1
00:00:25,363 --> 00:00:27,963
In de levens van elk wezen op aarde…

2
00:00:31,323 --> 00:00:32,283
…vind je echo's…

3
00:00:35,163 --> 00:00:38,923
…van gebeurtenissen van lang geleden.

4
00:00:43,723 --> 00:00:45,643
Op een onvoorstelbare schaal…

5
00:00:47,963 --> 00:00:49,323
…van een wrede pracht…

6
00:00:51,483 --> 00:00:54,283
…die alle levende wezens verbinden…

7
00:00:56,123 --> 00:00:58,803
…al hun daden en besluiten…

8
00:00:59,483 --> 00:01:00,963
…alle hartslagen…

9
00:01:02,963 --> 00:01:05,763
…met het belangrijkste verhaal
aller tijden.

10
00:01:07,803 --> 00:01:12,443
Dit verhaal is
al 13,8 miljard jaar in de maak.

11
00:01:14,723 --> 00:01:17,203
Het heeft miljarden sterren gezien…

12
00:01:18,283 --> 00:01:20,083
…en miljarden werelden…

13
00:01:22,283 --> 00:01:25,483
…zien leven en sterven…

14
00:01:27,963 --> 00:01:30,563
…om de enig bekende planeet te creëren…

15
00:01:32,243 --> 00:01:34,923
…die leven huisvest.

16
00:01:39,243 --> 00:01:41,203
Van het sterrenstof dat ons maakte…

17
00:01:43,483 --> 00:01:46,683
…tot de kosmische ingrediënten
die ons voeden…

18
00:01:52,923 --> 00:01:56,443
…en het sterrenlicht dat alles aandrijft…

19
00:01:58,003 --> 00:02:03,403
…dit is het verhaal van ons heelal.

20
00:02:39,603 --> 00:02:40,843
Oost-Afrika.

21
00:02:46,203 --> 00:02:50,923
Daar vinden we de belangrijkste connectie
tot ons heelal.

22
00:02:55,043 --> 00:02:57,323
En een heel bijzonder roofdier…

23
00:03:00,443 --> 00:03:02,683
…genaamd Wa Chini.

24
00:03:06,043 --> 00:03:10,203
Het leven van een cheeta is
een eindeloze zoektocht naar eten.

25
00:03:12,363 --> 00:03:13,723
Voor levensenergie.

26
00:03:16,163 --> 00:03:21,443
Dit is een van de moeilijkste plekken
op aarde om dat te vinden.

27
00:03:31,043 --> 00:03:36,643
De verzengende zon heeft
bijna alles verjaagd van de droge vlakten.

28
00:03:42,843 --> 00:03:46,883
Elk wezen dat hier nog leeft,
worstelt om te overleven.

29
00:03:51,523 --> 00:03:53,643
Wa Chini's enige focus…

30
00:03:57,403 --> 00:03:59,443
…haar enige drijfveer…

31
00:04:03,043 --> 00:04:04,123
…is honger.

32
00:04:07,843 --> 00:04:10,843
Die simpele oerimpuls…

33
00:04:10,923 --> 00:04:14,603
…komt voort uit een diepe connectie
met haar omgeving..

34
00:04:15,563 --> 00:04:18,723
…die dieper gaat dan de Serengeti…

35
00:04:19,323 --> 00:04:20,883
…dan onze planeet…

36
00:04:22,043 --> 00:04:23,683
…naar het heelal zelf.

37
00:04:29,763 --> 00:04:31,843
Elke cel in Wa Chini's lijf…

38
00:04:34,203 --> 00:04:36,843
…is verbonden
met een oeroude energiestroom…

39
00:04:39,963 --> 00:04:44,283
…die haar leven verbindt
met de kern van een ster.

40
00:04:49,883 --> 00:04:53,683
Die ononderbroken stroom bestrijkt
enorme stukken ruimte…

41
00:04:58,283 --> 00:05:02,203
…en dateert van 13,9 miljard jaar terug.

42
00:05:13,243 --> 00:05:18,323
Oeroude energie die al bestond
toen ons heelal ontstond…

43
00:05:20,163 --> 00:05:21,403
…drijft alles aan.

44
00:05:23,243 --> 00:05:24,523
Elke planeet.

