1
00:00:14,123 --> 00:00:18,683
NETFLIX — SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:25,443 --> 00:00:27,963
W życiu każdego stworzenia na Ziemi

3
00:00:31,443 --> 00:00:32,883
kryją się echa

4
00:00:35,163 --> 00:00:38,923
wydarzeń, które miały miejsce dawno temu.

5
00:00:43,683 --> 00:00:45,643
Wydarzeń o niewyobrażalnej skali

6
00:00:47,963 --> 00:00:49,323
i brutalnym pięknie,

7
00:00:51,483 --> 00:00:54,283
łączących wszystkie żywe istoty,

8
00:00:56,083 --> 00:01:00,963
każde ich działanie, decyzję
i każde uderzenie ich serc,

9
00:01:02,963 --> 00:01:05,763
z najwspanialszą z historii.

10
00:01:07,803 --> 00:01:12,443
Oto opowieść pisana od 13,8 miliarda lat.

11
00:01:14,723 --> 00:01:17,203
W tym czasie miliardy gwiazd

12
00:01:18,283 --> 00:01:20,083
i miliardy światów

13
00:01:22,283 --> 00:01:25,483
żyły i umierały,

14
00:01:27,963 --> 00:01:30,563
by stworzyć jedyną znaną nam planetę,

15
00:01:32,243 --> 00:01:34,923
która podtrzymuje życie.

16
00:01:39,243 --> 00:01:41,203
Od pyłu, z którego powstaliśmy,

17
00:01:43,483 --> 00:01:46,683
po życiodajne kosmiczne składniki

18
00:01:52,923 --> 00:01:56,443
i światło gwiazd, które wszystko zasila.

19
00:01:58,003 --> 00:02:03,403
Oto historia wszechświata.

20
00:02:28,043 --> 00:02:32,523
SŁONECZNA POGOŃ

21
00:02:39,603 --> 00:02:40,843
Afryka Wschodnia.

22
00:02:46,243 --> 00:02:50,923
To tu znajdziemy najważniejsze połączenie
życia ze wszechświatem.

23
00:02:55,043 --> 00:02:57,323
Oto wyjątkowy drapieżnik.

24
00:03:00,483 --> 00:03:02,683
Ma na imię Wa Chini.

25
00:03:06,043 --> 00:03:10,203
Życie geparda to niekończące się
poszukiwanie pożywienia.

26
00:03:12,363 --> 00:03:13,723
Energii życiowej.

27
00:03:16,163 --> 00:03:21,443
A dla drapieżnika niewiele jest miejsc,
w którym trudniej je zdobyć.

28
00:03:31,043 --> 00:03:36,643
Palące słońce wypędziło prawie wszystko
z tych suchych, opuszczonych równin.

29
00:03:42,923 --> 00:03:46,883
Stworzenia, które tu pozostały,
walczą o przetrwanie.

30
00:03:51,523 --> 00:03:53,643
Wa Chini ma tylko jeden cel.

31
00:03:57,403 --> 00:03:59,443
Jedną motywację.

32
00:04:03,043 --> 00:04:04,123
Głód.

33
00:04:07,843 --> 00:04:10,843
Ten prosty, pierwotny impuls

34
00:04:10,923 --> 00:04:14,603
wynika z głębokiej więzi,
jaką ma ze swoim otoczeniem,

35
00:04:15,563 --> 00:04:18,723
wykraczającej daleko poza Serengeti,

36
00:04:19,323 --> 00:04:20,883
poza naszą planetę.

37
00:04:22,043 --> 00:04:23,683
Sięga samego wszechświata.

38
00:04:29,763 --> 00:04:31,843
Każda komórka ciała Wa Chini

39
00:04:34,203 --> 00:04:36,843
łączy się z pradawnym strumieniem energii,

40
00:04:39,963 --> 00:04:44,283
splatając jej życie z sercem gwiazdy.

41
00:04:49,883 --> 00:04:53,683
Ten nieprzerwany strumień
rozciąga się na olbrzymie odległości

42
00:04:58,283 --> 00:05:02,203
i sięga 13,8 miliarda lat wstecz.

43
00:05:13,243 --> 00:05:18,323
Pradawna energia,
która istniała u początków wszechświata,

44
00:05:20,163 --> 00:05:21,403
zasila wszystko.

45
00:05:23,243 --> 00:05:24,523
Każdą planetę.

