1
00:00:06,083 --> 00:00:08,963
SERIAL NETFLIX

2
00:00:14,923 --> 00:00:17,683
Czy ludzkość cierpi na amnezję?

3
00:00:19,003 --> 00:00:22,523
Czy zapomnieliśmy o czymś
bardzo ważnym z naszej przeszłości?

4
00:00:24,563 --> 00:00:25,643
Jestem Graham Hancock,

5
00:00:25,723 --> 00:00:29,403
a wielu archeologów nienawidzi mnie
za to, że chcę się dowiedzieć.

6
00:00:31,323 --> 00:00:34,683
Sam fakt istnienia
zaawansowanej cywilizacji epoki lodowej

7
00:00:34,763 --> 00:00:38,683
jest zagrożeniem dla archeologii,

8
00:00:38,763 --> 00:00:42,883
ponieważ to zatrzęsłoby w posadach
całą dziedziną nauki.

9
00:00:43,563 --> 00:00:45,603
Straciłaby swoje podwaliny.

10
00:00:45,683 --> 00:00:47,163
Mnie to nie obchodzi.

11
00:00:49,043 --> 00:00:52,443
Przychodzą do mnie goście,
których wpływ jest tak duży,

12
00:00:52,803 --> 00:00:55,803
że zmienia to, jak ludzie patrzą na świat.

13
00:00:55,883 --> 00:00:58,603
Graham Hancock to człowiek,

14
00:00:58,683 --> 00:01:01,523
który mimo kpin…

15
00:01:01,603 --> 00:01:02,483
DZIWACZNE TEORIE

16
00:01:02,563 --> 00:01:04,603
…i dyskredytowania jego pracy…

17
00:01:04,683 --> 00:01:05,923
BZDURY

18
00:01:06,003 --> 00:01:07,683
…nie myśli się poddać.

19
00:01:08,643 --> 00:01:11,323
Zależy mi na poznaniu przeszłości,

20
00:01:12,003 --> 00:01:16,323
by pozbyć się mgły,
która otacza prehistorię.

21
00:01:16,403 --> 00:01:18,643
Mgła jest spowodowana
brakiem dokumentacji.

22
00:01:18,723 --> 00:01:22,363
Musimy budować obraz przeszłości
przy użyciu cząstkowych dowodów.

23
00:01:26,803 --> 00:01:30,843
Opowieści ludowe, legendy, mity.

24
00:01:32,283 --> 00:01:35,123
Dla mnie to istotne dowody.

25
00:01:37,003 --> 00:01:41,483
A jedną z najbardziej tajemniczych
mitologii prehistorii

26
00:01:41,563 --> 00:01:45,363
jest historia starożytnych kultur Meksyku.

27
00:01:56,883 --> 00:02:02,083
OCALAŁY W CZASIE CHAOSU

28
00:02:06,323 --> 00:02:08,523
Poszukując zaginionej cywilizacji,

29
00:02:09,683 --> 00:02:14,403
dotarłem do krainy żyznych dolin
i gorących wulkanów.

30
00:02:16,003 --> 00:02:17,523
PACYFIK - MEKSYK - ZATOKA MEKSYKAŃSKA

31
00:02:17,603 --> 00:02:19,563
Puebla na wschód od miasta Meksyk.

32
00:02:20,643 --> 00:02:21,483
MEKSYK

33
00:02:21,563 --> 00:02:26,363
To tu znajduje się najstarsze
wciąż zamieszkane miasto, Cholula.

34
00:02:30,643 --> 00:02:34,603
Dziś to współczesna metropolia
zamieszkana przez 100 000 ludzi,

35
00:02:35,883 --> 00:02:38,923
ale w swym sercu skrywa
starożytną tajemnicę.

36
00:02:42,963 --> 00:02:45,323
Historię piszą zwycięzcy.

37
00:02:46,363 --> 00:02:48,683
Zwłaszcza w Meksyku.

38
00:02:49,723 --> 00:02:53,883
Kiedy hiszpańscy konkwistadorzy
pojawili się w Choluli w roku 1519,

39
00:02:53,963 --> 00:02:56,283
wymordowali jej mieszkańców,

40
00:02:58,083 --> 00:03:00,603
niszcząc nie tylko kulturę,

41
00:03:00,683 --> 00:03:02,763
ale i niemal wszelkie ślady

42
00:03:02,843 --> 00:03:05,923
jeszcze starszych kultur.

43
00:03:07,803 --> 00:03:09,763
Ale nie mogli zniszczyć wszystkiego.

44
00:03:11,203 --> 00:03:15,563
Konkwistadorzy początkowo założyli,
że to tylko wzgórze,

45
00:03:15,643 --> 00:03:17,683
więc zbudowali na szczycie kościół.

46
00:03:18,603 --> 00:03:22,843
Jednak tego wzgórza nie stworzyła natura.

47
00:03:23,643 --> 00:03:29,203
Tak naprawdę to największy monument
w historii świata.

48
00:03:31,443 --> 00:03:34,083
Mimo to bardzo możliwe,
że o nim nie słyszeliście.

49
00:03:35,643 --> 00:03:37,923
To Wielka Piramida w Choluli.

50
00:03:38,003 --> 00:03:40,763
WIELKA PIRAMIDA W CHOLULI

51
00:03:41,563 --> 00:03:44,123
Po setkach lat zaniedbań i plądrowania

52
00:03:44,203 --> 00:03:45,803
nie możemy nawet pojąć

53
00:03:45,883 --> 00:03:49,123
całego jej ogromu.

54
00:03:49,843 --> 00:03:53,403
Ale możemy przypuszczać,
jak wyglądała w czasach świetności.

55
00:03:57,683 --> 00:04:00,683
Przypuszcza się,
że Wielka Piramida w Choluli

56
00:04:00,763 --> 00:04:05,643
wznosiła się na 65 metrów.

57
00:04:06,763 --> 00:04:09,483
Dowody wskazują na to, że była poświęcona

58
00:04:09,563 --> 00:04:13,003
starożytnemu meksykańskiemu
bogu deszczu i powodzi,

59
00:04:13,083 --> 00:04:15,603
którego Aztekowie
znali pod imieniem Tlaloc.

