1
00:00:13,240 --> 00:00:17,320
Jeśli mnie nie znacie,
nazywam się Graham Hancock.

2
00:00:18,680 --> 00:00:24,960
Badam możliwość istnienia
zaginionej prehistorycznej cywilizacji

3
00:00:25,040 --> 00:00:26,760
od ponad 30 lat.

4
00:00:29,000 --> 00:00:32,280
Archeolodzy uważają,
że gdyby taka cywilizacja istniała,

5
00:00:33,720 --> 00:00:36,240
już byśmy ją odnaleźli.

6
00:00:38,600 --> 00:00:40,440
Nie zgadzam się z tym.

7
00:00:42,360 --> 00:00:44,160
Moje poszukiwania zabrały mnie

8
00:00:48,880 --> 00:00:52,880
do części świata
często pomijanej przez historyków.

9
00:00:55,640 --> 00:01:00,800
Najstarsze daty, na które tu trafiliśmy,
sięgają 13 200 lat wstecz.

10
00:01:01,960 --> 00:01:06,000
Zgłębiam najbardziej intrygujące cudy
starożytnego świata.

11
00:01:06,880 --> 00:01:10,160
Numerologia, matematyka, astronomia.

12
00:01:11,120 --> 00:01:14,600
To może być zaginiona technologia.

13
00:01:15,200 --> 00:01:16,880
Dokonuję nowych odkryć.

14
00:01:23,400 --> 00:01:26,480
To niemożliwe.

15
00:01:27,720 --> 00:01:32,680
W dzieciństwie podejrzewałem,
że te daty się nie zgadzają.

16
00:01:33,360 --> 00:01:36,400
W mojej głowie
pojawiła się radykalna propozycja.

17
00:01:38,040 --> 00:01:41,960
Czy klucz do odkrycia
zaginionej cywilizacji z epoki lodowej

18
00:01:42,040 --> 00:01:45,160
może kryć się tu, w Amerykach?

19
00:02:03,760 --> 00:02:08,360
PREHISTORYCZNA APOKALIPSA
AMERYKI

20
00:02:20,080 --> 00:02:22,360
Poznanie naszych początków

21
00:02:23,680 --> 00:02:25,920
i początków cywilizacji

22
00:02:26,000 --> 00:02:30,600
jest bardzo ważne, jeśli chcemy zrozumieć,
co to znaczy być człowiekiem.

23
00:02:32,760 --> 00:02:34,840
Myślę, że to część ludzkiej natury.

24
00:02:35,880 --> 00:02:38,760
Jeśli jesteśmy przekonani,
że coś nie istnieje,

25
00:02:39,640 --> 00:02:40,760
nie szukamy tego.

26
00:02:48,320 --> 00:02:50,280
Poszukiwania doprowadziły mnie

27
00:02:50,360 --> 00:02:55,080
do jednego z najpiękniejszych miejsc
w Ameryce Północnej.

28
00:02:56,960 --> 00:02:58,200
White Sands.

29
00:02:59,360 --> 00:03:04,760
WHITE SANDS
NOWY MEKSYK

30
00:03:05,360 --> 00:03:09,120
Te surowe, piękne i osobliwe krajobrazy

31
00:03:09,200 --> 00:03:12,040
skrywają tajemnicę od tysięcy lat.

32
00:03:14,360 --> 00:03:16,520
Teraz, gdy poznajemy tę tajemnicę,

33
00:03:16,600 --> 00:03:19,680
musimy od nowa napisać prehistorię Ameryk.

34
00:03:21,680 --> 00:03:25,760
Do lat 90. uczono nas,
że w połowie epoki lodowej

35
00:03:25,840 --> 00:03:28,440
ludzie migrowali
z Azji Północnej na Alaskę

36
00:03:28,520 --> 00:03:30,560
przez pomost lądowy Beringa.

37
00:03:31,480 --> 00:03:34,200
Następnie, jakieś 13 500 lat temu,

38
00:03:35,000 --> 00:03:39,760
przemierzyli nieoblodzony pas lądu
i rozeszli się po Amerykach.

39
00:03:42,040 --> 00:03:45,120
Tak długo wierzono w tę teorię,

40
00:03:45,720 --> 00:03:50,400
że część archeologów zaczęła szukać
śladów wcześniejszych migracji.

41
00:03:53,960 --> 00:03:56,560
Długo panowało przekonanie,

42
00:03:56,640 --> 00:03:59,280
że nie znajdziemy dowodów
na obecność ludzi

43
00:03:59,360 --> 00:04:01,440
starszych niż 13 500 lat.

44
00:04:03,160 --> 00:04:07,480
Okazuje się, że przekonanie to
było nieprawidłowe.

45
00:04:10,320 --> 00:04:13,840
Resource manager Parku Narodowego
White Sands, David Bustos,

46
00:04:13,920 --> 00:04:16,320
zaczął pracować tu w 2005 roku,

47
00:04:18,160 --> 00:04:20,400
pragnąc dzielić się swoją pasją

48
00:04:20,480 --> 00:04:22,520
do flory i fauny na tych ziemiach.

49
00:04:24,840 --> 00:04:28,160
Ale szybko trafił na trop czegoś innego,

50
00:04:29,600 --> 00:04:32,440
czegoś, co na początku,
wydawało się szaleństwem.

51
00:04:34,280 --> 00:04:39,400
Około 2006 roku usłyszałem
o rzekomych odciskach Wielkiej Stopy.

52
00:04:40,200 --> 00:04:44,720
Znalazł je traper pracujący dla rządu.

53
00:04:44,800 --> 00:04:48,400
Twierdził, że miały 56 cm długości
i 20 cm szerokości.

54
00:04:48,480 --> 00:04:50,600
To musiała być Wielka Stopa.

55
00:04:50,680 --> 00:04:53,360
Kpiło z niego wiele osób.

56
00:04:54,280 --> 00:04:57,120
Ale ja też widziałem te ślady.

57
00:04:57,800 --> 00:05:01,600
Więc poszliśmy wydobyć te ślady.

58
00:05:01,680 --> 00:05:04,360
Widzimy niesamowite ślady pazurów.

59
00:05:05,160 --> 00:05:07,640
To oczywiście nie są ślady Wielkiej Stopy.

60
00:05:09,720 --> 00:05:12,440
Znalazł ślady megaterium.

61
00:05:12,520 --> 00:05:14,800
To były wielkie leniwce naziemne.

62
00:05:16,760 --> 00:05:19,280
Wiedzieli, że to bardzo stare ślady.

63
00:05:20,920 --> 00:05:25,640
Megaterium wyginęły około 11 500 lat temu.

64
00:05:27,960 --> 00:05:33,040
Następnie zespół Davida
znalazł jeszcze większe ślady po mamutach,

65
00:05:33,120 --> 00:05:34,480
które również wyginęły.

