1
00:00:06,382 --> 00:00:09,594
BİR NETFLIX BELGESELİ
2
00:00:11,929 --> 00:00:15,892
Bir kedinin aklından
neler geçtiğini anlamak zor.
3
00:00:16,392 --> 00:00:18,770
Dasha, buraya gel.
4
00:00:22,523 --> 00:00:23,649
Ama yeni keşifler
5
00:00:23,733 --> 00:00:27,820
en kafa karıştırıcı arkadaşlarımızı
anlamamızı sağlayabilir.
6
00:00:29,322 --> 00:00:31,365
YETENEK SİZSİNİZ AMERİKA
7
00:00:38,498 --> 00:00:41,751
Kedilerin sunabileceği
pek bir şey olmadığı düşünülür.
8
00:00:45,963 --> 00:00:48,800
Bunun yanlış olduğunu
kanıtlamak üzere buradayız.
9
00:01:00,853 --> 00:01:03,397
Kediler hakkında
bildiğiniz her şeyi unutun.
10
00:01:05,316 --> 00:01:07,902
Kediler, köpekler kadar araştırılmasa da
11
00:01:07,985 --> 00:01:12,365
kedi biliminde bir patlama görüyoruz.
12
00:01:12,990 --> 00:01:17,411
Yeni nesil bilim insanları
ön yargılara meydan okuyor.
13
00:01:17,495 --> 00:01:20,331
Davranışlarının, kişiliklerinin
fizyolojilerinin,
14
00:01:20,414 --> 00:01:24,460
bir kediyi eşsiz kılan her şeyin
farklı yönlerini ortaya çıkarıyoruz.
15
00:01:25,002 --> 00:01:27,964
Zekiler, meraklılar
16
00:01:28,047 --> 00:01:30,424
ve insanlarla iyi iletişim kuruyorlar.
17
00:01:31,384 --> 00:01:34,804
Bunu yapmak üzere
evrimleştiklerine dair kanıtlar var.
18
00:01:36,973 --> 00:01:40,268
Kedilerin gizemlerini çözmede,
19
00:01:40,935 --> 00:01:43,563
tuhaflıklarını aydınlatmada
20
00:01:44,105 --> 00:01:46,482
ve gizli dillerini çözmede bize katılın.
21
00:01:48,484 --> 00:01:49,777
Kolay olmayacak.
22
00:01:50,736 --> 00:01:52,071
Kediler karmaşıktır.
23
00:01:52,155 --> 00:01:53,698
Dasha, buraya gel.
24
00:01:54,282 --> 00:01:55,950
Belli bir tutumları var.
25
00:01:57,952 --> 00:02:01,455
Ama istersen
bir kediye her şeyi öğretebilirsin.
26
00:02:08,045 --> 00:02:11,257
Sırlarını öğrenen herkes
bir kedinin gerçek potansiyelini
27
00:02:12,133 --> 00:02:13,718
ortaya çıkarabilir.
28
00:02:30,109 --> 00:02:31,819
Kediler her yerde.
29
00:02:33,529 --> 00:02:36,032
Ama onlar hakkında çok az şey biliyoruz.
30
00:02:36,824 --> 00:02:39,952
Bir kediyi kedi yapan şeyin ne olduğunu,
31
00:02:40,036 --> 00:02:44,540
insanlarla yaşamayı nasıl öğrendiklerini
anlamak için uzmanlara başvuracağız.
32
00:02:45,833 --> 00:02:49,670
DOKTOR BRUCE KORNRIECH,
CORNELL KEDİ SAĞLIĞI MERKEZİ YÖNETİCİSİ
33
00:02:49,754 --> 00:02:51,047
KEDİ FİZYOLOĞU
34
00:02:51,631 --> 00:02:54,884
Bence insanlar
kedilerin sosyalliğini hafife alıyor.
35
00:02:55,384 --> 00:02:57,803
Kabul edelim. Eğlenceliler
36
00:02:57,887 --> 00:03:00,348
ve bazen çok komikler.
37
00:03:03,309 --> 00:03:06,562
Tuhaf bir şekilde
onları sevimli yapan bazı özellikleri
38
00:03:06,646 --> 00:03:09,857
vahşi atalarından evrilerek almışlar.
39
00:03:10,691 --> 00:03:14,278
Fiziksel, davranışsal
ve algısal özellikleri açısından
40
00:03:15,196 --> 00:03:21,118
kusursuz bir kara avcısı
yaratılmak istense
41
00:03:22,411 --> 00:03:24,914
kediden daha iyisini düşünmek zor olurdu.
42
00:03:27,583 --> 00:03:30,670
Felis catus evcil kedinin bilimsel adı.
43
00:03:31,295 --> 00:03:34,924
Felis catus,
Afrika yaban kedisinden türemiş
44
00:03:35,508 --> 00:03:38,010
evcilleşmiş, eşsiz bir türdür.
45
00:03:40,846 --> 00:03:44,892
Büyüklü küçüklü tüm kediler
Felidae ailesine mensuptur.
46
00:03:44,976 --> 00:03:46,811
LATİNCE: FELIDAE
47
00:03:46,894 --> 00:03:49,105
Yaklaşık üç buçuk milyon yıl önce
48
00:03:49,188 --> 00:03:53,442
küçük kedilerden oluşan Felis cinsi,
aslan ve kaplan gibi
49
00:03:53,526 --> 00:03:56,362
büyük kedilerin bulunduğu
Panthera'dan ayrıldı.
50
00:03:58,322 --> 00:04:02,743
Bugün dünya çapında
400 milyon Felis catus var.
51
00:04:04,036 --> 00:04:07,665
Bu da onları dünya üzerinde bulunmuş
52
00:04:08,165 --> 00:04:10,418
en başarılı 10 memeliden biri yapıyor.
53
00:04:11,168 --> 00:04:15,214
10.000 yıl içinde
DNA'ları nispeten az değişti.
54
00:04:16,465 --> 00:04:21,220
Genetik açıdan bakıldığında
evinizde vahşi bir hayvan yaşıyor.
55
00:04:23,389 --> 00:04:27,143
İnanılmaz fiziksel özelliklere sahip
vahşi bir hayvan.
56
00:04:28,602 --> 00:04:32,523
Hepsinin merkezinde de
kedinin olağanüstü omurgası var.
57
00:04:33,524 --> 00:04:37,153
Aslında çoğu memeliden
daha fazla omurları var.
58
00:04:37,236 --> 00:04:42,074
Omurları arasında bulunan
esnek yastık diskleri sayesinde
59
00:04:42,158 --> 00:04:44,327
omurgaları inanılmaz esnek.
60
00:04:45,077 --> 00:04:49,665
Bu esnek tasarım
kediyi karadaki en hızlı hayvan yapıyor.
61
00:04:51,667 --> 00:04:54,045
Çitanın koşuşuna bakalım.
62
00:04:54,128 --> 00:04:57,965
Omurgasının esnemesi ve büzülmesiyle
potansiyel enerjiyi depoluyor
63
00:04:58,049 --> 00:05:02,011
ve kedi ileri atılırken bunu
kinetik enerji olarak açığa çıkarıyor.
64
00:05:06,807 --> 00:05:09,977
Kediniz saatte
30 kilometreden daha hızlı koşabilen
65
00:05:11,354 --> 00:05:14,106
ve çılgın yoga pozları verme
potansiyeli olan…
66
00:05:16,484 --> 00:05:19,403
…küçük, esnek bir çita.
67
00:05:22,907 --> 00:05:26,035
Kedilerin ayrıca
etkili bir kas sistemi vardır.
68
00:05:26,744 --> 00:05:30,122
Zıpladığında kaslarının
tamamını çalıştırabilen
69
00:05:30,206 --> 00:05:32,166
az sayıdaki memeliden biri.
70
00:05:32,249 --> 00:05:34,502
Ateşleme sekansı başladı.
71
00:05:34,585 --> 00:05:38,756
Üç, iki, bir, kalkış.
72
00:05:38,839 --> 00:05:40,633
Kalkış yapıldı.
73
00:05:41,509 --> 00:05:45,262
Boylarının beş ila altı katı kadar
zıplayabilirler.
74
00:05:46,555 --> 00:05:49,225
Bu, bir insanın
bir zürafanın üstünden atlaması gibi.
75
00:05:53,062 --> 00:05:55,981
Hızlı yön değiştirirken de
76
00:05:56,065 --> 00:05:58,067
kuyruklarıyla dengeyi sağlıyorlar.
77
00:06:00,820 --> 00:06:05,116
Her jimnastikçinin kabul edeceği üzere
yukarı çıkan şey aşağı inmeli.
78
00:06:05,866 --> 00:06:08,411
Bu da akla çok eski bir soruyu getiriyor.
79
00:06:09,328 --> 00:06:11,497
Kediler hep dört ayak üstüne düşer.
80
00:06:13,666 --> 00:06:17,253
Bulundukları yeri algılama konusunda
inanılmaz yetenekliler.
81
00:06:17,336 --> 00:06:22,133
Bunu yapmak için doğrultma refleksi
olarak bilinen bir olguyu kullanarak
82
00:06:22,216 --> 00:06:25,428
bedenlerinin havada
nerede olduğunu anlamaları gerek.
83
00:06:25,511 --> 00:06:26,971
DOĞRULTMA REFLEKSİ
84
00:06:32,309 --> 00:06:34,895
Bu refleks vestibüler sistemin bir işlevi.
85
00:06:34,979 --> 00:06:37,398
VESTİBÜLER SİSTEM
86
00:06:38,607 --> 00:06:41,193
İç kulaklardaki
aşırı duyarlı kıl hücreleri
87
00:06:41,277 --> 00:06:45,364
vücudun alandaki konumunu, hareketini
ve hızını tespit ederek
88
00:06:45,906 --> 00:06:49,034
bu bilgiyi doğrudan beyne iletir.
89
00:06:49,994 --> 00:06:52,538
Üst tarafın neresi olduğunu
daima bilirler.
90
00:06:57,334 --> 00:07:00,921
İnsanlar da dâhil tüm memelilerde
bu doğrultma refleksi var.
91
00:07:01,797 --> 00:07:04,049
Ama bazen kafamız karışır.
92
00:07:05,134 --> 00:07:07,178
Buna "bağlantı kopukluğu" diyoruz.
93
00:07:08,179 --> 00:07:10,181
Bunu Simone Biles'tan duydunuz.
94
00:07:12,391 --> 00:07:17,271
Bedeninin boşlukta nerede olduğunu
hissetme yetisini kaybetmiş hissediyordu.
95
00:07:19,273 --> 00:07:22,818
Haklı olarak
devam etmenin tehlikeli olacağını düşündü.
96
00:07:22,902 --> 00:07:25,863
Ama kontrol etmesi zor bir şey.
97
00:07:27,865 --> 00:07:31,660
Kedilerin refleksleri
bizimkilerden iki kat daha hızlı.
98
00:07:33,913 --> 00:07:36,457
Diğer evcil hayvanlardan da hızlı.
99
00:07:37,708 --> 00:07:39,418
Bir köpeği aynı yerden
100
00:07:40,002 --> 00:07:42,254
defalarca da düşürsen
101
00:07:42,338 --> 00:07:44,507
ayaklarının üstüne düşmezler.
102
00:07:49,929 --> 00:07:52,389
Ağırlık farkı gözetilmediğinde
103
00:07:52,473 --> 00:07:56,185
kediler gezegendeki
en hızlı, en güçlü ve en esnek memeliler.
104
00:08:00,105 --> 00:08:04,276
Ama bu çılgın yetenekleri
onları aynı zamanda gizemli kılıyor.
105
00:08:08,447 --> 00:08:13,410
Neyi neden yaptıklarını öğrenmek için
bir kedi psikoloğu yardımcı olabilir.
106
00:08:14,286 --> 00:08:16,205
Otur. İşte böyle tatlım.
107
00:08:16,288 --> 00:08:18,624
DOÇENT DOKTOR, UNITY YÜKSEKOKULU
108
00:08:18,707 --> 00:08:19,917
KEDİ PSİKOLOĞU
109
00:08:20,000 --> 00:08:23,420
Evrim süresince
kediler çok fazla değişmedi.
110
00:08:24,088 --> 00:08:28,217
Şimdi yaban kedisi
ve olmalarını istediğimiz
111
00:08:28,300 --> 00:08:30,886
ev kedisi karışımı bir şeyler.
