1
00:00:06,083 --> 00:00:08,963
BİR NETFLIX DİZİSİ

2
00:00:14,083 --> 00:00:17,803
Buzul Çağı'nda gelişmiş bir uygarlığın

3
00:00:17,883 --> 00:00:22,163
var olduğunu kabul etmemizi öneriyorum.

4
00:00:23,003 --> 00:00:25,683
"Onlar Ay'a uçtular" demiyorum.

5
00:00:29,883 --> 00:00:33,963
Sadece bilimsel bilgi birikimi bakımından
çok daha ileri olduklarını

6
00:00:34,043 --> 00:00:35,843
söylüyorum.

7
00:00:38,123 --> 00:00:40,963
Dünya'yı ve evreni, bize öğretilenden

8
00:00:41,043 --> 00:00:42,603
çok daha fazla biliyorlardı.

9
00:00:44,843 --> 00:00:48,083
Ayrıca harika mühendislik başarılarına
imza atabildiler,

10
00:00:49,363 --> 00:00:52,763
tıpkı şimdi gittiğim
Türkiye'deki Kapadokya bölgesi gibi.

11
00:00:54,443 --> 00:00:58,483
Yerin derinlerinde antik bir sığınak var.

12
00:01:02,083 --> 00:01:06,483
Yalnızca birkaç kişiye göre değil,
binlerce kişiye göre yapılmış.

13
00:01:08,243 --> 00:01:11,883
Ana akım tarihçiler uzun süredir
buranın amacını tartışıyorlar

14
00:01:11,963 --> 00:01:14,523
ama bence burası benim aramakta olduğum

15
00:01:14,603 --> 00:01:19,843
tarihten silinmiş ileri uygarlığın
nasıl kaybolduğunu açıklayabilir.

16
00:01:21,163 --> 00:01:24,203
İşte bu Derinkuyu'nun hikâyesi.

17
00:01:34,203 --> 00:01:39,403
ÖLÜMCÜL BİR KIŞ

18
00:01:42,723 --> 00:01:47,003
Türkiye'de Kapadokya adıyla bilinen
bölgeye geldim.

19
00:01:49,603 --> 00:01:55,923
Kasten gömülmüş
ve Buzul Çağı'nın bitimindeki…

20
00:01:56,003 --> 00:01:57,283
GÖBEKLİ TEPE
TÜRKİYE

21
00:01:57,363 --> 00:01:59,523
…büyük felaketleri hatırlatan

22
00:02:01,083 --> 00:02:05,763
Göbekli Tepe'deki gizemli oval yapıların
yaklaşık 386 km kuzeybatısında.

23
00:02:09,483 --> 00:02:13,643
Bu bölgenin peyzajı, milyonlarca yıl önce

24
00:02:13,723 --> 00:02:20,363
bir dizi volkanik patlamanın
ardında bıraktığı kül tabakalarının

25
00:02:20,443 --> 00:02:25,203
bin yıllık dönemde tüf denilen
yumuşak bir taşa dönüşmesiyle oluştu.

26
00:02:26,963 --> 00:02:29,763
Doğa olaylarıyla
kolayca şekillenen bu taş,

27
00:02:29,843 --> 00:02:32,803
yerlilerinin "peri bacası" dediği
yapıları oluşturdu.

28
00:02:33,923 --> 00:02:37,243
Ama bu yumuşak kayanın derinliklerinde

29
00:02:37,323 --> 00:02:41,083
insanlığın giriştiği en dikkate değer

30
00:02:41,163 --> 00:02:46,203
ve büyük ölçekli projelerden birinin
inşası yapılabildi.

31
00:02:47,283 --> 00:02:49,403
Buranın birkaç kilometre ilerisinde,

32
00:02:49,483 --> 00:02:54,483
binlerce yıl önce yaratılmış
bu gizemli ve saklı şehir ortaya çıktı.

33
00:02:54,563 --> 00:02:57,883
Burası henüz kimliği belirlenememiş
bir uygarlığın eseri

34
00:02:57,963 --> 00:03:00,563
ve korku içinde burayı yaptıkları ortada.

35
00:03:00,643 --> 00:03:03,803
O zaman şunu soralım, neden korkmuşlardı?

36
00:03:14,563 --> 00:03:18,203
En yakınındaki Derinkuyu ilçesi
gayet sıradan gözüküyor.

37
00:03:20,843 --> 00:03:26,363
Ama 1963'te bir evi restore eden mimarlar,
zemini delip geçtiklerinde

38
00:03:27,963 --> 00:03:33,923
unutulmuş bir dünyaya açılan
derin bir tünel keşfettiler.

39
00:03:35,403 --> 00:03:39,403
Bu küçük ilçenin
tozlu caddelerinde yürürken

40
00:03:39,883 --> 00:03:43,283
ayağımın altındaki ana kayaca oyulmuş
antik, muazzam

41
00:03:43,883 --> 00:03:47,643
ve gizemli bir yer altı yapısı
olduğuna inanmak çok zor.

42
00:03:50,883 --> 00:03:54,243
Klostrofobikseniz sizi uyarmış olayım.

43
00:03:57,003 --> 00:03:58,763
Şimdi yer altına gidiyoruz.

44
00:04:06,083 --> 00:04:09,123
Burası Derinkuyu'nun yer altı şehri.

