1
00:00:06,083 --> 00:00:08,963
‎LOẠT PHIM NETFLIX

2
00:00:14,923 --> 00:00:17,683
‎Chúng ta là giống loài dễ quên?

3
00:00:19,003 --> 00:00:22,523
‎Có thể nào ta quên mất
‎một phần quan trọng trong lịch sử?

4
00:00:24,563 --> 00:00:25,643
‎Tôi là Graham Hancock,

5
00:00:25,723 --> 00:00:29,403
‎và nhiều nhà khảo cổ
‎ghét tôi vì cố khám phá.

6
00:00:31,323 --> 00:00:34,683
‎Ý niệm về một nền văn minh tiên tiến
‎bị mất đi trong Kỷ Băng hà

7
00:00:34,763 --> 00:00:38,683
‎là đe dọa cực lớn
‎đối với khảo cổ học chính thống,

8
00:00:38,763 --> 00:00:42,883
‎vì nó loại bỏ căn cứ
‎cho toàn bộ nguyên tắc của họ.

9
00:00:43,563 --> 00:00:45,603
‎Nó loại bỏ nền tảng của họ.

10
00:00:45,683 --> 00:00:47,163
‎Tôi chẳng quan tâm cái đó.

11
00:00:49,043 --> 00:00:52,443
‎Có nhiều người tham gia,
‎và tác động của họ

12
00:00:52,563 --> 00:00:55,803
‎thay đổi cách nhìn của mọi người.

13
00:00:55,883 --> 00:00:58,603
‎Graham Hancock là người

14
00:00:58,683 --> 00:01:01,523
‎bất chấp biết bao lời lăng mạ…

15
00:01:01,603 --> 00:01:02,483
‎NHỮNG LUẬN THUYẾT LỐ BỊCH

16
00:01:02,563 --> 00:01:04,603
‎…và miệt thị về công việc của mình…

17
00:01:04,683 --> 00:01:05,923
‎RÁC RƯỞI

18
00:01:06,003 --> 00:01:07,683
‎…ông vẫn tiến bước.

19
00:01:08,643 --> 00:01:11,323
‎Điều tôi quan tâm là học hỏi từ quá khứ

20
00:01:12,003 --> 00:01:16,323
‎để xua tan làn sương bao phủ thời tiền sử.

21
00:01:16,403 --> 00:01:18,643
‎Làn sương đó là do
‎chẳng có gì được ghi lại.

22
00:01:18,723 --> 00:01:22,363
‎Ta phải dựng bức tranh về quá khứ
‎từ những bằng chứng chắp vá.

23
00:01:26,803 --> 00:01:30,843
‎Chuyện dân gian,
‎truyền thuyết, thần thoại.

24
00:01:32,283 --> 00:01:35,123
‎Với tôi, chúng đều là
‎bằng chứng quan trọng.

25
00:01:37,003 --> 00:01:41,483
‎Và một trong những thần thoại bí ẩn
‎và tiết lộ nhiều nhất về thời tiền sử

26
00:01:41,563 --> 00:01:45,363
‎nằm ở những nền văn hóa cổ của Mexico.

27
00:01:56,883 --> 00:02:02,083
‎NGƯỜI SỐNG SÓT TRONG THỜI KỲ HỖN LOẠN

28
00:02:06,323 --> 00:02:08,523
‎Khi tìm kiếm một nền văn minh bị thất lạc,

29
00:02:09,683 --> 00:02:14,403
‎tôi đã đến vùng đất của những
‎thung lũng trù phú và núi lửa sục sôi.

30
00:02:16,003 --> 00:02:17,523
‎THÁI BÌNH DƯƠNG - MEXICO - VỊNH MEXICO

31
00:02:17,603 --> 00:02:19,563
‎Đây là Pueble, phía Đông Mexico City.

32
00:02:21,563 --> 00:02:26,363
‎Đây là thành phố luôn có người sống
‎lâu đời nhất nước, Cholula.

33
00:02:30,643 --> 00:02:34,603
‎Ngày nay, nó là một đô thị hiện đại
‎với hơn 100.000 dân,

34
00:02:35,883 --> 00:02:38,923
‎giữa lòng đô thị
‎đang nắm giữ một bí mật cổ đại.

35
00:02:42,963 --> 00:02:45,323
‎Lịch sử được viết bởi kẻ chiến thắng.

36
00:02:46,363 --> 00:02:48,683
‎Điều này đặc biệt đúng ở Mexico.

37
00:02:49,723 --> 00:02:53,883
‎Khi quân chinh phục Tây Ban Nha
‎đến Cholula vào năm 1519,

38
00:02:53,963 --> 00:02:56,283
‎họ đã tàn sát dân cư ở đó,

39
00:02:58,083 --> 00:03:00,603
‎xóa sạch không chỉ
‎nền văn hóa của dân bản địa

40
00:03:00,683 --> 00:03:02,763
‎mà còn xóa sạch mọi dấu vết

41
00:03:02,843 --> 00:03:05,923
‎của những nền văn hóa cổ hơn thế nữa.

42
00:03:07,803 --> 00:03:09,763
‎Nhưng họ không thể xóa sạch tất cả.

43
00:03:11,203 --> 00:03:15,563
‎Quân chinh phục ban đầu cho rằng
‎ngọn đồi này chỉ là ngọn đồi,

44
00:03:15,643 --> 00:03:17,683
‎và họ xây một nhà thờ trên đó.

45
00:03:18,603 --> 00:03:22,843
‎Nhưng ngọn đồi này không phải
‎ngọn đồi tự nhiên như thường bị lầm tưởng.

46
00:03:23,643 --> 00:03:29,203
‎Thật ra, nó là đài tưởng niệm lớn nhất
‎từng được xây dựng trên đời.

47
00:03:31,443 --> 00:03:34,083
‎Nhưng có thể bạn lại
‎chưa hề được nghe về nó.

48
00:03:35,643 --> 00:03:37,923
‎Đây là Đại Kim tự tháp Cholula.

49
00:03:38,003 --> 00:03:40,763
‎ĐẠI KIM TỰ THÁP CHOLULA

50
00:03:41,563 --> 00:03:44,123
‎Sau nhiều thế kỷ
‎bị bỏ quên và bị cướp phá,

51
00:03:44,203 --> 00:03:45,803
‎thật không thể nào lĩnh hội được

52
00:03:45,883 --> 00:03:49,123
‎thứ kỳ vĩ tột bậc từng ngự ở đây.

53
00:03:49,843 --> 00:03:53,403
‎Nhưng chúng tôi có vài ý tưởng
‎về hình dạng của nó thời hoàng kim.

54
00:03:57,683 --> 00:04:00,683
‎Theo ước tính, Đại Kim tự tháp Cholula

55
00:04:00,763 --> 00:04:05,643
‎cao ít nhất 65 mét.

56
00:04:06,763 --> 00:04:09,483
‎Bằng chứng cho thấy ban đầu nó dành để

57
00:04:09,563 --> 00:04:13,003
‎thờ thần mưa lụt của Mexico, thần Tlaloc,

58
00:04:13,083 --> 00:04:15,603
‎theo tín ngưỡng của người Aztec.

