1
00:00:14,123 --> 00:00:18,683
ISANG DOCUMENTARY SERIES MULA SA NETFLIX

2
00:00:25,363 --> 00:00:27,963
Sa buhay ng bawat nilalang sa Earth…

3
00:00:31,403 --> 00:00:32,283
ay umaalingawngaw…

4
00:00:35,163 --> 00:00:38,923
ang mga pangyayaring
napakatagal nang naganap.

5
00:00:43,723 --> 00:00:45,643
Mga pangyayaring walang katumbas ang laki…

6
00:00:47,963 --> 00:00:49,323
at may marahas na kagandahang…

7
00:00:51,483 --> 00:00:54,283
nag-uugnay sa lahat ng buhay na nilalang,

8
00:00:56,643 --> 00:00:58,803
ng kanilang bawat aksyon at desisyon,

9
00:00:59,483 --> 00:01:00,963
ng bawat tibok ng kanilang puso,

10
00:01:02,963 --> 00:01:05,763
sa pinakamalaking kwento sa lahat.

11
00:01:07,803 --> 00:01:12,443
Ito ay kwentong
nabuo sa loob ng 13.8 bilyong taon

12
00:01:14,723 --> 00:01:17,203
na naging saksi sa bilyun-bilyong bituin

13
00:01:18,283 --> 00:01:20,083
at bilyun-bilyong daigdig…

14
00:01:22,283 --> 00:01:25,483
na nabuhay at namatay…

15
00:01:27,963 --> 00:01:31,003
para mabuo
ang nag-iisang planetang alam nating

16
00:01:32,243 --> 00:01:34,923
tahanan ng buhay.

17
00:01:39,243 --> 00:01:41,203
Mula sa stardust na bumuo sa atin…

18
00:01:43,483 --> 00:01:46,683
hanggang sa mga cosmic na sangkap
na bumubuhay sa atin…

19
00:01:52,923 --> 00:01:56,443
at sa starlight
na nagpapatakbo ng lahat ng ito,

20
00:01:58,003 --> 00:02:00,403
ito ang kwento

21
00:02:01,723 --> 00:02:03,403
ng ating universe.

22
00:02:39,603 --> 00:02:40,843
Silangang Africa.

23
00:02:46,203 --> 00:02:50,923
Dito matatagpuan ang pinakamahalagang
koneksyon ng buhay sa universe.

24
00:02:54,763 --> 00:02:57,323
Ganu'n din ang espesyal na predator…

25
00:03:00,443 --> 00:03:02,683
na nagngangalang Wa Chini.

26
00:03:06,043 --> 00:03:10,203
Ang buhay ng isang cheetah ay
walang-katapusang paghahanap ng pagkain.

27
00:03:12,363 --> 00:03:13,723
Ng mahalagang enerhiya.

28
00:03:16,163 --> 00:03:19,323
At isa ito sa
mga pinakamahihirap na lugar sa Earth

29
00:03:19,403 --> 00:03:21,403
para mahanap 'yun ng predator.

30
00:03:31,043 --> 00:03:34,283
Halos itaboy
ng napakainit na araw ang lahat

31
00:03:34,363 --> 00:03:36,643
sa tuyo at mapanglaw na parang na ito.

32
00:03:42,843 --> 00:03:46,883
Sinumang nilalang na mananatili rito
ay mahihirapang mabuhay.

33
00:03:51,523 --> 00:03:53,643
Ang tanging pokus ni Wa Chini,

34
00:03:57,403 --> 00:03:59,443
ang tanging nagtutulak sa kanya,

35
00:04:03,043 --> 00:04:04,123
ay ang kagutuman.

36
00:04:07,843 --> 00:04:10,843
Ang simple at pangunahing damdaming ito

37
00:04:10,923 --> 00:04:14,603
ay nagmumula sa malalim na ugnayan niya
sa kanyang kapaligiran

38
00:04:15,563 --> 00:04:18,723
na lumalampas pa sa Serengeti,

39
00:04:19,323 --> 00:04:20,883
sa ating planeta,

40
00:04:22,043 --> 00:04:23,723
patungo sa mismong universe.

41
00:04:29,763 --> 00:04:31,843
Bawat selyula sa katawan ni Wa Chini…

42
00:04:34,203 --> 00:04:36,843
ay nauugnay
sa sinaunang daloy ng enerhiya…

43
00:04:39,963 --> 00:04:44,283
na nagkokonekta sa buhay niya
sa ubod ng isang bituin.

44
00:04:49,883 --> 00:04:53,683
Ang daloy na ito ay umaabot
sa malalayong parte ng kalawakan…

45
00:04:58,283 --> 00:05:02,203
at nagmula pa noong
13.8 bilyong taon ang nakalipas.

46
00:05:13,243 --> 00:05:15,563
Sinaunang enerhiya na umiral

47
00:05:15,643 --> 00:05:18,323
sa umpisa ng ating universe

48
00:05:20,163 --> 00:05:21,683
ang nagpapatakbo sa lahat.