45
00:04:09,203 --> 00:04:12,683
DERİNKUYU

46
00:04:12,763 --> 00:04:15,603
Yerin 85 metre derinine inen

47
00:04:15,683 --> 00:04:19,083
taştan bir dizi tünel ve oda var.

48
00:04:21,322 --> 00:04:24,083
Oda ve tünellerle dolu
18 katmanı oluşturuyor.

49
00:04:26,882 --> 00:04:31,363
Tüm bu yerleşim yeri,
el baltasıyla kayadan yontulmuş.

50
00:04:32,723 --> 00:04:34,883
Ara sıra büyük ve geniş alanlara açılan

51
00:04:34,963 --> 00:04:38,003
kafa karıştırıcı bir labirent.

52
00:04:39,123 --> 00:04:44,243
Bu yerin büyüklüğünü
içindeyken algılayabilmek imkânsız.

53
00:04:45,723 --> 00:04:48,483
Ama yer altı şehrinin
çoğu haritalandırıldı

54
00:04:50,043 --> 00:04:52,963
ve boşluklardaki kayaları kaldırınca

55
00:04:53,763 --> 00:04:55,883
şehrin bir kesitini görebiliyoruz.

56
00:04:57,243 --> 00:04:59,043
Gerçekten çok etkileyici.

57
00:05:02,643 --> 00:05:09,163
Yer altı mağaraları ve tünelleri olan,
dört kilometrekarelik bir alana yayılmış

58
00:05:09,243 --> 00:05:12,723
insan boyutunda inşa edilmiş
bir karınca çiftliği.

59
00:05:14,203 --> 00:05:20,043
İyi havalandırılabilmesi için
Derinkuyu'nun 15.000 hava kanalı var,

60
00:05:20,123 --> 00:05:22,403
bunlar üst katmanları yüzeye bağlıyor.

61
00:05:25,243 --> 00:05:27,803
Ayrıca 50'den fazla dikey şaft var.

62
00:05:27,883 --> 00:05:32,763
Bazıları yüzeyin 85 metre altındaki
su tablasına ulaşıyorlar.

63
00:05:36,323 --> 00:05:38,363
Bu yerin adı da buradan geliyor.

64
00:05:38,443 --> 00:05:41,163
Derinkuyu adını
derindeki bu kuyudan alıyor.

65
00:05:45,083 --> 00:05:48,523
Yaratıcılığı ve mimari inceliğiyle

66
00:05:48,603 --> 00:05:53,683
göz kamaştıran Derinkuyu'da
20.000 kişinin barınabileceği hesaplandı.

67
00:05:54,363 --> 00:05:55,603
Ama hâlâ sorularımız var.

68
00:05:56,283 --> 00:05:59,563
Bu insanlar kimlerdi?
Ne zaman ve niye burayı yaptılar?

69
00:06:02,643 --> 00:06:04,403
Tam olarak bilmek çok zor

70
00:06:05,123 --> 00:06:09,883
çünkü Derinkuyu nesiller boyunca
basıp geçilmiş bir suç mahalli gibi.

71
00:06:11,403 --> 00:06:13,243
TÜRKİYE
SURİYE

72
00:06:13,323 --> 00:06:15,683
Türkiye'nin bu kısmından çok kültür geçti.

73
00:06:15,763 --> 00:06:16,963
KAPADOKYA

74
00:06:17,043 --> 00:06:21,283
Yüzyıllar boyunca Kapadokya
stratejik bir öneme sahipti.

75
00:06:21,363 --> 00:06:22,363
NEVŞEHİR
DERİNKUYU

76
00:06:22,443 --> 00:06:26,963
Büyük İskender zamanlarında da
Asya'yı Avrupa'ya bağlayan

77
00:06:27,603 --> 00:06:29,923
efsanevi İpek Yolu'nun üzerindeydi.

78
00:06:30,003 --> 00:06:30,843
İPEK YOLU

79
00:06:32,323 --> 00:06:34,523
Türk akademisyen Sevim Tunçdemir,

80
00:06:34,603 --> 00:06:38,483
Derinkuyu tünelleri
ve çeşitli sakinleriyle ilgili bir uzman.

81
00:06:39,003 --> 00:06:39,923
SEVİM TUNÇDEMİR
MÜZE MÜDÜRÜ

82
00:07:01,403 --> 00:07:02,243
M.S. 1400

83
00:07:04,843 --> 00:07:06,803
Tüneller ilk keşfedildiğinde

84
00:07:06,883 --> 00:07:10,483
arkeologlar ilk Hristiyanlara ait
eserler bulmuş

85
00:07:12,043 --> 00:07:15,243
ve en derin katmanlarında da
kiliselere benzer

86
00:07:15,323 --> 00:07:18,243
tonozlu tavanları olan
gizli toplantı odaları varmış.

87
00:07:19,843 --> 00:07:21,403
Günümüzde

88
00:07:21,483 --> 00:07:24,123
pek çok tarihçinin savunduğu
ilk teoriye göre,

89
00:07:24,723 --> 00:07:26,723
Derinkuyu'nun altındaki tüneller

90
00:07:26,803 --> 00:07:30,243
M.S. yedinci yüzyılda
Arapların akıncılarından saklanan…

91
00:07:30,323 --> 00:07:32,163
M.S. 650

92
00:07:32,243 --> 00:07:34,963
…Hristiyanlar tarafından yapılmış.