60
00:04:17,283 --> 00:04:20,283
Zbudowana głównie
z błota i suszonej cegły,

61
00:04:20,363 --> 00:04:23,603
nie była tak wysoka
jak Wielka Piramida w Gizie,

62
00:04:23,683 --> 00:04:27,683
ale miała niemal trzy razy
większą powierzchnię,

63
00:04:27,763 --> 00:04:31,123
400 na 400 metrów u podstawy,

64
00:04:31,843 --> 00:04:34,123
około 30 boisk futbolowych.

65
00:04:35,323 --> 00:04:37,363
To największy monument

66
00:04:37,443 --> 00:04:41,923
kiedykolwiek stworzony
przez jakąkolwiek cywilizację.

67
00:04:48,083 --> 00:04:50,523
Archeolodzy szybko ustalili,

68
00:04:50,603 --> 00:04:54,723
że prace nad piramidą
skończono około ośmiu wieków temu,

69
00:04:54,803 --> 00:04:56,723
w okolicach roku 1200.

70
00:04:58,043 --> 00:05:01,883
Ale gdy zaczęli wycinać
tunele w konstrukcji,

71
00:05:01,963 --> 00:05:05,443
zdumieli się, widząc,
co znajduje się w środku.

72
00:05:10,563 --> 00:05:12,443
To surrealistyczne uczucie,

73
00:05:12,523 --> 00:05:14,923
schodzić w głąb
największej piramidy świata.

74
00:05:16,723 --> 00:05:18,923
Wewnątrz mamy piękne malowidła,

75
00:05:19,763 --> 00:05:23,483
przedstawiające sceny
i stworzenia z mitologii,

76
00:05:25,723 --> 00:05:29,323
oraz możliwość spojrzenia
na liczne warstwy konstrukcji.

77
00:05:32,523 --> 00:05:36,003
Czy znajdziemy tu jakieś wskazówki?

78
00:05:39,763 --> 00:05:42,043
Czy piramida ta może być czymś,

79
00:05:42,123 --> 00:05:46,363
co zostawiła
zaawansowana cywilizacja prehistorii?

80
00:05:51,723 --> 00:05:55,763
Jest tu ze mną jeden z największych
ekspertów badających piramidę,

81
00:05:56,683 --> 00:06:01,043
antropolog i archeolog
Uniwersytetu w Calgary, Geoff McCafferty.

82
00:06:03,043 --> 00:06:06,603
Jesteśmy w sercu największego monumentu,

83
00:06:06,683 --> 00:06:08,443
jaki powstał w starożytności.

84
00:06:08,523 --> 00:06:09,643
UNIWERSYTET W CALGARY

85
00:06:09,723 --> 00:06:12,803
Podobne uczucie,
jak przy wejściu do kościoła.

86
00:06:12,883 --> 00:06:17,323
Namacalne poczucie
aury pozostawionej przez tę moc.

87
00:06:19,043 --> 00:06:22,523
Tunele te zostały odkopane
przez archeologów z Meksyku.

88
00:06:23,163 --> 00:06:25,123
Mamy tu osiem kilometrów tuneli.

89
00:06:25,203 --> 00:06:27,763
- Niesamowite. Osiem?
- Tak.

90
00:06:31,323 --> 00:06:32,843
Korzystając z tych tuneli,

91
00:06:32,923 --> 00:06:35,603
archeolodzy odkryli coś niezwykłego.

92
00:06:39,523 --> 00:06:42,163
Piramida w Choluli jest młodsza

93
00:06:42,243 --> 00:06:46,803
od piramid, które znajdują się wewnątrz.

94
00:06:51,963 --> 00:06:54,763
Wewnątrz jest jeszcze starsza piramida

95
00:06:54,843 --> 00:06:57,363
datowana na 800 rok naszej ery,

96
00:06:59,843 --> 00:07:02,763
a pod nią kolejna,

97
00:07:03,643 --> 00:07:07,083
datowana na co najmniej
od 200 do 500 lat wcześniej.

98
00:07:09,803 --> 00:07:13,203
Na podobnej zasadzie,
jak działa rosyjska matrioszka,

99
00:07:13,283 --> 00:07:17,243
dochodzimy do najstarszej piramidy

100
00:07:18,163 --> 00:07:24,883
o powierzchni 120 metrów kwadratowych
i wysokości 17 metrów.

101
00:07:31,363 --> 00:07:34,163
Kiedy rozpoczęły się prace nad piramidą?

102
00:07:34,803 --> 00:07:38,523
Najstarsze ślady budowy strefy ceremonii

103
00:07:38,603 --> 00:07:40,483
datowane są na około 500 rok p.n.e.

104
00:07:43,443 --> 00:07:45,083
To była okazała piramida.

105
00:07:45,603 --> 00:07:49,083
Z biegiem czasu była rozbudowywana,

106
00:07:49,163 --> 00:07:51,443
większe konstrukcje wchłaniały mniejsze.

107
00:07:53,123 --> 00:07:58,563
W projekt musiały być
zaangażowane całe pokolenia

108
00:07:58,643 --> 00:08:03,523
na przestrzeni
jakichś 1700 lat lub dłużej,

109
00:08:05,163 --> 00:08:07,683
co potwierdzają archeolodzy.

110
00:08:10,243 --> 00:08:11,523
Mimo to współcześni uczeni

111
00:08:11,603 --> 00:08:15,683
nie wiedzą niemal nic
o oryginalnych architektach

112
00:08:16,363 --> 00:08:18,803
ani o tym,
dlaczego zbudowali tu tę piramidę.

113
00:08:21,483 --> 00:08:23,883
Właśnie ta tajemnica mnie interesuje.

114
00:08:25,283 --> 00:08:27,523
Czujesz czasem,
że możemy nie wiedzieć czegoś

115
00:08:27,603 --> 00:08:31,963
o historii starożytnego Meksyku?

