1
00:00:08,258 --> 00:00:12,929
<i>Wejdź do świata,</i>
<i>którego nie doświadczysz zmysłami.</i>

2
00:00:19,019 --> 00:00:22,063
<i>Świata niesamowitych zwierząt</i>

3
00:00:23,148 --> 00:00:26,526
<i>o ukrytych mocach i niezwykłych zmysłach.</i>

4
00:00:27,569 --> 00:00:29,571
<i>Jeśli myślisz, że znasz przyrodę…</i>

5
00:00:32,490 --> 00:00:33,867
<i>zastanów się.</i>

6
00:00:35,285 --> 00:00:39,664
CUDOWNY ŚWIAT ZWIERZĄT

7
00:00:42,751 --> 00:00:45,045
<i>Nieoczekiwany cios…</i>

8
00:00:46,921 --> 00:00:49,007
CZYTA BENEDICT CUMBERBATCH

9
00:00:49,090 --> 00:00:50,467
<i>…boli najbardziej.</i>

10
00:01:03,229 --> 00:01:07,776
<i>Rafy koralowe pełne są drapieżników.</i>

11
00:01:12,822 --> 00:01:17,702
<i>Czasem opłaca się zostać na widoku.</i>

12
00:01:21,164 --> 00:01:26,836
<i>Wtapianie się w tło</i>
<i>to nic trudnego dla szkaradnicy.</i>

13
00:01:28,296 --> 00:01:29,422
<i>Czy jest ładna?</i>

14
00:01:32,175 --> 00:01:33,301
<i>Nie bardzo.</i>

15
00:01:35,637 --> 00:01:40,850
<i>Nieważne. Gdy na rafie</i>
<i>robi się nieciekawie,</i>

16
00:01:42,519 --> 00:01:45,605
<i>talent jest ważniejszy niż uroda,</i>

17
00:01:49,526 --> 00:01:51,569
<i>a zwodnicza szkaradnica</i>

18
00:01:53,530 --> 00:01:55,406
<i>jest bardzo utalentowana.</i>

19
00:01:59,661 --> 00:02:05,500
<i>Trzynaście kolców na płetwie grzbietowej,</i>
<i>wypełnionych najgroźniejszym jadem,</i>

20
00:02:05,583 --> 00:02:06,876
<i>jakie posiadają ryby,</i>

21
00:02:08,878 --> 00:02:10,755
<i>chroni ją przed atakiem.</i>

22
00:02:14,384 --> 00:02:15,510
<i>Mimo to,</i>

23
00:02:17,804 --> 00:02:19,389
<i>woli się ukryć.</i>

24
00:02:22,976 --> 00:02:27,730
<i>Chowa się w piasku. I robi to tak dobrze,</i>

25
00:02:29,774 --> 00:02:30,817
<i>że aż przeraża.</i>

26
00:02:37,157 --> 00:02:40,201
<i>Szkaradnicy niemal nie da się zauważyć,</i>

27
00:02:44,414 --> 00:02:46,916
<i>ani jej uniknąć.</i>

28
00:02:53,548 --> 00:02:57,177
<i>Jeden z najszybszych ruchów</i>
<i>w królestwie zwierząt,</i>

29
00:02:57,677 --> 00:03:00,638
<i>tworzący pole zasysające,</i>
<i>z którego nie da się uciec.</i>

30
00:03:06,060 --> 00:03:10,231
<i>Ofiara ginie w 16 milisekund.</i>

31
00:03:18,239 --> 00:03:23,453
<i>Czy jesteś drapieżnikiem, czy ofiarą,</i>
<i>gdy życie wisi na włosku,</i>

32
00:03:24,579 --> 00:03:28,333
<i>tylko najsilniejsze supermoce mogą pomóc.</i>

33
00:03:30,251 --> 00:03:34,464
ŁOWCY I ZDOBYCZE

34
00:03:42,013 --> 00:03:45,934
<i>Szklarniowe warunki</i>
<i>w kostarykańskim lesie deszczowym</i>

35
00:03:46,935 --> 00:03:49,979
<i>napędzają ewolucyjny wyścig zbrojeń</i>

36
00:03:51,105 --> 00:03:54,651
<i>między łowcą a ofiarą.</i>

37
00:03:56,444 --> 00:03:58,947
<i>Gdy zdobycz staje się</i>
<i>coraz lepsza w ucieczce,</i>

38
00:04:01,032 --> 00:04:04,244
<i>drapieżniki stają się</i>
<i>coraz bardziej niebezpieczne.</i>

39
00:04:09,374 --> 00:04:13,336
<i>Piłodzioby gustują w jaszczurkach.</i>

40
00:04:17,090 --> 00:04:22,845
<i>Ci łowcy szukają zdobyczy</i>
<i>za pomocą doskonałego wzroku,</i>

41
00:04:23,805 --> 00:04:26,140
<i>bardzo wyczulonego na ruch.</i>

42
00:04:30,895 --> 00:04:35,275
<i>Lepiej, żeby ta jaszczurka stąpała powoli.</i>

43
00:04:39,237 --> 00:04:40,613
<i>Gdy zamiera bez ruchu,</i>

44
00:04:42,240 --> 00:04:44,534
<i>piłodziób jej nie widzi,</i>

45
00:04:46,536 --> 00:04:49,414
<i>ale ona widzi go.</i>

46
00:04:51,416 --> 00:04:53,751
<i>Też ma wyjątkowy wzrok.</i>

47
00:04:55,169 --> 00:04:59,632
<i>Oczy skierowane na boki</i>
<i>pozwalają widzieć niemal dookoła głowy,</i>