93
00:07:36,483 --> 00:07:38,963
Bu hikâye
Batılı turistlerin hoşuna gidiyor.

94
00:07:39,923 --> 00:07:42,243
Ama tamamen yanlış.

95
00:07:45,203 --> 00:07:49,323
Sonradan yapılan kazılarda,
M.Ö. sekizinci yüzyılda

96
00:07:49,403 --> 00:07:52,043
bu yer altı şehrinin
kullanıldığı keşfedildi.

97
00:07:52,123 --> 00:07:52,963
M.Ö. 750

98
00:07:53,043 --> 00:07:55,763
Yani, Hristiyanlar gelmeden
yüzlerce yıl önce.

99
00:07:57,883 --> 00:08:01,803
Dünya'daki arkeolojik alanlarda
sürekli olarak buna rastlıyoruz.

100
00:08:01,883 --> 00:08:06,283
Arkeologların verdiği bilgilere
çok önem veriliyor

101
00:08:06,363 --> 00:08:09,043
ama bu güven hep boşa çıkıyor.

102
00:08:09,803 --> 00:08:11,083
Gerçeklerle uyuşmuyor.

103
00:08:11,163 --> 00:08:14,683
Yanlış olduğu kazılarla kanıtlanıyor
ama bir şey değişmiyor.

104
00:08:15,243 --> 00:08:18,643
Gözünüze sokulan bilgiye güvenmeyin.
Kendiniz araştırın.

105
00:08:18,723 --> 00:08:21,243
Sözde uzmanlara bel bağlamayın.

106
00:08:25,123 --> 00:08:28,443
Yüzyıllar içerisinde bu tünelleri
pek çok kültür kullandı

107
00:08:29,523 --> 00:08:33,323
ama ben bu etkileyici projeyi
kimin başlattığını bilmek istiyorum.

108
00:08:34,483 --> 00:08:36,403
Ne kadar süre önce başladı?

109
00:08:38,443 --> 00:08:43,722
Tarihçi Hüsam Süleymangil
bu alanı onlarca yıldır araştırıyor

110
00:08:43,803 --> 00:08:46,443
ve gizemli kökenini çözmeye çalışıyor.

111
00:08:47,763 --> 00:08:53,763
Derinkuyu ve incelikli mimarisi
beni hayrete düşürüyor.

112
00:08:53,843 --> 00:08:57,723
Sizce bu proje ne zaman başlamış?

113
00:08:57,803 --> 00:08:59,723
Bununla ilgili farklı teoriler var.

114
00:08:59,803 --> 00:09:00,643
HÜSAM SÜLEYMANGİL
TARİHÇİ

115
00:09:00,723 --> 00:09:02,803
Hiçbiri bilimsel açıdan kanıtlanmadı.

116
00:09:02,883 --> 00:09:03,723
Peki.

117
00:09:03,803 --> 00:09:05,843
Hiçbir yazılı bilgi bulamadılar.

118
00:09:05,923 --> 00:09:09,963
Karbon tarih için
organik materyal bulamadılar.

119
00:09:10,043 --> 00:09:11,523
Herhangi bir tarih var mı?

120
00:09:11,603 --> 00:09:13,803
Bildiğim kadarıyla
hiçbir karbon tarih yok.

121
00:09:13,883 --> 00:09:14,723
Çok sıra dışı.

122
00:09:14,803 --> 00:09:17,283
O yüzden tarih hâlâ gizemini koruyor.

123
00:09:21,443 --> 00:09:23,443
Benim kendi teorilerim var

124
00:09:23,523 --> 00:09:25,203
ama Hüsam, burayı kullanabilecek

125
00:09:25,283 --> 00:09:29,043
bilinen en eski kültüre göre
bir tarih öne sürüyor.

126
00:09:29,843 --> 00:09:32,083
Bence en mantıklı teori,

127
00:09:32,163 --> 00:09:35,403
M.Ö. sekizinci yüzyıl civarı.

128
00:09:37,243 --> 00:09:39,203
O sırada Dünya'nın bu kısmında

129
00:09:39,283 --> 00:09:42,323
Frigler denilen halk yaşıyordu.

130
00:09:43,443 --> 00:09:47,083
Frigler, Asurlular adlı imparatorluğun
tehdidi altındaydı.

131
00:09:49,043 --> 00:09:53,003
Güneydoğudan büyük bir Asurlu ordusunun
geldiğini biliyoruz.

132
00:09:55,283 --> 00:09:59,163
Frigler, işgalci orduya karşı
büyük bir korku duymuşlardır.

133
00:10:02,203 --> 00:10:05,283
Asurlular tutsaklarının derilerini yüzer,

134
00:10:05,843 --> 00:10:09,683
onları kazığa oturtur
ve çocukları diri diri yakarlardı.

135
00:10:12,843 --> 00:10:14,363
Bulunan belgelere göre,

136
00:10:14,443 --> 00:10:18,043
Asurlu istilacılar
vadiye çatışmak için geldiklerinde

137
00:10:18,683 --> 00:10:22,323
savunmacıların yenilikçi taktiklerinden
dolayı şaşırmışlar.