45
00:05:26,363 --> 00:05:27,323
Elke ster.

46
00:05:30,523 --> 00:05:31,443
Elk leven.

47
00:05:40,243 --> 00:05:42,723
Wa Chini jaagt op energie…

48
00:05:46,083 --> 00:05:47,683
…maar niet alleen voor zichzelf.

49
00:05:49,483 --> 00:05:52,083
Als moeder van twee welpen
van vijf maanden…

50
00:05:53,843 --> 00:05:56,923
…wil ze wanhopig
haar hongerige gezin voeden.

51
00:06:04,443 --> 00:06:07,563
Het is het droge seizoen.
Er is weinig eten.

52
00:06:08,963 --> 00:06:12,043
Maar er is meer energie dan ooit.

53
00:06:15,963 --> 00:06:17,923
Het verbergt zich in het zicht.

54
00:06:21,323 --> 00:06:25,723
Het grootste, helderste,
heetste object in ons zonnestelsel.

55
00:06:28,283 --> 00:06:29,443
De zon.

56
00:06:41,283 --> 00:06:45,643
Enorme lussen van gloeiend heet plasma
barsten uit het oppervlak.

57
00:06:52,003 --> 00:06:58,763
Onze zon zendt elke seconde de energie
van vierenhalf biljoen atoombommen uit.

58
00:07:01,603 --> 00:07:04,323
In één uur stuurt hij
meer energie naar ons…

59
00:07:04,923 --> 00:07:08,003
…dan de hele planeet verbruikt
in een jaar.

60
00:07:12,563 --> 00:07:16,283
Hoe indrukwekkend
die grote vuurbal ook is…

61
00:07:18,723 --> 00:07:21,563
…Wa Chini kan geen zonlicht eten.

62
00:07:23,803 --> 00:07:26,363
Ze eet alleen dingen die rennen.

63
00:07:29,323 --> 00:07:30,563
Zoals gazelles.

64
00:07:38,803 --> 00:07:44,803
Haar gevlekte vacht levert de nodige
camouflage voor het besluipen van prooi.

65
00:07:58,243 --> 00:08:03,683
Met weinig plekken om te schuilen
is dichterbij komen geen optie.

66
00:08:15,683 --> 00:08:18,963
Gelukkig heeft Wa Chini een truc in petto.

67
00:08:26,323 --> 00:08:29,843
Cheeta's zijn de snelste dieren
op het land.

68
00:08:32,203 --> 00:08:35,523
Van nul naar 100 in slechts drie seconden…

69
00:08:37,483 --> 00:08:40,843
…maar gazelles zijn een goede tweede.

70
00:08:45,123 --> 00:08:47,323
Wa Chini verbruikt veel energie…

71
00:09:00,003 --> 00:09:01,323
…maar wint niets.

72
00:09:05,363 --> 00:09:09,163
Een volwassen cheeta kan meer
dan een week overleven zonder eten.

73
00:09:12,643 --> 00:09:17,163
Maar welpen niet langer
dan een paar dagen.

74
00:09:24,123 --> 00:09:29,403
En deze twee hebben veel honger.

75
00:09:31,763 --> 00:09:36,283
24 UUR SINDS DE LAATSTE MAALTIJD

76
00:09:37,883 --> 00:09:40,963
Jagen met zulke hoge snelheden
is erg uitputtend.

77
00:09:43,243 --> 00:09:46,523
Wa Chini's energievoorraad
is nu gevaarlijk laag.

78
00:09:50,723 --> 00:09:54,243
Het duurt uren voor ze
weer de kracht heeft om te jagen.

79
00:10:00,243 --> 00:10:04,043
Wa Chini en haar welpen
hebben weinig energie meer.

80
00:10:22,083 --> 00:10:25,443
Dieren over de hele planeet
worstelen met hetzelfde:

81
00:10:26,523 --> 00:10:27,803
opnemen…

82
00:10:31,363 --> 00:10:32,963
…en verbruiken van energie.

83
00:10:38,203 --> 00:10:40,043
Wat je strategie ook is…

84
00:10:40,123 --> 00:10:42,003
…snel of langzaam…

85
00:10:47,123 --> 00:10:50,043
…je volgende maaltijd is geen garantie.