116
00:08:32,043 --> 00:08:34,323
Nie chcę brzmieć zbyt dramatycznie,

117
00:08:34,403 --> 00:08:36,523
ale uważam, że lepsze zrozumienie Choluli

118
00:08:36,603 --> 00:08:40,283
całkowicie odmieniłoby wiedzę
o historii Mezoameryki.

119
00:08:41,923 --> 00:08:43,123
To czarna dziura.

120
00:08:43,202 --> 00:08:45,243
Czarna dziura w historii Meksyku.

121
00:08:47,683 --> 00:08:51,643
Myślisz, że było tu coś,
zanim powstała pierwsza piramida?

122
00:08:51,723 --> 00:08:54,643
Pierwsza piramida powstała
nad istotnym źródłem.

123
00:08:54,723 --> 00:08:55,563
Tak.

124
00:08:55,643 --> 00:08:58,683
Źródło reprezentuje przejście w zaświaty,

125
00:08:58,763 --> 00:09:01,923
było to więc ważne święte miejsce,

126
00:09:02,003 --> 00:09:04,203
jak i miejsce ceremonii.

127
00:09:05,203 --> 00:09:06,963
Sam fakt, że to akurat piramida,

128
00:09:07,043 --> 00:09:09,843
nie jest przypadkowy.

129
00:09:11,283 --> 00:09:14,163
Wręcz przeciwnie, myślę, że to istotne

130
00:09:14,243 --> 00:09:18,283
w celu zrozumienia
pierwotnych budowniczych,

131
00:09:18,363 --> 00:09:21,243
jako że to motyw,
który przewija się na całym świecie.

132
00:09:21,323 --> 00:09:22,723
GUNUNG PADANG
INDONEZJA

133
00:09:22,803 --> 00:09:24,403
Odkryliśmy ślady

134
00:09:24,483 --> 00:09:29,003
podobnej piramidy
w Gunung Padang w Indonezji,

135
00:09:29,083 --> 00:09:31,523
tam również w sercu biło źródło.

136
00:09:33,723 --> 00:09:38,323
To wzór, który sięga dalej
niż Meksyk i Indonezja.

137
00:09:39,123 --> 00:09:41,643
Podobnie jest w przypadku
podziemnej komory

138
00:09:41,723 --> 00:09:43,283
pod Wielką Piramidą w Gizie.

139
00:09:43,363 --> 00:09:44,203
WIELKA PIRAMIDA W GIZIE
EGIPT

140
00:09:44,283 --> 00:09:48,443
Myślę, że to najstarsze
święte miejsce na płaskowyżu,

141
00:09:48,523 --> 00:09:51,563
a piramidy zostały dobudowane
w celu uczczenia go.

142
00:09:52,403 --> 00:09:56,123
Pod Piramidą Słońca w Teotihuacán
jest naturalna grota.

143
00:09:56,203 --> 00:09:57,203
TEOTIHUACÁN
MEKSYK

144
00:09:57,283 --> 00:09:58,443
Zmodyfikowali ją,

145
00:09:58,523 --> 00:10:00,723
a nad nią wybudowali piramidę.

146
00:10:00,803 --> 00:10:03,043
Ale to, co było tam jako pierwsze,

147
00:10:03,123 --> 00:10:05,643
to święte miejsce.

148
00:10:07,163 --> 00:10:09,003
Najpierw powstaje miejsce,

149
00:10:09,083 --> 00:10:12,443
które z jakiegoś powodu
jest miejscem kultu,

150
00:10:12,523 --> 00:10:15,483
które przyciąga ludzi czujących,

151
00:10:15,563 --> 00:10:18,323
że jest w nim coś ważnego.

152
00:10:24,403 --> 00:10:27,883
Wielka Piramida w Choluli
dzieli inną ważną cechę

153
00:10:27,963 --> 00:10:30,043
ze starożytnymi piramidami świata.

154
00:10:32,803 --> 00:10:34,603
Wskazówki dotyczące ukrytych komnat.

155
00:10:38,363 --> 00:10:41,123
Krótko po podboju Meksyku przez Hiszpanów

156
00:10:41,203 --> 00:10:45,363
wiarygodny świadek,
ojciec Bernardino de Sahagún,

157
00:10:45,443 --> 00:10:51,163
twierdził, że piramida
jest pełna kopalń i jaskiń.

158
00:10:54,123 --> 00:10:58,323
Współcześni badacze to potwierdzili.

159
00:10:59,603 --> 00:11:03,603
Jeden z archeologów
odkrył we wnętrzu piramidy

160
00:11:04,563 --> 00:11:05,643
otwartą komnatę.

161
00:11:06,243 --> 00:11:08,043
Prowadziły do niej tunele.

162
00:11:08,123 --> 00:11:09,243
Badań nie opublikowano.

163
00:11:09,323 --> 00:11:11,923
Nie wiem, jak jest teraz.

164
00:11:12,003 --> 00:11:15,043
- To kusząca wskazówka.
- Doprawdy?

165
00:11:15,123 --> 00:11:19,123
Czy odkopano tę komnatę?
Czy ktoś jeszcze tam był?

166
00:11:19,923 --> 00:11:20,923
Tego nie wiem.

167
00:11:23,203 --> 00:11:25,963
Dlaczego nikt ponownie
nie odwiedził tej komnaty?

168
00:11:27,563 --> 00:11:28,883
Co może powiedzieć nam ona

169
00:11:28,963 --> 00:11:31,923
o intencjach pierwotnych budowniczych?

170
00:11:33,763 --> 00:11:37,203
Samo to, że Wielka Piramida w Choluli

171
00:11:37,283 --> 00:11:40,163
skrywa jakąś komnatę

172
00:11:40,243 --> 00:11:42,003
jak te w Gunung Padang i Gizie…

173
00:11:42,083 --> 00:11:43,003
GUNUNG PADANG
INDONEZJA

174
00:11:43,083 --> 00:11:44,843
WIELKA PIRAMIDA W GIZIE
EGIPT

175
00:11:44,923 --> 00:11:48,203
…to już kolejna niesamowita cecha,
którą ze sobą dzielą.

176
00:11:49,763 --> 00:11:50,883
A to nie wszystko.

