1
00:00:14,123 --> 00:00:18,683
SEBUAH SIRI DOKUMENTARI NETFLIX

2
00:00:25,363 --> 00:00:27,963
Kehidupan setiap makhluk di Bumi…

3
00:00:31,363 --> 00:00:32,283
ialah rentetan…

4
00:00:35,163 --> 00:00:38,923
peristiwa yang berlaku suatu masa dahulu.

5
00:00:43,723 --> 00:00:45,643
Peristiwa di luar jangkaan…

6
00:00:47,963 --> 00:00:49,323
dan keindahan yang ganas…

7
00:00:51,483 --> 00:00:54,283
yang menghubungkan semua makhluk,

8
00:00:56,123 --> 00:00:58,803
setiap tindakan dan keputusan,

9
00:00:59,483 --> 00:01:00,963
setiap denyutan jantung,

10
00:01:02,963 --> 00:01:05,763
dengan kisah terhebat
yang pernah dicerita.

11
00:01:07,803 --> 00:01:12,443
Kisah yang memakan masa 13.8 bilion tahun…

12
00:01:14,723 --> 00:01:17,203
yang menyaksikan berbilion bintang

13
00:01:18,283 --> 00:01:20,243
dan berbilion dunia…

14
00:01:22,283 --> 00:01:25,483
hidup dan mati…

15
00:01:27,963 --> 00:01:31,003
untuk mencipta satu-satunya planet
yang kita kenal

16
00:01:32,243 --> 00:01:34,923
yang menjadi tempat tinggal kita.

17
00:01:39,243 --> 00:01:41,203
Daripada debu bintang yang membina kita…

18
00:01:43,483 --> 00:01:46,683
kepada bahan kosmos yang menampung kita…

19
00:01:52,923 --> 00:01:56,443
dan cahaya bintang
yang memberi tenaga kepada segalanya,

20
00:01:58,003 --> 00:02:03,403
inilah kisah alam semesta kita.

21
00:02:28,043 --> 00:02:32,523
MENGEJAR CAHAYA BINTANG

22
00:02:39,603 --> 00:02:40,843
Afrika Timur.

23
00:02:42,003 --> 00:02:45,843
SERENGETI, TANZANIA

24
00:02:46,203 --> 00:02:50,923
Di sini hubungan paling penting
dengan alam semesta boleh ditemui.

25
00:02:55,043 --> 00:02:57,323
Pemangsa yang sangat istimewa…

26
00:03:00,443 --> 00:03:02,683
bernama Wa Chini.

27
00:03:06,043 --> 00:03:10,203
Citah sentiasa mencari makanan.

28
00:03:12,363 --> 00:03:13,723
Untuk tenaga vital.

29
00:03:16,163 --> 00:03:21,443
Ia salah satu tempat paling sukar
di Bumi bagi pemangsa mencari makanan.

30
00:03:31,043 --> 00:03:34,283
Matahari yang panas terik
menghalau hampir semua makhluk

31
00:03:34,363 --> 00:03:36,643
dari dataran kering dan tandus ini.

32
00:03:42,843 --> 00:03:46,883
Semua makhluk yang kekal di sini
bergelut untuk terus hidup.

33
00:03:51,523 --> 00:03:53,643
Hanya satu fokus Wa Chini,

34
00:03:57,403 --> 00:03:59,563
satu perkara yang mendorongnya,

35
00:04:03,043 --> 00:04:04,123
ialah kelaparan.

36
00:04:07,843 --> 00:04:10,843
Dorongan utama dan ringkas,

37
00:04:10,923 --> 00:04:14,603
berpunca daripada hubungan mendalam
dengan persekitarannya

38
00:04:15,563 --> 00:04:18,723
yang melebihi sempadan Serengeti,

39
00:04:19,323 --> 00:04:20,883
melebihi sempadan planet

40
00:04:22,043 --> 00:04:23,683
sehingga alam semesta.

41
00:04:29,763 --> 00:04:31,843
Setiap sel dalam badan Wa Chini…

42
00:04:34,203 --> 00:04:36,843
berhubung kait dengan aliran tenaga purba…

43
00:04:39,963 --> 00:04:44,283
yang menghubungkan kehidupannya
dengan jantung bintang.

44
00:04:49,883 --> 00:04:53,683
Aliran yang tidak terputus ini
menjangkau ruang yang sangat luas…

45
00:04:58,283 --> 00:05:02,203
dan menjangkau masa
13.8 bilion tahun lalu.