46
00:05:26,363 --> 00:05:27,323
Każdą gwiazdę.

47
00:05:30,523 --> 00:05:31,443
Wszelkie życie.

48
00:05:40,283 --> 00:05:42,723
Wa Chini poluje na energię.

49
00:05:46,123 --> 00:05:47,683
Ale nie tylko dla siebie.

50
00:05:49,483 --> 00:05:52,083
Jest matką
dwójki pięciomiesięcznych kociąt.

51
00:05:53,843 --> 00:05:57,083
Rozpaczliwie próbuje nakarmić
swoją wygłodniałą rodzinę.

52
00:06:04,443 --> 00:06:07,563
Trwa pora sucha i brakuje pożywienia.

53
00:06:08,963 --> 00:06:12,043
A jednak energii
jest tu więcej niż kiedykolwiek.

54
00:06:15,963 --> 00:06:17,923
Ukrywa się na widoku.

55
00:06:21,323 --> 00:06:25,723
To największy, najjaśniejszy i najgorętszy
obiekt w Układzie Słonecznym.

56
00:06:28,283 --> 00:06:29,443
Słońce.

57
00:06:41,283 --> 00:06:45,643
Ogromne pętle rozżarzonej plazmy
wystrzeliwują z jego powierzchni.

58
00:06:52,003 --> 00:06:58,763
Słońce co sekundę wyrzuca energię
czterech i pół biliona bomb atomowych,

59
00:07:01,603 --> 00:07:04,323
w godzinę wysyłając jej Ziemi więcej,

60
00:07:04,923 --> 00:07:08,003
niż cały świat zużywa w ciągu roku.

61
00:07:12,563 --> 00:07:16,283
Ta gigantyczna kula ognia
na pewno robi wrażenie.

62
00:07:18,723 --> 00:07:21,563
Ale Wa Chini nie naje się
światłem słonecznym.

63
00:07:23,803 --> 00:07:26,363
Je tylko to, co ucieka.

64
00:07:29,323 --> 00:07:30,563
Na przykład gazele.

65
00:07:38,803 --> 00:07:44,803
Jej cętkowana sierść zapewnia kamuflaż,
pozwalający zakraść się do zdobyczy.

66
00:07:58,243 --> 00:08:03,683
Przy tak niewielu kryjówkach
trudno podejść bliżej.

67
00:08:15,683 --> 00:08:18,963
Na szczęście Wa Chini ma asa w rękawie.

68
00:08:26,323 --> 00:08:29,843
Gepardy to najszybsze zwierzęta na lądzie.

69
00:08:32,203 --> 00:08:35,523
Rozpędzają się do setki
w zaledwie trzy sekundy.

70
00:08:37,483 --> 00:08:40,843
Ale gazelom niewiele do nich brakuje.

71
00:08:45,123 --> 00:08:47,323
Wa Chini zużywa mnóstwo energii…

72
00:09:00,003 --> 00:09:01,323
ale nic nie zyskuje.

73
00:09:05,443 --> 00:09:08,923
Dorosły gepard może przeżyć
ponad tydzień bez pożywienia.

74
00:09:12,643 --> 00:09:17,163
Ale młode wytrzymają zaledwie kilka dni.

75
00:09:24,123 --> 00:09:29,403
Tej dwójce
zaczyna doskwierać prawdziwy głód.

76
00:09:31,763 --> 00:09:36,283
24 GODZINY OD OSTATNIEGO POSIŁKU

77
00:09:37,883 --> 00:09:40,963
Polowanie z taką prędkością
jest wyczerpujące.

78
00:09:43,243 --> 00:09:46,523
Zasoby energii Wa Chini
są bliskie wyczerpania.

79
00:09:50,723 --> 00:09:54,243
Miną godziny, nim nabierze sił
do kolejnego polowania.

80
00:10:00,283 --> 00:10:04,043
Wa Chini i jej kociętom kończy się paliwo.

81
00:10:22,083 --> 00:10:25,443
Zwierzęta na całej planecie
toczą tę samą walkę

82
00:10:26,523 --> 00:10:27,803
pomiędzy wchłanianiem

83
00:10:31,363 --> 00:10:32,843
i zużywaniem energii.

84
00:10:38,203 --> 00:10:42,003
Ich strategia czy szybkość
nie mają tu znaczenia.