86
00:10:59,323 --> 00:11:03,443
Honger is iets
wat de meesten van ons moeten overwinnen.

87
00:11:04,843 --> 00:11:08,683
30 UUR SINDS DE LAATSTE MAALTIJD

88
00:11:12,643 --> 00:11:18,563
Ze is hersteld van de vorige achtervolging
en zoekt nu een nieuwe kans.

89
00:11:22,963 --> 00:11:24,443
Als alle cheeta-moeders…

90
00:11:26,043 --> 00:11:27,963
…voedt ze haar jongen alleen op.

91
00:11:31,723 --> 00:11:36,603
Om haar jongen goed te voeden,
moet ze elke dag een prooi doden.

92
00:11:38,283 --> 00:11:40,963
Maar haar herstel duurde zo lang…

93
00:11:42,283 --> 00:11:44,123
…dat de zon nu ondergaat.

94
00:11:53,763 --> 00:11:55,323
Het licht vervaagt…

95
00:11:56,523 --> 00:11:58,803
…en de hoop op een maaltijd ook.

96
00:12:05,923 --> 00:12:07,403
De aarde draait…

97
00:12:10,003 --> 00:12:15,243
…en de Serengeti keert zich af van de zon,
naar het duister.

98
00:12:21,563 --> 00:12:24,963
Een mooie verwijzing
naar de link van leven met de zon.

99
00:12:29,243 --> 00:12:32,883
Ons verhaal is het verhaal van de zon.

100
00:12:35,203 --> 00:12:36,603
Lang geleden…

101
00:12:39,803 --> 00:12:44,483
…was ons zonnestelsel
nog kouder en donkerder dan nu.

102
00:12:52,723 --> 00:12:56,843
4,6 MILJARD JAAR GELEDEN

103
00:12:56,923 --> 00:13:02,003
Toch waren dit de perfecte omstandigheden
voor de geboorte van een ster.

104
00:13:05,163 --> 00:13:07,963
Bij temperaturen
dicht bij het absolute nulpunt…

105
00:13:08,683 --> 00:13:12,003
…trok de zwaartekracht
stof en gas naar elkaar toe…

106
00:13:14,283 --> 00:13:15,803
…in een enorme wolk.

107
00:13:22,923 --> 00:13:24,763
De wolk stortte in…

108
00:13:24,843 --> 00:13:28,283
…en verpletterde zichzelf
tot een gloeiend hete bol bas.

109
00:13:32,283 --> 00:13:33,643
Een protoster.

110
00:13:40,923 --> 00:13:45,203
Net als Wa Chini had
deze ster in wording een enorme honger.

111
00:13:48,043 --> 00:13:51,363
Hij trok zo veel gas aan
dat stralen van hete materie…

112
00:13:52,403 --> 00:13:54,803
…uit de polen werd geschoten…

113
00:13:56,323 --> 00:13:59,003
…lichtjaren de ruimte in.

114
00:14:02,323 --> 00:14:08,363
De jonge ster bleef
30 miljoen jaar groeien.

115
00:14:19,483 --> 00:14:20,803
Tot hij uiteindelijk…

116
00:14:21,923 --> 00:14:26,243
…heet genoeg werd
om zelf energie te genereren.

117
00:14:29,403 --> 00:14:30,363
Onze zon.

118
00:14:33,323 --> 00:14:37,203
Zijn gouden stralen schijnen nu…

119
00:14:39,243 --> 00:14:41,683
…al 4,6 miljard jaar gestaag.

120
00:14:47,443 --> 00:14:52,003
Slechts één ster
in een stelsel van miljarden.

121
00:14:57,403 --> 00:15:00,803
En toch is het een heel speciale.

122
00:15:03,163 --> 00:15:06,123
Want het is de ster
die hitte en licht afgeeft…

123
00:15:08,483 --> 00:15:11,283
…aan deze ongelooflijke,
kleurrijke planeet.

124
00:15:16,043 --> 00:15:20,963
42 UUR SINDS DE LAATSTE MAALTIJD

125
00:15:23,643 --> 00:15:27,843
Elk levend wezen in de Serengeti
is afhankelijk van de zon voor energie.

