1 00:00:06,083 --> 00:00:08,963 BİR NETFLIX DİZİSİ 2 00:00:14,923 --> 00:00:17,683 Biz bellek kaybı yaşayan bir tür müyüz? 3 00:00:19,003 --> 00:00:22,523 Hikâyemizin önemli bir kısmını unutmuş olabilir miyiz? 4 00:00:24,563 --> 00:00:25,643 Ben Graham Hancock 5 00:00:25,723 --> 00:00:29,403 ve bunu araştırdığım için pek çok arkeolog benden nefret ediyor. 6 00:00:31,323 --> 00:00:34,683 Buzul Çağı'na ait gelişmiş bir uygarlığın unutulmuş olması 7 00:00:34,763 --> 00:00:38,683 ana akım arkeoloji çevresini oldukça korkutmaktadır 8 00:00:38,763 --> 00:00:42,883 çünkü tüm disiplini alaşağı etmektedir. 9 00:00:43,563 --> 00:00:45,603 Temelini sarsmaktadır. 10 00:00:45,683 --> 00:00:47,163 Ben bunu umursamıyorum. 11 00:00:49,043 --> 00:00:52,443 Bazı insanlar yarattıkları etkiyle… 12 00:00:52,523 --> 00:00:53,363 JOE ROGAN YAYINCI 13 00:00:53,443 --> 00:00:55,803 …bakış açınızı değiştirebilir. 14 00:00:55,883 --> 00:00:58,603 Graham Hancock, 15 00:00:58,683 --> 00:01:01,523 tüm hakaretlere ve çalışmalarının… 16 00:01:01,603 --> 00:01:02,483 SAÇMA TEORİLER 17 00:01:02,563 --> 00:01:04,603 …hor görülmesine rağmen… 18 00:01:04,683 --> 00:01:05,923 ZIRVA 19 00:01:06,003 --> 00:01:07,683 …amacından asla şaşmadı. 20 00:01:08,643 --> 00:01:11,323 Benim isteğim, tarih öncesine dair 21 00:01:12,003 --> 00:01:16,323 belirsizlikleri ortadan kaldırmak için geçmişin öğretilerini edinmek. 22 00:01:16,403 --> 00:01:18,643 Belirsizliğin nedeni, belge olmaması. 23 00:01:18,723 --> 00:01:22,363 Bölük pörçük izlerden geçmişin net bir resmini çizmeliyiz. 24 00:01:26,803 --> 00:01:30,843 Halk hikâyeleri, efsaneler, mitler. 25 00:01:32,283 --> 00:01:35,123 Bunların hepsi benim için önemli birer kanıt. 26 00:01:37,003 --> 00:01:41,483 Tarih öncesinin en gizemli ve aydınlatıcı mitolojilerinden biri, 27 00:01:41,563 --> 00:01:45,363 Meksika'nın antik kültürlerinden bize ulaşıyor. 28 00:01:56,883 --> 00:02:02,083 KARGAŞA ZAMANI GELEN KAHRAMAN 29 00:02:06,323 --> 00:02:08,523 Kayıp bir uygarlık bulma amacıyla, 30 00:02:09,683 --> 00:02:14,403 bereketli vadiler ve kaynayan volkanlar diyarına geldim. 31 00:02:16,003 --> 00:02:17,523 PASİFİK OKYANUSU - MEKSİKA MEKSİKA KÖRFEZİ 32 00:02:17,603 --> 00:02:19,563 Meksiko'nun doğusunda Puebla bölgesi. 33 00:02:20,643 --> 00:02:21,483 MEKSİKO 34 00:02:21,563 --> 00:02:26,363 Bu ülkenin en eski yerleşime sahip şehri Cholula'daki bir alan. 35 00:02:30,643 --> 00:02:34,603 Günümüzde 100.000 nüfuslu modern bir metropol olan bu yer, 36 00:02:35,883 --> 00:02:38,923 merkezinde antik bir sır saklıyor. 37 00:02:42,963 --> 00:02:45,323 Tarihi kazananlar yazar. 38 00:02:46,363 --> 00:02:48,683 Bu söz özellikle de Meksika'da doğru. 39 00:02:49,723 --> 00:02:53,883 İspanyol fatihler, 1519'da Cholula'ya vardıklarında 40 00:02:53,963 --> 00:02:56,283 orada yaşayanları katlettiler. 41 00:02:58,083 --> 00:03:00,603 Böylece hem onların kültürüne 42 00:03:00,683 --> 00:03:02,763 hem de onların öncesinde gelen 43 00:03:02,843 --> 00:03:05,923 antik kültürlere dair tüm izleri yok ettiler. 44 00:03:07,803 --> 00:03:09,763 Ama istilacılar her şeyi yok edemedi. 45 00:03:11,203 --> 00:03:15,563 Fatihler ilk başta burayı sadece bir tepe sanarak 46 00:03:15,643 --> 00:03:17,683 üzerine kilise inşa ettiler. 47 00:03:18,603 --> 00:03:22,843 Ama bu tepe, sanıldığı üzere doğal bir oluşum değil. 48 00:03:23,643 --> 00:03:29,203 Hatta dünyada inşa edilmiş en büyük abide. 49 00:03:31,443 --> 00:03:34,083 Ama muhtemelen hiç duymamışsınızdır bile. 50 00:03:35,643 --> 00:03:37,923 İşte bu Büyük Cholula Piramidi. 51 00:03:38,003 --> 00:03:40,763 BÜYÜK CHOLULA PİRAMİDİ 52 00:03:41,563 --> 00:03:44,123 Yüzyıllar boyu süren ihmal ve yağmalamadan sonra 53 00:03:44,203 --> 00:03:45,803 bir zamanlar burada duran 54 00:03:45,883 --> 00:03:49,123 yapının büyüklüğünü anlamak imkânsız. 55 00:03:49,843 --> 00:03:53,403 Ama en iyi döneminde nasıl gözüktüğüne dair bir fikrimiz var. 56 00:03:57,683 --> 00:04:00,683 Büyük Cholula Piramidi'nin 57 00:04:00,763 --> 00:04:05,643 en az 213 fite, yani 65 metreye ulaştığı tahmin ediliyor. 58 00:04:06,763 --> 00:04:09,483 Buluntulara göre, ilk başta 59 00:04:09,563 --> 00:04:13,003 Meksika'nın yağmur ve tufan tanrısına adanmıştı, 60 00:04:13,083 --> 00:04:15,603 Azteklerin Tlaloc adıyla bildiği tanrıya. 