49
00:05:23,243 --> 00:05:24,523
Sa bawat planeta.

50
00:05:26,363 --> 00:05:27,323
Bawat bituin.

51
00:05:30,523 --> 00:05:31,443
Bawat buhay.

52
00:05:40,243 --> 00:05:42,723
Nangangaso si Wa Chini para sa enerhiya…

53
00:05:46,123 --> 00:05:47,683
hindi lang para sa sarili niya.

54
00:05:49,483 --> 00:05:52,363
Ina ng dalawang supling
na limang buwang gulang,

55
00:05:53,843 --> 00:05:56,963
desperado na siyang pakainin
ang nagugutom na pamilya.

56
00:06:04,443 --> 00:06:07,563
Tagtuyot ngayon, at bihira ang pagkain.

57
00:06:08,963 --> 00:06:12,043
Gayunpaman, nag-uumapaw ang enerhiya.

58
00:06:15,963 --> 00:06:17,923
Nagtatago lang ito't 'di makita.

59
00:06:21,323 --> 00:06:25,723
Ang pinakamalaki, pinakamaliwanag,
at pinakamainit sa ating solar system.

60
00:06:28,283 --> 00:06:29,443
Ang araw.

61
00:06:41,283 --> 00:06:45,643
Sumasabog mula sa ibabaw nito
ang malalaking ikid ng mainit na plasma.

62
00:06:52,003 --> 00:06:56,483
Naglalabas ang araw ng enerhiya
ng apat at kalahating trilyong

63
00:06:56,563 --> 00:06:58,563
bombang nuklear kada segundo,

64
00:07:01,603 --> 00:07:04,843
at nagpapadala ng mas maraming power
sa ating planeta kada oras

65
00:07:04,923 --> 00:07:08,003
kaysa sa ginagamit
ng buong mundo sa isang taon.

66
00:07:12,563 --> 00:07:16,283
Pero kahit kamangha-mangha
ang gahiganteng bola ng apoy na ito,

67
00:07:18,723 --> 00:07:21,563
hindi makakain ni Wa Chini
ang sinag ng araw.

68
00:07:23,803 --> 00:07:26,363
Kumakain lang siya
ng mga bagay na tumatakbo.

69
00:07:29,323 --> 00:07:30,563
Tulad ng gasela.

70
00:07:38,803 --> 00:07:41,283
Mahalagang kamoplahe ang kanyang

71
00:07:42,523 --> 00:07:44,803
batik-batik na balahibo sa pangangaso.

72
00:07:58,243 --> 00:07:59,883
Dahil kakaunti ang mapagtataguan,

73
00:08:01,163 --> 00:08:03,683
hindi siya pwedeng lumapit.

74
00:08:15,683 --> 00:08:18,963
Mabuti na lang, may diskarte si Wa Chini.

75
00:08:26,323 --> 00:08:29,843
Cheetah ang pinakamabilis
na hayop sa balat ng lupa.

76
00:08:32,203 --> 00:08:35,523
Mula sa zero tungong 100
sa loob ng tatlong segundo,

77
00:08:37,483 --> 00:08:40,843
pero malapit
at pumapangalawa ang mga gasela rito.

78
00:08:45,123 --> 00:08:47,683
Maraming enerhiya
ang ginagamit ni Wa Chini…

79
00:09:00,003 --> 00:09:01,443
pero wala siyang makuha.

80
00:09:05,443 --> 00:09:09,483
Kayang mabuhay ng matandang cheetah
nang isang linggong walang kinakain.

81
00:09:12,643 --> 00:09:17,163
Pero ang mga supling, hindi nila kaya
ang lampas sa ilang araw.

82
00:09:24,123 --> 00:09:27,483
At lubhang nagugutom na

83
00:09:28,243 --> 00:09:29,563
ang dalawang 'to.

84
00:09:31,763 --> 00:09:36,283
24 NA ORAS
MULA NANG HULING KUMAIN

85
00:09:37,883 --> 00:09:41,243
Talagang nakakaubos ng enerhiya
ang pangangaso nang napakabilis.

86
00:09:43,243 --> 00:09:46,523
Sobrang baba na
ng reserbang enerhiya ni Wa Chini.

87
00:09:50,723 --> 00:09:54,243
Ilang oras pa bago niya
mabawi ang lakas para makapangaso ulit.

88
00:10:00,243 --> 00:10:04,043
Mauubusan na ng karga si Wa Chini
at ang mga supling niya.

89
00:10:22,083 --> 00:10:25,643
Naglalaban ang mga hayop sa buong planeta
sa parehong labanan

90
00:10:26,523 --> 00:10:28,043
sa pagitan ng pagkonsumo…

91
00:10:31,363 --> 00:10:32,843
at paggamit ng enerhiya.