126
00:15:29,843 --> 00:15:34,123
Wa Chini's welpen zijn uitgeput,
de honger voorbij.

127
00:15:35,203 --> 00:15:37,323
Ze moeten vandaag eten.

128
00:15:39,043 --> 00:15:44,203
Het enige wat Wa Chini te bieden heeft,
is liefde en aandacht.

129
00:15:45,843 --> 00:15:47,563
In dit dorre land…

130
00:15:48,083 --> 00:15:52,483
…geeft en neemt onze zon.

131
00:15:53,683 --> 00:15:57,163
Het leven heeft zijn felle energie nodig.

132
00:15:58,363 --> 00:16:02,323
Maar hij heeft
ook de kracht om te verwoesten.

133
00:16:06,643 --> 00:16:12,363
Zo dicht bij een enorme kernreactor wonen
is nooit makkelijk.

134
00:16:21,283 --> 00:16:24,203
Om de bron van de ondraaglijke hitte
te begrijpen…

135
00:16:25,403 --> 00:16:28,083
…moeten we een blik
in de vuurzee werpen…

136
00:16:37,283 --> 00:16:40,283
…onder de buitenste laag
kokendheet plasma…

137
00:16:46,003 --> 00:16:50,163
…650.000 kilometer naar beneden…

138
00:16:54,963 --> 00:16:57,163
…in de kern van onze zon.

139
00:17:00,883 --> 00:17:04,883
Het hart van onze ster
lijkt verrassend kalm…

140
00:17:07,083 --> 00:17:10,923
…maar op atoomniveau is het pure chaos.

141
00:17:14,403 --> 00:17:18,323
Dit is het heetste deel
van ons zonnestelsel.

142
00:17:21,043 --> 00:17:24,483
De temperaturen hier bereiken
15 miljoen graden Celsius…

143
00:17:27,563 --> 00:17:32,243
…waardoor voorwaarden geschapen worden
voor iets wat nergens anders kan gebeuren.

144
00:17:36,643 --> 00:17:39,603
Atomen botsen
met hoge snelheid en versmelten.

145
00:17:45,203 --> 00:17:47,043
Daarbij komt pure energie vrij.

146
00:17:54,803 --> 00:17:59,083
Dit proces heet kernfusie…

147
00:17:59,923 --> 00:18:02,363
…en daardoor schijnt onze zon.

148
00:18:06,523 --> 00:18:11,163
Dat drijft alle sterren in ons heelal aan.

149
00:18:15,243 --> 00:18:20,363
De energie die de sterren vrijgeven
grijpt terug op het begin der tijden…

150
00:18:25,523 --> 00:18:27,803
…toen er geen materie was…

151
00:18:27,883 --> 00:18:32,123
…en er alleen maar energie bestond
in het hele universum.

152
00:18:35,163 --> 00:18:39,043
En al die energie leeft
nu nog voort in ons heelal.

153
00:18:46,603 --> 00:18:48,523
In het zonlicht op de Serengeti…

154
00:18:49,923 --> 00:18:53,323
…vindt energie
die al 13,8 miljard jaar stroomt…

155
00:18:54,923 --> 00:18:58,283
…zijn weg naar Wa Chini en haar welpen…

156
00:18:59,083 --> 00:19:03,283
…en zet zijn reis
door hun leefomgeving voort.

157
00:19:04,923 --> 00:19:08,123
Het wordt nooit gecreëerd of vernietigd.

158
00:19:09,043 --> 00:19:12,883
Het wordt eindeloos getransformeerd.

159
00:19:14,283 --> 00:19:18,883
Wa Chini en haar welpen kunnen
die energie maar in één vorm gebruiken:

160
00:19:23,603 --> 00:19:24,763
vlees.

161
00:19:33,843 --> 00:19:36,443
En er zijn rivaliserende roofdieren…

162
00:19:39,243 --> 00:19:43,523
…die niet alleen haar eten
kunnen afpakken, maar ook haar welpen.

163
00:19:58,123 --> 00:20:00,003
Als ze niet snel eten krijgen…

164
00:20:01,043 --> 00:20:02,523
…sterven ze sowieso.

165
00:20:23,523 --> 00:20:28,523
Het is een karig maal, maar na twee dagen
zonder eten, is het levensreddend.

