvuracağız. 32 00:02:45,833 --> 00:02:49,670 DOKTOR BRUCE KORNRIECH, CORNELL KEDİ SAĞLIĞI MERKEZİ YÖNETİCİSİ 33 00:02:49,754 --> 00:02:51,047 KEDİ FİZYOLOĞU 34 00:02:51,631 --> 00:02:54,884 Bence insanlar kedilerin sosyalliğini hafife alıyor. 35 00:02:55,384 --> 00:02:57,803 Kabul edelim. Eğlenceliler 36 00:02:57,887 --> 00:03:00,348 ve bazen çok komikler. 37 00:03:03,309 --> 00:03:06,562 Tuhaf bir şekilde onları sevimli yapan bazı özellikleri 38 00:03:06,646 --> 00:03:09,857 vahşi atalarından evrilerek almışlar. 39 00:03:10,691 --> 00:03:14,278 Fiziksel, davranışsal ve algısal özellikleri açısından 40 00:03:15,196 --> 00:03:21,118 kusursuz bir kara avcısı yaratılmak istense 41 00:03:22,411 --> 00:03:24,914 kediden daha iyisini düşünmek zor olurdu. 42 00:03:27,583 --> 00:03:30,670 Felis catus evcil kedinin bilimsel adı. 43 00:03:31,295 --> 00:03:34,924 Felis catus, Afrika yaban kedisinden türemiş 44 00:03:35,508 --> 00:03:38,010 evcilleşmiş, eşsiz bir türdür. 45 00:03:40,846 --> 00:03:44,892 Büyüklü küçüklü tüm kediler Felidae ailesine mensuptur. 46 00:03:44,976 --> 00:03:46,811 LATİNCE: FELIDAE 47 00:03:46,894 --> 00:03:49,105 Yaklaşık üç buçuk milyon yıl önce 48 00:03:49,188 --> 00:03:53,442 küçük kedilerden oluşan Felis cinsi, aslan ve kaplan gibi 49 00:03:53,526 --> 00:03:56,362 büyük kedilerin bulunduğu Panthera'dan ayrıldı. 50 00:03:58,322 --> 00:04:02,743 Bugün dünya çapında 400 milyon Felis catus var. 51 00:04:04,036 --> 00:04:07,665 Bu da onları dünya üzerinde bulunmuş 52 00:04:08,165 --> 00:04:10,418 en başarılı 10 memeliden biri yapıyor. 53 00:04:11,168 --> 00:04:15,214 10.000 yıl içinde DNA'ları nispeten az değişti. 54 00:04:16,465 --> 00:04:21,220 Genetik açıdan bakıldığında evinizde vahşi bir hayvan yaşıyor. 55 00:04:23,389 --> 00:04:27,143 İnanılmaz fiziksel özelliklere sahip vahşi bir hayvan. 56 00:04:28,602 --> 00:04:32,523 Hepsinin merkezinde de kedinin olağanüstü omurgası var. 57 00:04:33,524 --> 00:04:37,153 Aslında çoğu memeliden daha fazla omurları var. 58 00:04:37,236 --> 00:04:42,074 Omurları arasında bulunan esnek yastık diskleri sayesinde 59 00:04:42,158 --> 00:04:44,327 omurgaları inanılmaz esnek. 60 00:04:45,077 --> 00:04:49,665 Bu esnek tasarım kediyi karadaki en hızlı hayvan yapıyor. 61 00:04:51,667 --> 00:04:54,045 Çitanın koşuşuna bakalım. 62 00:04:54,128 --> 00:04:57,965 Omurgasının esnemesi ve büzülmesiyle potansiyel enerjiyi depoluyor 63 00:04:58,049 --> 00:05:02,011 ve kedi ileri atılırken bunu kinetik enerji olarak açığa çıkarıyor. 64 00:05:06,807 --> 00:05:09,977 Kediniz saatte 30 kilometreden daha hızlı koşabilen 65 00:05:11,354 --> 00:05:14,106 ve çılgın yoga pozları verme potansiyeli olan… 66 00:05:16,484 --> 00:05:19,403 …küçük, esnek bir çita. 67 00:05:22,907 --> 00:05:26,035 Kedilerin ayrıca etkili bir kas sistemi vardır. 68 00:05:26,744 --> 00:05:30,122 Zıpladığında kaslarının tamamını çalıştırabilen 69 00:05:30,206 --> 00:05:32,166 az sayıdaki memeliden biri. 70 00:05:32,249 --> 00:05:34,502 Ateşleme sekansı başladı. 71 00:05:34,585 --> 00:05:38,756 Üç, iki, bir, kalkış. 72 00:05:38,839 --> 00:05:40,633 Kalkış yapıldı. 73 00:05:41,509 --> 00:05:45,262 Boylarının beş ila altı katı kadar zıplayabilirler. 74 00:05:46,555 --> 00:05:49,225 Bu, bir insanın bir zürafanın üstünden atlaması gibi. 75 00:05:53,062 --> 00:05:55,981 Hızlı yön değiştirirken de 76 00:05:56,065 --> 00:05:58,067 kuyruklarıyla dengeyi sağlıyorlar. 77 00:06:00,820 --> 00:06:05,116 Her jimnastikçinin kabul edeceği üzere yukarı çıkan şey aşağı inmeli. 78 00:06:05,866 --> 00:06:08,411 Bu da akla çok eski bir soruyu getiriyor. 79 00:06:09,328 --> 00:06:11,497 Kediler hep dört ayak üstüne düşer. 80 00:06:13,666 --> 00:06:17,253 Bulundukları yeri algılama konusunda inanılmaz yetenekliler. 81 00:06:17,336 --> 00:06:22,133 Bunu yapmak için doğrultma refleksi olarak bilinen bir olguyu kullanarak 82 00:06:22,216 --> 00:06:25,428 bedenlerinin havada nerede olduğunu anlamaları gerek. 83 00:06:25,511 --> 00:06:26,971 DOĞRULTMA REFLEKSİ 84 00:06:32,309 --> 00:06:34,895 Bu refleks vestibüler sistemin bir işlevi. 85 00:06:34,979 --> 00:06:37,398 VESTİBÜLER SİSTEM 86 00:06:38,607 --> 00:06:41,193 İç kulaklardaki aşırı duyarlı kıl hücreleri 87 00:06:41,277 --> 00:06:45,364 vücudun alandaki konumunu, hareketini ve hızını tespit ederek 88 00:06:45,906 --> 00:06:49,034 bu bilgiyi doğrudan beyne iletir. 89 00:06:49,994 --> 00:06:52,538 Üst tarafın neresi olduğunu daima bilirler. 90 00:06:57,334 --> 00:07:00,921 İnsanlar da dâhil tüm memelilerde bu doğrultma refleksi var. 91 00:07:01,797 --> 00:07:04,049 Ama bazen kafamız karışır. 92 00:07:05,134 --> 00:07:07,178 Buna "bağlantı kopukluğu" diyoruz. 93 00:07:08,179 --> 00:07:10,181 Bunu Simone Biles'tan duydunuz. 94 00:07:12,391 --> 00:07:17,271 Bedeninin boşlukta nerede olduğunu hissetme yetisini kaybetmiş hissediyordu. 95 00:07:19,273 --> 00:07:22,818 Haklı olarak devam etmenin tehlikeli olacağını düşündü. 96 00:07:22,902 --> 00:07:25,863 Ama kontrol etmesi zor bir şey. 97 00:07:27,865 --> 00:07:31,660 Kedilerin refleksleri bizimkilerden iki kat daha hızlı. 98 00:07:33,913 --> 00:07:36,457 Diğer evcil hayvanlardan da hızlı. 99 00:07:37,708 --> 00:07:39,418 Bir köpeği aynı yerden 100 00:07:40,002 --> 00:07:42,254 defalarca da düşürsen 101 00:07:42,338 --> 00:07:44,507 ayaklarının üstüne düşmezler. 102 00:07:49,929 --> 00:07:52,389 Ağırlık farkı gözetilmediğinde 103 00:07:52,473 --> 00:07:56,185 kediler gezegendeki en hızlı, en güçlü ve en esnek memeliler. 104 00:08:00,105 --> 00:08:04,276 Ama bu çılgın yetenekleri onları aynı zamanda gizemli kılıyor. 105 00:08:08,447 --> 00:08:13,410 Neyi neden yaptıklarını öğrenmek için bir kedi psikoloğu yardımcı olabilir. 106 00:08:14,286 --> 00:08:16,205 Otur. İşte böyle tatlım. 107 00:08:16,288 --> 00:08:18,624 DOÇENT DOKTOR, UNITY YÜKSEKOKULU 108 00:08:18,707 --> 00:08:19,917 KEDİ PSİKOLOĞU 109 00:08:20,000 --> 00:08:23,420 Evrim süresince kediler çok fazla değişmedi. 110 00:08:24,088 --> 00:08:28,217 Şimdi yaban kedisi ve olmalarını istediğimiz 111 00:08:28,300 --> 00:08:30,886 ev kedisi karışımı bir şeyler. 112 00:08:33,806 --> 00:08:36,809 Kristyn kedi zihninin gizemlerini inceliyor. 113 00:08:37,518 --> 00:08:40,521 Kedilerin ne düşündüğünü çözmeye çalışıyor. 114 00:08:41,855 --> 00:08:46,402 Bence kedilerin sosyal kapasitesi hafife alınıyor. 115 00:08:47,069 --> 00:08:50,614 Özellikle de kediler çoğu zaman köpeklerle karşılaştırılıyor. 116 00:08:55,035 --> 00:08:59,582 Bu sosyobilişsel özelliklerin çoğunda köpeklerin üstün olduğu söylenir. 117 00:09:00,874 --> 00:09:05,087 Köpekler genellikle daha sezgisel hayvanlar olarak düşünülür. 118 00:09:06,797 --> 00:09:10,092 Adlarını ve 160'a kadar kelime biliyorlar. 119 00:09:11,719 --> 00:09:13,971 İnsanların yüz ifadelerini anlayabilir 120 00:09:14,054 --> 00:09:15,973 ve hatta problem çözebilirler. 121 00:09:17,725 --> 00:09:22,313 Ama Kristyn'e göre kedilerin kendilerini kanıtlama şansları olmadı. 122 00:09:22,396 --> 00:09:23,480 Uslu dur. 123 00:09:23,981 --> 00:09:28,360 Kedilerle ilgili yeterince araştırma yapılmadığını görüyoruz. 124 00:09:29,153 --> 00:09:31,947 Bu yüzden kedilerin, rakipleri köpeklere karşı 125 00:09:32,031 --> 00:09:35,743 nasıl bir performans sergileyeceğini görmek üzere işe koyuldu. 126 00:09:36,619 --> 00:09:38,579 Onu buraya koyacağız. 127 00:09:38,662 --> 00:09:42,207 Öncelikle kediler kendi isimlerini biliyor mu? 128 00:09:44,001 --> 00:09:47,630 Bu testte Carl'ın adını bilip bilmediğini görmeye çalışacağız. 129 00:09:51,634 --> 00:09:55,804 Bir kablosuz hoparlörümüz var ve bununla sesimi çalacağız. 130 00:09:58,265 --> 00:10:01,268 Kristyn dört kısa kelimeyle başlıyor. 131 00:10:02,394 --> 00:10:03,228 Bot. 132 00:10:04,438 --> 00:10:06,523 Carl ilk kelimeye tepki veriyor. 133 00:10:07,024 --> 00:10:09,026 Ortamında yeni bir ses var. 134 00:10:09,652 --> 00:10:10,903 Çorap. 135 00:10:12,154 --> 00:10:14,740 Ama çok geçmeden sese ilgisini kaybediyor. 136 00:10:15,324 --> 00:10:16,450 Gündüz. 137 00:10:19,453 --> 00:10:22,623 Kristyn sonra da ismine çok yakın bir kelime söylüyor. 