92
00:10:38,203 --> 00:10:40,043
Anuman ang diskarte mo,

93
00:10:40,123 --> 00:10:41,403
mabilis man o mabagal,

94
00:10:47,123 --> 00:10:50,043
hindi garantisado
ang susunod na kakainin mo.

95
00:10:59,323 --> 00:11:03,443
Lahat tayo ay kailangang
malampasan ang gutom.

96
00:11:04,843 --> 00:11:08,683
30 ORAS
MULA NANG HULING KUMAIN

97
00:11:12,643 --> 00:11:15,243
Ngayong nakabawi na siya
mula sa huling pangangaso,

98
00:11:15,963 --> 00:11:18,803
naghahanap si Wa Chini
ng susunod na oportunidad.

99
00:11:22,963 --> 00:11:24,923
Kagaya ng lahat ng inang cheetah,

100
00:11:26,083 --> 00:11:27,963
mag-isa siyang magulang.

101
00:11:31,723 --> 00:11:33,883
Para mapakain nang maayos
ang mga anak niya,

102
00:11:34,443 --> 00:11:36,603
kailangan niyang makapatay araw-araw.

103
00:11:38,283 --> 00:11:40,963
Pero napakatagal niya bago makabawi

104
00:11:42,283 --> 00:11:44,123
at lumulubog na ang araw.

105
00:11:53,763 --> 00:11:55,443
Habang pumupusyaw ang liwanag,

106
00:11:56,523 --> 00:11:59,043
ganundin ang pag-asang makakain
ang pamilyang ito.

107
00:12:05,923 --> 00:12:07,403
Habang umiikot ang Earth,

108
00:12:10,003 --> 00:12:12,763
ang Serengeti ay tumatalikod sa araw

109
00:12:13,883 --> 00:12:15,403
at humaharap sa dilim.

110
00:12:21,563 --> 00:12:24,963
Ito'y makapangyarihang paalala
ng koneksyon ng buhay sa araw.

111
00:12:29,243 --> 00:12:32,883
Ang ating kwento ay kwento ng araw.

112
00:12:35,203 --> 00:12:36,603
Noong unang panahon…

113
00:12:39,803 --> 00:12:44,483
mas malamig at madilim pa
ang ating solar system sa kasalukuyan.

114
00:12:52,723 --> 00:12:56,843
4.6 BILYONG TAON ANG NAKALIPAS

115
00:12:56,923 --> 00:13:00,323
Pero iyon ang perpektong kondisyon

116
00:13:00,403 --> 00:13:02,003
para maisilang ang isang bituin.

117
00:13:05,243 --> 00:13:07,803
Sa temperaturang halos absolutong zero,

118
00:13:08,683 --> 00:13:12,003
sumipsip ang force of gravity
ng alikabok at gas…

119
00:13:14,283 --> 00:13:16,243
at lumikha ng malaking ulap.

120
00:13:22,923 --> 00:13:24,763
Bumagsak ang ulap papaloob,

121
00:13:24,843 --> 00:13:28,443
at nadurog ang sarili nito tungo
sa nagliliyab na mainit na bola ng gas.

122
00:13:32,283 --> 00:13:33,643
Isang protostar.

123
00:13:40,923 --> 00:13:45,203
Tulad ni Wa Chini, ang bagong bituing ito
ay gutom na gutom.

124
00:13:48,043 --> 00:13:51,363
Humila ito ng napakaraming gas
hanggang may pumulandit

125
00:13:52,403 --> 00:13:54,803
na mainit na bagay mula sa poles nito,

126
00:13:56,323 --> 00:13:59,003
na umabot
nang ilang light years sa kalawakan.

127
00:14:02,323 --> 00:14:05,403
Patuloy na lumaki ang sanggol na bituin

128
00:14:06,243 --> 00:14:08,523
nang 30 milyong taon.

129
00:14:19,483 --> 00:14:20,723
Hanggang sa wakas,

130
00:14:21,923 --> 00:14:26,243
sumapat na ang init nito
para mag-isang lumikha ng sariling power.

131
00:14:29,403 --> 00:14:30,363
Ang ating araw.

132
00:14:33,323 --> 00:14:37,203
Ang gintong silahis nito
ay 4.6 na bilyong taon nang

133
00:14:39,243 --> 00:14:41,683
maliwanag at tuluy-tuloy na kumikinang.

134
00:14:47,443 --> 00:14:52,003
Isang bituin lang ito
sa isang galaxy ng bilyun-bilyon.

135
00:14:57,403 --> 00:15:00,803
Pero ito ang pinakaespesyal.

136
00:15:03,163 --> 00:15:06,123
Dahil ito ang naghahatid
ng init at liwanag…

137
00:15:08,483 --> 00:15:10,683
sa nakakamangha at buhay na planeta.