166
00:20:32,523 --> 00:20:35,883
Meer dan 10% van de vangsten
van cheeta's wordt gestolen.

167
00:20:40,323 --> 00:20:43,963
Wa Chini moet elk sprankje energie
dat ze vangt verdedigen.

168
00:20:47,883 --> 00:20:49,923
Want als er weinig energie is…

169
00:20:50,763 --> 00:20:53,243
…dan is er veel concurrentie.

170
00:20:57,123 --> 00:21:01,363
Wa Chini's worsteling om te overleven
en haar gezin te voeden…

171
00:21:01,443 --> 00:21:03,483
…herhaalt zich dagelijks…

172
00:21:06,083 --> 00:21:07,883
…en elke maand weer.

173
00:21:17,923 --> 00:21:21,563
Elke maaltijd is een gevecht.

174
00:21:27,363 --> 00:21:30,483
In het verbruiken
en verkrijgen van energie…

175
00:21:32,603 --> 00:21:35,123
…speelt Wa Chini net quitte.

176
00:21:40,443 --> 00:21:45,643
Het droge seizoen in de Serengeti
wordt gedefinieerd door constante honger.

177
00:21:52,083 --> 00:21:53,803
Maar er komt verandering aan.

178
00:21:55,603 --> 00:22:00,723
De hitte van de zon heeft het vocht
dat nog over was in de lucht verzameld.

179
00:22:05,123 --> 00:22:06,603
Wat omhoog gaat…

180
00:22:07,923 --> 00:22:11,163
…moet ooit eens naar beneden komen.

181
00:22:14,723 --> 00:22:20,923
De regen valt op de vlakte
en beëindigt het droge seizoen.

182
00:22:26,683 --> 00:22:28,323
Als de wolken verdwijnen…

183
00:22:29,923 --> 00:22:31,883
…verschijnt er een sprankje hoop.

184
00:22:44,163 --> 00:22:47,443
Een grasspriet kan
Wa Chini's gezin niet voeden…

185
00:22:49,963 --> 00:22:54,523
…maar in de cellen ervan
ligt het antwoord op hun honger.

186
00:23:06,563 --> 00:23:09,123
Hier bevindt zich een verborgen wereld.

187
00:23:15,043 --> 00:23:21,643
Microscopische stapeltjes, grana,
koesteren zich in de warme zon.

188
00:23:32,843 --> 00:23:37,643
Hun oppervlak is bedekt met een bos
aan kleine, lichtabsorberende eiwitten…

189
00:23:38,923 --> 00:23:42,763
…die energie vastleggen
van onze dichtstbijzijnde ster.

190
00:23:47,843 --> 00:23:50,763
Ze zitten vol
met het groene pigment chlorofyl…

191
00:23:52,443 --> 00:23:55,083
…dat lichtstralen absorbeert.

192
00:24:00,043 --> 00:24:02,283
Door de magie van fotosynthese…

193
00:24:12,683 --> 00:24:15,243
…wordt water plus koolstofdioxide…

194
00:24:18,363 --> 00:24:21,403
…en zonnestralen gecombineerd tot suikers.

195
00:24:38,483 --> 00:24:43,203
In een paar dagen
zijn de ooit dorre vlakten groen.

196
00:24:51,523 --> 00:24:55,483
Miljarden grassprieten zuigen
het eindeloze zonlicht in zich op.

197
00:25:00,523 --> 00:25:05,003
En de energie van het heelal
wordt vastgelegd in het landschap.

198
00:25:10,443 --> 00:25:11,963
Er is maar één probleem.

199
00:25:14,523 --> 00:25:17,043
Cheeta's kunnen geen gras eten.

200
00:25:22,963 --> 00:25:25,843
Maar ver weg in de noordelijke bossen…

201
00:25:27,123 --> 00:25:31,123
…wonen beesten die dat wel kunnen.

202
00:25:34,123 --> 00:25:36,123
Honderdduizenden.

203
00:25:38,923 --> 00:25:40,163
Gnoes.

204
00:25:43,163 --> 00:25:48,363
Ze hebben brede bekken,
flexibele lippen en vier magen…

205
00:25:49,083 --> 00:25:51,963
…die perfect zijn afgestemd
op het eten van gras.