138 00:10:24,667 --> 00:10:25,709 Kız. 139 00:10:28,712 --> 00:10:29,963 Hâlâ bir tepki yok. 140 00:10:33,634 --> 00:10:35,928 Şimdi de kader anı. 141 00:10:37,638 --> 00:10:38,722 Carl. 142 00:10:39,807 --> 00:10:41,350 Güzel. 143 00:10:42,810 --> 00:10:47,064 Bu test birçok farklı kediyle yüzlerce kez yapıldı. 144 00:10:47,981 --> 00:10:51,944 Çoğu kedinin kendi adını bildiği açık. 145 00:10:54,113 --> 00:10:57,783 Tepki verip vermeleriyse farklı bir mesele. 146 00:10:58,409 --> 00:11:00,536 -Hadi. -Ama bunu sonra konuşacağız. 147 00:11:02,871 --> 00:11:05,499 Kristyn'in araştırması onu 148 00:11:05,582 --> 00:11:08,043 kedi devriminin merkezine götürdü. 149 00:11:10,170 --> 00:11:13,465 JAPONYA 150 00:11:23,559 --> 00:11:28,814 2017'de kediler Japonya'da köpekleri geçip en popüler evcil hayvan oldu. 151 00:11:35,904 --> 00:11:38,949 Bugün dokuz milyon evcil kediye 152 00:11:39,491 --> 00:11:43,162 ve en iyi kedi araştırmacılarından birine ev sahipliği yapıyor. 153 00:11:44,621 --> 00:11:48,500 DOKTOR SAHO TAKAGI KEDİ ARAŞTIRMACISI, AZABU ÜNİVERSİTESİ 154 00:11:48,584 --> 00:11:51,879 Kediler üzerine yapılan araştırmalar 155 00:11:51,962 --> 00:11:56,550 köpekler üzerinde yapılan araştırmaların yaklaşık 15 yıl gerisinde. 156 00:11:57,176 --> 00:12:01,889 Kristyn ve Saho birlikte toplam 37 çalışma yayımladı. 157 00:12:02,848 --> 00:12:07,853 Kedilerin, sahiplerinin yüzünü ve sesini tanıdığını kanıtladılar. 158 00:12:07,936 --> 00:12:09,813 Ve tabii ki diğer kedileri. 159 00:12:10,981 --> 00:12:14,109 Kedilerin noktanın anlamını bildiğini kanıtladılar. 160 00:12:14,651 --> 00:12:17,279 Nesne sürekliliğini anlıyorlar. 161 00:12:17,362 --> 00:12:20,407 Bir nesnenin gözden kaybolmasının 162 00:12:20,491 --> 00:12:23,368 yok olduğu anlamına gelmediğini anlayabiliyorlar. 163 00:12:23,452 --> 00:12:27,706 Sonuç olarak düşündüğümüzden çok daha fazlasını anlıyorlar. 164 00:12:28,332 --> 00:12:30,709 Araştırma başladığından beri kedilerin 165 00:12:30,793 --> 00:12:35,881 az çok köpekler gibi davrandığını ve hareket ettiğini görüyoruz. 166 00:12:36,799 --> 00:12:39,927 İşin püf noktası bu potansiyelden faydalanmayı bilmek. 167 00:12:41,428 --> 00:12:44,431 Maryna ve Svitlana röportajı, ABC. 168 00:12:52,356 --> 00:12:54,983 -Benim adım Maryna. -Benim adım Svitlana. 169 00:12:55,067 --> 00:12:56,735 Biz Savitsky Kedileri'yiz. 170 00:12:56,819 --> 00:12:59,738 Eğitimli kedilerden ve insanlardan oluşan bir aileyiz. 171 00:13:02,449 --> 00:13:06,328 Kedileri eğitmek bir tür sihir. 172 00:13:06,829 --> 00:13:08,497 Hiç kolay değil. 173 00:13:10,833 --> 00:13:15,128 Muhteşem Savitsky Kedileri, Ukraynalı ünlü bir topluluk. 174 00:13:15,212 --> 00:13:18,257 Dünyayı gezerek milyonları eğlendiriyorlar. 175 00:13:20,884 --> 00:13:24,429 Yetenek Sizsiniz Amerika'da çeyrek finale çıktılar. 176 00:13:25,973 --> 00:13:29,434 Eğitilemez olduğu düşünülen bir hayvan için hiç fena değil. 177 00:13:30,936 --> 00:13:35,107 Bir kediyi eğitmekle bir köpeği eğitmek arasındaki fark 178 00:13:35,190 --> 00:13:37,234 köpeklerin sizi memnun etmek istemesidir. 179 00:13:37,317 --> 00:13:39,027 YEMEK KARŞILIĞI ÇALIŞIRIM 180 00:13:39,111 --> 00:13:40,904 "Senin için her şeyi yaparım." 181 00:13:40,988 --> 00:13:42,990 "Bana ne dersen onu yaparım." 182 00:13:43,073 --> 00:13:45,868 Kedilerse "sıkıysa yaptır" modunda. 183 00:13:46,994 --> 00:13:50,664 Savitsky'ler kedilerinden en iyi şekilde faydalanmayı biliyor. 184 00:13:51,832 --> 00:13:55,002 Öncelikle kediyle arkadaş olmalısın. 185 00:13:57,880 --> 00:14:02,009 Kedinin sana tamamen güvenmesi önemli. 186 00:14:02,092 --> 00:14:04,970 Kedi senden bir sürpriz beklememeli. 187 00:14:08,515 --> 00:14:12,728 Son dört yıldır Dasha onların yıldızı oldu. 188 00:14:14,771 --> 00:14:15,814 Dasha. 189 00:14:17,274 --> 00:14:18,609 Dasha tam bir oyuncu. 190 00:14:21,778 --> 00:14:25,324 Ne zaman bir kamera görse sanki tüm dünya duruyor 191 00:14:25,407 --> 00:14:29,036 ve "İhtiyacım olan tek şey kamera" diye düşünüyor. 192 00:14:32,039 --> 00:14:35,417 Takımın en zorlu birçok hareketini Dasha gerçekleştiriyor. 193 00:14:37,669 --> 00:14:40,047 Buna Görevimiz Tehlike de dâhil. 194 00:14:43,592 --> 00:14:45,260 Ve yüksekten zıplama. 195 00:14:58,607 --> 00:15:02,736 Dasha, Savitsky kedilerinin tartışmasız kaptanı. 196 00:15:04,029 --> 00:15:07,532 Ama onun yerini almaya çalışan üç aday daha var. 197 00:15:09,034 --> 00:15:12,287 İçlerinden biri sonraki büyük yıldız olabilir. 198 00:15:14,289 --> 00:15:17,209 Kedilerin hepsi çocuğumuz gibi. 199 00:15:17,292 --> 00:15:20,128 Onlarsız bir hayat düşünemeyiz. 200 00:15:21,672 --> 00:15:26,385 Bir kedinin içindeki cevheri çıkarmanın en iyi yolu onunla bağ kurmaktır. 201 00:15:27,970 --> 00:15:32,265 Bazı doktorlar hayatlarını bu sanata adıyor. 202 00:15:33,684 --> 00:15:36,103 DAVRANIŞ VE SAĞLIK DİREKTÖRÜ 203 00:15:36,186 --> 00:15:37,771 SPCA KEDİ DAVRANIŞÇISI 204 00:15:37,854 --> 00:15:40,524 Bir insan kedi sahiplenmeden veya almadan önce 205 00:15:40,607 --> 00:15:42,442 biraz hazırlanmalı, değil mi? 206 00:15:42,526 --> 00:15:47,489 Eve bir kedi getirdiklerinde ne beklemeleri gerektiğini bilmeliler. 207 00:15:47,572 --> 00:15:51,159 Bu büyük bir karar çünkü aileye yeni bir üye katıyorsun. 208 00:15:51,910 --> 00:15:53,829 Kedi sahiplenmek büyük bir olay. 209 00:15:55,122 --> 00:15:58,166 Bunu öğrenmek yeni başlayanlar için zorlu olabilir. 210 00:16:00,043 --> 00:16:02,045 Kedinin seni sevmesini istiyorsan 211 00:16:02,129 --> 00:16:05,173 yapacağın ilk şeylerden biri yavaşça göz kırpmaktır. 212 00:16:05,257 --> 00:16:07,259 YAVAŞÇA GÖZ KIRPMAK 213 00:16:07,342 --> 00:16:10,804 Hayvanlar dünyasında göz teması kurmak çok önemlidir. 214 00:16:10,887 --> 00:16:15,058 Doğrudan göz teması, gözünü kırpmadan dik dik bakmak korkutucu. 215 00:16:16,309 --> 00:16:18,687 Bir kediyle etkileşime geçmek istiyorsan 216 00:16:18,770 --> 00:16:22,566 kendini küçük göster, yana doğru hareket et, yan dur. 217 00:16:22,649 --> 00:16:25,861 Şöyle bir bakıp göz kırpabilirsin. 218 00:16:27,070 --> 00:16:29,364 Bu, kediler için gülümsemek gibidir. 219 00:16:29,990 --> 00:16:32,409 Neşe ve sevinç saçmak gibi. 220 00:16:33,035 --> 00:16:34,661 Genelde karşılık verirler. 221 00:16:35,996 --> 00:16:40,542 Yavaşça göz kırpıp "Hey, sorun yok" derler. 222 00:16:40,625 --> 00:16:45,297 "Arkadaş canlısıyım. Senden hoşlanıyorum. Tehdit etmiyorum." 223 00:16:46,006 --> 00:16:48,925 Kediler öyle yapınca bunu iltifat kabul ediyorum. 224 00:16:49,009 --> 00:16:51,219 "O kedi beni seviyor. Evet." 225 00:16:51,303 --> 00:16:54,931 Yavaş göz kırpma işe yararsa yaklaşmayı deneyebilirsin. 226 00:16:56,016 --> 00:16:58,518 Kediler selamlaşırken 227 00:16:58,602 --> 00:17:01,772 dost kediler birbirlerinin burunlarına dokunurlar. 228 00:17:01,855 --> 00:17:04,441 Basbayağı gidip burunlarına dokunurlar. 229 00:17:05,025 --> 00:17:08,612 Kedini tanımak istiyorsan ona parmağını uzatıp 230 00:17:08,695 --> 00:17:11,281 burnuyla dokunmasına izin verebilirsin. 231 00:17:12,949 --> 00:17:16,495 Parmağınızı koklayıp, kokunuzu alıp, sizi tanıyorlar. 232 00:17:16,578 --> 00:17:20,040 Bu benim için el sıkışmak gibi bir şey. 233 00:17:20,123 --> 00:17:24,711 Ama sizden hoşlanırlarsa genelde parmağınıza sürtünürler. 234 00:17:25,420 --> 00:17:27,798 Yukarıdan hızlıca gelmeyin yeter. 235 00:17:28,298 --> 00:17:33,470 Vahşi atalarının zamanında aynı zamanda birer av konumundalar. 236 00:17:33,553 --> 00:17:37,766 Peki onlara yukarıdan saldıran ne? Pençesi olan hayvanlar. 237 00:17:38,767 --> 00:17:42,521 Büyük yırtıcı kuşlar, baykuşlar, kartallar falan. 238 00:17:42,604 --> 00:17:44,856 Elin bu şekilde yaklaştığında 239 00:17:44,940 --> 00:17:47,150 korkutucu oluyor. Çok ürkütücü. 240 00:17:48,110 --> 00:17:50,278 Aşağıdan ve yavaş şekilde olmalı. 241 00:17:51,780 --> 00:17:54,241 Genelde parmağımı uzatıp koklatırım. 242 00:17:54,324 --> 00:17:56,785 Sürtünmeye başlarlarsa yüzlerinin yanını, 243 00:17:56,868 --> 00:18:02,040 çenelerinin altını, risksiz bölgeleri okşuyorum. 244 00:18:02,124 --> 00:18:04,543 Çenesiyle boynunun okşanmasını sevdiyse 245 00:18:04,626 --> 00:18:08,213 kedi, etkiniz altına girmiş demektir. 