46
00:05:13,243 --> 00:05:18,323
Tenaga purba yang wujud
di asal usul alam semesta kita

47
00:05:20,163 --> 00:05:21,523
memberi kuasa kepada segalanya.

48
00:05:23,243 --> 00:05:24,523
Setiap planet.

49
00:05:26,363 --> 00:05:27,323
Setiap bintang.

50
00:05:30,443 --> 00:05:31,443
Setiap kehidupan.

51
00:05:40,243 --> 00:05:42,723
Wa Chini memburu tenaga…

52
00:05:46,123 --> 00:05:47,683
bukan hanya untuk dirinya.

53
00:05:49,483 --> 00:05:52,083
Ibu kepada dua anak berusia lima bulan,

54
00:05:53,843 --> 00:05:56,923
ia terdesak untuk beri makan keluarganya.

55
00:06:04,443 --> 00:06:07,563
Ia musim kemarau dan makanan kurang.

56
00:06:08,963 --> 00:06:12,043
Tapi, tenaga lebih banyak
berbanding sebelum ini.

57
00:06:15,963 --> 00:06:17,923
Ia tersembunyi di depan mata.

58
00:06:21,323 --> 00:06:25,723
Objek terbesar, tercerah, terpanas
dalam sistem solar kita.

59
00:06:28,283 --> 00:06:29,443
Matahari.

60
00:06:41,283 --> 00:06:45,643
Ada banyak gelung plasma panas
yang meletup dari permukaannya.

61
00:06:52,003 --> 00:06:58,763
Matahari melepaskan tenaga empat
dan setengah trilion bom atom setiap saat,

62
00:07:01,603 --> 00:07:04,323
menghantar lebih banyak kuasa
ke planet kita dalam masa sejam

63
00:07:04,923 --> 00:07:08,003
berbanding seluruh dunia guna
dalam masa setahun.

64
00:07:12,563 --> 00:07:16,283
Walaupun bebola api gergasi ini
sangat mengagumkan,

65
00:07:18,723 --> 00:07:21,563
Wa Chini tidak boleh makan matahari.

66
00:07:23,803 --> 00:07:26,363
Ia hanya makan makanan yang boleh berlari.

67
00:07:29,323 --> 00:07:30,563
Macam gazel.

68
00:07:38,803 --> 00:07:44,803
Kulit bertompok menghasilkan penyamaran
yang diperlukan untuk mencari mangsa.

69
00:07:58,243 --> 00:08:03,683
Tiada banyak tempat untuk ia bersembunyi,
sukar untuk ia menghampiri mangsa.

70
00:08:15,683 --> 00:08:18,963
Nasib baik Wa Chini ada helah tersendiri.

71
00:08:26,323 --> 00:08:29,843
Citah haiwan terpantas di darat.

72
00:08:32,203 --> 00:08:35,523
Daripada sifar kepada seratus
dalam masa tiga saat,

73
00:08:37,483 --> 00:08:40,843
tapi gazel agak laju juga.

74
00:08:45,123 --> 00:08:47,323
Wa Chini guna banyak tenaga…

75
00:09:00,003 --> 00:09:01,403
tapi tidak dapat hasil.

76
00:09:05,443 --> 00:09:08,923
Citah dewasa boleh bertahan
lebih seminggu tanpa makanan.

77
00:09:12,643 --> 00:09:17,163
Tapi anak-anaknya hanya boleh bertahan
selama beberapa hari.

78
00:09:24,123 --> 00:09:29,403
Anak-anaknya semakin sangat lapar.

79
00:09:31,763 --> 00:09:36,283
24 JAM
SEJAK HIDANGAN TERAKHIR

80
00:09:37,883 --> 00:09:40,963
Memburu pada kelajuan yang hebat
sangat melelahkan.

81
00:09:43,243 --> 00:09:46,523
Tenaga simpanan Wa Chini sangat rendah.

82
00:09:50,723 --> 00:09:54,243
Berjam sebelum ia mendapat kekuatan
untuk memburu semula.

83
00:10:00,243 --> 00:10:04,043
Wa Chini dan anak-anaknya kepenatan.

84
00:10:22,083 --> 00:10:25,443
Haiwan di seluruh planet bergelut
dengan masalah yang sama

85
00:10:26,523 --> 00:10:27,803
antara mengambil…

86
00:10:31,363 --> 00:10:32,843
atau mengguna tenaga.