85
00:10:47,123 --> 00:10:50,043
Nie mogą brać kolejnego posiłku za pewnik.

86
00:10:59,323 --> 00:11:03,443
Każdy z nas musi pokonać głód.

87
00:11:04,843 --> 00:11:08,683
30 GODZIN OD OSTATNIEGO POSIŁKU

88
00:11:12,643 --> 00:11:14,963
Wa Chini doszła już do siebie.

89
00:11:15,963 --> 00:11:18,563
Szuka kolejnej okazji.

90
00:11:22,963 --> 00:11:24,443
Jak wszystkie gepardzice,

91
00:11:26,083 --> 00:11:27,963
wychowuje kocięta sama.

92
00:11:31,723 --> 00:11:33,523
Żeby dobrze nakarmić młode,

93
00:11:34,363 --> 00:11:36,603
powinna upolować coś codziennie.

94
00:11:38,283 --> 00:11:40,963
Ale tak długo odpoczywała,

95
00:11:42,283 --> 00:11:44,483
że słońce chyli się już ku zachodowi.

96
00:11:53,763 --> 00:11:55,323
Dzień gaśnie,

97
00:11:56,523 --> 00:11:58,803
a razem z nim szanse na posiłek.

98
00:12:05,923 --> 00:12:07,403
Wraz z obrotem Ziemi

99
00:12:10,003 --> 00:12:15,243
Serengeti odwraca się od Słońca
i pogrąża w ciemności.

100
00:12:21,563 --> 00:12:24,963
Przypominając nam przy tym
o znaczeniu Słońca dla życia.

101
00:12:29,243 --> 00:12:32,883
Nasza historia jest historią Słońca.

102
00:12:35,203 --> 00:12:36,603
Dawno temu

103
00:12:39,803 --> 00:12:44,483
nasz Układ Słoneczny był jeszcze
zimniejszy i ciemniejszy niż dziś.

104
00:12:52,723 --> 00:12:56,843
4,6 MILIARDA LAT TEMU

105
00:12:56,923 --> 00:13:02,003
A jednak były to idealne warunki
dla narodzin gwiazdy.

106
00:13:05,243 --> 00:13:07,803
Przy temperaturach
bliskich zera absolutnego

107
00:13:08,683 --> 00:13:12,003
siła grawitacji
zaczęła przyciągać pył i gaz,

108
00:13:14,283 --> 00:13:15,803
tworząc olbrzymi obłok.

109
00:13:22,923 --> 00:13:28,283
Obłok zapadł się,
tworząc rozżarzoną kulę gazu.

110
00:13:32,283 --> 00:13:33,643
Protogwiazdę.

111
00:13:40,923 --> 00:13:45,803
Powstająca gwiazda
była wygłodniała niczym Wa Chini.

112
00:13:48,043 --> 00:13:51,363
Wciągała tyle gazu,
że strumienie gorącej materii

113
00:13:52,403 --> 00:13:54,803
wystrzeliły z jej biegunów

114
00:13:56,323 --> 00:13:59,003
na lata świetlne w kosmos.

115
00:14:02,323 --> 00:14:08,363
Nowo narodzona gwiazda
rosła przez 30 milionów lat.

116
00:14:19,483 --> 00:14:20,723
Aż w końcu

117
00:14:21,923 --> 00:14:26,243
stała się na tyle gorąca,
by sama wytwarzać energię.

118
00:14:29,403 --> 00:14:30,363
Nasze Słońce.

119
00:14:33,323 --> 00:14:37,203
Jego złote promienie
świecą jasno i nieprzerwanie

120
00:14:39,243 --> 00:14:41,683
od 4,6 miliarda lat.

121
00:14:47,443 --> 00:14:52,003
To tylko jedna gwiazda
w galaktyce liczącej ich miliardy.

122
00:14:57,403 --> 00:15:00,803
A jednak jest wyjątkowa.

123
00:15:03,163 --> 00:15:06,123
Bo to właśnie ona
dostarcza ciepło i światło

124
00:15:08,483 --> 00:15:11,283
tej niezwykłej, tętniącej życiem planecie.

125
00:15:16,043 --> 00:15:20,963
42 GODZINY OD OSTATNIEGO POSIŁKU

126
00:15:23,723 --> 00:15:27,523
Każde stworzenie w Serengeti
polega na energii Słońca.