138
00:15:16,043 --> 00:15:20,963
42 ORAS
MULA NANG HULING KUMAIN

139
00:15:23,723 --> 00:15:27,963
Bawat buhay na nilalang sa Serengeti
ay nakaasa sa araw para sa enerhiya.

140
00:15:29,843 --> 00:15:34,123
Nasaid na ang mga supling ni Wa Chini,
lampas na sa pagiging gutom.

141
00:15:35,203 --> 00:15:37,323
Kailangan na nilang makakain.

142
00:15:39,043 --> 00:15:41,603
Pero pagmamahal at pag-aaruga lang

143
00:15:42,403 --> 00:15:44,403
ang kayang ibigay ni Wa Chini.

144
00:15:45,843 --> 00:15:47,563
Sa tuyong lupaing ito,

145
00:15:48,083 --> 00:15:52,483
nagbibigay at kumukuha ang ating araw.

146
00:15:53,683 --> 00:15:57,163
Ang matinding enerhiya nito
ang kailangan para mabuhay.

147
00:15:58,363 --> 00:16:02,323
Pero may kapangyarihan din itong makasira.

148
00:16:06,643 --> 00:16:09,203
Hindi talaga madaling mabuhay

149
00:16:09,283 --> 00:16:12,363
na malapit sa higanteng nuclear reactor.

150
00:16:21,323 --> 00:16:24,203
Para maunawaan ang pinagmumulan
ng napakatinding init na ito,

151
00:16:25,403 --> 00:16:28,083
sisilipin natin ang impyerno…

152
00:16:37,283 --> 00:16:40,563
sa ilalim ng panlabas na layer
ng kumukulong mainit na plasma…

153
00:16:46,003 --> 00:16:50,163
pababa nang 650 libong kilometro…

154
00:16:54,963 --> 00:16:57,163
papunta sa ubod ng ating araw.

155
00:17:00,883 --> 00:17:04,883
Ang puso ng ating bituin
ay maaaring mukhang kalmado,

156
00:17:07,083 --> 00:17:10,923
pero sa antas ng atomo, napakagulo nito.

157
00:17:14,403 --> 00:17:18,323
Ito ang pinakamainit na bahagi
ng ating solar system.

158
00:17:21,043 --> 00:17:24,483
Umaabot nang 15 milyong Celsius
ang temperatura rito…

159
00:17:27,683 --> 00:17:32,243
na lumilikha ng kondisyon para sa
pangyayaring imposible sa ibang lugar.

160
00:17:36,643 --> 00:17:39,643
Ang mga atomo ay mabilis na
nagbabanggaan at nagkakaisa.

161
00:17:45,203 --> 00:17:47,163
Na naglalabas ng purong enerhiya.

162
00:17:54,803 --> 00:17:59,083
Ang prosesong ito
ay tinatawag na nuclear fusion

163
00:17:59,923 --> 00:18:02,363
at siyang nagpapaliwanag sa araw.

164
00:18:06,523 --> 00:18:11,163
Sa katunayan, 'yun ang nagpapaliwanag
sa lahat ng bituin sa ating universe.

165
00:18:15,763 --> 00:18:20,363
Ang enerhiyang ito na inilalabas ng
mga bituin ay mula pa noong unang panahon…

166
00:18:25,523 --> 00:18:27,803
noong wala pang matter,

167
00:18:27,883 --> 00:18:32,123
at ang tanging umiiral
sa buong universe ay enerhiya.

168
00:18:35,163 --> 00:18:39,043
At bawat piraso noon ay umiiral pa rin
sa ating universe ngayon.

169
00:18:46,643 --> 00:18:48,603
Sa paglubog ng araw sa Serengeti,

170
00:18:49,923 --> 00:18:53,323
makakarating ang enerhiyang
dumadaloy na nang 13.8 bilyong taon

171
00:18:55,123 --> 00:18:58,283
kina Wa Chini at sa mga supling niya

172
00:18:59,083 --> 00:19:03,283
at magpapatuloy ang paglalakbay nito
sa kanilang kapaligiran.

173
00:19:04,923 --> 00:19:08,123
Hindi ito nalilikha o nasisira.

174
00:19:09,043 --> 00:19:12,883
Walang katapusan lang
ang pagbabago ng anyo nito.

175
00:19:14,283 --> 00:19:18,883
Pero maaakses lamang ito ni Wa Chini
at ng mga supling niya sa isang anyo…

176
00:19:23,603 --> 00:19:24,763
sa karne.

177
00:19:33,843 --> 00:19:36,443
At napakarami ng karibal na predator dito…

178
00:19:39,243 --> 00:19:43,523
na hindi lang pagkain ang pwedeng agawin,
kundi pati ang mga supling niya.

179
00:19:58,123 --> 00:20:00,003
Kapag 'di pa sila nakakain,

180
00:20:01,043 --> 00:20:02,523
mamamatay pa rin sila.

