1
00:00:08,299 --> 00:00:09,551
<i>Wejdź do świata…</i>

2
00:00:11,136 --> 00:00:13,138
<i>którego nie doświadczysz zmysłami.</i>

3
00:00:19,019 --> 00:00:22,272
<i>Świata niesamowitych zwierząt…</i>

4
00:00:23,231 --> 00:00:26,526
<i>o ukrytych mocach i niezwykłych zmysłach.</i>

5
00:00:27,694 --> 00:00:29,863
<i>Jeśli myślisz, że znasz przyrodę…</i>

6
00:00:32,657 --> 00:00:33,658
<i>zastanów się.</i>

7
00:00:35,201 --> 00:00:39,664
CUDOWNY ŚWIAT ZWIERZĄT

8
00:00:45,378 --> 00:00:46,880
<i>W świecie pełnym rywalizacji</i>

9
00:00:48,089 --> 00:00:49,299
<i>czasem nie jest łatwo…</i>

10
00:00:49,382 --> 00:00:50,675
CZYTA BENEDICT CUMBERBATCH

11
00:00:50,759 --> 00:00:53,303
<i>…odróżnić przyjaciela od wroga.</i>

12
00:00:55,805 --> 00:00:57,265
<i>Pustynia Kalahari.</i>

13
00:00:58,892 --> 00:01:00,727
<i>Tutaj palące słońce</i>

14
00:01:00,852 --> 00:01:03,688
<i>zmusza niektóre z najsoczystszych</i>
<i>i najtwardszych stworzeń</i>

15
00:01:05,231 --> 00:01:06,858
<i>do ukrywania się pod ziemią.</i>

16
00:01:10,653 --> 00:01:15,033
<i>Zdobędą je tylko najlepsi łowcy.</i>

17
00:01:21,456 --> 00:01:25,460
<i>Surykatki wyczuwają</i>
<i>pod powierzchnią najlepszą ofiarę.</i>

18
00:01:35,804 --> 00:01:37,889
<i>Ale gdy głowa tkwi w piasku</i>

19
00:01:39,557 --> 00:01:41,810
<i>i kopiesz po osiem godzin dziennie…</i>

20
00:01:47,190 --> 00:01:51,820
<i>warto mieć</i>
<i>wysoko postawionych przyjaciół.</i>

21
00:01:57,909 --> 00:02:00,161
<i>Doskonały wzrok dziwogona</i>

22
00:02:00,870 --> 00:02:02,622
<i>dostrzega maleńkiego robaka</i>

23
00:02:03,456 --> 00:02:05,333
<i>z odległości ponad 90 metrów.</i>

24
00:02:07,085 --> 00:02:11,965
<i>A z góry może dostrzec wroga</i>
<i>w odległości ponad 1600 metrów.</i>

25
00:02:20,807 --> 00:02:25,061
<i>Żywiącego się surykatkami</i>
<i>wojownika zbrojnego.</i>

26
00:02:27,605 --> 00:02:30,650
<i>Surykatki rozumieją, że ptak ostrzega…</i>

27
00:02:32,527 --> 00:02:34,070
<i>przed zagrożeniem z powietrza.</i>

28
00:02:53,381 --> 00:02:54,674
<i>Gdy ich dobry przyjaciel</i>

29
00:02:56,092 --> 00:02:57,385
<i>mówi, że droga wolna,</i>

30
00:02:58,261 --> 00:03:00,722
<i>surykatki wiedzą, że są bezpieczne</i>
<i>i mogą wyjść.</i>

31
00:03:15,028 --> 00:03:16,863
<i>Wracają do pracy.</i>

32
00:03:25,205 --> 00:03:26,581
<i>Bingo!</i>

33
00:03:26,706 --> 00:03:30,543
<i>Białko i woda w jednym trującym zestawie.</i>

34
00:03:39,928 --> 00:03:43,890
<i>Na szczęście surykatki są mistrzyniami</i>
<i>w zabijaniu skorpionów.</i>

35
00:03:46,893 --> 00:03:49,979
<i>Ale ta historia przybiera</i>
<i>nieoczekiwany obrót.</i>

36
00:03:53,691 --> 00:03:55,068
<i>Kolejny alarm.</i>

37
00:04:03,660 --> 00:04:04,911
<i>Ale tym razem…</i>

38
00:04:06,788 --> 00:04:08,957
<i>nie ma żadnego orła.</i>

39
00:04:17,215 --> 00:04:20,260
<i>Dziwogon to kłamczuch,</i>

40
00:04:21,344 --> 00:04:22,887
<i>cwany oszust,</i>

41
00:04:23,429 --> 00:04:26,015
<i>który wykorzystuje ciężką pracę surykatek,</i>

42
00:04:26,808 --> 00:04:28,935
<i>by zdobyć darmowy posiłek.</i>

43
00:04:31,437 --> 00:04:33,648
<i>Ale gdy udaje zbyt wiele razy…</i>

44
00:04:44,826 --> 00:04:47,161
<i>surykatki zaczynają rozumieć,</i>
<i>w czym rzecz.</i>

45
00:05:00,383 --> 00:05:02,969
<i>Tego alarmu nie można ignorować.</i>

46
00:05:04,804 --> 00:05:05,888
<i>To alarm surykatkowy.</i>

47
00:05:18,401 --> 00:05:19,444
<i>Ale czy na pewno?</i>

48
00:05:23,990 --> 00:05:25,491
<i>Przebiegły dziwogon…</i>

49
00:05:30,163 --> 00:05:33,041
<i>to również świetny naśladowca.</i>

50
00:05:36,627 --> 00:05:40,340
<i>Potrafi naśladować 30 różnych alarmów.</i>

51
00:05:43,301 --> 00:05:45,386
<i>Póki mówi prawdę,</i>

52
00:05:45,511 --> 00:05:50,516
<i>czasem surykatki nie mogą ignorować</i>
<i>swojego dwulicowego kumpla.</i>