127
00:15:29,843 --> 00:15:34,123
Kocięta Wa Chini są wyczerpane głodem.

128
00:15:35,203 --> 00:15:37,323
Muszą dziś coś zjeść.

129
00:15:39,043 --> 00:15:44,203
Ale tego ranka Wa Chini może zaoferować im
jedynie swoją troskliwość.

130
00:15:45,843 --> 00:15:47,563
W tej spieczonej krainie

131
00:15:48,603 --> 00:15:52,483
słońce daje i odbiera.

132
00:15:53,683 --> 00:15:57,163
Życie potrzebuje
jego niepohamowanej energii.

133
00:15:58,363 --> 00:16:02,323
Energii, która potrafi być niszcząca.

134
00:16:06,643 --> 00:16:12,363
Nikt nie mówił, że życie w pobliżu
wielkiego reaktora jądrowego będzie łatwe.

135
00:16:21,323 --> 00:16:24,203
Aby zrozumieć źródło
tego nieznośnego gorąca,

136
00:16:25,403 --> 00:16:28,083
musimy zajrzeć do piekła.

137
00:16:37,283 --> 00:16:40,283
Pod zewnętrznymi warstwami gorącej plazmy,

138
00:16:46,003 --> 00:16:50,163
650 tysięcy kilometrów głębiej,

139
00:16:54,963 --> 00:16:57,163
znajduje się jądro Słońca.

140
00:17:00,883 --> 00:17:04,883
Serce naszej gwiazdy
wydaje się zadziwiająco spokojne,

141
00:17:07,083 --> 00:17:10,923
ale na poziomie atomowym
panuje w nim istny chaos.

142
00:17:14,403 --> 00:17:18,323
To najgorętsza część Układu Słonecznego.

143
00:17:21,043 --> 00:17:24,483
Temperatury sięgają tu
15 milionów stopni Celsjusza.

144
00:17:27,683 --> 00:17:32,243
To jedno z niewielu miejsc,
w którym zachodzi wyjątkowe zjawisko.

145
00:17:36,643 --> 00:17:39,603
Atomy zderzają się z wielką prędkością
i łączą się.

146
00:17:45,203 --> 00:17:47,043
Uwalniają czystą energię.

147
00:17:54,803 --> 00:17:59,083
Proces ten nazywamy reakcją termojądrową.

148
00:17:59,923 --> 00:18:02,363
To on sprawia, że Słońce świeci.

149
00:18:06,523 --> 00:18:11,163
A także zasila wszystkie gwiazdy
w naszym wszechświecie.

150
00:18:15,243 --> 00:18:20,363
Energia uwolniona przez gwiazdy
sięga początków czasu,

151
00:18:25,523 --> 00:18:27,243
gdy nie było materii,

152
00:18:27,883 --> 00:18:32,123
a w całym wszechświecie
istniała tylko ona.

153
00:18:35,163 --> 00:18:39,043
Cała ta energia
istnieje we wszechświecie do dziś.

154
00:18:46,643 --> 00:18:48,603
Gdy światło dociera do Serengeti,

155
00:18:49,923 --> 00:18:53,323
energia krążąca od 13,8 miliardów lat

156
00:18:54,923 --> 00:18:58,283
odnajduje drogę do Wa Chini i jej młodych

157
00:18:59,083 --> 00:19:02,923
i kontynuuje swoją podróż
przez ich środowisko.

158
00:19:04,923 --> 00:19:08,123
Nie powstaje jej więcej.
Nie ulega zniszczeniu.

159
00:19:09,043 --> 00:19:12,883
Poddaje się ciągłym przemianom.

160
00:19:14,283 --> 00:19:18,883
Ale Wa Chini i jej kocięta
mają do niej dostęp tylko w jednej formie.

161
00:19:23,603 --> 00:19:24,763
Mięsa.

162
00:19:33,843 --> 00:19:36,443
Łowczyni nie jest tu
jedynym drapieżnikiem.

163
00:19:39,243 --> 00:19:42,163
Jej rywale czają się
nie tylko na jej zdobycz,

164
00:19:42,243 --> 00:19:43,523
ale i na jej młode.

165
00:19:58,123 --> 00:20:00,003
Jeśli wkrótce się nie pożywią,

166
00:20:01,043 --> 00:20:02,523
i tak umrą.