66
00:05:37,080 --> 00:05:41,520
Odległości między śladami
miały po trzy i pół metra.

67
00:05:43,440 --> 00:05:47,400
Znaleźliśmy też ślady camelopsów,
prehistorycznych wielbłądów,

68
00:05:47,480 --> 00:05:49,280
oraz ślady wilków strasznych.

69
00:05:51,080 --> 00:05:53,200
To wszystko ślady megafauny,

70
00:05:53,800 --> 00:05:57,880
ogromnych ssaków, które zniknęły
pod koniec ostatniej epoki lodowej.

71
00:06:00,520 --> 00:06:03,160
Wiele zachowało się
w formie zbitego piasku

72
00:06:03,240 --> 00:06:07,160
pod warstwami osadu z tysięcy lat.

73
00:06:09,480 --> 00:06:12,360
W końcu wróciły na powierzchnię
w wyniku erozji.

74
00:06:15,160 --> 00:06:20,840
Wśród tych starożytnych śladów
David zauważył coś intrygującego.

75
00:06:23,960 --> 00:06:27,200
Jego zespół postanowił
przyjrzeć się im bliżej.

76
00:06:29,880 --> 00:06:31,800
Kiedy wydobyliśmy te ślady,

77
00:06:31,880 --> 00:06:35,320
zauważyliśmy naprawdę wyraźne odciski.

78
00:06:37,600 --> 00:06:39,640
- Ludzkie?
- Tak.

79
00:06:39,720 --> 00:06:43,360
Z okresu megafauny.

80
00:06:43,440 --> 00:06:44,720
To fascynujące.

81
00:06:44,800 --> 00:06:46,120
- Niesamowite.
- Tak.

82
00:06:51,440 --> 00:06:54,160
Te skamieniały odciski

83
00:06:54,240 --> 00:06:57,080
muszą pochodzić z czasów
mamutów i megaterium.

84
00:06:58,800 --> 00:07:01,920
Mają przynajmniej 11 500 lat.

85
00:07:03,840 --> 00:07:05,960
Są ich tysiące.

86
00:07:12,960 --> 00:07:17,200
White Sand ma w sobie coś wyjątkowego.

87
00:07:17,280 --> 00:07:18,920
Nie znajdujemy tu narzędzi

88
00:07:19,000 --> 00:07:23,160
czy pozostałości
po zarżniętych zwierzętach.

89
00:07:23,240 --> 00:07:25,640
Znajdujemy ludzkie odciski stóp.

90
00:07:29,000 --> 00:07:34,040
Te odciski są bezpośrednim dowodem
na obecność ludzi.

91
00:07:38,920 --> 00:07:41,160
Ale kiedy dokładnie je zostawiono?

92
00:07:43,920 --> 00:07:46,360
Jak stare są te ślady?

93
00:07:49,160 --> 00:07:52,160
Nie mamy technologii, która to oszacuje.

94
00:07:53,760 --> 00:07:57,920
Służba Parków Narodowych
połączyła siły z US Geological Survey

95
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
w poszukiwaniu kolejnych dowodów.

96
00:08:05,160 --> 00:08:06,720
Trafili na żyłę złota

97
00:08:07,320 --> 00:08:12,160
w postaci wielu warstw starożytnych śladów
po zwierzętach i ludziach.

98
00:08:16,320 --> 00:08:19,320
Wśród nich znalazły się
nasiona trawy wodnej,

99
00:08:21,240 --> 00:08:23,600
które poddano datowaniu radiowęglowemu.

100
00:08:27,040 --> 00:08:29,600
Wyniki były zdumiewające.

101
00:08:33,560 --> 00:08:36,680
Wiemy, że te odciski są tu od tysięcy lat.

102
00:08:36,760 --> 00:08:41,680
Mają przynajmniej 21 000 lat.

103
00:08:48,800 --> 00:08:54,440
Odkrycie tych ludzkich odcisków
w White Stand to przełom

104
00:08:54,520 --> 00:08:57,400
w poznawaniu ludów z Ameryk.

105
00:08:59,200 --> 00:09:02,720
To niepodważalne dowody

106
00:09:02,800 --> 00:09:06,560
na istnienie ludzi w Nowym Meksyku
w połowie epoki lodowej,

107
00:09:06,640 --> 00:09:09,880
nawet 23 000 lat temu.

108
00:09:11,240 --> 00:09:14,840
To dowód na to, że kiedy
nie była jeszcze możliwa podróż

109
00:09:14,920 --> 00:09:17,640
na południe Ameryk
przez nieoblodzone obszary,

110
00:09:18,320 --> 00:09:20,760
ludzie już tu byli.

111
00:09:24,440 --> 00:09:28,400
To zmienia historię Ameryk
i historię świata.

112
00:09:32,800 --> 00:09:35,320
Byli to ludzie tacy jak my,

113
00:09:35,400 --> 00:09:39,080
ale skrywający się za zasłoną czasu.

114
00:09:39,160 --> 00:09:43,240
Naszym zadaniem
jest zajrzenie za tą zasłonę

115
00:09:43,320 --> 00:09:49,000
i poznanie naszych przodków
i pradawnej przeszłości.

116
00:09:54,680 --> 00:09:57,360
Te odciski są szczególnie ważne

117
00:09:57,440 --> 00:10:00,120
dla rdzennych społeczności z tego obszaru.

118
00:10:03,120 --> 00:10:06,240
Kim Pasqual-Charlie z Acoma Pueblo

119
00:10:06,320 --> 00:10:08,800
zabrała głos po tym przełomowym odkryciu.

120
00:10:12,520 --> 00:10:16,160
Opowiedz o relacji Acomy z tymi ziemiami.

121
00:10:16,240 --> 00:10:19,560
Jak długo byli tu twoi ludzie?

122
00:10:19,640 --> 00:10:22,720
Istnieją legendy
opowiadające o waszych początkach?

123
00:10:22,800 --> 00:10:27,520
Nasza historia
rozpoczyna się na północnych obszarach.

124
00:10:27,600 --> 00:10:32,200
Owa historia jest przekazywana
z pokolenia na pokolenie.

125
00:10:32,280 --> 00:10:34,600
Osiedliliśmy wiele obszarów.

126
00:10:34,680 --> 00:10:37,040
Mój lud został tutaj.

127
00:10:37,120 --> 00:10:39,920
Jesteśmy na południowym zachodzie
już od dawna.

128
00:10:41,720 --> 00:10:43,240
Dla ludu Kim

129
00:10:43,320 --> 00:10:46,440
te odciski mają nie tylko
archeologiczne znaczenie.

130
00:10:48,040 --> 00:10:50,800
To odciski waszych przodków.

131
00:10:50,880 --> 00:10:53,840
Rozumiem, że pomogłaś w ich odnalezieniu.