246 00:18:09,297 --> 00:18:13,385 Temas konusunda temkinli olanlara biraz daha ikna edici olmak gerekir. 247 00:18:14,302 --> 00:18:16,388 Birçok kedi çok korkaktır, 248 00:18:16,471 --> 00:18:21,059 o yüzden bir ponponumuz var. 249 00:18:21,143 --> 00:18:24,980 Uzun bir çubuğa yapıştırılmış küçük bir iplik yumağı. 250 00:18:25,063 --> 00:18:29,526 Bunu bir kediyle iletişime geçmek için kullanıyoruz. 251 00:18:29,609 --> 00:18:34,072 Nasıl hissettiğini görmek üzere önce onunla iletişim kurmasını sağlıyoruz. 252 00:18:34,156 --> 00:18:37,075 Bir kedi rahatsa bunu belli eder. 253 00:18:37,617 --> 00:18:41,121 Sürtünme, bağ kurmanızı sağlayan önemli bir sosyal davranış. 254 00:18:41,204 --> 00:18:45,625 Kedilerin yüzde 83'ünün eve dönen sahibine sürtündüğünü gördük. 255 00:18:45,709 --> 00:18:47,961 Sürtünmenin kediler için de 256 00:18:48,044 --> 00:18:51,506 önemli bir stres giderici işlevinin olduğunu gördük. 257 00:18:51,590 --> 00:18:55,510 Bu dostane jest kabul edildiğin anlamına gelebilir. 258 00:18:56,595 --> 00:18:58,680 Ama kediler tüm insanları sever mi? 259 00:18:59,639 --> 00:19:02,225 Yoksa insan mı seçerler? 260 00:19:03,018 --> 00:19:07,063 Buna sevgi bağı testi deniyor. Bu testle bir kedinin 261 00:19:07,147 --> 00:19:11,443 sahibiyle ve bir yabancıyla ne kadar vakit geçirdiğine bakıyoruz. 262 00:19:16,114 --> 00:19:21,286 Carl, sahibi Kristyn'le diğer yabancıya göre daha fazla takılırsa 263 00:19:21,369 --> 00:19:23,580 bu, onu tercih ettiğini gösterir. 264 00:19:37,802 --> 00:19:39,930 Carl her seferinde beni seçti. 265 00:19:40,680 --> 00:19:45,769 Yani beni, sahibini bir yabancıya tercih ediyor gibi görünüyor. 266 00:19:47,646 --> 00:19:52,025 Bu ve benzeri deneyleri binlerce kez yaptılar. 267 00:19:52,734 --> 00:19:57,739 Kedilerin sahipleriyle güçlü bağlar kurduğuna hiç şüphe yok. 268 00:19:58,698 --> 00:20:02,577 Kedilerin insanlarla kurdukları bağ 269 00:20:02,661 --> 00:20:05,997 yavruyken anneleriyle kurdukları bağın uzantısı olabilir. 270 00:20:06,498 --> 00:20:09,834 Evet, bir bağımız var ve onları çok seviyoruz. 271 00:20:10,377 --> 00:20:12,170 Peki kediler bizi seviyor mu? 272 00:20:14,589 --> 00:20:16,383 Bunu daha sonra inceleyeceğiz. 273 00:20:18,802 --> 00:20:21,721 Öncelikle bir kedinin zihnini açmanın anahtarı 274 00:20:21,805 --> 00:20:23,932 onu evinde hissettirmektir. 275 00:20:25,934 --> 00:20:29,312 Tıpkı ataları gibi kediler de yukarıda olmayı sever. 276 00:20:30,605 --> 00:20:33,984 Yüksek yerleri severler çünkü ne olduğunu bilmek isterler. 277 00:20:34,567 --> 00:20:39,072 Rahatsız olurlarsa saklanmak için yüksek yerlere gidebilirler. 278 00:20:41,658 --> 00:20:44,661 Yaban kedisi oldukları dönemden kalma bir özellik. 279 00:20:44,744 --> 00:20:48,873 İçgüdüsel davranışlar. Bir kediye tırmanmayı öğretmene gerek yok. 280 00:20:48,957 --> 00:20:52,294 Sana "Tırmanacağım" diyecek ve kullanması için ona 281 00:20:52,377 --> 00:20:57,757 uygun bir kedi mobilyası sağlamazsan kendi küçük tüneğini yapacak. 282 00:20:57,841 --> 00:21:01,386 Hayır, yapmadın. Bunu yapmadın. 283 00:21:01,886 --> 00:21:04,306 Kediler dar alanları da sever. 284 00:21:05,265 --> 00:21:08,059 Bu da kutulara olan takıntılarını açıklıyor. 285 00:21:09,602 --> 00:21:12,856 Kapalı kenarlar onları güvende hissettiriyor. 286 00:21:12,939 --> 00:21:15,191 Kutuları bu yüzden çok seviyorlar. 287 00:21:15,275 --> 00:21:19,195 Saklanmaları ve fırlayıp sahiplerine saldırmaları da çok havalı. 288 00:21:24,326 --> 00:21:25,869 Pusuya yatarak avlanırlar. 289 00:21:25,952 --> 00:21:29,372 Yani genelde avlarını yakalamak için saklanırlar. 290 00:21:30,081 --> 00:21:33,543 Yani kutu, kedinin avlanma konusundaki motor becerilerini 291 00:21:33,626 --> 00:21:36,629 tamamlamasına yardımcı oluyor. 292 00:21:38,465 --> 00:21:42,927 Karton kutuların aslında stres giderici bir etkisi var. 293 00:21:45,638 --> 00:21:50,268 Kediler ekolojide ilginç bir yer kaplar 294 00:21:50,352 --> 00:21:54,189 çünkü avlanırken ağaçlardaki deliklere girebilirler. 295 00:21:54,272 --> 00:21:56,608 Engelleri aşıyorlar. 296 00:21:58,443 --> 00:22:03,782 Engelleri aşabilen bir avcı muhtemelen daha iyi iş çıkaracaktır. 297 00:22:04,324 --> 00:22:06,993 Bu, hayatta kalma konusunda bir avantaj. 298 00:22:08,244 --> 00:22:10,038 Kedilerin her yere sığmak gibi 299 00:22:10,121 --> 00:22:13,124 çok az hayvanın yapabildiği özel bir yeteneği var. 300 00:22:15,460 --> 00:22:19,923 Bu yeteneği göstermenin bir yolu da bir kedinin ne kadar küçük bir delikten 301 00:22:20,507 --> 00:22:23,134 geçebileceğini görmek. 302 00:22:23,218 --> 00:22:25,303 Yiyecek, oyuncak gibi şeylerle 303 00:22:25,387 --> 00:22:28,431 deliklerden geçmeleri için akıllarını çelebiliriz. 304 00:22:34,062 --> 00:22:36,606 18 SANTİMETRE 305 00:22:43,530 --> 00:22:45,281 Büyük delikler sorun değil. 306 00:22:48,034 --> 00:22:50,537 Ama Bruce deliğin boyutunu küçülttükçe 307 00:22:50,620 --> 00:22:53,873 bu konudaki gerçek ustalıklarını göstermeye başlıyorlar. 308 00:22:53,957 --> 00:22:56,292 15 SANTİMETRE 309 00:22:57,001 --> 00:22:59,504 Her şey bıyıkla başlıyor. 310 00:23:01,047 --> 00:23:04,259 Bıyık konusunda çok ilginç bir adaptasyon geçirmişler. 311 00:23:04,342 --> 00:23:08,471 Bilindiği üzere uzun, kıl benzeri bir yapıları var. 312 00:23:08,555 --> 00:23:12,517 Her biri bir sinir demetine bağlı. 313 00:23:12,600 --> 00:23:17,230 Bıyıkların ne ile temas ettiğine dair beyne bilgi gönderiyorlar. 314 00:23:17,313 --> 00:23:19,816 Çoğu insan çenedeki bıyıkları bilir 315 00:23:19,899 --> 00:23:22,235 ama kaşlarında da bıyık vardır. 316 00:23:22,318 --> 00:23:27,574 İnsanlar ön patilerinin arkasında bıyık olduğunu da bilmezler. 317 00:23:27,657 --> 00:23:33,246 Bunlar dokunma yoluyla çevreyle ilgili bilgi sağlayacak şekilde evrildi. 318 00:23:34,831 --> 00:23:36,458 Bıyıklar ne işe mi yarıyor? 319 00:23:36,541 --> 00:23:39,794 Ne kadar küçük bir delikten geçebileceklerini söylüyor. 320 00:23:39,878 --> 00:23:41,296 10 SANTİMETRE 321 00:23:44,424 --> 00:23:46,885 Gerisini esnek iskeletleri hallediyor. 322 00:23:48,428 --> 00:23:49,762 Klavikula 323 00:23:49,846 --> 00:23:53,308 ya da köprücük kemikleri kemiğe bağlı değil. Kasın içinde. 324 00:23:54,058 --> 00:23:56,686 Her yerde çift eklemli olmak gibi. 325 00:23:58,688 --> 00:24:04,903 Bu deneyde gördüğünüz üzere deliği giderek küçültmemize rağmen 326 00:24:04,986 --> 00:24:09,699 bu büyük kedilerin delikten geçebildiğini görmek 327 00:24:09,782 --> 00:24:11,326 oldukça şaşırtıcı. 328 00:24:14,913 --> 00:24:18,917 Ama kedi kilo alınca bıyıkları uzamıyor. 329 00:24:20,251 --> 00:24:25,006 Bıyıkları, normal, sağlıklı bedene sahip bir kedinin 330 00:24:25,089 --> 00:24:27,717 genişliğinde olacak şekilde evrimleşmiş. 331 00:24:28,468 --> 00:24:33,181 Burada da kedilerdeki aşırı kilo ve şişmanlık sorunu devreye giriyor. 332 00:24:33,264 --> 00:24:36,643 Birçok kedi obez ve bu büyük bir sorun. 333 00:24:37,310 --> 00:24:39,521 Bıyıkları fazla kilolu bir kedinin 334 00:24:39,604 --> 00:24:43,233 vücut ölçülerine uyum sağlayamıyor. 335 00:24:45,360 --> 00:24:48,655 Birleşik Devletler'deki kedilerin yüzde 59'u çok kilolu. 336 00:24:49,405 --> 00:24:52,158 Bu yüzden doğru beslemek çok önemli. 337 00:24:55,495 --> 00:24:59,165 Kedilerimizin vahşi akrabaları yemek için çabalamak zorunda. 338 00:24:59,916 --> 00:25:01,709 Zayıf kalmakta zorlanmıyorlar. 339 00:25:03,086 --> 00:25:05,588 Kedilerimiz pek öyle değil. 340 00:25:06,381 --> 00:25:08,049 Onu tartmak ister misin? 341 00:25:09,968 --> 00:25:11,261 Hile yok. 342 00:25:12,011 --> 00:25:15,807 Sürekli ve hızlı bir şekilde yemek yiyorsanız 343 00:25:16,391 --> 00:25:19,018 mideniz size "Bekle, bu çok fazla" diyemeden 344 00:25:19,102 --> 00:25:21,938 boğazınızdan çok şey geçirmiş olursunuz. 345 00:25:22,021 --> 00:25:25,316 Kediler için de aynı şekilde. Yapacak bir şeyleri olmalı. 346 00:25:25,400 --> 00:25:27,860 Kedi oyuncağı, 347 00:25:27,944 --> 00:25:31,364 etkileşimli yemlik gibi içinde yemek olduğunu bildikleri, 348 00:25:31,447 --> 00:25:33,116 uğraşacak bir şey olmalı. 349 00:25:33,741 --> 00:25:35,451 Bunun için çabalamalısın. 350 00:25:36,578 --> 00:25:41,457 Ayrıca sahibinin ne yediğine bakmaksızın kedilerin et yemesi gerekir. 