87
00:10:38,203 --> 00:10:40,043
Walau apa pun strategi anda,

88
00:10:40,123 --> 00:10:42,003
sama ada laju atau perlahan,

89
00:10:47,123 --> 00:10:50,043
tiada jaminan untuk anda dapat makanan.

90
00:10:59,323 --> 00:11:03,443
Semua makhluk perlu berdepan
dengan kelaparan.

91
00:11:04,843 --> 00:11:08,683
30 JAM
SEJAK HIDANGAN TERAKHIR

92
00:11:12,643 --> 00:11:14,963
Setelah pulih daripada usaha terakhir,

93
00:11:15,963 --> 00:11:18,563
Wa Chini mencari peluang seterusnya.

94
00:11:22,963 --> 00:11:24,443
Macam ibu citah lain,

95
00:11:26,083 --> 00:11:27,963
ia ibu tunggal.

96
00:11:31,723 --> 00:11:33,723
Demi kekenyangan anak-anaknya,

97
00:11:34,363 --> 00:11:36,603
dia perlu membunuh setiap hari.

98
00:11:38,283 --> 00:11:40,963
Tapi ia mengambil masa lama untuk pulih

99
00:11:42,283 --> 00:11:44,123
dan matahari mula terbenam.

100
00:11:53,763 --> 00:11:55,323
Tatkala matahari terbenam,

101
00:11:56,523 --> 00:11:58,803
harapan untuk mendapat makanan pudar.

102
00:12:05,923 --> 00:12:07,403
Apabila Bumi berputar,

103
00:12:10,003 --> 00:12:15,243
Serengeti berpaling dari matahari
dan menuju ke kegelapan.

104
00:12:21,563 --> 00:12:24,963
Ia peringatan tentang
hubungan kehidupan dengan matahari.

105
00:12:29,243 --> 00:12:32,883
Kisah kita ialah kisah matahari.

106
00:12:35,203 --> 00:12:36,603
Suatu masa dahulu…

107
00:12:39,803 --> 00:12:44,483
sistem solar kita jauh lebih sejuk
dan lebih gelap berbanding hari ini.

108
00:12:52,723 --> 00:12:56,843
4.6 BILION TAHUN LALU

109
00:12:56,923 --> 00:13:02,003
Namun ia keadaan yang sempurna
untuk kelahiran sebutir bintang.

110
00:13:05,243 --> 00:13:07,803
Pada suhu yang hampir
mencapai sifar mutlak,

111
00:13:08,683 --> 00:13:12,003
kuasa graviti mula menarik
debu dan gas bersama…

112
00:13:14,283 --> 00:13:15,803
menjadi awan besar.

113
00:13:22,923 --> 00:13:24,763
Awan itu runtuh ke dalam,

114
00:13:24,843 --> 00:13:28,283
dan bertukar menjadi
bebola gas panas yang bercahaya.

115
00:13:32,283 --> 00:13:33,643
Bintang proto.

116
00:13:40,923 --> 00:13:45,203
Macam Wa Chini, bintang yang
semakin berkembang ini sangat lapar.

117
00:13:48,043 --> 00:13:51,363
Menarik banyak gas
sehingga jet jirim panas

118
00:13:52,403 --> 00:13:54,803
bergerak dari tiangnya,

119
00:13:56,323 --> 00:13:59,003
selama bertahun cahaya ke angkasa.

120
00:14:02,323 --> 00:14:08,363
Bayi bintang ini terus membesar
selama 30 juta tahun.

121
00:14:19,483 --> 00:14:20,723
Sehingga akhirnya,

122
00:14:21,923 --> 00:14:26,243
ia menjadi cukup panas
untuk menjana tenaga sendiri.

123
00:14:29,403 --> 00:14:30,363
Matahari kita.

124
00:14:33,323 --> 00:14:37,203
Sinaran keemasan yang bersinar
dengan penuh megah dan teguh…

125
00:14:39,243 --> 00:14:41,683
selama 4.6 bilion tahun.

126
00:14:47,443 --> 00:14:52,003
Ia hanya sebutir bintang
antara berbilion bintang dalam galaksi.

127
00:14:57,403 --> 00:15:00,803
Namun ia bintang paling istimewa.

128
00:15:03,163 --> 00:15:06,123
Kerana ia bintang
yang menyalurkan haba dan cahaya…

129
00:15:08,483 --> 00:15:11,283
kepada planet yang luar biasa dan terang.