59
00:04:17,283 --> 00:04:20,283
‎Được xây chủ yếu bằng bùn,
‎rơm và gạch không nung,

60
00:04:20,363 --> 00:04:23,603
‎nó không cao bằng
‎Đại Kim tự tháp Giza ở Ai Cập,

61
00:04:23,683 --> 00:04:27,683
‎nhưng nó có diện tích
‎rộng gấp ba lần KTT Giza,

62
00:04:27,763 --> 00:04:31,123
‎với ước tính kích cỡ là 400x400 mét,

63
00:04:31,843 --> 00:04:34,123
‎tức bằng gần 30 sân bóng đá,

64
00:04:35,323 --> 00:04:37,363
‎và như thế, nó là đài tưởng niệm

65
00:04:37,443 --> 00:04:41,923
‎lớn nhất từng được
‎bất kỳ nền văn minh nào xây dựng.

66
00:04:48,083 --> 00:04:50,523
‎Các nhà khảo cổ nhanh chóng xác định

67
00:04:50,603 --> 00:04:54,723
‎rằng việc xây kim tự tháp này
‎hoàn tất vào khoảng tám thế kỷ trước.

68
00:04:54,803 --> 00:04:56,723
‎Khoảng năm 1.200.

69
00:04:58,043 --> 00:05:01,883
‎Nhưng khi bắt đầu đào
‎những đường hầm xuyên vào cấu trúc này,

70
00:05:01,963 --> 00:05:05,443
‎họ choáng váng
‎trước thứ họ phát hiện bên trong.

71
00:05:10,563 --> 00:05:12,443
‎Đi vào kim tự tháp lớn nhất đời

72
00:05:12,523 --> 00:05:14,923
‎đúng là một cảm giác siêu thực.

73
00:05:16,723 --> 00:05:18,923
‎Bên trong là những bức tranh tường

74
00:05:19,763 --> 00:05:23,483
‎mô tả những cảnh thần thoại
‎và các sinh vật…

75
00:05:25,723 --> 00:05:29,323
‎và những lớp xây dựng cuốn hút ẩn hiện.

76
00:05:32,523 --> 00:05:36,003
‎Chúng có cho ta manh mối gì
‎về bí ẩn lớn nhất nơi này không?

77
00:05:39,763 --> 00:05:42,043
‎Có thể nó thuộc về một di sản toàn cầu

78
00:05:42,123 --> 00:05:46,363
‎được một nền văn minh tiên tiến
‎thời tiền sử để lại không?

79
00:05:51,723 --> 00:05:55,763
‎Cùng tham gia có chuyên gia
‎hàng đầu thế giới về Đại KTT Cholula,

80
00:05:56,683 --> 00:06:01,043
‎Geoff McCafferty, nhà khảo cổ
‎và nhân loại học của Đại học Calgary.

81
00:06:03,043 --> 00:06:06,603
‎Chúng ta đang ở trung tâm
‎của đài tưởng niệm lớn nhất

82
00:06:06,683 --> 00:06:08,443
‎từng được xây dựng vào thời cổ đại.

83
00:06:08,523 --> 00:06:09,643
‎TIẾN SĨ GEOFFREY MCCAFFERTY
‎ĐẠI HỌC CALGARY

84
00:06:09,723 --> 00:06:12,803
‎Nó cho ta cảm giác
‎như khi bước vào nhà thờ.

85
00:06:12,883 --> 00:06:17,323
‎Một cảm giác cụ thể
‎về hào quang của uy quyền đó.

86
00:06:19,043 --> 00:06:22,523
‎Những đường hầm này
‎được các nhà khảo cổ Mexico khai quật.

87
00:06:23,163 --> 00:06:25,123
‎Có tổng cộng tám cây số đường hầm.

88
00:06:25,203 --> 00:06:27,763
‎- Thật phi thường. Tám cây số?
‎- Phải.

89
00:06:31,323 --> 00:06:32,843
‎Dùng những đường hầm này,

90
00:06:32,923 --> 00:06:35,603
‎các nhà khảo cổ đã có
‎phát hiện gây sửng sốt.

91
00:06:39,523 --> 00:06:42,163
‎Kim tự tháp Cholula chỉ là cái mới nhất

92
00:06:42,243 --> 00:06:46,803
‎trong một loạt kim tự tháp cổ đại hơn
‎nằm phía dưới nó.

93
00:06:51,963 --> 00:06:54,763
‎Bên trong là một kim tự tháp
‎thậm chí còn cổ hơn,

94
00:06:54,843 --> 00:06:57,363
‎có niên đại khoảng năm 800,

95
00:06:59,843 --> 00:07:02,763
‎và dưới nó lại có một kim tự tháp

96
00:07:03,643 --> 00:07:07,083
‎có niên đại
‎trước đó tối thiểu 200 đến 500 năm.

97
00:07:09,803 --> 00:07:13,203
‎Và như kiểu mở búp bê Nga,

98
00:07:13,283 --> 00:07:17,243
‎chúng tôi đã đến được cái được cho là
‎kim tự tháp đầu tiên và xưa nhất,

99
00:07:18,163 --> 00:07:24,883
‎nó rộng 120 mét vuông,
‎cao khoảng 17 mét, vẫn khá ấn tượng.

100
00:07:31,363 --> 00:07:34,163
‎Họ bắt đầu xây dựng từ lúc nào?

101
00:07:34,803 --> 00:07:38,523
‎Bằng chứng xưa nhất
‎về việc xây dựng khu vực nghi lễ này

102
00:07:38,603 --> 00:07:40,483
‎có niên đại khoảng năm 500 TCN.

103
00:07:43,443 --> 00:07:45,083
‎Nó là một kim tự tháp khá lớn.

104
00:07:45,603 --> 00:07:49,083
‎Rồi qua thời gian, nó được mở rộng,

105
00:07:49,163 --> 00:07:51,443
‎xây công trình lớn hơn
‎ngay trên công trình cũ.

106
00:07:53,123 --> 00:07:58,563
‎Vậy là dự án xây kim tự tháp này
‎đã được thực hiện qua nhiều thế hệ,

107
00:07:58,643 --> 00:08:03,523
‎với khoảng thời gian 1.700 năm
‎hoặc có khi còn lâu hơn,

108
00:08:05,163 --> 00:08:07,683
‎một sự thật mà các nhà khảo cổ công nhận.

109
00:08:10,243 --> 00:08:11,523
‎Nhưng giới hàn lâm

110
00:08:11,603 --> 00:08:15,683
‎chẳng biết gì về các kiến trúc ban đầu

111
00:08:16,363 --> 00:08:18,803
‎hay lý do họ chọn xây kim tự tháp ở đây.

112
00:08:21,483 --> 00:08:23,883
‎Và những bí ẩn này
‎khiến tôi thấy thú vị nhất.

113
00:08:25,283 --> 00:08:27,523
‎Ông có cảm giác rằng ta bỏ sót gì đó

114
00:08:27,603 --> 00:08:31,963
‎về lịch sử và khảo cổ học
‎của Mexico cổ đại?