132
00:10:53,920 --> 00:10:55,520
Nie potrafię tego opisać.

133
00:10:58,560 --> 00:11:02,920
Widzimy tu, którymi ścieżkami
kroczyli nasi przodkowie.

134
00:11:09,080 --> 00:11:13,680
Mogę położyć dłoń
na odciskach stóp małych dzieci.

135
00:11:17,000 --> 00:11:20,360
To wzruszające.

136
00:11:20,440 --> 00:11:21,760
- To…
- Tak.

137
00:11:22,360 --> 00:11:24,200
Przepraszam, ale to…

138
00:11:25,160 --> 00:11:26,960
Czasem aż chcę płakać.

139
00:11:27,040 --> 00:11:28,360
Absolutnie.

140
00:11:29,760 --> 00:11:34,400
Ale ten sam proces erozji,
który ujawnił te ślady,

141
00:11:34,480 --> 00:11:36,480
w końcu zaczyna je niszczyć.

142
00:11:38,920 --> 00:11:44,000
Te ślady po waszych
prehistorycznych przodkach są delikatne.

143
00:11:44,080 --> 00:11:45,440
Możemy je utracić.

144
00:11:46,040 --> 00:11:48,880
Może za 50 lat

145
00:11:48,960 --> 00:11:52,200
następne pokolenie już ich nie zobaczy.

146
00:11:52,720 --> 00:11:55,000
Ale ich historie pozostaną.

147
00:11:55,080 --> 00:11:56,720
Nasza historia pozostanie.

148
00:12:03,600 --> 00:12:06,560
Na tych jałowych ziemiach
rodzi się pytanie.

149
00:12:06,640 --> 00:12:10,280
Dlaczego tamci ludzie i zwierzęta
postanowili tu zostać?

150
00:12:13,520 --> 00:12:17,560
Ameryka Północna nie wyglądała
tak samo w czasie epoki lodowej.

151
00:12:17,640 --> 00:12:20,880
Północna część była pokryta grubym lodem.

152
00:12:22,840 --> 00:12:26,080
Ta część Nowego Meksyku
też wyglądała inaczej.

153
00:12:27,000 --> 00:12:32,200
Te rozległe pustynie
pokryte zaroślami i wydmami

154
00:12:32,280 --> 00:12:35,360
mogą wydawać się niezdatne do życia.

155
00:12:37,200 --> 00:12:42,920
Ale w połowie epoki lodowej
panowały tu zupełnie inne warunki.

156
00:12:48,320 --> 00:12:53,160
Na obszarze Tularosa Basin
znajdowało się ogromne jezioro Otero

157
00:12:55,120 --> 00:12:57,120
otoczone roślinnością.

158
00:12:58,440 --> 00:13:02,640
Pradawne mamuty, leniwce i wielbłądy
przybywały tu,

159
00:13:02,720 --> 00:13:04,720
by odżywić się trawą i liśćmi.

160
00:13:07,360 --> 00:13:09,880
Jak już wiemy, podążali za nimi ludzie.

161
00:13:15,360 --> 00:13:19,560
Ustalenie wieku tych odcisków
było złożonym przedsięwzięciem.

162
00:13:20,680 --> 00:13:25,120
David i zespół ekspertów zbierają dowody
od ponad dziesięciu lat.

163
00:13:26,920 --> 00:13:31,520
Ale kiedy w 2021 roku
opublikowali wyniki swoich badań,

164
00:13:32,160 --> 00:13:34,160
spotkali się z krytyką.

165
00:13:36,760 --> 00:13:39,240
To naprawdę nietypowe odkrycia,

166
00:13:39,320 --> 00:13:41,600
więc potrzebujemy pokaźnych dowodów.

167
00:13:43,160 --> 00:13:45,840
Wyniki datowania nasion zostały podważone.

168
00:13:46,560 --> 00:13:51,000
Ale zespół potwierdził wyniki
przy użyciu pyłków i osadu,

169
00:13:51,080 --> 00:13:53,080
uciszając krytyków.

170
00:13:53,800 --> 00:13:57,960
Czy datowanie na 23 000 lat
wciąż jest przedmiotem kontrowersji?

171
00:13:58,600 --> 00:14:01,720
Bez wehikułu czasu
zawsze będą kontrowersje.

172
00:14:01,800 --> 00:14:05,680
Ale pomijając te daty,

173
00:14:05,760 --> 00:14:08,960
wciąż widzimy tu odciski mamutów

174
00:14:09,040 --> 00:14:12,280
nawet półtora metra nad odciskami ludzi.

175
00:14:12,360 --> 00:14:14,680
A poniżej jest więcej odcisków mamutów,

176
00:14:14,760 --> 00:14:19,200
więc megafauna i ludzie
współistnieli tu tysiące lat.

177
00:14:21,200 --> 00:14:23,120
Odkrycie w White Sands

178
00:14:23,200 --> 00:14:26,000
pomaga rozwiązać
jedną z tajemnic prehistorii

179
00:14:27,440 --> 00:14:30,560
dotyczącą nagłego wyginięcia
amerykańskiej megafauny

180
00:14:32,080 --> 00:14:35,280
13 do 11 tysięcy lat temu.

181
00:14:37,360 --> 00:14:44,040
Archeologiczne odkrycia sugerują,
że to ludzie wybili tę megafaunę.

182
00:14:44,640 --> 00:14:47,760
Ale myślę, że żadne
społeczeństwo zbieracko-łowieckie

183
00:14:47,840 --> 00:14:49,920
nie zrobiłoby tego świadomie.

184
00:14:50,000 --> 00:14:54,560
Więc zawsze wątpiłem w to,
że to ludzie są odpowiedzialni

185
00:14:54,640 --> 00:14:57,320
za wyginięcie megafauny.

186
00:14:59,400 --> 00:15:03,800
Te ślady są dowodem na to,
że ludzie i tamte zwierzęta współistnieli

187
00:15:03,880 --> 00:15:07,000
przynajmniej 10 000 lat
przed ich wyginięciem.

188
00:15:10,240 --> 00:15:12,560
Myślę, że lepszym wytłumaczeniem

189
00:15:12,640 --> 00:15:15,040
wyginięcia megafauny z epoki lodowej

190
00:15:15,120 --> 00:15:20,640
jest globalny kataklizm
sprzed jakichś 12 900 lat

191
00:15:20,720 --> 00:15:22,520
zwany młodszym dryasem.

192
00:15:32,800 --> 00:15:35,160
Nastąpił nagły spadek temperatury

193
00:15:35,760 --> 00:15:38,200
i wzrost poziomu morza.

194
00:15:38,280 --> 00:15:43,240
Warunki do życia na całym świecie
znacznie się pogorszyły.

195
00:15:44,320 --> 00:15:47,600
Nazywamy ten okres
prehistoryczną apokalipsą.