177
00:11:52,243 --> 00:11:54,643
Powszechnie wiadomo,
że budowla zwrócona jest

178
00:11:54,723 --> 00:11:57,043
w kierunku słońca zachodzącego

179
00:11:57,123 --> 00:11:59,803
- w letnie przesilenie.
- Zgadza się.

180
00:12:00,403 --> 00:12:05,203
Słońce zachodzi
pomiędzy dwoma wulkanami na zachodzie,

181
00:12:05,803 --> 00:12:08,843
ma to silny związek z przesileniem letnim.

182
00:12:10,683 --> 00:12:17,403
Wiemy, że rdzenni Mezoamerykanie
zwracali uwagę na cykl astronomiczny.

183
00:12:18,523 --> 00:12:23,123
Podobnie jak starożytni Egipcjanie,
budowniczy Wielkiej Piramidy w Gizie,

184
00:12:23,203 --> 00:12:26,723
która ustawiona była
na osi północ-południe.

185
00:12:29,123 --> 00:12:31,043
Fakt, że starożytne piramidy,

186
00:12:31,123 --> 00:12:34,043
których twórcy
rzekomo nie mieli ze sobą kontaktu,

187
00:12:34,123 --> 00:12:37,483
mają ze sobą tyle wspólnego,
jest tajemnicą.

188
00:12:40,003 --> 00:12:42,003
Czy to przypadek?

189
00:12:43,043 --> 00:12:44,563
Nie wydaje mi się.

190
00:12:45,163 --> 00:12:47,163
Archeolodzy twierdzą,

191
00:12:47,843 --> 00:12:50,483
że piramidy budowano w tym kształcie,

192
00:12:50,563 --> 00:12:52,803
bo to najprostsza metoda
stawiania budynków.

193
00:12:52,883 --> 00:12:53,723
ZIGGURAT W UR
IRAK

194
00:12:53,803 --> 00:12:54,803
EL TAJIN
MEKSYK

195
00:12:54,883 --> 00:12:58,163
Tego typu budowle zawsze są powiązane

196
00:12:58,243 --> 00:13:00,683
z konkretnymi ideami religijnymi.

197
00:13:02,043 --> 00:13:04,243
Co dzieje się z nami po śmierci?

198
00:13:04,323 --> 00:13:07,123
Idea ta zawsze
powiązana jest z piramidami,

199
00:13:07,203 --> 00:13:09,643
dlatego nieważne,
czy widzimy je w Meksyku,

200
00:13:09,723 --> 00:13:11,443
w starożytnym Egipcie,

201
00:13:11,523 --> 00:13:14,883
w Kambodży czy w Indiach.

202
00:13:16,963 --> 00:13:20,683
To szczegół, który zaprzecza
powszechnemu poglądowi,

203
00:13:21,323 --> 00:13:23,563
że różne cywilizacje na świecie…

204
00:13:23,643 --> 00:13:24,723
PIRAMIDY W MEROE
SUDAN

205
00:13:24,803 --> 00:13:26,203
…działały niezależnie.

206
00:13:26,283 --> 00:13:27,123
CHICHEN ITZA
MEKSYK

207
00:13:27,203 --> 00:13:28,563
EL TAJIN
MEKSYK

208
00:13:28,643 --> 00:13:30,683
Dochodzę do wniosku,

209
00:13:30,763 --> 00:13:33,763
że za kulisami dzieje się coś innego.

210
00:13:36,483 --> 00:13:40,363
Czy jesteśmy świadkami
odkrycia większego planu?

211
00:13:42,443 --> 00:13:45,643
Dziedzictwa zaginionej
globalnej cywilizacji,

212
00:13:45,723 --> 00:13:48,763
która zainspirowała

213
00:13:48,843 --> 00:13:51,003
wiele innych.

214
00:13:55,843 --> 00:13:58,563
Dlatego właśnie zapytałem,

215
00:13:58,643 --> 00:14:01,363
czy projekt budowniczych z Choluli

216
00:14:01,963 --> 00:14:06,643
mógł zacząć się dużo wcześniej,
niż myślą archeolodzy.

217
00:14:08,923 --> 00:14:10,683
Co z datowaniem konstrukcji?

218
00:14:10,763 --> 00:14:12,843
Czy ktoś wykonał datowanie węglowe?

219
00:14:12,923 --> 00:14:18,883
Nie. Odkryliśmy naczynia podobne
do tych z Zatoki Meksykańskiej

220
00:14:18,963 --> 00:14:21,323
datowanych na rok 1000 p.n.e.

221
00:14:21,403 --> 00:14:24,003
Czy to wystarczy,
by ta historia nas przekonała?

222
00:14:24,083 --> 00:14:26,403
Absolutnie nie.

223
00:14:27,123 --> 00:14:29,563
Prehistoria Meksyku wciąż wymaga

224
00:14:29,643 --> 00:14:31,683
- wielu badań.
- Tak.

225
00:14:35,563 --> 00:14:38,003
Nie podważam archeologicznych dowodów,

226
00:14:38,083 --> 00:14:40,043
które datują najstarszą część

227
00:14:40,123 --> 00:14:42,523
Wielkiej Piramidy w Choluli

228
00:14:42,603 --> 00:14:46,923
na jakieś 2300 lat wstecz,
ale w Meksyku są starsze piramidy.

229
00:14:47,003 --> 00:14:49,283
PIRAMIDA W LA VENTA

230
00:14:49,363 --> 00:14:50,403
PIRAMIDA W CUICUILCO

231
00:14:50,483 --> 00:14:54,363
Najbardziej interesuje mnie
stojąca za nimi idea.

232
00:14:56,363 --> 00:15:00,683
Do roku 1519,
kiedy przybyli hiszpańscy konkwistadorzy,

233
00:15:00,763 --> 00:15:04,163
Wielka Piramida w Choluli
była już zniszczona.

234
00:15:05,963 --> 00:15:09,363
Ale kiedy odkryli,
że to coś więcej niż wzgórze,

235
00:15:09,443 --> 00:15:11,563
spytali, kto ją wybudował,

236
00:15:11,643 --> 00:15:14,963
a miejscowi opowiedzieli im
fascynującą legendę.