53
00:05:53,436 --> 00:05:57,065
<i>Zwierzęta używają niezwykłych zdolności</i>
<i>do przechytrzenia konkurencji.</i>

54
00:05:59,442 --> 00:06:01,319
<i>Ale często największym wrogiem</i>

55
00:06:02,362 --> 00:06:04,405
<i>jest ten najbardziej niepozorny.</i>

56
00:06:07,658 --> 00:06:14,457
RYWALE

57
00:06:21,631 --> 00:06:24,592
<i>W przyrodzie konflikty są wszechobecne.</i>

58
00:06:27,804 --> 00:06:30,807
<i>Austriacki park może wydawać się spokojny,</i>

59
00:06:33,643 --> 00:06:37,271
<i>ale żyje tu zwierzę, które wie,</i>
<i>jak prowokować konkurencję</i>

60
00:06:38,648 --> 00:06:41,109
<i>i wykorzystywać ją do swoich celów.</i>

61
00:06:44,654 --> 00:06:50,410
<i>Ta samica chomika europejskiego</i>
<i>szuka najlepszego partnera.</i>

62
00:06:54,414 --> 00:06:57,500
<i>Żyje tu z tuzin samotnych samców.</i>

63
00:07:04,132 --> 00:07:06,509
<i>Ale zamiast tracić czas na ich poznawanie,</i>

64
00:07:07,385 --> 00:07:09,470
<i>organizuje mały konkurs.</i>

65
00:07:12,723 --> 00:07:17,437
<i>Wykonuje swój syreni śpiew</i>
<i>w ultradźwiękowej tonacji.</i>

66
00:07:17,854 --> 00:07:21,149
<i>Został zwolniony,</i>
<i>żebyśmy mogli go usłyszeć.</i>

67
00:07:22,900 --> 00:07:24,902
<i>Ale każdy samiec w promieniu 18 metrów</i>

68
00:07:25,361 --> 00:07:27,738
<i>wyraźnie słyszy jej wołanie.</i>

69
00:07:31,451 --> 00:07:32,785
<i>Pora na wyścig.</i>

70
00:07:46,257 --> 00:07:49,177
<i>Szybka reakcja to dobry znak.</i>

71
00:07:50,511 --> 00:07:53,306
<i>Ale jak wybrać między dwoma faworytami?</i>

72
00:07:58,311 --> 00:08:00,271
<i>Samica wypuszcza charakterystyczną woń,</i>

73
00:08:03,691 --> 00:08:05,318
<i>silny afrodyzjak.</i>

74
00:08:10,239 --> 00:08:13,618
<i>Nawet odrobina zapachu</i>
<i>powoduje szybki przypływ adrenaliny</i>

75
00:08:13,743 --> 00:08:15,495
<i>we krwi samca.</i>

76
00:08:17,038 --> 00:08:19,707
<i>Poziom testosteronu</i>
<i>może zwiększyć się dziesięciokrotnie…</i>

77
00:08:23,461 --> 00:08:28,216
<i>zmieniając te puszyste gryzonie</i>
<i>we wściekłe kulki z zębami.</i>

78
00:08:35,306 --> 00:08:37,058
<i>Walki mogą przynieść ofiary.</i>

79
00:08:43,564 --> 00:08:45,441
<i>Jedyne zadanie samicy</i>

80
00:08:46,150 --> 00:08:47,944
<i>to czekanie na wynik pojedynku.</i>

81
00:09:19,308 --> 00:09:20,476
<i>Rywal ucieka,</i>

82
00:09:24,021 --> 00:09:27,233
<i>a zwycięzca przygotowuje się.</i>

83
00:09:30,570 --> 00:09:33,531
<i>Potem jest gotowy</i>
<i>na spotkanie z partnerką.</i>

84
00:09:37,243 --> 00:09:39,870
<i>Ale to samica jest prawdziwym zwycięzcą.</i>

85
00:09:42,832 --> 00:09:44,750
<i>Samce walczą o nią,</i>

86
00:09:45,876 --> 00:09:48,713
<i>by mogła zdobyć idealnego partnera.</i>

87
00:10:03,394 --> 00:10:06,147
<i>Postawienie się rywalom</i>
<i>wiąże się z ryzykiem walki.</i>

88
00:10:08,983 --> 00:10:13,779
<i>Więc niektóre stworzenia robią</i>
<i>co tylko mogą, by uniknąć potyczek.</i>

89
00:10:15,364 --> 00:10:17,867
<i>W ogromnych kalifornijskich</i>
<i>lasach wodorostów</i>

90
00:10:18,618 --> 00:10:22,705
<i>żyje ryba wielkości dłoni</i>
<i>o nazwie Neoclinus blanchardi.</i>

91
00:10:26,834 --> 00:10:28,961
<i>Jej dziwaczne wybałuszone oczy</i>

92
00:10:29,712 --> 00:10:32,381
<i>pozwalają dostrzec zagrożenie</i>
<i>z każdej strony.</i>

93
00:10:41,641 --> 00:10:44,810
<i>Wielu drapieżników z radością</i>
<i>złapałoby tak małą rybkę,</i>