61 00:04:17,283 --> 00:04:20,283 Çamur ve samandan kerpiç tuğlalarla inşa edilmişti 62 00:04:20,363 --> 00:04:23,603 ve Mısır'daki Büyük Gize Piramidi kadar uzun değildi 63 00:04:23,683 --> 00:04:27,683 ama kapladığı alan neredeyse üç katı daha büyüktü. 64 00:04:27,763 --> 00:04:31,123 Temeli 400'e 400 metreydi, 65 00:04:31,843 --> 00:04:34,123 yani yaklaşık 30 stadyum kadardı. 66 00:04:35,323 --> 00:04:37,363 Bu nedenle 67 00:04:37,443 --> 00:04:41,923 herhangi bir uygarlık tarafından inşa edilmiş en büyük abideydi. 68 00:04:48,083 --> 00:04:50,523 Arkeologlar kısa süre içinde 69 00:04:50,603 --> 00:04:54,723 piramit üzerindeki çalışmanın sekiz yüzyıl önce, M.S. 1200 civarında 70 00:04:54,803 --> 00:04:56,723 tamamlandığını belirlediler. 71 00:04:58,043 --> 00:05:01,883 Ama yapıda tüneller açmaya başladıklarında 72 00:05:01,963 --> 00:05:05,443 içinde buldukları şey onları çok şaşırttı. 73 00:05:10,563 --> 00:05:12,443 Dünya'nın en büyük piramidine 74 00:05:12,523 --> 00:05:14,923 inerek ulaşmak çok gerçeküstü bir his. 75 00:05:16,723 --> 00:05:18,923 Mitolojik sahneleri 76 00:05:19,763 --> 00:05:23,483 ve yaratıkları tasvir eden güzel duvar resimleri, 77 00:05:25,723 --> 00:05:29,323 yapının çok sayıdaki katmanının büyüleyici görünümü eşliğinde. 78 00:05:32,523 --> 00:05:36,003 Bu alanın en büyük gizemine dair ipucu barındırıyorlar mı? 79 00:05:39,763 --> 00:05:42,043 Tarih öncesinden 80 00:05:42,123 --> 00:05:46,363 antik ve gelişmiş bir uygarlığın dünyaya bıraktığı mirasın bir parçası mı? 81 00:05:51,723 --> 00:05:55,763 Büyük Cholula Piramidi konusunda önde gelen uzmanlardan biri olan 82 00:05:56,683 --> 00:06:01,043 Calgary Üniversitesi antropoloğu ve arkeoloğu Geoff McCafferty yanımda. 83 00:06:03,043 --> 00:06:06,603 Antik dünyada inşa edilmiş en büyük abidenin 84 00:06:06,683 --> 00:06:08,443 tam merkezindeyiz. 85 00:06:08,523 --> 00:06:09,643 DR. GEOFFREY MCCAFFERTY CALGARY ÜNİVERSİTESİ 86 00:06:09,723 --> 00:06:12,803 İnsan kendini kiliseye girmiş gibi hissediyor. 87 00:06:12,883 --> 00:06:17,323 Öyle bir gücün yarattığı atmosfer net bir şekilde var. 88 00:06:19,043 --> 00:06:22,523 Bu tünelleri Meksikalı arkeologlar kazdı. 89 00:06:23,163 --> 00:06:25,123 Toplamda sekiz kilometrelik. 90 00:06:25,203 --> 00:06:27,763 -İnanılmaz. Sekiz kilometre mi? -Evet. 91 00:06:31,323 --> 00:06:32,843 Bu tünelleri kullanarak 92 00:06:32,923 --> 00:06:35,603 arkeologlar hayret verici bir keşif yaptı. 93 00:06:39,523 --> 00:06:42,163 Cholula Piramidi, altında saklı kalmış 94 00:06:42,243 --> 00:06:46,803 bir dizi antik piramidin sadece en sonuncusuydu. 95 00:06:51,963 --> 00:06:54,763 İçinde M.S. 800'lere dayanan 96 00:06:54,843 --> 00:06:57,363 çok daha eski bir piramit vardı 97 00:06:59,843 --> 00:07:02,763 ve onun altında da 98 00:07:03,643 --> 00:07:07,083 en az 200 ila 500 yıl öncesine dayanan bir başka piramit. 99 00:07:09,803 --> 00:07:13,203 Matruşka bebeklerini tek tek çıkarır gibi, 100 00:07:13,283 --> 00:07:17,243 burada ilk yapıldığı düşünülen en eski piramide ulaştık. 101 00:07:18,163 --> 00:07:24,883 120 metrekarelik bir alan üstünde 17 metre veya 56 fit yüksekliğindeydi. 102 00:07:31,363 --> 00:07:34,163 Buradaki inşaat ilk ne zaman başlamış? 103 00:07:34,803 --> 00:07:38,523 Tören alanının inşasına dair ilk buluntu, 104 00:07:38,603 --> 00:07:40,483 M.Ö. 500'lere dayanıyor. 105 00:07:43,443 --> 00:07:45,083 Zaten büyük bir piramitmiş. 106 00:07:45,603 --> 00:07:49,083 Zamanla genişlemiş, 107 00:07:49,163 --> 00:07:51,443 üst üste daha büyük yapılar binmiş. 108 00:07:53,123 --> 00:07:58,563 Dolayısıyla piramit inşası projesinin 1700 yıl veya daha uzun sürede, 109 00:07:58,643 --> 00:08:03,523 birkaç nesil tarafından yapıldığını 110 00:08:05,163 --> 00:08:07,683 arkeologlar da kabul ediyor. 111 00:08:10,243 --> 00:08:11,523 Ama araştırmacılar, 112 00:08:11,603 --> 00:08:15,683 mimarları veya niye buraya piramit yapmayı tercih ettikleri ile ilgili 113 00:08:16,363 --> 00:08:18,803 çok az şey biliyor. 114 00:08:21,483 --> 00:08:23,883 Benim de merak ettiğim gizemler bunlar. 115 00:08:25,283 --> 00:08:27,523 Antik Meksika'nın arkeolojik 116 00:08:27,603 --> 00:08:31,963 ve tarihî hikâyesinde eksik kalmış bir kısım olabilir mi? 117 00:08:32,043 --> 00:08:34,323 Abartıyormuşum gibi düşünmeyin 118 00:08:34,403 --> 00:08:36,523 ama Cholula'yı daha iyi anlarsak 119 00:08:36,603 --> 00:08:40,283 Mezoamerikan tarihi ile ilgili algımız da tamamen değişir. 120 00:08:41,923 --> 00:08:43,123 Eksik bir sayfa gibi. 121 00:08:43,202 --> 00:08:45,243 Meksika tarihindeki eksik sayfa. 