130
00:15:16,043 --> 00:15:20,963
42 JAM
SEJAK HIDANGAN TERAKHIR

131
00:15:23,723 --> 00:15:27,803
Setiap makhluk di Serengeti
bergantung pada tenaga daripada matahari.

132
00:15:29,843 --> 00:15:34,123
Anak-anak Wa Chini kebuluran sekarang.

133
00:15:35,203 --> 00:15:37,323
Hari ini anak-anaknya perlu makan.

134
00:15:39,043 --> 00:15:44,203
Namun pagi ini Wa Chini hanya mampu
memberi kasih sayang yang berharga.

135
00:15:45,843 --> 00:15:47,563
Di tanah kering kontang ini,

136
00:15:48,083 --> 00:15:52,483
matahari beri kebaikan dan keburukan.

137
00:15:53,683 --> 00:15:57,163
Tenaga yang kuat
merupakan keperluan hidup.

138
00:15:58,363 --> 00:16:02,323
Namun ia memiliki kuasa kehancuran.

139
00:16:06,643 --> 00:16:12,363
Kehidupan tidak pernah mudah jika
hidup berdekatan reaktor nuklear gergasi.

140
00:16:21,283 --> 00:16:24,203
Demi memahami sumber haba
yang tidak tertahan ini,

141
00:16:25,403 --> 00:16:28,083
kita perlu menjenguk kepanasan…

142
00:16:37,283 --> 00:16:40,283
di bawah lapisan luar
plasma panas yang menggelegak,

143
00:16:46,003 --> 00:16:50,163
sedalam 650 ribu kilometer…

144
00:16:54,963 --> 00:16:57,163
ke dalam teras matahari kita.

145
00:17:00,883 --> 00:17:04,883
Jantung bintang kita nampak sangat tenang,

146
00:17:07,083 --> 00:17:11,003
tapi pada tahap atom, ia penuh kecamukan.

147
00:17:14,403 --> 00:17:18,323
Ia bahagian paling panas
dalam sistem solar kita.

148
00:17:21,043 --> 00:17:24,483
Suhu di sini
mencapai 15 juta darjah Celcius…

149
00:17:27,683 --> 00:17:32,243
mencipta persekitaran untuk peristiwa
yang tidak boleh berlaku di tempat lain.

150
00:17:36,643 --> 00:17:39,603
Atom berlanggar
pada kelajuan dan pelakuran tinggi.

151
00:17:45,203 --> 00:17:47,043
Melepaskan tenaga tulen.

152
00:17:54,803 --> 00:17:59,083
Proses ini digelar pelakuran nuklear

153
00:17:59,923 --> 00:18:02,363
dan ia buat matahari kita bersinar.

154
00:18:06,523 --> 00:18:11,163
Sebenarnya, proses ini memberi kuasa
kepada seluruh bintang di alam semesta.

155
00:18:15,243 --> 00:18:20,363
Tenaga yang dilepaskan oleh bintang
bermula pada suatu masa dahulu…

156
00:18:25,523 --> 00:18:27,803
apabila tiada jirim,

157
00:18:27,883 --> 00:18:32,123
dan hanya tenaga wujud
di seluruh alam semesta ini.

158
00:18:35,163 --> 00:18:39,043
Serta setiap tenaga itu hidup
di alam semesta kita hari ini.

159
00:18:46,643 --> 00:18:48,483
Tatkala matahari terbit,

160
00:18:49,923 --> 00:18:53,323
tenaga yang mengalir
selama 13.8 bilion tahun

161
00:18:54,923 --> 00:18:58,283
menyapa Wa Chini dan anak-anaknya

162
00:18:59,083 --> 00:19:03,283
dan meneruskan perjalanan
di kawasan di sekitarnya.

163
00:19:04,923 --> 00:19:08,123
Ia tidak pernah dicipta atau dimusnah.

164
00:19:09,043 --> 00:19:12,883
Ia hanya berubah tanpa henti.

165
00:19:14,283 --> 00:19:18,883
Namun Wa Chini dan anak-anaknya
hanya mendapat tenaga melalui satu bentuk…

166
00:19:23,603 --> 00:19:24,763
daging.

167
00:19:33,843 --> 00:19:36,443
Terdapat pemangsa lain di sini…

168
00:19:39,243 --> 00:19:42,163
yang bukan hanya mampu merampas makanannya

169
00:19:42,243 --> 00:19:43,523
tapi anak-anaknya.