94
00:10:48,189 --> 00:10:50,066
<i>więc musi gdzieś się ukrywać.</i>

95
00:10:52,234 --> 00:10:55,696
<i>Skorupa ślimaka to idealne miejsce.</i>

96
00:11:10,503 --> 00:11:13,881
<i>Ale jest zajęta</i>

97
00:11:14,757 --> 00:11:16,676
<i>przez ośmiornicę.</i>

98
00:11:24,433 --> 00:11:26,477
<i>Kryjówki są tak bardzo potrzebne,</i>

99
00:11:27,269 --> 00:11:28,854
<i>że trzeba o nie walczyć.</i>

100
00:11:29,897 --> 00:11:32,274
<i>Ale lepiej wybrać kogoś</i>
<i>w podobnym rozmiarze.</i>

101
00:11:36,779 --> 00:11:38,322
<i>Innego przedstawiciela gatunku.</i>

102
00:11:40,616 --> 00:11:42,159
<i>By uniknąć obrażeń,</i>

103
00:11:42,284 --> 00:11:46,455
<i>ryby te w niezwykły sposób</i>
<i>walczą ze sobą nawzajem.</i>

104
00:11:56,132 --> 00:12:00,594
<i>Ich szczęki mogą stać się</i>
<i>trzykrotnie szersze niż ich ciała.</i>

105
00:12:05,141 --> 00:12:07,977
<i>A to nie koniec tego imponującego pokazu.</i>

106
00:12:10,896 --> 00:12:12,148
<i>Choć tego nie widzimy,</i>

107
00:12:13,065 --> 00:12:18,446
<i>rozwarcie wzmocnione jest</i>
<i>efektownym ostrzeżeniem w ultrafiolecie.</i>

108
00:12:21,031 --> 00:12:23,159
<i>To ukryty znak siły,</i>

109
00:12:24,326 --> 00:12:27,204
<i>pomagający im ocenić,</i>
<i>który z nich jest potężniejszy,</i>

110
00:12:28,414 --> 00:12:30,249
<i>zanim posuną się za daleko.</i>

111
00:12:46,640 --> 00:12:49,643
<i>Eksmitowany, ale przynajmniej nie ranny.</i>

112
00:12:50,686 --> 00:12:52,396
<i>Teraz to on jest na widoku.</i>

113
00:12:54,565 --> 00:12:57,777
<i>A intruz ukrywa się przed światem.</i>

114
00:13:05,993 --> 00:13:07,661
<i>Przyroda wydaje się zasobna,</i>

115
00:13:08,746 --> 00:13:12,082
<i>ale zarówno w oceanie, jak i na lądzie</i>

116
00:13:14,502 --> 00:13:17,838
<i>o przestrzeń i pożywienie trzeba walczyć.</i>

117
00:13:21,926 --> 00:13:23,886
<i>W botswańskiej delcie Okawango</i>

118
00:13:25,137 --> 00:13:27,598
<i>zacięta konkurencja stawia</i>
<i>jednego mięsożercę…</i>

119
00:13:29,642 --> 00:13:30,851
<i>przeciwko drugiemu.</i>

120
00:13:39,652 --> 00:13:43,697
<i>Hiena przeciwko gromadzie dzikich psów.</i>

121
00:13:45,241 --> 00:13:48,953
<i>Oddzieliła się od klanu</i>
<i>w poszukiwaniu pożywienia.</i>

122
00:13:50,162 --> 00:13:52,456
<i>Okazuje się, że to był błąd.</i>

123
00:13:54,792 --> 00:13:57,002
<i>Ale z niesamowitym</i>
<i>układem immunologicznym</i>

124
00:13:58,295 --> 00:14:00,756
<i>i niemal nadprzyrodzonymi</i>
<i>umiejętnościami przetrwania</i>

125
00:14:02,842 --> 00:14:04,677
<i>nie jest na straconej pozycji.</i>

126
00:14:09,640 --> 00:14:15,646
<i>Jej niezwykły zmysł węchu potrafi wykryć</i>
<i>okazję ponad 3 km dalej.</i>

127
00:14:22,111 --> 00:14:25,739
<i>Prawie dwumetrowy, o wadze 680 kg,</i>

128
00:14:26,574 --> 00:14:31,120
<i>jeden bawół afrykański nakarmiłby</i>
<i>jej cały klan przez tydzień.</i>

129
00:14:43,173 --> 00:14:45,134
<i>Nie może zaatakować go sama.</i>

130
00:14:48,637 --> 00:14:54,435
<i>Ale dzięki inteligencji naczelnych może</i>
<i>przyjąć bardziej strategiczne podejście.</i>

131
00:14:57,938 --> 00:15:00,274
<i>Niech rywale przejmą kontrolę.</i>

132
00:15:06,322 --> 00:15:07,823
<i>Nawet dwa razy większe,</i>

133
00:15:10,576 --> 00:15:11,911
<i>cztery razy cięższe,</i>

134
00:15:13,495 --> 00:15:17,207
<i>lwy to najwięksi wrogowie hien.</i>

135
00:15:21,754 --> 00:15:25,424
<i>Polując w stadzie są jeszcze silniejsze.</i>