112
00:08:33,806 --> 00:08:36,809
Kristyn kedi zihninin
gizemlerini inceliyor.
113
00:08:37,518 --> 00:08:40,521
Kedilerin ne düşündüğünü
çözmeye çalışıyor.
114
00:08:41,855 --> 00:08:46,402
Bence kedilerin sosyal kapasitesi
hafife alınıyor.
115
00:08:47,069 --> 00:08:50,614
Özellikle de kediler çoğu zaman
köpeklerle karşılaştırılıyor.
116
00:08:55,035 --> 00:08:59,582
Bu sosyobilişsel özelliklerin çoğunda
köpeklerin üstün olduğu söylenir.
117
00:09:00,874 --> 00:09:05,087
Köpekler genellikle
daha sezgisel hayvanlar olarak düşünülür.
118
00:09:06,797 --> 00:09:10,092
Adlarını ve 160'a kadar kelime biliyorlar.
119
00:09:11,719 --> 00:09:13,971
İnsanların yüz ifadelerini anlayabilir
120
00:09:14,054 --> 00:09:15,973
ve hatta problem çözebilirler.
121
00:09:17,725 --> 00:09:22,313
Ama Kristyn'e göre kedilerin
kendilerini kanıtlama şansları olmadı.
122
00:09:22,396 --> 00:09:23,480
Uslu dur.
123
00:09:23,981 --> 00:09:28,360
Kedilerle ilgili yeterince
araştırma yapılmadığını görüyoruz.
124
00:09:29,153 --> 00:09:31,947
Bu yüzden kedilerin,
rakipleri köpeklere karşı
125
00:09:32,031 --> 00:09:35,743
nasıl bir performans sergileyeceğini
görmek üzere işe koyuldu.
126
00:09:36,619 --> 00:09:38,579
Onu buraya koyacağız.
127
00:09:38,662 --> 00:09:42,207
Öncelikle kediler
kendi isimlerini biliyor mu?
128
00:09:44,001 --> 00:09:47,630
Bu testte Carl'ın adını bilip bilmediğini
görmeye çalışacağız.
129
00:09:51,634 --> 00:09:55,804
Bir kablosuz hoparlörümüz var
ve bununla sesimi çalacağız.
130
00:09:58,265 --> 00:10:01,268
Kristyn dört kısa kelimeyle başlıyor.
131
00:10:02,394 --> 00:10:03,228
Bot.
132
00:10:04,438 --> 00:10:06,523
Carl ilk kelimeye tepki veriyor.
133
00:10:07,024 --> 00:10:09,026
Ortamında yeni bir ses var.
134
00:10:09,652 --> 00:10:10,903
Çorap.
135
00:10:12,154 --> 00:10:14,740
Ama çok geçmeden sese ilgisini kaybediyor.
136
00:10:15,324 --> 00:10:16,450
Gündüz.
137
00:10:19,453 --> 00:10:22,623
Kristyn sonra da
ismine çok yakın bir kelime söylüyor.
138
00:10:24,667 --> 00:10:25,709
Kız.
139
00:10:28,712 --> 00:10:29,963
Hâlâ bir tepki yok.
140
00:10:33,634 --> 00:10:35,928
Şimdi de kader anı.
141
00:10:37,638 --> 00:10:38,722
Carl.
142
00:10:39,807 --> 00:10:41,350
Güzel.
143
00:10:42,810 --> 00:10:47,064
Bu test birçok farklı kediyle
yüzlerce kez yapıldı.
144
00:10:47,981 --> 00:10:51,944
Çoğu kedinin kendi adını bildiği açık.
145
00:10:54,113 --> 00:10:57,783
Tepki verip vermeleriyse
farklı bir mesele.
146
00:10:58,409 --> 00:11:00,536
-Hadi.
-Ama bunu sonra konuşacağız.
147
00:11:02,871 --> 00:11:05,499
Kristyn'in araştırması onu
148
00:11:05,582 --> 00:11:08,043
kedi devriminin merkezine götürdü.
149
00:11:10,170 --> 00:11:13,465
JAPONYA
150
00:11:23,559 --> 00:11:28,814
2017'de kediler Japonya'da köpekleri geçip
en popüler evcil hayvan oldu.
151
00:11:35,904 --> 00:11:38,949
Bugün dokuz milyon evcil kediye
152
00:11:39,491 --> 00:11:43,162
ve en iyi kedi araştırmacılarından birine
ev sahipliği yapıyor.
153
00:11:44,621 --> 00:11:48,500
DOKTOR SAHO TAKAGI
KEDİ ARAŞTIRMACISI, AZABU ÜNİVERSİTESİ
154
00:11:48,584 --> 00:11:51,879
Kediler üzerine yapılan araştırmalar
155
00:11:51,962 --> 00:11:56,550
köpekler üzerinde yapılan araştırmaların
yaklaşık 15 yıl gerisinde.
156
00:11:57,176 --> 00:12:01,889
Kristyn ve Saho
birlikte toplam 37 çalışma yayımladı.
157
00:12:02,848 --> 00:12:07,853
Kedilerin, sahiplerinin yüzünü
ve sesini tanıdığını kanıtladılar.
158
00:12:07,936 --> 00:12:09,813
Ve tabii ki diğer kedileri.
159
00:12:10,981 --> 00:12:14,109
Kedilerin
noktanın anlamını bildiğini kanıtladılar.
160
00:12:14,651 --> 00:12:17,279
Nesne sürekliliğini anlıyorlar.
161
00:12:17,362 --> 00:12:20,407
Bir nesnenin gözden kaybolmasının
162
00:12:20,491 --> 00:12:23,368
yok olduğu anlamına gelmediğini
anlayabiliyorlar.
163
00:12:23,452 --> 00:12:27,706
Sonuç olarak düşündüğümüzden
çok daha fazlasını anlıyorlar.
164
00:12:28,332 --> 00:12:30,709
Araştırma başladığından beri kedilerin
165
00:12:30,793 --> 00:12:35,881
az çok köpekler gibi davrandığını
ve hareket ettiğini görüyoruz.
166
00:12:36,799 --> 00:12:39,927
İşin püf noktası
bu potansiyelden faydalanmayı bilmek.
167
00:12:41,428 --> 00:12:44,431
Maryna ve Svitlana röportajı, ABC.
168
00:12:52,356 --> 00:12:54,983
-Benim adım Maryna.
-Benim adım Svitlana.
169
00:12:55,067 --> 00:12:56,735
Biz Savitsky Kedileri'yiz.
170
00:12:56,819 --> 00:12:59,738
Eğitimli kedilerden
ve insanlardan oluşan bir aileyiz.
171
00:13:02,449 --> 00:13:06,328
Kedileri eğitmek bir tür sihir.
172
00:13:06,829 --> 00:13:08,497
Hiç kolay değil.
173
00:13:10,833 --> 00:13:15,128
Muhteşem Savitsky Kedileri,
Ukraynalı ünlü bir topluluk.
174
00:13:15,212 --> 00:13:18,257
Dünyayı gezerek
milyonları eğlendiriyorlar.
175
00:13:20,884 --> 00:13:24,429
Yetenek Sizsiniz Amerika'da
çeyrek finale çıktılar.
176
00:13:25,973 --> 00:13:29,434
Eğitilemez olduğu düşünülen
bir hayvan için hiç fena değil.
177
00:13:30,936 --> 00:13:35,107
Bir kediyi eğitmekle
bir köpeği eğitmek arasındaki fark
178
00:13:35,190 --> 00:13:37,234
köpeklerin sizi memnun etmek istemesidir.
179
00:13:37,317 --> 00:13:39,027
YEMEK KARŞILIĞI ÇALIŞIRIM
180
00:13:39,111 --> 00:13:40,904
"Senin için her şeyi yaparım."
181
00:13:40,988 --> 00:13:42,990
"Bana ne dersen onu yaparım."
182
00:13:43,073 --> 00:13:45,868
Kedilerse "sıkıysa yaptır" modunda.
183
00:13:46,994 --> 00:13:50,664
Savitsky'ler kedilerinden
en iyi şekilde faydalanmayı biliyor.
184
00:13:51,832 --> 00:13:55,002
Öncelikle kediyle arkadaş olmalısın.
185
00:13:57,880 --> 00:14:02,009
Kedinin sana tamamen güvenmesi önemli.
186
00:14:02,092 --> 00:14:04,970
Kedi senden bir sürpriz beklememeli.
187
00:14:08,515 --> 00:14:12,728
Son dört yıldır
Dasha onların yıldızı oldu.
188
00:14:14,771 --> 00:14:15,814
Dasha.
189
00:14:17,274 --> 00:14:18,609
Dasha tam bir oyuncu.
190
00:14:21,778 --> 00:14:25,324
Ne zaman bir kamera görse
sanki tüm dünya duruyor
191
00:14:25,407 --> 00:14:29,036
ve "İhtiyacım olan tek şey kamera"
diye düşünüyor.
192
00:14:32,039 --> 00:14:35,417
Takımın en zorlu birçok hareketini
Dasha gerçekleştiriyor.
193
00:14:37,669 --> 00:14:40,047
Buna Görevimiz Tehlike de dâhil.
194
00:14:43,592 --> 00:14:45,260
Ve yüksekten zıplama.
195
00:14:58,607 --> 00:15:02,736
Dasha, Savitsky kedilerinin
tartışmasız kaptanı.
196
00:15:04,029 --> 00:15:07,532
Ama onun yerini almaya çalışan
üç aday daha var.
197
00:15:09,034 --> 00:15:12,287
İçlerinden biri
sonraki büyük yıldız olabilir.
198
00:15:14,289 --> 00:15:17,209
Kedilerin hepsi çocuğumuz gibi.
199
00:15:17,292 --> 00:15:20,128
Onlarsız bir hayat düşünemeyiz.
200
00:15:21,672 --> 00:15:26,385
Bir kedinin içindeki cevheri çıkarmanın
en iyi yolu onunla bağ kurmaktır.
201
00:15:27,970 --> 00:15:32,265
Bazı doktorlar
hayatlarını bu sanata adıyor.
202
00:15:33,684 --> 00:15:36,103
DAVRANIŞ VE SAĞLIK DİREKTÖRÜ
203
00:15:36,186 --> 00:15:37,771
SPCA
KEDİ DAVRANIŞÇISI
204
00:15:37,854 --> 00:15:40,524
Bir insan kedi sahiplenmeden
veya almadan önce
205
00:15:40,607 --> 00:15:42,442
biraz hazırlanmalı, değil mi?
206
00:15:42,526 --> 00:15:47,489
Eve bir kedi getirdiklerinde
ne beklemeleri gerektiğini bilmeliler.
207
00:15:47,572 --> 00:15:51,159
Bu büyük bir karar
çünkü aileye yeni bir üye katıyorsun.
208
00:15:51,910 --> 00:15:53,829
Kedi sahiplenmek büyük bir olay.
209
00:15:55,122 --> 00:15:58,166
Bunu öğrenmek
yeni başlayanlar için zorlu olabilir.
210
00:16:00,043 --> 00:16:02,045
Kedinin seni sevmesini istiyorsan
211
00:16:02,129 --> 00:16:05,173
yapacağın ilk şeylerden biri
yavaşça göz kırpmaktır.
212
00:16:05,257 --> 00:16:07,259
YAVAŞÇA GÖZ KIRPMAK
213
00:16:07,342 --> 00:16:10,804
Hayvanlar dünyasında
göz teması kurmak çok önemlidir.
214
00:16:10,887 --> 00:16:15,058
Doğrudan göz teması,
gözünü kırpmadan dik dik bakmak korkutucu.
215
00:16:16,309 --> 00:16:18,687
Bir kediyle etkileşime geçmek istiyorsan
216
00:16:18,770 --> 00:16:22,566
kendini küçük göster,
yana doğru hareket et, yan dur.
217
00:16:22,649 --> 00:16:25,861
Şöyle bir bakıp göz kırpabilirsin.
218
00:16:27,070 --> 00:16:29,364
Bu, kediler için gülümsemek gibidir.
219
00:16:29,990 --> 00:16:32,409
Neşe ve sevinç saçmak gibi.
220
00:16:33,035 --> 00:16:34,661
Genelde karşılık verirler.
221
00:16:35,996 --> 00:16:40,542
Yavaşça göz kırpıp
"Hey, sorun yok" derler.