237
00:15:16,363 --> 00:15:17,803
Według mitu

238
00:15:17,883 --> 00:15:21,003
Wielka Piramida w Choluli
jest dziełem gigantów.

239
00:15:24,763 --> 00:15:28,363
Dawno, dawno temu w Meksyku żyli giganci,

240
00:15:29,203 --> 00:15:35,563
póki bóg deszczu nie zdenerwował się
i nie zesłał na nich wielkiej powodzi.

241
00:15:36,683 --> 00:15:39,043
Kataklizm przetrwało tylko siedmioro.

242
00:15:40,483 --> 00:15:46,363
Bojąc się kolejnego potopu,
gigant Xelhua, znany jako architekt,

243
00:15:46,443 --> 00:15:47,643
wybrał się do Choluli

244
00:15:47,723 --> 00:15:49,483
i z pomocą swojego ludu

245
00:15:49,563 --> 00:15:52,563
zbudował sztuczną górę z cegieł,

246
00:15:54,123 --> 00:15:55,083
piramidę,

247
00:15:56,003 --> 00:15:59,323
i poświęcił ją kultowi Tlaloca,
boga deszczu.

248
00:16:02,603 --> 00:16:05,523
Archeolodzy uważają to za bajkę,

249
00:16:06,443 --> 00:16:09,323
ale ja uważam,
że całkowicie ignorując tę opowieść,

250
00:16:09,403 --> 00:16:11,723
możemy pominąć istotne wskazówki

251
00:16:11,803 --> 00:16:14,083
odnośnie do początków tego miejsca.

252
00:16:16,443 --> 00:16:18,203
Być może architekt,

253
00:16:18,283 --> 00:16:20,803
który pojawił się w Choluli
po wielkiej powodzi,

254
00:16:20,883 --> 00:16:22,603
nie był ogromnego wzrostu,

255
00:16:23,763 --> 00:16:25,803
ale był gigantem umysłu

256
00:16:25,883 --> 00:16:29,523
pochodzącym z zaginionej cywilizacji.

257
00:16:34,163 --> 00:16:36,723
Nie oczekujmy,
że łatwo znajdziemy na to dowody,

258
00:16:37,963 --> 00:16:42,483
jako że w Choluli starożytne monumenty
często wybudowane są

259
00:16:42,563 --> 00:16:45,883
dokładnie na starszych budowlach,

260
00:16:45,963 --> 00:16:47,643
maskując ich początki.

261
00:16:50,483 --> 00:16:52,563
Po dwuipółgodzinnej podróży

262
00:16:54,403 --> 00:16:57,443
przyjechałem na miejsce
kolejnej wskazówki.

263
00:17:04,603 --> 00:17:07,603
Na szczycie wyjątkowego wzgórza

264
00:17:07,683 --> 00:17:11,203
znajduje się starożytny
aztecki kompleks Texcotzingo.

265
00:17:19,963 --> 00:17:23,122
Tu też mamy piramidę,

266
00:17:23,723 --> 00:17:26,603
jednak ta powstała naturalnie.

267
00:17:28,003 --> 00:17:29,923
Łatwo zrozumieć, czemu to miejsce

268
00:17:30,003 --> 00:17:33,203
przyciągało do siebie starożytnych.

269
00:17:35,203 --> 00:17:38,043
W starożytnym Meksyku piramidy były ważne.

270
00:17:39,403 --> 00:17:41,563
Tutaj, w XV wieku,

271
00:17:41,643 --> 00:17:46,123
Aztekowie stworzyli
niesamowitą sieć tarasów i basenów,

272
00:17:47,483 --> 00:17:50,203
do których woda dostawała się
dzięki akweduktom

273
00:17:50,283 --> 00:17:54,523
przenoszących ją
ze zbiornika na szczycie góry.

274
00:17:56,243 --> 00:18:00,683
Podobnie jak wiszące ogrody Semiramidy
w stylu mezoamerykańskim.

275
00:18:02,963 --> 00:18:06,003
Co ciekawe, dowiedziałem się,

276
00:18:06,083 --> 00:18:09,603
że kompleks ten był poświęcony
temu samemu bogu,

277
00:18:09,683 --> 00:18:12,763
co najstarsza piramida w Choluli.

278
00:18:14,523 --> 00:18:21,123
Tlalocowi, bogowi deszczu i powodzi,
którego kult jest starszy niż Aztekowie.

279
00:18:24,003 --> 00:18:25,963
Archeolodzy uważają, że to Aztekowie

280
00:18:26,043 --> 00:18:28,923
jako pierwsi
zainteresowali się Texcotzingo,

281
00:18:29,803 --> 00:18:32,483
ale czy to cudowne miejsce
może być starsze?

282
00:18:36,803 --> 00:18:39,163
Hiszpańscy konkwistadorzy założyli,

283
00:18:39,243 --> 00:18:42,563
że Texcotzingo było dziełem Azteków,

284
00:18:44,283 --> 00:18:47,603
to samo powie wam większość archeologów.

285
00:18:48,963 --> 00:18:53,523
A jeśli Aztekowie
tylko odrestaurowali i rozbudowali

286
00:18:53,603 --> 00:18:56,803
istniejącą już budowlę
dużo starszej cywilizacji?

287
00:18:59,843 --> 00:19:05,403
Autor Marco Vigato twierdzi,
że tak właśnie było.

288
00:19:06,803 --> 00:19:07,643
AUTOR „IMPERIÓW ATLANTYDY”

289
00:19:07,723 --> 00:19:10,323
Ta budowla była rozbudowywana
przez dłuższy czas.

290
00:19:10,403 --> 00:19:13,363
Ta skała to bardzo twardy rodzaj porfiru.

291
00:19:13,443 --> 00:19:15,483
Jeśli się rozejrzysz,

292
00:19:15,563 --> 00:19:18,963
zobaczysz, że część kamiennych powierzchni
mocno zwietrzała.