138
00:10:27,963 --> 00:10:31,283
Frigler, Asur ordusuna karşı

139
00:10:31,363 --> 00:10:32,883
gerilla savaşına girip

140
00:10:32,963 --> 00:10:35,483
en beklemedikleri yerlerden saldırdılar.

141
00:10:35,563 --> 00:10:37,043
Ordu onların peşine düşünce

142
00:10:37,123 --> 00:10:39,723
bu sığınakları kullandılar.

143
00:10:42,643 --> 00:10:45,443
Bu, gerilla savaşında
geleneksel bir stratejidir.

144
00:10:47,883 --> 00:10:51,363
Güney Vietnam'da da Viet Cong
buna benzer tüneller kazmıştı.

145
00:10:52,723 --> 00:10:54,923
Afgan isyancılar da

146
00:10:55,443 --> 00:10:59,243
Sovyet ve Amerikalı işgal kuvvetlerinden
saklanmak için bunu yaptı.

147
00:11:01,963 --> 00:11:03,523
Bu kompleksin

148
00:11:03,603 --> 00:11:07,443
en zekice niteliklerinden biri de
Friglerin bu tünelleri

149
00:11:08,123 --> 00:11:11,963
askerî üs amacıyla kazdığı
teorisini destekliyor.

150
00:11:14,123 --> 00:11:17,563
Yuvarlanarak geçitleri kapatabilen

151
00:11:17,643 --> 00:11:19,163
devasa taş diskler.

152
00:11:22,203 --> 00:11:26,003
Bu yuvarlanan kapıların çapı
1,5 metreye ve ağırlığı

153
00:11:26,683 --> 00:11:28,243
yarım tona çıkabiliyor.

154
00:11:32,523 --> 00:11:35,603
Diskin iç yüzeyinde bir delik var.

155
00:11:36,563 --> 00:11:41,443
Tutacak olarak daha küçük bir taş ile
kapı yuvarlanıp kapatılabiliyor,

156
00:11:42,403 --> 00:11:46,083
böylece diğer taraftakilere
düz ve sağlam bir bariyer çekiliyor.

157
00:11:54,603 --> 00:11:58,403
Ama bu incelikli kapıları
gerçekten Frigler mi yaptı

158
00:11:59,683 --> 00:12:01,603
yoksa onlar hazır hâlde mi buldu?

159
00:12:03,563 --> 00:12:05,923
Kapılar da peri bacalarını oluşturan

160
00:12:06,003 --> 00:12:07,683
sıkıştırılmış külden oyulmuş.

161
00:12:11,643 --> 00:12:16,763
İlk başta birinin tüm bunları kazmasına
imkân tanıyan aynı yumuşak kaya.

162
00:12:18,923 --> 00:12:22,763
Bunların katmanları ayıran
kapanabilir kapılar olduğu kesin.

163
00:12:22,843 --> 00:12:26,403
Yerlerine oturtabilmek için
sofistike bir mühendislik gerekir.

164
00:12:26,483 --> 00:12:28,123
Ama taş yumuşak,

165
00:12:28,203 --> 00:12:31,203
saldırganlar kafaya koysalar
balyoz ve keskilerle

166
00:12:31,283 --> 00:12:33,163
kolaylıkla geçebilirdi

167
00:12:33,243 --> 00:12:37,443
ve tüm bu megalitlerin yapımına
harcanan emek de boşa giderdi.

168
00:12:37,523 --> 00:12:41,523
İnsan saldırganlara karşı yapıldığından
şüphe duymaya başladım.

169
00:12:44,283 --> 00:12:48,123
Bence bunlar savunma amaçlı
sur duvarından ziyade

170
00:12:48,203 --> 00:12:51,643
bölümler arasında yangınların yayılmaması
veya gizlilik için

171
00:12:53,243 --> 00:12:55,243
başvurulan zekice bir yöntem gibi.

172
00:12:57,603 --> 00:13:02,123
Burası ilk başta
askerî bir üs olarak yapılmışsa bile

173
00:13:02,203 --> 00:13:04,043
niye buraya yapılsın?

174
00:13:06,043 --> 00:13:07,883
Burada savunacak bir şey yoktu.

175
00:13:21,563 --> 00:13:26,123
Bu yerlerin, insanların işgalci ordulardan
saklanmak için kullanıldığı fikri

176
00:13:26,203 --> 00:13:27,883
bana mantıklı gelmiyor.

177
00:13:27,963 --> 00:13:30,603
İşgalci bir ordu bölgenize gelirse

178
00:13:30,683 --> 00:13:33,443
o bölgeyi almak ve ele geçirmek ister.

179
00:13:33,523 --> 00:13:37,323
Girişleri kapatmaları ve açlıktan ölmenizi
beklemeleri yeterli olur.

180
00:13:38,203 --> 00:13:41,203
O yüzden bu fikir mantıklı gelmiyor.

181
00:13:42,323 --> 00:13:45,563
Bence akademisyenler
burada bulduğumuz en eski tarih

182
00:13:45,643 --> 00:13:47,603
M.Ö. sekizinci yüzyıl diye

183
00:13:47,683 --> 00:13:50,843
bunu kesin olarak kabul etmekte hatalılar.

