1
00:00:29,563 --> 00:00:31,363
‎Giờ là buổi sáng trong rừng.

2
00:00:32,563 --> 00:00:35,163
‎Và với đàn tinh tinh này,

3
00:00:35,243 --> 00:00:37,083
‎đã đến lúc ra khỏi giường

4
00:00:37,163 --> 00:00:39,043
‎và bắt đầu ngày mới.

5
00:00:46,003 --> 00:00:49,683
‎Nhưng khi bạn
‎ngủ trong chiếc tổ cao 40 mét

6
00:00:51,123 --> 00:00:53,363
‎thì việc này hơi khó.

7
00:01:12,923 --> 00:01:17,163
‎Thói quen buổi sáng này
‎đã diễn ra rất đều đặn

8
00:01:18,603 --> 00:01:20,363
‎qua vô số thế hệ.

9
00:01:25,723 --> 00:01:30,283
‎Nhịp điệu được điều khiển bởi một trong
‎những đặc tính bí ẩn nhất của vũ trụ.

10
00:01:38,203 --> 00:01:39,043
‎Thời gian.

11
00:01:41,963 --> 00:01:46,843
‎Thời gian đóng vai trò cực kỳ quan trọng
‎với một con tinh tinh cái.

12
00:01:49,363 --> 00:01:51,163
‎Celeste đã ngoài 30 tuổi

13
00:01:52,763 --> 00:01:55,203
‎và bên trong nó
‎có chiếc đồng hồ đang chạy.

14
00:01:59,883 --> 00:02:03,883
‎Một chiếc đồng hồ được đặt
‎cách đây 13,8 tỉ năm.

15
00:02:14,763 --> 00:02:16,843
‎Từ Vụ Nổ Lớn là các nguyên tử…

16
00:02:20,083 --> 00:02:21,043
‎và năng lượng,

17
00:02:22,483 --> 00:02:25,843
‎đã di chuyển khắp không gian rộng lớn.

18
00:02:31,323 --> 00:02:32,803
‎Và những thành phần này

19
00:02:34,083 --> 00:02:35,763
‎này đang tập hợp lại…

20
00:02:38,563 --> 00:02:40,763
‎để tạo ra một sự sống mới.

21
00:02:44,643 --> 00:02:48,803
‎Trong tử cung của Celeste,
‎một chú tinh tinh nhỏ đang hình thành.

22
00:02:53,003 --> 00:02:57,363
‎Phải 150 ngày nữa
‎em bé này mới chào đời.

23
00:03:00,003 --> 00:03:01,563
‎Đó là thời gian cần thiết.

24
00:03:04,363 --> 00:03:06,163
‎Và không có thời gian,

25
00:03:06,243 --> 00:03:09,483
‎không gì trong vũ trụ của chúng ta
‎sẽ được sinh ra.

26
00:03:12,763 --> 00:03:14,963
‎Từ chú tinh tinh nhỏ nhất…

27
00:03:16,963 --> 00:03:18,843
‎nhất đến lỗ đen cổ xưa nhất.

28
00:03:23,723 --> 00:03:27,323
‎Nhưng thời gian bắt đầu thế nào?

29
00:03:29,283 --> 00:03:32,523
‎Có phải mọi thứ
‎đều trải qua thời gian theo cùng một cách?

30
00:03:35,043 --> 00:03:38,483
‎Liệu đồng hồ vũ trụ của ta
‎có bao giờ ngừng hoạt động?

31
00:04:02,563 --> 00:04:07,043
‎ĐỒNG HỒ VŨ TRỤ

32
00:04:09,483 --> 00:04:13,283
‎Một ngày bắt đầu với
‎một con tinh tinh cũng gần giống chúng ta.

33
00:04:16,323 --> 00:04:17,243
‎Ăn sáng.

34
00:04:23,723 --> 00:04:27,403
‎Một bữa ăn rất quan trọng
‎khi bạn ăn cho hai người.

35
00:04:35,843 --> 00:04:38,803
‎Celeste đã là một bà mẹ giàu kinh nghiệm.

36
00:04:42,163 --> 00:04:46,603
‎Con đầu lòng Apollo của nó,
‎là con đực đầu đàn.