196
00:15:49,000 --> 00:15:51,440
Najbardziej ucierpiała Ameryka Północna,

197
00:15:51,520 --> 00:15:54,360
co może tłumaczyć wyginięcie megafauny

198
00:15:54,440 --> 00:15:57,160
oraz duże luki w historii ludzi
z tego obszaru.

199
00:16:02,000 --> 00:16:03,960
Te dowody zmuszają nas

200
00:16:04,040 --> 00:16:07,280
do zredagowania historii
zaludniania Ameryk.

201
00:16:09,280 --> 00:16:12,040
Archeolodzy otwierają oczy i umysły

202
00:16:12,120 --> 00:16:14,880
na możliwość, że ludzie
byli tu dużo wcześniej.

203
00:16:16,120 --> 00:16:19,480
To odkrycie to dopiero
wierzchołek góry lodowej.

204
00:16:19,560 --> 00:16:21,400
Na całym Południowym Zachodzie

205
00:16:21,480 --> 00:16:25,080
dojdzie do kolejnych odkryć
podobnych do tych w White Sands.

206
00:16:25,160 --> 00:16:29,480
Otworzyliście drzwi do przeszłości,
ale nikt nie chce przez nie przejść.

207
00:16:31,760 --> 00:16:34,720
Zmiany paradygmatów nie następują szybko.

208
00:16:34,800 --> 00:16:38,560
Dopiero piętrzące się dowody
podważające stare paradygmaty

209
00:16:38,640 --> 00:16:41,600
otwierają nam oczy na nowe możliwości.

210
00:16:41,680 --> 00:16:43,680
Doświadczamy tego w Amerykach.

211
00:16:46,720 --> 00:16:50,960
Odkrycia w White Sands
są częścią większej historii

212
00:16:51,040 --> 00:16:55,320
obejmującą cały świat,
którą zgłębiam od ponad 30 lat.

213
00:16:55,400 --> 00:17:00,000
Jeśli chcemy poznać
zamierzchłą przeszłość,

214
00:17:00,080 --> 00:17:03,520
musimy sięgnąć o wiele głębiej i dalej

215
00:17:03,600 --> 00:17:06,320
tu, w Amerykach,

216
00:17:06,400 --> 00:17:11,000
gdzie granica prehistorii
cofa się z każdym nowym odkryciem.

217
00:17:15,600 --> 00:17:16,760
Te nowe odkrycia…

218
00:17:18,920 --> 00:17:21,920
są przedmiotem zainteresowań
nie tylko archeologów.

219
00:17:32,280 --> 00:17:33,720
Keanu.

220
00:17:33,800 --> 00:17:36,240
- Graham.
- Pogadajmy o przeszłości.

221
00:17:36,320 --> 00:17:40,160
Czemu przeszłość
jest dla ciebie taka ważna?

222
00:17:40,920 --> 00:17:42,680
No, wiesz…

223
00:17:43,240 --> 00:17:46,200
Jako dziecko byłem ciekawski.

224
00:17:46,280 --> 00:17:48,200
Kiedy dorosłem,

225
00:17:48,280 --> 00:17:52,040
zadałem sobie fundamentalne pytanie:

226
00:17:53,400 --> 00:17:54,600
„Kim jesteśmy?”.

227
00:17:54,680 --> 00:17:59,920
W trakcie moich ponad 30-letnich badań

228
00:18:00,840 --> 00:18:03,240
próbuję trafić do źródła.

229
00:18:03,320 --> 00:18:04,480
Źródła czego?

230
00:18:05,080 --> 00:18:06,760
Tego, kim jesteśmy.

231
00:18:07,360 --> 00:18:08,600
Ta oś czasu…

232
00:18:08,680 --> 00:18:09,840
Jest niepoprawna.

233
00:18:09,920 --> 00:18:15,080
Dlatego odciski z White Sands
są dla mnie takie ważne.

234
00:18:15,680 --> 00:18:19,920
Myślę, że musimy cofnąć się
o wiele dalej niż o 23 000 lat.

235
00:18:20,000 --> 00:18:22,560
Też tak czuję.

236
00:18:22,640 --> 00:18:27,680
Jesteśmy dopiero na skraju tego odkrycia
dotyczącego naszej przeszłości.

237
00:18:28,440 --> 00:18:32,560
Na swój sposób
ta historia ma miejsce w Ameryce.

238
00:18:32,640 --> 00:18:34,680
To ekscytująca myśl.

239
00:18:36,880 --> 00:18:43,400
Myślę, że twoją misją
jest nauczanie innych.

240
00:18:43,480 --> 00:18:47,040
Rzeczy w tym,

241
00:18:47,120 --> 00:18:51,320
że zapomnieliśmy tak wiele
z naszej przeszłości.

242
00:18:51,400 --> 00:18:56,920
Próbowałem odzyskać

243
00:18:57,520 --> 00:18:59,000
część z tych wspomnień.

244
00:18:59,600 --> 00:19:03,160
Ekscytuję się,
myśląc w tej sposób o przeszłości.

245
00:19:03,240 --> 00:19:07,000
Przeszłość jest dla mnie
odkrywaniem tajemnic.

246
00:19:07,080 --> 00:19:10,440
Chodzi nie o to, co wiemy,
ale o to, czego nie wiemy.

247
00:19:10,520 --> 00:19:15,080
Nie zgłębiliśmy jeszcze wielu obszarów
oraz możliwości.

248
00:19:15,160 --> 00:19:16,080
Tak.

249
00:19:21,560 --> 00:19:24,720
Musimy szukać dowodów w miejscach,

250
00:19:24,800 --> 00:19:27,640
w których do tej pory tego nie robiliśmy.

251
00:19:29,400 --> 00:19:33,360
Północna część Ameryki Północnej
była zamrożonym pustkowiem.

252
00:19:33,440 --> 00:19:37,440
Należy rozejrzeć się przy tropikach.

253
00:19:37,520 --> 00:19:38,560
Przy równiku.

254
00:19:38,640 --> 00:19:42,200
Tam, gdzie panowała ciepła,
przyjazna atmosfera.

255
00:19:43,560 --> 00:19:49,160
Rozległe obszary,
bezowocne dla archeologów,

256
00:19:50,760 --> 00:19:55,400
są dziś miejscem odkryć dotyczących
tajemniczej historii ludzkości.

257
00:19:57,480 --> 00:19:59,240
To Amazonia.

258
00:19:59,320 --> 00:20:03,360
AMAZONIA

259
00:20:03,440 --> 00:20:07,080
To ponad sześć milionów
kilometrów kwadratowych terenu

260
00:20:07,160 --> 00:20:10,040
pokrytego gęstymi lasami deszczowymi.

261
00:20:12,600 --> 00:20:17,520
Ten rozległy obszar jest tajemnicą

262
00:20:17,600 --> 00:20:19,880
w sercu historii ludzkości.