351 00:25:43,126 --> 00:25:45,044 Kediler mecburen etoburdur. 352 00:25:45,128 --> 00:25:48,881 Et yemek zorundalar çünkü sadece etin içinde bulunan 353 00:25:48,965 --> 00:25:51,342 bazı aminoasitleri sentezleyemiyorlar. 354 00:25:52,135 --> 00:25:55,430 O yüzden lütfen kedinizi et ağırlıklı besleyin. 355 00:25:55,513 --> 00:25:58,266 Besin değerleri açısından tam ve dengeli olmalı 356 00:25:58,349 --> 00:26:00,560 ama lütfen vejetaryen yapmayın. 357 00:26:03,730 --> 00:26:08,151 Kedinizi sağlıklı ve mutlu tutmak bir yaşam biçimi olabilir. 358 00:26:14,699 --> 00:26:18,453 Japonya'da bir doktor kedilerle o kadar çok vakit geçiriyor ki 359 00:26:18,953 --> 00:26:21,998 ona Kedi Gurusu diyorlar. 360 00:26:23,291 --> 00:26:26,044 DOKTOR YUKI HATTORI TOKYO KEDİ SAĞLIĞI MERKEZİ 361 00:26:26,127 --> 00:26:27,128 KEDİ GURUSU 362 00:26:29,672 --> 00:26:33,926 Kediler hassas hayvanlardır. 363 00:26:34,010 --> 00:26:36,512 Kedileri sevmeyen insanlar genelde 364 00:26:36,596 --> 00:26:41,726 kedilerin ne düşündüğünü anlamayan insanlar. 365 00:26:43,269 --> 00:26:48,149 Doktor Yuki 10.000'lerce saatini kedileri inceleyerek geçirdi. 366 00:26:49,567 --> 00:26:53,738 Dillerindeki ince nüansı çözmeye çalışıyor. 367 00:26:54,739 --> 00:26:57,909 Bir kediye, gözlerine, kulaklarına, 368 00:26:57,992 --> 00:27:01,537 kuyruk sallayışlarına bakar, onları gözlemlerseniz 369 00:27:01,621 --> 00:27:02,914 hislerini anlarsınız. 370 00:27:06,417 --> 00:27:10,588 Bir kedinin gözleri açık ve kulakları yukarıdaysa rahat demektir. 371 00:27:11,422 --> 00:27:16,260 Gözlerini kısıp kulaklarını indirirse agresifleşiyordur. 372 00:27:16,761 --> 00:27:21,766 Gözleri açık ama kulakları gerideyse kendini savunmaya hazırlanıyordur. 373 00:27:22,392 --> 00:27:27,647 Dişlerini gösteriyorsa da saldırıya hazır demektir. 374 00:27:28,731 --> 00:27:31,401 Bir kedinin yüzünü okumak sezgisel olabilir. 375 00:27:32,110 --> 00:27:34,278 Kuyruğu ise daha gizemlidir. 376 00:27:35,279 --> 00:27:37,657 Kuyruk hareketlerinin farklı anlamları var. 377 00:27:37,740 --> 00:27:43,287 Bir köpek kuyruğunu sallıyorsa mutlu olduğu söylenir. 378 00:27:43,371 --> 00:27:45,039 Bu, kedi için geçerli değil. 379 00:27:46,332 --> 00:27:49,085 Bir kedi kuyruğunu sallıyorsa sinirlidir. 380 00:27:50,128 --> 00:27:53,423 Ama düz tutuyorsa çok mutlu demektir. 381 00:27:54,507 --> 00:27:58,010 Eve geldiğimde kedi bana doğru 382 00:27:58,094 --> 00:28:03,558 kuyruğu dik bir şekilde geliyorsa iyi bir ruh hâlinde demektir. 383 00:28:03,641 --> 00:28:08,187 Şunu diyor. "Eve hoş geldin. Neredeydin? Seni özledim." 384 00:28:09,147 --> 00:28:13,568 Kuyruklarının ucu kalkıyorsa ilgisini çekmişsiniz demektir. 385 00:28:15,027 --> 00:28:17,655 Kedi kuyruğunu bacaklarının arasına sokuyorsa 386 00:28:17,739 --> 00:28:20,658 korkuyor ve boyun eğmiş görünmek istiyordur. 387 00:28:21,576 --> 00:28:27,165 Tüm tüyleri diken diken olduysa dehşete düşmüş demektir. 388 00:28:27,248 --> 00:28:30,543 Kuyruğu kabardıysa gerçekten korkmuş demektir. 389 00:28:34,797 --> 00:28:39,385 Bu şifreli mesajları anlayan herkes bir kediyi anlayabilir. 390 00:28:40,928 --> 00:28:43,931 Bazen sadece dinlemek de işe yarar. 391 00:28:46,017 --> 00:28:50,438 Bir kedi duygularını ifade etmek için 20 farklı ses kullanır. 392 00:28:51,272 --> 00:28:53,983 Bir şey istediklerinde çıkardıkları sesler var. 393 00:28:56,736 --> 00:28:59,238 Mutlu olduklarında çıkardıkları sesler var. 394 00:29:04,118 --> 00:29:08,122 Bunlar uyarı sesleri. "Çok yaklaşma." 395 00:29:10,082 --> 00:29:10,917 Bu da 396 00:29:12,585 --> 00:29:14,587 bir saldırı sesi. 397 00:29:15,922 --> 00:29:20,593 Ama diğer kedilerden ziyade insanlarla çok daha fazla konuşurlar. 398 00:29:22,094 --> 00:29:27,266 İnsanlarla yaşayan kediler çok miyavlıyor. 399 00:29:28,267 --> 00:29:30,728 Bir kez yüksek sesle miyavladığında 400 00:29:30,812 --> 00:29:33,773 genellikle bir şey istediği anlamına gelir. 401 00:29:33,856 --> 00:29:36,484 "Acıktım ama kâsemde yemek yok." 402 00:29:36,567 --> 00:29:39,779 "Su istiyorum." "Lütfen kapıyı aç." 403 00:29:40,530 --> 00:29:44,951 En gizemli şifreli mesajlarsa mırlamada saklı. 404 00:29:46,160 --> 00:29:49,705 Bir kedi boğazından ses çıkardığında çok iyi hissediyordur. 405 00:29:51,290 --> 00:29:54,710 Mest olmuş ya da büyülenmiş gibi. 406 00:29:54,794 --> 00:29:57,463 Çıkardığı ses bu. 407 00:29:58,881 --> 00:30:00,842 Şaşırtıcı yeni bir araştırma göre 408 00:30:00,925 --> 00:30:04,554 mırıltılarını bilinçaltımıza girmek için kullanıyorlar. 409 00:30:08,015 --> 00:30:10,852 Bir bebeğin ağladığında çıkardığı ses frekansıyla 410 00:30:11,477 --> 00:30:16,732 örtüşen bir frekansta ses çıkarabiliyorlar. 411 00:30:19,944 --> 00:30:24,574 Bir bebek ağladığında frekans ya da ses dalgalarının boyu 412 00:30:25,116 --> 00:30:28,035 400 ila 600 hertz arasında oluyor. 413 00:30:29,412 --> 00:30:31,873 İlgimizi çekmeyi amaçlayan bir ses. 414 00:30:33,249 --> 00:30:36,544 Modern kediler bu frekansı taklit eden 415 00:30:36,627 --> 00:30:40,840 ve mırlamalarının içinde gizli tiz bir miyav sesi geliştirdiler. 416 00:30:44,051 --> 00:30:46,470 Kediler insanların görmezden gelmekte 417 00:30:46,554 --> 00:30:49,599 zorlanacakları bir ses çıkarmak üzere evrimleştiler. 418 00:30:53,060 --> 00:30:56,188 Bu da görünüşe göre sahibinin kediye bakma konusundaki 419 00:30:56,272 --> 00:31:00,318 annelik veya babalık içgüdüsüne dokunuyor. 420 00:31:01,986 --> 00:31:04,655 Onlara bakmamızı sağlamak üzere evrimleştiler. 421 00:31:06,073 --> 00:31:10,202 Ama bizi dinlemelerini sağlamak için yapabileceğimiz şeyler var. 422 00:31:12,330 --> 00:31:17,627 Kedilere öğrettiğimiz ilk ve en basit komut bizi takip etmeleri. 423 00:31:17,710 --> 00:31:23,466 Böylece onlardan kaçıp gelmelerini söylediğimizde geliyorlar. 424 00:31:24,550 --> 00:31:29,263 Basit komutları tekrar ederek öğretmeye klasik koşullanma deniyor. 425 00:31:30,723 --> 00:31:35,978 Klasik koşullanmanın klasik örneği Pavlov'dur. 426 00:31:37,855 --> 00:31:43,653 Doktor Ivan Pavlov bu keşfiyle 1904'te Nobel Fizyoloji Ödülü'nü kazandı. 427 00:31:45,488 --> 00:31:47,657 Öğrendiği şey şuydu. 428 00:31:47,740 --> 00:31:52,370 Köpek maması verirken zil çalarsan 429 00:31:52,453 --> 00:31:55,957 birkaç tekrardan sonra zil sesi 430 00:31:56,040 --> 00:31:58,292 köpeğin salya akıtmasına neden oluyor. 431 00:31:58,376 --> 00:32:01,587 Yani köpek zili duyunca 432 00:32:01,671 --> 00:32:04,465 yemeğin geleceğine şartlanıyor. 433 00:32:04,548 --> 00:32:06,801 Klasik koşullanma bu. 434 00:32:07,551 --> 00:32:10,471 Kediler için tıkırtı eğitimi iyi bir başlangıç. 435 00:32:11,973 --> 00:32:13,766 Bir tık sesi yapıp 436 00:32:13,849 --> 00:32:16,560 birkaç saniye sonra kediye yemek verirseniz 437 00:32:16,644 --> 00:32:18,562 kedi "Hey" der. 438 00:32:18,646 --> 00:32:22,274 "Tık sesini her duyduğumda özel yiyeceğimden yiyorum." 439 00:32:22,358 --> 00:32:25,069 O zaman o tık sesi anlamlı olur. 440 00:32:26,946 --> 00:32:30,449 Kediler çabuk sıkılır, o yüzden eğitimi kısa tutun. 441 00:32:32,076 --> 00:32:35,579 Şahsen ben olsam bir ila beş dakika arasında tutardım. 442 00:32:35,663 --> 00:32:38,249 Ben… Yani bu 443 00:32:39,125 --> 00:32:41,669 beş dakika sürerse müthiş olur. 444 00:32:41,752 --> 00:32:45,840 Kedi sahiplerine "30 ila 60 saniye arası harika!" diyorum. 445 00:32:45,923 --> 00:32:47,466 "Başardık." Anlıyor musun? 446 00:32:47,550 --> 00:32:50,302 Kedin daha fazlasını yapabiliyorsa çok iyi. 447 00:32:51,012 --> 00:32:52,722 Sabırlı olmak önemli. 448 00:32:53,514 --> 00:32:55,766 Tüm kediler aynı şekilde tepki vermez. 449 00:32:57,018 --> 00:32:59,311 Çünkü tüm kediler farklıdır. 450 00:33:00,479 --> 00:33:04,483 Araştırmalarımızda birçok kedi davranışında 451 00:33:04,567 --> 00:33:07,361 çok fazla bireysel değişken olduğunu görüyoruz. 452 00:33:07,445 --> 00:33:13,784 Kedilerin insanlara verdiği tepkiler ve sosyallikleri çok farklı. 453 00:33:15,286 --> 00:33:17,913 Her kedi süperstar değildir. 454 00:33:20,499 --> 00:33:23,711 Dasha yıllar süren eğitim sayesinde bu noktaya geldi. 