115
00:08:32,043 --> 00:08:34,323
‎Tôi không nói quá đâu,

116
00:08:34,403 --> 00:08:36,523
‎tôi nghĩ nếu hiểu thêm về Cholula

117
00:08:36,603 --> 00:08:40,283
‎thì sẽ có thay đổi căn bản trong nhận thức
‎về lịch sử Trung Mỹ cổ đại.

118
00:08:41,923 --> 00:08:43,123
‎Nó là một hố đen.

119
00:08:43,202 --> 00:08:45,243
‎Một hố đen trong lịch sử Mexico.

120
00:08:47,683 --> 00:08:51,643
‎Có thể trước khi kim tự tháp đầu tiên
‎được xây dựng, ở đây đã có gì đó?

121
00:08:51,723 --> 00:08:54,643
‎Kim tự tháp được xây dựng
‎trên một dòng suối trọng đại.

122
00:08:54,723 --> 00:08:55,563
‎Phải.

123
00:08:55,643 --> 00:08:58,683
‎Dòng suối đại diện cho
‎lối vào thế giới bên kia,

124
00:08:58,763 --> 00:09:01,923
‎nên rõ ràng nó là
‎một địa điểm thiêng liêng quan trọng,

125
00:09:02,003 --> 00:09:04,203
‎cũng như trọng tâm của nghi lễ.

126
00:09:05,203 --> 00:09:06,963
‎Họ chọn xây kim tự tháp

127
00:09:07,043 --> 00:09:09,843
‎ở nơi này không phải việc tình cờ.

128
00:09:11,283 --> 00:09:14,163
‎Ngược lại thì có,
‎tôi tin nó là manh mối quan trọng

129
00:09:14,243 --> 00:09:18,283
‎để hiểu động cơ
‎của những thợ xây đầu tiên,

130
00:09:18,363 --> 00:09:21,243
‎vì nó lặp lại
‎mô thức diễn ra khắp thế giới.

131
00:09:22,803 --> 00:09:24,403
‎Chúng tôi đã phát hiện bằng chứng

132
00:09:24,483 --> 00:09:29,003
‎về một kim tự tháp bậc thang tương tự
‎ở Gunung Padang, Indonesia,

133
00:09:29,083 --> 00:09:31,523
‎cũng có dòng suối thiêng ở trung tâm nó.

134
00:09:33,723 --> 00:09:38,323
‎Mô thức này không chỉ
‎có ở Mexico hay Indonesia.

135
00:09:39,123 --> 00:09:41,643
‎Nó cũng lặp lại nơi phòng ngầm

136
00:09:41,723 --> 00:09:43,283
‎ở Đại Kim tự tháp Giza.

137
00:09:43,363 --> 00:09:44,203
‎ĐẠI KIM TỰ THÁP GIZA - AI CẬP

138
00:09:44,283 --> 00:09:48,443
‎Theo tôi, do vị trí thiêng của nó
‎ở cao nguyên Giza,

139
00:09:48,523 --> 00:09:51,563
‎mà các kim tự tháp
‎được xây trên đó để tôn vinh nó.

140
00:09:52,403 --> 00:09:56,123
‎Kim tự tháp Mặt trời ở Teotihuacán
‎nằm trên một hang động tự nhiên.

141
00:09:57,283 --> 00:09:58,443
‎Họ sửa đổi hang đó

142
00:09:58,523 --> 00:10:00,723
‎rồi xây một kim tự tháp trên nó.

143
00:10:00,803 --> 00:10:03,043
‎Nhưng cái trước hết
‎chính là bản thân nơi đó,

144
00:10:03,123 --> 00:10:05,643
‎một nơi thiêng,
‎các kim tự tháp để đánh dấu nó.

145
00:10:07,163 --> 00:10:09,003
‎Ban đầu, ta có một nơi

146
00:10:09,083 --> 00:10:12,443
‎mà vì lý do gì đó
‎được xem là thiêng liêng,

147
00:10:12,523 --> 00:10:15,483
‎có sức hút đặc biệt mà người ta cảm được,

148
00:10:15,563 --> 00:10:18,323
‎khiến nó trở nên quan trọng, có ý nghĩa.

149
00:10:24,403 --> 00:10:27,883
‎Đại Kim tự tháp Cholula
‎có chung một nét mấu chốt

150
00:10:27,963 --> 00:10:30,043
‎với các kim tự tháp cổ trên khắp thế giới.

151
00:10:32,803 --> 00:10:34,603
‎Dấu hiệu về các phòng bí mật.

152
00:10:38,363 --> 00:10:41,123
‎Không lâu sau khi
‎Tây Ban Nha chinh phục Mexico,

153
00:10:41,203 --> 00:10:45,363
‎một nhân chứng đáng tin,
‎cha Bernardino de Sahagún,

154
00:10:45,443 --> 00:10:51,163
‎đã nói rằng Đại Kim tự tháp Cholula
‎đầy các hầm và hang bên trong.

155
00:10:54,123 --> 00:10:58,323
‎Ngày nay, các nhà nghiên cứu hiện đại
‎đã xác nhận chuyện đó.

156
00:10:59,603 --> 00:11:03,603
‎Mộ trong những nhà khảo cổ ban đầu
‎đã tìm ra một phòng mở

157
00:11:04,563 --> 00:11:05,643
‎bên trong kim tự tháp.

158
00:11:06,243 --> 00:11:08,043
‎Và có các đường hầm dẫn đến nó.

159
00:11:08,123 --> 00:11:09,243
‎Họ chưa hề công bố nó.

160
00:11:09,323 --> 00:11:11,923
‎Tôi chẳng biết tình hình hiện giờ thế nào.

161
00:11:12,003 --> 00:11:15,043
‎- Một manh mối rất khơi gợi.
‎- Ông nghĩ thế à?

162
00:11:15,123 --> 00:11:19,123
‎Phòng đó đã được khai quật chưa?
‎Họ đến lại đó chưa?

163
00:11:19,923 --> 00:11:20,923
‎Tôi chẳng biết.

164
00:11:23,203 --> 00:11:25,963
‎Tại sao họ vẫn chưa
‎thăm lại phòng ngầm này?

165
00:11:27,563 --> 00:11:28,883
‎Nó có chứa bí mật gì

166
00:11:28,963 --> 00:11:31,923
‎về ý định của các thợ xây ban đầu?

167
00:11:33,763 --> 00:11:37,203
‎Dù gì đi nữa, việc Đại Kim tự tháp Cholula

168
00:11:37,283 --> 00:11:40,163
‎có một phòng ngầm như bà con của nó

169
00:11:40,243 --> 00:11:42,003
‎ở Gunung Padang và Giza…

170
00:11:43,083 --> 00:11:44,843
‎ĐẠI KIM TỰ THÁP GIZA - AI CẬP

171
00:11:44,923 --> 00:11:48,203
‎…là một nét chung đáng chú ý khác
‎của các cấu trúc này.

172
00:11:49,763 --> 00:11:50,883
‎Và còn nữa.

173
00:11:52,243 --> 00:11:54,643
‎Vậy có thể nói rằng cấu trúc này

174
00:11:54,723 --> 00:11:57,043
‎hướng về phía mặt trời lặn

175
00:11:57,123 --> 00:11:59,803
‎- vào thời điểm hạ chí.
‎- Đúng.