167
00:20:23,523 --> 00:20:26,603
To skromna przekąska,
ale po dwóch dniach głodu

168
00:20:27,123 --> 00:20:28,523
ratuje im życie.

169
00:20:32,523 --> 00:20:35,883
Ponad 10% gepardzich zdobyczy
pada łupem złodziei.

170
00:20:40,323 --> 00:20:43,963
Wa Chini musi bronić
każdej drobiny upolowanej energii.

171
00:20:47,883 --> 00:20:49,923
Bo gdy tej jest mało,

172
00:20:50,763 --> 00:20:53,243
rywalizacja bywa zacięta.

173
00:20:57,123 --> 00:21:00,123
Walka Wa Chini o przetrwanie
i wyżywienie rodziny

174
00:21:00,203 --> 00:21:03,483
powtarza się dzień po dniu,

175
00:21:06,083 --> 00:21:07,883
miesiąc po miesiącu.

176
00:21:17,923 --> 00:21:21,563
Każdy posiłek oznacza walkę.

177
00:21:27,363 --> 00:21:30,483
W walce pomiędzy zużywaniem
a zdobywaniem energii

178
00:21:32,603 --> 00:21:35,123
Wa Chini ledwo utrzymuje równowagę.

179
00:21:40,443 --> 00:21:45,643
Pora sucha w Serengeti
oznacza nieustanny głód.

180
00:21:52,083 --> 00:21:53,803
Ale w powietrzu czuć zmianę.

181
00:21:55,603 --> 00:22:00,723
Resztki wody wyparowały do atmosfery
dzięki ciepłu słońca.

182
00:22:05,123 --> 00:22:06,563
Ale to, co się unosi,

183
00:22:07,923 --> 00:22:11,163
musi w końcu spaść.

184
00:22:14,723 --> 00:22:17,483
Deszcze przechodzą przez równiny,

185
00:22:18,403 --> 00:22:20,923
przynosząc koniec pory suchej.

186
00:22:26,683 --> 00:22:28,323
Gdy chmury się rozchodzą,

187
00:22:30,003 --> 00:22:31,803
pojawia się promyk nadziei.

188
00:22:44,163 --> 00:22:47,443
Jedno źdźbło trawy
nie wyżywi rodziny Wa Chini,

189
00:22:49,963 --> 00:22:54,523
ale w głębi jego komórek
kryje się odpowiedź na ich głód.

190
00:23:06,563 --> 00:23:09,123
Oto ukryty świat.

191
00:23:15,043 --> 00:23:21,643
Mikroskopijne struktury zwane granami
wygrzewają się w promieniach słońca.

192
00:23:32,843 --> 00:23:37,643
Ich powierzchnię pokrywa las maleńkich,
zbierających światło białek,

193
00:23:38,923 --> 00:23:42,763
które wychwytują energię
z najbliższej nam gwiazdy.

194
00:23:47,843 --> 00:23:50,763
Wypełnia je zielony barwnik, chlorofil,

195
00:23:52,443 --> 00:23:55,083
który wchłania promienie światła.

196
00:24:00,043 --> 00:24:02,283
Dzięki magii fotosyntezy…

197
00:24:12,683 --> 00:24:15,243
woda łączy się z dwutlenkiem węgla,

198
00:24:18,363 --> 00:24:21,403
a promienie słoneczne
zamieniają się w cukier.

199
00:24:38,483 --> 00:24:43,203
W kilka dni spieczone niegdyś równiny
pokrywają się zielenią.

200
00:24:51,523 --> 00:24:55,483
Miliardy źdźbeł trawy
pochłaniają nieskończone promienie słońca.

201
00:25:00,523 --> 00:25:05,003
Energia wszechświata
osadza się w krajobrazie.

202
00:25:10,443 --> 00:25:11,963
Jest tylko jeden problem.

203
00:25:14,523 --> 00:25:17,043
Gepardy nie mogą jeść trawy.

204
00:25:22,963 --> 00:25:25,843
Ale daleko, w północnych lasach,

205
00:25:27,123 --> 00:25:31,123
żyją istoty, które ją jedzą.

206
00:25:34,123 --> 00:25:36,123
Są ich setki tysięcy.

207
00:25:38,923 --> 00:25:40,163
Gnu.