455 00:33:26,922 --> 00:33:30,468 Diğer Savitsky kedileri çalışmalarına hâlâ devam ediyor. 456 00:33:35,389 --> 00:33:38,684 Her kedi özel numaralar yapamaz. 457 00:33:38,768 --> 00:33:43,355 Neler yapabileceğini anlamak için kediyi gözlemlemeli 458 00:33:43,439 --> 00:33:46,317 ve güçlü yanlarına göre bir şeyler öğretmelisin. 459 00:33:48,486 --> 00:33:51,238 Hayvanların doğuştan bir mizaçları vardır. 460 00:33:54,533 --> 00:33:57,161 Bu mizaç yaşamları boyunca 461 00:33:57,244 --> 00:34:01,415 gelişecek olan kişiliklerinin ilk yapı taşlarıdır. 462 00:34:01,499 --> 00:34:04,710 Tüm kedilerimizin farklı kişilikleri var. 463 00:34:04,794 --> 00:34:10,758 Senin onlara uyum sağlamanız gerek. Onlar sana uyum sağlamaz. 464 00:34:10,841 --> 00:34:13,344 Bu onların işi değil. Senin işin. 465 00:34:13,427 --> 00:34:15,387 Onlar için 466 00:34:16,305 --> 00:34:18,265 en iyi olanı seçmelisin. 467 00:34:19,600 --> 00:34:22,561 Daha üç günlük kedilerde bile 468 00:34:22,645 --> 00:34:24,730 diğer yavrularla aralarında 469 00:34:24,814 --> 00:34:27,608 bazı farklılıklar olduğunu görüyoruz. 470 00:34:31,153 --> 00:34:35,157 İnsanlarda olduğu gibi. Bazısının bilgisayarla arası iyidir. 471 00:34:35,241 --> 00:34:38,244 Bazısı harika bir balerin olabilir. 472 00:34:38,327 --> 00:34:42,206 Bir balerine bilgisayar öğretmezsin. 473 00:34:45,292 --> 00:34:46,919 Eddy, buraya gel. Eddy. 474 00:34:49,630 --> 00:34:54,093 Savitsky'ler yıldızlarını bu harika hareketleri yapmaya zorlamıyor. 475 00:34:55,636 --> 00:34:59,181 Heykelini kayanın içinde bulan bir heykeltıraş gibi 476 00:34:59,807 --> 00:35:03,352 her kedinin potansiyelini ortaya çıkarmasına izin veriyorlar. 477 00:35:06,188 --> 00:35:09,775 Bu Asia. O bir diva. 478 00:35:11,527 --> 00:35:14,196 Gösteri yapıp yapmayacağını bilemezsin. 479 00:35:15,781 --> 00:35:17,158 Asla bilemezsin. 480 00:35:17,241 --> 00:35:20,077 Biraz zor biri. 481 00:35:20,161 --> 00:35:23,581 Ama yaptığı numaralar gerçekten harika. 482 00:35:23,664 --> 00:35:25,583 Yani bu riske değerdi. 483 00:35:28,002 --> 00:35:32,298 13 yaşındaki takımın kıdemli üyesi hayranların favorisi. 484 00:35:33,591 --> 00:35:34,800 Bu Chupa. 485 00:35:35,384 --> 00:35:40,764 Başlarda onu eğitmek çok zordu, çok uğraştırdı. 486 00:35:40,848 --> 00:35:43,601 Olayı hiç anlamadı. 487 00:35:43,684 --> 00:35:47,605 Ama birkaç ay geçti ve bir anda oldu. 488 00:35:49,148 --> 00:35:51,817 Şimdi harika bir öğrenci. 489 00:35:53,319 --> 00:35:56,739 Yaşlı kedilere de kesinlikle numara yapmak öğretilebilir. 490 00:35:58,991 --> 00:36:03,287 En yeni üyeleri Eddy biraz farklı şekilde yetiştirildi. 491 00:36:04,663 --> 00:36:06,040 Eddy bir kız ismi. 492 00:36:07,374 --> 00:36:10,419 Köpeklerle büyüdü, bu yüzden hayatının çoğunda 493 00:36:10,502 --> 00:36:14,590 köpeklerinkine benzer alışkanlıkları ve davranışları vardı. 494 00:36:16,800 --> 00:36:21,805 Yaşam deneyiminin kedinin davranışlarını etkilediğini biliyoruz. 495 00:36:22,514 --> 00:36:26,477 Ayrıca kedinin ne kadar sosyal olduğunu da etkiliyor. 496 00:36:30,648 --> 00:36:32,107 Geçmişi yüzünden 497 00:36:32,191 --> 00:36:35,236 Savitsky'ler Eddy'yi biraz farklı eğitiyor. 498 00:36:38,697 --> 00:36:40,658 Her şeyi tersten yapıyor. 499 00:36:42,493 --> 00:36:46,330 Sırf beyinleri buna uygun olmadığı için diğer kedilerin yapamadığı 500 00:36:46,413 --> 00:36:50,000 gerçekten çılgınca şeyler yapıyor. 501 00:36:51,335 --> 00:36:53,170 Eddy zıplamayı da seviyor. 502 00:36:54,338 --> 00:36:57,508 Ona en zor numaralarından birini öğretiyorlar. 503 00:36:58,676 --> 00:37:02,054 Şu an kâğıt bir çemberden atlama üzerinde çalışıyor. 504 00:37:06,558 --> 00:37:10,980 Bence bu onları sosyalleştirmekten sonra yapabileceğiniz 505 00:37:11,063 --> 00:37:14,441 en zorlu numara 506 00:37:14,525 --> 00:37:19,196 çünkü bir kediye duvara atlamasını öğretiyorsunuz. 507 00:37:21,031 --> 00:37:26,453 Zaman alıyor, çok çalışmak gerekiyor, çok kâğıt harcıyorsunuz. 508 00:37:27,830 --> 00:37:29,957 Hâlâ çalışıyoruz. 509 00:37:30,624 --> 00:37:32,626 Eddy, atla. 510 00:37:42,803 --> 00:37:44,722 Biraz daha çalışmak gerekecek. 511 00:37:49,101 --> 00:37:53,272 Ama Savitsky'ler Eddy'yi nasıl motive edeceklerini öğreniyorlar. 512 00:37:56,608 --> 00:37:59,778 Farklı kediler farklı ödüllerle motive oluyor. 513 00:38:02,281 --> 00:38:06,243 Oldukça basit görünse de birçok yeni kedi sahibi yanlış anlıyor. 514 00:38:08,078 --> 00:38:13,125 Bence kedileri motive etmek için yanlış şeyler kullanıyorlar. 515 00:38:15,544 --> 00:38:19,131 Kediler diğer evcil hayvanlara göre daha seçicidir. 516 00:38:19,214 --> 00:38:21,508 Her zaman yemekle motive olmazlar. 517 00:38:23,635 --> 00:38:28,098 Kedilerin çoğunun aslında sosyal ödülleri tercih ettiğini bulduk. 518 00:38:28,182 --> 00:38:31,810 Kristyn ne istedikleri konusunda kapsamlı bir araştırma yaptı. 519 00:38:33,103 --> 00:38:34,605 Kedilere seçenek sunuyor. 520 00:38:34,688 --> 00:38:36,648 Ya en sevdikleri oyuncak 521 00:38:36,732 --> 00:38:38,400 ya en sevdikleri koku 522 00:38:38,484 --> 00:38:40,069 ya en sevdikleri yemek 523 00:38:40,152 --> 00:38:41,528 ya da sahipleri. 524 00:38:52,081 --> 00:38:55,793 Çoğunlukla sahiplerini seçiyorlar. 525 00:38:57,002 --> 00:38:58,837 Bence seni seviyor. 526 00:38:59,296 --> 00:39:01,924 Midesinin değil, kalbinin sesini dinliyor. 527 00:39:03,217 --> 00:39:06,595 Peki bu, kedilerin bizi sevdiğinin kanıtı mı? 528 00:39:06,678 --> 00:39:09,598 Kedilerin bizi sevip sevmediği çok soruluyor. 529 00:39:09,681 --> 00:39:14,728 Sevgi çok karmaşık bir duygu. İnsanlarda bile. 530 00:39:14,812 --> 00:39:18,065 Biri seni sevdiğini söyleyip farklı davranabilir. 531 00:39:20,901 --> 00:39:24,488 Bu soruyu cevaplamak ve insanla kedi ilişkisinin 532 00:39:24,571 --> 00:39:26,240 gerçek doğasını anlamak için 533 00:39:26,323 --> 00:39:28,909 en başa dönmemiz gerekiyor. 534 00:39:34,373 --> 00:39:38,293 Tarihçiler yıllarca dostluğumuzun yaklaşık 4.000 yıl önce 535 00:39:38,377 --> 00:39:40,295 Mısır'da başladığına inanıyordu. 536 00:39:43,090 --> 00:39:46,343 Ama yeni bir buluş her şeyi değiştirdi. 537 00:39:48,303 --> 00:39:52,516 DOKTOR EVA MARIA GIEGL, PALEONTOLOJİST JACQUES MONOD ENSTİTÜSÜ 538 00:39:53,100 --> 00:39:54,810 10.000 yıl önce 539 00:39:55,310 --> 00:39:58,772 yani Neolitik Çağ'dan önce Kıbrıs'ta hiç kedi yoktu. 540 00:39:58,856 --> 00:40:01,150 KIBRIS 541 00:40:01,233 --> 00:40:04,528 Kıbrıs, uygarlığın beşiğine yakın bir konumda bulunan 542 00:40:04,611 --> 00:40:06,780 ve arkeologların yakın zamanda 543 00:40:06,864 --> 00:40:10,701 büyük bir keşif yaptığı Akdeniz'deki küçük bir ada. 544 00:40:12,244 --> 00:40:15,164 Neolitik dönemden kalma bir çocuk mezarı buldular. 545 00:40:15,247 --> 00:40:18,375 Bu mezarda bir de kedi iskeleti vardı. 546 00:40:19,877 --> 00:40:23,881 Doktor Eva Maria kaç yıllık olduğunu öğrenmek için DNA'sını kullandı. 547 00:40:24,798 --> 00:40:27,176 Böylece bu, insanla kedi ilişkisinin 548 00:40:27,259 --> 00:40:29,428 bilinen en eski kanıtı oldu. 549 00:40:30,429 --> 00:40:32,723 MİLATTAN SONRA 1000 550 00:40:32,806 --> 00:40:36,977 En az 10.000 yıldır birlikte olduğumuzu kanıtladı. 551 00:40:37,060 --> 00:40:39,313 MİLATTAN ÖNCE 8000 552 00:40:39,396 --> 00:40:41,982 Bu kedi denizde yüzmedi. 553 00:40:43,192 --> 00:40:48,655 Demek ki insanlar bu kediyi gemilerine alıp Kıbrıs'a götürdü. 554 00:40:48,739 --> 00:40:52,743 Yani bu bölgede o dönemde bir şeyler oldu. 555 00:40:53,827 --> 00:40:55,913 Olan şuydu, tarıma başlandı. 556 00:40:57,456 --> 00:41:00,667 İnsanlar ekin yetiştirmeye, tahıl depolamaya başladılar 557 00:41:00,751 --> 00:41:03,587 ve yaban kedileri bir fırsat gördü. 558 00:41:05,214 --> 00:41:08,592 Bu tahıl ambarları kemirgenleri çekmiş olmalı. 559 00:41:08,675 --> 00:41:11,220 Bu da ilk çiftçiler için bir felaketti. 560 00:41:11,303 --> 00:41:13,305 O yüzden kediler de 561 00:41:14,431 --> 00:41:16,934 kemirgenleri haklayıp bir adım öne geçti. 562 00:41:17,893 --> 00:41:22,022 Bu muhtemelen yaban kedileriyle 563 00:41:22,105 --> 00:41:24,650 insanlar arasındaki ilişkinin başlangıcıydı. 564 00:41:25,484 --> 00:41:28,111 Oradan sonra da bu ilişki büyüdü. 565 00:41:29,613 --> 00:41:31,323 Mısırlılar kedilere tapar. 