206
00:26:01,123 --> 00:26:03,923
De enorme kuddes trekken continu verder…

207
00:26:05,843 --> 00:26:07,683
…op zoek naar vers gras.

208
00:26:11,043 --> 00:26:14,123
Om het gras te vinden, volgen ze de regen.

209
00:26:17,723 --> 00:26:19,323
Gedreven, net als iedereen…

210
00:26:21,283 --> 00:26:22,363
…door honger.

211
00:26:32,043 --> 00:26:34,563
Maar als er één regel is in de Serengeti…

212
00:26:36,243 --> 00:26:39,123
…is die dat het eten nooit makkelijk is.

213
00:26:48,043 --> 00:26:49,523
De Mara-rivier.

214
00:26:52,163 --> 00:26:55,203
De thuisbasis
van de grootste krokodillen op aarde.

215
00:26:59,123 --> 00:27:00,883
Een flink obstakel…

216
00:27:00,963 --> 00:27:04,123
…in de zoektocht van de gnoes
naar levensenergie.

217
00:27:16,203 --> 00:27:22,443
In het zuiden
zoekt Wa Chini continu naar iets eetbaars.

218
00:27:33,043 --> 00:27:36,043
Na zes maanden karig voedsel…

219
00:27:37,723 --> 00:27:40,203
…is een van haar welpen groter geworden.

220
00:27:47,763 --> 00:27:50,803
En ze leert zelf ook jagen.

221
00:27:57,043 --> 00:28:01,243
Maar het andere welpje
is nergens te bekennen.

222
00:28:07,443 --> 00:28:10,843
Slechts vijf procent
van de cheetawelpjes wordt volwassen.

223
00:28:13,723 --> 00:28:17,643
De meeste sterven
door hongerige leeuwen en hyena's.

224
00:28:25,243 --> 00:28:28,923
De toekomst van deze welp
is nog erg onzeker.

225
00:28:32,923 --> 00:28:36,043
Zelfs als de energie zo dichtbij is.

226
00:28:42,403 --> 00:28:44,403
Verzameld op de oever van de Mara…

227
00:28:45,283 --> 00:28:48,203
…kunnen de gnoes alleen maar verder.

228
00:28:52,123 --> 00:28:55,203
Maar iemand moet de eerste zijn.

229
00:29:34,923 --> 00:29:40,603
Elk jaar wordt deze reis
ondernomen door anderhalf miljoen gnoes.

230
00:29:44,323 --> 00:29:48,603
Hier speelt zich de strijd
tussen verbruiken en opnemen van energie…

231
00:29:50,723 --> 00:29:52,723
…zich op epische schaal af.

232
00:30:08,163 --> 00:30:10,883
Voor hen die de overkant halen…

233
00:30:12,443 --> 00:30:14,043
…is dat nog maar het begin.

234
00:30:23,243 --> 00:30:25,923
Nu moeten ze honderden kilometers reizen…

235
00:30:27,843 --> 00:30:28,843
…dag en nacht…

236
00:30:30,043 --> 00:30:31,403
…meer dan twee maanden…

237
00:30:34,243 --> 00:30:35,923
…naar de grazige vlakten.

238
00:30:48,643 --> 00:30:52,443
Wa Chini wacht gretig
op de aankomst van de gnoes…

239
00:30:53,963 --> 00:30:58,123
…maar er vindt nog een migratie plaats
die cruciaal is…

240
00:30:58,203 --> 00:31:00,643
…voor het overleven van beide dieren.

241
00:31:03,883 --> 00:31:08,403
Een reis van
onvoorstelbare afstand en tijd.

242
00:31:11,683 --> 00:31:17,043
Zonder die reis zou elk wezen
in de Serengeti honger hebben.

243
00:31:24,243 --> 00:31:26,243
In de kern van onze zon…

244
00:31:26,323 --> 00:31:28,603
…terwijl atomen botsen en fuseren…

245
00:31:29,403 --> 00:31:34,403
…komen fotonen vrij
die naar buiten stromen.

246
00:31:38,843 --> 00:31:44,043
Die kleine pakketjes lichtenergie
hebben geen massa…

247
00:31:44,123 --> 00:31:46,123
…en reizen op lichtsnelheid.