136
00:15:37,269 --> 00:15:39,229
<i>Ale gdy bawoły poruszają się w grupie</i>

137
00:15:39,980 --> 00:15:41,857
<i>liczącej do 600 osobników,</i>

138
00:15:46,612 --> 00:15:48,572
<i>nawet najlepiej uzbrojeni łowcy</i>

139
00:15:49,740 --> 00:15:50,783
<i>nie dadzą im rady.</i>

140
00:16:04,713 --> 00:16:06,131
<i>Najsprytniejszy drapieżnik</i>

141
00:16:07,841 --> 00:16:09,134
<i>czeka na właściwy moment.</i>

142
00:16:14,932 --> 00:16:16,308
<i>Gdy zapada noc,</i>

143
00:16:18,519 --> 00:16:19,895
<i>role się odwracają.</i>

144
00:16:29,071 --> 00:16:31,740
<i>Lwy mają w oczach odblaski,</i>

145
00:16:31,907 --> 00:16:35,369
<i>które pozwalają im widzieć w nocy</i>
<i>sześć razy lepiej niż ludzie,</i>

146
00:16:37,413 --> 00:16:40,040
<i>ukazując świat, który my widzimy jedynie</i>

147
00:16:41,500 --> 00:16:43,335
<i>za pomocą superczułych kamer.</i>

148
00:16:46,755 --> 00:16:50,676
<i>W nocnym chłodzie łowcy</i>
<i>stają się aktywniejsi.</i>

149
00:16:53,804 --> 00:16:56,682
<i>I używają ciemności do ukrycia ataku.</i>

150
00:17:02,688 --> 00:17:04,940
<i>Hieny też doskonale widzą w nocy.</i>

151
00:17:08,694 --> 00:17:12,948
<i>Tym lepiej jest patrzeć,</i>
<i>jak lwy wykonują ciężką pracę.</i>

152
00:17:28,422 --> 00:17:29,506
<i>Teraz</i>

153
00:17:30,549 --> 00:17:32,968
<i>pora na realizację planu.</i>

154
00:17:37,681 --> 00:17:42,686
<i>Odbicie okrzyku bojowego od ziemi</i>
<i>wzmacnia jego siłę.</i>

155
00:17:50,486 --> 00:17:54,698
<i>Dociera do superczułych uszu</i>
<i>znajdujących się prawie 10 km dalej.</i>

156
00:18:01,580 --> 00:18:03,749
<i>I mobilizuje rozproszony klan.</i>

157
00:18:13,467 --> 00:18:16,637
<i>Czekając na wsparcie, gra na zwłokę.</i>

158
00:18:21,850 --> 00:18:25,312
<i>Nękanie rozprasza lwy</i>
<i>i spowalnia ich posiłek.</i>

159
00:18:32,444 --> 00:18:33,821
<i>Ale musi uważać.</i>

160
00:18:35,906 --> 00:18:38,534
<i>Jedno machnięcie lwią łapą może zabić.</i>

161
00:18:40,244 --> 00:18:42,788
<i>Sama jest w defensywie.</i>

162
00:18:48,544 --> 00:18:50,921
<i>Ale ze wsparciem 20 osobników</i>

163
00:18:52,756 --> 00:18:54,550
<i>pora podjąć działanie.</i>

164
00:18:59,805 --> 00:19:03,684
<i>Hieny jeszcze lepiej pracują</i>
<i>w grupie niż lwy.</i>

165
00:19:17,656 --> 00:19:18,699
<i>Działając razem,</i>

166
00:19:21,535 --> 00:19:23,579
<i>ich klan wykańcza stado lwów.</i>

167
00:19:26,999 --> 00:19:29,084
<i>Lwy wiedzą, kiedy są pokonane.</i>

168
00:19:42,014 --> 00:19:43,974
<i>Ze szczękami łamiącymi kości</i>

169
00:19:46,602 --> 00:19:48,896
<i>i brzuchami, które mogą je strawić,</i>

170
00:19:50,022 --> 00:19:51,857
<i>w kilka godzin</i>

171
00:19:51,982 --> 00:19:54,860
<i>po bawole nie będzie śladu.</i>

172
00:20:02,784 --> 00:20:05,829
<i>Brzuchy napełnione, klan znów jest razem.</i>

173
00:20:10,167 --> 00:20:14,671
<i>Przynajmniej na dziś</i>
<i>władzę sprawują hieny,</i>

174
00:20:15,547 --> 00:20:17,674
<i>w odwiecznej wojnie mięsożerców.</i>

175
00:20:23,639 --> 00:20:27,684
<i>Inna zwierzęca walka</i>
<i>rozgrywa się od milionów lat.</i>

176
00:20:29,728 --> 00:20:32,481
<i>To wystarczająco czasu,</i>
<i>by opracować sekretną broń</i>

177
00:20:32,606 --> 00:20:35,192
<i>odstraszającą o wiele</i>
<i>potężniejszego wroga.</i>

178
00:20:38,445 --> 00:20:40,572
<i>Szerszenia azjatyckiego,</i>

179
00:20:41,698 --> 00:20:43,533
<i>największą osę na świecie.</i>

180
00:20:45,327 --> 00:20:48,789
<i>Ponad pięciocentymetrową i mięsożerną.</i>

181
00:20:55,712 --> 00:21:01,051
<i>Cztery razy mniejsze pszczoły japońskie</i>
<i>wydają się niemal bezbronne…</i>

182
00:21:02,302 --> 00:21:04,096
<i>wobec uzbrojonego szerszenia.</i>

183
00:21:07,432 --> 00:21:08,976
<i>Z sześciomilimetrowym żądłem</i>

184
00:21:09,685 --> 00:21:11,728
<i>i wielkimi żuwaczkami</i>

185
00:21:13,522 --> 00:21:16,733
<i>w minutę może zabić 40 pszczół.</i>

186
00:21:22,072 --> 00:21:24,283
<i>Lecz nie na pszczoły poluje.</i>

187
00:21:32,374 --> 00:21:33,625
<i>Ale na ich dzieci.</i>

188
00:21:38,630 --> 00:21:42,634
<i>W drzewie ukryte są tysiące larw,</i>

189
00:21:46,179 --> 00:21:49,474
<i>chronionych przez 20 tysięcy</i>
<i>oddanych pracownic.</i>