184
00:13:50,923 --> 00:13:51,883
Evet.

185
00:13:51,963 --> 00:13:54,843
Bu yapı o tarihte mi yapıldı, bilmiyoruz.

186
00:13:54,923 --> 00:13:56,843
Belki de zaten yapılmıştı.

187
00:13:56,923 --> 00:13:58,723
Olabilir, hâlâ gizemini koruyor.

188
00:13:58,803 --> 00:14:00,803
-Sadece en mantıklı teori bu.
-Evet.

189
00:14:00,883 --> 00:14:02,723
En doğru teori değil.

190
00:14:07,643 --> 00:14:09,563
Bu yer altı şehrinin tarihi,

191
00:14:09,643 --> 00:14:13,523
arkeolojik tarih bakımından
oldukça güvensiz.

192
00:14:15,363 --> 00:14:19,523
Tüm tarihler, yapının farklı dönemlerde
yapılmış kısımlarından geliyor.

193
00:14:19,603 --> 00:14:21,763
Bir evde yaşıyor olmam, ben taşınmadan

194
00:14:21,843 --> 00:14:24,163
hemen önce inşa edildiği anlamına gelmez.

195
00:14:32,363 --> 00:14:36,563
O yüzden bu tünellerin
resmî tarihini sorgulamadan edemiyorum.

196
00:14:37,723 --> 00:14:39,163
Kabul edilen teorinin

197
00:14:39,963 --> 00:14:43,363
ileri sürdüğü tarihten
çok daha eski olabilir mi?

198
00:14:45,363 --> 00:14:50,443
Burayı yapmalarının amacı,
işgalci bir ordudan saklanmak değil de

199
00:14:51,963 --> 00:14:53,963
başka bir şeyden saklanmak olabilir mi?

200
00:14:56,323 --> 00:15:00,363
Yüzeye yakın en eski katmanlarda,
odalar savunmadan ziyade

201
00:15:00,443 --> 00:15:03,283
günlük yaşama göre tasarlanmış gibi

202
00:15:03,363 --> 00:15:04,643
gözüküyor.

203
00:15:30,683 --> 00:15:34,043
Yemek yapmak için
kullanılmış bölmeler var.

204
00:15:34,123 --> 00:15:36,763
Küçük bacalar yaptıklarını da biliyoruz.

205
00:15:37,803 --> 00:15:41,243
Giriş katlarında ahır olarak adlandırılmış
bazı odalar var.

206
00:15:41,883 --> 00:15:45,563
Hayvanlar bu insanların
en değerli varlıklarıymış.

207
00:15:48,643 --> 00:15:51,683
Bir alanın antik bir şaraphane
olduğu anlaşıldı.

208
00:15:52,363 --> 00:15:53,803
Burada üzüm ezmişler.

209
00:15:55,883 --> 00:15:58,723
Tüneller gerçekten
harika bir şarap mahzeni olur.

210
00:15:59,643 --> 00:16:01,523
Yüzey ister sıcak

211
00:16:01,603 --> 00:16:04,883
ister soğuk olsun,
burası hep kararında kalıyor.

212
00:16:06,203 --> 00:16:08,603
Yiyecekler burada
daha uzun süre taze kalır.

213
00:16:10,963 --> 00:16:16,723
Derinkuyu'nun büyük bir nüfus tarafından
kullanılmak üzere yapıldığı açık.

214
00:16:17,643 --> 00:16:18,843
Bir yer altı sığınağı.

215
00:16:21,643 --> 00:16:22,763
CHEYENNE DAĞI KOMPLEKSİ
ABD

216
00:16:22,843 --> 00:16:24,563
İnsanların yaptıkları

217
00:16:24,643 --> 00:16:28,483
büyük yer altı alanlarına dair
modern örnekleri düşünün.

218
00:16:29,283 --> 00:16:31,643
Colorado'daki Cheyenne Dağı Kompleksi.

219
00:16:33,163 --> 00:16:34,443
DIXIA CHENG
ÇİN

220
00:16:34,523 --> 00:16:38,283
Pekin'in altında kazılmış
Dixia Cheng tünel ağı.

221
00:16:38,843 --> 00:16:40,163
BAŞKANLIK ACİL DURUM OPERASYON MERKEZİ
ABD

222
00:16:40,243 --> 00:16:43,563
Beyaz Saray'ın altındaki
Başkanlık Acil Durum Operasyon Merkezi.

223
00:16:45,123 --> 00:16:48,643
Bunların hiçbiri
işgalci ordulara karşı yapılmadı.

224
00:16:49,963 --> 00:16:52,163
Yukarıdan bir tehdit olması hâlinde

225
00:16:52,243 --> 00:16:55,843
sığınma yeri olarak
kullanılmak üzere yapıldılar.

226
00:16:58,043 --> 00:17:00,843
Bence Derinkuyu'daki amacı da…

227
00:17:04,083 --> 00:17:05,323
…tam olarak bu.

228
00:17:07,803 --> 00:17:11,362
Aynı zamanda bu sığınağın
arkeologların düşündüğünden

229
00:17:11,443 --> 00:17:13,963
çok daha önce yapıldığına inanıyorum.

230
00:17:15,642 --> 00:17:17,443
Derinkuyu'nun

231
00:17:17,523 --> 00:17:20,803
son Buzul Çağı'na dayandığına dair
buluntular var.