208
00:25:43,163 --> 00:25:48,363
Mają szerokie pyski,
elastyczne wargi i cztery żołądki,

209
00:25:49,083 --> 00:25:51,963
idealnie przystosowane do jedzenia trawy.

210
00:26:01,123 --> 00:26:03,923
Ogromne stada są w ciągłym ruchu.

211
00:26:05,843 --> 00:26:07,683
Poszukują świeżych pastwisk.

212
00:26:11,043 --> 00:26:14,123
Antylopy podążają za deszczem,
by znaleźć trawę.

213
00:26:17,843 --> 00:26:19,243
Jak każdym z nas,

214
00:26:21,283 --> 00:26:22,363
kieruje nimi głód.

215
00:26:32,043 --> 00:26:34,563
Ale w Serengeti panuje jedna zasada:

216
00:26:36,243 --> 00:26:39,123
pożywienie nigdy nie przychodzi łatwo.

217
00:26:48,043 --> 00:26:49,523
Rzeka Mara.

218
00:26:52,163 --> 00:26:55,203
Dom jednych z największych
krokodyli na Ziemi.

219
00:26:59,123 --> 00:27:00,883
To poważna przeszkoda

220
00:27:00,963 --> 00:27:04,123
na drodze gnu do energii życiowej.

221
00:27:16,203 --> 00:27:17,683
Na południu

222
00:27:17,763 --> 00:27:22,443
Wa Chini nieustannie rozgląda się
za czymś do zjedzenia.

223
00:27:33,043 --> 00:27:36,043
Po sześciu miesiącach na skromnej diecie

224
00:27:37,723 --> 00:27:40,203
jedno z jej młodych urosło.

225
00:27:47,763 --> 00:27:50,803
W dodatku samo uczy się polować.

226
00:27:57,043 --> 00:28:01,243
Ale nigdzie nie widać drugiego z kociąt.

227
00:28:07,443 --> 00:28:10,843
Tylko pięć procent młodych gepardów
wchodzi w dorosłość.

228
00:28:13,723 --> 00:28:17,643
Większość pada ofiarą
wygłodniałych lwów i hien.

229
00:28:25,243 --> 00:28:28,923
Przyszłość kocięcia pozostaje niepewna.

230
00:28:32,923 --> 00:28:36,043
Nawet gdy energia jest kusząco blisko.

231
00:28:42,443 --> 00:28:44,403
Gnu zgromadzone na brzegach rzeki

232
00:28:45,283 --> 00:28:48,203
mogą tylko iść naprzód.

233
00:28:52,123 --> 00:28:55,203
Ale ktoś musi być pierwszy.

234
00:29:34,923 --> 00:29:37,123
Co roku w taką podróż

235
00:29:38,083 --> 00:29:40,603
wyrusza półtora miliona gnu.

236
00:29:44,323 --> 00:29:48,603
A tutaj bitwa pomiędzy zużywaniem
a pochłanianiem energii

237
00:29:50,723 --> 00:29:52,723
toczy się na wielką skalę.

238
00:30:08,163 --> 00:30:10,963
Dla tych, którym uda się
dotrzeć na drugi brzeg,

239
00:30:12,443 --> 00:30:14,123
to dopiero początek drogi.

240
00:30:23,243 --> 00:30:25,923
Pokonają setki kilometrów,

241
00:30:27,843 --> 00:30:28,843
dniami i nocami,

242
00:30:30,083 --> 00:30:31,563
w ponad dwa miesiące…

243
00:30:34,243 --> 00:30:36,083
nim dojdą na trawiaste równiny.

244
00:30:48,643 --> 00:30:52,443
Wa Chini z niecierpliwością
oczekuje przybycia gnu.

245
00:30:53,963 --> 00:31:00,643
Ale przetrwanie obu gatunków
zależy od innej wielkiej wędrówki.

246
00:31:03,883 --> 00:31:08,403
To podróż na niewyobrażalną odległość,
w niepojętym czasie.

247
00:31:11,683 --> 00:31:17,043
Jej zatrzymanie sprowadziłoby głód
na wszystkie istoty w Serengeti.

248
00:31:24,243 --> 00:31:26,243
W jądrze Słońca,

249
00:31:26,323 --> 00:31:28,603
gdzie zderzają i łączą się atomy,

250
00:31:29,403 --> 00:31:34,403
powstają fotony, które następnie
wydostają się na zewnątrz.