170
00:19:58,123 --> 00:20:00,003
Jika ia tidak diberi makan,

171
00:20:01,043 --> 00:20:02,523
ia tetap akan mati.

172
00:20:23,443 --> 00:20:26,643
Ia sekadar snek,
tapi selepas dua hari tanpa makanan,

173
00:20:27,123 --> 00:20:28,523
ia penyelamat.

174
00:20:32,523 --> 00:20:35,883
Namun lebih daripada 10 peratus
mangsa citah dicuri.

175
00:20:40,323 --> 00:20:43,963
Wa Chini perlu melindungi
setiap tenaga yang ia tangkap…

176
00:20:47,883 --> 00:20:50,043
kerana apabila tenaga sukar dicari,

177
00:20:50,763 --> 00:20:53,243
persaingan menjadi sengit.

178
00:20:57,123 --> 00:21:01,363
Kesusahan Wa Chini untuk bertahan
dan menjaga keluarganya berulang

179
00:21:01,443 --> 00:21:03,483
hari demi hari,

180
00:21:06,083 --> 00:21:07,883
bulan demi bulan.

181
00:21:17,923 --> 00:21:21,563
Mencari makanan ibarat satu pertarungan.

182
00:21:27,363 --> 00:21:30,603
Dalam pertempuran antara mengguna
dan mendapat tenaga,

183
00:21:32,603 --> 00:21:35,123
ia tiada bandingannya bagi Wa Chini.

184
00:21:40,443 --> 00:21:45,643
Musim kemarau di Serengeti
bermaksud kelaparan yang berterusan.

185
00:21:52,043 --> 00:21:53,843
Namun perubahan bakal berlaku.

186
00:21:55,603 --> 00:22:00,723
Haba matahari telah menarik
segala kelembapan ke arah langit.

187
00:22:05,123 --> 00:22:06,603
Sesuatu yang naik

188
00:22:07,923 --> 00:22:11,163
tentu akan turun.

189
00:22:14,723 --> 00:22:17,483
Hujan menyapa seluruh dataran itu

190
00:22:18,403 --> 00:22:20,923
dan menamatkan musim kemarau.

191
00:22:26,683 --> 00:22:28,443
Saat langit semakin cerah,

192
00:22:30,003 --> 00:22:31,803
satu sinar harapan muncul.

193
00:22:44,163 --> 00:22:47,443
Sehelai rumput tidak cukup
bagi keluarga Wa Chini,

194
00:22:49,963 --> 00:22:54,523
namun jauh dalam sel rumput terletak
jawapan kepada kelaparan keluarga itu.

195
00:23:06,563 --> 00:23:09,123
Terletak sebuah dunia tersembunyi.

196
00:23:15,043 --> 00:23:21,643
Tindanan mikroskopik yang digelar grana
berjemur di bawah sinar matahari.

197
00:23:32,843 --> 00:23:37,643
Permukaannya penuh dengan
protein pungutan cahaya yang kecil

198
00:23:38,923 --> 00:23:42,763
yang menyerap tenaga
bintang terdekat kita.

199
00:23:47,843 --> 00:23:50,763
Ia penuh dengan klorofil berpigmen hijau,

200
00:23:52,443 --> 00:23:55,083
yang menyerap sinaran cahaya.

201
00:24:00,043 --> 00:24:02,283
Melalui proses fotosintesis,

202
00:24:12,683 --> 00:24:15,243
air bergabung dengan karbon dioksida,

203
00:24:18,363 --> 00:24:21,403
dan pancaran cahaya matahari
bertukar menjadi gula.

204
00:24:38,483 --> 00:24:43,203
Dalam masa beberapa hari,
tanah yang tandus penuh dengan tumbuhan.

205
00:24:51,523 --> 00:24:55,483
Berbilion rumput menyerap
cahaya matahari yang tidak terbatas.

206
00:25:00,523 --> 00:25:05,003
Tenaga alam semesta
tertanam di dalam landskap.

207
00:25:10,443 --> 00:25:11,963
Hanya ada satu masalah.

208
00:25:14,523 --> 00:25:17,043
Citah tidak boleh memakan rumput.

209
00:25:22,963 --> 00:25:25,843
Tapi jauh di hutan utara,

210
00:25:27,123 --> 00:25:31,123
ada raksasa yang makan.

211
00:25:34,123 --> 00:25:36,123
Beratus ribu raksasa.

212
00:25:38,923 --> 00:25:40,163
Gnu.