293
00:19:19,603 --> 00:19:22,683
Na części budowli widać ślady erozji,

294
00:19:22,763 --> 00:19:24,683
która musiała trwać tysiące lat,

295
00:19:24,763 --> 00:19:28,163
biorąc pod uwagę, jak twardy to kamień.

296
00:19:30,403 --> 00:19:33,923
Tak. Według ciebie Aztekowie,
którzy przybili tu później,

297
00:19:34,563 --> 00:19:39,403
znaleźli te budowle
przynajmniej częściowo gotowe,

298
00:19:39,483 --> 00:19:41,003
zajęli je

299
00:19:41,083 --> 00:19:42,843
- i rozbudowali.
- Tak.

300
00:19:43,723 --> 00:19:45,443
To radykalna idea.

301
00:19:47,003 --> 00:19:49,723
Czy dużo starsza kultura mogła wyrzeźbić

302
00:19:49,803 --> 00:19:53,283
co bardziej niezwykłe elementy na zboczu?

303
00:19:55,603 --> 00:19:58,683
Jak te mocno zwietrzałe megality na ziemi.

304
00:20:01,883 --> 00:20:04,923
Bądź tę komnatę wykutą w skale.

305
00:20:07,643 --> 00:20:10,483
To prawie na pewno budowle przedazteckie.

306
00:20:10,563 --> 00:20:12,843
Zostały zajęte i przebudowane.

307
00:20:14,723 --> 00:20:17,883
Archeolodzy by się z tym kłócili,

308
00:20:17,963 --> 00:20:20,283
ale powinni wziąć pod uwagę istotne tropy.

309
00:20:22,363 --> 00:20:26,443
Niedaleko, w wyschniętym korycie rzeki
u stóp góry,

310
00:20:26,523 --> 00:20:29,963
odkryto ogromny posąg
boga deszczu Tlaloca.

311
00:20:31,763 --> 00:20:35,923
Największą tego typu
kamienną rzeźbę w obu Amerykach.

312
00:20:40,243 --> 00:20:44,083
Archeolodzy datują ją
na około 700 rok n.e.,

313
00:20:45,523 --> 00:20:48,603
długo, zanim te ziemie
zdominowali Aztekowie.

314
00:20:51,123 --> 00:20:53,963
To dowód na to, że Tlaloc, bóg deszczu,

315
00:20:54,043 --> 00:20:57,683
był czczony przez wcześniejsze kultury,

316
00:20:57,763 --> 00:21:00,603
być może pod innymi imionami,

317
00:21:00,683 --> 00:21:04,163
przez prawie tysiąc lat, o ile nie dłużej.

318
00:21:08,963 --> 00:21:12,363
Tlaloc, jako postać z mitologii,

319
00:21:12,443 --> 00:21:13,803
był znany nawet

320
00:21:13,883 --> 00:21:16,803
najstarszym znanym kulturom
prehistorycznego Meksyku.

321
00:21:20,243 --> 00:21:21,523
I nie on jeden.

322
00:21:23,323 --> 00:21:26,883
Powodzie, którymi bóg deszczu zalał świat,

323
00:21:26,963 --> 00:21:31,043
przedstawiły nam też jednego
z najbardziej intrygujących bohaterów.

324
00:21:33,003 --> 00:21:34,403
Quetzalcoatla.

325
00:21:38,163 --> 00:21:39,883
Po Wielkiej Powodzi

326
00:21:39,963 --> 00:21:43,443
przy brzegu Meksyku
pojawił się nieznajomy,

327
00:21:44,163 --> 00:21:49,163
płynął łodzią bez wioseł,
niesioną przez węże.

328
00:21:50,803 --> 00:21:53,123
Na imię miał Quetzalcoatl,

329
00:21:53,683 --> 00:21:55,603
co oznacza „pierzastego węża”.

330
00:21:56,403 --> 00:22:01,003
On i jego wyznawcy nauczyli miejscowych
uprawy ziemi i hodowli zwierząt.

331
00:22:02,963 --> 00:22:04,403
Dał im prawa

332
00:22:04,483 --> 00:22:08,123
i nauczył architektury,
astronomii i sztuki.

333
00:22:08,763 --> 00:22:10,523
Czcili go jak boga.

334
00:22:13,083 --> 00:22:17,203
Po brutalnym wypędzeniu
przez wyznawców meksykańskiego boga wojny

335
00:22:17,843 --> 00:22:23,443
Quetzalcoatl odpłynął na wschód,
obiecując powrót.

336
00:22:29,923 --> 00:22:35,203
Legenda o Quetzalcoatlu przekazywana jest
z pokolenia na pokolenie do dziś.

337
00:22:38,083 --> 00:22:41,443
Opis wskazuje na człowieka
o gęstej brodzie.

338
00:22:42,003 --> 00:22:46,043
Mógłby być kimś zza oceanu,

339
00:22:46,123 --> 00:22:49,363
kimś, kto przyniósł dar cywilizacji.

340
00:22:53,403 --> 00:22:57,643
Niesamowite, jak często
słyszymy tę samą opowieść

341
00:22:58,483 --> 00:23:02,523
w kulturach niezwiązanych
ze starożytnym Meksykiem.

342
00:23:08,163 --> 00:23:10,883
Miejsce akcji wygląda
zawsze tak samo. Kataklizm.

343
00:23:12,403 --> 00:23:17,643
Świat pochłonęła ciemność i woda,
wszędzie panuje chaos.

344
00:23:17,723 --> 00:23:19,163
Społeczeństwo się załamuje.

345
00:23:23,283 --> 00:23:27,723
Nagle z ciemności wyłania się ktoś,
kto posiada wiedzę,

346
00:23:27,803 --> 00:23:31,043
jak stworzyć cywilizację.

347
00:23:31,923 --> 00:23:35,643
Uczy zdemoralizowanych ludzi,

348
00:23:35,723 --> 00:23:37,603
jak odbudować społeczeństwo.

349
00:23:39,963 --> 00:23:43,883
W mitologii greckiej tytan Prometeusz

350
00:23:44,443 --> 00:23:48,763
po wielkiej powodzi dał ludziom ogień.