251
00:31:38,843 --> 00:31:44,043
Te maleńkie cząstki energii świetlnej
mają zerową masę

252
00:31:44,123 --> 00:31:46,123
i prędkość światła.

253
00:31:47,843 --> 00:31:51,123
Ale wnętrze niewiarygodnie gęstego jądra

254
00:31:51,203 --> 00:31:55,123
hamuje je, wchłania i rozprasza.

255
00:31:58,243 --> 00:32:03,843
Podróż zwykle trwająca dwie sekundy
może zająć milion lat.

256
00:32:11,003 --> 00:32:15,123
Ucieczka ze Słońca
to niewyobrażalnie męcząca walka.

257
00:32:20,043 --> 00:32:23,443
Ale fotony przedostają się w końcu

258
00:32:25,243 --> 00:32:27,723
przez warstwy Słońca,

259
00:32:29,683 --> 00:32:32,003
w kierunku jego rozgrzanej powierzchni,

260
00:32:34,523 --> 00:32:37,243
gdzie wreszcie mogą się uwolnić.

261
00:32:40,723 --> 00:32:43,403
Rozchodzą się na wszystkie strony.

262
00:32:45,683 --> 00:32:46,923
Jako światło gwiazdy.

263
00:32:53,763 --> 00:32:59,603
Pokonują 150 milionów kilometrów
w nieco ponad osiem minut.

264
00:33:04,923 --> 00:33:06,683
Przybywają w samą porę,

265
00:33:09,203 --> 00:33:12,763
by spotkać gnu na końcu ich podróży.

266
00:33:16,443 --> 00:33:22,843
Każde źdźbło trawy pochłania
dziesięć biliardów fotonów na sekundę.

267
00:33:27,923 --> 00:33:33,523
Energii wystarcza na wyżywienie
tak ogromnych stad.

268
00:33:43,763 --> 00:33:44,643
Z gwiazdy…

269
00:33:47,643 --> 00:33:48,603
poprzez trawę…

270
00:33:52,323 --> 00:33:53,323
do gnu.

271
00:33:59,763 --> 00:34:02,603
Światło słoneczne daje im
siłę do poruszania się…

272
00:34:04,683 --> 00:34:05,523
rozwoju

273
00:34:07,803 --> 00:34:08,923
i rozmnażania.

274
00:34:17,203 --> 00:34:20,243
Im dłużej pasą się antylopy,

275
00:34:21,083 --> 00:34:24,163
tym dłużej grozi im pożarcie.

276
00:34:39,923 --> 00:34:45,163
Bogata, pyszna i obfita energia

277
00:34:45,243 --> 00:34:47,643
wreszcie jest w zasięgu gepardzicy.

278
00:34:55,843 --> 00:34:58,203
Ale obserwują ją trzy miliony oczu.

279
00:35:01,843 --> 00:35:03,923
Wa Chini musi działać szybko.

280
00:35:06,603 --> 00:35:09,363
Na szczęście jest gepardem.

281
00:35:59,283 --> 00:36:03,123
Wa Chini wreszcie może
skosztować światła gwiazdy.

282
00:36:26,083 --> 00:36:27,523
Z każdym kęsem

283
00:36:27,603 --> 00:36:31,723
białka i tłuszcze
nasycone kosmiczną energią

284
00:36:31,803 --> 00:36:33,723
trafiają do jej krwiobiegu.

285
00:36:39,883 --> 00:36:44,403
Ich celem
są elektrownie komórkowe jej organizmu.

286
00:36:45,563 --> 00:36:46,763
Mitochondria.

287
00:36:49,123 --> 00:36:52,763
To tu nastąpi ostatnia przemiana.

288
00:37:00,883 --> 00:37:04,683
W każdym z mitochondriów coś się kotłuje.

289
00:37:08,763 --> 00:37:13,043
W kanionach błon zachodzą
skomplikowane reakcje chemiczne.

290
00:37:15,123 --> 00:37:19,403
To tutaj bogate w energię pożywienie
reaguje z tlenem

291
00:37:20,203 --> 00:37:21,963
i rozkłada się…

292
00:37:28,723 --> 00:37:34,003
uwalniając energię wszechświata
prosto do komórek Wa Chini.

293
00:37:38,483 --> 00:37:41,203
Zasila każde jej działanie i myśl.

294
00:37:41,963 --> 00:37:43,683
Najdrobniejszy ruch.