566 00:41:31,907 --> 00:41:34,743 Mumyalanmış milyonlarca kedi vardır. 567 00:41:34,826 --> 00:41:40,666 Mısır ikonografisinde heykeller, her türlü kedi tasviri var. 568 00:41:41,583 --> 00:41:46,588 Soyluların sandalyesini görüyorsun, genelde kadın soyluların 569 00:41:47,422 --> 00:41:50,050 ve onun altında da küçük bir kedi oluyor. 570 00:41:51,385 --> 00:41:56,056 Bu bize kedinin eve girdiğini gösteriyor. 571 00:41:56,682 --> 00:41:59,059 Ev kedisi olma yolundaymış. 572 00:42:00,102 --> 00:42:02,062 Nereye gidersek gidelim geldiler. 573 00:42:04,273 --> 00:42:05,399 Genelde gemiyle. 574 00:42:07,442 --> 00:42:14,157 Kediler muhtemelen en çok gemiler aracılığıyla yayıldılar. 575 00:42:15,117 --> 00:42:17,661 Kemirgenler gemiye bindi, kediler takip etti. 576 00:42:17,744 --> 00:42:22,874 Muhtemelen limandan kedisiz ayrılan tek bir gemi bile yoktu. 577 00:42:23,375 --> 00:42:29,590 Felis catus dünyadaki tüm kıtalara bu şekilde ulaştı. 578 00:42:33,427 --> 00:42:39,391 Kediler gemilerde o kadar önemliydi ki 1975'e kadar İngiliz Donanması'nda 579 00:42:39,474 --> 00:42:42,769 gemide bir kedinin olması zorunluydu. 580 00:42:43,687 --> 00:42:45,439 Sadece İngilizler değil. 581 00:42:45,522 --> 00:42:48,775 KEDİ HABERLERİ HERMAN ASKERE YAZILIYOR 582 00:42:50,694 --> 00:42:54,114 Dikkat Bay Sahil Güvenlik. Kedi Herman kol geziyor. 583 00:42:54,197 --> 00:42:58,035 Baltimore'da Herman'ın parmak izi ya da pati izi alındı. 584 00:42:58,118 --> 00:43:00,537 Böylece Sahil Güvenlik kartı alabilir. 585 00:43:02,914 --> 00:43:04,333 Bu gerçek. 586 00:43:05,500 --> 00:43:09,504 Kedi Herman gerçekten Amerika Sahil Güvenlik mensubuydu. 587 00:43:11,340 --> 00:43:15,552 Ama tarih kedilere karşı her zaman iyi davranmadı. 588 00:43:25,270 --> 00:43:27,689 Kara kedi ve kara büyü hikâyeleri, 589 00:43:28,440 --> 00:43:31,401 cadılar ve kazanlar Salem'de başlamadı. 590 00:43:32,110 --> 00:43:33,904 Ya da hatta Transilvanya'da. 591 00:43:34,613 --> 00:43:38,075 Dokuzuncu Gregory adındaki çılgın bir papayla başladı. 592 00:43:38,158 --> 00:43:39,785 DOKUZUNCU GREGORY 593 00:43:39,868 --> 00:43:41,787 Orta Çağ'da kediler 594 00:43:42,788 --> 00:43:44,706 cadılarla ilişkilendirilirdi. 595 00:43:45,374 --> 00:43:47,209 Cadılar aslında 596 00:43:48,168 --> 00:43:54,007 zeki, doğa hakkında çok şey bilen bilge kadınlardı. 597 00:43:54,633 --> 00:44:01,056 Bu bilge kadınlar evi temiz tutmanın insanı sağlıklı kılacağını biliyorlardı. 598 00:44:01,890 --> 00:44:04,059 Evi süpürgeyle temizlediler 599 00:44:04,142 --> 00:44:07,229 ve kemirgenlerden kurtulmak için de kedileri vardı. 600 00:44:07,312 --> 00:44:10,649 Sonra erkeklerin hâkim olduğu 601 00:44:11,858 --> 00:44:13,235 kilise onları 602 00:44:13,902 --> 00:44:15,696 bir tehlike olarak gördü. 603 00:44:15,779 --> 00:44:18,824 Kilise de onlardan kurtulmaya çalıştı. 604 00:44:19,908 --> 00:44:25,080 Papalık engizisyonunda şeytanlaştırıldı ve Avrupa'da kedi nüfusu yok edildi. 605 00:44:26,832 --> 00:44:30,919 Bazıları da bunun Kara Ölüm'e katkıda bulunduğunu düşünüyor. 606 00:44:34,589 --> 00:44:37,718 Kara Ölüm yani veba 607 00:44:37,801 --> 00:44:41,722 kemirgenlerden, pirelerden bulaştı. 608 00:44:42,806 --> 00:44:45,726 Pireler de kemirgenlerin kürkündeydi. 609 00:44:47,227 --> 00:44:50,313 Daha az kedi olunca veba kontrolden çıktı. 610 00:44:53,483 --> 00:44:56,027 Neyse ki bu karanlık zamanlarda bile 611 00:44:56,111 --> 00:44:59,740 bazı insanlar kedilerle bağ kurmaya devam etti. 612 00:45:02,784 --> 00:45:05,871 İSKOÇYA 613 00:45:10,709 --> 00:45:14,379 Bugün bile hâlâ evrilen bir ilişki. 614 00:45:19,134 --> 00:45:21,970 Damıtımevlerinde kedilerin bir geçmişi var. 615 00:45:22,721 --> 00:45:25,015 İskoçya'da oldukça geleneksel bir şey. 616 00:45:25,515 --> 00:45:28,810 Perthshire'da bir damıtımevinde Towser diye ünlü bir kedi vardı 617 00:45:28,894 --> 00:45:32,272 ve herhâlde gelmiş geçmiş en ünlü damıtımevi kedisi o. 618 00:45:32,355 --> 00:45:35,609 -Evet, efsanevi bir kedi. -Evet. 619 00:45:35,692 --> 00:45:38,069 Sanırım en ünlü damıtımevi kedisi o. 620 00:45:38,820 --> 00:45:41,323 DREW MCKENSIE LINDORES ABBEY DAMITIMEVİ ORTAĞI 621 00:45:41,406 --> 00:45:43,909 HELEN MCKENSIE LINDORES ABBEY DAMITIMEVİ ORTAĞI 622 00:45:44,785 --> 00:45:47,162 Beş yıl önce Helen ve Drew McKenzie 623 00:45:47,245 --> 00:45:49,164 bu eski geleneği yaşatmak için 624 00:45:49,748 --> 00:45:51,958 iş yerine iki kedi sahiplendi. 625 00:45:54,920 --> 00:45:58,006 Bu manastır 1191'de kuruldu. 626 00:45:59,716 --> 00:46:04,763 William Wallace, Black Earnside Savaşı'nda İngilizleri yenip buraya gelmiş. 627 00:46:08,099 --> 00:46:09,726 Yani büyük bir geçmişi var. 628 00:46:10,393 --> 00:46:12,979 Sanırım geleneği sürdürüyoruz. 629 00:46:13,063 --> 00:46:15,649 Buraya gelen tüm o kedileri düşünürsek… 630 00:46:18,610 --> 00:46:21,446 Siyah erkeğe Rahip John Pençe, 631 00:46:22,823 --> 00:46:25,408 dişi olana da Akşam Duası adını vermişler. 632 00:46:26,409 --> 00:46:28,870 Burada yaşamış keşişlere ithafen. 633 00:46:29,704 --> 00:46:34,709 O keşişler gibi bu kediler de çalışmaya gece başlıyor. 634 00:46:46,429 --> 00:46:49,724 Kedilerin gözleri kafataslarının boyutuna göre çok büyük. 635 00:46:51,601 --> 00:46:54,062 Tapetum lucidum diye bir şeyleri de var. 636 00:46:54,145 --> 00:46:56,898 Gözün arkasındaki bu hücre tabakası 637 00:46:56,982 --> 00:46:59,192 ışığı retinaya geri yansıtıyor 638 00:46:59,943 --> 00:47:03,613 ve düşük ışıkta daha iyi görmelerini sağlıyor. 639 00:47:05,282 --> 00:47:10,287 Aradıkları şey damıtımevinin hijyeni için büyük bir tehlike. 640 00:47:11,663 --> 00:47:15,876 Fareler yüksek miktardaki arpa sebebiyle damıtımevlerinde daima bulunur. 641 00:47:15,959 --> 00:47:18,295 Tabii ki tahıl fareleri çekiyor. 642 00:47:19,588 --> 00:47:24,092 Çok tekniğe girmeden söyleyeyim, maalesef fareler sürekli işer. 643 00:47:24,175 --> 00:47:28,972 Daha net ifade edemezdim ve bu iyi bir şey değil. 644 00:47:30,223 --> 00:47:34,185 Bu zararlıları bulmak için kedilerin yüksek frekansta duyması gerek. 645 00:47:36,021 --> 00:47:39,566 Kedilerin kulakları yaklaşık 180 derece dönebilir. 646 00:47:40,609 --> 00:47:42,736 Yüksek frekansları duyabilirler. 647 00:47:42,819 --> 00:47:47,949 Çünkü aradıkları av bu işitsel aralıkta ses çıkarır. 648 00:47:49,784 --> 00:47:54,748 Böylece avlarını tespit edip yerlerini bulabiliyorlar. 649 00:48:08,595 --> 00:48:10,388 Kediler işlerini iyi yapıyor. 650 00:48:13,975 --> 00:48:18,063 Ama Helen ve Drew tam olarak neyin peşinde olduklarını merak ettiler. 651 00:48:19,981 --> 00:48:23,526 Helen bunu öğrenmek için bir takip cihazı taktı. 652 00:48:26,071 --> 00:48:28,740 GPS verileri Akşam Duası'nın her gece 653 00:48:28,823 --> 00:48:31,743 bir buçuk kilometreden fazla yol katettiğini 654 00:48:31,826 --> 00:48:34,371 ama evden çok uzaklaşmadığını gösteriyordu. 655 00:48:35,622 --> 00:48:38,458 Resmî baş fareci olan Akşam Duası 656 00:48:38,541 --> 00:48:41,127 işine gece ve gündüz devam ediyor. 657 00:48:42,045 --> 00:48:45,006 En aktif olduğu zaman şafak sökmeden hemen öncesi. 658 00:48:45,840 --> 00:48:47,467 Yani kemirgenlerin zamanı. 659 00:48:48,218 --> 00:48:52,138 Kediler alaca karanlık hayvanlardır, tamam mı? 660 00:48:52,222 --> 00:48:55,058 Alaca karanlık hayvanları 661 00:48:55,141 --> 00:49:00,522 sabahın erken saatlerinde ve gün batımında aktif olur. 662 00:49:01,815 --> 00:49:06,277 Bu da kedilerin gecenin köründe neden bu kadar çılgın olduğunu açıklıyor. 663 00:49:07,570 --> 00:49:11,366 Kedilerim biz yattıktan sonra sağa sola koşmaya başlıyorlar. 664 00:49:14,369 --> 00:49:17,706 Yani ani bir enerji patlaması yaşıyorlar. 665 00:49:18,748 --> 00:49:21,751 Biz buna ÇRHEV diyoruz. 666 00:49:21,835 --> 00:49:25,547 ÇILGINCA RASTGELE HAREKET ETME VAKTİ 667 00:49:25,630 --> 00:49:28,717 Şen şakrak sesler çıkarıyorlar, 668 00:49:28,800 --> 00:49:31,886 yere atlayıp oradan oraya zıplıyorlar. 669 00:49:33,304 --> 00:49:35,682 Birbirlerini kovalayıp ses çıkarıyorlar. 670 00:49:35,765 --> 00:49:38,727 Biz uyurken harika vakit geçiriyorlar. 671 00:49:40,770 --> 00:49:42,230 İçgüdüsel bir davranış. 