48
00:05:03,678 --> 00:05:06,347
<i>i są czułe na odcienie ultrafioletu,</i>

49
00:05:08,433 --> 00:05:13,604
<i>wzmacniając kontrast</i>
<i>i kolor upierzenia piłodzioba.</i>

50
00:05:17,025 --> 00:05:18,860
<i>Ale nie może wiecznie stać bez ruchu.</i>

51
00:05:20,570 --> 00:05:22,363
<i>Też musi jeść.</i>

52
00:05:26,409 --> 00:05:28,786
<i>Gdy piłodziób odwraca wzrok,</i>

53
00:05:30,580 --> 00:05:32,582
<i>jaszczurka rusza się,</i>

54
00:05:34,625 --> 00:05:35,835
<i>tylko odrobinę.</i>

55
00:05:40,089 --> 00:05:41,591
<i>Nie ma na co patrzeć.</i>

56
00:05:51,392 --> 00:05:53,686
<i>To jak dziecięca gra,</i>

57
00:05:56,356 --> 00:05:58,024
<i>tyle że to nie zabawa.</i>

58
00:06:08,368 --> 00:06:09,869
<i>Jeden niewłaściwy krok…</i>

59
00:06:14,874 --> 00:06:15,958
<i>może być zgubny.</i>

60
00:06:21,881 --> 00:06:27,303
<i>Gdy piłodziób jest blisko,</i>
<i>jaszczurka jest już poza jego zasięgiem.</i>

61
00:06:38,898 --> 00:06:41,859
<i>Ale teraz nie ma dokąd uciec.</i>

62
00:07:11,722 --> 00:07:14,767
<i>Piłodziób to cierpliwy drapieżnik.</i>

63
00:07:21,482 --> 00:07:25,403
<i>Jaszczurka nie może wiecznie</i>
<i>siedzieć pod wodą.</i>

64
00:07:33,870 --> 00:07:37,415
<i>Ale to nie jest zwyczajna jaszczurka.</i>

65
00:07:43,963 --> 00:07:49,719
<i>Ma niesamowity sposób na ucieczkę,</i>
<i>odkryty tak niedawno,</i>

66
00:07:50,261 --> 00:07:53,264
<i>że nigdy wcześniej go nie sfilmowano.</i>

67
00:07:55,141 --> 00:07:56,517
<i>Gdy jest pod wodą,</i>

68
00:07:58,978 --> 00:08:02,315
<i>maleńkie pęcherzyki</i>
<i>uwięzione między hydrofobowymi łuskami</i>

69
00:08:03,232 --> 00:08:07,695
<i>razem unoszą się w kierunku głowy.</i>

70
00:08:13,284 --> 00:08:15,620
<i>Tajemniczy zestaw do nurkowania,</i>

71
00:08:24,670 --> 00:08:29,133
<i>pozwalający na oddychanie pod wodą.</i>

72
00:08:33,471 --> 00:08:38,851
<i>Ta pomysłowa jaszczurka</i>
<i>potrafi wytrzymać pod wodą ponad 18 minut.</i>

73
00:08:50,404 --> 00:08:55,743
<i>To wystarczy, by nawet</i>
<i>najcierpliwszy piłodziób dał za wygraną.</i>

74
00:09:05,336 --> 00:09:11,175
<i>A mała jaszczurka</i>
<i>wypłynęła jako zwyciężczyni.</i>

75
00:09:16,514 --> 00:09:18,558
<i>Większość łowów</i>
<i>nie kończy się powodzeniem.</i>

76
00:09:21,143 --> 00:09:25,147
<i>Nawet najzdolniejsi drapieżnicy</i>
<i>z trudem łapią zdobycz.</i>

77
00:09:28,734 --> 00:09:33,447
<i>Dieta hipermięsożerców</i>
<i>w 70% składa się z mięsa.</i>

78
00:09:35,366 --> 00:09:39,245
<i>To największy hipermięsożerca na Ziemi.</i>

79
00:09:41,497 --> 00:09:45,585
<i>I jedno z niewielu zwierząt,</i>
<i>które poluje na ludzi.</i>

80
00:09:54,552 --> 00:09:57,430
<i>Ale niedźwiedzie polarne wolą polować…</i>

81
00:09:59,849 --> 00:10:01,100
<i>na foki.</i>

82
00:10:05,021 --> 00:10:10,484
<i>By przetrwać w temperaturze poniżej zera,</i>
<i>rocznie musi ich jeść co najmniej 50.</i>

83
00:10:12,612 --> 00:10:18,492
<i>Ale złapanie ich nie jest proste,</i>
<i>nawet dla tak zdolnego łowcy.</i>

84
00:10:23,289 --> 00:10:28,044
<i>Ustawiając ogon do wiatru,</i>
<i>foka wykorzystuje węch</i>

85
00:10:28,169 --> 00:10:30,588
<i>do wykrywania drapieżników</i>
<i>zbliżających się od tyłu,</i>

86
00:10:31,047 --> 00:10:34,800
<i>jednocześnie uważając</i>
<i>na potencjalny atak z przodu.</i>

87
00:10:40,097 --> 00:10:42,224
<i>Wzrok wzmacniający ultrafiolet</i>

88
00:10:43,851 --> 00:10:46,812
<i>pomaga dostrzec</i>
<i>zakamuflowanego niedźwiedzia.</i>