222
00:16:40,625 --> 00:16:45,297
"Arkadaş canlısıyım. Senden hoşlanıyorum.
Tehdit etmiyorum."
223
00:16:46,006 --> 00:16:48,925
Kediler öyle yapınca
bunu iltifat kabul ediyorum.
224
00:16:49,009 --> 00:16:51,219
"O kedi beni seviyor. Evet."
225
00:16:51,303 --> 00:16:54,931
Yavaş göz kırpma işe yararsa
yaklaşmayı deneyebilirsin.
226
00:16:56,016 --> 00:16:58,518
Kediler selamlaşırken
227
00:16:58,602 --> 00:17:01,772
dost kediler
birbirlerinin burunlarına dokunurlar.
228
00:17:01,855 --> 00:17:04,441
Basbayağı gidip burunlarına dokunurlar.
229
00:17:05,025 --> 00:17:08,612
Kedini tanımak istiyorsan
ona parmağını uzatıp
230
00:17:08,695 --> 00:17:11,281
burnuyla dokunmasına izin verebilirsin.
231
00:17:12,949 --> 00:17:16,495
Parmağınızı koklayıp,
kokunuzu alıp, sizi tanıyorlar.
232
00:17:16,578 --> 00:17:20,040
Bu benim için el sıkışmak gibi bir şey.
233
00:17:20,123 --> 00:17:24,711
Ama sizden hoşlanırlarsa
genelde parmağınıza sürtünürler.
234
00:17:25,420 --> 00:17:27,798
Yukarıdan hızlıca gelmeyin yeter.
235
00:17:28,298 --> 00:17:33,470
Vahşi atalarının zamanında
aynı zamanda birer av konumundalar.
236
00:17:33,553 --> 00:17:37,766
Peki onlara yukarıdan saldıran ne?
Pençesi olan hayvanlar.
237
00:17:38,767 --> 00:17:42,521
Büyük yırtıcı kuşlar, baykuşlar,
kartallar falan.
238
00:17:42,604 --> 00:17:44,856
Elin bu şekilde yaklaştığında
239
00:17:44,940 --> 00:17:47,150
korkutucu oluyor. Çok ürkütücü.
240
00:17:48,110 --> 00:17:50,278
Aşağıdan ve yavaş şekilde olmalı.
241
00:17:51,780 --> 00:17:54,241
Genelde parmağımı uzatıp koklatırım.
242
00:17:54,324 --> 00:17:56,785
Sürtünmeye başlarlarsa yüzlerinin yanını,
243
00:17:56,868 --> 00:18:02,040
çenelerinin altını,
risksiz bölgeleri okşuyorum.
244
00:18:02,124 --> 00:18:04,543
Çenesiyle boynunun okşanmasını sevdiyse
245
00:18:04,626 --> 00:18:08,213
kedi, etkiniz altına girmiş demektir.
246
00:18:09,297 --> 00:18:13,385
Temas konusunda temkinli olanlara
biraz daha ikna edici olmak gerekir.
247
00:18:14,302 --> 00:18:16,388
Birçok kedi çok korkaktır,
248
00:18:16,471 --> 00:18:21,059
o yüzden bir ponponumuz var.
249
00:18:21,143 --> 00:18:24,980
Uzun bir çubuğa yapıştırılmış
küçük bir iplik yumağı.
250
00:18:25,063 --> 00:18:29,526
Bunu bir kediyle
iletişime geçmek için kullanıyoruz.
251
00:18:29,609 --> 00:18:34,072
Nasıl hissettiğini görmek üzere
önce onunla iletişim kurmasını sağlıyoruz.
252
00:18:34,156 --> 00:18:37,075
Bir kedi rahatsa bunu belli eder.
253
00:18:37,617 --> 00:18:41,121
Sürtünme, bağ kurmanızı sağlayan
önemli bir sosyal davranış.
254
00:18:41,204 --> 00:18:45,625
Kedilerin yüzde 83'ünün
eve dönen sahibine sürtündüğünü gördük.
255
00:18:45,709 --> 00:18:47,961
Sürtünmenin kediler için de
256
00:18:48,044 --> 00:18:51,506
önemli bir stres giderici
işlevinin olduğunu gördük.
257
00:18:51,590 --> 00:18:55,510
Bu dostane jest
kabul edildiğin anlamına gelebilir.
258
00:18:56,595 --> 00:18:58,680
Ama kediler tüm insanları sever mi?
259
00:18:59,639 --> 00:19:02,225
Yoksa insan mı seçerler?
260
00:19:03,018 --> 00:19:07,063
Buna sevgi bağı testi deniyor.
Bu testle bir kedinin
261
00:19:07,147 --> 00:19:11,443
sahibiyle ve bir yabancıyla
ne kadar vakit geçirdiğine bakıyoruz.
262
00:19:16,114 --> 00:19:21,286
Carl, sahibi Kristyn'le
diğer yabancıya göre daha fazla takılırsa
263
00:19:21,369 --> 00:19:23,580
bu, onu tercih ettiğini gösterir.
264
00:19:37,802 --> 00:19:39,930
Carl her seferinde beni seçti.
265
00:19:40,680 --> 00:19:45,769
Yani beni, sahibini bir yabancıya
tercih ediyor gibi görünüyor.
266
00:19:47,646 --> 00:19:52,025
Bu ve benzeri deneyleri
binlerce kez yaptılar.
267
00:19:52,734 --> 00:19:57,739
Kedilerin sahipleriyle
güçlü bağlar kurduğuna hiç şüphe yok.
268
00:19:58,698 --> 00:20:02,577
Kedilerin insanlarla kurdukları bağ
269
00:20:02,661 --> 00:20:05,997
yavruyken anneleriyle kurdukları bağın
uzantısı olabilir.
270
00:20:06,498 --> 00:20:09,834
Evet, bir bağımız var
ve onları çok seviyoruz.
271
00:20:10,377 --> 00:20:12,170
Peki kediler bizi seviyor mu?
272
00:20:14,589 --> 00:20:16,383
Bunu daha sonra inceleyeceğiz.
273
00:20:18,802 --> 00:20:21,721
Öncelikle bir kedinin
zihnini açmanın anahtarı
274
00:20:21,805 --> 00:20:23,932
onu evinde hissettirmektir.
275
00:20:25,934 --> 00:20:29,312
Tıpkı ataları gibi
kediler de yukarıda olmayı sever.
276
00:20:30,605 --> 00:20:33,984
Yüksek yerleri severler
çünkü ne olduğunu bilmek isterler.
277
00:20:34,567 --> 00:20:39,072
Rahatsız olurlarsa saklanmak için
yüksek yerlere gidebilirler.
278
00:20:41,658 --> 00:20:44,661
Yaban kedisi oldukları dönemden
kalma bir özellik.
279
00:20:44,744 --> 00:20:48,873
İçgüdüsel davranışlar.
Bir kediye tırmanmayı öğretmene gerek yok.
280
00:20:48,957 --> 00:20:52,294
Sana "Tırmanacağım" diyecek
ve kullanması için ona
281
00:20:52,377 --> 00:20:57,757
uygun bir kedi mobilyası sağlamazsan
kendi küçük tüneğini yapacak.
282
00:20:57,841 --> 00:21:01,386
Hayır, yapmadın. Bunu yapmadın.
283
00:21:01,886 --> 00:21:04,306
Kediler dar alanları da sever.
284
00:21:05,265 --> 00:21:08,059
Bu da kutulara olan
takıntılarını açıklıyor.
285
00:21:09,602 --> 00:21:12,856
Kapalı kenarlar
onları güvende hissettiriyor.
286
00:21:12,939 --> 00:21:15,191
Kutuları bu yüzden çok seviyorlar.
287
00:21:15,275 --> 00:21:19,195
Saklanmaları ve fırlayıp
sahiplerine saldırmaları da çok havalı.
288
00:21:24,326 --> 00:21:25,869
Pusuya yatarak avlanırlar.
289
00:21:25,952 --> 00:21:29,372
Yani genelde
avlarını yakalamak için saklanırlar.
290
00:21:30,081 --> 00:21:33,543
Yani kutu, kedinin
avlanma konusundaki motor becerilerini
291
00:21:33,626 --> 00:21:36,629
tamamlamasına yardımcı oluyor.
292
00:21:38,465 --> 00:21:42,927
Karton kutuların
aslında stres giderici bir etkisi var.
293
00:21:45,638 --> 00:21:50,268
Kediler ekolojide ilginç bir yer kaplar
294
00:21:50,352 --> 00:21:54,189
çünkü avlanırken
ağaçlardaki deliklere girebilirler.
295
00:21:54,272 --> 00:21:56,608
Engelleri aşıyorlar.
296
00:21:58,443 --> 00:22:03,782
Engelleri aşabilen bir avcı
muhtemelen daha iyi iş çıkaracaktır.
297
00:22:04,324 --> 00:22:06,993
Bu, hayatta kalma konusunda bir avantaj.
298
00:22:08,244 --> 00:22:10,038
Kedilerin her yere sığmak gibi
299
00:22:10,121 --> 00:22:13,124
çok az hayvanın yapabildiği
özel bir yeteneği var.
300
00:22:15,460 --> 00:22:19,923
Bu yeteneği göstermenin bir yolu da
bir kedinin ne kadar küçük bir delikten
301
00:22:20,507 --> 00:22:23,134
geçebileceğini görmek.
302
00:22:23,218 --> 00:22:25,303
Yiyecek, oyuncak gibi şeylerle
303
00:22:25,387 --> 00:22:28,431
deliklerden geçmeleri için
akıllarını çelebiliriz.
304
00:22:34,062 --> 00:22:36,606
18 SANTİMETRE
305
00:22:43,530 --> 00:22:45,281
Büyük delikler sorun değil.
306
00:22:48,034 --> 00:22:50,537
Ama Bruce deliğin boyutunu küçülttükçe
307
00:22:50,620 --> 00:22:53,873
bu konudaki gerçek ustalıklarını
göstermeye başlıyorlar.
308
00:22:53,957 --> 00:22:56,292
15 SANTİMETRE
309
00:22:57,001 --> 00:22:59,504
Her şey bıyıkla başlıyor.
310
00:23:01,047 --> 00:23:04,259
Bıyık konusunda
çok ilginç bir adaptasyon geçirmişler.
311
00:23:04,342 --> 00:23:08,471
Bilindiği üzere
uzun, kıl benzeri bir yapıları var.
312
00:23:08,555 --> 00:23:12,517
Her biri bir sinir demetine bağlı.
313
00:23:12,600 --> 00:23:17,230
Bıyıkların ne ile temas ettiğine dair
beyne bilgi gönderiyorlar.
314
00:23:17,313 --> 00:23:19,816
Çoğu insan çenedeki bıyıkları bilir
315
00:23:19,899 --> 00:23:22,235
ama kaşlarında da bıyık vardır.
316
00:23:22,318 --> 00:23:27,574
İnsanlar ön patilerinin arkasında
bıyık olduğunu da bilmezler.
317
00:23:27,657 --> 00:23:33,246
Bunlar dokunma yoluyla çevreyle ilgili
bilgi sağlayacak şekilde evrildi.
318
00:23:34,831 --> 00:23:36,458
Bıyıklar ne işe mi yarıyor?
319
00:23:36,541 --> 00:23:39,794
Ne kadar küçük bir delikten
geçebileceklerini söylüyor.
320
00:23:39,878 --> 00:23:41,296
10 SANTİMETRE
321
00:23:44,424 --> 00:23:46,885
Gerisini esnek iskeletleri hallediyor.
322
00:23:48,428 --> 00:23:49,762
Klavikula
323
00:23:49,846 --> 00:23:53,308
ya da köprücük kemikleri
kemiğe bağlı değil. Kasın içinde.
324
00:23:54,058 --> 00:23:56,686
Her yerde çift eklemli olmak gibi.
325
00:23:58,688 --> 00:24:04,903
Bu deneyde gördüğünüz üzere
deliği giderek küçültmemize rağmen
326
00:24:04,986 --> 00:24:09,699
bu büyük kedilerin
delikten geçebildiğini görmek
327
00:24:09,782 --> 00:24:11,326
oldukça şaşırtıcı.
328
00:24:14,913 --> 00:24:18,917
Ama kedi kilo alınca bıyıkları uzamıyor.
329
00:24:20,251 --> 00:24:25,006
Bıyıkları, normal,
sağlıklı bedene sahip bir kedinin
330
00:24:25,089 --> 00:24:27,717
genişliğinde olacak şekilde evrimleşmiş.