263
00:20:19,960 --> 00:20:22,520
Powoli zaczynamy rozumieć,

264
00:20:22,600 --> 00:20:24,600
jak ogromna jest ta tajemnica.

265
00:20:26,360 --> 00:20:30,080
Przez dziesiątki lat archeolodzy uważali,

266
00:20:30,160 --> 00:20:32,520
że wszystkie dawne ludy Amazonii

267
00:20:32,600 --> 00:20:35,720
były małymi
plemionami zbieracko-łowieckimi,

268
00:20:36,960 --> 00:20:40,280
podobnymi do tych,
które dziś zamieszkują lasy deszczowe.

269
00:20:42,440 --> 00:20:45,640
Ale uważam, że są w błędzie.

270
00:20:53,240 --> 00:20:57,120
Zmierzam na zachód Brazylii,
do stanu Acre.

271
00:20:58,120 --> 00:21:00,000
Jak większość Niziny Amazonki,

272
00:21:00,080 --> 00:21:03,520
była długo pokryta lasami deszczowymi,

273
00:21:05,920 --> 00:21:09,000
które w końcu spalono w dużej części,

274
00:21:09,080 --> 00:21:11,480
aby zrobić miejsce dla hodowli bydła.

275
00:21:15,480 --> 00:21:21,640
Amazonia napawa mnie
i ekscytacją, i smutkiem.

276
00:21:23,720 --> 00:21:26,720
Ogromne obszary
zostały oczyszczone z drzew.

277
00:21:26,800 --> 00:21:30,960
To wciąż trwająca katastrofa
bez łatwego rozwiązania.

278
00:21:32,440 --> 00:21:35,240
Ale na tych oczyszczonych obszarach

279
00:21:35,320 --> 00:21:37,600
dokonano niespodziewanych odkryć.

280
00:21:42,840 --> 00:21:45,080
Spotykam się z dr. Alceu Ranzim,

281
00:21:46,520 --> 00:21:48,880
paleogeografem, który rozpoczął karierę,

282
00:21:48,960 --> 00:21:51,680
badając amazońską faunę
z okresu epoki lodowej

283
00:21:56,240 --> 00:22:01,280
Chce pokazać mi dowody
wciąż nierozwiązanej tajemnicy.

284
00:22:13,760 --> 00:22:14,720
Kolejka górska.

285
00:22:23,040 --> 00:22:26,920
Z wysokości w oczy rzuca się
nieustanna dewastacja.

286
00:22:31,000 --> 00:22:33,400
Widzę, ile usunięto drzew.

287
00:22:33,480 --> 00:22:34,800
Tak wiele.

288
00:22:36,280 --> 00:22:40,080
Za dwadzieścia lat zniknie cały ten las.

289
00:22:40,880 --> 00:22:45,360
Ale ten teren odkrył przed nami
okienko do wielkiej tajemnicy.

290
00:22:46,760 --> 00:22:50,440
W 1986 roku dr Ranzi,
przelatując nad tym terenem,

291
00:22:50,520 --> 00:22:53,360
zauważył coś nieoczekiwanego.

292
00:22:54,600 --> 00:22:58,040
Mój samolot gotował się
do lądowania w Rio Branco.

293
00:22:58,120 --> 00:22:58,960
Tak.

294
00:22:59,040 --> 00:23:00,640
Siedziałem przy oknie.

295
00:23:01,440 --> 00:23:04,680
Patrzyłem na ten teren.

296
00:23:04,760 --> 00:23:06,760
Nagle zauważyłem wielki krąg.

297
00:23:15,080 --> 00:23:16,640
„Boże, co to?”

298
00:23:17,600 --> 00:23:19,960
Samolot szybko go minął.

299
00:23:20,800 --> 00:23:21,680
Zniknął.

300
00:23:24,040 --> 00:23:27,480
Dr Ranzi tedy jeszcze o tym nie wiedział,

301
00:23:27,560 --> 00:23:31,000
ale zauważył coś,
co według naszych dawnych przekonań,

302
00:23:31,080 --> 00:23:33,800
nie powinno istnieć.

303
00:23:38,800 --> 00:23:44,040
Nawet 300-metrowe figury geometryczne

304
00:23:44,960 --> 00:23:48,160
uformowane z wykopanej ziemi,

305
00:23:49,240 --> 00:23:51,240
zwane dziś geoglifami.

306
00:23:52,880 --> 00:23:54,960
Są fantastyczne.

307
00:23:55,040 --> 00:23:57,400
Tak. I takie ogromne.

308
00:23:57,480 --> 00:23:58,320
Wielkie.

309
00:23:58,400 --> 00:24:00,600
Tak, wielkie.

310
00:24:04,360 --> 00:24:06,720
- Coś pięknego.
- Tak.

311
00:24:09,320 --> 00:24:13,680
Widzę kwadrat otoczony przez owal.

312
00:24:14,560 --> 00:24:16,000
I jeszcze jeden.

313
00:24:16,720 --> 00:24:19,000
Tak. Są wszędzie.

314
00:24:19,080 --> 00:24:19,920
Wszędzie.

315
00:24:20,960 --> 00:24:22,000
I tutaj.

316
00:24:22,880 --> 00:24:23,960
I tutaj.

317
00:24:24,880 --> 00:24:27,040
Niesamowite.

318
00:24:31,440 --> 00:24:35,960
Ta idealna geometria
jest widoczna jedynie z samolotu.

319
00:24:36,880 --> 00:24:42,880
Jednak stworzyli ją ludzie,
którzy nigdy nie wznieśli się w powietrze.

320
00:24:45,600 --> 00:24:49,440
Wzbudza to we mnie ogromny szacunek.

321
00:24:53,000 --> 00:24:57,240
Skąd wiedzieli,
jak to będzie wyglądać z wysokości?

322
00:24:59,440 --> 00:25:00,800
Potężne doświadczenie.

323
00:25:00,880 --> 00:25:05,400
Odwiedziłem wiele piramid
i świętych miejsc na świecie,

324
00:25:05,480 --> 00:25:08,040
ale to jest coś wyjątkowego.

325
00:25:08,560 --> 00:25:10,560
Coś wyjątkowego.

326
00:25:13,680 --> 00:25:16,240
Jestem wzruszony.

327
00:25:16,320 --> 00:25:21,120
To coś majestatycznego.

328
00:25:27,480 --> 00:25:31,680
Jakby ktoś odsłonił przede mną Mona Lisę.

329
00:25:31,760 --> 00:25:35,000
Zobaczyłem coś,
o czym istnieniu nie miałem pojęcia.

330
00:25:35,080 --> 00:25:37,880
To bardzo mną poruszyło.

331
00:25:42,640 --> 00:25:45,640
Jakby przemówili do mnie pradawni ludzie.