89
00:10:53,986 --> 00:10:58,574
<i>Do tego sprytna foka</i>
<i>zawsze ma blisko wyjście awaryjne.</i>

90
00:11:10,086 --> 00:11:14,882
<i>Tutaj sama siła nie wystarczy,</i>
<i>by kogoś zabić.</i>

91
00:11:18,010 --> 00:11:21,055
<i>Żyje tu bardzo niewiele fok,</i>

92
00:11:22,640 --> 00:11:26,977
<i>więc znalezienie ich stanowi wyzwanie.</i>

93
00:11:31,190 --> 00:11:34,151
<i>Ilość lodu morskiego zmniejsza się</i>
<i>z powodu zmian klimatu.</i>

94
00:11:37,071 --> 00:11:40,449
<i>Więc poszukiwanie pożywienia</i>
<i>staje się jeszcze trudniejsze.</i>

95
00:11:45,621 --> 00:11:50,459
<i>Na szczęście posiada ona</i>
<i>niezwykły superzmysł.</i>

96
00:11:54,380 --> 00:11:56,298
<i>Zmysł węchu</i>

97
00:11:57,633 --> 00:12:00,678
<i>i najlepszy nos</i>
<i>w całym królestwie zwierząt.</i>

98
00:12:04,348 --> 00:12:07,727
<i>Może nawet wyczuć fokę pod lodem.</i>

99
00:12:14,233 --> 00:12:18,612
<i>Z odległości 1,6 kilometra</i>
<i>wyczuwa zapach niesiony wiatrem.</i>

100
00:12:35,963 --> 00:12:37,882
<i>Skupiona na celu,</i>

101
00:12:42,470 --> 00:12:44,472
<i>idąc z kierunkiem wiatru,</i>

102
00:12:46,390 --> 00:12:47,850
<i>zbliża się.</i>

103
00:13:19,465 --> 00:13:23,135
<i>Zapewnienie wystarczającej ilości</i>
<i>pożywienia do przeżycia nie jest łatwe.</i>

104
00:13:28,057 --> 00:13:32,353
<i>A dbanie o powiększającą się rodzinę</i>
<i>jest jeszcze trudniejsze.</i>

105
00:13:34,939 --> 00:13:38,150
<i>Tylko jedna trzecia młodych</i>
<i>dożywa drugiego roku.</i>

106
00:13:42,029 --> 00:13:47,368
<i>Wychowywanie następnego pokolenia</i>
<i>łowców to nieustanna praca,</i>

107
00:13:49,161 --> 00:13:52,456
<i>szczególnie w ekstremalnych warunkach.</i>

108
00:13:59,755 --> 00:14:02,132
<i>Świat łowców i zdobyczy</i>

109
00:14:04,844 --> 00:14:06,595
<i>na pustyni arizońskiej.</i>

110
00:14:10,933 --> 00:14:17,857
<i>Ten tata kukawka jest wykończony,</i>
<i>próbując nakarmić trzy głodne pisklęta.</i>

111
00:14:19,859 --> 00:14:22,945
<i>Dostarczył jeden posiłek,</i>
<i>i już leci po następny.</i>

112
00:14:24,613 --> 00:14:27,408
<i>Pędzi około 40 km na godzinę,</i>

113
00:14:29,034 --> 00:14:32,037
<i>polując na wszystko,</i>
<i>co tylko da się złapać.</i>

114
00:14:38,961 --> 00:14:40,880
<i>Ale gdy tata znika,</i>

115
00:14:41,839 --> 00:14:44,091
<i>gniazdo nie jest chronione.</i>

116
00:14:45,092 --> 00:14:48,178
<i>Siedemdziesiąt procent piskląt</i>
<i>porywanych jest przez drapieżniki.</i>

117
00:14:52,892 --> 00:14:58,522
<i>Heterodon zachodni wyczuwa zapach</i>
<i>końcami rozwidlonego języka…</i>

118
00:15:04,445 --> 00:15:09,783
<i>dzięki czemu wie,</i>
<i>gdzie dokładnie znajduje się ofiara.</i>

119
00:15:24,173 --> 00:15:28,552
<i>Tata zabezpieczył kolejny posiłek,</i>
<i>teraz wraca do domu…</i>

120
00:15:32,431 --> 00:15:33,724
<i>w samą porę.</i>

121
00:15:40,439 --> 00:15:42,066
<i>Dzięki błyskawicznej reakcji</i>

122
00:15:44,234 --> 00:15:46,278
<i>i ostremu pięciocentymetrowemu dziobowi</i>

123
00:15:48,530 --> 00:15:52,576
<i>kukawki nie bez powodu</i>
<i>nazywa się „zabójcami węży”.</i>

124
00:15:55,913 --> 00:16:00,209
<i>Tata właśnie zamienił</i>
<i>zagrożenie w kolację.</i>

125
00:16:03,420 --> 00:16:07,549
<i>Ale wąż nie pachnie zbyt apetycznie.</i>

126
00:16:09,343 --> 00:16:10,970
<i>Kukawki nie są wybredne,</i>

127
00:16:11,762 --> 00:16:16,225
<i>ale zgniłe mięso to za wiele.</i>

128
00:16:22,398 --> 00:16:24,149
<i>Przynajmniej pisklęta są bezpieczne.</i>

129
00:16:30,114 --> 00:16:31,407
<i>Ale czy na pewno?</i>

130
00:16:36,620 --> 00:16:38,247
<i>Zombie odżywa</i>

131
00:16:39,748 --> 00:16:42,751
<i>czy tylko udawał martwego,</i>
<i>by ocalić skórę?</i>