37
00:04:48,843 --> 00:04:52,003
‎Và nó có thể bắt đầu hơi chậm
‎vào buổi sáng.

38
00:04:59,163 --> 00:05:01,803
‎Mỗi con tinh tinh ở một độ tuổi khác nhau.

39
00:05:04,683 --> 00:05:07,003
‎Mỗi con có cá tính riêng biệt.

40
00:05:09,763 --> 00:05:13,163
‎Nhưng tất cả chúng
‎đều sinh hoạt theo thói quen.

41
00:05:17,563 --> 00:05:21,963
‎Cuộc sống của chúng
‎bị chi phối bởi thời gian trôi qua.

42
00:05:24,563 --> 00:05:25,883
‎Chúng ta không thể thấy nó.

43
00:05:28,083 --> 00:05:29,083
‎Hay nghe thấy nó.

44
00:05:30,803 --> 00:05:33,443
‎Chúng ta không thể can thiệp nó
‎bằng bất cứ cách nào.

45
00:05:34,283 --> 00:05:39,523
‎Thế mà mọi nhịp tim,
‎mọi lựa chọn và hành động,

46
00:05:39,603 --> 00:05:45,843
‎hay không hành động đều là hệ quả
‎của dòng chảy thời gian không ngừng nghỉ.

47
00:05:47,203 --> 00:05:50,443
‎Nó có thể trôi vèo hay dài lê thê.

48
00:05:51,523 --> 00:05:54,083
‎Nhưng thời gian không ngừng trôi đi.

49
00:05:55,363 --> 00:06:00,963
‎Các ngôi sao và hành tinh
‎hình thành, già đi và chết đi.

50
00:06:02,483 --> 00:06:05,003
‎Do đó mà những ngôi sao mới xuất hiện.

51
00:06:05,523 --> 00:06:07,763
‎Và từ vài ngôi sao hiếm hoi,

52
00:06:07,843 --> 00:06:11,643
‎những vật thể bí ẩn nhất
‎trong vũ trụ được sinh ra.

53
00:06:13,163 --> 00:06:14,363
‎Những lỗ đen.

54
00:06:22,083 --> 00:06:24,883
‎Thời gian là người chỉ huy vũ trụ.

55
00:06:27,643 --> 00:06:30,563
‎Không gì thoát được vòng kiềm tỏa của nó.

56
00:06:44,723 --> 00:06:49,283
‎Mặc dù chúng ta có thiết bị
‎có thể theo dõi và đo thời gian,

57
00:06:54,923 --> 00:06:55,843
‎tinh tinh thì không.

58
00:07:04,323 --> 00:07:07,843
‎Celeste và gia đình nó
‎dùng mặt trời để định hướng.

59
00:07:11,843 --> 00:07:14,803
‎Lên cao và di chuyển trên trời.

60
00:07:19,163 --> 00:07:20,163
‎Khi nó di chuyển,

61
00:07:23,243 --> 00:07:24,123
‎chúng cũng vậy.

62
00:07:32,003 --> 00:07:35,123
‎Tinh tinh hiếm khi ngủ hai lần
‎ở cùng một chiếc tổ.

63
00:07:36,003 --> 00:07:39,083
‎Mỗi sáng, chúng đi tìm trái cây tươi.

64
00:07:41,683 --> 00:07:45,323
‎Đi từ một phần địa bàn này
‎đến phần địa bàn kia của chúng.

65
00:07:49,163 --> 00:07:52,363
‎Nhưng lúc này, quả chín nhất…

66
00:07:54,883 --> 00:07:57,683
‎ở phía bên kia của một bãi đất trống.

67
00:08:02,523 --> 00:08:06,283
‎Apollo và những thành viên
‎khỏe nhất đàn đi trước

68
00:08:07,203 --> 00:08:09,523
‎để đảm bảo an toàn cho những con khác.

69
00:08:12,323 --> 00:08:13,483
‎Ngoài trời,

70
00:08:13,563 --> 00:08:17,283
‎chúng dễ bị tấn công
‎bởi thú ăn thịt, tinh tinh đối thủ

71
00:08:18,203 --> 00:08:20,203
‎và sức nóng của mặt trời đang lên.