248
00:31:47,843 --> 00:31:51,123
Maar in de ongelooflijk dichte kern…

249
00:31:51,203 --> 00:31:55,123
…worden ze vastgehouden,
geabsorbeerd, verspreid.

250
00:31:58,243 --> 00:32:03,843
Een reisje dat normaal twee seconden kost,
duurt soms een miljoen jaar.

251
00:32:11,003 --> 00:32:15,123
Een verbijsterende, zware worsteling
om aan de zon te ontsnappen.

252
00:32:20,043 --> 00:32:23,443
Maar langzaam stijgen de fotonen toch…

253
00:32:25,243 --> 00:32:27,723
…omhoog door de lagen van de zon…

254
00:32:29,683 --> 00:32:31,923
…naar het ontzettend hete oppervlak…

255
00:32:34,523 --> 00:32:37,243
…waar ze eindelijk vrij kunnen zijn.

256
00:32:40,723 --> 00:32:43,403
Ze stralen alle kanten op…

257
00:32:45,683 --> 00:32:46,923
…als sterrenlicht.

258
00:32:53,763 --> 00:32:59,603
Ze reizen 150 miljoen kilometer
in iets meer dan acht minuten.

259
00:33:04,923 --> 00:33:06,683
Ze komen net op tijd aan…

260
00:33:09,203 --> 00:33:12,763
…om de gnoes te ontmoeten
aan het einde van hun reis.

261
00:33:16,443 --> 00:33:22,843
Elk individuele grassprietje absorbeert
elke seconden tien biljard fotonen…

262
00:33:27,923 --> 00:33:33,523
…en legt zo voldoende energie vast
om deze enorme kuddes te voeden.

263
00:33:43,763 --> 00:33:44,643
Van ster…

264
00:33:47,643 --> 00:33:48,603
…tot gras…

265
00:33:52,323 --> 00:33:53,323
…tot gnoe…

266
00:33:59,683 --> 00:34:02,683
…het zonlicht verschaft hen
de kracht om te bewegen…

267
00:34:04,683 --> 00:34:05,523
…te groeien…

268
00:34:07,763 --> 00:34:08,963
…en te reproduceren.

269
00:34:17,203 --> 00:34:20,243
Hoe langer ze eten op de vlakte…

270
00:34:21,083 --> 00:34:24,163
…hoe langer ze gegeten kunnen worden.

271
00:34:39,923 --> 00:34:45,163
Rijke, heerlijke, overvloedige energie…

272
00:34:45,243 --> 00:34:47,643
…is eindelijk binnen haar bereik.

273
00:34:55,843 --> 00:34:58,203
Maar er kijken drie miljoen ogen…

274
00:35:01,843 --> 00:35:03,923
…dus Wa Chini moet snel zijn.

275
00:35:06,603 --> 00:35:09,363
Gelukkig is ze een cheeta.

276
00:35:59,283 --> 00:36:03,123
Eindelijk proeft Wa Chini
het sterrenlicht.

277
00:36:26,083 --> 00:36:27,523
Met elke hap…

278
00:36:27,603 --> 00:36:31,723
…komen proteïnen en vetten
die kosmische energie bevatten…

279
00:36:31,803 --> 00:36:33,723
…Wa Chini's bloed binnen.

280
00:36:39,883 --> 00:36:44,403
Hun eindbestemming: de krachtcentrales
van haar lichaamscellen.

281
00:36:45,563 --> 00:36:46,763
Mitochondriën.

282
00:36:49,123 --> 00:36:52,763
Waar nog één laatste
transformatie plaatsvindt.

283
00:37:00,883 --> 00:37:04,683
Binnen in elk mitochondrion bevindt zich
een glooiend landschap.

284
00:37:08,763 --> 00:37:13,043
Kloven van membranen vol complexe chemie.

285
00:37:15,123 --> 00:37:21,963
Hier reageert het energierijke voedsel
met zuurstof en wordt het afgebroken.

286
00:37:28,723 --> 00:37:34,003
De energie van ons heelal
wordt in Wa Chini's cellen vrijgegeven.

287
00:37:38,483 --> 00:37:41,203
Die drijft elke actie en gedachte aan.