132
00:16:47,715 --> 00:16:52,511
<i>Heterodon wydziela zapach podobny</i>
<i>do zapachu rozkładającej się padliny,</i>

133
00:16:54,847 --> 00:16:56,640
<i>udając śmierć,</i>

134
00:16:57,975 --> 00:17:01,186
<i>by mógł żyć i umrzeć innego dnia.</i>

135
00:17:08,610 --> 00:17:13,490
<i>Inne strategie obronne</i>
<i>są tak niezwykłe, że stanowią fenomen.</i>

136
00:17:19,913 --> 00:17:22,124
<i>Murmuracja szpaków,</i>

137
00:17:23,125 --> 00:17:26,879
<i>poruszających się jak jeden superorganizm.</i>

138
00:17:35,095 --> 00:17:39,892
<i>Sposób i przyczyna tworzenia</i>
<i>tych niesamowitych wzorów na niebie</i>

139
00:17:40,392 --> 00:17:41,643
<i>pozostają tajemnicą.</i>

140
00:17:46,148 --> 00:17:50,360
<i>Ale ostatnie odkrycia wykazały,</i>
<i>że to piękne zjawisko motywuje</i>

141
00:17:51,361 --> 00:17:52,654
<i>destrukcja.</i>

142
00:17:59,453 --> 00:18:03,457
<i>Miejscowy sokół wędrowny wie,</i>
<i>że podczas europejskiej zimy</i>

143
00:18:03,582 --> 00:18:05,501
<i>szpaki gromadzą się w milionach.</i>

144
00:18:07,711 --> 00:18:11,590
<i>Na otwartych terenach wiejskich</i>
<i>są podatne na atak.</i>

145
00:18:14,009 --> 00:18:18,430
<i>Po zmroku gromadzą się licznie,</i>
<i>by być bezpieczne.</i>

146
00:18:21,975 --> 00:18:24,728
<i>W ten sposób mogą ukryć się w tłumie,</i>

147
00:18:26,021 --> 00:18:27,689
<i>ale też stanowią łatwy cel.</i>

148
00:18:31,819 --> 00:18:37,741
<i>Lecąc nisko, by nie zostać zauważonym,</i>
<i>sokół zbliża się do szpaków.</i>

149
00:18:43,705 --> 00:18:45,082
<i>Potem wznosi się,</i>

150
00:18:47,584 --> 00:18:49,378
<i>wysoko ponad stado,</i>

151
00:18:57,469 --> 00:19:00,639
<i>zawraca i daje nura.</i>

152
00:19:03,934 --> 00:19:09,064
<i>Z niemal aerodynamiczną perfekcją</i>
<i>leci z prędkością 400 km na godzinę,</i>

153
00:19:11,942 --> 00:19:15,237
<i>co czyni z niego</i>
<i>najszybsze zwierzę na Ziemi.</i>

154
00:19:21,451 --> 00:19:28,333
<i>Szpaki latają do 80 km na godzinę,</i>
<i>ale mają bardziej subtelną sekretną broń.</i>

155
00:19:30,836 --> 00:19:33,463
<i>Jeden magiczny trik.</i>

156
00:19:35,841 --> 00:19:39,511
<i>Każdy ptak śledzi</i>
<i>sześciu najbliższych sąsiadów,</i>

157
00:19:40,179 --> 00:19:42,890
<i>dokładnie dostosowując</i>
<i>odległość i prędkość.</i>

158
00:19:44,933 --> 00:19:48,020
<i>Zasada szóstek obowiązuje w całym stadzie,</i>

159
00:19:50,689 --> 00:19:53,358
<i>tworząc oszałamiający pokaz.</i>

160
00:19:55,611 --> 00:19:58,864
<i>Każdy ruch rozchodzi się po formacji</i>

161
00:19:58,989 --> 00:20:01,158
<i>z prędkością 20 metrów na sekundę.</i>

162
00:20:05,412 --> 00:20:09,583
<i>Trudno to pojąć i przewidzieć,</i>

163
00:20:11,919 --> 00:20:14,630
<i>i niemal nie da się przeniknąć do środka.</i>

164
00:20:18,342 --> 00:20:20,844
<i>Sokół próbuje namierzyć jednego osobnika.</i>

165
00:20:23,222 --> 00:20:27,726
<i>W locie poziomym ma</i>
<i>znacznie mniejszą przewagę prędkości.</i>

166
00:20:30,896 --> 00:20:34,358
<i>Szpaki przetwarzają sygnały wizualne</i>
<i>znacznie szybciej niż ludzie</i>

167
00:20:36,151 --> 00:20:40,948
<i>i równoważą zwinność sokoła</i>
<i>ich własną akrobatyką.</i>

168
00:20:47,537 --> 00:20:49,665
<i>Dzięki niezwykłej synchroniczności</i>

169
00:20:51,291 --> 00:20:56,463
<i>nawet najszybszego drapieżnika</i>
<i>da się przechytrzyć.</i>

170
00:21:07,766 --> 00:21:11,144
<i>W 80% przypadków</i>
<i>sokół nie osiąga swojego celu.</i>

171
00:21:17,526 --> 00:21:23,949
<i>Pozostaje mu oglądać</i>
<i>ten imponujący pokaz siły liczebności.</i>