190
00:21:58,191 --> 00:22:01,695
<i>To zbyt wiele dla jednego szerszenia.</i>

191
00:22:03,238 --> 00:22:05,282
<i>Więc oznacza pszczelą fortecę</i>

192
00:22:06,575 --> 00:22:07,868
<i>chemicznym śladem.</i>

193
00:22:12,998 --> 00:22:15,959
<i>Szerszenie dziennie pokonują prawie 100 km</i>
<i>w poszukiwaniu pożywienia.</i>

194
00:22:17,085 --> 00:22:19,588
<i>Gdy ich krewny wysyła sygnał,</i>

195
00:22:20,839 --> 00:22:22,591
<i>wiedzą, że to koniec poszukiwań.</i>

196
00:22:29,931 --> 00:22:31,308
<i>W kilka godzin</i>

197
00:22:32,059 --> 00:22:36,146
<i>gang zabójców może unicestwić cały ul.</i>

198
00:22:47,783 --> 00:22:49,451
<i>Zewnętrzna obrona naruszona.</i>

199
00:22:50,994 --> 00:22:51,995
<i>Pora na…</i>

200
00:22:54,414 --> 00:22:55,499
<i>wylęgarnię.</i>

201
00:22:58,627 --> 00:23:00,879
<i>Los kolonii został przypieczętowany…</i>

202
00:23:03,465 --> 00:23:04,466
<i>Prawie.</i>

203
00:23:05,008 --> 00:23:08,095
<i>Pszczoły mają ostatnią szansę na ratunek.</i>

204
00:23:11,181 --> 00:23:13,850
<i>Chemiczny alarm zmusza je</i>
<i>do działania jak jeden organizm</i>

205
00:23:15,560 --> 00:23:17,062
<i>i zaatakowania szerszeni.</i>

206
00:23:25,570 --> 00:23:28,448
<i>Potem każda pszczoła zaczyna napinać</i>
<i>mięśnie lotne.</i>

207
00:23:29,991 --> 00:23:32,452
<i>Daje to tylko trochę ciepła,</i>

208
00:23:33,912 --> 00:23:35,872
<i>ale wszystkie razem</i>

209
00:23:35,956 --> 00:23:37,791
<i>tworzą potężną siłę.</i>

210
00:23:40,001 --> 00:23:43,046
<i>Kamery termowizyjne pokazują</i>
<i>wzrost temperatury ciała.</i>

211
00:23:45,215 --> 00:23:48,969
<i>Ta świecąca pszczela kula</i>
<i>to precyzyjna broń.</i>

212
00:23:50,303 --> 00:23:52,806
<i>Jeden stopień więcej zabiłby pszczoły.</i>

213
00:23:54,933 --> 00:23:58,019
<i>Ale dokładnie 47 stopni Celsjusza</i>

214
00:23:59,312 --> 00:24:01,064
<i>to idealna temperatura,</i>

215
00:24:01,189 --> 00:24:04,109
<i>by ugotować szerszenie żywcem.</i>

216
00:24:22,419 --> 00:24:24,254
<i>Ofiary są po obu stronach.</i>

217
00:24:28,341 --> 00:24:31,636
<i>Ale niezwykła zdolność pszczół</i>
<i>do działania jak jeden organizm</i>

218
00:24:32,971 --> 00:24:35,474
<i>pozwala na przetrwanie kolonii.</i>

219
00:24:46,776 --> 00:24:49,863
<i>Przewaga liczebna chroni,</i>

220
00:24:52,032 --> 00:24:55,368
<i>ale również przyciąga konkurencję.</i>

221
00:24:58,455 --> 00:25:00,707
<i>Bass Rock, Szkocja.</i>

222
00:25:02,792 --> 00:25:05,712
<i>Sto pięćdziesiąt tysięcy głuptaków,</i>

223
00:25:07,464 --> 00:25:09,799
<i>żyjących na jednej skale</i>

224
00:25:10,967 --> 00:25:13,178
<i>o powierzchni mniejszej niż 2,6 km².</i>

225
00:25:15,722 --> 00:25:17,265
<i>Z lotu ptaka</i>

226
00:25:18,099 --> 00:25:20,310
<i>widać życie w czystej harmonii.</i>

227
00:25:23,021 --> 00:25:24,689
<i>Ale to tylko złudzenie.</i>

228
00:25:32,155 --> 00:25:36,952
<i>Każde gniazdo dzieli odległość</i>
<i>dwóch dziobów, i nie bez powodu.</i>

229
00:25:38,119 --> 00:25:39,871
<i>Przekroczenie tej granicy</i>

230
00:25:40,705 --> 00:25:43,083
<i>może wywołać niespotykane sprzeczki.</i>

231
00:25:46,503 --> 00:25:48,505
<i>Dzioby, które potrafią przebić wodę</i>

232
00:25:48,630 --> 00:25:51,091
<i>i złapać rybę z prędkością</i>
<i>96 km na godzinę,</i>

233
00:25:52,425 --> 00:25:54,970
<i>stanowią również doskonałą broń.</i>

234
00:26:16,992 --> 00:26:20,829
<i>Walki o miejsce lęgowe</i>
<i>mogą trwać do dwóch godzin…</i>