181
00:20:23,523 --> 00:20:27,043
Kaunting merienda lang ito, pero matapos
ang dalawang araw na 'di kumakain,

182
00:20:27,123 --> 00:20:28,803
nailigtas na nito ang buhay nila.

183
00:20:32,523 --> 00:20:35,883
Pero mahigit 10% ng napapatay
ng mga cheetah ay inaagaw.

184
00:20:40,323 --> 00:20:44,283
Kailangang ipaglaban ni Wa Chini
ang bawat piraso ng enerhiyang makukuha…

185
00:20:47,883 --> 00:20:49,923
dahil kapag kakaunti ang enerhiya,

186
00:20:50,763 --> 00:20:53,243
mas matindi ang kumpetisyon.

187
00:20:57,123 --> 00:21:01,363
Ang paghihirap ni Wa Chini para mabuhay
at buhayin ang pamilya niya ay mauulit

188
00:21:01,443 --> 00:21:03,483
araw-araw,

189
00:21:06,083 --> 00:21:07,883
buwan-buwan.

190
00:21:17,923 --> 00:21:20,963
Bawat pagkain ay ipaglalaban.

191
00:21:27,363 --> 00:21:30,763
Sa labanan sa pagitan ng
paggamit at pagtatamo ng enerhiya,

192
00:21:32,603 --> 00:21:35,123
halos sapat lang ang nakukuha ni Wa Chini.

193
00:21:40,443 --> 00:21:42,683
Ang tagtuyot sa Serengeti

194
00:21:43,243 --> 00:21:45,683
ay katumbas ng tuluy-tuloy na taggutom.

195
00:21:52,083 --> 00:21:53,923
Pero malapit na itong magbago.

196
00:21:55,603 --> 00:21:57,323
Nahila na ng araw ang lahat

197
00:21:57,403 --> 00:22:00,363
ng halumigmig papunta sa langit.

198
00:22:05,123 --> 00:22:06,603
At anuman ang umakyat

199
00:22:07,923 --> 00:22:11,163
ay babagsak din kalaunan.

200
00:22:14,723 --> 00:22:17,483
Uulanin ang buong kaparangan

201
00:22:18,403 --> 00:22:20,923
at tatapusin ang tagtuyot.

202
00:22:26,683 --> 00:22:28,403
Habang nawawala ang mga ulap,

203
00:22:30,003 --> 00:22:31,923
magkakaroon ng kaunting pag-asa.

204
00:22:44,163 --> 00:22:47,443
Hindi mapapakain
ng iisang damo ang pamilya ni Wa Chini,

205
00:22:49,963 --> 00:22:54,643
pero sa kaloob-looban ng mga selyula nito
ay naroon ang sagot sa kagutuman nila.

206
00:23:06,563 --> 00:23:09,123
Dito, may nakatagong mundo.

207
00:23:15,043 --> 00:23:18,323
Ang mga microscopic na stack
na tinatawag na grana

208
00:23:18,843 --> 00:23:20,843
ay nabibilad sa init ng araw.

209
00:23:32,843 --> 00:23:37,643
Nababalutan ang ibabaw nito ng gubat
ng maliliit na protinang umaani ng liwanag

210
00:23:38,923 --> 00:23:42,763
na kumukuha ng enerhiya
mula sa pinakamalapit na bituin sa atin.

211
00:23:47,843 --> 00:23:50,803
Puno ang mga ito
ng berdeng pigment na chlorophyll,

212
00:23:52,443 --> 00:23:55,083
na sumisipsip ng sinag ng araw.

213
00:24:00,043 --> 00:24:02,283
Sa mahika ng photosynthesis,

214
00:24:12,683 --> 00:24:15,243
humahalo ang tubig sa carbon dioxide,

215
00:24:18,363 --> 00:24:21,403
at nagiging asukal ang mga sinag ng araw.

216
00:24:38,483 --> 00:24:43,203
Sa loob lang ng ilang araw, ang dating
tuyong parang ay naging berde na.

217
00:24:51,523 --> 00:24:55,603
Bilyun-bilyong damo na ang nagbibilad
sa tuluy-tuloy na sikat ng araw.

218
00:25:00,523 --> 00:25:05,003
At naitatanim sa kalupaan
ang enerhiya ng universe.

219
00:25:10,443 --> 00:25:11,803
Isa lang ang problema.

220
00:25:14,523 --> 00:25:17,043
Hindi kumakain ng damo ang mga cheetah.

221
00:25:22,963 --> 00:25:25,843
Pero sa malayong kakahuyan sa hilaga,

222
00:25:27,123 --> 00:25:31,123
may mga hayop na kumakain ng damo.

223
00:25:34,123 --> 00:25:36,123
Daan-daang libo sila.

224
00:25:38,923 --> 00:25:40,163
Mga wildebeest.