331
00:24:28,468 --> 00:24:33,181
Burada da kedilerdeki aşırı kilo
ve şişmanlık sorunu devreye giriyor.
332
00:24:33,264 --> 00:24:36,643
Birçok kedi obez ve bu büyük bir sorun.
333
00:24:37,310 --> 00:24:39,521
Bıyıkları fazla kilolu bir kedinin
334
00:24:39,604 --> 00:24:43,233
vücut ölçülerine uyum sağlayamıyor.
335
00:24:45,360 --> 00:24:48,655
Birleşik Devletler'deki kedilerin
yüzde 59'u çok kilolu.
336
00:24:49,405 --> 00:24:52,158
Bu yüzden doğru beslemek çok önemli.
337
00:24:55,495 --> 00:24:59,165
Kedilerimizin vahşi akrabaları
yemek için çabalamak zorunda.
338
00:24:59,916 --> 00:25:01,709
Zayıf kalmakta zorlanmıyorlar.
339
00:25:03,086 --> 00:25:05,588
Kedilerimiz pek öyle değil.
340
00:25:06,381 --> 00:25:08,049
Onu tartmak ister misin?
341
00:25:09,968 --> 00:25:11,261
Hile yok.
342
00:25:12,011 --> 00:25:15,807
Sürekli ve hızlı bir şekilde
yemek yiyorsanız
343
00:25:16,391 --> 00:25:19,018
mideniz size
"Bekle, bu çok fazla" diyemeden
344
00:25:19,102 --> 00:25:21,938
boğazınızdan çok şey geçirmiş olursunuz.
345
00:25:22,021 --> 00:25:25,316
Kediler için de aynı şekilde.
Yapacak bir şeyleri olmalı.
346
00:25:25,400 --> 00:25:27,860
Kedi oyuncağı,
347
00:25:27,944 --> 00:25:31,364
etkileşimli yemlik gibi
içinde yemek olduğunu bildikleri,
348
00:25:31,447 --> 00:25:33,116
uğraşacak bir şey olmalı.
349
00:25:33,741 --> 00:25:35,451
Bunun için çabalamalısın.
350
00:25:36,578 --> 00:25:41,457
Ayrıca sahibinin ne yediğine bakmaksızın
kedilerin et yemesi gerekir.
351
00:25:43,126 --> 00:25:45,044
Kediler mecburen etoburdur.
352
00:25:45,128 --> 00:25:48,881
Et yemek zorundalar
çünkü sadece etin içinde bulunan
353
00:25:48,965 --> 00:25:51,342
bazı aminoasitleri sentezleyemiyorlar.
354
00:25:52,135 --> 00:25:55,430
O yüzden lütfen kedinizi
et ağırlıklı besleyin.
355
00:25:55,513 --> 00:25:58,266
Besin değerleri açısından
tam ve dengeli olmalı
356
00:25:58,349 --> 00:26:00,560
ama lütfen vejetaryen yapmayın.
357
00:26:03,730 --> 00:26:08,151
Kedinizi sağlıklı ve mutlu tutmak
bir yaşam biçimi olabilir.
358
00:26:14,699 --> 00:26:18,453
Japonya'da bir doktor
kedilerle o kadar çok vakit geçiriyor ki
359
00:26:18,953 --> 00:26:21,998
ona Kedi Gurusu diyorlar.
360
00:26:23,291 --> 00:26:26,044
DOKTOR YUKI HATTORI
TOKYO KEDİ SAĞLIĞI MERKEZİ
361
00:26:26,127 --> 00:26:27,128
KEDİ GURUSU
362
00:26:29,672 --> 00:26:33,926
Kediler hassas hayvanlardır.
363
00:26:34,010 --> 00:26:36,512
Kedileri sevmeyen insanlar genelde
364
00:26:36,596 --> 00:26:41,726
kedilerin ne düşündüğünü
anlamayan insanlar.
365
00:26:43,269 --> 00:26:48,149
Doktor Yuki 10.000'lerce saatini
kedileri inceleyerek geçirdi.
366
00:26:49,567 --> 00:26:53,738
Dillerindeki ince nüansı
çözmeye çalışıyor.
367
00:26:54,739 --> 00:26:57,909
Bir kediye, gözlerine, kulaklarına,
368
00:26:57,992 --> 00:27:01,537
kuyruk sallayışlarına bakar,
onları gözlemlerseniz
369
00:27:01,621 --> 00:27:02,914
hislerini anlarsınız.
370
00:27:06,417 --> 00:27:10,588
Bir kedinin gözleri açık
ve kulakları yukarıdaysa rahat demektir.
371
00:27:11,422 --> 00:27:16,260
Gözlerini kısıp
kulaklarını indirirse agresifleşiyordur.
372
00:27:16,761 --> 00:27:21,766
Gözleri açık ama kulakları gerideyse
kendini savunmaya hazırlanıyordur.
373
00:27:22,392 --> 00:27:27,647
Dişlerini gösteriyorsa da
saldırıya hazır demektir.
374
00:27:28,731 --> 00:27:31,401
Bir kedinin yüzünü okumak
sezgisel olabilir.
375
00:27:32,110 --> 00:27:34,278
Kuyruğu ise daha gizemlidir.
376
00:27:35,279 --> 00:27:37,657
Kuyruk hareketlerinin
farklı anlamları var.
377
00:27:37,740 --> 00:27:43,287
Bir köpek kuyruğunu sallıyorsa
mutlu olduğu söylenir.
378
00:27:43,371 --> 00:27:45,039
Bu, kedi için geçerli değil.
379
00:27:46,332 --> 00:27:49,085
Bir kedi kuyruğunu sallıyorsa sinirlidir.
380
00:27:50,128 --> 00:27:53,423
Ama düz tutuyorsa çok mutlu demektir.
381
00:27:54,507 --> 00:27:58,010
Eve geldiğimde kedi bana doğru
382
00:27:58,094 --> 00:28:03,558
kuyruğu dik bir şekilde geliyorsa
iyi bir ruh hâlinde demektir.
383
00:28:03,641 --> 00:28:08,187
Şunu diyor. "Eve hoş geldin.
Neredeydin? Seni özledim."
384
00:28:09,147 --> 00:28:13,568
Kuyruklarının ucu kalkıyorsa
ilgisini çekmişsiniz demektir.
385
00:28:15,027 --> 00:28:17,655
Kedi kuyruğunu
bacaklarının arasına sokuyorsa
386
00:28:17,739 --> 00:28:20,658
korkuyor ve boyun eğmiş
görünmek istiyordur.
387
00:28:21,576 --> 00:28:27,165
Tüm tüyleri diken diken olduysa
dehşete düşmüş demektir.
388
00:28:27,248 --> 00:28:30,543
Kuyruğu kabardıysa
gerçekten korkmuş demektir.
389
00:28:34,797 --> 00:28:39,385
Bu şifreli mesajları anlayan herkes
bir kediyi anlayabilir.
390
00:28:40,928 --> 00:28:43,931
Bazen sadece dinlemek de işe yarar.
391
00:28:46,017 --> 00:28:50,438
Bir kedi duygularını ifade etmek için
20 farklı ses kullanır.
392
00:28:51,272 --> 00:28:53,983
Bir şey istediklerinde
çıkardıkları sesler var.
393
00:28:56,736 --> 00:28:59,238
Mutlu olduklarında çıkardıkları
sesler var.
394
00:29:04,118 --> 00:29:08,122
Bunlar uyarı sesleri. "Çok yaklaşma."
395
00:29:10,082 --> 00:29:10,917
Bu da
396
00:29:12,585 --> 00:29:14,587
bir saldırı sesi.
397
00:29:15,922 --> 00:29:20,593
Ama diğer kedilerden ziyade
insanlarla çok daha fazla konuşurlar.
398
00:29:22,094 --> 00:29:27,266
İnsanlarla yaşayan kediler çok miyavlıyor.
399
00:29:28,267 --> 00:29:30,728
Bir kez yüksek sesle miyavladığında
400
00:29:30,812 --> 00:29:33,773
genellikle bir şey istediği
anlamına gelir.
401
00:29:33,856 --> 00:29:36,484
"Acıktım ama kâsemde yemek yok."
402
00:29:36,567 --> 00:29:39,779
"Su istiyorum." "Lütfen kapıyı aç."
403
00:29:40,530 --> 00:29:44,951
En gizemli şifreli mesajlarsa
mırlamada saklı.
404
00:29:46,160 --> 00:29:49,705
Bir kedi boğazından ses çıkardığında
çok iyi hissediyordur.
405
00:29:51,290 --> 00:29:54,710
Mest olmuş ya da büyülenmiş gibi.
406
00:29:54,794 --> 00:29:57,463
Çıkardığı ses bu.
407
00:29:58,881 --> 00:30:00,842
Şaşırtıcı yeni bir araştırma göre
408
00:30:00,925 --> 00:30:04,554
mırıltılarını
bilinçaltımıza girmek için kullanıyorlar.
409
00:30:08,015 --> 00:30:10,852
Bir bebeğin
ağladığında çıkardığı ses frekansıyla
410
00:30:11,477 --> 00:30:16,732
örtüşen bir frekansta
ses çıkarabiliyorlar.
411
00:30:19,944 --> 00:30:24,574
Bir bebek ağladığında
frekans ya da ses dalgalarının boyu
412
00:30:25,116 --> 00:30:28,035
400 ila 600 hertz arasında oluyor.
413
00:30:29,412 --> 00:30:31,873
İlgimizi çekmeyi amaçlayan bir ses.
414
00:30:33,249 --> 00:30:36,544
Modern kediler bu frekansı taklit eden
415
00:30:36,627 --> 00:30:40,840
ve mırlamalarının içinde gizli
tiz bir miyav sesi geliştirdiler.
416
00:30:44,051 --> 00:30:46,470
Kediler insanların görmezden gelmekte
417
00:30:46,554 --> 00:30:49,599
zorlanacakları bir ses
çıkarmak üzere evrimleştiler.
418
00:30:53,060 --> 00:30:56,188
Bu da görünüşe göre
sahibinin kediye bakma konusundaki
419
00:30:56,272 --> 00:31:00,318
annelik veya babalık içgüdüsüne dokunuyor.
420
00:31:01,986 --> 00:31:04,655
Onlara bakmamızı
sağlamak üzere evrimleştiler.
421
00:31:06,073 --> 00:31:10,202
Ama bizi dinlemelerini sağlamak için
yapabileceğimiz şeyler var.
422
00:31:12,330 --> 00:31:17,627
Kedilere öğrettiğimiz
ilk ve en basit komut bizi takip etmeleri.
423
00:31:17,710 --> 00:31:23,466
Böylece onlardan kaçıp
gelmelerini söylediğimizde geliyorlar.
424
00:31:24,550 --> 00:31:29,263
Basit komutları tekrar ederek öğretmeye
klasik koşullanma deniyor.
425
00:31:30,723 --> 00:31:35,978
Klasik koşullanmanın
klasik örneği Pavlov'dur.
426
00:31:37,855 --> 00:31:43,653
Doktor Ivan Pavlov bu keşfiyle
1904'te Nobel Fizyoloji Ödülü'nü kazandı.
427
00:31:45,488 --> 00:31:47,657
Öğrendiği şey şuydu.
428
00:31:47,740 --> 00:31:52,370
Köpek maması verirken zil çalarsan
429
00:31:52,453 --> 00:31:55,957
birkaç tekrardan sonra zil sesi
430
00:31:56,040 --> 00:31:58,292
köpeğin salya akıtmasına neden oluyor.
431
00:31:58,376 --> 00:32:01,587
Yani köpek zili duyunca
432
00:32:01,671 --> 00:32:04,465
yemeğin geleceğine şartlanıyor.
433
00:32:04,548 --> 00:32:06,801
Klasik koşullanma bu.
434
00:32:07,551 --> 00:32:10,471
Kediler için
tıkırtı eğitimi iyi bir başlangıç.
435
00:32:11,973 --> 00:32:13,766
Bir tık sesi yapıp
436
00:32:13,849 --> 00:32:16,560
birkaç saniye sonra
kediye yemek verirseniz
437
00:32:16,644 --> 00:32:18,562
kedi "Hey" der.
438
00:32:18,646 --> 00:32:22,274
"Tık sesini her duyduğumda
özel yiyeceğimden yiyorum."