332
00:25:45,720 --> 00:25:50,080
„Spójrz, co potrafiliśmy.
Nie lekceważcie nas.

333
00:25:50,840 --> 00:25:52,960
Byliśmy naukowcami”.

334
00:25:57,640 --> 00:26:02,360
Jak reagują archeolodzy,
gdy mówisz im o tym odkryciu?

335
00:26:02,440 --> 00:26:05,200
Pierwsza była słynną archeolożką.

336
00:26:05,280 --> 00:26:07,680
Pokazałem jej zdjęcie.

337
00:26:07,760 --> 00:26:13,520
Powiedziała: „To w Amazonii? Niemożliwe”.

338
00:26:14,320 --> 00:26:17,160
Niemożliwe? Spójrz na zdjęcie.

339
00:26:17,240 --> 00:26:19,880
Pomóż mi. Powiedz, co to jest.

340
00:26:22,800 --> 00:26:24,920
Dowody są niepodważalne

341
00:26:25,000 --> 00:26:28,080
i widoczne na obszarze
wielkości Wirginii Zachodniej.

342
00:26:32,920 --> 00:26:37,080
Początkowo sądzono,
że mogły to być wały obronne.

343
00:26:39,240 --> 00:26:41,680
Ale nie znaleziono dowodów wojny.

344
00:26:41,760 --> 00:26:45,880
Rowy znajdują się na wzgórkach,
więc nie były to też fosy.

345
00:26:48,440 --> 00:26:51,880
Nie ma też dowodów na to,
że były to osady.

346
00:26:56,800 --> 00:27:01,320
Patrząc na te geoglify,
nie możemy uniknąć spekulacji,

347
00:27:01,400 --> 00:27:04,680
ponieważ nie ma żadnych zapisków
ich twórców,

348
00:27:04,760 --> 00:27:07,360
które tłumaczyłby, jaki był ich cel.

349
00:27:09,880 --> 00:27:13,760
Jak myślisz, ile ich jest na tym obszarze?

350
00:27:15,360 --> 00:27:16,800
- Tysiące.
- Tysiące.

351
00:27:16,880 --> 00:27:20,160
- Tysiące.
- Dobra.

352
00:27:24,720 --> 00:27:26,920
Pojawia się wiele pytań.

353
00:27:27,000 --> 00:27:29,680
Jak stare są te geometryczne dzieła?

354
00:27:30,800 --> 00:27:32,200
Są starsze czy młodsze

355
00:27:32,280 --> 00:27:34,600
niż skrywające je lasy deszczowe?

356
00:27:39,520 --> 00:27:43,720
Jak duże grupy je stworzyły?

357
00:27:46,240 --> 00:27:49,880
I jakimi umiejętnościami się posługiwały?

358
00:27:52,040 --> 00:27:53,720
To nie są nowe dzieła.

359
00:27:53,800 --> 00:27:55,680
Ci ludzie wiedzieli, co robią.

360
00:27:55,760 --> 00:27:57,760
Robili to wielokrotnie.

361
00:27:58,840 --> 00:28:01,680
Chciałbym wiedzieć, o czym myśleli,

362
00:28:01,760 --> 00:28:03,000
kiedy je robili.

363
00:28:03,080 --> 00:28:04,080
Tak.

364
00:28:04,160 --> 00:28:05,880
Poświęcili temu tyle energii.

365
00:28:12,520 --> 00:28:15,720
Te geoglify są fascynującą zagadką,

366
00:28:15,800 --> 00:28:18,280
z którą zmagają się armie badaczy.

367
00:28:25,000 --> 00:28:28,880
Spotykamy się
z profesorem Marttim Pärssinenem,

368
00:28:28,960 --> 00:28:32,360
archeologiem i antropologiem
z Uniwersytetu Helsińskiego,

369
00:28:34,280 --> 00:28:38,920
który od dwóch dekad
poszukuje odpowiedzi wraz z dr. Ranzim.

370
00:28:41,400 --> 00:28:44,280
To ogromny fenomen,

371
00:28:44,360 --> 00:28:45,960
nie coś małego.

372
00:28:46,040 --> 00:28:48,640
Twórcy wykazali się znajomością geometrii.

373
00:28:49,720 --> 00:28:53,040
Musieli być dobrze zorganizowani.

374
00:28:53,640 --> 00:28:56,800
Tak myślę, bo to skomplikowane wzory.

375
00:28:56,880 --> 00:28:57,840
Bardzo.

376
00:28:57,920 --> 00:29:02,080
Musieli je zaplanować
i dobrze się zorganizować.

377
00:29:07,480 --> 00:29:10,000
Po zbadaniu setek geoglifów

378
00:29:10,080 --> 00:29:13,640
profesor Pärssinen odkrył kluczowy dowód

379
00:29:14,560 --> 00:29:17,680
na to, jaka społeczność
mogła zbudować te struktury.

380
00:29:20,720 --> 00:29:25,720
Starożytne wzniesione drogi
łączące geoglify.

381
00:29:29,160 --> 00:29:31,160
Ten obszar jest pełen dróg.

382
00:29:31,240 --> 00:29:35,000
Łowcy i zbieracze nie budują dróg.

383
00:29:35,080 --> 00:29:36,720
Nie potrzebują ich.

384
00:29:36,800 --> 00:29:42,000
To dzieło
bardziej rozwiniętej społeczności.

385
00:29:42,080 --> 00:29:45,360
I lepiej zorganizowanej.

386
00:29:45,440 --> 00:29:48,120
To była złożona społeczność.

387
00:29:48,200 --> 00:29:51,080
Wcześniej nie odkryto tu
takich społeczności.

388
00:29:51,160 --> 00:29:54,920
Nie, to była dla nas niespodzianka.

389
00:29:57,280 --> 00:30:00,040
Aby poznać lepiej tych budowniczych,

390
00:30:00,120 --> 00:30:04,840
zespół profesora rozpoczął wykopy
na obszarach wokół geoglifów.

391
00:30:04,920 --> 00:30:07,160
Ten nazywa się Tequinho.

392
00:30:09,000 --> 00:30:13,400
Co znaleźliście pod powierzchnią?

393
00:30:13,480 --> 00:30:17,680
Przy Tequinho
znaleźliśmy 40 000 odłamków ceramiki.

394
00:30:20,760 --> 00:30:23,600
Te odłamki mają około 2000 lat.

395
00:30:24,200 --> 00:30:28,880
Szacuje się, że sam glif
ma około 2500 lat.

396
00:30:28,960 --> 00:30:32,480
Wyroby ceramiczne
były wyjątkowo wyrafinowane.

397
00:30:33,480 --> 00:30:39,360
To w większości
polichromiczna ceramika wysokiej jakości.

398
00:30:39,440 --> 00:30:42,360
Polichromia to wyszukany styl ceramiki.