176
00:12:00,403 --> 00:12:05,203
‎Mặt trời lặn giữa hai núi lửa ở phía Tây,

177
00:12:05,803 --> 00:12:08,843
‎nên nó là hướng liên quan đến hạ chí.

178
00:12:10,683 --> 00:12:17,403
‎Ta biết người Trung Mỹ bản địa
‎rất rành về chu kỳ thiên văn.

179
00:12:18,523 --> 00:12:23,123
‎Cũng như người Ai Cập cổ đại
‎đã xây Đại Kim tự tháp Giza

180
00:12:23,203 --> 00:12:26,723
‎dóng thẳng hàng với hướng Bắc thiên văn.

181
00:12:29,123 --> 00:12:31,043
‎Việc các kim tự tháp cổ này,

182
00:12:31,123 --> 00:12:34,043
‎mà người xây chúng
‎được cho là không liên quan đến nhau,

183
00:12:34,123 --> 00:12:37,483
‎mà lại có nhiều điểm chung
‎đúng là một bí ẩn.

184
00:12:40,003 --> 00:12:42,003
‎Đây chỉ là tình cờ?

185
00:12:43,043 --> 00:12:44,563
‎Tôi không nghĩ vậy.

186
00:12:45,163 --> 00:12:47,163
‎Quan điểm chung của giới khảo cổ là

187
00:12:47,683 --> 00:12:50,483
‎các kim tự tháp được xây theo hình dạng đó

188
00:12:50,563 --> 00:12:52,803
‎vì nó là cách dễ nhất
‎để xây công trình cao.

189
00:12:52,883 --> 00:12:53,723
‎ZIGGURAT Ở UR - IRAQ

190
00:12:54,883 --> 00:12:58,163
‎Vấn đề là các cấu trúc này đều có liên kết

191
00:12:58,243 --> 00:13:00,683
‎với những ý niệm tâm linh rất cụ thể.

192
00:13:02,043 --> 00:13:04,243
‎Chuyện gì xảy ra với ta sau khi chết?

193
00:13:04,323 --> 00:13:07,123
‎Điều này luôn liên kết
‎với cấu trúc kim tự tháp,

194
00:13:07,203 --> 00:13:09,643
‎và nó luôn là thế, dù ở Mexico,

195
00:13:09,723 --> 00:13:11,443
‎Ai Cập cổ đại,

196
00:13:11,523 --> 00:13:14,883
‎Campuchia hay Ấn Độ.

197
00:13:16,963 --> 00:13:20,683
‎Nó là một chi tiết bác bỏ
‎quan niệm chính thống được thừa nhận

198
00:13:21,323 --> 00:13:23,563
‎rằng các nền văn minh con người
‎khắp thế giới…

199
00:13:23,643 --> 00:13:24,723
‎CÁC KIM TỰ THÁP MEROE - SUDAN

200
00:13:24,803 --> 00:13:27,043
‎…độc lập nghĩ ra KTT.

201
00:13:28,643 --> 00:13:30,683
‎Tôi thì thấy nó có nghĩa là

202
00:13:30,763 --> 00:13:33,763
‎ẩn sau mọi chuyện, còn có gì đó khác nữa.

203
00:13:36,483 --> 00:13:40,363
‎Ta có thể chứng kiến sự mở ra
‎của một đại kế hoạch phi thường không?

204
00:13:42,443 --> 00:13:45,643
‎Một di sản chung
‎của một nền văn minh toàn cầu đã mất,

205
00:13:45,723 --> 00:13:48,763
‎và chính nó đem lại hạt giống
‎và nhen nhóm khát vọng

206
00:13:48,843 --> 00:13:51,003
‎để nhiều nền văn minh sau đó phát triển.

207
00:13:55,843 --> 00:13:58,563
‎Và khả năng đó khiến tôi phải chất vấn

208
00:13:58,643 --> 00:14:01,363
‎liệu dự án xây kim tự tháp ở Cholula

209
00:14:01,963 --> 00:14:06,643
‎có thể có nguồn gốc xa xưa hơn nhiều
‎so với những gì các nhà khảo cổ muốn tin.

210
00:14:08,923 --> 00:14:10,683
‎Niên đại của cấu trúc này?

211
00:14:10,763 --> 00:14:12,843
‎Có niên đại carbon của giai đoạn sớm nhất?

212
00:14:12,923 --> 00:14:18,883
‎Không. Chúng tôi có đồ gốm
‎giống với đồ gốm ở bồn địa Mexico,

213
00:14:18,963 --> 00:14:21,323
‎với niên đại tầm năm 1.000 TCN.

214
00:14:21,403 --> 00:14:24,003
‎Thế là đủ để tin chắc
‎về toàn bộ chuyện này?

215
00:14:24,083 --> 00:14:26,403
‎Không, tuyệt đối là không.

216
00:14:27,123 --> 00:14:29,563
‎Còn quá nhiều việc phải làm để khám phá

217
00:14:29,643 --> 00:14:31,683
‎- thời tiền sử ở Mexico.
‎- Phải.

218
00:14:35,563 --> 00:14:38,003
‎Tôi không tranh cãi về bằng chứng khảo cổ

219
00:14:38,083 --> 00:14:40,043
‎xác định niên đại công trình đầu tiên

220
00:14:40,123 --> 00:14:42,523
‎ở khu vực Đại Kim tự tháp Cholula

221
00:14:42,603 --> 00:14:46,923
‎là khoảng 2.300 năm trước,
‎nhưng ở Mexico, có các KTT cổ hơn.

222
00:14:47,003 --> 00:14:49,283
‎KIM TỰ THÁP LA VENTA

223
00:14:49,363 --> 00:14:50,403
‎KIM TỰ THÁP CUICUILCO

224
00:14:50,483 --> 00:14:54,363
‎Điều khiến tôi quan tâm
‎là những ý niệm nền tảng của chúng.

225
00:14:56,363 --> 00:15:00,683
‎Đến năm 1519,
‎khi quân chinh phục Tây Ban Nha đến đây,

226
00:15:00,763 --> 00:15:04,163
‎Đại Kim tự tháp Cholula đã bị bỏ hoang.

227
00:15:05,963 --> 00:15:09,363
‎Nhưng khi họ nhận ra
‎nó không chỉ là một ngọn đồi,

228
00:15:09,443 --> 00:15:11,563
‎họ đã hỏi ai xây dựng nó,

229
00:15:11,643 --> 00:15:14,963
‎rồi dân bản địa
‎kể cho họ một huyền thoại thú vị.

230
00:15:16,363 --> 00:15:17,803
‎Theo thần thoại,

231
00:15:17,883 --> 00:15:21,003
‎Đại Kim tự tháp Cholula
‎là tác phẩm của người khồng lồ.

232
00:15:24,763 --> 00:15:28,363
‎Ngày xửa ngày xưa,
‎ở Mexico cổ đại, có những người khổng lồ,

233
00:15:29,203 --> 00:15:35,563
‎cho đến khi thần mưa Tlaloc
‎nổi giận trút đại hồng thủy hủy diệt họ.

234
00:15:36,683 --> 00:15:39,043
‎Chỉ có bảy người sống sót qua đại họa.