288
00:37:41,963 --> 00:37:43,683
Elke kleine beweging.

289
00:37:51,203 --> 00:37:54,043
De reis van ster naar cel is voltooid.

290
00:37:58,963 --> 00:38:01,283
Energie die ooit het heelal verlichtte…

291
00:38:02,603 --> 00:38:06,003
…schenkt Wa Chini
en haar welp nu het leven.

292
00:38:18,963 --> 00:38:22,923
In het groene seizoen
is honger slechts een herinnering.

293
00:38:32,923 --> 00:38:36,963
In de hele Serengeti wordt energie
continu getransformeerd.

294
00:38:41,363 --> 00:38:44,003
Van het ene leven naar het andere.

295
00:38:45,683 --> 00:38:48,523
Het hele ecosysteem wordt gevoed.

296
00:38:51,443 --> 00:38:54,363
Onze zon is de ultieme leverancier.

297
00:38:55,643 --> 00:38:58,203
Alles wordt gevoed door sterrenlicht.

298
00:39:03,723 --> 00:39:07,363
Het probleem is
dat er niets is om de zon te voeden.

299
00:39:10,963 --> 00:39:15,323
En over vijf miljard jaar
heeft hij geen brandstof meer.

300
00:39:19,883 --> 00:39:21,603
Als de kern instort…

301
00:39:22,563 --> 00:39:24,043
…zet de zon uit…

302
00:39:26,723 --> 00:39:28,283
…en wordt hij een rode reus…

303
00:39:31,563 --> 00:39:36,603
…die de binnenste planeten,
Mercurius en Venus, verzwelgt.

304
00:39:41,843 --> 00:39:43,883
Terwijl hij uitzet richting de aarde…

305
00:39:44,763 --> 00:39:48,123
…verscheurt de extreme zwaartekracht
onze maan.

306
00:40:02,323 --> 00:40:05,323
Dat veroorzaakt een ring maansteen
rond de aarde.

307
00:40:10,523 --> 00:40:13,603
Het uiteindelijke lot
van onze planeet is onbekend.

308
00:40:18,483 --> 00:40:21,763
Maar er zal één laatste zonsopgang zijn…

309
00:40:25,683 --> 00:40:28,643
…voor de buitenste lagen
van onze ster wegblazen…

310
00:40:30,283 --> 00:40:32,283
…en hij de laatste adem uitblaast.

311
00:40:40,083 --> 00:40:43,883
Er zal alleen
een stervende sintel overblijven.

312
00:40:45,003 --> 00:40:46,603
Een witte dwerg…

313
00:40:46,683 --> 00:40:52,163
…nauwelijks zo groot als de aarde,
omringd door een enorme, oplichtende wolk.

314
00:40:55,443 --> 00:40:57,043
Een baken voor het heelal.

315
00:40:58,163 --> 00:41:00,323
Daar waren wij.

316
00:41:04,403 --> 00:41:05,523
Maar nu…

317
00:41:06,403 --> 00:41:09,603
…blijft onze ster nog op ons schijnen…

318
00:41:13,003 --> 00:41:16,243
…en dat blijft nog miljarden jaren zo.

319
00:41:17,243 --> 00:41:22,323
Zijn energie is een cruciale levenskracht.

320
00:41:30,243 --> 00:41:32,283
Hierna in het verhaal van ons heelal:

321
00:41:33,803 --> 00:41:35,683
of je nu een stralende ster bent…

322
00:41:38,123 --> 00:41:39,803
…een enorm zwart gat…

323
00:41:40,963 --> 00:41:44,003
…of een chimpansee
die de fijne kneepjes leert…

324
00:41:44,083 --> 00:41:46,323
…alles heeft tijd nodig.

325
00:41:48,123 --> 00:41:51,963
Maar wat weet je echt
over deze mysterieuze dimensie?

326
00:41:53,243 --> 00:41:58,323
Waarom heeft alles
een verleden, heden en toekomst?

327
00:41:59,523 --> 00:42:01,443
Zou iemand van ons hier zijn…

328
00:42:03,563 --> 00:42:04,683
…zonder tijd?

329
00:42:36,923 --> 00:42:39,043
Ondertiteld door: Jolanda Jongedijk