232
00:17:25,362 --> 00:17:29,402
Derinkuyu'nun duvarlarına
el baltasıyla yapılmış

233
00:17:29,483 --> 00:17:31,083
işaretler.

234
00:17:32,803 --> 00:17:35,163
Derinkuyu'nun 1,6 km uzağında

235
00:17:35,243 --> 00:17:38,723
antik bir nehir yatağını araştıran
Türk arkeologlar,

236
00:17:38,803 --> 00:17:41,603
son Buzul Çağı'nın bitimindeki

237
00:17:42,203 --> 00:17:46,643
M.Ö. 9500'e dayanan el baltaları

238
00:17:47,843 --> 00:17:49,443
ve taş aletler buldular.

239
00:17:50,243 --> 00:17:51,563
Derinkuyu'nun

240
00:17:51,643 --> 00:17:55,603
yüzeye yakın en eski odalarını
şekillendiren aynı tip aletlerden.

241
00:17:58,123 --> 00:17:59,163
KARAHAN TEPE
TÜRKİYE

242
00:17:59,243 --> 00:18:02,963
Buranın 483 km uzağında bulunan
Karahan Tepe'deki

243
00:18:03,043 --> 00:18:05,363
yarısı yer altında olan odayı hatırlayın.

244
00:18:06,083 --> 00:18:08,123
Sütunları, Kapadokya'daki

245
00:18:08,203 --> 00:18:11,363
doğal peri bacası oluşumlarına
çok benziyor.

246
00:18:14,203 --> 00:18:15,483
Bu odanın

247
00:18:15,563 --> 00:18:18,843
son Buzul Çağı'nın bitiminde
oyulduğuna itiraz edilmiyorsa

248
00:18:20,803 --> 00:18:22,443
Derinkuyu'nun da aynı dönemde

249
00:18:22,523 --> 00:18:24,963
yapılmaması için hiçbir neden yok.

250
00:18:30,003 --> 00:18:33,123
Derinkuyu'daki derinlik
ve incelik açığa çıkarken,

251
00:18:33,203 --> 00:18:37,443
bu girişimin
ne kadar büyük ölçekli olduğunu

252
00:18:38,603 --> 00:18:43,083
ve ilk başta yaparken harcanan emeği
görmezden gelmek çok zor.

253
00:18:45,643 --> 00:18:48,843
Bu mühendislik başarısını
daha da harika kılan şey,

254
00:18:49,563 --> 00:18:53,123
bunun Kapadokya'daki
tek yer altı şehri olmaması.

255
00:18:58,243 --> 00:19:01,083
2013'te inşaat işçileri,

256
00:19:01,163 --> 00:19:03,443
27 km uzaklıktaki Nevşehir'de

257
00:19:05,403 --> 00:19:07,043
bir dizi tünel daha buldu.

258
00:19:08,083 --> 00:19:11,923
Buldukları yer altı şehri,
Derinkuyu'dakinden bile büyüktü.

259
00:19:14,843 --> 00:19:17,883
O zamandan beri
başka yer altı şehirleri de keşfedildi.

260
00:19:19,563 --> 00:19:21,003
TÜRKİYE
SURİYE

261
00:19:21,083 --> 00:19:23,763
Hatta çok şaşırtıcıdır ki Kapadokya'da…

262
00:19:23,843 --> 00:19:24,683
KAPADOKYA
DERİNKUYU

263
00:19:24,763 --> 00:19:28,923
…arkeologlar buna benzer
36 yer altı şehri buldu.

264
00:19:32,603 --> 00:19:35,123
Sadece iki katmanlıları da dâhil edersek

265
00:19:35,643 --> 00:19:37,803
bu sayı 200'e çıkıyor.

266
00:19:43,243 --> 00:19:47,203
Derinkuyu'nun sekiz kilometre uzağındaki
yer altı şehrinde

267
00:19:47,283 --> 00:19:49,443
inanılmaz bir sır saklı.

268
00:19:51,283 --> 00:19:54,043
Kaymaklı'daki tüneller, Derinkuyu'dan

269
00:19:54,123 --> 00:19:56,883
daha büyük bir alanda
sekiz kat derine iniyor.

270
00:19:58,963 --> 00:20:02,683
Duvarlara oyulan saklama odalarının
sayısına bakarsak

271
00:20:02,763 --> 00:20:08,243
arkeologlar bu sığınağın
3500 kişilik olabileceğini düşünüyor.

272
00:20:12,643 --> 00:20:18,363
Ama Kaymaklı'nın en şaşırtıcı özelliği
üçüncü katmanında bulunuyor.

273
00:20:22,963 --> 00:20:26,363
Çok uzaklara doğru giden
bir yer altı tüneli.

274
00:20:32,243 --> 00:20:33,883
Günümüzde geçilemiyor

275
00:20:33,963 --> 00:20:39,043
ama bu kapalı tünelin Kaymaklı'yı
Derinkuyu'ya bağladığı iddia ediliyor.

276
00:20:41,323 --> 00:20:43,883
Yaklaşık sekiz kilometrelik düz bir geçiş.