235
00:15:40,483 --> 00:15:46,363
‎Sợ rằng sẽ có trận đại hồng thủy thứ hai,
‎người khổng lồ Xelhua, kiến trúc sư,

236
00:15:46,443 --> 00:15:47,643
‎đã đến Cholula,

237
00:15:47,723 --> 00:15:49,483
‎và với sự giúp đỡ của dân mình,

238
00:15:49,563 --> 00:15:52,563
‎dùng gạch để xây
‎một ngọn núi nhân tạo khổng lồ,

239
00:15:54,123 --> 00:15:55,083
‎một kim tự tháp,

240
00:15:56,003 --> 00:15:59,323
‎và dâng hiến nó để thờ thần mưa Tlaloc.

241
00:16:02,603 --> 00:16:05,523
‎Các nhà khảo cổ
‎xem đây là chuyện hoang đường,

242
00:16:06,443 --> 00:16:09,323
‎nhưng tôi nghĩ rằng
‎khi hoàn toàn làm ngơ nó,

243
00:16:09,403 --> 00:16:11,723
‎ta có nguy cơ
‎bỏ lỡ một số manh mối quan trọng

244
00:16:11,803 --> 00:16:14,083
‎về nguồn gốc của nơi tuyệt vời này.

245
00:16:16,443 --> 00:16:18,203
‎Có lẽ kiến trúc sư

246
00:16:18,283 --> 00:16:20,803
‎xuất hiện ở Cholula sau trận đại hồng thủy

247
00:16:20,883 --> 00:16:22,603
‎không phải khổng lồ về thể chất

248
00:16:23,763 --> 00:16:25,803
‎mà là người khổng lồ về trí tuệ,

249
00:16:25,883 --> 00:16:29,523
‎thuộc về nền văn minh tiên tiến
‎đã thất lạc trong lịch sử.

250
00:16:34,163 --> 00:16:36,723
‎Chúng tôi không nghĩ
‎sẽ dễ tìm ra bằng chứng,

251
00:16:37,963 --> 00:16:42,483
‎chính xác là vì ở Cholula,
‎các tượng đài cũ thường nằm

252
00:16:42,563 --> 00:16:45,883
‎ngay trên công trình cũ hơn,

253
00:16:45,963 --> 00:16:47,643
‎khiến khó xác định nguồn gốc.

254
00:16:50,483 --> 00:16:52,563
‎Cách đó hai tiếng đi xe về phía Tây Bắc,

255
00:16:54,403 --> 00:16:57,443
‎có một địa điểm đặc biệt
‎cho tôi manh mối khác.

256
00:17:04,603 --> 00:17:07,603
‎Nằm trên đỉnh ngọn đồi
‎có hình dạng đặc biệt này

257
00:17:07,683 --> 00:17:11,203
‎là một khu phức hợp Aztec cổ
‎mang tên Texcotzingo.

258
00:17:19,963 --> 00:17:23,122
‎Ở Texcotzingo, lại là một kim tự tháp,

259
00:17:23,723 --> 00:17:26,603
‎nhưng lần này là tác phẩm của Trái Đất.

260
00:17:28,003 --> 00:17:29,923
‎Thật dễ hiểu tại sao nơi này

261
00:17:30,003 --> 00:17:33,203
‎có sức hút mãnh liệt với người cổ đại.

262
00:17:35,203 --> 00:17:38,043
‎Rõ ràng các kim tự tháp
‎có ý nghĩa ở Mexico cổ đại.

263
00:17:39,403 --> 00:17:41,563
‎Ở đây, vào thế kỷ 15,

264
00:17:41,643 --> 00:17:46,123
‎người Aztec đã xây dựng mạng lưới
‎đáng nể gồm các vườn bậc thang và hồ

265
00:17:47,483 --> 00:17:50,203
‎được cấp nước bởi
‎hệ thống cống rãnh xây dựng tài tình

266
00:17:50,283 --> 00:17:54,523
‎đưa nước từ bể trên đỉnh núi xuống.

267
00:17:56,243 --> 00:18:00,683
‎Nó như Vườn Treo Babylon,
‎nhưng theo phong cách Trung Mỹ cổ đại.

268
00:18:02,963 --> 00:18:06,003
‎Nhưng đáng chú ý là,
‎theo nghiên cứu của tôi,

269
00:18:06,083 --> 00:18:09,603
‎toàn bộ chỗ này
‎dùng để thờ cùng vị thần cổ đại

270
00:18:09,683 --> 00:18:12,763
‎có liên quan đến
‎kim tự tháp đầu tiên ở Cholula…

271
00:18:14,523 --> 00:18:21,123
‎Tlaloc, thần mưa và lụt,
‎đã được thờ từ trước thời người Aztec.

272
00:18:24,003 --> 00:18:25,963
‎Các nhà khảo cổ tin rằng người Aztec

273
00:18:26,043 --> 00:18:28,923
‎là những người đầu tiên
‎để ý đến Texcotzingo,

274
00:18:29,803 --> 00:18:32,483
‎nhưng liệu nơi đặc biệt này
‎có thể cổ hơn thế không?

275
00:18:36,803 --> 00:18:39,163
‎Quân chinh phục Tây Ban Nha mặc định xem

276
00:18:39,243 --> 00:18:42,563
‎Texcotzingo hoàn toàn là
‎công trình của người Aztec,

277
00:18:44,283 --> 00:18:47,603
‎và hầu hết nhà khảo cổ cũng nói như vậy.

278
00:18:48,963 --> 00:18:53,523
‎Nhưng nếu như người Aztec
‎chỉ cải tạo và thêm thắt cho một nơi

279
00:18:53,603 --> 00:18:56,803
‎đã được xây dựng
‎bởi một nền văn minh lâu đời hơn thì sao?

280
00:18:59,843 --> 00:19:05,403
‎Author Marco Vigato tin rằng bằng chứng
‎cho thấy chuyện đúng là như vậy.

281
00:19:06,803 --> 00:19:07,643
‎MARCO VIGATO
‎TÁC GIẢ, 'THE EMPIRES OF ATLANTIS'

282
00:19:07,723 --> 00:19:10,323
‎Nơi này rõ ràng
‎đã được cải tạo trong thời gian dài.

283
00:19:10,403 --> 00:19:13,363
‎Đá ở đây là loại đá porphyry rất cứng.

284
00:19:13,443 --> 00:19:15,483
‎Nếu nhìn quanh nơi này,

285
00:19:15,563 --> 00:19:18,963
‎ta thấy một vài bề mặt đá
‎đã bị bào mòn nghiêm trọng.

286
00:19:19,603 --> 00:19:22,683
‎Vài phần của nơi này
‎cho thấy rõ bằng chứng sự bào mòn

287
00:19:22,763 --> 00:19:24,683
‎hẳn đã tiếp diễn trong hàng ngàn năm,

288
00:19:24,763 --> 00:19:28,163
‎vì đây là loại đá cực kỳ cứng mà.

289
00:19:30,403 --> 00:19:33,923
‎Phải. Vậy theo anh,
‎người Aztec mà ta biết là người đến sau,

290
00:19:34,563 --> 00:19:39,403
‎nhưng họ tìm ra nơi này,
‎ít nhất đã được xây dựng một phần,

291
00:19:39,483 --> 00:19:41,003
‎rồi họ sử dụng nó

292
00:19:41,083 --> 00:19:42,843
‎- và phát triển nó thêm.
‎- Phải.