439
00:32:22,358 --> 00:32:25,069
O zaman o tık sesi anlamlı olur.
440
00:32:26,946 --> 00:32:30,449
Kediler çabuk sıkılır,
o yüzden eğitimi kısa tutun.
441
00:32:32,076 --> 00:32:35,579
Şahsen ben olsam
bir ila beş dakika arasında tutardım.
442
00:32:35,663 --> 00:32:38,249
Ben… Yani bu
443
00:32:39,125 --> 00:32:41,669
beş dakika sürerse müthiş olur.
444
00:32:41,752 --> 00:32:45,840
Kedi sahiplerine
"30 ila 60 saniye arası harika!" diyorum.
445
00:32:45,923 --> 00:32:47,466
"Başardık." Anlıyor musun?
446
00:32:47,550 --> 00:32:50,302
Kedin daha fazlasını yapabiliyorsa
çok iyi.
447
00:32:51,012 --> 00:32:52,722
Sabırlı olmak önemli.
448
00:32:53,514 --> 00:32:55,766
Tüm kediler aynı şekilde tepki vermez.
449
00:32:57,018 --> 00:32:59,311
Çünkü tüm kediler farklıdır.
450
00:33:00,479 --> 00:33:04,483
Araştırmalarımızda
birçok kedi davranışında
451
00:33:04,567 --> 00:33:07,361
çok fazla bireysel değişken
olduğunu görüyoruz.
452
00:33:07,445 --> 00:33:13,784
Kedilerin insanlara verdiği tepkiler
ve sosyallikleri çok farklı.
453
00:33:15,286 --> 00:33:17,913
Her kedi süperstar değildir.
454
00:33:20,499 --> 00:33:23,711
Dasha yıllar süren
eğitim sayesinde bu noktaya geldi.
455
00:33:26,922 --> 00:33:30,468
Diğer Savitsky kedileri
çalışmalarına hâlâ devam ediyor.
456
00:33:35,389 --> 00:33:38,684
Her kedi özel numaralar yapamaz.
457
00:33:38,768 --> 00:33:43,355
Neler yapabileceğini anlamak için
kediyi gözlemlemeli
458
00:33:43,439 --> 00:33:46,317
ve güçlü yanlarına göre
bir şeyler öğretmelisin.
459
00:33:48,486 --> 00:33:51,238
Hayvanların doğuştan bir mizaçları vardır.
460
00:33:54,533 --> 00:33:57,161
Bu mizaç yaşamları boyunca
461
00:33:57,244 --> 00:34:01,415
gelişecek olan kişiliklerinin
ilk yapı taşlarıdır.
462
00:34:01,499 --> 00:34:04,710
Tüm kedilerimizin farklı kişilikleri var.
463
00:34:04,794 --> 00:34:10,758
Senin onlara uyum sağlamanız gerek.
Onlar sana uyum sağlamaz.
464
00:34:10,841 --> 00:34:13,344
Bu onların işi değil. Senin işin.
465
00:34:13,427 --> 00:34:15,387
Onlar için
466
00:34:16,305 --> 00:34:18,265
en iyi olanı seçmelisin.
467
00:34:19,600 --> 00:34:22,561
Daha üç günlük kedilerde bile
468
00:34:22,645 --> 00:34:24,730
diğer yavrularla aralarında
469
00:34:24,814 --> 00:34:27,608
bazı farklılıklar olduğunu görüyoruz.
470
00:34:31,153 --> 00:34:35,157
İnsanlarda olduğu gibi.
Bazısının bilgisayarla arası iyidir.
471
00:34:35,241 --> 00:34:38,244
Bazısı harika bir balerin olabilir.
472
00:34:38,327 --> 00:34:42,206
Bir balerine bilgisayar öğretmezsin.
473
00:34:45,292 --> 00:34:46,919
Eddy, buraya gel. Eddy.
474
00:34:49,630 --> 00:34:54,093
Savitsky'ler yıldızlarını
bu harika hareketleri yapmaya zorlamıyor.
475
00:34:55,636 --> 00:34:59,181
Heykelini kayanın içinde bulan
bir heykeltıraş gibi
476
00:34:59,807 --> 00:35:03,352
her kedinin potansiyelini
ortaya çıkarmasına izin veriyorlar.
477
00:35:06,188 --> 00:35:09,775
Bu Asia. O bir diva.
478
00:35:11,527 --> 00:35:14,196
Gösteri yapıp yapmayacağını bilemezsin.
479
00:35:15,781 --> 00:35:17,158
Asla bilemezsin.
480
00:35:17,241 --> 00:35:20,077
Biraz zor biri.
481
00:35:20,161 --> 00:35:23,581
Ama yaptığı numaralar gerçekten harika.
482
00:35:23,664 --> 00:35:25,583
Yani bu riske değerdi.
483
00:35:28,002 --> 00:35:32,298
13 yaşındaki takımın kıdemli üyesi
hayranların favorisi.
484
00:35:33,591 --> 00:35:34,800
Bu Chupa.
485
00:35:35,384 --> 00:35:40,764
Başlarda onu eğitmek çok zordu,
çok uğraştırdı.
486
00:35:40,848 --> 00:35:43,601
Olayı hiç anlamadı.
487
00:35:43,684 --> 00:35:47,605
Ama birkaç ay geçti ve bir anda oldu.
488
00:35:49,148 --> 00:35:51,817
Şimdi harika bir öğrenci.
489
00:35:53,319 --> 00:35:56,739
Yaşlı kedilere de kesinlikle
numara yapmak öğretilebilir.
490
00:35:58,991 --> 00:36:03,287
En yeni üyeleri Eddy
biraz farklı şekilde yetiştirildi.
491
00:36:04,663 --> 00:36:06,040
Eddy bir kız ismi.
492
00:36:07,374 --> 00:36:10,419
Köpeklerle büyüdü,
bu yüzden hayatının çoğunda
493
00:36:10,502 --> 00:36:14,590
köpeklerinkine benzer alışkanlıkları
ve davranışları vardı.
494
00:36:16,800 --> 00:36:21,805
Yaşam deneyiminin kedinin davranışlarını
etkilediğini biliyoruz.
495
00:36:22,514 --> 00:36:26,477
Ayrıca kedinin
ne kadar sosyal olduğunu da etkiliyor.
496
00:36:30,648 --> 00:36:32,107
Geçmişi yüzünden
497
00:36:32,191 --> 00:36:35,236
Savitsky'ler Eddy'yi
biraz farklı eğitiyor.
498
00:36:38,697 --> 00:36:40,658
Her şeyi tersten yapıyor.
499
00:36:42,493 --> 00:36:46,330
Sırf beyinleri buna uygun olmadığı için
diğer kedilerin yapamadığı
500
00:36:46,413 --> 00:36:50,000
gerçekten çılgınca şeyler yapıyor.
501
00:36:51,335 --> 00:36:53,170
Eddy zıplamayı da seviyor.
502
00:36:54,338 --> 00:36:57,508
Ona en zor numaralarından
birini öğretiyorlar.
503
00:36:58,676 --> 00:37:02,054
Şu an kâğıt bir çemberden
atlama üzerinde çalışıyor.
504
00:37:06,558 --> 00:37:10,980
Bence bu onları
sosyalleştirmekten sonra yapabileceğiniz
505
00:37:11,063 --> 00:37:14,441
en zorlu numara
506
00:37:14,525 --> 00:37:19,196
çünkü bir kediye
duvara atlamasını öğretiyorsunuz.
507
00:37:21,031 --> 00:37:26,453
Zaman alıyor, çok çalışmak gerekiyor,
çok kâğıt harcıyorsunuz.
508
00:37:27,830 --> 00:37:29,957
Hâlâ çalışıyoruz.
509
00:37:30,624 --> 00:37:32,626
Eddy, atla.
510
00:37:42,803 --> 00:37:44,722
Biraz daha çalışmak gerekecek.
511
00:37:49,101 --> 00:37:53,272
Ama Savitsky'ler Eddy'yi
nasıl motive edeceklerini öğreniyorlar.
512
00:37:56,608 --> 00:37:59,778
Farklı kediler
farklı ödüllerle motive oluyor.
513
00:38:02,281 --> 00:38:06,243
Oldukça basit görünse de
birçok yeni kedi sahibi yanlış anlıyor.
514
00:38:08,078 --> 00:38:13,125
Bence kedileri motive etmek için
yanlış şeyler kullanıyorlar.
515
00:38:15,544 --> 00:38:19,131
Kediler diğer evcil hayvanlara göre
daha seçicidir.
516
00:38:19,214 --> 00:38:21,508
Her zaman yemekle motive olmazlar.
517
00:38:23,635 --> 00:38:28,098
Kedilerin çoğunun aslında
sosyal ödülleri tercih ettiğini bulduk.
518
00:38:28,182 --> 00:38:31,810
Kristyn ne istedikleri konusunda
kapsamlı bir araştırma yaptı.
519
00:38:33,103 --> 00:38:34,605
Kedilere seçenek sunuyor.
520
00:38:34,688 --> 00:38:36,648
Ya en sevdikleri oyuncak
521
00:38:36,732 --> 00:38:38,400
ya en sevdikleri koku
522
00:38:38,484 --> 00:38:40,069
ya en sevdikleri yemek
523
00:38:40,152 --> 00:38:41,528
ya da sahipleri.
524
00:38:52,081 --> 00:38:55,793
Çoğunlukla sahiplerini seçiyorlar.
525
00:38:57,002 --> 00:38:58,837
Bence seni seviyor.
526
00:38:59,296 --> 00:39:01,924
Midesinin değil, kalbinin sesini dinliyor.
527
00:39:03,217 --> 00:39:06,595
Peki bu,
kedilerin bizi sevdiğinin kanıtı mı?
528
00:39:06,678 --> 00:39:09,598
Kedilerin bizi sevip sevmediği
çok soruluyor.
529
00:39:09,681 --> 00:39:14,728
Sevgi çok karmaşık bir duygu.
İnsanlarda bile.
530
00:39:14,812 --> 00:39:18,065
Biri seni sevdiğini söyleyip
farklı davranabilir.
531
00:39:20,901 --> 00:39:24,488
Bu soruyu cevaplamak
ve insanla kedi ilişkisinin
532
00:39:24,571 --> 00:39:26,240
gerçek doğasını anlamak için
533
00:39:26,323 --> 00:39:28,909
en başa dönmemiz gerekiyor.
534
00:39:34,373 --> 00:39:38,293
Tarihçiler yıllarca
dostluğumuzun yaklaşık 4.000 yıl önce
535
00:39:38,377 --> 00:39:40,295
Mısır'da başladığına inanıyordu.
536
00:39:43,090 --> 00:39:46,343
Ama yeni bir buluş her şeyi değiştirdi.
537
00:39:48,303 --> 00:39:52,516
DOKTOR EVA MARIA GIEGL, PALEONTOLOJİST
JACQUES MONOD ENSTİTÜSÜ
538
00:39:53,100 --> 00:39:54,810
10.000 yıl önce
539
00:39:55,310 --> 00:39:58,772
yani Neolitik Çağ'dan önce
Kıbrıs'ta hiç kedi yoktu.
540
00:39:58,856 --> 00:40:01,150
KIBRIS
541
00:40:01,233 --> 00:40:04,528
Kıbrıs, uygarlığın beşiğine
yakın bir konumda bulunan
542
00:40:04,611 --> 00:40:06,780
ve arkeologların yakın zamanda
543
00:40:06,864 --> 00:40:10,701
büyük bir keşif yaptığı
Akdeniz'deki küçük bir ada.
544
00:40:12,244 --> 00:40:15,164
Neolitik dönemden kalma bir
çocuk mezarı buldular.
545
00:40:15,247 --> 00:40:18,375
Bu mezarda bir de kedi iskeleti vardı.
546
00:40:19,877 --> 00:40:23,881
Doktor Eva Maria kaç yıllık olduğunu
öğrenmek için DNA'sını kullandı.
547
00:40:24,798 --> 00:40:27,176
Böylece bu, insanla kedi ilişkisinin
548
00:40:27,259 --> 00:40:29,428
bilinen en eski kanıtı oldu.
549
00:40:30,429 --> 00:40:32,723
MİLATTAN SONRA 1000
550
00:40:32,806 --> 00:40:36,977
En az 10.000 yıldır
birlikte olduğumuzu kanıtladı.