277
00:20:48,843 --> 00:20:51,323
Hatta arkeologlar, Kapadokya'daki

278
00:20:51,403 --> 00:20:55,443
altı yer altı kompleksinin daha

279
00:20:55,523 --> 00:20:59,083
benzer geçitlerle
birbirlerine bağlandıklarını doğruladılar.

280
00:21:00,803 --> 00:21:03,963
Bana kalırsa, bu her şeyi değiştiriyor.

281
00:21:05,243 --> 00:21:09,603
Yer altındaki bu labirentler
münferit, bireysel sığınaklar değil.

282
00:21:09,683 --> 00:21:12,763
Bu bölgeye dağılmış
onlarca benzer alanı içeren

283
00:21:12,843 --> 00:21:16,603
muazzam ve geniş çapta
bir projenin parçası.

284
00:21:16,683 --> 00:21:17,603
KAPADOKYA

285
00:21:17,683 --> 00:21:21,443
Bir kültür yalnızca
önemli bir gerekçesi varsa buna kalkışır.

286
00:21:23,803 --> 00:21:27,083
Ne tür bir tehdit, muhtemelen

287
00:21:27,163 --> 00:21:30,283
yüz binlerce kişiden oluşan bir halkı

288
00:21:30,363 --> 00:21:35,243
yer altında yeni bir yaşam
kurmaya zorlayacak kadar yıkıcı olabilir?

289
00:21:36,243 --> 00:21:39,283
Bu yerlerin neden yapıldığına dair,

290
00:21:39,363 --> 00:21:43,163
işgalci ordulardan saklanmaktan
daha mantıklı bir açıklama olmalı.

291
00:21:46,203 --> 00:21:50,203
Bunun cevabı bölgenin en eski
mitlerinden birinde saklı olabilir.

292
00:21:51,363 --> 00:21:55,683
Binlerce yıl öncesindeki
Zerdüştlere uzanan bir mitte.

293
00:21:59,043 --> 00:22:02,643
İşte Kapadokya'nın meşhur semazenleri.

294
00:22:07,323 --> 00:22:10,403
Sufizm denilen bir inanışın
sadık müritleri.

295
00:22:14,763 --> 00:22:18,363
Eski Zerdüştlük kültürünün
az sayıdaki temsilcilerinden biri.

296
00:22:20,843 --> 00:22:25,243
Eski Pers peygamberi Zerdüşt,

297
00:22:25,323 --> 00:22:28,643
ilk olduğu iddia edilen dini kurdu.

298
00:22:32,123 --> 00:22:37,043
Kutsal metinleri, tıpkı Derinkuyu gibi
bir yer altı şehrine atıfta bulunarak

299
00:22:37,123 --> 00:22:41,323
tam olarak neden ve kimler tarafından
yapıldığını bize anlatıyor.

300
00:22:41,843 --> 00:22:46,683
Zerdüşt, medeniyetin kurucusu
ve ilk kral olarak Yima adında

301
00:22:46,763 --> 00:22:48,123
bir adamdan bahseder.

302
00:22:54,043 --> 00:22:57,043
Bir gün Yima nehir kenarındayken,

303
00:22:57,123 --> 00:23:01,763
yüce tanrı Ahura Mazda
onu bir felaketle ilgili uyarmaya gelir.

304
00:23:02,843 --> 00:23:06,123
Tufan değil, ölümcül bir kış felaketi.

305
00:23:07,363 --> 00:23:12,203
Yima'ya vara adında büyük bir
yer altı sığınağı yapmasını söyler.

306
00:23:14,083 --> 00:23:17,963
Buraya erkekleri, kadınları
ve her türden iki hayvanı

307
00:23:18,043 --> 00:23:19,323
getirmesini söyler.

308
00:23:20,363 --> 00:23:23,643
Yima her ağacın ve meyvenin
tohumunu saklayarak

309
00:23:23,723 --> 00:23:27,883
öldürücü kış geçene kadar bitmeyecek
bir stok oluşturmalıdır.

310
00:23:28,763 --> 00:23:31,723
Ayrıca kutsal metinlere göre,

311
00:23:31,803 --> 00:23:37,123
ölümcül kışın başlangıcını
gökyüzündeki bir yılan haber verir.

312
00:23:40,603 --> 00:23:42,763
Sözüm ona yalnızca mitlerdeki bu vara

313
00:23:42,843 --> 00:23:46,803
Kapadokya'da bulduğumuz
yer altı şehirlerine çok benziyor.

314
00:23:47,843 --> 00:23:50,843
Ama ana akım tarihçiler
bu bağlantıyı reddediyor.

315
00:23:51,963 --> 00:23:54,483
Arkeoloji çevreleri, Yima mitini de

316
00:23:54,563 --> 00:23:56,923
görmezden gelmeyi tercih ediyor

317
00:23:57,003 --> 00:24:00,603
ama bu mit, korkunç bir dondurucu kışın
gelmesinden bahsediyor.

318
00:24:03,363 --> 00:24:05,523
Jeologlar, Erken Dryas Devri'nde

319
00:24:05,603 --> 00:24:09,563
mitlerde anlatılanlara benzer
büyük bir tufan dönemi olduğunu

320
00:24:09,643 --> 00:24:12,123
ve sonrasında tüm Dünya'da

321
00:24:13,203 --> 00:24:17,283
sıcaklıkların çok düştüğünü doğruladılar.