122 00:08:47,683 --> 00:08:51,643 Sence burada ilk piramit yapılmadan önce bir şey var mıydı? 123 00:08:51,723 --> 00:08:54,643 Piramit, önemli bir su kaynağına inşa edilmiş. 124 00:08:54,723 --> 00:08:55,563 Evet. 125 00:08:55,643 --> 00:08:58,683 Kaynak, yer altı dünyasına geçişi temsil ediyor. 126 00:08:58,763 --> 00:09:01,923 Dolayısıyla onlar için önemli bir kutsal yer olduğu, 127 00:09:02,003 --> 00:09:04,203 ayin amacıyla kullanıldığı açık. 128 00:09:05,203 --> 00:09:06,963 O alanın üzerine 129 00:09:07,043 --> 00:09:09,843 piramit yapmayı tercih etmeleri tesadüf değil. 130 00:09:11,283 --> 00:09:14,163 Tam aksine, ilk mimarların 131 00:09:14,243 --> 00:09:18,283 gerekçelerini anlamak için önemli bir ipucu niteliğinde 132 00:09:18,363 --> 00:09:21,243 çünkü dünya çapında da buna rastladık. 133 00:09:21,323 --> 00:09:22,723 GUNUNG PADANG ENDONEZYA 134 00:09:22,803 --> 00:09:24,403 Endonezya'daki 135 00:09:24,483 --> 00:09:29,003 Gunung Padang'da da benzer bir taraçalı piramide rastladık, 136 00:09:29,083 --> 00:09:31,523 onun merkezinde de kutsal bir kaynak var. 137 00:09:33,723 --> 00:09:38,323 Buna yalnızca Meksika veya Endonezya'da rastlanmadı. 138 00:09:39,123 --> 00:09:41,643 Büyük Gize Piramidi'nin altında da 139 00:09:41,723 --> 00:09:43,283 bir yer altı odası var. 140 00:09:43,363 --> 00:09:44,203 BÜYÜK GİZE PİRAMİDİ MISIR 141 00:09:44,283 --> 00:09:48,443 Bunun Gize platosundaki ilk kutsal yer olduğunu düşünüyorum. 142 00:09:48,523 --> 00:09:51,563 Sonrasında gelen piramitler bunun onuruna yapılmış. 143 00:09:52,403 --> 00:09:56,123 Teotihuacán'daki Güneş Piramidi, doğal bir mağaranın üzerinde. 144 00:09:56,203 --> 00:09:57,203 TEOTIHUACÁN MEKSİKA 145 00:09:57,283 --> 00:09:58,443 Mağarayı şekillendirip 146 00:09:58,523 --> 00:10:00,723 üzerine bir piramit yapmışlar. 147 00:10:00,803 --> 00:10:03,043 Ama öncelikle bu kutsal yer önemliymiş, 148 00:10:03,123 --> 00:10:05,643 piramitler bunu pekiştirmiş. 149 00:10:07,163 --> 00:10:09,003 Öyle bir yerle başlarsınız ki 150 00:10:09,083 --> 00:10:12,443 o ya da bu nedenle kutsal gözüyle bakılır, 151 00:10:12,523 --> 00:10:15,483 insanların hissedebildiği özel bir çekim gücü vardır. 152 00:10:15,563 --> 00:10:18,323 Bu da orayı önemli ve değerli hâle getirir. 153 00:10:24,403 --> 00:10:27,883 Büyük Cholula Piramidi'nin dünyadaki diğer piramitlerle 154 00:10:27,963 --> 00:10:30,043 önemli bir ortak noktası daha var. 155 00:10:32,803 --> 00:10:34,603 Saklı odaların izleri. 156 00:10:38,363 --> 00:10:41,123 İspanya, Meksika'yı fethettikten kısa süre sonra 157 00:10:41,203 --> 00:10:45,363 güvenilir bir tanık olan Peder Bernardino de Sahagún, 158 00:10:45,443 --> 00:10:51,163 Büyük Cholula Piramidi'nin içinde madenler ve mağaralar olduğunu söyledi. 159 00:10:54,123 --> 00:10:58,323 Günümüzde de modern araştırmacılar bu gözlemi doğruladı. 160 00:10:59,603 --> 00:11:03,603 Eski arkeologlardan biri, piramidin içinde 161 00:11:04,563 --> 00:11:05,643 açık bir oda buldu. 162 00:11:06,243 --> 00:11:08,043 Oraya açılan tüneller vardı. 163 00:11:08,123 --> 00:11:09,243 Bu hiç yayımlanmadı. 164 00:11:09,323 --> 00:11:11,923 Son durumu bilmiyorum. 165 00:11:12,003 --> 00:11:15,043 -Ama bu çok merak uyandıran bir ipucu. -Öyle mi? 166 00:11:15,123 --> 00:11:19,123 O oda hiç kazıldı mı? Oraya tekrar gidildi mi? 167 00:11:19,923 --> 00:11:20,923 Sanırım gidilmedi. 168 00:11:23,203 --> 00:11:25,963 Bu iç odaya niye tekrar gidilmedi? 169 00:11:27,563 --> 00:11:28,883 İlk mimarlarının 170 00:11:28,963 --> 00:11:31,923 amaçlarına dair ne gibi sırlar saklıyordur? 171 00:11:33,763 --> 00:11:37,203 Ne olursa olsun, Büyük Cholula Piramidi'nin 172 00:11:37,283 --> 00:11:40,163 içinde gizli bir oda var, 173 00:11:40,243 --> 00:11:42,003 tıpkı Gunung Padang ve Gize gibi. 174 00:11:42,083 --> 00:11:43,003 GUNUNG PADANG ENDONEZYA 175 00:11:43,083 --> 00:11:44,843 BÜYÜK GİZE PİRAMİDİ MISIR 176 00:11:44,923 --> 00:11:48,203 İşte bu yapıların bir başka önemli ortak özelliği. 177 00:11:49,763 --> 00:11:50,883 Dahası da var. 178 00:11:52,243 --> 00:11:54,643 Bu yapı yaz gün dönümündeki 179 00:11:54,723 --> 00:11:57,043 Güneş batımına göre inşa edilmiş. 180 00:11:57,123 --> 00:11:59,803 -Bu artık iyice netleşti. -Doğru. 181 00:12:00,403 --> 00:12:05,203 Güneş batıdaki iki volkanın arasında batıyor. 182 00:12:05,803 --> 00:12:08,843 Dolayısıyla yönü, gün dönümüne göre ayarlanmış. 