225
00:25:43,163 --> 00:25:46,163
Malalapad ang bibig, pleksible ang labi,

226
00:25:46,803 --> 00:25:48,363
at apat ang stomach nila

227
00:25:49,083 --> 00:25:51,963
na angkop para kumain ng damo.

228
00:26:01,123 --> 00:26:03,923
Palaging kumikilos
ang malalaking kawan na ito

229
00:26:05,843 --> 00:26:07,683
sa paghahanap ng sariwang damo.

230
00:26:11,043 --> 00:26:14,123
Para mahanap ang damo,
sinusundan nila ang ulan.

231
00:26:17,843 --> 00:26:19,683
Katulad nating lahat, sila ay

232
00:26:21,283 --> 00:26:22,363
itinutulak ng gutom.

233
00:26:32,043 --> 00:26:34,763
Pero kung may isang
patakaran man sa Serengeti,

234
00:26:36,243 --> 00:26:39,123
iyon ay hindi madaling
makakuha ng pagkain.

235
00:26:48,043 --> 00:26:49,523
Ang Ilog Mara.

236
00:26:52,163 --> 00:26:55,203
Tahanan ng ilan sa
pinakamalalaking buwaya sa mundo.

237
00:26:59,123 --> 00:27:00,883
Malaking balakid ito

238
00:27:00,963 --> 00:27:04,123
sa paghahanap ng wildebeest
ng mahalagang enerhiya.

239
00:27:16,203 --> 00:27:17,683
Sa Timog,

240
00:27:17,763 --> 00:27:22,443
inilalaan ni Wa Chini ang bawat sandali
sa paghahanap ng makakain.

241
00:27:33,043 --> 00:27:36,043
Pagkatapos ng anim na buwang
pagtitiis sa kakaunting makakain,

242
00:27:37,723 --> 00:27:40,203
lumaki na ang isa sa mga supling niya.

243
00:27:47,763 --> 00:27:50,803
At natututo na ring mangaso.

244
00:27:57,043 --> 00:28:01,243
Pero hindi na makita ang isa pang supling.

245
00:28:07,443 --> 00:28:10,843
Limang porsyento lang
ng mga supling na cheetah ang tumatanda.

246
00:28:13,723 --> 00:28:17,643
Karamihan ay nakakain
ng mga gutom na leon at hyena.

247
00:28:25,243 --> 00:28:28,923
Hindi pa rin garantisado
ang kinabukasan ng supling na ito.

248
00:28:32,923 --> 00:28:36,043
Kahit nakakatakam
at napakalapit na ng enerhiya.

249
00:28:42,443 --> 00:28:44,683
Ang mga wildebeest naman, na nakatipon

250
00:28:45,283 --> 00:28:48,203
sa tabing-ilog ng Mara, ay wala nang
magawa kundi umabante.

251
00:28:52,123 --> 00:28:55,203
Pero kailangang may mauna.

252
00:29:34,923 --> 00:29:37,123
Isa't kalahating milyong wildebeest

253
00:29:38,083 --> 00:29:40,603
ang naglalakbay nang ganito taun-taon.

254
00:29:44,323 --> 00:29:48,603
At dito, ang labanan sa pagitan
ng paggamit at pagkonsumo ng enerhiya…

255
00:29:50,723 --> 00:29:52,723
ay mangyayari nang malawakan.

256
00:30:08,163 --> 00:30:10,283
Para sa mga masuwerteng nakakatawid,

257
00:30:12,443 --> 00:30:14,043
simula pa lang ito.

258
00:30:23,243 --> 00:30:26,283
Kailangan naman nilang
maglakbay nang daan-daang kilometro,

259
00:30:27,843 --> 00:30:28,843
araw-gabi,

260
00:30:30,083 --> 00:30:31,763
nang mahigit dalawang buwan…

261
00:30:34,243 --> 00:30:36,323
para makarating sa madamong parang.

262
00:30:48,643 --> 00:30:52,443
Masugid na inaabangan ni Wa Chini
ang pagdating ng wildebeest,

263
00:30:53,963 --> 00:30:58,123
pero may isa pang migration
na nangyayari, na kritikal

264
00:30:58,203 --> 00:31:00,643
sa pagkabuhay ng parehong hayop.

265
00:31:03,883 --> 00:31:08,403
Ito ang paglalakbay
sa 'di maipaliwanag na layo at panahon.

266
00:31:11,683 --> 00:31:12,763
At kung wala ito,

267
00:31:13,283 --> 00:31:17,083
magugutom ang bawat nilalang sa Serengeti.

268
00:31:24,243 --> 00:31:26,243
Sa ubod ng ating araw,

269
00:31:26,323 --> 00:31:28,763
nagbabangaan at nagkakaisa ang mga atomo,

270
00:31:29,403 --> 00:31:34,403
at inilalabas at pumupulandit
ang mga photon.