172
00:21:38,964 --> 00:21:44,928
<i>Pomysłowe sposoby na uniknięcie ataku</i>
<i>można znaleźć wszędzie,</i>

173
00:21:46,013 --> 00:21:48,682
<i>nawet w angielskim ogrodzie na wsi.</i>

174
00:21:51,268 --> 00:21:56,440
<i>Przyjrzyjcie się, rośliny też mają</i>
<i>swoich drapieżników.</i>

175
00:22:02,738 --> 00:22:07,284
<i>Ulubionym przysmakiem</i>
<i>zmierzchnicy trupiej główki jest nektar,</i>

176
00:22:09,411 --> 00:22:14,958
<i>ale jej potomstwo</i>
<i>to żarłoczni zabójcy pomidorów.</i>

177
00:22:23,383 --> 00:22:30,140
<i>W zaledwie trzy tygodnie</i>
<i>te wygłodniałe gąsienice</i>

178
00:22:31,725 --> 00:22:34,853
<i>stają się 16 razy większe.</i>

179
00:22:44,154 --> 00:22:49,117
<i>O długości palca i uzbrojona</i>
<i>w nożycowate żuwaczki,</i>

180
00:22:52,245 --> 00:22:56,083
<i>jedna gąsienica</i>
<i>potrafi pożreć całą roślinę.</i>

181
00:23:07,052 --> 00:23:11,056
<i>A ich armia dziesiątkuje całą uprawę.</i>

182
00:23:20,482 --> 00:23:23,860
<i>Ale pomidory mają niewidzialną ochronę.</i>

183
00:23:26,905 --> 00:23:30,075
<i>Uszkodzone liście wypuszczają</i>
<i>w powietrze sygnał SOS.</i>

184
00:23:34,913 --> 00:23:37,791
<i>Substancje lotne</i>
<i>ostrzegające sąsiadujące rośliny,</i>

185
00:23:38,625 --> 00:23:40,710
<i>by przygotowały się do wojny.</i>

186
00:23:44,673 --> 00:23:50,929
<i>To wezwanie do walki sprawia,</i>
<i>że inne rośliny produkują silne toksyny,</i>

187
00:23:55,434 --> 00:23:57,936
<i>przez które stają się niejadalne.</i>

188
00:24:04,693 --> 00:24:09,156
<i>Gąsienice te żywią się tylko roślinami</i>
<i>z rodziny pomidorów,</i>

189
00:24:09,781 --> 00:24:11,450
<i>więc zaczynają głodować.</i>

190
00:24:14,286 --> 00:24:19,332
<i>Ostatnie odkrycie pokazało</i>
<i>mroczny wątek tej historii.</i>

191
00:24:22,711 --> 00:24:24,212
<i>Gdy nie ma co jeść…</i>

192
00:24:29,634 --> 00:24:33,763
<i>zaczynają jeść siebie nawzajem.</i>

193
00:24:37,809 --> 00:24:39,561
<i>Gąsienice kanibale,</i>

194
00:24:41,897 --> 00:24:44,399
<i>makabryczny sposób</i>
<i>na zwalczanie szkodników,</i>

195
00:24:46,443 --> 00:24:49,446
<i>gdy zabójcze pomidory kontratakują.</i>

196
00:24:52,324 --> 00:24:55,494
<i>W przyrodzie poziom śmiercionośności…</i>

197
00:24:57,037 --> 00:24:59,498
<i>zależy od perspektywy.</i>

198
00:25:05,212 --> 00:25:06,963
<i>Pod europejską łąką</i>

199
00:25:08,548 --> 00:25:12,010
<i>ryjówek etruski dopiero się obudził,</i>

200
00:25:13,887 --> 00:25:15,639
<i>ale to nie powolny start.</i>

201
00:25:16,681 --> 00:25:19,935
<i>Jego puls wynosi</i>
<i>do tysiąca uderzeń na minutę.</i>

202
00:25:21,353 --> 00:25:25,732
<i>Pora wstać i wyjść na polowanie.</i>

203
00:25:31,696 --> 00:25:33,907
<i>Ma najszybszy metabolizm</i>
<i>ze wszystkich ssaków,</i>

204
00:25:34,866 --> 00:25:40,622
<i>więc ten szaleńczy zabójca musi zjeść</i>
<i>dziennie sześć razy tyle, ile waży,</i>

205
00:25:42,040 --> 00:25:43,416
<i>inaczej będzie głodować.</i>

206
00:25:45,460 --> 00:25:47,671
<i>Sztuką jest znalezienie ofiary.</i>

207
00:25:49,381 --> 00:25:52,467
<i>Te wielkie uszy tak naprawdę</i>
<i>nie wyostrzają mu słuchu,</i>

208
00:25:53,468 --> 00:25:55,345
<i>a z oczami wielkości szpilek</i>

209
00:25:57,305 --> 00:25:59,099
<i>poluje niemal na oślep.</i>

210
00:26:03,061 --> 00:26:06,856
<i>Na szczęście dzięki</i>
<i>innemu zmysłowi ma przewagę.</i>

211
00:26:09,776 --> 00:26:14,281
<i>Ryjówki czują świat wąsami.</i>

212
00:26:15,949 --> 00:26:17,659
<i>Mają długość jednej czwartej ich ciała</i>

213
00:26:17,993 --> 00:26:20,662
<i>i używają ich do badania otoczenia.</i>

214
00:26:23,665 --> 00:26:25,959
<i>Zmysł dotyku mają tak wyczulony,</i>

215
00:26:27,043 --> 00:26:30,380
<i>że najmniejsze drżenie</i>
<i>powoduje natychmiastowy atak.</i>