183 00:12:10,683 --> 00:12:17,403 Yerli Mezoamerikanlar astronomik döngüleri oldukça iyi biliyorlardı. 184 00:12:18,523 --> 00:12:23,123 Büyük Gize Piramidi'ni tam olarak astronomik kuzeye göre ayarlayan 185 00:12:23,203 --> 00:12:26,723 Antik Mısırlılar da çok iyi biliyordu. 186 00:12:29,123 --> 00:12:31,043 Bu antik piramitlerin mimarlarının 187 00:12:31,123 --> 00:12:34,043 birbirleriyle hiç irtibata geçmemelerine rağmen 188 00:12:34,123 --> 00:12:37,483 piramitlerin bu kadar benzer olması tam bir gizem. 189 00:12:40,003 --> 00:12:42,003 Bu sadece bir tesadüf mü? 190 00:12:43,043 --> 00:12:44,563 Hiç sanmıyorum. 191 00:12:45,163 --> 00:12:47,163 Arkeoloji çevrelerine göre, 192 00:12:47,683 --> 00:12:50,483 yüksek bir yapı en kolay bu şekilde 193 00:12:50,563 --> 00:12:52,803 inşa edildiği için piramitler böyleydi. 194 00:12:52,883 --> 00:12:53,723 UR ZİGGURATI IRAK 195 00:12:53,803 --> 00:12:54,803 EL TAJIN MEKSİKA 196 00:12:54,883 --> 00:12:58,163 Esas sorun, bu yapıların evrensel olarak çok spesifik 197 00:12:58,243 --> 00:13:00,683 manevi fikirlerle ilişkilendirilmesidir. 198 00:13:02,043 --> 00:13:04,243 Ölümden sonra bize ne olur? 199 00:13:04,323 --> 00:13:07,123 Piramit yapıları hep bu fikir ile ilişkili, 200 00:13:07,203 --> 00:13:09,643 ister Meksika'da yapılmış olsunlar, 201 00:13:09,723 --> 00:13:11,443 ister Antik Mısır'da, 202 00:13:11,523 --> 00:13:14,883 ister Kamboçya'da veya ister Hindistan'da. 203 00:13:16,963 --> 00:13:20,683 Bu da dünya çapındaki farklı uygarlıkların birbirlerinden bağımsız 204 00:13:21,323 --> 00:13:23,563 piramitleri icat ettiklerine dair… 205 00:13:23,643 --> 00:13:24,723 MEROE PİRAMİTLERİ SUDAN 206 00:13:24,803 --> 00:13:26,203 …kalıplaşmış fikri yıkıyor. 207 00:13:26,283 --> 00:13:27,123 CHICHEN ITZA MEKSİKA 208 00:13:27,203 --> 00:13:28,563 EL TAJIN MEKSİKA 209 00:13:28,643 --> 00:13:30,683 Bu da işin aslının 210 00:13:30,763 --> 00:13:33,763 daha farklı olduğunu düşünmeme sebep oluyor. 211 00:13:36,483 --> 00:13:40,363 Belki de sıra dışı bir planın keşfine tanık oluyorduk. 212 00:13:42,443 --> 00:13:45,643 Sonrasında gelişen pek çok uygarlığın tohumunu atmış, 213 00:13:45,723 --> 00:13:48,763 bunlara ilham kaynağı olmuş ve tarihten silinmiş 214 00:13:48,843 --> 00:13:51,003 küresel bir uygarlığın ortak mirasına. 215 00:13:55,843 --> 00:13:58,563 Bu olasılıktan dolayı, 216 00:13:58,643 --> 00:14:01,363 Cholula'daki piramit yapımı projesinin 217 00:14:01,963 --> 00:14:06,643 arkeologların düşündüğünden daha eski kökenleri olduğunu düşündüm. 218 00:14:08,923 --> 00:14:10,683 Peki ya yapının yaşı? 219 00:14:10,763 --> 00:14:12,843 İlk fazlardan karbon tarihleri var mı? 220 00:14:12,923 --> 00:14:18,883 Hayır. Meksika'daki havzalardakilere benzer seramikler bulduk. 221 00:14:18,963 --> 00:14:21,323 Yaklaşık olarak M.Ö. 1000 yılından. 222 00:14:21,403 --> 00:14:24,003 O zaman tüm bu hikâyenin doğruluğu kesin mi? 223 00:14:24,083 --> 00:14:26,403 Hayır. Bunu demem imkânsız. 224 00:14:27,123 --> 00:14:29,563 Meksika'nın tarih öncesi ciddi araştırılmalı. 225 00:14:29,643 --> 00:14:31,683 -Çok çalışma yapılmalı. -Evet. 226 00:14:35,563 --> 00:14:38,003 Büyük Cholula Piramidi'nin alanındaki 227 00:14:38,083 --> 00:14:40,043 ilk abide yapısının 228 00:14:40,123 --> 00:14:42,523 yaklaşık 2300 yıl öncesine dayandığı 229 00:14:42,603 --> 00:14:46,923 çok açık ama Meksika'da daha eski piramitler var. 230 00:14:47,003 --> 00:14:49,283 LA VENTA PİRAMİDİ 231 00:14:49,363 --> 00:14:50,403 CUICUILCO PİRAMİDİ 232 00:14:50,483 --> 00:14:54,363 Benim ilgimi çeken şey, hepsinin temelini oluşturan fikirler. 233 00:14:56,363 --> 00:15:00,683 1519 yılında İspanyol fatihler buraya geldiğinde 234 00:15:00,763 --> 00:15:04,163 Büyük Cholula Piramidi harabeye dönmüştü. 235 00:15:05,963 --> 00:15:09,363 Ama buranın sıradan bir tepe olmadığını fark ettiklerinde 236 00:15:09,443 --> 00:15:11,563 kimin inşa ettiğini sordular 237 00:15:11,643 --> 00:15:14,963 ve buranın yerlileri onlara harika bir efsane anlattılar. 238 00:15:16,363 --> 00:15:17,803 Bu mite göre, 239 00:15:17,883 --> 00:15:21,003 Büyük Cholula Piramidi'ni bir dev ırkı inşa etmişti. 240 00:15:24,763 --> 00:15:28,363 Bir zamanlar antik Meksika'da devler yaşardı 241 00:15:29,203 --> 00:15:35,563 ama yağmur tanrısı Tlaloc öfkelenip onları yok etmek için tufan gönderdi. 242 00:15:36,683 --> 00:15:39,043 Bu felaketten sadece yedi kişi kurtuldu. 