293
00:19:43,723 --> 00:19:45,443
‎Đây là suy nghĩ cấp tiến.

294
00:19:47,003 --> 00:19:49,723
‎Có thể nào một nền văn minh lâu đời hơn

295
00:19:49,803 --> 00:19:53,283
‎đã tạc sẵn những nét bất thường
‎ở sườn đồi này?

296
00:19:55,603 --> 00:19:58,683
‎Như những khối cự thạch
‎bị bào mòn nằm rải rác ở đây.

297
00:20:01,883 --> 00:20:04,923
‎Và phòng được đục vào thềm đá này.

298
00:20:07,643 --> 00:20:10,483
‎Gần như chắc chắn
‎nơi này có trước thời người Aztec.

299
00:20:10,563 --> 00:20:12,843
‎Nó được tái sử dụng thôi.

300
00:20:14,723 --> 00:20:17,883
‎Đây là kết luận
‎mà các nhà khảo cổ sẽ tranh cãi,

301
00:20:17,963 --> 00:20:20,283
‎nhưng có vài bằng chứng
‎xác đáng để cân nhắc.

302
00:20:22,363 --> 00:20:26,443
‎Không xa nơi đó, trong một lòng sông cạn
‎ở chân một ngọn núi,

303
00:20:26,523 --> 00:20:29,963
‎đã tìm thấy bức tượng khổng lồ
‎của thần mưa Tlaloc.

304
00:20:31,763 --> 00:20:35,923
‎Tượng đá nguyên khối
‎lớn nhất trên toàn châu Mỹ.

305
00:20:40,243 --> 00:20:44,083
‎Các nhà khảo cổ xác định
‎niên đại nó khoảng năm 700,

306
00:20:45,523 --> 00:20:48,603
‎rất lâu trước khi người Aztec
‎thống trị vùng đất này.

307
00:20:51,123 --> 00:20:53,963
‎Nó là bằng chứng cho thấy thần mưa Tlaloc

308
00:20:54,043 --> 00:20:57,683
‎đã được thờ ở khu vực này
‎bởi các nền văn hóa cổ hơn,

309
00:20:57,763 --> 00:21:00,603
‎có lẽ là nhiều nền văn hóa,

310
00:21:00,683 --> 00:21:04,163
‎trong gần ngàn năm hoặc lâu hơn nữa.

311
00:21:08,963 --> 00:21:12,363
‎Sự thật là, nhân vật thần thoại Tlaloc

312
00:21:12,443 --> 00:21:13,803
‎có từ những nền văn hóa

313
00:21:13,883 --> 00:21:16,803
‎lâu đời nhất từng được biết đến
‎ở Mexico tiền sử.

314
00:21:20,243 --> 00:21:21,523
‎Và không chỉ có Tlaloc.

315
00:21:23,323 --> 00:21:26,883
‎Các trận lụt toàn cầu
‎do thần mưa gây ra đã dọn đường

316
00:21:26,963 --> 00:21:31,043
‎cho sự xuất hiện của một nhân vật
‎thú vị nhất thần thoại Mexico…

317
00:21:33,003 --> 00:21:34,403
‎Quetzalcoatl.

318
00:21:38,163 --> 00:21:39,883
‎Sau đại hồng thủy,

319
00:21:39,963 --> 00:21:43,443
‎một người lạ từ phía Đông
‎đến bờ biển Mexico

320
00:21:44,163 --> 00:21:49,163
‎trên một con thuyền không có mái chèo,
‎mà được các con mãng xà kéo đi.

321
00:21:50,803 --> 00:21:53,123
‎Tên ngài là Quetzalcoatl,

322
00:21:53,683 --> 00:21:55,603
‎nghĩa là "mãng xà có lông".

323
00:21:56,403 --> 00:22:01,003
‎Ngài và thuộc hạ đã dạy dân địa phương
‎cách trồng trọt và chăn nuôi.

324
00:22:02,963 --> 00:22:04,403
‎Ngài ban cho họ luật pháp

325
00:22:04,483 --> 00:22:08,123
‎và dạy họ kiến trúc,
‎thiên văn và nghệ thuật.

326
00:22:08,763 --> 00:22:10,523
‎Họ tôn thờ ngài như thần.

327
00:22:13,083 --> 00:22:17,203
‎Nhưng sau khi bị những người
‎thờ thần chiến tranh Mexico đuổi đi,

328
00:22:17,843 --> 00:22:23,443
‎Quetzalcoatl dong buồm đi về phía Đông,
‎hứa sẽ có ngày trở lại.

329
00:22:29,923 --> 00:22:35,203
‎Huyền thoại về Quetzalcoatl đã được kể
‎qua nhiều thế hệ, đến tận ngày nay.

330
00:22:38,083 --> 00:22:41,443
‎Họ mô tả ông là một người rậm râu.

331
00:22:42,003 --> 00:22:46,043
‎Có vẻ như một người ngoại quốc
‎đến từ bên kia đại dương,

332
00:22:46,123 --> 00:22:49,363
‎và ông đem cho họ
‎những món quà của nền văn minh.

333
00:22:53,403 --> 00:22:57,643
‎Cái tôi thấy đáng kinh ngạc
‎là chúng ta rất hay nghe câu chuyện này

334
00:22:58,483 --> 00:23:02,523
‎từ các nền văn hóa
‎vốn chẳng liên quan gì đến Mexico cổ đại.

335
00:23:08,163 --> 00:23:10,883
‎Bố cục luôn giống nhau.
‎Có một đại tai biến.

336
00:23:12,403 --> 00:23:17,643
‎Thế giới rơi vào tối tăm,
‎lụt lội, hỗn loạn khắp nơi.

337
00:23:17,723 --> 00:23:19,163
‎Xã hội sụp đổ.

338
00:23:23,283 --> 00:23:27,723
‎Rồi từ bóng tối,
‎xuất hiện một nhân vật có kiến thức

339
00:23:27,803 --> 00:23:31,043
‎cần thiết để tạo nên nền văn minh.

340
00:23:31,923 --> 00:23:35,643
‎Và nhân vật đó dạy cho
‎những người sống sót sau đại tai biến

341
00:23:35,723 --> 00:23:37,603
‎cách để xây dựng lại nền văn minh.

342
00:23:39,963 --> 00:23:43,883
‎Trong thần hoại Hy Lạp, Titan Prometheus,

343
00:23:44,443 --> 00:23:48,763
‎sau một trận lụt, đã chia sẻ
‎bí mật của lửa cho nhân loại.

344
00:23:51,283 --> 00:23:53,123
‎Ở Dãy Andes, Nam Mỹ,

345
00:23:53,203 --> 00:23:58,163
‎các nền văn minh tiền Inca có nói về
‎một người rậm râu, khoác áo choàng,

346
00:23:59,163 --> 00:24:01,163
‎tên là Viracocha, ngoi lên từ hồ lớn

347
00:24:01,523 --> 00:24:05,403
‎và dạy cho dân địa phương
‎cách xây những kiến trúc phi thường

348
00:24:05,483 --> 00:24:07,163
‎vẫn còn tồn tại đến ngày nay.