235
00:26:36,136 --> 00:26:37,596
<i>i mają swoją cenę.</i>

236
00:26:46,396 --> 00:26:50,275
<i>W przyrodzie pokój bywa tymczasowy.</i>

237
00:26:59,534 --> 00:27:01,202
<i>Konflikt ciągle kryje się…</i>

238
00:27:02,579 --> 00:27:04,456
<i>tuż pod powierzchnią.</i>

239
00:27:14,799 --> 00:27:17,385
<i>Gdy w grę wchodzi przedłużenie gatunku,</i>

240
00:27:18,136 --> 00:27:20,972
<i>niektóre zwierzęta posuwają się</i>
<i>jeszcze dalej.</i>

241
00:27:22,474 --> 00:27:25,060
<i>W jeziorze Tanganika w Tanzanii</i>

242
00:27:25,226 --> 00:27:27,187
<i>nie trudno o konflikt.</i>

243
00:27:31,274 --> 00:27:33,568
<i>Samiec gębacza trójbarwnego</i>

244
00:27:33,693 --> 00:27:35,737
<i>bardzo chce zaimponować samicy.</i>

245
00:27:42,077 --> 00:27:43,828
<i>Wykonuje charakterystyczny taniec.</i>

246
00:27:58,718 --> 00:28:01,971
<i>Może tego nie okazuje,</i>
<i>ale jest zachwycona.</i>

247
00:28:05,058 --> 00:28:09,104
<i>Wodny Romeo urozmaica swój występ</i>
<i>eliksirem miłosnym.</i>

248
00:28:13,024 --> 00:28:16,194
<i>Feromonem, który działa na samicę,</i>

249
00:28:19,614 --> 00:28:22,033
<i>ale też unosi się w wodzie</i>

250
00:28:23,451 --> 00:28:25,537
<i>i przyciąga nie tych, co trzeba.</i>

251
00:28:28,873 --> 00:28:31,459
<i>Miejscowy gang giętkozębów cętkowanych.</i>

252
00:28:33,712 --> 00:28:36,840
<i>Ich skóra, pokryta kubkami smakowymi,</i>

253
00:28:37,006 --> 00:28:39,426
<i>wykrywa nawet odrobinę feromonu.</i>

254
00:28:41,970 --> 00:28:43,513
<i>A to oznacza…</i>

255
00:28:45,390 --> 00:28:48,601
<i>że gębacze gotowe są złożyć ikrę.</i>

256
00:28:53,565 --> 00:28:54,774
<i>Składanie 100 jaj,</i>

257
00:28:56,109 --> 00:28:57,902
<i>każde wielkości ziarenka sezamu,</i>

258
00:28:58,737 --> 00:29:01,281
<i>to idealny moment na zasadzkę.</i>

259
00:29:09,914 --> 00:29:12,417
<i>Giętkozęby zjadają jak najwięcej jaj.</i>

260
00:29:20,216 --> 00:29:22,886
<i>I same składają ikrę.</i>

261
00:29:29,100 --> 00:29:33,897
<i>Zostawiając maleńkie,</i>
<i>tykające bomby zegarowe.</i>

262
00:29:37,609 --> 00:29:41,571
<i>Gębaczowa mama instynktownie zbiera jaja.</i>

263
00:29:43,865 --> 00:29:44,991
<i>Nie zjada ich.</i>

264
00:29:46,367 --> 00:29:48,495
<i>Ma szczególną zdolność.</i>

265
00:29:55,210 --> 00:29:56,878
<i>Niektóre gębaczowe supermamy</i>

266
00:29:57,003 --> 00:29:59,881
<i>wychowują dzieci w pyszczku,</i>

267
00:30:02,675 --> 00:30:07,639
<i>służącym jako mobilna wylęgarnia,</i>
<i>w której młode mogą bezpiecznie rosnąć.</i>

268
00:30:14,020 --> 00:30:17,524
<i>Ale ten gębacz trójbarwny</i>
<i>został uprowadzony.</i>

269
00:30:20,610 --> 00:30:23,738
<i>Ukryte w jej pyszczku,</i>

270
00:30:24,739 --> 00:30:27,909
<i>jej mieszane potomstwo</i>
<i>zaczyna się wykluwać.</i>

271
00:30:32,872 --> 00:30:37,669
<i>Niektóre rosną o wiele szybciej niż inne.</i>

272
00:30:40,922 --> 00:30:46,094
<i>Nieświadoma mama gębacz</i>
<i>wychowuje nie swoje dzieci.</i>

273
00:30:49,889 --> 00:30:54,853
<i>Dwa razy większy,</i>
<i>żarłoczny giętkoząb cętkowany…</i>

274
00:30:56,354 --> 00:30:58,022
<i>atakuje gębaczowe młode.</i>

275
00:31:02,110 --> 00:31:06,197
<i>Otwierając szczęki tak szeroko,</i>
<i>że połyka przyszywane rodzeństwo</i>

276
00:31:08,032 --> 00:31:09,200
<i>bez zastanowienia.</i>

277
00:31:19,711 --> 00:31:24,215
<i>Zdradliwe młode giętkozęba</i>
<i>wkrótce przerastają wylęgarnię.</i>

278
00:31:42,650 --> 00:31:46,362
<i>Dyskretnie oddalają się,</i>

279
00:31:46,487 --> 00:31:50,033
<i>aż będą gotowe żerować na kolejną</i>
<i>niczego nie spodziewającą się matkę.</i>

280
00:31:52,869 --> 00:31:56,789
<i>Pozostawiają panią gębaczową,</i>
<i>by mogła chronić ocalałe młode,</i>

281
00:31:59,792 --> 00:32:03,963
<i>zapewniając im jak największe szanse</i>
<i>w tym niebezpiecznym świecie.</i>