271
00:31:38,843 --> 00:31:41,443
Ang maliliit na pakete ng liwanag na ito

272
00:31:42,203 --> 00:31:44,043
ay walang mass

273
00:31:44,123 --> 00:31:46,123
at naglalakbay na kasimbilis ng liwanag.

274
00:31:47,843 --> 00:31:51,123
Pero sa loob ng napakasiksik na ubod,

275
00:31:51,203 --> 00:31:55,123
ang mga ito ay pinipigilan,
sinisipsip, ikinakalat.

276
00:31:58,243 --> 00:32:00,963
Ang biyaheng dapat dalawang segundo lang

277
00:32:02,203 --> 00:32:04,003
ay umaabot ng milyong taon.

278
00:32:11,003 --> 00:32:15,123
Nakakalula at napakahirap
ng proseso para makalabas sa araw.

279
00:32:20,043 --> 00:32:23,443
Pero unti-unting umaangat ang mga photon

280
00:32:25,243 --> 00:32:27,723
pataas, lampas sa mga layer ng araw

281
00:32:29,683 --> 00:32:31,923
papunta sa napakainit nitong ibabaw,

282
00:32:34,523 --> 00:32:37,243
kung saan mapapakawalan na ang mga ito.

283
00:32:40,723 --> 00:32:43,403
Kumakalat sila sa lahat ng direksyon…

284
00:32:45,683 --> 00:32:46,923
bilang starlight.

285
00:32:53,763 --> 00:32:57,243
Naglalakbay nang 150 milyong kilometro

286
00:32:57,323 --> 00:32:59,843
sa loob lamang ng mahigit walong minuto.

287
00:33:04,923 --> 00:33:06,683
Dumarating sa tamang oras…

288
00:33:09,203 --> 00:33:12,803
para tagpuin ang wildebeest
sa pagtatapos ng paglalakbay nila.

289
00:33:16,443 --> 00:33:19,483
Bawat damo ay sumisipsip

290
00:33:19,563 --> 00:33:22,803
ng
sampung kwadrilyong photon kada segundo,

291
00:33:27,923 --> 00:33:29,963
para makakuha ng sapat na enerhiya

292
00:33:31,243 --> 00:33:33,403
para mapakain ang mga kawan.

293
00:33:43,763 --> 00:33:44,683
Mula sa bituin…

294
00:33:47,643 --> 00:33:48,603
patungo sa damo…

295
00:33:52,323 --> 00:33:53,643
patungo sa wildebeest,

296
00:33:59,763 --> 00:34:03,083
binibigyan sila ng sikat ng araw
ng kapangyarihang gumalaw…

297
00:34:04,683 --> 00:34:05,523
lumaki…

298
00:34:07,803 --> 00:34:08,923
at magparami.

299
00:34:17,203 --> 00:34:20,243
At habang mas matagal silang
kumakain sa parang,

300
00:34:21,083 --> 00:34:24,163
mas matagal silang
magiging available para makain.

301
00:34:39,923 --> 00:34:44,723
Sa wakas, may masustansya, masarap,

302
00:34:45,243 --> 00:34:47,643
at maraming enerhiya na sa malapit.

303
00:34:55,843 --> 00:34:58,203
Pero dahil tatlong milyong mata
ang nakabantay,

304
00:35:01,843 --> 00:35:03,923
kailangang kumilos
nang mabilis ni Wa Chini.

305
00:35:06,603 --> 00:35:09,363
Mabuti na lang at isa siyang cheetah.

306
00:35:59,283 --> 00:36:03,123
Sa wakas, makakakain na
si Wa Chini ng starlight.

307
00:36:26,083 --> 00:36:27,523
Sa bawat kagat,

308
00:36:27,603 --> 00:36:30,883
pumapasok ang mga protina at taba
na siksk ng cosmic na enerhiya

309
00:36:31,803 --> 00:36:33,723
sa daluyan ng dugo ni Wa Chini.

310
00:36:39,883 --> 00:36:44,403
Ang huling desintasyon nito ay
ang cellular power plants ng katawan niya.

311
00:36:45,563 --> 00:36:46,763
Ang mitochondria.

312
00:36:49,123 --> 00:36:52,763
Kung saan nagaganap
ang huling transpormasyon.

313
00:37:00,883 --> 00:37:04,683
Sa loob ng bawat mitochondrion
ay may sumasabog na lupain.

314
00:37:08,763 --> 00:37:13,043
Napakaraming umaalon na membrane
na may kumplikadong chemistry.

315
00:37:15,123 --> 00:37:19,403
Dito nagre-react ang pagkaing
puno ng enerhiya sa oxygen

316
00:37:20,203 --> 00:37:22,283
at sa wakas ay napaghihiwa-hiwalay…

317
00:37:28,723 --> 00:37:30,963
at direktang inilalabas
ang enerhiya ng universe

318
00:37:31,483 --> 00:37:34,243
sa mga selyula ni Wa Chini.

319
00:37:38,483 --> 00:37:41,203
Pinatatakbo ang bawat aksyon at pag-iisip.