216
00:26:33,967 --> 00:26:35,927
<i>Dwadzieścia pięć milisekund,</i>

217
00:26:36,761 --> 00:26:40,307
<i>dwanaście razy szybciej</i>
<i>od mrugnięcia okiem.</i>

218
00:26:44,144 --> 00:26:47,063
<i>A mała larwa to dopiero początek</i>

219
00:26:48,356 --> 00:26:50,692
<i>jego serii zabójstw.</i>

220
00:27:06,708 --> 00:27:12,297
<i>Ma rozmiar migdała, co czyni go</i>
<i>najmniejszym ssakiem na Ziemi.</i>

221
00:27:14,257 --> 00:27:16,134
<i>Ale niewiele jest poza jego zasięgiem.</i>

222
00:27:21,681 --> 00:27:26,311
<i>Nawet dwa razy większa</i>
<i>szarańcza to łatwy cel.</i>

223
00:27:49,709 --> 00:27:53,380
<i>Uczta zakończona, pora odpocząć</i>

224
00:27:54,589 --> 00:27:55,715
<i>i zregenerować siły.</i>

225
00:27:59,844 --> 00:28:02,138
<i>Krótka siedmiominutowa drzemka</i>

226
00:28:04,474 --> 00:28:07,852
<i>i ten mały zachłanny łobuz</i>
<i>znów wychodzi na łowy.</i>

227
00:28:17,529 --> 00:28:23,326
<i>Nad tą samą europejską łąką</i>
<i>poluje również inny mały drapieżnik.</i>

228
00:28:27,747 --> 00:28:31,876
<i>Nocek duży ma tak czuły słuch,</i>

229
00:28:32,252 --> 00:28:35,880
<i>że potrafi usłyszeć owady</i>
<i>z odległości 40 metrów</i>

230
00:28:36,756 --> 00:28:41,594
<i>i określić kierunek,</i>
<i>rozmiar i kształt celu.</i>

231
00:28:46,683 --> 00:28:48,393
<i>Gdy nietoperz bada teren,</i>

232
00:28:49,394 --> 00:28:52,355
<i>każdy owad,</i>
<i>który się rusza albo wydaje dźwięk…</i>

233
00:28:58,361 --> 00:28:59,904
<i>flirtuje ze śmiercią.</i>

234
00:29:07,704 --> 00:29:11,791
<i>Ale miecznik ciemny</i>
<i>ma inne rzeczy na malutkiej głowie.</i>

235
00:29:15,628 --> 00:29:19,382
<i>W letnie wieczory łąka pełna jest samców,</i>

236
00:29:20,216 --> 00:29:24,763
<i>śpiewających najgłośniej,</i>
<i>jak tylko potrafią, by zwabić partnerkę.</i>

237
00:29:29,809 --> 00:29:33,938
<i>Ten samiec chce być słyszalny</i>
<i>lepiej niż jego rywale.</i>

238
00:29:35,774 --> 00:29:40,028
<i>Mieczniki też nieźle słyszą,</i>
<i>dzięki uszom na nogach.</i>

239
00:29:42,113 --> 00:29:44,532
<i>Wie, że na górze jest nietoperz,</i>

240
00:29:45,825 --> 00:29:48,036
<i>mimo to nie da się uciszyć.</i>

241
00:29:49,329 --> 00:29:53,458
<i>Jego utwór wybrzmiewa</i>
<i>niemal tak głośno jak wiertarka.</i>

242
00:29:55,460 --> 00:29:57,003
<i>Gdy nietoperz się zbliża,</i>

243
00:29:59,047 --> 00:30:02,425
<i>zamiast się zamknąć,</i>
<i>on śpiewa jeszcze głośniej.</i>

244
00:30:06,429 --> 00:30:09,265
<i>Chęć znalezienia pary może być zgubna</i>

245
00:30:09,390 --> 00:30:10,725
<i>dla tego miecznika.</i>

246
00:30:13,353 --> 00:30:17,440
<i>Ale nowe odkrycie pokazuje,</i>
<i>że jego siła przyciągania</i>

247
00:30:18,107 --> 00:30:20,109
<i>ma też właściwości odstraszające.</i>

248
00:30:21,986 --> 00:30:26,950
<i>Jego głośny śpiew</i>
<i>męczy wrażliwe uszy nietoperza.</i>

249
00:30:29,536 --> 00:30:33,957
<i>Miecznik ciemny osłabia moc nietoperza,</i>

250
00:30:34,874 --> 00:30:38,086
<i>tworząc prawie metrową</i>
<i>wolną przestrzeń wokół niego.</i>

251
00:30:43,800 --> 00:30:47,595
<i>Nie tylko on śpiewa dla partnerki,</i>

252
00:30:48,346 --> 00:30:52,559
<i>więc cała łąka chroniona jest</i>
<i>ogłuszającą warstwą dźwiękową.</i>

253
00:31:00,817 --> 00:31:02,694
<i>Okazuje się, że to,</i>
<i>co odstrasza nietoperze,</i>