295
00:37:51,203 --> 00:37:54,043
Podróż z gwiazdy do komórki
dobiegła końca.

296
00:37:59,043 --> 00:38:01,203
Energia rozświetlająca wszechświat

297
00:38:02,603 --> 00:38:06,003
przekazuje Wa Chini
i jej młodemu dar życia.

298
00:38:18,963 --> 00:38:20,243
W porze deszczowej

299
00:38:21,203 --> 00:38:22,923
głód jest tylko wspomnieniem.

300
00:38:32,923 --> 00:38:36,963
W całym Serengeti
energia ulega ciągłym przemianom.

301
00:38:41,363 --> 00:38:44,003
Przechodzi z jednego życia do drugiego.

302
00:38:45,683 --> 00:38:48,523
Odżywia cały ekosystem.

303
00:38:51,443 --> 00:38:54,363
Słońce jest najważniejszym żywicielem.

304
00:38:55,643 --> 00:38:58,203
Wszystko karmi się światłem gwiazdy.

305
00:39:03,723 --> 00:39:07,363
Problem w tym,
że samo Słońce nie ma się czym karmić.

306
00:39:10,963 --> 00:39:12,843
A za pięć miliardów lat

307
00:39:13,683 --> 00:39:15,323
zabraknie mu paliwa.

308
00:39:19,883 --> 00:39:21,603
Jądro Słońca się zapadnie.

309
00:39:22,563 --> 00:39:24,043
Słońce się rozszerzy

310
00:39:26,723 --> 00:39:28,443
i stanie czerwonym olbrzymem,

311
00:39:31,563 --> 00:39:36,603
pochłaniając wewnętrzne planety,
Merkurego i Wenus.

312
00:39:41,843 --> 00:39:43,883
Będzie pęczniało dalej,

313
00:39:44,763 --> 00:39:48,203
aż jego ekstremalna grawitacja
rozerwie Księżyc na strzępy.

314
00:40:02,323 --> 00:40:05,323
Wokół Ziemi utworzy się
pierścień księżycowej skały.

315
00:40:10,523 --> 00:40:13,603
Ostateczny los naszej planety
jest niewiadomą.

316
00:40:18,483 --> 00:40:21,763
Ale kiedyś nadejdzie
ostatni wschód słońca.

317
00:40:25,683 --> 00:40:28,643
Nim Słońce utraci swoje zewnętrzne warstwy

318
00:40:30,363 --> 00:40:32,203
i wyda ostatnie tchnienie.

319
00:40:40,083 --> 00:40:43,883
Pozostanie tylko dogasający ognik.

320
00:40:45,003 --> 00:40:46,603
Biały karzeł,

321
00:40:46,683 --> 00:40:52,163
nie większy niż Ziemia,
otoczony wielkim, lśniącym obłokiem.

322
00:40:55,443 --> 00:40:57,043
To znak dla wszechświata.

323
00:40:58,163 --> 00:41:00,323
„Tu byliśmy”.

324
00:41:04,403 --> 00:41:05,523
Ale w tej chwili

325
00:41:06,403 --> 00:41:09,603
nasza gwiazda wciąż dla nas świeci.

326
00:41:13,003 --> 00:41:16,243
I będzie z nami przez miliardy lat.

327
00:41:17,243 --> 00:41:22,323
Jej energia będzie zasilać wszelkie życie.

328
00:41:30,163 --> 00:41:32,283
W następnym odcinku…

329
00:41:33,923 --> 00:41:35,683
Płonąca gwiazda.

330
00:41:38,123 --> 00:41:39,803
Olbrzymia czarna dziura.

331
00:41:40,963 --> 00:41:44,003
Szympans uczący się sztuki przetrwania.

332
00:41:44,603 --> 00:41:46,323
Wszystko to wymaga czasu.

333
00:41:48,123 --> 00:41:51,963
Ale co tak naprawdę wiemy
o tym tajemniczym wymiarze?

334
00:41:53,243 --> 00:41:58,323
Dlaczego wszystko ma przeszłość,
teraźniejszość i przyszłość?

335
00:41:59,523 --> 00:42:01,443
Czy ktokolwiek z nas byłby tu

336
00:42:03,563 --> 00:42:04,683
gdyby nie czas?

337
00:42:36,923 --> 00:42:39,683
Napisy: Aleksandra Basińska