243 00:15:40,483 --> 00:15:46,363 Mimar olarak bilinen dev Xelhua, ikinci kez tufan olmasından korkarak 244 00:15:46,443 --> 00:15:47,643 Cholula'ya gitti 245 00:15:47,723 --> 00:15:49,483 ve halkının yardımıyla 246 00:15:49,563 --> 00:15:52,563 tuğlalardan devasa yapay bir dağ veyahut bir piramit 247 00:15:54,123 --> 00:15:55,083 inşa etti. 248 00:15:56,003 --> 00:15:59,323 Bunu da yağmur tanrısı Tlaloc'a adadı. 249 00:16:02,603 --> 00:16:05,523 Arkeologlar buna hayal ürünü bir öykü diyorlar 250 00:16:06,443 --> 00:16:09,323 ama bence bu öyküyü tamamen görmezden gelirsek 251 00:16:09,403 --> 00:16:11,723 bu inanılmaz yerin kökenlerine dair 252 00:16:11,803 --> 00:16:14,083 bazı önemli ipuçlarını kaçırabiliriz. 253 00:16:16,443 --> 00:16:18,203 Belki de büyük tufandan sonra 254 00:16:18,283 --> 00:16:20,803 Cholula'ya gelen o mimar, 255 00:16:20,883 --> 00:16:22,603 tarihten silinmiş 256 00:16:23,763 --> 00:16:25,803 gelişmiş bir uygarlığın 257 00:16:25,883 --> 00:16:29,523 fiziksel açıdan değil ama zekâsı bakımından bir deviydi. 258 00:16:34,163 --> 00:16:36,723 Buluntuyu elde etmek illaki zor olacak. 259 00:16:37,963 --> 00:16:42,483 Bunun nedeni de özellikle Cholula'da antik abidelerin 260 00:16:42,563 --> 00:16:45,883 daha eski yapıların üstüne yerleştirilmiş olmaları, 261 00:16:45,963 --> 00:16:47,643 bunun da kökenlerini gizlemesi. 262 00:16:50,483 --> 00:16:52,563 Kuzeybatıya iki saatlik mesafede 263 00:16:54,403 --> 00:16:57,443 bir başka etkileyici alanda sonraki ipucumu bulacağım. 264 00:17:04,603 --> 00:17:07,603 Eşsiz bir şekle sahip olan bu tepenin üzerinde 265 00:17:07,683 --> 00:17:11,203 Texcotzingo adıyla bilinen antik bir Aztek yerleşim yeri var. 266 00:17:19,963 --> 00:17:23,122 Texcotzingo'da yine bir piramitle karşılaşıyoruz, 267 00:17:23,723 --> 00:17:26,603 bu sefer yeryüzünün yarattığı bir piramit. 268 00:17:28,003 --> 00:17:29,923 Bu yerin, eski insanları 269 00:17:30,003 --> 00:17:33,203 niye böylesine cezbettiğini anlamak hiç zor değil. 270 00:17:35,203 --> 00:17:38,043 Piramitlerin Antik Meksika'da önemli olduğu açık. 271 00:17:39,403 --> 00:17:41,563 15. yüzyılda ise burada 272 00:17:41,643 --> 00:17:46,123 Aztekler taraçalar ve havuzlarla bağlantılı bir yapı inşa ettiler. 273 00:17:47,483 --> 00:17:50,203 Bunlar zekice yapılmış su kanallarından beslenerek 274 00:17:50,283 --> 00:17:54,523 suyu dağın tepesindeki bir havzadan aşağı taşıyorlardı. 275 00:17:56,243 --> 00:18:00,683 Mezoamerikan tarzında Babil'in Asma Bahçeleri gibi. 276 00:18:02,963 --> 00:18:06,003 Ama araştırmalarımdan gördüğüme göre, ilginçtir ki 277 00:18:06,083 --> 00:18:09,603 tüm bunların hepsi Cholula'daki ilk piramit ile ilişkili 278 00:18:09,683 --> 00:18:12,763 tanrıya adanmıştı. 279 00:18:14,523 --> 00:18:21,123 Yani, kültü Azteklerden önce gelen yağmur ve tufan tanrısı Tlaloc'a. 280 00:18:24,003 --> 00:18:25,963 Arkeologlar, Texcotzingo'yu 281 00:18:26,043 --> 00:18:28,923 ilk önemseyenlerin Aztekler olduğunu düşünüyorlar 282 00:18:29,803 --> 00:18:32,483 ama bu etkileyici alan çok daha eski olabilir mi? 283 00:18:36,803 --> 00:18:39,163 İspanyol fatihler, Texcotzingo'nun 284 00:18:39,243 --> 00:18:42,563 tamamıyla Azteklerin eseri olduğunu düşündü 285 00:18:44,283 --> 00:18:47,603 ve çoğu arkeolog da size bunu söyleyecektir. 286 00:18:48,963 --> 00:18:53,523 Ama peki ya Aztekler sadece çok daha eski bir uygarlığın inşa ettiği 287 00:18:53,603 --> 00:18:56,803 bir alanı yenileyip buna eklemeler yaptılarsa? 288 00:18:59,843 --> 00:19:05,403 Yazar Marco Vigato buluntuların tam olarak bunu gösterdiğini düşünüyor. 289 00:19:06,803 --> 00:19:07,643 MARCO VIGATO YAZAR, 'THE EMPIRES OF ATLANTIS' 290 00:19:07,723 --> 00:19:10,323 Bu alan uzun sürede tekrar tekrar inşa edilmiş. 291 00:19:10,403 --> 00:19:13,363 Kaya çok sert bir porfir türündendi. 292 00:19:13,443 --> 00:19:15,483 Alana bakınca görüyoruz ki 293 00:19:15,563 --> 00:19:18,963 bazı taş yüzeyleri havaya maruz kalıp zarar görmüş. 294 00:19:19,603 --> 00:19:22,683 Alanın bazı kısımlarında erozyonun binlerce yıldır 295 00:19:22,763 --> 00:19:24,683 devam ettiği anlaşılıyor. 296 00:19:24,763 --> 00:19:28,163 Üstelik bunun çok sert bir taş türü olduğu unutulmamalıdır. 297 00:19:30,403 --> 00:19:33,923 Doğru. Aztekler sonradan geldi. Yani, senin fikrine göre 298 00:19:34,563 --> 00:19:39,403 bu alanı kısmen inşa edilmiş hâlde buldular 299 00:19:39,483 --> 00:19:41,003 ve bu inşayı üstlenip 300 00:19:41,083 --> 00:19:42,843 -daha da geliştirdiler. -Evet. 301 00:19:43,723 --> 00:19:45,443 Çok radikal bir düşünce. 