320
00:37:41,963 --> 00:37:43,683
Ang bawat kilos.

321
00:37:51,203 --> 00:37:54,243
Kumpleto na ang paglalakbay
mula sa bituin papunta sa selyula.

322
00:37:59,043 --> 00:38:01,483
Ang enerhiyang minsang
nagpaliwanag sa universe

323
00:38:02,603 --> 00:38:06,043
ay nagbibigay na kina Wa Chini
at sa supling niya ng buhay.

324
00:38:18,963 --> 00:38:20,243
Sa panahon ng tagsibol,

325
00:38:21,203 --> 00:38:22,923
alaala na lang ang kagutuman.

326
00:38:32,923 --> 00:38:36,963
Patuloy na natatransporma
ang enerhiya sa buong Serengeti.

327
00:38:41,363 --> 00:38:44,003
Ipinapasa sa pagitan ng mga buhay.

328
00:38:45,683 --> 00:38:47,923
Pinalulusog ang buong ecosystem.

329
00:38:51,443 --> 00:38:54,363
Ang araw ang pinakamalaking tagapagbigay.

330
00:38:55,643 --> 00:38:58,203
Lahat ng bagay ay kumakain ng starlight.

331
00:39:03,723 --> 00:39:07,363
Ang problema, walang makain ang araw.

332
00:39:10,963 --> 00:39:12,963
At sa loob ng limang bilyong taon,

333
00:39:13,683 --> 00:39:15,523
mauubusan na ito ng panggatong.

334
00:39:19,883 --> 00:39:21,603
At sa pagbagsak ng ubod nito,

335
00:39:22,563 --> 00:39:24,043
lalaki ang araw…

336
00:39:26,723 --> 00:39:28,283
at magiging red giant…

337
00:39:31,563 --> 00:39:36,523
at lalamunin
ang planetang Mercury at Venus.

338
00:39:41,843 --> 00:39:44,123
Habang lumalaki ito papalapit sa Earth,

339
00:39:44,763 --> 00:39:48,123
babasagin ng matinding gravity
ang ating buwan.

340
00:40:02,323 --> 00:40:05,643
Mag-iiwan ito ng ring
ng mga bato ng buwan sa palibot ng Earth.

341
00:40:10,523 --> 00:40:13,603
Hindi pa alam
ang kahahantungan ng planeta natin.

342
00:40:18,483 --> 00:40:21,763
Pero magkakaroon
ng huling pagsikat ng araw…

343
00:40:25,683 --> 00:40:28,643
bago sumabog ang panlabas na layer
ng ating bituin,

344
00:40:30,363 --> 00:40:32,403
at hihinga ito sa huling pagkakataon.

345
00:40:40,083 --> 00:40:43,883
Ang tanging matitira
ay isang mapusyaw na baga.

346
00:40:45,003 --> 00:40:46,603
Isang white dwarf,

347
00:40:46,683 --> 00:40:48,643
na halos kasinlaki lang ng Earth,

348
00:40:49,323 --> 00:40:52,163
at napapalibutan ng maliwanag na ulap.

349
00:40:55,443 --> 00:40:57,243
Isang parola para sa universe.

350
00:40:58,163 --> 00:41:00,323
Nandito tayo noon.

351
00:41:04,403 --> 00:41:05,523
Pero sa ngayon,

352
00:41:06,403 --> 00:41:09,603
patuloy na sumisikat ang ating bituin…

353
00:41:13,003 --> 00:41:16,243
at magpapatuloy ito
nang ilang bilyong taon.

354
00:41:17,243 --> 00:41:18,643
Ang enerhiya nito

355
00:41:19,163 --> 00:41:22,203
ay mahalagang puwersa ng lahat ng buhay.

356
00:41:30,243 --> 00:41:32,283
Susunod sa kwento ng ating universe,

357
00:41:33,923 --> 00:41:35,683
ikaw man ay naglalagablab na bituin,

358
00:41:38,123 --> 00:41:39,803
o malaking black hole,

359
00:41:40,963 --> 00:41:44,003
o chimpanzee na natututo pa lang sa buhay,

360
00:41:44,083 --> 00:41:46,323
kailangan ng oras ng lahat ng bagay.

361
00:41:48,123 --> 00:41:51,963
Pero ano ba talaga ang alam mo
tungkol sa mahiwagang dimensyong ito?

362
00:41:53,243 --> 00:41:55,443
Bakit may nakaraan,

363
00:41:56,163 --> 00:41:58,763
kasalukuyan, at hinaharap ang lahat?

364
00:41:59,523 --> 00:42:00,843
At nandito pa rin kaya tayo

365
00:42:03,563 --> 00:42:04,683
kung walang oras?

366
00:42:36,923 --> 00:42:40,643
Ang pagsasalin ng subtitle ay ginawa ni:
Ivee Jade Tanedo