254
00:31:03,570 --> 00:31:06,239
<i>przyciąga samice mieczników.</i>

255
00:31:07,490 --> 00:31:09,993
<i>Im głośniej, tym lepiej.</i>

256
00:31:13,121 --> 00:31:14,747
<i>Często najlepszą obroną</i>

257
00:31:16,958 --> 00:31:18,501
<i>jest najlepszy atak.</i>

258
00:31:21,963 --> 00:31:27,176
<i>Dzięki temu to karaibskie zwierzę</i>
<i>wygrywa rzutem na taśmę.</i>

259
00:31:34,517 --> 00:31:39,564
<i>Noc to niebezpieczna pora</i>
<i>dla małych rybek na wielkiej rafie.</i>

260
00:31:41,858 --> 00:31:47,030
<i>Mierzący zaledwie 25 mm, ten kardynałek</i>
<i>nie może stać się kolejnym daniem</i>

261
00:31:47,280 --> 00:31:48,907
<i>w menu skrzydlicy.</i>

262
00:32:02,962 --> 00:32:05,214
<i>Ale on też musi złapać posiłek.</i>

263
00:32:13,848 --> 00:32:18,770
<i>Wielkie, wrażliwe na światło oczy</i>
<i>pomagają dostrzec w ciemności małe ofiary.</i>

264
00:32:24,567 --> 00:32:28,863
<i>Małżoraczki, skorupiaki</i>
<i>wielkości ziarenka piasku,</i>

265
00:32:29,489 --> 00:32:31,574
<i>powinny dać się złapać.</i>

266
00:32:41,334 --> 00:32:43,753
<i>Ale się przeliczył.</i>

267
00:32:47,382 --> 00:32:52,971
<i>Małżoraczki przechowują</i>
<i>lotny koktajl substancji chemicznych.</i>

268
00:32:54,597 --> 00:33:00,728
<i>Gdy są atakowane, mieszanina składników</i>
<i>wywołuje bioluminescencyjną eksplozję,</i>

269
00:33:00,812 --> 00:33:02,480
<i>jaśniejszą od światła latarki,</i>

270
00:33:05,108 --> 00:33:07,318
<i>o tak niedobrym smaku…</i>

271
00:33:10,530 --> 00:33:13,908
<i>że kardynałek wypluwa ją,</i>
<i>nie robiąc sobie krzywdy.</i>

272
00:33:17,829 --> 00:33:20,373
<i>Małżoraczki przechowują</i>
<i>wystarczającą ilość tych substancji,</i>

273
00:33:20,498 --> 00:33:22,709
<i>by wypuścić ją dziesięć razy z rzędu.</i>

274
00:33:28,881 --> 00:33:34,012
<i>Plan ucieczki tego skorupiaka</i>
<i>jest jeszcze bardziej błyskotliwy.</i>

275
00:33:39,642 --> 00:33:44,230
<i>Światło jest tak jasne,</i>
<i>że nie tylko oślepia…</i>

276
00:33:47,108 --> 00:33:48,943
<i>ale też jest zdradliwe.</i>

277
00:33:52,780 --> 00:33:57,285
<i>Przez niego biedny kardynałek</i>
<i>jakiś czas nic nie widzi,</i>

278
00:33:58,453 --> 00:34:00,496
<i>ale inni dobrze widzą jego.</i>

279
00:34:05,418 --> 00:34:10,006
<i>W oceanie zawsze</i>
<i>znajdzie się większa ryba.</i>

280
00:34:16,596 --> 00:34:18,473
<i>Najlepszy łowca,</i>

281
00:34:21,559 --> 00:34:24,312
<i>najbardziej rozpowszechniony drapieżnik.</i>

282
00:34:26,939 --> 00:34:33,571
<i>W każdym zakątku każdego oceanu</i>
<i>orki dostosowują techniki łowieckie</i>

283
00:34:33,654 --> 00:34:35,281
<i>w niezwykły sposób.</i>

284
00:34:36,199 --> 00:34:39,577
<i>W arktycznych fiordach</i>
<i>ogłuszają ryby płetwami</i>

285
00:34:40,078 --> 00:34:42,246
<i>i wybierają je z ławicy.</i>

286
00:34:44,040 --> 00:34:46,667
<i>W otwartym oceanie</i>
<i>używają połączonych sił,</i>

287
00:34:46,834 --> 00:34:51,756
<i>by gonić płetwale błękitne,</i>
<i>największe ze wszystkich zwierząt.</i>

288
00:35:02,308 --> 00:35:07,522
<i>Ale najbardziej imponujący łowcy</i>
<i>wśród orek znajdują się tutaj.</i>

289
00:35:10,024 --> 00:35:14,195
<i>Patagoński półwysep Valdés</i>
<i>strzeżony jest przez stado,</i>

290
00:35:14,320 --> 00:35:17,990
<i>którego techniki łowieckie</i>
<i>są tak trudne i niebezpieczne,</i>

291
00:35:18,699 --> 00:35:21,536
<i>że ich opanowanie zajmuje lata.</i>

292
00:35:23,287 --> 00:35:27,125
<i>To matka przekazuje tajemną wiedzę</i>
<i>następnym pokoleniom.</i>

293
00:35:29,127 --> 00:35:33,214
<i>Reszta rodziny czerpie</i>
<i>z czterdziestoletniego doświadczenia</i>

294
00:35:33,464 --> 00:35:35,299
<i>tej zaprawionej profesjonalistki.</i>

295
00:35:45,268 --> 00:35:49,438
<i>Każdej wiosny lwy morskie przybywają,</i>
<i>by rozmnażać się na patagońskich plażach.</i>