399
00:30:42,440 --> 00:30:46,760
Jest uznawana za część cywilizacji.

400
00:30:49,440 --> 00:30:52,640
Wielokolorowa ceramika może kojarzyć się

401
00:30:54,080 --> 00:30:56,240
z inną, odległą kulturą

402
00:30:56,320 --> 00:30:58,640
znaną ze znajomości geometrii,

403
00:31:00,400 --> 00:31:01,880
starożytną Grecją.

404
00:31:03,560 --> 00:31:06,320
Historycy i archeolodzy twierdzą,

405
00:31:06,400 --> 00:31:09,840
że Grecy stworzyli geometrię
jako jedni z pierwszych,

406
00:31:09,920 --> 00:31:12,600
ale najwyraźniej należy do tego wrócić.

407
00:31:12,680 --> 00:31:14,040
Myślę, że masz rację.

408
00:31:14,120 --> 00:31:17,920
Te geoglify przypominają

409
00:31:18,000 --> 00:31:24,760
styl geometryczny ze starożytnej Grecji.

410
00:31:27,800 --> 00:31:30,440
Dwie odległe kultury

411
00:31:30,520 --> 00:31:35,080
tworzące geometryczne dzieła ceramiczne
w tym samym czasie.

412
00:31:35,600 --> 00:31:37,520
To nie może być przypadek.

413
00:31:40,760 --> 00:31:45,520
Widzimy podobne pomysły
dwóch niepowiązanych ze sobą kultur.

414
00:31:45,600 --> 00:31:46,560
Absolutnie.

415
00:31:48,000 --> 00:31:51,960
Nie sugeruję, że Grecy
utrzymywali kontakty z Amazończykami.

416
00:31:53,880 --> 00:31:56,800
Ale obie kultury mogły mieć wiedzę

417
00:31:56,880 --> 00:31:59,760
odziedziczoną po starszej cywilizacji

418
00:32:00,920 --> 00:32:04,000
przemierzającą Ziemię
przed zaraniem dziejów,

419
00:32:04,080 --> 00:32:06,640
zostawiając po sobie
wartościowe informacje.

420
00:32:09,080 --> 00:32:12,000
Archeolodzy twierdzą,

421
00:32:12,080 --> 00:32:14,600
że skoro wszyscy jesteśmy ludźmi,

422
00:32:14,680 --> 00:32:17,880
musimy myśleć w ten sam sposób.

423
00:32:17,960 --> 00:32:23,160
To, że tworzyli podobne dzieła
w tym samym czasie,

424
00:32:23,240 --> 00:32:25,840
może być tego dowodem.

425
00:32:25,920 --> 00:32:28,200
Ale ja tego nie kupuję.

426
00:32:29,960 --> 00:32:33,560
To oczywiste, że te wzory
muszą mieć jakieś podłoże.

427
00:32:33,640 --> 00:32:36,880
Nie pojawiły się znikąd.

428
00:32:36,960 --> 00:32:41,040
Jak daleko sięgacie
w historii tego regionu?

429
00:32:41,120 --> 00:32:44,840
I czy są dowody na to,
że te miejsca miały wyjątkowe znaczenie,

430
00:32:44,920 --> 00:32:47,640
zanim znalazły się na nich geoglify?

431
00:32:47,720 --> 00:32:52,120
To dobre pytanie.
Wykopaliska miały głębokość metra.

432
00:32:52,200 --> 00:32:55,200
Głębiej nie znaleźliśmy ceramiki.

433
00:32:55,280 --> 00:32:58,840
Ale węgiel nie zniknął.

434
00:32:59,640 --> 00:33:02,240
Więc zaczęliśmy kopać głębiej.

435
00:33:02,320 --> 00:33:06,640
Pobraliśmy próbki radiowęglowe.

436
00:33:06,720 --> 00:33:10,840
W końcu odkryliśmy, że te miejsca

437
00:33:10,920 --> 00:33:14,360
sięgają 10 000 lat wstecz.

438
00:33:15,400 --> 00:33:18,400
Kurczę, to zamierzchła przeszłość.

439
00:33:18,480 --> 00:33:20,800
- Absolutnie.
- Fascynujące.

440
00:33:23,600 --> 00:33:28,200
Dziesięć tysięcy lat temu,
niedługo po zakończeniu epoki lodowej,

441
00:33:28,880 --> 00:33:34,920
te obszary mogły być bardzo ważne
dla ludzi, którzy je odwiedzali.

442
00:33:36,320 --> 00:33:38,240
To nam coś mówi.

443
00:33:38,320 --> 00:33:42,560
Jest to więc najnowszy dowód

444
00:33:42,640 --> 00:33:45,600
długiej relacji z tymi ziemiami.

445
00:33:45,680 --> 00:33:47,360
To był długi projekt.

446
00:33:48,880 --> 00:33:52,520
Mamy dowody zorganizowanej,
wyrafinowanej cywilizacji.

447
00:33:52,600 --> 00:33:56,960
Ich charakterystyka nie odbiega od opisu
innych zaawansowanych cywilizacji.

448
00:33:58,640 --> 00:34:03,960
To przełomowe odkrycie
w dziedzinie ludzkiej historii.

449
00:34:06,920 --> 00:34:10,640
Musimy przemyśleć na nowo
nasze wyobrażenia starożytnej Amazonii

450
00:34:10,720 --> 00:34:13,640
i innych starożytnych cywilizacji.

451
00:34:13,720 --> 00:34:17,000
Jest to jedno
z najbardziej fascynujących odkryć

452
00:34:17,080 --> 00:34:19,560
z ostatniego stulecia. To coś wyjątkowego.

453
00:34:24,560 --> 00:34:26,560
To dopiero początek pracy.

454
00:34:28,480 --> 00:34:33,000
Jeszcze 20 lat temu
nie mieliśmy pojęcia o tym fenomenie.

455
00:34:33,080 --> 00:34:36,760
Rodzi się pytanie:
ile ich jeszcze znajdziemy?

456
00:34:36,840 --> 00:34:39,240
Ile jest takich geoglifów?

457
00:34:42,720 --> 00:34:45,440
Odkryto już ponad tysiąc geoglifów

458
00:34:45,520 --> 00:34:47,320
tylko w stanie Acre.

459
00:34:53,080 --> 00:34:55,560
Trzynaście kilometrów od lotniska

460
00:34:55,640 --> 00:34:58,480
profesor Pärssinen szuka kolejnych

461
00:34:58,560 --> 00:35:00,680
w niezbadanej części lasu,

462
00:35:00,760 --> 00:35:04,200
przy geoglifie o nazwie Fazenda Cipocal.

463
00:35:07,160 --> 00:35:11,440
Nasza wiedza kończy się na skraju lasu.

464
00:35:11,520 --> 00:35:13,720
Chcemy wiedzieć, co się tam kryje.