551
00:40:37,060 --> 00:40:39,313
MİLATTAN ÖNCE 8000
552
00:40:39,396 --> 00:40:41,982
Bu kedi denizde yüzmedi.
553
00:40:43,192 --> 00:40:48,655
Demek ki insanlar bu kediyi
gemilerine alıp Kıbrıs'a götürdü.
554
00:40:48,739 --> 00:40:52,743
Yani bu bölgede o dönemde bir şeyler oldu.
555
00:40:53,827 --> 00:40:55,913
Olan şuydu, tarıma başlandı.
556
00:40:57,456 --> 00:41:00,667
İnsanlar ekin yetiştirmeye,
tahıl depolamaya başladılar
557
00:41:00,751 --> 00:41:03,587
ve yaban kedileri bir fırsat gördü.
558
00:41:05,214 --> 00:41:08,592
Bu tahıl ambarları
kemirgenleri çekmiş olmalı.
559
00:41:08,675 --> 00:41:11,220
Bu da ilk çiftçiler için bir felaketti.
560
00:41:11,303 --> 00:41:13,305
O yüzden kediler de
561
00:41:14,431 --> 00:41:16,934
kemirgenleri haklayıp bir adım öne geçti.
562
00:41:17,893 --> 00:41:22,022
Bu muhtemelen yaban kedileriyle
563
00:41:22,105 --> 00:41:24,650
insanlar arasındaki ilişkinin
başlangıcıydı.
564
00:41:25,484 --> 00:41:28,111
Oradan sonra da bu ilişki büyüdü.
565
00:41:29,613 --> 00:41:31,323
Mısırlılar kedilere tapar.
566
00:41:31,907 --> 00:41:34,743
Mumyalanmış milyonlarca kedi vardır.
567
00:41:34,826 --> 00:41:40,666
Mısır ikonografisinde heykeller,
her türlü kedi tasviri var.
568
00:41:41,583 --> 00:41:46,588
Soyluların sandalyesini görüyorsun,
genelde kadın soyluların
569
00:41:47,422 --> 00:41:50,050
ve onun altında da küçük bir kedi oluyor.
570
00:41:51,385 --> 00:41:56,056
Bu bize kedinin eve girdiğini gösteriyor.
571
00:41:56,682 --> 00:41:59,059
Ev kedisi olma yolundaymış.
572
00:42:00,102 --> 00:42:02,062
Nereye gidersek gidelim geldiler.
573
00:42:04,273 --> 00:42:05,399
Genelde gemiyle.
574
00:42:07,442 --> 00:42:14,157
Kediler muhtemelen en çok
gemiler aracılığıyla yayıldılar.
575
00:42:15,117 --> 00:42:17,661
Kemirgenler gemiye bindi,
kediler takip etti.
576
00:42:17,744 --> 00:42:22,874
Muhtemelen limandan kedisiz ayrılan
tek bir gemi bile yoktu.
577
00:42:23,375 --> 00:42:29,590
Felis catus
dünyadaki tüm kıtalara bu şekilde ulaştı.
578
00:42:33,427 --> 00:42:39,391
Kediler gemilerde o kadar önemliydi ki
1975'e kadar İngiliz Donanması'nda
579
00:42:39,474 --> 00:42:42,769
gemide bir kedinin olması zorunluydu.
580
00:42:43,687 --> 00:42:45,439
Sadece İngilizler değil.
581
00:42:45,522 --> 00:42:48,775
KEDİ HABERLERİ
HERMAN ASKERE YAZILIYOR
582
00:42:50,694 --> 00:42:54,114
Dikkat Bay Sahil Güvenlik.
Kedi Herman kol geziyor.
583
00:42:54,197 --> 00:42:58,035
Baltimore'da Herman'ın parmak izi
ya da pati izi alındı.
584
00:42:58,118 --> 00:43:00,537
Böylece Sahil Güvenlik kartı alabilir.
585
00:43:02,914 --> 00:43:04,333
Bu gerçek.
586
00:43:05,500 --> 00:43:09,504
Kedi Herman gerçekten
Amerika Sahil Güvenlik mensubuydu.
587
00:43:11,340 --> 00:43:15,552
Ama tarih kedilere karşı
her zaman iyi davranmadı.
588
00:43:25,270 --> 00:43:27,689
Kara kedi ve kara büyü hikâyeleri,
589
00:43:28,440 --> 00:43:31,401
cadılar ve kazanlar Salem'de başlamadı.
590
00:43:32,110 --> 00:43:33,904
Ya da hatta Transilvanya'da.
591
00:43:34,613 --> 00:43:38,075
Dokuzuncu Gregory adındaki
çılgın bir papayla başladı.
592
00:43:38,158 --> 00:43:39,785
DOKUZUNCU GREGORY
593
00:43:39,868 --> 00:43:41,787
Orta Çağ'da kediler
594
00:43:42,788 --> 00:43:44,706
cadılarla ilişkilendirilirdi.
595
00:43:45,374 --> 00:43:47,209
Cadılar aslında
596
00:43:48,168 --> 00:43:54,007
zeki, doğa hakkında çok şey bilen
bilge kadınlardı.
597
00:43:54,633 --> 00:44:01,056
Bu bilge kadınlar evi temiz tutmanın
insanı sağlıklı kılacağını biliyorlardı.
598
00:44:01,890 --> 00:44:04,059
Evi süpürgeyle temizlediler
599
00:44:04,142 --> 00:44:07,229
ve kemirgenlerden kurtulmak için de
kedileri vardı.
600
00:44:07,312 --> 00:44:10,649
Sonra erkeklerin hâkim olduğu
601
00:44:11,858 --> 00:44:13,235
kilise onları
602
00:44:13,902 --> 00:44:15,696
bir tehlike olarak gördü.
603
00:44:15,779 --> 00:44:18,824
Kilise de onlardan kurtulmaya çalıştı.
604
00:44:19,908 --> 00:44:25,080
Papalık engizisyonunda şeytanlaştırıldı
ve Avrupa'da kedi nüfusu yok edildi.
605
00:44:26,832 --> 00:44:30,919
Bazıları da bunun Kara Ölüm'e
katkıda bulunduğunu düşünüyor.
606
00:44:34,589 --> 00:44:37,718
Kara Ölüm yani veba
607
00:44:37,801 --> 00:44:41,722
kemirgenlerden, pirelerden bulaştı.
608
00:44:42,806 --> 00:44:45,726
Pireler de kemirgenlerin kürkündeydi.
609
00:44:47,227 --> 00:44:50,313
Daha az kedi olunca veba kontrolden çıktı.
610
00:44:53,483 --> 00:44:56,027
Neyse ki bu karanlık zamanlarda bile
611
00:44:56,111 --> 00:44:59,740
bazı insanlar
kedilerle bağ kurmaya devam etti.
612
00:45:02,784 --> 00:45:05,871
İSKOÇYA
613
00:45:10,709 --> 00:45:14,379
Bugün bile hâlâ evrilen bir ilişki.
614
00:45:19,134 --> 00:45:21,970
Damıtımevlerinde
kedilerin bir geçmişi var.
615
00:45:22,721 --> 00:45:25,015
İskoçya'da oldukça geleneksel bir şey.
616
00:45:25,515 --> 00:45:28,810
Perthshire'da bir damıtımevinde
Towser diye ünlü bir kedi vardı
617
00:45:28,894 --> 00:45:32,272
ve herhâlde gelmiş geçmiş
en ünlü damıtımevi kedisi o.
618
00:45:32,355 --> 00:45:35,609
-Evet, efsanevi bir kedi.
-Evet.
619
00:45:35,692 --> 00:45:38,069
Sanırım en ünlü damıtımevi kedisi o.
620
00:45:38,820 --> 00:45:41,323
DREW MCKENSIE
LINDORES ABBEY DAMITIMEVİ ORTAĞI
621
00:45:41,406 --> 00:45:43,909
HELEN MCKENSIE
LINDORES ABBEY DAMITIMEVİ ORTAĞI
622
00:45:44,785 --> 00:45:47,162
Beş yıl önce Helen ve Drew McKenzie
623
00:45:47,245 --> 00:45:49,164
bu eski geleneği yaşatmak için
624
00:45:49,748 --> 00:45:51,958
iş yerine iki kedi sahiplendi.
625
00:45:54,920 --> 00:45:58,006
Bu manastır 1191'de kuruldu.
626
00:45:59,716 --> 00:46:04,763
William Wallace, Black Earnside Savaşı'nda
İngilizleri yenip buraya gelmiş.
627
00:46:08,099 --> 00:46:09,726
Yani büyük bir geçmişi var.
628
00:46:10,393 --> 00:46:12,979
Sanırım geleneği sürdürüyoruz.
629
00:46:13,063 --> 00:46:15,649
Buraya gelen tüm o kedileri düşünürsek…
630
00:46:18,610 --> 00:46:21,446
Siyah erkeğe Rahip John Pençe,
631
00:46:22,823 --> 00:46:25,408
dişi olana da Akşam Duası adını vermişler.
632
00:46:26,409 --> 00:46:28,870
Burada yaşamış keşişlere ithafen.
633
00:46:29,704 --> 00:46:34,709
O keşişler gibi
bu kediler de çalışmaya gece başlıyor.
634
00:46:46,429 --> 00:46:49,724
Kedilerin gözleri
kafataslarının boyutuna göre çok büyük.
635
00:46:51,601 --> 00:46:54,062
Tapetum lucidum diye bir şeyleri de var.
636
00:46:54,145 --> 00:46:56,898
Gözün arkasındaki bu hücre tabakası
637
00:46:56,982 --> 00:46:59,192
ışığı retinaya geri yansıtıyor
638
00:46:59,943 --> 00:47:03,613
ve düşük ışıkta
daha iyi görmelerini sağlıyor.
639
00:47:05,282 --> 00:47:10,287
Aradıkları şey damıtımevinin hijyeni için
büyük bir tehlike.
640
00:47:11,663 --> 00:47:15,876
Fareler yüksek miktardaki arpa sebebiyle
damıtımevlerinde daima bulunur.
641
00:47:15,959 --> 00:47:18,295
Tabii ki tahıl fareleri çekiyor.
642
00:47:19,588 --> 00:47:24,092
Çok tekniğe girmeden söyleyeyim,
maalesef fareler sürekli işer.
643
00:47:24,175 --> 00:47:28,972
Daha net ifade edemezdim
ve bu iyi bir şey değil.
644
00:47:30,223 --> 00:47:34,185
Bu zararlıları bulmak için
kedilerin yüksek frekansta duyması gerek.
645
00:47:36,021 --> 00:47:39,566
Kedilerin kulakları
yaklaşık 180 derece dönebilir.
646
00:47:40,609 --> 00:47:42,736
Yüksek frekansları duyabilirler.
647
00:47:42,819 --> 00:47:47,949
Çünkü aradıkları av
bu işitsel aralıkta ses çıkarır.
648
00:47:49,784 --> 00:47:54,748
Böylece avlarını tespit edip
yerlerini bulabiliyorlar.
649
00:48:08,595 --> 00:48:10,388
Kediler işlerini iyi yapıyor.
650
00:48:13,975 --> 00:48:18,063
Ama Helen ve Drew tam olarak
neyin peşinde olduklarını merak ettiler.
651
00:48:19,981 --> 00:48:23,526
Helen bunu öğrenmek için
bir takip cihazı taktı.
652
00:48:26,071 --> 00:48:28,740
GPS verileri Akşam Duası'nın her gece
653
00:48:28,823 --> 00:48:31,743
bir buçuk kilometreden fazla
yol katettiğini
654
00:48:31,826 --> 00:48:34,371
ama evden
çok uzaklaşmadığını gösteriyordu.
655
00:48:35,622 --> 00:48:38,458
Resmî baş fareci olan Akşam Duası
656
00:48:38,541 --> 00:48:41,127
işine gece ve gündüz devam ediyor.
657
00:48:42,045 --> 00:48:45,006
En aktif olduğu zaman
şafak sökmeden hemen öncesi.
658
00:48:45,840 --> 00:48:47,467
Yani kemirgenlerin zamanı.
659
00:48:48,218 --> 00:48:52,138
Kediler alaca karanlık hayvanlardır,
tamam mı?
660
00:48:52,222 --> 00:48:55,058
Alaca karanlık hayvanları
661
00:48:55,141 --> 00:49:00,522
sabahın erken saatlerinde
ve gün batımında aktif olur.