672 00:49:42,313 --> 00:49:45,108 Mesele sirkadiyen ritme dayanıyor. 673 00:49:45,191 --> 00:49:49,529 Bu, atalarımızdan aldığımız bir biyolojik saat. 674 00:49:50,363 --> 00:49:54,451 Bazı kedilerin tuhaf bir gece ritüeli daha var. 675 00:49:55,910 --> 00:49:59,289 Mesela Akşam Duası hediye vermeyi çok seviyor. 676 00:49:59,789 --> 00:50:04,502 Sanırım günde dört, beş şey yakalıyor. 677 00:50:04,586 --> 00:50:09,007 Ama kediler neden sahiplerine hediye getirir? 678 00:50:09,090 --> 00:50:12,260 Yavruları olan bir anne kedi 679 00:50:12,343 --> 00:50:15,764 yavruları için avını geri getiriyor 680 00:50:15,847 --> 00:50:18,975 ve böylece hangi avın uygun olduğunu görüyorlar. 681 00:50:19,059 --> 00:50:22,145 Avlanma konusunda pratik yapmaları için 682 00:50:22,228 --> 00:50:27,025 bir bakıma onlarla hastalıklı bir şekilde oynamalarına izin veriyor. 683 00:50:28,651 --> 00:50:30,987 Sebebi ne olursa olsun bu bir iltifat. 684 00:50:31,738 --> 00:50:33,782 Aileden olduğun anlamına geliyor. 685 00:50:33,865 --> 00:50:36,451 Sabahları terliksiz yürürken 686 00:50:36,534 --> 00:50:39,037 daha kötü olan çok az şey vardır. 687 00:50:41,081 --> 00:50:44,501 Akşam Duası geleneksel görevleri yerine getirirken 688 00:50:44,584 --> 00:50:47,921 Rahip John Pençe'nin ise daha modern bir yaklaşımı var. 689 00:50:48,922 --> 00:50:50,465 Çok rahat. 690 00:50:51,132 --> 00:50:52,801 İnsanları seviyor. 691 00:50:52,884 --> 00:50:57,472 Ziyaretçi merkezinde çok zaman geçiriyor, kendini sevdiriyor. 692 00:50:58,139 --> 00:51:02,143 Rahip John Pençe kız kardeşinin farelerin canına okuduğunun farkında. 693 00:51:02,936 --> 00:51:05,313 Yeteneklerini başka yerlerde kullanıyor. 694 00:51:06,523 --> 00:51:09,818 Rahip John Pençe'nin rolü daha çok bir temsilci gibi. 695 00:51:16,699 --> 00:51:17,951 Evin önünde. 696 00:51:18,034 --> 00:51:21,329 -Akşam Duası evin arkasında. -Arkada zor işi yapıyor. 697 00:51:22,664 --> 00:51:25,041 Akşam Duası içgüdülerini kullanıyor. 698 00:51:25,125 --> 00:51:28,086 Rahip John Pençe, Instagram kullanıyor. 699 00:51:29,504 --> 00:51:32,882 10.000 yıl önce iş ilişkisi olarak başlayan şey 700 00:51:34,008 --> 00:51:36,511 küresel bir takıntıya dönüştü. 701 00:51:40,515 --> 00:51:42,600 Kedilerin internetteki popülerliği 702 00:51:42,684 --> 00:51:46,396 beklenenden gerçekten çok daha fazla. 703 00:51:46,479 --> 00:51:50,024 Bence insanların internete girmesinin en yaygın ikinci nedeni 704 00:51:50,108 --> 00:51:51,401 kedi videosu izlemek. 705 00:51:52,694 --> 00:51:56,948 Kediler 25 milyardan fazla izlenme sayısıyla 706 00:51:59,159 --> 00:52:02,120 internetteki bir numaralı aile dostu şey. 707 00:52:03,913 --> 00:52:08,334 Yapılan yeni bir çalışma kedi videolarının olumlu duyguları artırdığını, 708 00:52:08,418 --> 00:52:10,545 olumsuz duyguları azalttığını buldu. 709 00:52:12,130 --> 00:52:15,508 Başka bir deyişle büyük dozda dopamin salgılatıyorlar. 710 00:52:17,927 --> 00:52:20,847 Bence internet kediseverlerin bir araya gelip 711 00:52:20,930 --> 00:52:24,517 kedileri sevdiği, onlara güldüğü ve kedilerimizin yaptığı 712 00:52:24,601 --> 00:52:26,436 aptalca şeylerle 713 00:52:26,519 --> 00:52:29,564 bağ kurduğu bir yer oldu. 714 00:52:29,647 --> 00:52:31,900 Bize bunu yapma alanı veriyor. 715 00:52:33,943 --> 00:52:36,321 Yaramazlıkları izlemek eğlenceli oluyor. 716 00:52:37,864 --> 00:52:41,534 Ama kendi evinde olduğu zaman hep komik olmuyor. 717 00:52:43,494 --> 00:52:46,122 İstenmeyen bir davranışta bulunduklarında 718 00:52:46,206 --> 00:52:49,042 kedilerin kedilik yaptığını unutmayın. 719 00:52:49,125 --> 00:52:51,502 Onu tezgâhta istemediğinizi bilmiyorlar. 720 00:52:53,213 --> 00:52:56,090 Bir numaralı kural, asla bir kediyi cezalandırma. 721 00:52:57,800 --> 00:53:01,054 Kedin istemediğin bir şey yaptığında 722 00:53:01,137 --> 00:53:02,472 onu cezalandırıyorsan 723 00:53:03,097 --> 00:53:07,143 bunu neden sevmediğinizi anlamıyor, değil mi? 724 00:53:07,227 --> 00:53:09,562 Bu sizi tahmin edilemez kılıyor. 725 00:53:11,022 --> 00:53:14,692 "Birden bağırıp çağırıyorsun. Ne olduğunu anlamıyorum." 726 00:53:16,236 --> 00:53:18,071 Önemli olan pozitiflik. 727 00:53:22,700 --> 00:53:24,911 Kedin istemediğin bir şey mi yapıyor? 728 00:53:24,994 --> 00:53:28,998 Kedinin dikkatini başka yere çekip ona söyle. Ne istediğini söyle. 729 00:53:29,082 --> 00:53:31,918 "Hadi yapalım. Buraya gelip elime dokun." 730 00:53:32,001 --> 00:53:35,880 "Yatağına git. Ne kadar zeki bir kedi." 731 00:53:35,964 --> 00:53:39,050 Kedi de "Evet, gelmiş geçmiş en iyi kedi benim" der. 732 00:53:42,011 --> 00:53:46,140 Kötü alışkanlıklar için klasik koşullanma yeterli değil. 733 00:53:47,642 --> 00:53:53,147 Karşı koşullanma duygusal bir tepkiyi değiştirme sürecidir. 734 00:53:54,357 --> 00:53:57,402 İyi şeyleri, en sevdikleri, 735 00:53:57,485 --> 00:54:00,321 en karşı konulamaz ikramları kullandığınız süreç. 736 00:54:00,822 --> 00:54:04,242 Çok değerli ya da cazip bir şey verdiğinizde 737 00:54:04,325 --> 00:54:08,454 hayvan "Fena değildi, bunu sevdim" diyor. 738 00:54:09,872 --> 00:54:12,333 Müşterilerime hep şu örneği veririm. 739 00:54:12,417 --> 00:54:14,544 Ya evden her çıktığınızda 740 00:54:14,627 --> 00:54:17,964 size kötü şeyler söyleyen sinir bozucu bir komşunuz olsa? 741 00:54:18,464 --> 00:54:21,009 O oradayken dışarı çıkmamaya çalışırsın. 742 00:54:22,302 --> 00:54:25,596 Ama ya her çıktığında sana 1.000 dolar versem? 743 00:54:27,724 --> 00:54:31,019 "Hiç fena değil, onu görmemin bir sakıncası yok" dersin. 744 00:54:31,519 --> 00:54:34,355 Ya günde dört kere görsen ve 4.000 doların olsa? 745 00:54:34,439 --> 00:54:36,941 "Evet, gönder gelsin" dersin. 746 00:54:37,025 --> 00:54:40,445 "O nerede?" O adamı hep görmek istersin, değil mi? 747 00:54:41,154 --> 00:54:43,281 Karşı koşullandırma da böyle. 748 00:54:43,364 --> 00:54:45,283 Olumsuz bir şeyi 749 00:54:45,366 --> 00:54:50,163 önce nötr hâle, sonra olumluya çevirebilirsiniz. 750 00:54:52,790 --> 00:54:56,044 Her ilişki gibi sabır gerekiyor 751 00:54:56,669 --> 00:54:58,671 ama buna değer. 752 00:54:59,380 --> 00:55:02,842 Bazen sana ihtiyaçları olmadığını düşünebilirsin 753 00:55:03,926 --> 00:55:05,595 ama seni yine de istiyorlar. 754 00:55:05,678 --> 00:55:10,725 Bu çok eşsiz, gizemli ve köklü bir ilişki. 755 00:55:11,225 --> 00:55:13,269 Bir kedinin gerçek motivasyonu 756 00:55:13,353 --> 00:55:16,814 diğer hayvanlarınki kadar kolay anlaşılamaz. 757 00:55:18,149 --> 00:55:21,319 Köpekler sahiplerini tanrı olarak görür. 758 00:55:22,153 --> 00:55:24,530 Ama kediler kendilerini tanrı sanır. 759 00:55:26,074 --> 00:55:30,620 Kediler sevmedikleri şeyi yapmazlar. İstedikleri zaman uyurlar. 760 00:55:30,703 --> 00:55:33,164 İstedikleri zaman yer, istedikleri zaman oynarlar. 761 00:55:36,793 --> 00:55:39,837 Bağımsızlıkla kayıtsızlığı karıştırmayın. 762 00:55:40,713 --> 00:55:44,133 Kedilerin soğuk olduğuna, sosyalleşmeyi umursamadığına dair 763 00:55:44,217 --> 00:55:46,219 bir düşüncen varsa 764 00:55:46,302 --> 00:55:49,097 ve onlarla etkileşim kurma zahmetine girmiyorsan 765 00:55:49,180 --> 00:55:52,350 kediyi soğuk olmaya itiyorsun 766 00:55:52,433 --> 00:55:54,602 çünkü onlardan beklediğin de buydu. 767 00:55:55,645 --> 00:55:57,772 Çalışmamızda kişinin davranışının 768 00:55:57,855 --> 00:56:01,567 kedinin davranışını etkilediğini gördük. 769 00:56:02,819 --> 00:56:06,030 Kristyn'in araştırması siz kediye nasıl davranıyorsanız 770 00:56:06,531 --> 00:56:09,492 onun da size öyle davrandığını gösteriyor. 771 00:56:11,035 --> 00:56:15,873 Hatta yaptığı çalışma nasıl hissettiğimizi anlayabildiklerini gösteriyor. 772 00:56:18,209 --> 00:56:21,337 Buna sosyal referans testi deniyor. 773 00:56:21,421 --> 00:56:24,465 Üstünde kâğıt şeritler olan bu vantilatör 774 00:56:24,549 --> 00:56:26,509 kedi için tamamen yeni. 775 00:56:26,592 --> 00:56:30,555 Korkutucu bir şey mi, eğlenceli mi bir şey mi, bilmiyor. 776 00:56:30,638 --> 00:56:34,183 Testin mantığı kişinin gösterdiği duygusal tepkilere 777 00:56:34,267 --> 00:56:36,269 kedinin vereceği karşılığı görmek. 778 00:56:37,019 --> 00:56:38,646 Carl, bu korkunç! 