351
00:23:51,283 --> 00:23:53,123
W południowoamerykańskich Andach

352
00:23:53,203 --> 00:23:58,163
przedinkaskie cywilizacje
opisują brodatego Wirakoczę,

353
00:23:59,163 --> 00:24:01,163
który wyłonił się z wielkiego jeziora

354
00:24:01,443 --> 00:24:05,403
i nauczył miejscowych,
jak tworzyć niezwykłe budowle,

355
00:24:05,483 --> 00:24:07,163
które istnieją do dziś.

356
00:24:08,563 --> 00:24:12,963
Nawet na Pacyfiku
polinezyjskie legendy mówią o Mauim,

357
00:24:13,043 --> 00:24:16,763
którzy stworzył ich wyspy,
wyrywając je z dna oceanu,

358
00:24:17,763 --> 00:24:21,243
i nauczył wyspiarzy, jak używać narzędzi

359
00:24:21,803 --> 00:24:23,323
i przyrządzać jedzenie.

360
00:24:27,003 --> 00:24:29,723
Archeolodzy twierdzą, że ci bohaterowie

361
00:24:29,803 --> 00:24:33,923
to tylko fikcyjne postacie,

362
00:24:34,643 --> 00:24:37,483
ale ja uważam,
że podobieństwa są zbyt silne.

363
00:24:38,163 --> 00:24:42,683
Co, jeśli te podania opisują
przedstawicieli zaawansowanej cywilizacji,

364
00:24:42,763 --> 00:24:45,563
która zginęła z powodu
wielkich kataklizmów

365
00:24:45,643 --> 00:24:48,043
mających miejsce pod koniec epoki lodowej?

366
00:24:55,643 --> 00:24:57,323
Meksykańskie mity,

367
00:24:57,403 --> 00:24:59,963
a zwłaszcza historia Quetzalcoatla,

368
00:25:00,523 --> 00:25:03,723
są związane z konkretnym kataklizmem.

369
00:25:05,363 --> 00:25:08,243
Marco twierdzi, że dowody na to

370
00:25:08,323 --> 00:25:10,843
znajdują się kilka godzin drogi
od miasta Meksyk,

371
00:25:12,643 --> 00:25:14,923
pośród starożytnych świątyń Xochicalco.

372
00:25:18,803 --> 00:25:22,763
Podobnie jak Cholulę, to miasto
w VII wieku zbudowała rdzenna kultura,

373
00:25:22,843 --> 00:25:26,483
o której wiemy bardzo niewiele.

374
00:25:28,203 --> 00:25:30,923
Znajdziemy tu pozostałości
dwóch dużych piramid.

375
00:25:32,283 --> 00:25:34,483
Jednej poświęconej bogu deszczu

376
00:25:35,163 --> 00:25:41,363
i drugiej poświęconej
niosącemu wiedzę Quetzalcoatlowi.

377
00:25:44,443 --> 00:25:49,043
Przyjechałem,
by dowiedzieć się o nich więcej.

378
00:25:51,043 --> 00:25:55,243
Dla archeologów
mity to fantazja i zaledwie wycinek.

379
00:25:56,043 --> 00:25:59,523
Rekonstruując przeszłość,
ignorują je całkowicie.

380
00:26:00,883 --> 00:26:03,963
Ale w Xochicalco
niektórzy badacze widzą próbę

381
00:26:04,043 --> 00:26:05,683
stworzenia trwałego zapisu

382
00:26:05,763 --> 00:26:08,723
jednego z najważniejszych mitów
w historii Meksyku.

383
00:26:09,683 --> 00:26:13,843
Który w ich mniemaniu
zachował zapomniany epizod prehistorii.

384
00:26:16,883 --> 00:26:20,083
Wokół świątyni Quetzalcoatla

385
00:26:20,163 --> 00:26:22,483
znajdują się płaskorzeźby pokazujące,

386
00:26:22,563 --> 00:26:25,323
jak pojawił się jako pierzasty wąż.

387
00:26:28,123 --> 00:26:32,403
Był ważną figurą nawet w roku 700 n.e.

388
00:26:34,763 --> 00:26:39,043
Ale Marco wierzy, że te płaskorzeźby

389
00:26:39,123 --> 00:26:42,523
mogą pokazywać szczegóły,
o których nie wiemy.

390
00:26:44,123 --> 00:26:45,443
Co tu mamy ważnego?

391
00:26:45,523 --> 00:26:48,883
Na dolnym poziomie piramidy

392
00:26:48,963 --> 00:26:52,923
widzimy przybycie Quetzalcoatla

393
00:26:53,003 --> 00:26:55,443
rozłożone na trzy strony

394
00:26:55,523 --> 00:26:57,083
piramidy.

395
00:26:57,163 --> 00:27:01,403
Oto pierwsza istotna płaskorzeźba.

396
00:27:01,483 --> 00:27:04,723
Płonąca świątynia.

397
00:27:04,803 --> 00:27:07,123
To dym lub ogień.

398
00:27:07,203 --> 00:27:09,643
- Płonie.
- Tak.

399
00:27:09,723 --> 00:27:12,083
A co z wężem, który wije się wokół?

400
00:27:12,163 --> 00:27:14,363
Jak to odczytać w tym kontekście?

401
00:27:14,443 --> 00:27:16,683
To ogon węża.

402
00:27:16,763 --> 00:27:19,603
- Tak.
- Owija się wokół płonącej świątyni.

403
00:27:19,683 --> 00:27:22,203
To wygląda jak fala, która uderza

404
00:27:22,283 --> 00:27:24,603
w świątynię z boku.

405
00:27:24,683 --> 00:27:28,563
To można wziąć za wyspę.

406
00:27:29,203 --> 00:27:31,843
Mamy płonącą świątynię

407
00:27:31,923 --> 00:27:34,043
i fale wokół niej?

408
00:27:34,123 --> 00:27:35,443
- Właśnie.
- Tak.

409
00:27:38,243 --> 00:27:40,683
Jak interpretujesz tę scenę, Marco?