662
00:49:01,815 --> 00:49:06,277
Bu da kedilerin gecenin köründe
neden bu kadar çılgın olduğunu açıklıyor.
663
00:49:07,570 --> 00:49:11,366
Kedilerim biz yattıktan sonra
sağa sola koşmaya başlıyorlar.
664
00:49:14,369 --> 00:49:17,706
Yani ani bir enerji patlaması yaşıyorlar.
665
00:49:18,748 --> 00:49:21,751
Biz buna ÇRHEV diyoruz.
666
00:49:21,835 --> 00:49:25,547
ÇILGINCA RASTGELE HAREKET ETME VAKTİ
667
00:49:25,630 --> 00:49:28,717
Şen şakrak sesler çıkarıyorlar,
668
00:49:28,800 --> 00:49:31,886
yere atlayıp oradan oraya zıplıyorlar.
669
00:49:33,304 --> 00:49:35,682
Birbirlerini kovalayıp ses çıkarıyorlar.
670
00:49:35,765 --> 00:49:38,727
Biz uyurken harika vakit geçiriyorlar.
671
00:49:40,770 --> 00:49:42,230
İçgüdüsel bir davranış.
672
00:49:42,313 --> 00:49:45,108
Mesele sirkadiyen ritme dayanıyor.
673
00:49:45,191 --> 00:49:49,529
Bu, atalarımızdan aldığımız bir
biyolojik saat.
674
00:49:50,363 --> 00:49:54,451
Bazı kedilerin
tuhaf bir gece ritüeli daha var.
675
00:49:55,910 --> 00:49:59,289
Mesela Akşam Duası
hediye vermeyi çok seviyor.
676
00:49:59,789 --> 00:50:04,502
Sanırım günde dört, beş şey yakalıyor.
677
00:50:04,586 --> 00:50:09,007
Ama kediler
neden sahiplerine hediye getirir?
678
00:50:09,090 --> 00:50:12,260
Yavruları olan bir anne kedi
679
00:50:12,343 --> 00:50:15,764
yavruları için avını geri getiriyor
680
00:50:15,847 --> 00:50:18,975
ve böylece hangi avın
uygun olduğunu görüyorlar.
681
00:50:19,059 --> 00:50:22,145
Avlanma konusunda pratik yapmaları için
682
00:50:22,228 --> 00:50:27,025
bir bakıma onlarla hastalıklı bir şekilde
oynamalarına izin veriyor.
683
00:50:28,651 --> 00:50:30,987
Sebebi ne olursa olsun bu bir iltifat.
684
00:50:31,738 --> 00:50:33,782
Aileden olduğun anlamına geliyor.
685
00:50:33,865 --> 00:50:36,451
Sabahları terliksiz yürürken
686
00:50:36,534 --> 00:50:39,037
daha kötü olan çok az şey vardır.
687
00:50:41,081 --> 00:50:44,501
Akşam Duası
geleneksel görevleri yerine getirirken
688
00:50:44,584 --> 00:50:47,921
Rahip John Pençe'nin ise
daha modern bir yaklaşımı var.
689
00:50:48,922 --> 00:50:50,465
Çok rahat.
690
00:50:51,132 --> 00:50:52,801
İnsanları seviyor.
691
00:50:52,884 --> 00:50:57,472
Ziyaretçi merkezinde çok zaman geçiriyor,
kendini sevdiriyor.
692
00:50:58,139 --> 00:51:02,143
Rahip John Pençe kız kardeşinin
farelerin canına okuduğunun farkında.
693
00:51:02,936 --> 00:51:05,313
Yeteneklerini başka yerlerde kullanıyor.
694
00:51:06,523 --> 00:51:09,818
Rahip John Pençe'nin rolü
daha çok bir temsilci gibi.
695
00:51:16,699 --> 00:51:17,951
Evin önünde.
696
00:51:18,034 --> 00:51:21,329
-Akşam Duası evin arkasında.
-Arkada zor işi yapıyor.
697
00:51:22,664 --> 00:51:25,041
Akşam Duası içgüdülerini kullanıyor.
698
00:51:25,125 --> 00:51:28,086
Rahip John Pençe, Instagram kullanıyor.
699
00:51:29,504 --> 00:51:32,882
10.000 yıl önce
iş ilişkisi olarak başlayan şey
700
00:51:34,008 --> 00:51:36,511
küresel bir takıntıya dönüştü.
701
00:51:40,515 --> 00:51:42,600
Kedilerin internetteki popülerliği
702
00:51:42,684 --> 00:51:46,396
beklenenden gerçekten çok daha fazla.
703
00:51:46,479 --> 00:51:50,024
Bence insanların internete girmesinin
en yaygın ikinci nedeni
704
00:51:50,108 --> 00:51:51,401
kedi videosu izlemek.
705
00:51:52,694 --> 00:51:56,948
Kediler 25 milyardan fazla
izlenme sayısıyla
706
00:51:59,159 --> 00:52:02,120
internetteki bir numaralı aile dostu şey.
707
00:52:03,913 --> 00:52:08,334
Yapılan yeni bir çalışma kedi videolarının
olumlu duyguları artırdığını,
708
00:52:08,418 --> 00:52:10,545
olumsuz duyguları azalttığını buldu.
709
00:52:12,130 --> 00:52:15,508
Başka bir deyişle
büyük dozda dopamin salgılatıyorlar.
710
00:52:17,927 --> 00:52:20,847
Bence internet
kediseverlerin bir araya gelip
711
00:52:20,930 --> 00:52:24,517
kedileri sevdiği, onlara güldüğü
ve kedilerimizin yaptığı
712
00:52:24,601 --> 00:52:26,436
aptalca şeylerle
713
00:52:26,519 --> 00:52:29,564
bağ kurduğu bir yer oldu.
714
00:52:29,647 --> 00:52:31,900
Bize bunu yapma alanı veriyor.
715
00:52:33,943 --> 00:52:36,321
Yaramazlıkları izlemek eğlenceli oluyor.
716
00:52:37,864 --> 00:52:41,534
Ama kendi evinde olduğu zaman
hep komik olmuyor.
717
00:52:43,494 --> 00:52:46,122
İstenmeyen bir davranışta bulunduklarında
718
00:52:46,206 --> 00:52:49,042
kedilerin kedilik yaptığını unutmayın.
719
00:52:49,125 --> 00:52:51,502
Onu tezgâhta istemediğinizi bilmiyorlar.
720
00:52:53,213 --> 00:52:56,090
Bir numaralı kural,
asla bir kediyi cezalandırma.
721
00:52:57,800 --> 00:53:01,054
Kedin istemediğin bir şey yaptığında
722
00:53:01,137 --> 00:53:02,472
onu cezalandırıyorsan
723
00:53:03,097 --> 00:53:07,143
bunu neden sevmediğinizi anlamıyor,
değil mi?
724
00:53:07,227 --> 00:53:09,562
Bu sizi tahmin edilemez kılıyor.
725
00:53:11,022 --> 00:53:14,692
"Birden bağırıp çağırıyorsun.
Ne olduğunu anlamıyorum."
726
00:53:16,236 --> 00:53:18,071
Önemli olan pozitiflik.
727
00:53:22,700 --> 00:53:24,911
Kedin istemediğin bir şey mi yapıyor?
728
00:53:24,994 --> 00:53:28,998
Kedinin dikkatini başka yere çekip
ona söyle. Ne istediğini söyle.
729
00:53:29,082 --> 00:53:31,918
"Hadi yapalım. Buraya gelip elime dokun."
730
00:53:32,001 --> 00:53:35,880
"Yatağına git. Ne kadar zeki bir kedi."
731
00:53:35,964 --> 00:53:39,050
Kedi de "Evet, gelmiş geçmiş
en iyi kedi benim" der.
732
00:53:42,011 --> 00:53:46,140
Kötü alışkanlıklar için
klasik koşullanma yeterli değil.
733
00:53:47,642 --> 00:53:53,147
Karşı koşullanma
duygusal bir tepkiyi değiştirme sürecidir.
734
00:53:54,357 --> 00:53:57,402
İyi şeyleri, en sevdikleri,
735
00:53:57,485 --> 00:54:00,321
en karşı konulamaz ikramları
kullandığınız süreç.
736
00:54:00,822 --> 00:54:04,242
Çok değerli
ya da cazip bir şey verdiğinizde
737
00:54:04,325 --> 00:54:08,454
hayvan "Fena değildi, bunu sevdim" diyor.
738
00:54:09,872 --> 00:54:12,333
Müşterilerime hep şu örneği veririm.
739
00:54:12,417 --> 00:54:14,544
Ya evden her çıktığınızda
740
00:54:14,627 --> 00:54:17,964
size kötü şeyler söyleyen
sinir bozucu bir komşunuz olsa?
741
00:54:18,464 --> 00:54:21,009
O oradayken dışarı çıkmamaya çalışırsın.
742
00:54:22,302 --> 00:54:25,596
Ama ya her çıktığında
sana 1.000 dolar versem?
743
00:54:27,724 --> 00:54:31,019
"Hiç fena değil,
onu görmemin bir sakıncası yok" dersin.
744
00:54:31,519 --> 00:54:34,355
Ya günde dört kere görsen
ve 4.000 doların olsa?
745
00:54:34,439 --> 00:54:36,941
"Evet, gönder gelsin" dersin.
746
00:54:37,025 --> 00:54:40,445
"O nerede?"
O adamı hep görmek istersin, değil mi?
747
00:54:41,154 --> 00:54:43,281
Karşı koşullandırma da böyle.
748
00:54:43,364 --> 00:54:45,283
Olumsuz bir şeyi
749
00:54:45,366 --> 00:54:50,163
önce nötr hâle,
sonra olumluya çevirebilirsiniz.
750
00:54:52,790 --> 00:54:56,044
Her ilişki gibi sabır gerekiyor
751
00:54:56,669 --> 00:54:58,671
ama buna değer.
752
00:54:59,380 --> 00:55:02,842
Bazen sana
ihtiyaçları olmadığını düşünebilirsin
753
00:55:03,926 --> 00:55:05,595
ama seni yine de istiyorlar.
754
00:55:05,678 --> 00:55:10,725
Bu çok eşsiz, gizemli ve köklü bir ilişki.
755
00:55:11,225 --> 00:55:13,269
Bir kedinin gerçek motivasyonu
756
00:55:13,353 --> 00:55:16,814
diğer hayvanlarınki kadar
kolay anlaşılamaz.
757
00:55:18,149 --> 00:55:21,319
Köpekler sahiplerini tanrı olarak görür.
758
00:55:22,153 --> 00:55:24,530
Ama kediler kendilerini tanrı sanır.
759
00:55:26,074 --> 00:55:30,620
Kediler sevmedikleri şeyi yapmazlar.
İstedikleri zaman uyurlar.
760
00:55:30,703 --> 00:55:33,164
İstedikleri zaman yer,
istedikleri zaman oynarlar.
761
00:55:36,793 --> 00:55:39,837
Bağımsızlıkla kayıtsızlığı karıştırmayın.
762
00:55:40,713 --> 00:55:44,133
Kedilerin soğuk olduğuna,
sosyalleşmeyi umursamadığına dair
763
00:55:44,217 --> 00:55:46,219
bir düşüncen varsa
764
00:55:46,302 --> 00:55:49,097
ve onlarla etkileşim kurma
zahmetine girmiyorsan
765
00:55:49,180 --> 00:55:52,350
kediyi soğuk olmaya itiyorsun
766
00:55:52,433 --> 00:55:54,602
çünkü onlardan beklediğin de buydu.
767
00:55:55,645 --> 00:55:57,772
Çalışmamızda kişinin davranışının
768
00:55:57,855 --> 00:56:01,567
kedinin davranışını etkilediğini gördük.
769
00:56:02,819 --> 00:56:06,030
Kristyn'in araştırması
siz kediye nasıl davranıyorsanız
770
00:56:06,531 --> 00:56:09,492
onun da size öyle davrandığını gösteriyor.
771
00:56:11,035 --> 00:56:15,873
Hatta yaptığı çalışma nasıl hissettiğimizi
anlayabildiklerini gösteriyor.
772
00:56:18,209 --> 00:56:21,337
Buna sosyal referans testi deniyor.
773
00:56:21,421 --> 00:56:24,465
Üstünde kâğıt şeritler olan bu vantilatör
774
00:56:24,549 --> 00:56:26,509
kedi için tamamen yeni.