779 00:56:39,689 --> 00:56:41,732 Carl, bu korkunç, değil mi? 780 00:56:42,525 --> 00:56:44,026 Olamaz! 781 00:56:44,110 --> 00:56:46,863 Olamaz! Aman tanrım! 782 00:56:47,738 --> 00:56:48,823 Şuna bak! 783 00:56:48,906 --> 00:56:52,785 Vantilatörden korkmuş gibi yaptığında Carl saklanmaya çalışıyor. 784 00:56:55,746 --> 00:56:57,457 Fan korkutucu mu? 785 00:56:58,249 --> 00:57:02,670 Hızlıca başa sarıp tavrını değiştiriyor. İkinci tur vakti. 786 00:57:06,466 --> 00:57:08,593 Vantilatörün karşısında mutlu olunca 787 00:57:08,676 --> 00:57:11,762 kedinin duygularımı anlayıp anlayamadığını göreceğiz. 788 00:57:16,893 --> 00:57:19,854 Bak. Ne güzel bir vantilatör. 789 00:57:21,397 --> 00:57:23,274 Ne kadar iyi bir vantilatör. 790 00:57:23,357 --> 00:57:27,069 Vantilatör hakkında güzel konuştuğunda, korkmadığında 791 00:57:27,153 --> 00:57:29,113 Carl daha güvenli görünüyor. 792 00:57:29,697 --> 00:57:31,699 Şu kâğıtlara bak. 793 00:57:33,159 --> 00:57:34,243 Bak. 794 00:57:35,119 --> 00:57:37,538 Vantilatör artık bir tehdit değil. 795 00:57:38,289 --> 00:57:39,749 Artık korku yok. 796 00:57:42,919 --> 00:57:44,295 Sadece Carl değil. 797 00:57:46,005 --> 00:57:50,510 Kedilerin yüzde 79'u sahiplerinden duygusal tavsiyeler ister. 798 00:57:51,969 --> 00:57:54,639 Bilim insanları için bu bir başka buluş. 799 00:57:57,350 --> 00:58:01,312 Görünüşe göre kediler hislerimizi hissetme konusunda uzman. 800 00:58:03,773 --> 00:58:05,816 İyi de olsa kötü de olsa. 801 00:58:06,901 --> 00:58:11,739 Moralin bozuksa ve kedileri eğitmeye gidiyorsan vazgeç. 802 00:58:11,822 --> 00:58:13,866 Oraya gitme. 803 00:58:13,950 --> 00:58:17,578 Her şeyi hissediyorlar ve daha da kötüleştiriyorlar. 804 00:58:18,120 --> 00:58:19,288 Asia, buraya gel. 805 00:58:22,750 --> 00:58:26,796 Uyum sağlamak ve hayatta kalmak için empati kurmayı öğrendiler. 806 00:58:28,214 --> 00:58:31,008 Çevrenizdeki insanlara bakıp 807 00:58:31,092 --> 00:58:36,639 bilgi toplayabilmenin evrimsel bir avantajı var. 808 00:58:36,722 --> 00:58:40,226 Kimsenin tepkisini okuyamıyorsan 809 00:58:40,977 --> 00:58:45,189 muhtemel tehlikeli bir şeye nasıl tepki vereceğine dair 810 00:58:45,273 --> 00:58:49,151 bir sürü bilgiden kendini yoksun bırakmış oluyorsun. 811 00:58:50,361 --> 00:58:53,698 Kedilerin duygularımızı anladığının ortaya çıkması 812 00:58:53,781 --> 00:58:57,410 herkesin beklediğinden çok daha büyük bir gelişmeye yol açtı. 813 00:59:01,581 --> 00:59:04,959 Japonya'dan Doktor Saho Takagi bir şey fark etti. 814 00:59:07,712 --> 00:59:11,632 Amerika'daki kedilerle Japonya'daki kediler arasında 815 00:59:11,716 --> 00:59:15,386 farklı davranışlar gözlemleyebileceğimizi fark ettim. 816 00:59:18,014 --> 00:59:22,685 Japonya'da kediler tanımadıkları yerlerde zorlanıyor. 817 00:59:23,894 --> 00:59:25,688 Ama Amerika'daki kediler… 818 00:59:28,691 --> 00:59:34,280 …tanımadıkları yerlerde bile normal davranıyorlar. 819 00:59:34,363 --> 00:59:37,658 Yani Japonya'daki kedilerle Amerika'daki kediler 820 00:59:37,742 --> 00:59:41,287 farklı kişiliklere sahip olabilir. 821 00:59:42,288 --> 00:59:45,541 Kristyn ve Saho aynı deneyi Amerika'da 822 00:59:45,625 --> 00:59:47,627 ve Japonya'da yapmaya karar verdi. 823 00:59:49,503 --> 00:59:52,673 Kedilerin farklı olduğunu keşfettiler. 824 00:59:56,010 --> 01:00:00,014 Japonya'dakilerle Amerika'dakiler arasında sosyal farklar görüyoruz. 825 01:00:00,723 --> 01:00:07,355 Kültürel farklılıklarımızın kedileri de etkilediğini fark ettim. 826 01:00:09,607 --> 01:00:12,443 İnsan kültürü kedi kültürünü değiştiriyor mu? 827 01:00:14,236 --> 01:00:17,657 Japonya bir ada ülkesi. 828 01:00:18,866 --> 01:00:23,162 Çoğu kedi sahibi kedilerini tamamen içeride tutuyor. 829 01:00:23,245 --> 01:00:27,166 Japonya'da insanlar nadiren evlerinde parti verir. 830 01:00:28,000 --> 01:00:30,878 Japonya'daki kedilerin biriyle tanışma sıklığı 831 01:00:30,961 --> 01:00:33,881 Amerika'daki kedilere göre çok daha az. 832 01:00:34,799 --> 01:00:39,428 Japonya'daki kedilerle Amerika'daki kediler arasındaki farklara 833 01:00:39,512 --> 01:00:41,514 bunlar sebep oluyor olabilir. 834 01:00:43,099 --> 01:00:46,644 Araştırmalarına göre bu kültürel farklılıklar 835 01:00:46,727 --> 01:00:50,523 nesilden nesle de aktarılıyor olabilir. 836 01:00:53,984 --> 01:00:58,531 Ve bir kültürde, türlerimizi daha da yakınlaştırıyor. 837 01:01:11,877 --> 01:01:17,133 İstanbul, Konstantinopolis olduğu dönemde bile kediler şehriydi. 838 01:01:19,009 --> 01:01:23,889 Bu sokaklar şehir yaşamına uyum sağlamış 839 01:01:23,973 --> 01:01:26,684 100.000'den fazla kediye ev sahipliği yapıyor. 840 01:01:31,856 --> 01:01:35,985 Günümüzde İstanbul'a gittiğinizde her yerde bu kedileri bulabilirsiniz. 841 01:01:36,986 --> 01:01:40,573 Bunlar mahalleye ait kediler. 842 01:01:41,323 --> 01:01:43,951 Belli bir kişiye ait değiller. 843 01:01:44,493 --> 01:01:48,247 İnsanlar kedilerin hayatta kalabilmeleri için 844 01:01:48,330 --> 01:01:50,291 gerekenleri sağlıyor 845 01:01:50,374 --> 01:01:54,295 ama özel olarak birine ait değiller. 846 01:01:56,422 --> 01:02:02,136 2021'de bu kedileri koruyan yeni bir yasa çıkarıldı. 847 01:02:02,219 --> 01:02:05,389 Dünyadaki en ilerici yasalardan biri. 848 01:02:07,391 --> 01:02:11,687 Bir kediye eşit davranmak ve olaylara onların bakış açısından bakmak 849 01:02:11,771 --> 01:02:14,607 bu ilişkiyi güçlendirmenin en iyi yoludur. 850 01:02:15,900 --> 01:02:16,734 Selam. 851 01:02:25,242 --> 01:02:27,495 Böyle bir uzmanlığa sahip olma sebebim 852 01:02:27,578 --> 01:02:31,749 insanların bu hayvana karşı derin bir bağa ve sevgiye sahip olması. 853 01:02:34,335 --> 01:02:36,045 Hayvan sevgimizden yapıyoruz. 854 01:02:36,629 --> 01:02:39,632 Bunu yapıyoruz çünkü insan, hayvan bağını önemsiyoruz. 855 01:02:40,925 --> 01:02:43,719 Neden ağladığımı bilmiyorum. Beni ağlatmayın. 856 01:02:44,678 --> 01:02:47,848 Evet, bu yüzden yapıyoruz çünkü hayvanları seviyoruz. 857 01:02:49,975 --> 01:02:52,853 Çok açık. Kedileri seviyoruz. 858 01:02:53,896 --> 01:02:57,066 Bu da akıllara en büyük kedi sorusunu getiriyor. 859 01:02:59,276 --> 01:03:01,487 Kediler bizi seviyor mu? 860 01:03:02,780 --> 01:03:05,699 Kedilerin duygularını ölçmek çok zor 861 01:03:05,783 --> 01:03:09,870 ama bence davranışlarına ve kurdukları ilişkilere bakılırsa 862 01:03:09,954 --> 01:03:15,417 kediler insanlarla sevgiye benzer bir bağ kurabiliyorlar. 863 01:03:19,880 --> 01:03:22,758 Kediler sahiplerini çok sever. 864 01:03:22,842 --> 01:03:28,722 Kedilerimin beni sevdiğine gerçekten inanıyorum. 865 01:03:30,432 --> 01:03:32,893 Kedilerin duygusal destek sağladığı, 866 01:03:33,519 --> 01:03:37,356 sağlık ve mutluluk verdiği çok açık. 867 01:03:37,982 --> 01:03:42,903 Eve dönüp kedinizden koşulsuz bir sevgi göreceğiniz fikri 868 01:03:42,987 --> 01:03:45,114 çok önemli bir şey. 869 01:03:50,619 --> 01:03:54,415 Ailesinin de özverisiyle Eddy bir sonraki süperstar olmak için 870 01:03:54,498 --> 01:03:56,458 mükemmel bir konumda. 871 01:03:59,628 --> 01:04:03,048 Tek yapması gereken kâğıdın içinden atlamak. 872 01:04:08,929 --> 01:04:12,641 Kedilerin potansiyelini yeni yeni fark etmeye başlıyoruz. 873 01:04:13,309 --> 01:04:17,855 Kediler hakkında bilmediğimiz hâlâ çok şey var. 874 01:04:17,938 --> 01:04:21,150 Gelecekte yavaş yavaş yeni şeyler keşfedeceğiz. 875 01:04:23,235 --> 01:04:28,449 Öğrendikçe bağımızın ne kadar derin olduğunu anlıyoruz. 876 01:04:30,910 --> 01:04:33,412 Onlara verdiğiniz sevgiyi hissediyorlar. 877 01:04:33,913 --> 01:04:37,333 Bir bakıma bundan besleniyorlar. 878 01:04:39,043 --> 01:04:40,753 Bu sevgi karşılıklı. 879 01:04:42,880 --> 01:04:46,383 Kedilerimizin içindeki cevheri ortaya çıkarabilirsek 880 01:04:46,467 --> 01:04:49,345 onlar da bizim içimizdeki cevheri çıkarırlar. 881 01:04:50,346 --> 01:04:53,599 Kedisiz bir hayat düşünemiyorum. 882 01:04:54,308 --> 01:04:57,436 Onlar benim hayvanlarım. Onları anlıyorum. 883 01:04:57,519 --> 01:05:01,023 Umarım onlar da beni benim onları sevdiğim kadar seviyordur. 884 01:05:02,441 --> 01:05:07,279 Her şey bir araya geldiğinde sonucu büyüleyici olabiliyor. 885 01:06:35,784 --> 01:06:40,497 Alt yazı çevirmeni: Serbay Öznalcı