410
00:27:40,763 --> 00:27:43,723
Mamy tu potężną figurę,

411
00:27:43,803 --> 00:27:46,523
która siedzi na tratwie z węży,

412
00:27:46,603 --> 00:27:51,123
która opuszcza płonącą świątynię.

413
00:27:51,843 --> 00:27:54,963
Przedstawiono tu kataklizm,

414
00:27:55,043 --> 00:28:00,403
który spotkał Quetzalcoatla.

415
00:28:00,483 --> 00:28:05,483
Bóg opuścił zniszczoną ziemię.

416
00:28:05,563 --> 00:28:09,763
Tu widzimy, jak pojawił się w Meksyku,

417
00:28:09,843 --> 00:28:12,363
jako założyciel
cywilizacji mezoamerykańskiej.

418
00:28:13,363 --> 00:28:16,443
To kronika zamierzchłej przeszłości.

419
00:28:22,403 --> 00:28:27,683
Marco uważa, że płaskorzeźby
przedstawiają starożytną apokalipsę,

420
00:28:27,763 --> 00:28:30,283
z czym nie zgadzają się archeolodzy.

421
00:28:31,563 --> 00:28:34,643
To nie znaczy, że się myli.

422
00:28:36,523 --> 00:28:40,243
Świątynia Pierzastego Węża
ma około 1300 lat,

423
00:28:40,323 --> 00:28:42,643
archeolodzy mają rację,

424
00:28:42,723 --> 00:28:45,723
mówiąc, że nie było wtedy
żadnego światowego kataklizmu,

425
00:28:45,803 --> 00:28:48,403
który mógłby
zainspirować mit o Quetzalcoatlu.

426
00:28:48,963 --> 00:28:50,763
Ale nie w tym rzecz.

427
00:28:50,843 --> 00:28:54,003
Tradycja jest dużo starsza niż świątynia.

428
00:28:54,083 --> 00:28:56,043
Ile starsza? Nikt nie wie.

429
00:28:56,123 --> 00:29:00,243
Ale jest pewien okres,
który pasuje idealnie.

430
00:29:02,163 --> 00:29:06,683
Wiemy, że w starożytności
miała miejsce jakaś apokalipsa.

431
00:29:07,523 --> 00:29:10,123
Czas wielkich kataklizmów i powodzi,

432
00:29:10,203 --> 00:29:14,683
które odcisnęły piętno na całym świecie…

433
00:29:16,883 --> 00:29:22,803
pod koniec ostatniej epoki lodowej
około 12 800 lat temu.

434
00:29:23,643 --> 00:29:28,523
Czy historia Quetzalcoatla
może być aż tak stara?

435
00:29:34,603 --> 00:29:38,483
Nie kwestionuję wieku budowli.

436
00:29:38,563 --> 00:29:42,963
Chodzi o historię,
która jest dużo starsza.

437
00:29:43,763 --> 00:29:46,083
Być może brakuje czegoś takiego

438
00:29:46,163 --> 00:29:47,603
jak archeologia idei.

439
00:29:47,683 --> 00:29:51,323
Być może archeolodzy
za bardzo skupiają się na budowlach,

440
00:29:51,403 --> 00:29:53,403
zamiast zbadać stojące za nimi idee.

441
00:29:53,483 --> 00:29:54,323
Tak.

442
00:29:56,763 --> 00:29:58,203
Jeśli zechcemy spojrzeć

443
00:29:58,283 --> 00:30:01,683
poza sztuczne granice archeologii,

444
00:30:01,763 --> 00:30:04,523
mit zacznie nabierać sensu,

445
00:30:04,603 --> 00:30:07,283
nie jako coś wymyślonego,

446
00:30:07,363 --> 00:30:10,283
ale jako wspomnienie
zapomnianej przeszłości.

447
00:30:14,443 --> 00:30:17,923
Archeolodzy mogą się nie zgadzać,

448
00:30:19,763 --> 00:30:21,923
ale ja nie potrafię zignorować tego,

449
00:30:22,003 --> 00:30:25,883
w ilu miejscach istnieją podobne historie.

450
00:30:27,443 --> 00:30:29,843
Czasem mówią o bogach,
a czasem o ludziach,

451
00:30:31,043 --> 00:30:33,883
którzy przybyli
w czasie po wielkim kataklizmie.

452
00:30:35,603 --> 00:30:37,283
Uczyli miejscowych rolnictwa,

453
00:30:37,363 --> 00:30:40,843
architektury, inżynierii i astronomii.

454
00:30:42,603 --> 00:30:43,523
W tych tradycjach

455
00:30:43,603 --> 00:30:47,403
można znaleźć odciski palców
zaginionej cywilizacji.

456
00:30:49,043 --> 00:30:54,483
Więc gdzie znajdowała się
ta zaginiona cywilizacja?

457
00:30:55,523 --> 00:30:59,403
Jest wiele możliwości,
które nie zostały dostatecznie zbadane.

458
00:30:59,483 --> 00:31:02,803
Jak wiemy,
podczas ostatniej epoki lodowej…

459
00:31:02,883 --> 00:31:03,723
JAWA

460
00:31:03,803 --> 00:31:05,563
…planeta wyglądała inaczej.

461
00:31:05,643 --> 00:31:06,483
ZATOKA BENGALSKA - OCEAN INDYJSKI

462
00:31:07,123 --> 00:31:10,643
Ale kolejne wskazówki
czekają na nas daleko stąd.

463
00:31:11,683 --> 00:31:14,003
Tam, podobnie jak w Choluli,

464
00:31:14,083 --> 00:31:17,163
powstały tuziny potężnych świątyń,

465
00:31:17,243 --> 00:31:19,003
rzekomo zbudowanych przez gigantów

466
00:31:20,243 --> 00:31:26,163
na wyspach, które kiedyś nie były wyspami,
na Morzu Śródziemnym.

467
00:31:26,243 --> 00:31:28,923
To kolejny przystanek w mojej podróży,

468
00:31:29,003 --> 00:31:31,483
ogromna kamienna zagadka.

469
00:31:32,323 --> 00:31:35,283
Tajemnicze megality na Malcie.

470
00:32:01,643 --> 00:32:06,643
Napisy: Jakub Jadowski