302 00:19:47,003 --> 00:19:49,723 Tepenin yanındaki alışılmadık şekilleri 303 00:19:49,803 --> 00:19:53,283 çok daha eski bir kültür oymuş olabilir mi? 304 00:19:55,603 --> 00:19:58,683 Havaya fazla maruz kalmış yerdeki bu megalitler gibi. 305 00:20:01,883 --> 00:20:04,923 Ana kayaçta oyulmuş bu oda gibi. 306 00:20:07,643 --> 00:20:10,483 Bu alanın Azteklerden öncesine dayandığı şüphesiz. 307 00:20:10,563 --> 00:20:12,843 Sonrasında yeniden yerleşim kurulmuş. 308 00:20:14,723 --> 00:20:17,883 Varılan bu sonuç arkeologlar arasında tartışmalı 309 00:20:17,963 --> 00:20:20,283 ama buna ilişkin buluntular var. 310 00:20:22,363 --> 00:20:26,443 Dağın eteklerindeki kurumuş bir nehir yatağında 311 00:20:26,523 --> 00:20:29,963 yağmur tanrısı Tlaloc'un büyük bir heykeli bulundu. 312 00:20:31,763 --> 00:20:35,923 Amerika'daki en büyük yontma taş. 313 00:20:40,243 --> 00:20:44,083 Arkeologlar tarihini M.S. 700 olarak belirledi, 314 00:20:45,523 --> 00:20:48,603 bu da Azteklerin hükmünden çok önce. 315 00:20:51,123 --> 00:20:53,963 Yağmur tanrısı Tlaloc'a bu bölgede, 316 00:20:54,043 --> 00:20:57,683 muhtemelen başka isimler altında da, 317 00:20:57,763 --> 00:21:00,603 binlerce yıldır, 318 00:21:00,683 --> 00:21:04,163 belki de daha uzun süredir tapılıyordu. 319 00:21:08,963 --> 00:21:12,363 Hatta mitolojik bir karakter olarak Tlaloc'un kökeni 320 00:21:12,443 --> 00:21:13,803 tarih öncesi Meksika'nın 321 00:21:13,883 --> 00:21:16,803 ilk bilinen kültürlerine dayanıyor. 322 00:21:20,243 --> 00:21:21,523 Bir tek onun da değil. 323 00:21:23,323 --> 00:21:26,883 Yağmur tanrısının gönderdiği küresel tufanlar 324 00:21:26,963 --> 00:21:31,043 Meksika mitolojisindeki en ilginç karakteri de ortaya çıkarıyor. 325 00:21:33,003 --> 00:21:34,403 Quetzalcoatl'ı. 326 00:21:38,163 --> 00:21:39,883 Büyük Tufan'dan sonra, 327 00:21:39,963 --> 00:21:43,443 doğudan bir yabancı kürekleri olmayan 328 00:21:44,163 --> 00:21:49,163 ve yılanların taşıdığı söylenen bir tekneyle Meksika kıyılarına gelir. 329 00:21:50,803 --> 00:21:53,123 Onun adı Quetzalcoatl'dır. 330 00:21:53,683 --> 00:21:55,603 Yani, "tüylü yılan." 331 00:21:56,403 --> 00:22:01,003 O ve havarileri yerlilere bitki yetiştirip hayvan evcilleştirmeyi öğretirler. 332 00:22:02,963 --> 00:22:04,403 Onlara hukuku öğretir, 333 00:22:04,483 --> 00:22:08,123 mimarlık, astronomi ve sanat konusunda onları eğitir. 334 00:22:08,763 --> 00:22:10,523 Ona bir tanrı olarak taparlar. 335 00:22:13,083 --> 00:22:17,203 Ama Meksika savaş tanrısı tarafından bozguna uğratıldıktan sonra 336 00:22:17,843 --> 00:22:23,443 Quetzalcoatl bir gün dönme sözü vererek teknesiyle doğuya gider. 337 00:22:29,923 --> 00:22:35,203 Quetzalcoatl nesillerdir anlatılmıştır, günümüzde bile anlatılmaktadır. 338 00:22:38,083 --> 00:22:41,443 Çok sakallı bir kişi tasvir edilir. 339 00:22:42,003 --> 00:22:46,043 Okyanusun ötesinden gelmiş bir yabancı gibidir 340 00:22:46,123 --> 00:22:49,363 ve uygarlığın nimetlerini getirir. 341 00:22:53,403 --> 00:22:57,643 Beni en çok etkileyen, bu hikâyeyi Antik Meksika'yla 342 00:22:58,483 --> 00:23:02,523 hiçbir ilgisi olmayan kültürlerden de duymuş olmamız. 343 00:23:08,163 --> 00:23:10,883 Hikâyenin özü hep aynı. Feci bir felaket olur. 344 00:23:12,403 --> 00:23:17,643 Dünya karanlığa bürünür, her yerde seller ve kargaşa hâkimdir. 345 00:23:17,723 --> 00:23:19,163 Toplum çöküştedir. 346 00:23:23,283 --> 00:23:27,723 Sonra karanlığın içinden bir uygarlık kurmak için 347 00:23:27,803 --> 00:23:31,043 gereken bilgilere sahip biri çıkagelir. 348 00:23:31,923 --> 00:23:35,643 Bu kişi, felaketin bedbaht kurbanlarına tekrar bir uygarlık 349 00:23:35,723 --> 00:23:37,603 kurmayı öğretir. 350 00:23:39,963 --> 00:23:43,883 Antik Yunan mitolojisinde büyük bir tufandan sonra 351 00:23:44,443 --> 00:23:48,763 insanlara ateşin sırrını öğreten Titan Prometheus'tur. 352 00:23:51,283 --> 00:23:53,123 Güney Amerika'daki And Dağları'nda 353 00:23:53,203 --> 00:23:58,163 İnka öncesi uygarlıklar, bir gölden gelen Viracocha adında cübbeli ve sakallı 354 00:23:59,163 --> 00:24:01,163 birinden bahsederler. 355 00:24:01,283 --> 00:24:05,403 Yerlilere günümüze kadar ulaşan harika taşçılık eserleri 356 00:24:05,483 --> 00:24:07,163 yapmayı öğretir. 