213
00:25:43,163 --> 00:25:48,363
Gnu memiliki mulut yang lebar,
bibir mudah lentur, dan empat perut

214
00:25:49,083 --> 00:25:51,963
yang sesuai untuk pemakan rumput.

215
00:26:01,123 --> 00:26:03,923
Kawanan gnu sentiasa bergerak

216
00:26:05,843 --> 00:26:07,683
untuk mencari rumput segar.

217
00:26:11,043 --> 00:26:14,123
Untuk mencari rumput, ia mengikut hujan.

218
00:26:17,843 --> 00:26:19,243
Didorong, macam kita,

219
00:26:21,283 --> 00:26:22,363
oleh kelaparan.

220
00:26:32,043 --> 00:26:34,563
Ada satu peraturan di Serengeti,

221
00:26:36,243 --> 00:26:39,123
makanan tidak pernah datang dengan mudah.

222
00:26:48,043 --> 00:26:49,523
Sungai Mara,

223
00:26:52,163 --> 00:26:55,203
yang dihuni oleh buaya terbesar di Bumi.

224
00:26:59,123 --> 00:27:00,883
Ia sekatan yang serius

225
00:27:00,963 --> 00:27:04,123
dalam pencarian tenaga vital oleh gnu.

226
00:27:16,203 --> 00:27:17,683
Di selatan,

227
00:27:17,763 --> 00:27:22,443
Wa Chini menghabiskan setiap saat
mencari sesuatu yang boleh dimakan.

228
00:27:33,043 --> 00:27:36,043
Selepas enam bulan makan makanan ringan,

229
00:27:37,723 --> 00:27:40,203
salah satu anaknya semakin membesar.

230
00:27:47,763 --> 00:27:50,803
Ia belajar kemahiran memburu.

231
00:27:57,043 --> 00:28:01,243
Tapi seekor anak telah hilang
dari pandangan mata.

232
00:28:07,443 --> 00:28:10,843
Hanya lima peratus
anak citah menjadi dewasa.

233
00:28:13,723 --> 00:28:17,643
Kebanyakan citah mati
akibat kelaparan atau diserang dubuk.

234
00:28:25,243 --> 00:28:28,923
Masa depan anak citah ini tidak terjamin,

235
00:28:32,923 --> 00:28:36,043
walaupun tenaga berada sangat dekat.

236
00:28:42,443 --> 00:28:44,403
Terkumpul di tebing Mara,

237
00:28:45,283 --> 00:28:48,203
gnu tiada pilihan lain
selain maju ke hadapan.

238
00:28:52,123 --> 00:28:55,203
Tapi seekor gnu perlu memulakan langkah.

239
00:29:34,923 --> 00:29:37,123
Satu setengah juta ekor gnu

240
00:29:38,083 --> 00:29:40,603
melalui perjalanan ini setiap tahun.

241
00:29:44,323 --> 00:29:48,603
Di sini, pertarungan antara mengguna
dan memakan tenaga…

242
00:29:50,723 --> 00:29:52,723
berlaku pada skala besar.

243
00:30:08,163 --> 00:30:10,883
Bagi gnu yang berjaya merentas,

244
00:30:12,443 --> 00:30:14,043
ia sekadar permulaan.

245
00:30:23,243 --> 00:30:25,923
Ia perlu mengembara beratus kilometer

246
00:30:27,843 --> 00:30:28,843
siang dan malam

247
00:30:30,083 --> 00:30:31,483
selama lebih dua bulan…

248
00:30:34,243 --> 00:30:35,923
untuk ke daratan berumput.

249
00:30:48,643 --> 00:30:52,443
Wa Chini sabar menunggu kedatangan gnu,

250
00:30:53,963 --> 00:30:58,123
tapi terdapat penghijrahan lain
yang berlaku yang penting

251
00:30:58,203 --> 00:31:00,643
bagi ketahanan hidup kedua-dua haiwan.

252
00:31:03,883 --> 00:31:08,403
Ia perjalanan jarak dan masa
yang tidak boleh difahami.

253
00:31:11,683 --> 00:31:17,043
Tanpa itu, setiap makhluk
di Serengeti akan kelaparan.

254
00:31:24,243 --> 00:31:26,243
Dalam teras matahari,

255
00:31:26,323 --> 00:31:28,603
apabila atom berlanggar dan berlakur,

256
00:31:29,403 --> 00:31:34,403
foton dilepaskan dan mengalir keluar.