775
00:56:26,592 --> 00:56:30,555
Korkutucu bir şey mi,
eğlenceli mi bir şey mi, bilmiyor.
776
00:56:30,638 --> 00:56:34,183
Testin mantığı
kişinin gösterdiği duygusal tepkilere
777
00:56:34,267 --> 00:56:36,269
kedinin vereceği karşılığı görmek.
778
00:56:37,019 --> 00:56:38,646
Carl, bu korkunç!
779
00:56:39,689 --> 00:56:41,732
Carl, bu korkunç, değil mi?
780
00:56:42,525 --> 00:56:44,026
Olamaz!
781
00:56:44,110 --> 00:56:46,863
Olamaz! Aman tanrım!
782
00:56:47,738 --> 00:56:48,823
Şuna bak!
783
00:56:48,906 --> 00:56:52,785
Vantilatörden korkmuş gibi yaptığında
Carl saklanmaya çalışıyor.
784
00:56:55,746 --> 00:56:57,457
Fan korkutucu mu?
785
00:56:58,249 --> 00:57:02,670
Hızlıca başa sarıp tavrını değiştiriyor.
İkinci tur vakti.
786
00:57:06,466 --> 00:57:08,593
Vantilatörün karşısında mutlu olunca
787
00:57:08,676 --> 00:57:11,762
kedinin duygularımı
anlayıp anlayamadığını göreceğiz.
788
00:57:16,893 --> 00:57:19,854
Bak. Ne güzel bir vantilatör.
789
00:57:21,397 --> 00:57:23,274
Ne kadar iyi bir vantilatör.
790
00:57:23,357 --> 00:57:27,069
Vantilatör hakkında güzel konuştuğunda,
korkmadığında
791
00:57:27,153 --> 00:57:29,113
Carl daha güvenli görünüyor.
792
00:57:29,697 --> 00:57:31,699
Şu kâğıtlara bak.
793
00:57:33,159 --> 00:57:34,243
Bak.
794
00:57:35,119 --> 00:57:37,538
Vantilatör artık bir tehdit değil.
795
00:57:38,289 --> 00:57:39,749
Artık korku yok.
796
00:57:42,919 --> 00:57:44,295
Sadece Carl değil.
797
00:57:46,005 --> 00:57:50,510
Kedilerin yüzde 79'u
sahiplerinden duygusal tavsiyeler ister.
798
00:57:51,969 --> 00:57:54,639
Bilim insanları için bu bir başka buluş.
799
00:57:57,350 --> 00:58:01,312
Görünüşe göre kediler
hislerimizi hissetme konusunda uzman.
800
00:58:03,773 --> 00:58:05,816
İyi de olsa kötü de olsa.
801
00:58:06,901 --> 00:58:11,739
Moralin bozuksa
ve kedileri eğitmeye gidiyorsan vazgeç.
802
00:58:11,822 --> 00:58:13,866
Oraya gitme.
803
00:58:13,950 --> 00:58:17,578
Her şeyi hissediyorlar
ve daha da kötüleştiriyorlar.
804
00:58:18,120 --> 00:58:19,288
Asia, buraya gel.
805
00:58:22,750 --> 00:58:26,796
Uyum sağlamak ve hayatta kalmak için
empati kurmayı öğrendiler.
806
00:58:28,214 --> 00:58:31,008
Çevrenizdeki insanlara bakıp
807
00:58:31,092 --> 00:58:36,639
bilgi toplayabilmenin
evrimsel bir avantajı var.
808
00:58:36,722 --> 00:58:40,226
Kimsenin tepkisini okuyamıyorsan
809
00:58:40,977 --> 00:58:45,189
muhtemel tehlikeli bir şeye
nasıl tepki vereceğine dair
810
00:58:45,273 --> 00:58:49,151
bir sürü bilgiden
kendini yoksun bırakmış oluyorsun.
811
00:58:50,361 --> 00:58:53,698
Kedilerin duygularımızı anladığının
ortaya çıkması
812
00:58:53,781 --> 00:58:57,410
herkesin beklediğinden
çok daha büyük bir gelişmeye yol açtı.
813
00:59:01,581 --> 00:59:04,959
Japonya'dan Doktor Saho Takagi
bir şey fark etti.
814
00:59:07,712 --> 00:59:11,632
Amerika'daki kedilerle
Japonya'daki kediler arasında
815
00:59:11,716 --> 00:59:15,386
farklı davranışlar gözlemleyebileceğimizi
fark ettim.
816
00:59:18,014 --> 00:59:22,685
Japonya'da kediler
tanımadıkları yerlerde zorlanıyor.
817
00:59:23,894 --> 00:59:25,688
Ama Amerika'daki kediler…
818
00:59:28,691 --> 00:59:34,280
…tanımadıkları yerlerde bile
normal davranıyorlar.
819
00:59:34,363 --> 00:59:37,658
Yani Japonya'daki kedilerle
Amerika'daki kediler
820
00:59:37,742 --> 00:59:41,287
farklı kişiliklere sahip olabilir.
821
00:59:42,288 --> 00:59:45,541
Kristyn ve Saho aynı deneyi Amerika'da
822
00:59:45,625 --> 00:59:47,627
ve Japonya'da yapmaya karar verdi.
823
00:59:49,503 --> 00:59:52,673
Kedilerin farklı olduğunu keşfettiler.
824
00:59:56,010 --> 01:00:00,014
Japonya'dakilerle Amerika'dakiler arasında
sosyal farklar görüyoruz.
825
01:00:00,723 --> 01:00:07,355
Kültürel farklılıklarımızın
kedileri de etkilediğini fark ettim.
826
01:00:09,607 --> 01:00:12,443
İnsan kültürü
kedi kültürünü değiştiriyor mu?
827
01:00:14,236 --> 01:00:17,657
Japonya bir ada ülkesi.
828
01:00:18,866 --> 01:00:23,162
Çoğu kedi sahibi
kedilerini tamamen içeride tutuyor.
829
01:00:23,245 --> 01:00:27,166
Japonya'da insanlar
nadiren evlerinde parti verir.
830
01:00:28,000 --> 01:00:30,878
Japonya'daki kedilerin
biriyle tanışma sıklığı
831
01:00:30,961 --> 01:00:33,881
Amerika'daki kedilere göre çok daha az.
832
01:00:34,799 --> 01:00:39,428
Japonya'daki kedilerle
Amerika'daki kediler arasındaki farklara
833
01:00:39,512 --> 01:00:41,514
bunlar sebep oluyor olabilir.
834
01:00:43,099 --> 01:00:46,644
Araştırmalarına göre
bu kültürel farklılıklar
835
01:00:46,727 --> 01:00:50,523
nesilden nesle de aktarılıyor olabilir.
836
01:00:53,984 --> 01:00:58,531
Ve bir kültürde,
türlerimizi daha da yakınlaştırıyor.
837
01:01:11,877 --> 01:01:17,133
İstanbul, Konstantinopolis olduğu
dönemde bile kediler şehriydi.
838
01:01:19,009 --> 01:01:23,889
Bu sokaklar şehir yaşamına uyum sağlamış
839
01:01:23,973 --> 01:01:26,684
100.000'den fazla kediye
ev sahipliği yapıyor.
840
01:01:31,856 --> 01:01:35,985
Günümüzde İstanbul'a gittiğinizde
her yerde bu kedileri bulabilirsiniz.
841
01:01:36,986 --> 01:01:40,573
Bunlar mahalleye ait kediler.
842
01:01:41,323 --> 01:01:43,951
Belli bir kişiye ait değiller.
843
01:01:44,493 --> 01:01:48,247
İnsanlar kedilerin
hayatta kalabilmeleri için
844
01:01:48,330 --> 01:01:50,291
gerekenleri sağlıyor
845
01:01:50,374 --> 01:01:54,295
ama özel olarak birine ait değiller.
846
01:01:56,422 --> 01:02:02,136
2021'de bu kedileri koruyan
yeni bir yasa çıkarıldı.
847
01:02:02,219 --> 01:02:05,389
Dünyadaki en ilerici yasalardan biri.
848
01:02:07,391 --> 01:02:11,687
Bir kediye eşit davranmak
ve olaylara onların bakış açısından bakmak
849
01:02:11,771 --> 01:02:14,607
bu ilişkiyi güçlendirmenin en iyi yoludur.
850
01:02:15,900 --> 01:02:16,734
Selam.
851
01:02:25,242 --> 01:02:27,495
Böyle bir uzmanlığa sahip olma sebebim
852
01:02:27,578 --> 01:02:31,749
insanların bu hayvana karşı
derin bir bağa ve sevgiye sahip olması.
853
01:02:34,335 --> 01:02:36,045
Hayvan sevgimizden yapıyoruz.
854
01:02:36,629 --> 01:02:39,632
Bunu yapıyoruz
çünkü insan, hayvan bağını önemsiyoruz.
855
01:02:40,925 --> 01:02:43,719
Neden ağladığımı bilmiyorum.
Beni ağlatmayın.
856
01:02:44,678 --> 01:02:47,848
Evet, bu yüzden yapıyoruz
çünkü hayvanları seviyoruz.
857
01:02:49,975 --> 01:02:52,853
Çok açık. Kedileri seviyoruz.
858
01:02:53,896 --> 01:02:57,066
Bu da akıllara
en büyük kedi sorusunu getiriyor.
859
01:02:59,276 --> 01:03:01,487
Kediler bizi seviyor mu?
860
01:03:02,780 --> 01:03:05,699
Kedilerin duygularını ölçmek çok zor
861
01:03:05,783 --> 01:03:09,870
ama bence davranışlarına
ve kurdukları ilişkilere bakılırsa
862
01:03:09,954 --> 01:03:15,417
kediler insanlarla sevgiye benzer bir
bağ kurabiliyorlar.
863
01:03:19,880 --> 01:03:22,758
Kediler sahiplerini çok sever.
864
01:03:22,842 --> 01:03:28,722
Kedilerimin beni sevdiğine
gerçekten inanıyorum.
865
01:03:30,432 --> 01:03:32,893
Kedilerin duygusal destek sağladığı,
866
01:03:33,519 --> 01:03:37,356
sağlık ve mutluluk verdiği çok açık.
867
01:03:37,982 --> 01:03:42,903
Eve dönüp kedinizden
koşulsuz bir sevgi göreceğiniz fikri
868
01:03:42,987 --> 01:03:45,114
çok önemli bir şey.
869
01:03:50,619 --> 01:03:54,415
Ailesinin de özverisiyle
Eddy bir sonraki süperstar olmak için
870
01:03:54,498 --> 01:03:56,458
mükemmel bir konumda.
871
01:03:59,628 --> 01:04:03,048
Tek yapması gereken
kâğıdın içinden atlamak.
872
01:04:08,929 --> 01:04:12,641
Kedilerin potansiyelini
yeni yeni fark etmeye başlıyoruz.
873
01:04:13,309 --> 01:04:17,855
Kediler hakkında bilmediğimiz
hâlâ çok şey var.
874
01:04:17,938 --> 01:04:21,150
Gelecekte yavaş yavaş
yeni şeyler keşfedeceğiz.
875
01:04:23,235 --> 01:04:28,449
Öğrendikçe bağımızın
ne kadar derin olduğunu anlıyoruz.
876
01:04:30,910 --> 01:04:33,412
Onlara verdiğiniz sevgiyi hissediyorlar.
877
01:04:33,913 --> 01:04:37,333
Bir bakıma bundan besleniyorlar.
878
01:04:39,043 --> 01:04:40,753
Bu sevgi karşılıklı.
879
01:04:42,880 --> 01:04:46,383
Kedilerimizin içindeki cevheri
ortaya çıkarabilirsek
880
01:04:46,467 --> 01:04:49,345
onlar da bizim içimizdeki
cevheri çıkarırlar.
881
01:04:50,346 --> 01:04:53,599
Kedisiz bir hayat düşünemiyorum.
882
01:04:54,308 --> 01:04:57,436
Onlar benim hayvanlarım. Onları anlıyorum.
883
01:04:57,519 --> 01:05:01,023
Umarım onlar da beni
benim onları sevdiğim kadar seviyordur.
884
01:05:02,441 --> 01:05:07,279
Her şey bir araya geldiğinde
sonucu büyüleyici olabiliyor.
885
01:06:35,784 --> 01:06:40,497
Alt yazı çevirmeni: Serbay Öznalcı