349
00:24:08,563 --> 00:24:12,963
‎Kể cả ở Thái Bình Dương,
‎các huyền thoại Polynesia kể về Maui,

350
00:24:13,043 --> 00:24:16,763
‎người tạo ra các hòn đảo
‎bằng cách lôi chúng lên từ đáy biển,

351
00:24:17,763 --> 00:24:21,243
‎rồi dạy cho dân đảo sử dụng công cụ đá

352
00:24:21,803 --> 00:24:23,323
‎và nấu nướng đồ ăn.

353
00:24:27,003 --> 00:24:29,723
‎Giới khảo cổ nói
‎các anh hùng truyền bá văn minh này

354
00:24:29,803 --> 00:24:33,923
‎chỉ là sản phẩm tưởng tượng
‎được trau chuốt của người cổ đại,

355
00:24:34,643 --> 00:24:37,483
‎nhưng tôi thấy
‎tất cả đều có điểm tương đồng quá rõ.

356
00:24:38,163 --> 00:24:42,683
‎Lỡ như chúng đều kể về
‎người sống sót của nền văn minh tiên tiến

357
00:24:42,763 --> 00:24:45,563
‎đã bị mất đi
‎trong đại tai biến của lụt và lửa,

358
00:24:45,643 --> 00:24:48,043
‎mà ta biết đã xảy ra gần cuối Kỷ Băng hà?

359
00:24:55,643 --> 00:24:57,323
‎Các thần thoại của người Mexico

360
00:24:57,403 --> 00:24:59,963
‎và cụ thể là câu chuyện về Quetzalcoatl,

361
00:25:00,523 --> 00:25:03,723
‎có liên hệ đến thời khắc tận thế đó.

362
00:25:05,363 --> 00:25:08,243
‎Và Marco tin rằng có ghi chép về nó

363
00:25:08,323 --> 00:25:10,843
‎nằm ở nơi
‎cách Mexico City vài tiếng đi xe,

364
00:25:12,643 --> 00:25:14,923
‎giữa những ngôi đền cổ ở Xochicalco.

365
00:25:18,803 --> 00:25:22,763
‎Như Cholula, nơi này ban đầu
‎được xây dựng bởi nền văn hóa bản địa

366
00:25:22,843 --> 00:25:26,483
‎vào thế kỷ 7
‎mà ta chỉ biết rất hạn chế về họ.

367
00:25:28,203 --> 00:25:30,923
‎Ở đây có tàn tích của hai kim tự tháp lớn.

368
00:25:32,283 --> 00:25:34,483
‎Một để thờ thần mưa

369
00:25:35,163 --> 00:25:41,363
‎và một để thờ anh hùng khai hóa
‎của Mexico, Quetzalcoatl.

370
00:25:44,443 --> 00:25:49,043
‎Tôi đến đây để tìm hiểu thêm về
‎các nhân vật được cho là thần thoại này.

371
00:25:51,043 --> 00:25:55,243
‎Với các nhà khảo cổ,
‎thần thoại thì hoang đường và rời rạc.

372
00:25:56,043 --> 00:25:59,523
‎Khi cố định hình quá khứ,
‎họ hoàn toàn bỏ qua thần thoại.

373
00:26:00,883 --> 00:26:03,963
‎Nhưng ở Xochicalco,
‎một vài nhà nghiên cứu đã thấy

374
00:26:04,043 --> 00:26:05,683
‎nỗ lực tạo một ghi chép trường cửu

375
00:26:05,763 --> 00:26:08,723
‎về một thần thoại
‎quan trọng nhất Mexico cổ đại.

376
00:26:09,683 --> 00:26:13,843
‎Một ghi chép mà họ tin là lưu giữ
‎một giai đoạn bị bỏ quên thời tiền sử.

377
00:26:16,883 --> 00:26:20,083
‎Bao quanh bốn mặt của đền thờ Quetzalcoatl

378
00:26:20,163 --> 00:26:22,483
‎là những chạm khắc phức tạp về vị thần này

379
00:26:22,563 --> 00:26:25,323
‎dưới hình dạng mãng xà có lông.

380
00:26:28,123 --> 00:26:32,403
‎Rõ ràng, ông là nhân vật quan trọng
‎kể cả vào năm 700.

381
00:26:34,763 --> 00:26:39,043
‎Nhưng Marco tin rằng
‎những chạm khắc đá này

382
00:26:39,123 --> 00:26:42,523
‎có lẽ tiết lộ những chi tiết bị thiếu
‎trong câu chuyện về ông.

383
00:26:44,123 --> 00:26:45,443
‎Đền thờ này có gì đặc biệt?

384
00:26:45,523 --> 00:26:48,883
‎Ở tầng dưới của kim tự tháp

385
00:26:48,963 --> 00:26:52,923
‎là mô tả cảnh Quetzalcoatl đến,

386
00:26:53,003 --> 00:26:55,443
‎trải khắp ba mặt…

387
00:26:55,523 --> 00:26:57,083
‎- Ừ.
‎- …của kim tự tháp

388
00:26:57,163 --> 00:27:01,403
‎cho đến khi ta tới đây,
‎hình khắc quan trọng đầu tiên, đây.

389
00:27:01,483 --> 00:27:04,723
‎Đây là một ngôi đền bốc cháy.

390
00:27:04,803 --> 00:27:07,123
‎Có những cuộn khói và lửa.

391
00:27:07,203 --> 00:27:09,643
‎- Như thể nó đang cháy.
‎- Phải. Chính xác.

392
00:27:09,723 --> 00:27:12,083
‎Những vòng cuộn
‎của mãng xà quanh nó thì sao?

393
00:27:12,163 --> 00:27:14,363
‎Anh hiểu thế nào theo bối cảnh này?

394
00:27:14,443 --> 00:27:16,683
‎Đây là đuôi của mãng xà.

395
00:27:16,763 --> 00:27:19,603
‎- Ừ.
‎- Nó quấn quanh ngôi đền bốc cháy.

396
00:27:19,683 --> 00:27:22,203
‎Trông nó như một con sóng đập vào…

397
00:27:22,283 --> 00:27:24,603
‎- Rồi.
‎- …ngôi đền từ phía này.

398
00:27:24,683 --> 00:27:28,563
‎Ta có thể thấy
‎đây là tượng trưng của một hòn đảo.

399
00:27:29,203 --> 00:27:31,843
‎Ta có ngôi đền bốc cháy

400
00:27:31,923 --> 00:27:34,043
‎và sóng đang vỗ vào nó?

401
00:27:34,123 --> 00:27:35,443
‎- Chính xác.
‎- Ừ.

402
00:27:38,243 --> 00:27:40,683
‎Anh diễn giải hình này đi, Marco.

403
00:27:40,763 --> 00:27:43,723
‎Ta có một nhân vật
‎rõ ràng là uy quyền đang ngồi

404
00:27:43,803 --> 00:27:46,523
‎trên một chiếc bè kết bằng rắn

405
00:27:46,603 --> 00:27:51,123
‎đang đi khỏi ngôi đền bốc cháy.