322
00:24:18,563 --> 00:24:20,283
Kesinlikle ölümcül bir kış.

323
00:24:21,843 --> 00:24:26,043
Bir de ölümcül kışın başlangıcı ile
büyük yılanın

324
00:24:26,123 --> 00:24:29,043
gökyüzünden gelmesi ilişkilendiriliyor,

325
00:24:30,523 --> 00:24:34,563
tıpkı antik Aztekler'in
veya İrokualar'ın mitlerinde gördüğümüz

326
00:24:36,043 --> 00:24:37,603
yılanlar gibi.

327
00:24:37,683 --> 00:24:40,643
Yılanlar hep
felaketlerle bağdaştırılmıştır.

328
00:24:46,163 --> 00:24:48,963
Aynı zamanda Göbekli Tepe'deki sütunlarda

329
00:24:49,043 --> 00:24:54,283
gökyüzünden yağıyor gibi gösterilen
yılan tasvirleri de aklıma geliyor.

330
00:24:55,203 --> 00:24:59,003
Veya Ġgantija'nın
büyük tapınağına kazınmış yılan.

331
00:24:59,963 --> 00:25:02,003
Veya Kuzey Amerika'daki Yılan Höyük.

332
00:25:02,923 --> 00:25:07,443
Arkeologlar, Dünya'nın dört bir yanındaki
bu antik semboller

333
00:25:07,523 --> 00:25:10,363
ve gelenekler arasında
bir bağlantı kurmuyor.

334
00:25:10,443 --> 00:25:11,323
XOCHICALCO
MEKSİKA

335
00:25:11,403 --> 00:25:12,963
Hele tek bir olayla hiç.

336
00:25:13,843 --> 00:25:18,043
Ama artık Dünya'daki farklı
ve birbirinden bağımsız olduğu

337
00:25:18,123 --> 00:25:19,523
sanılan yapıların

338
00:25:19,603 --> 00:25:23,723
çok eski bilgilerin mirasından
faydalandıklarını gördük.

339
00:25:23,923 --> 00:25:26,603
Kökeni bilinmeyen ortak bir miras.

340
00:25:27,803 --> 00:25:30,963
Buzul Çağı'ndan çıkmış
ve etkisi tüm Dünya'ya yayılmış

341
00:25:31,043 --> 00:25:35,083
gelişmiş bir uygarlığın,
o dönemde yaşamış avcı-toplayıcılarla

342
00:25:35,163 --> 00:25:39,603
ortak bir yaşam sürdüklerine dair
hayret verici bir sonuca ulaşabiliriz.

343
00:25:40,403 --> 00:25:42,563
Erken Dryas Devri'ndeki

344
00:25:42,643 --> 00:25:45,563
gizemli felaketlerde
yok olmuş bir uygarlık.

345
00:25:47,523 --> 00:25:52,043
Yılanlara yapılan tüm bu atıflar da
bu mirasın bir parçası olabilir mi?

346
00:25:52,963 --> 00:25:56,363
Sağ kurtulanların bıraktıkları bir uyarı.

347
00:26:04,203 --> 00:26:11,083
Sonuçta insanlar olarak bellek kaybı
yaşayan bir tür olduğumuzu düşünüyorum.

348
00:26:12,723 --> 00:26:15,523
Son Buzul Çağı'nın
bitiminde yaşanan felaketlerde

349
00:26:15,603 --> 00:26:17,563
kafamıza öyle bir darbe almışız ki

350
00:26:17,643 --> 00:26:21,723
kendi hikâyemizin
önemli bir kısmını unutmuşuz.

351
00:26:23,043 --> 00:26:28,243
Bu da büyük bir soruna neden olabilir
çünkü pek çok mitte gördüğümüz üzere,

352
00:26:28,323 --> 00:26:32,803
Yima'nın anlatısına devam eden bir hikâye
bir gün benzer bir felaketin

353
00:26:32,883 --> 00:26:36,803
yine yaşanacağına dair
tanrıların uyarısıyla sona eriyor.

354
00:26:39,163 --> 00:26:40,123
Yaşanabilir mi?

355
00:26:41,843 --> 00:26:46,763
Uzun zamandır Erken Dryas Devri'ndeki
tufanları, yangınları

356
00:26:46,843 --> 00:26:50,203
ve düşen sıcaklıkları
neyin başlattığı bir gizemdi

357
00:26:51,123 --> 00:26:55,163
ama yeni jeolojik buluntular
korkunç bir olasılığı ortaya attı.

358
00:26:56,483 --> 00:26:58,803
Tarih öncesi Amerika'sının

359
00:26:58,883 --> 00:27:01,883
aldığı zararın günümüzde görülebildiği

360
00:27:01,963 --> 00:27:03,483
bir yere gidiyorum.

361
00:27:04,483 --> 00:27:08,363
Yılan sembolizminin kökenlerinin
bizim kuyruklu yıldız dediğimiz

362
00:27:08,443 --> 00:27:11,203
gökyüzündeki yılanlarla

363
00:27:11,283 --> 00:27:12,883
bağlantısı olduğundan eminim.

364
00:27:41,643 --> 00:27:46,643
Alt yazı çevirmeni: Denizsu Nihan Nurata