282
00:32:13,097 --> 00:32:17,143
<i>Na łąkach we włoskich Alpach</i>
<i>żyje małe zwierzątko,</i>

283
00:32:17,936 --> 00:32:22,065
<i>które wynosi życie z wrogiem</i>
<i>na zupełnie inny poziom.</i>

284
00:32:23,691 --> 00:32:26,778
<i>Poznajcie nieustraszoną gąsienicę</i>
<i>modraszka alkona.</i>

285
00:32:28,988 --> 00:32:30,365
<i>Ma tylko dwa tygodnie</i>

286
00:32:31,282 --> 00:32:33,701
<i>i jest wielkości ziarnka ryżu.</i>

287
00:32:36,079 --> 00:32:39,916
<i>Wkrótce wyruszy na jedną</i>
<i>z najbardziej niesamowitych przygód</i>

288
00:32:40,541 --> 00:32:42,710
<i>w całym świecie przyrody.</i>

289
00:32:49,801 --> 00:32:50,843
<i>W poszukiwaniu pożywienia</i>

290
00:32:54,222 --> 00:32:56,641
<i>musi zejść do podziemnego świata,</i>

291
00:32:59,435 --> 00:33:02,730
<i>pilnowanego przez</i>
<i>agresywne mrówki Myrmecia.</i>

292
00:33:05,817 --> 00:33:08,987
<i>Potrafią powalić ofiarę</i>
<i>tysiąc razy większą od nich.</i>

293
00:33:23,918 --> 00:33:26,921
<i>Malutki pędrak stanowi łatwy cel.</i>

294
00:33:32,969 --> 00:33:36,764
<i>Szczególne taki wydzielający</i>
<i>uwodzicielski zapach,</i>

295
00:33:36,889 --> 00:33:38,349
<i>który zdradza jego obecność.</i>

296
00:33:41,019 --> 00:33:44,313
<i>Dzięki czułkom pięć razy wrażliwszym</i>
<i>niż u innych owadów,</i>

297
00:33:45,398 --> 00:33:48,276
<i>mrówka podąża za nim jak pies gończy.</i>

298
00:33:57,994 --> 00:34:01,539
<i>Niewielką gąsienicę łatwo zanieść</i>
<i>z powrotem do bazy,</i>

299
00:34:07,795 --> 00:34:10,715
<i>gdzie mrówki przygotowują</i>
<i>posiłek dla młodych.</i>

300
00:34:22,477 --> 00:34:23,644
<i>Ale ta gąsienica</i>

301
00:34:24,479 --> 00:34:26,439
<i>nie pachnie jak jedzenie,</i>

302
00:34:30,193 --> 00:34:32,528
<i>pachnie jak rodzina.</i>

303
00:34:35,615 --> 00:34:36,824
<i>Urodzona oszustka,</i>

304
00:34:36,949 --> 00:34:39,202
<i>gąsienica wydziela zapach,</i>

305
00:34:39,327 --> 00:34:41,913
<i>który tak bardzo przypomina</i>
<i>zapach mrówczych larw,</i>

306
00:34:42,830 --> 00:34:44,791
<i>że traktują go jak swój własny.</i>

307
00:34:56,094 --> 00:34:57,386
<i>To nie wszystko.</i>

308
00:34:58,471 --> 00:34:59,931
<i>By jeszcze lepiej się ukryć,</i>

309
00:35:00,848 --> 00:35:03,059
<i>gąsienica zaczyna śpiewać.</i>

310
00:35:10,942 --> 00:35:14,278
<i>Naśladuje utwór</i>
<i>najważniejszej mrówki w kolonii,</i>

311
00:35:16,948 --> 00:35:17,990
<i>królowej.</i>

312
00:35:20,284 --> 00:35:23,454
<i>Zmuszając oddane pracownice,</i>
<i>by skupiły się na jej potrzebach,</i>

313
00:35:24,705 --> 00:35:26,499
<i>a nie na swoich.</i>

314
00:35:30,128 --> 00:35:32,255
<i>Podczas gdy kolonia ją chroni,</i>

315
00:35:32,797 --> 00:35:34,966
<i>czyści i karmi,</i>

316
00:35:35,800 --> 00:35:38,678
<i>bezczelna gąsienica</i>
<i>może nie wychodzić z roli</i>

317
00:35:39,554 --> 00:35:42,890
<i>przez kolejne dwa lata.</i>

318
00:35:52,942 --> 00:35:56,654
<i>Gdy staje się 100 razy cięższa,</i>

319
00:35:59,031 --> 00:36:00,741
<i>mały modraszek</i>

320
00:36:00,950 --> 00:36:03,911
<i>w końcu pokazuje swoje prawdziwe oblicze.</i>

321
00:36:07,790 --> 00:36:09,041
<i>Wewnątrz poczwarki</i>

322
00:36:10,626 --> 00:36:12,837
<i>tkanka gąsienicy ulega rozkładowi…</i>

323
00:36:14,130 --> 00:36:15,339
<i>i przekształceniu.</i>

324
00:36:33,649 --> 00:36:36,360
<i>Ale gdy modraszek alkon staje się motylem,</i>

325
00:36:37,695 --> 00:36:40,031
<i>traci swoją ochronną moc.</i>

326
00:36:43,492 --> 00:36:45,661
<i>Nie pachnie już jak mała mrówka,</i>

327
00:36:46,621 --> 00:36:49,248
<i>więc musi stąd uciec… i to szybko.</i>

328
00:36:53,044 --> 00:36:56,380
<i>Zanim mrówki złapią intruza.</i>

329
00:37:25,743 --> 00:37:29,956
<i>W końcu modraszek alkon jest wolny.</i>

330
00:37:36,671 --> 00:37:38,547
<i>Przez miliardy lat</i>

331
00:37:39,840 --> 00:37:42,593
<i>stworzenia rozwinęły niezwykłe zdolności,</i>