406
00:27:51,843 --> 00:27:54,963
‎Đây là mô tả đại tai biến

407
00:27:55,043 --> 00:28:00,403
‎đã xảy ra ở một nơi nào đó,
‎và Quetzalcoatl là người sống sót khỏi đó.

408
00:28:00,483 --> 00:28:05,483
‎Ta có thể hiểu rằng
‎vị thần này đến từ vùng đất bị hủy diệt.

409
00:28:05,563 --> 00:28:09,763
‎Và đây là thần Quetzalcoatl đến Mexico

410
00:28:09,843 --> 00:28:12,363
‎với tư cách người sáng lập
‎nền văn minh Trung Mỹ.

411
00:28:13,363 --> 00:28:16,443
‎Đây là biên niên sử
‎của một thời rất xa xưa.

412
00:28:22,403 --> 00:28:27,683
‎Marco diễn giải hình khắc trên đền thờ
‎là mô tả cảnh tận thế cổ đại,

413
00:28:27,763 --> 00:28:30,283
‎nó khác hẳn với mọi quan điểm khảo cổ.

414
00:28:31,563 --> 00:28:34,643
‎Nhưng không hẳn là anh sai.

415
00:28:36,523 --> 00:28:40,243
‎Đền thờ Mãng xà có lông
‎có niên đại 1.300 năm tuổi,

416
00:28:40,323 --> 00:28:42,643
‎và các nhà khảo cổ có quyền nói

417
00:28:42,723 --> 00:28:45,723
‎làm gì có
‎đại tai biến toàn cầu vào thời đó

418
00:28:45,803 --> 00:28:48,403
‎để người ta nghĩ ra
‎thần thoại về Quetzalcoatl.

419
00:28:48,963 --> 00:28:50,763
‎Nhưng thế là bỏ qua vấn đề.

420
00:28:50,843 --> 00:28:54,003
‎Truyền thống này chắc chắn
‎còn cổ xưa hơn cả đền thờ.

421
00:28:54,083 --> 00:28:56,043
‎Xưa hơn bao nhiêu thì không ai biết.

422
00:28:56,123 --> 00:29:00,243
‎Nhưng có một giai đoạn tiền sử
‎khớp hoàn hảo với mô tả đó.

423
00:29:02,163 --> 00:29:06,683
‎Các nhà địa chất xác nhận đã có
‎tận thế cổ đại dưới hình thức nào đó.

424
00:29:07,523 --> 00:29:10,123
‎Một thời đại tai biến và lụt lội

425
00:29:10,203 --> 00:29:14,683
‎đã có tác động lớn ở đây
‎cũng như gần hết khắp nơi trên thế giới…

426
00:29:16,883 --> 00:29:22,803
‎và thời điểm là khoảng cuối Kỷ Băng hà,
‎tầm 12.800 năm trước.

427
00:29:23,643 --> 00:29:28,523
‎Có thể nào chuyện Quetzalcoatl xuất hiện
‎có từ tận thời đó?

428
00:29:34,603 --> 00:29:38,483
‎Tôi không chất vấn
‎về niên đại của cấu trúc này.

429
00:29:38,563 --> 00:29:42,963
‎Cái ta có ở đây là nó kể lại
‎một câu chuyện cổ xưa hơn rất nhiều.

430
00:29:43,763 --> 00:29:46,083
‎Nên có lẽ, đáng buồn là,
‎cái mà khảo cổ học thiếu

431
00:29:46,163 --> 00:29:47,603
‎là khảo cổ về ý niệm.

432
00:29:47,683 --> 00:29:51,323
‎Có lẽ họ quá tập trung
‎vào niên đại của công trình nào đó

433
00:29:51,403 --> 00:29:53,403
‎và không quan tâm các ý niệm nó thể hiện.

434
00:29:53,483 --> 00:29:54,323
‎Phải.

435
00:29:56,763 --> 00:29:58,203
‎Nếu ta sẵn sàng nhìn lại

436
00:29:58,283 --> 00:30:01,683
‎vượt quá những gì mà khảo cổ học đặt ra,

437
00:30:01,763 --> 00:30:04,523
‎thì các thần thoại bỗng hợp lý,

438
00:30:04,603 --> 00:30:07,283
‎không phải chỉ là
‎thuật lại các sự kiện tưởng tượng,

439
00:30:07,363 --> 00:30:10,283
‎mà là ghi chép có thật
‎về quá khứ bị lãng quên.

440
00:30:14,443 --> 00:30:17,923
‎Các nhà khảo cổ bác bỏ
‎bất kỳ đề xuất nào như thế,

441
00:30:19,763 --> 00:30:21,923
‎nhưng tôi thấy không thể nào làm ngơ

442
00:30:22,003 --> 00:30:25,883
‎về mức độ phổ biến của
‎các thần thoại về anh hùng khai hóa này.

443
00:30:27,443 --> 00:30:29,843
‎Có lúc là thần, có lúc là con người,

444
00:30:31,043 --> 00:30:33,883
‎xuất hiện trong thời hỗn loạn
‎sau đại tai biến.

445
00:30:35,603 --> 00:30:37,283
‎Họ dạy kỹ năng trồng trọt,

446
00:30:37,363 --> 00:30:40,843
‎kiến trúc, kỹ thuật và thiên văn
‎cho những người sống sót.

447
00:30:42,603 --> 00:30:43,523
‎Tôi tin rằng

448
00:30:43,603 --> 00:30:47,403
‎trong các chuyện đó,
‎có những dấu vết về nền văn minh đã mất.

449
00:30:49,043 --> 00:30:54,483
‎Vậy nền văn minh đã mất này nằm ở đâu
‎trước khi bị đại biến cố hủy diệt?

450
00:30:55,523 --> 00:30:59,403
‎Có nhiều khả năng
‎chưa hề được cân nhắc nghiêm túc.

451
00:30:59,483 --> 00:31:02,803
‎Bởi vì, như ta đã thấy,
‎vào thời đỉnh cao của Kỷ Băng hà,

452
00:31:03,803 --> 00:31:05,563
‎Trái Đất trông rất khác.

453
00:31:05,643 --> 00:31:06,483
‎THỀM SUNDA - VỊNH BENGAL - ẤN ĐỘ DƯƠNG

454
00:31:07,123 --> 00:31:10,643
‎Nhưng các manh mối đi sâu hơn
‎đang chờ ta trên khắp thế giới.

455
00:31:11,683 --> 00:31:14,003
‎Ở đó, cũng như ở Cholula,

456
00:31:14,083 --> 00:31:17,163
‎có hàng chục ngôi đền vĩ đại
‎được người ta tin

457
00:31:17,243 --> 00:31:19,003
‎là tác phẩm của người khổng lồ,

458
00:31:20,243 --> 00:31:26,163
‎nằm trên những hòn đảo mà trước đây
‎không phải là đảo, ngay tại Địa Trung Hải.

459
00:31:26,243 --> 00:31:28,923
‎Và đó là đích đến tiếp theo của tôi,

460
00:31:29,003 --> 00:31:31,483
‎một câu đố khổng lồ trên đá.

461
00:31:32,323 --> 00:31:35,283
‎Những khối cự thạch ở Malta.

462
00:32:01,643 --> 00:32:06,643
‎Biên dịch: Ka Nguyen