257
00:31:38,843 --> 00:31:44,043
Bungkusan kecil tenaga cahaya ini
tidak memiliki sebarang jirim

258
00:31:44,123 --> 00:31:46,123
dan bergerak pada kelajuan cahaya.

259
00:31:47,843 --> 00:31:51,123
Tapi di dalam teras yang sangat padat,

260
00:31:51,203 --> 00:31:55,123
ia dikekang, diserap dan bertaburan.

261
00:31:58,243 --> 00:32:03,843
Perjalanan yang biasanya memakan masa
dua saat boleh memakan masa berjuta tahun.

262
00:32:11,003 --> 00:32:15,123
Ia perjuangan yang sukar
untuk melarikan diri dari matahari.

263
00:32:20,043 --> 00:32:23,443
Tapi perlahan-lahan, foton naik

264
00:32:25,243 --> 00:32:27,723
ke atas melalui lapisan matahari

265
00:32:29,683 --> 00:32:31,923
ke arah permukaan yang panas membara,

266
00:32:34,523 --> 00:32:37,243
di tempat yang ia boleh dibebaskan.

267
00:32:40,723 --> 00:32:43,403
Ia memancar ke semua arah…

268
00:32:45,683 --> 00:32:47,083
sebagai cahaya bintang.

269
00:32:53,763 --> 00:32:59,603
Mengembara sejauh 150 juta kilometer
dalam masa lebih lapan minit saja.

270
00:33:04,923 --> 00:33:06,683
Tiba tepat pada masanya…

271
00:33:09,203 --> 00:33:12,763
untuk bertemu gnu
di penghujung perjalanan.

272
00:33:16,443 --> 00:33:22,843
Setiap helai rumput menyerap
sepuluh kuadrilion foton setiap saat,

273
00:33:27,923 --> 00:33:33,523
menangkap tenaga yang cukup
untuk memberi makan kawanan gnu.

274
00:33:43,763 --> 00:33:44,643
Dari bintang…

275
00:33:47,643 --> 00:33:48,603
ke rumput…

276
00:33:52,323 --> 00:33:53,323
ke gnu,

277
00:33:59,763 --> 00:34:02,603
cahaya matahari memberi tenaga
untuk bergerak…

278
00:34:04,683 --> 00:34:05,523
membesar…

279
00:34:07,803 --> 00:34:08,923
untuk membiak.

280
00:34:17,203 --> 00:34:20,243
Semakin lama ia makan di dataran,

281
00:34:21,083 --> 00:34:24,163
semakin lama ia tersedia untuk dimakan.

282
00:34:39,923 --> 00:34:45,163
Tenaga yang penuh, enak dan padat

283
00:34:45,243 --> 00:34:47,643
berada dalam jarak yang dekat sekarang.

284
00:34:55,843 --> 00:34:58,203
Tapi dengan tiga juta mata memandang,

285
00:35:01,843 --> 00:35:03,923
Wa Chini perlu bergerak pantas.

286
00:35:06,603 --> 00:35:09,363
Nasib baik, ia seekor citah.

287
00:35:59,283 --> 00:36:03,123
Akhirnya, Wa Chini berjaya
merasa cahaya bintang.

288
00:36:26,083 --> 00:36:27,523
Dengan setiap gigitan,

289
00:36:27,603 --> 00:36:31,723
protein dan lemak
yang penuh dengan tenaga kosmos

290
00:36:31,803 --> 00:36:33,723
memasuki aliran darah Wa Chini.

291
00:36:39,883 --> 00:36:44,403
Destinasi terakhir
ialah loji kuasa sel badan Wa Chini.

292
00:36:45,563 --> 00:36:46,763
Mitokondria.

293
00:36:49,123 --> 00:36:52,763
Satu perubahan terakhir bakal berlaku.

294
00:37:00,883 --> 00:37:04,683
Dalam setiap mitokondria
terkandung landskap yang bergelora.

295
00:37:08,763 --> 00:37:13,043
Banyak selaput beriak-riak
dengan kimia yang kompleks.

296
00:37:15,123 --> 00:37:19,403
Di sinilah makanan kaya tenaga
bertindak balas dengan oksigen

297
00:37:20,203 --> 00:37:21,963
dan akhirnya terpecah…

298
00:37:28,723 --> 00:37:34,003
melepaskan tenaga alam semesta kita
terus ke dalam sel badan Wa Chini.

299
00:37:38,483 --> 00:37:41,203
Beri kuasa terhadap tindakan dan fikiran.