357 00:24:08,563 --> 00:24:12,963 Pasifik'te bile Polinezya efsaneleri, okyanusun zemininden çıkararak 358 00:24:13,043 --> 00:24:16,763 onların adalarını yaratan ve sonrasında da adalılara 359 00:24:17,763 --> 00:24:21,243 taş aletlerle çalışmayı ve yemek yapmayı öğretmiş 360 00:24:21,803 --> 00:24:23,323 Maui'den bahsetmektedir. 361 00:24:27,003 --> 00:24:29,723 Arkeologlara göre, uygarlaştırıcı bu kahramanlar 362 00:24:29,803 --> 00:24:33,923 yalnızca eski insanların detaylı kurmacalarından ibaret 363 00:24:34,643 --> 00:24:37,483 ama ben benzerlikleri görmezden gelemiyorum. 364 00:24:38,163 --> 00:24:42,683 Bu öyküler, son Buzul Çağı'nın bitimindeki büyük tufan ve yangın felaketlerinde 365 00:24:42,763 --> 00:24:45,563 yok olmuş ileri uygarlıkların 366 00:24:45,643 --> 00:24:48,043 hayatta kalan kurbanlarını anlatıyorsa? 367 00:24:55,643 --> 00:24:57,323 Meksika'nın mitleri 368 00:24:57,403 --> 00:24:59,963 ve özellikle de Quetzalcoatl'ın hikâyesi 369 00:25:00,523 --> 00:25:03,723 böyle bir mahşerî zaman ile ilişkili. 370 00:25:05,363 --> 00:25:08,243 Marco, Meksiko'nun birkaç saat güneyinde, 371 00:25:08,323 --> 00:25:10,843 Xochicalco antik tapınaklarının arasında 372 00:25:12,643 --> 00:25:14,923 buna dair kanıtlar olduğunu düşünüyor. 373 00:25:18,803 --> 00:25:22,763 Cholula gibi, bu şehir de M.S. 7'nci yüzyılda, 374 00:25:22,843 --> 00:25:26,483 pek fikir sahibi olmadığımız yerli bir kültür tarafından kuruldu. 375 00:25:28,203 --> 00:25:30,923 İşte burada iki büyük piramidin kalıntıları var. 376 00:25:32,283 --> 00:25:34,483 Biri, yağmur tanrısına adanmış. 377 00:25:35,163 --> 00:25:41,363 Diğeri de Meksika'nın uygarlaştırıcı kahramanı Quetzalcoatl'a. 378 00:25:44,443 --> 00:25:49,043 Mitlere özgü denilen bu karakterle ilgili daha çok bilgi edinmeye geldim. 379 00:25:51,043 --> 00:25:55,243 Arkeologlara göre mitler, hayalî ve bölük pörçüktür. 380 00:25:56,043 --> 00:25:59,523 Geçmişi bir araya toplamak adına mitleri görmezden gelirler. 381 00:26:00,883 --> 00:26:03,963 Ama Xochicalco'da bazı araştırmacılar, Antik Meksika'nın 382 00:26:04,043 --> 00:26:05,683 en önemli mitlerinden biri için 383 00:26:05,763 --> 00:26:08,723 eksiksiz bir kayıt oluşturmaya çalışıyorlar. 384 00:26:09,683 --> 00:26:13,843 Onlara göre, bu kayıtta tarih öncesinin unutulmuş bir kısmı yer alacak. 385 00:26:16,883 --> 00:26:20,083 Quetzalcoatl'ın tapınağının dört bir yanında 386 00:26:20,163 --> 00:26:22,483 bu tanrının karmaşık oymaları var 387 00:26:22,563 --> 00:26:25,323 ve onu tüylü yılan biçimiyle gösteriyorlar. 388 00:26:28,123 --> 00:26:32,403 M.S. 700'lü yıllarda bile önemli bir figür olduğu aşikâr. 389 00:26:34,763 --> 00:26:39,043 Ama Marco, taştaki bu oymaların tanrının kökenindeki hikâyenin 390 00:26:39,123 --> 00:26:42,523 eksik kısımlarını ortaya çıkarabileceğini düşünüyor. 391 00:26:44,123 --> 00:26:45,443 Bu tapınak niye özel? 392 00:26:45,523 --> 00:26:48,883 Piramidin alt sırasında 393 00:26:48,963 --> 00:26:52,923 Quetzalcoatl'ın ortaya çıkmasının tasviri var. 394 00:26:53,003 --> 00:26:55,443 Bu tasvir, piramidin üç tarafında da var. 395 00:26:55,523 --> 00:26:57,083 -Evet. -Devam ediyor. 396 00:26:57,163 --> 00:27:01,403 Ta ki buradaki ilk önemli oymaya gelene dek. 397 00:27:01,483 --> 00:27:04,723 Burada da yanan bir tapınak var. 398 00:27:04,803 --> 00:27:07,123 Buradaki kıvrımlar duman veya ateş demek. 399 00:27:07,203 --> 00:27:09,643 -Sanki yanıyor gibi. -Evet. Aynen öyle. 400 00:27:09,723 --> 00:27:12,083 Peki ya etrafındaki yılan sarmalları? 401 00:27:12,163 --> 00:27:14,363 Bu bağlama göre bunu nasıl yorumlarsın? 402 00:27:14,443 --> 00:27:16,683 Pekâlâ, bu da yılanın kuyruğu. 403 00:27:16,763 --> 00:27:19,603 -Evet. -Yanan tapınağı sarıyor. 404 00:27:19,683 --> 00:27:22,203 Sanki bir dalga çarpıyor gibi. 405 00:27:22,283 --> 00:27:24,603 -Peki. -Tapınağın bu tarafına doğru. 406 00:27:24,683 --> 00:27:28,563 Bu bir ada tasviri olarak görülebilir. 407 00:27:29,203 --> 00:27:31,843 O hâlde senin yorumuna göre, 408 00:27:31,923 --> 00:27:34,043 yanan bir tapınak ve dalgalar mı var? 409 00:27:34,123 --> 00:27:35,443 -Aynen öyle. -Peki. 410 00:27:38,243 --> 00:27:40,683 Bu sahneyi de yorumla Marco. 411 00:27:40,763 --> 00:27:43,723 Yılanlı bir salda oturan 412 00:27:43,803 --> 00:27:46,523 güçlü olduğu bariz bir kişi var. 413 00:27:46,603 --> 00:27:51,123 Yanan tapınaktan uzaklaşıyor gibi gözüküyor. 