465
00:35:16,920 --> 00:35:22,840
Zespół wykorzystuje najnowszą technologię,
aby odkryć, co znajduje się pod drzewami.

466
00:35:24,320 --> 00:35:25,320
LiDAR.

467
00:35:27,040 --> 00:35:32,080
Możemy pominąć roślinność

468
00:35:32,160 --> 00:35:35,280
i uzyskać wyniki z samego podłoża.

469
00:35:35,360 --> 00:35:39,280
Dzięki temu uzyskujemy
dokładny obraz topografii.

470
00:35:40,960 --> 00:35:45,840
LiDAR pozwala nam zajrzeć pod powierzchnię
bez naruszania drzew.

471
00:35:46,440 --> 00:35:49,960
Nie musimy niszczyć lasów deszczowych.

472
00:35:51,680 --> 00:35:54,640
Dołącza do nas Fabio De Novaes Filho,

473
00:35:54,720 --> 00:35:58,840
który zbada teren przy pomocy drona
wyposażonego w technologię LiDAR.

474
00:35:59,560 --> 00:36:02,120
Wzniesiemy się na 80 metrów.

475
00:36:02,200 --> 00:36:03,240
GEODETA

476
00:36:03,320 --> 00:36:08,640
To będzie 100 do 200 punktów
na metr kwadratowy.

477
00:36:08,720 --> 00:36:09,960
Doskonale.

478
00:36:10,040 --> 00:36:12,600
Topografia będzie bardzo szczegółowa.

479
00:36:27,600 --> 00:36:30,800
Urządzenie wystrzeliwuje wiązki laserowe
między liście,

480
00:36:30,880 --> 00:36:32,760
wykrywając zmiany wysokości.

481
00:36:36,320 --> 00:36:39,840
Następnie tworzona jest trójwymiarowa mapa

482
00:36:39,920 --> 00:36:41,720
ukazująca wszelkie anomalie.

483
00:36:43,560 --> 00:36:46,600
Te drony zrewolucjonizują archeologię.

484
00:36:53,800 --> 00:36:57,160
Kiedy zespół przygląda się terenowi,

485
00:36:57,240 --> 00:36:59,080
ja zgłębiam inne pytanie.

486
00:37:01,920 --> 00:37:05,160
Dlaczego w ogóle powstały te geoglify.

487
00:37:07,440 --> 00:37:11,760
Archeologia nie mówi nam,
dlaczego zostały stworzone.

488
00:37:12,760 --> 00:37:16,160
Ale rdzenni mieszkańcy tych ziem

489
00:37:16,240 --> 00:37:20,800
mogą pomóc nam zrozumieć
te niezwykłe geoglify.

490
00:37:25,800 --> 00:37:30,520
Przy geoglifie Jaco Sá,
spotykam się z jednym z jego kustoszy.

491
00:37:34,720 --> 00:37:39,520
Antônio Apurinã z ludu Apurinã
współpracuje z FUNAI,

492
00:37:39,600 --> 00:37:42,440
agencją chroniącą
rdzennych mieszkańców Brazylii.

493
00:37:43,920 --> 00:37:46,000
Lud Apurinã

494
00:37:46,080 --> 00:37:53,040
jest blisko związany z naturą i ziemią.

495
00:37:53,120 --> 00:37:57,960
Co sądzicie o tych konstrukcjach?

496
00:37:58,040 --> 00:37:59,520
Co czujecie?

497
00:37:59,600 --> 00:38:01,960
Czuję ogromny szacunek,

498
00:38:04,200 --> 00:38:07,320
stojąc w tym miejscu.

499
00:38:08,520 --> 00:38:11,680
To dla nas święte miejsce.

500
00:38:11,760 --> 00:38:16,080
Nie stworzono go w celach wojennych.

501
00:38:16,160 --> 00:38:21,200
To wyraz kultury.

502
00:38:24,000 --> 00:38:27,600
Jeśli te figury geometryczne
nie pełnią funkcji praktycznej,

503
00:38:27,680 --> 00:38:31,240
zapewne stworzono je w wyższym celu.

504
00:38:33,320 --> 00:38:37,000
Wskazówki mogą kryć się
w tradycjach ludu Apurinã.

505
00:38:37,880 --> 00:38:42,080
Ten twór

506
00:38:42,160 --> 00:38:47,960
przypomina krąg Apurinã,

507
00:38:48,040 --> 00:38:54,120
nad którym tańczono
ku czci zmarłego wodza, szamana

508
00:38:54,600 --> 00:38:57,680
czy innej ważnej osoby z wioski.

509
00:39:01,600 --> 00:39:06,160
Ta ziemia wita nas

510
00:39:06,920 --> 00:39:13,040
po opuszczeniu materialnego świata.

511
00:39:16,040 --> 00:39:21,800
Wśród rdzennych kultur Amazonii
wciąż panuje przekonanie,

512
00:39:21,880 --> 00:39:28,520
że po śmierci nasza dusza
wędruje do zaświatów.

513
00:39:30,160 --> 00:39:33,040
To przekonanie istnieje na całym świecie.

514
00:39:33,120 --> 00:39:37,920
Tworzy się budowle ułatwiające
podróż do zaświatów.

515
00:39:40,240 --> 00:39:43,280
Weźmy na przykład piramidy.

516
00:39:44,080 --> 00:39:50,320
Wszystkie piramidy,
które postanowiono na Ziemi,

517
00:39:50,400 --> 00:39:54,120
są powiązane z pośmiertną podróżą duszy.

518
00:39:56,280 --> 00:39:59,880
Widzimy to i w piramidach egipskich,

519
00:39:59,960 --> 00:40:05,200
i w piramidach
w starożytnych Amerykach i Meksyku.

520
00:40:07,560 --> 00:40:10,000
A teraz Antônio mówi nam,

521
00:40:10,080 --> 00:40:13,040
że te amazońskie geoglify
mogły mieć podobną rolę

522
00:40:13,120 --> 00:40:17,480
w wierzeniach ich twórców,
tysiące lat temu.

523
00:40:24,920 --> 00:40:29,600
A teraz zobaczmy,
czy nasz dron z systemem LiDAR

524
00:40:29,680 --> 00:40:33,840
odkrył więcej świętych struktur
pod powierzchnią.

525
00:40:35,360 --> 00:40:37,680
Fabio, powiedz, co odkryłeś.

526
00:40:38,400 --> 00:40:40,760
Zbadaliśmy obszar przy pomocy LiDAR-u.

527
00:40:41,360 --> 00:40:43,920
Widzicie te drzewa?

528
00:40:44,000 --> 00:40:44,840
Tak.

529
00:40:48,120 --> 00:40:49,160
A teraz…

530
00:40:50,560 --> 00:40:52,240
Niesamowite.

531
00:41:21,880 --> 00:41:23,960
Napisy: Filip Bernard Karbowiak