300
00:37:41,963 --> 00:37:43,683
Setiap pergerakan.

301
00:37:51,203 --> 00:37:54,043
Perjalanan dari bintang ke sel lengkap.

302
00:37:59,043 --> 00:38:01,203
Tenaga yang menyalakan alam semesta

303
00:38:02,603 --> 00:38:06,003
memberi Wa Chini
dan anak-anaknya nikmat kehidupan.

304
00:38:18,963 --> 00:38:20,243
Pada musim hujan,

305
00:38:21,203 --> 00:38:23,043
kelaparan hanya satu kenangan.

306
00:38:32,923 --> 00:38:36,963
Di seberang Serengeti,
tenaga terus berubah.

307
00:38:41,363 --> 00:38:44,003
Dari satu kehidupan ke satu kehidupan.

308
00:38:45,683 --> 00:38:48,523
Menyuburkan seluruh ekosistem.

309
00:38:51,443 --> 00:38:54,363
Matahari kita ialah sumber paling utama.

310
00:38:55,643 --> 00:38:58,203
Semuanya bergantung pada cahaya bintang.

311
00:39:03,723 --> 00:39:07,363
Masalahnya,
matahari tidak bergantung pada apa pun.

312
00:39:10,963 --> 00:39:12,843
Dalam masa lima bilion tahun,

313
00:39:13,683 --> 00:39:15,323
ia akan kehabisan tenaga.

314
00:39:19,883 --> 00:39:21,723
Apabila teras matahari runtuh,

315
00:39:22,563 --> 00:39:24,043
matahari akan membesar…

316
00:39:26,723 --> 00:39:28,283
dan menjadi raksasa merah…

317
00:39:31,563 --> 00:39:36,603
yang akan melahap planet dalam,
Utarid dan Zuhrah.

318
00:39:41,843 --> 00:39:43,883
Apabila ia berkembang ke Bumi,

319
00:39:44,763 --> 00:39:48,123
graviti ekstrem akan menghancurkan bulan.

320
00:40:02,323 --> 00:40:05,323
Batu bulan akan berselerakan
di sekeliling Bumi.

321
00:40:10,483 --> 00:40:13,603
Takdir terakhir planet kita
masih menjadi tanda tanya.

322
00:40:18,483 --> 00:40:21,763
Tapi akan ada satu
matahari terbit terakhir…

323
00:40:25,683 --> 00:40:28,643
sebelum lapisan luar bintang kita meletup,

324
00:40:30,363 --> 00:40:32,363
dan melepaskan hembusan terakhir.

325
00:40:40,083 --> 00:40:43,883
Yang tinggal hanyalah bara api.

326
00:40:45,003 --> 00:40:46,603
Bintang kerdil putih,

327
00:40:46,683 --> 00:40:52,163
lebih kurang saiz Bumi kita,
dikelilingi awan bercahaya yang tebal.

328
00:40:55,443 --> 00:40:57,123
Isyarat kepada alam semesta.

329
00:40:58,163 --> 00:41:00,323
Kita pernah berada di sini.

330
00:41:04,403 --> 00:41:05,523
Tapi sekarang,

331
00:41:06,403 --> 00:41:09,603
bintang kita terus menyinari kita…

332
00:41:13,003 --> 00:41:16,243
hingga berbilion tahun akan datang.

333
00:41:17,243 --> 00:41:22,323
Tenaga yang penting bagi semua kehidupan.

334
00:41:30,163 --> 00:41:32,283
Seterusnya dalam kisah alam semesta,

335
00:41:33,803 --> 00:41:35,683
sama ada bintang yang bersinar,

336
00:41:38,123 --> 00:41:39,803
lohong hitam yang luas,

337
00:41:40,963 --> 00:41:44,003
atau cimpanzi yang belajar bergayut,

338
00:41:44,083 --> 00:41:46,323
semuanya memakan masa.

339
00:41:48,123 --> 00:41:51,963
Apakah yang sebenarnya anda tahu
tentang dimensi misteri ini?

340
00:41:53,243 --> 00:41:58,323
Mengapa segalanya memiliki
masa lalu, masa kini dan masa depan?

341
00:41:59,523 --> 00:42:01,443
Ada sesiapa akan berada di sini

342
00:42:03,563 --> 00:42:04,683
tanpa masa?

343
00:42:36,923 --> 00:42:39,643
Terjemahan sari kata oleh
Zarifah Kamarulhisham