296
00:35:56,028 --> 00:35:59,323
<i>Młode uczą się pływać na mieliźnie,</i>

297
00:35:59,824 --> 00:36:02,410
<i>poza zasięgiem łowców.</i>

298
00:36:05,079 --> 00:36:06,372
<i>Prawie.</i>

299
00:36:09,834 --> 00:36:15,173
<i>Matka uczy rodzinę, jak je namierzyć.</i>

300
00:36:16,090 --> 00:36:20,011
<i>Niemal codziennie płynąc tą samą drogą,</i>
<i>prowadzi stado</i>

301
00:36:20,136 --> 00:36:21,971
<i>wzdłuż linii brzegowej.</i>

302
00:36:24,932 --> 00:36:28,436
<i>Dzięki niesamowitemu umysłowi</i>
<i>i zdolnościom komunikacyjnym</i>

303
00:36:29,520 --> 00:36:32,565
<i>wskazuje rodzinie punkty orientacyjne.</i>

304
00:36:37,778 --> 00:36:43,034
<i>Pomaga to młodym w budowaniu mapy</i>
<i>najlepszych plaż do polowań.</i>

305
00:36:54,045 --> 00:36:58,799
<i>W międzyczasie uczy ich też,</i>
<i>jak wyjść poza strefę komfortu.</i>

306
00:37:03,179 --> 00:37:06,224
<i>Zanim orka zacznie polować,</i>

307
00:37:07,058 --> 00:37:11,395
<i>najpierw musi nauczyć się,</i>
<i>jak działać w płytkiej wodzie.</i>

308
00:37:15,233 --> 00:37:18,444
<i>Ale istnieje ryzyko,</i>
<i>że osiądzie na mieliźnie.</i>

309
00:37:19,320 --> 00:37:23,449
<i>Sześciotonową orkę</i>
<i>może łatwo przygnieść własny ciężar,</i>

310
00:37:24,450 --> 00:37:26,535
<i>a gdyby nie mogła zejść się z mielizny,</i>

311
00:37:27,495 --> 00:37:31,290
<i>matka pomaga jej wrócić do morza.</i>

312
00:37:42,134 --> 00:37:45,763
<i>Mimo to orka może zacząć polowanie</i>

313
00:37:45,888 --> 00:37:49,433
<i>dopiero po sześciu latach.</i>

314
00:37:54,105 --> 00:37:56,023
<i>Mistrzyni przy pracy.</i>

315
00:37:59,151 --> 00:38:03,614
<i>Zbliżając się do plaży do polowań,</i>
<i>matka przestaje śpiewać.</i>

316
00:38:07,743 --> 00:38:13,582
<i>Nasłuchuje.</i>

317
00:38:15,626 --> 00:38:20,131
<i>Wie, kiedy i gdzie dokładnie uderzyć.</i>

318
00:38:22,133 --> 00:38:23,342
<i>Przypływ,</i>

319
00:38:25,052 --> 00:38:26,595
<i>stroma plaża,</i>

320
00:38:28,514 --> 00:38:31,851
<i>i okrągłe kamyki, dzięki którym</i>
<i>wtoczy się z powrotem do morza,</i>

321
00:38:33,269 --> 00:38:36,480
<i>z mnóstwem</i>
<i>niczego nie spodziewającej się zdobyczy.</i>

322
00:38:43,029 --> 00:38:45,781
<i>Czeka, aż młode będą w najlepszym miejscu,</i>

323
00:38:48,326 --> 00:38:49,994
<i>w spienionej fali…</i>

324
00:38:52,663 --> 00:38:55,124
<i>zbyt płytkiej,</i>
<i>by dopłynąć w bezpieczne miejsce…</i>

325
00:38:56,834 --> 00:39:00,254
<i>zbyt wzburzonej, by ją zauważyć.</i>

326
00:39:36,374 --> 00:39:38,959
<i>Te lekcje bycia doskonałym drapieżnikiem</i>

327
00:39:39,502 --> 00:39:42,380
<i>są niezbędne do przekazania</i>
<i>jej umiejętności.</i>

328
00:39:45,216 --> 00:39:48,761
<i>Gdy są gotowe na polowanie,</i>
<i>następne pokolenie</i>

329
00:39:48,886 --> 00:39:54,183
<i>przygotowane jest na walkę</i>
<i>między drapieżnikiem a ofiarą.</i>

330
00:39:58,354 --> 00:40:00,564
<i>Życie to misja.</i>

331
00:40:03,401 --> 00:40:06,362
<i>Główny cel: przetrwanie.</i>

332
00:40:10,032 --> 00:40:12,326
<i>Zwierzęta rozwinęły sekretną broń…</i>

333
00:40:15,621 --> 00:40:17,415
<i>i ukryte zdolności,</i>

334
00:40:19,166 --> 00:40:20,584
<i>by przechytrzyć wrogów.</i>

335
00:40:22,336 --> 00:40:25,047
<i>Gdy w grę wchodzi życie lub śmierć,</i>

336
00:40:26,924 --> 00:40:31,762
<i>same supermoce nie wystarczą,</i>
<i>by przetrwać.</i>

337
00:40:36,267 --> 00:40:38,185
<i>Jeśli myślisz, że znasz przyrodę,</i>

338
00:40:40,646 --> 00:40:41,730
<i>zastanów się.</i>

339
00:41:05,296 --> 00:41:07,339
Napisy: Klara Wojtkowiak