332
00:37:42,677 --> 00:37:45,221
<i>dzięki którym walczą</i>
<i>o swoje miejsce na tej planecie.</i>

333
00:37:46,305 --> 00:37:48,266
<i>Ale pojawienie się nowego rywala</i>

334
00:37:49,433 --> 00:37:51,560
<i>zmienia wszystko.</i>

335
00:37:54,647 --> 00:37:57,441
<i>Wody przybrzeżne Kolumbii Brytyjskiej</i>

336
00:37:57,525 --> 00:38:00,486
<i>to dom legendarnego potwora morskiego.</i>

337
00:38:07,576 --> 00:38:10,371
<i>Jednego z najszybciej rosnących zwierząt.</i>

338
00:38:13,874 --> 00:38:18,754
<i>Co dwa miesiące podwaja swoją wagę,</i>
<i>jedząc głównie skorupiaki.</i>

339
00:38:36,981 --> 00:38:39,275
<i>Już przed erą dinozaurów</i>

340
00:38:40,776 --> 00:38:43,487
<i>ogromna pacyficzna ośmiornica</i>

341
00:38:43,571 --> 00:38:46,198
<i>była bezkonkurencyjną łowczynią krabów.</i>

342
00:38:51,037 --> 00:38:52,621
<i>Do teraz.</i>

343
00:38:58,711 --> 00:39:02,006
<i>Znamy sprytne sposoby</i>
<i>na łapanie owoców morza,</i>

344
00:39:02,340 --> 00:39:04,342
<i>nawet bez wchodzenia do wody.</i>

345
00:39:17,188 --> 00:39:21,650
<i>Pułapki doskonale przyciągają</i>
<i>ulubione przysmaki ośmiornicy.</i>

346
00:39:25,446 --> 00:39:28,407
<i>Ale gdy najinteligentniejszy bezkręgowiec</i>
<i>na świecie</i>

347
00:39:28,491 --> 00:39:30,034
<i>napotyka problem,</i>

348
00:39:31,911 --> 00:39:33,079
<i>nie poddaje się,</i>

349
00:39:35,623 --> 00:39:36,874
<i>ale go rozwiązuje.</i>

350
00:39:40,628 --> 00:39:42,171
<i>Dwa tysiące przyssawek,</i>

351
00:39:43,172 --> 00:39:46,801
<i>z których każda ma więcej</i>
<i>receptorów smakowych niż ludzki język,</i>

352
00:39:48,427 --> 00:39:52,264
<i>pomaga wykryć ofiarę</i>
<i>nawet w najmętniejszej wodzie.</i>

353
00:40:00,898 --> 00:40:02,817
<i>Kierując się dziewięcioma mózgami,</i>

354
00:40:03,651 --> 00:40:04,985
<i>jednym w głowie</i>

355
00:40:05,653 --> 00:40:08,072
<i>i ośmioma małymi w każdym ramieniu,</i>

356
00:40:12,451 --> 00:40:14,120
<i>ośmiornica się zbliża.</i>

357
00:40:17,998 --> 00:40:20,835
<i>Dzięki bezkostnemu szkieletowi z wody</i>

358
00:40:20,918 --> 00:40:23,879
<i>ośmiornica może przecisnąć</i>
<i>prawie trzymetrowe ciało</i>

359
00:40:24,505 --> 00:40:27,800
<i>przez otwór o szerokości grejpfruta.</i>

360
00:40:45,025 --> 00:40:48,696
<i>Musi się najeść,</i>
<i>zanim pułapka zostanie podniesiona.</i>

361
00:40:55,244 --> 00:40:57,163
<i>Otwiera się tylko w jeden sposób.</i>

362
00:41:03,335 --> 00:41:05,045
<i>Ale to nie problem</i>

363
00:41:05,171 --> 00:41:07,882
<i>dla tej niezwykłej kaskaderki.</i>

364
00:41:17,766 --> 00:41:18,893
<i>Może jesteśmy sprytni,</i>

365
00:41:20,853 --> 00:41:24,899
<i>ale wciąż odkrywamy,</i>
<i>że zwierzęta mają liczne zdolności,</i>

366
00:41:25,065 --> 00:41:26,400
<i>równie imponujące.</i>

367
00:41:30,488 --> 00:41:31,489
<i>Jeśli je przeoczymy,</i>

368
00:41:33,032 --> 00:41:34,825
<i>możemy zostać bez niczego.</i>

369
00:41:44,835 --> 00:41:47,379
<i>W świecie pełnym nieoczywistych wrogów</i>

370
00:41:51,717 --> 00:41:55,429
<i>konkurencja napędza ewolucję.</i>

371
00:41:57,973 --> 00:42:01,894
<i>Stoi za niesamowitą różnorodnością</i>
<i>życia na Ziemi</i>

372
00:42:05,981 --> 00:42:08,776
<i>i najbardziej niezwykłymi</i>
<i>zwierzęcymi mocami.</i>

373
00:42:11,737 --> 00:42:13,197
<i>Jeśli myślisz, że znasz przyrodę…</i>

374
00:42:14,698 --> 00:42:15,783
<i>zastanów się.</i>

375
00:42:39,682 --> 00:42:41,684
Napisy: Klara Wojtkowiak