414 00:27:51,843 --> 00:27:54,963 Burada belirli bir yerde gerçekleşmiş 415 00:27:55,043 --> 00:28:00,403 ve Quetzalcoatl'ın kurtulduğu felaketin tasviri var. 416 00:28:00,483 --> 00:28:05,483 Yok olmuş karadan gelen bir tanrı fikri var. 417 00:28:05,563 --> 00:28:09,763 Mezoamerikan uygarlığın kurucusu olarak tanrı Quetzalcoatl'ın 418 00:28:09,843 --> 00:28:12,363 Meksika'da ortaya çıkışı var. 419 00:28:13,363 --> 00:28:16,443 Çok uzak bir geçmişe uzanan kayıt. 420 00:28:22,403 --> 00:28:27,683 Marco'nun tapınaktaki oymaları, antik bir kıyamet tasviri olarak görmesi 421 00:28:27,763 --> 00:28:30,283 arkeoloji çevrelerinin tam aksinde bir fikir. 422 00:28:31,563 --> 00:28:34,643 Ama bu hatalı düşündüğünü göstermez. 423 00:28:36,523 --> 00:28:40,243 Tüylü Yılan Tapınağı, 1300 yıllık 424 00:28:40,323 --> 00:28:42,643 ve arkeologlar haklı olarak 425 00:28:42,723 --> 00:28:45,723 o dönemde Quetzalcoatl mitine ilham verebilecek 426 00:28:45,803 --> 00:28:48,403 küresel bir felaket olmadığını söylüyorlar. 427 00:28:48,963 --> 00:28:50,763 Esas önemli kısmı kaçırıyorlar. 428 00:28:50,843 --> 00:28:54,003 Geleneğin tapınaktan eski olduğu kesin. 429 00:28:54,083 --> 00:28:56,043 Ne kadar eski olduğu bilinmiyor. 430 00:28:56,123 --> 00:29:00,243 Ama tarih öncesinde buna tam olarak uyan bir dönem var. 431 00:29:02,163 --> 00:29:06,683 Jeologlar bir tür antik kıyamet yaşandığını onaylıyorlar. 432 00:29:07,523 --> 00:29:10,123 Yaklaşık 12.800 yıl önce 433 00:29:10,203 --> 00:29:14,683 son Buzul Çağı'nın bitiminde burada ve dünyanın neredeyse her yerinde… 434 00:29:16,883 --> 00:29:22,803 …büyük bir etki yaratmış büyük felaketler ve tufanlar dönemi. 435 00:29:23,643 --> 00:29:28,523 Quetzalcoatl'ın ortaya çıkış hikâyesi o zamanlara dayanıyor olabilir mi? 436 00:29:34,603 --> 00:29:38,483 Ben yapının yaşını sorgulamıyorum. 437 00:29:38,563 --> 00:29:42,963 Burada önemli olan, çok daha eski bir hikâyenin anlatılıyor olması. 438 00:29:43,763 --> 00:29:46,083 Belki arkeolojinin noksan kaldığı konu, 439 00:29:46,163 --> 00:29:47,603 fikir keşfi yapmamaktır. 440 00:29:47,683 --> 00:29:51,323 Belirli bir yapının tarihlerine çok odaklanıp 441 00:29:51,403 --> 00:29:53,403 öne sürdüğü fikirleri görmüyorlardır. 442 00:29:53,483 --> 00:29:54,323 Evet. 443 00:29:56,763 --> 00:29:58,203 Arkeolojinin belirlediği 444 00:29:58,283 --> 00:30:01,683 yapay sınırların ötesine geçebildiğimizde mevzubahis mit de 445 00:30:01,763 --> 00:30:04,523 hayalî olayların kurmaca bir anlatısı olarak değil, 446 00:30:04,603 --> 00:30:07,283 kaybolmuş ve unutulmuş bir geçmişin 447 00:30:07,363 --> 00:30:10,283 gerçek kaydı olarak mantık çerçevesine oturur. 448 00:30:14,443 --> 00:30:17,923 Arkeologlar, ileri sürülen bu tür fikirleri reddediyorlar 449 00:30:19,763 --> 00:30:21,923 ama uygarlaştırıcı kahraman öykülerinin 450 00:30:22,003 --> 00:30:25,883 böylesine yaygın olmasını ben görmezden gelemiyorum. 451 00:30:27,443 --> 00:30:29,843 Büyük felaketten sonraki kargaşada gelen 452 00:30:31,043 --> 00:30:33,883 tanrılardan veya insanlardan bahseden öyküler. 453 00:30:35,603 --> 00:30:37,283 Hayatta kalanlara tarımı, 454 00:30:37,363 --> 00:30:40,843 mimarlığı, mühendisliği ve astronomiyi öğretiyorlar. 455 00:30:42,603 --> 00:30:43,523 Bu geleneklerde 456 00:30:43,603 --> 00:30:47,403 kayıp bir uygarlığın izleri bulunabilir. 457 00:30:49,043 --> 00:30:54,483 O zaman felaketle yok olmadan önce bu uygarlık neredeydi? 458 00:30:55,523 --> 00:30:59,403 Daha önce hiç düşünülmemiş pek çok olasılık var. 459 00:30:59,483 --> 00:31:02,803 Gördüğümüz üzere, Buzul Çağı'nın en şiddetli döneminde… 460 00:31:02,883 --> 00:31:03,723 CAVA 461 00:31:03,803 --> 00:31:05,563 …gezegen çok farklı gözüküyordu. 462 00:31:05,643 --> 00:31:06,483 SUNDALAND - BENGAL KÖRFEZİ - HİNT OKYANUSU 463 00:31:07,123 --> 00:31:10,643 Ama dünyanın dörtte biri mesafede daha fazla ipucu var. 464 00:31:11,683 --> 00:31:14,003 Tıpkı Cholula'daki gibi, orada da 465 00:31:14,083 --> 00:31:17,163 onlarca büyük tapınak var. Antik dev ırkının inşa ettiği 466 00:31:17,243 --> 00:31:19,003 düşünülen tapınaklar. 467 00:31:20,243 --> 00:31:26,163 Akdeniz'in merkezindeki eskiden ada olmayan adaların üzerinde. 468 00:31:26,243 --> 00:31:28,923 İşte yolculuğumun sonraki aşaması bu, 469 00:31:29,003 --> 00:31:31,483 taştaki devasa bir bilmece. 470 00:31:32,323 --> 00:31:35,283 Malta'nın gizemli megalitleri. 471 00:32:01,643 --> 00:32:06,643 Alt yazı çevirmeni: Denizsu Nihan Nurata