72
00:08:24,203 --> 00:08:25,603
‎Chúng cần phải khẩn trương.

73
00:08:26,883 --> 00:08:28,803
‎Thời gian đang trôi.

74
00:08:33,763 --> 00:08:36,963
‎Mặt trời di chuyển qua bầu trời

75
00:08:37,043 --> 00:08:39,763
‎tạo thành đơn vị thời gian cơ bản
‎của tinh tinh.

76
00:08:43,723 --> 00:08:47,483
‎Từ bình minh đến hoàng hôn
‎và trở lại bình minh.

77
00:08:49,563 --> 00:08:51,043
‎Hai mươi tư giờ một ngày.

78
00:08:54,243 --> 00:08:57,443
‎Nhưng thực ra, một ngày
‎không hề là thước đo thời gian.

79
00:08:59,203 --> 00:09:02,243
‎Nó là thước đo chuyển động.

80
00:09:08,683 --> 00:09:11,523
‎Khi hành tinh của chúng ta
‎quay theo trục của nó,

81
00:09:11,603 --> 00:09:18,163
‎khu rừng di chuyển trong không gian
‎với tốc độ 1.600 km/h.

82
00:09:20,403 --> 00:09:25,443
‎Mất 24 giờ để Trái Đất quay hết một vòng.

83
00:09:28,323 --> 00:09:32,043
‎Cho lũ tinh tinh 24 giờ di chuyển.

84
00:09:33,163 --> 00:09:36,923
‎Mười hai giờ trong ánh nắng
‎và mười hai giờ trong bóng tối.

85
00:09:38,603 --> 00:09:41,723
‎Cứ thế lặp lại.

86
00:09:46,843 --> 00:09:52,123
‎Chính vòng quay ổn định của hành tinh
‎đã thiết lập đồng hồ tổng của Trái Đất.

87
00:09:55,083 --> 00:09:58,243
‎Và là máy chấm công đáng tin cậy
‎của tinh tinh.

88
00:10:02,523 --> 00:10:05,403
‎Nhưng chu trình thiết yếu
‎mà ta coi là hiển nhiên này…

89
00:10:07,363 --> 00:10:09,283
‎không tồn tại trong toàn vũ trụ.

90
00:10:15,883 --> 00:10:18,523
‎Ngay khi ta rời khỏi hành tinh quê hương,

91
00:10:20,323 --> 00:10:23,003
‎không còn có ngày 24 giờ nữa.

92
00:10:28,003 --> 00:10:29,883
‎Bay gần mặt trời nhất…

93
00:10:32,123 --> 00:10:33,563
‎là hành tinh sao Thủy.

94
00:10:33,643 --> 00:10:35,123
‎SAO THỦY

95
00:10:35,203 --> 00:10:39,043
‎So với chúng ta,
‎nó quay với tốc độ ốc sên.

96
00:10:41,043 --> 00:10:44,243
‎1408 GIỜ MỘT NGÀY

97
00:10:44,563 --> 00:10:49,803
‎Sao Kim, hàng xóm của chúng ta
‎còn quay chậm hơn.

98
00:10:51,443 --> 00:10:54,243
‎Mất nhiều thời gian hơn
‎để nó quay trên trục của mình

99
00:10:55,563 --> 00:10:57,803
‎so với thời gian quay quanh mặt trời.

100
00:11:00,963 --> 00:11:06,083
‎Khiến ngày của Sao Kim dài hơn năm của nó.

101
00:11:09,723 --> 00:11:12,683
‎Mỗi hành tinh có độ dài ngày riêng biệt.

102
00:11:15,923 --> 00:11:19,603
‎SAO HỎA 25 GIỜ MỘT NGÀY

103
00:11:21,563 --> 00:11:25,723
‎SAO THỔ 11 GIỜ MỘT NGÀY

104
00:11:27,203 --> 00:11:30,643
‎SAO HẢI VƯƠNG 17 GIỜ MỘT NGÀY

105
00:11:32,363 --> 00:11:36,083
‎Bao gồm cả những hành tinh
‎vượt xa hệ mặt trời của ta.

106
00:11:40,403 --> 00:11:42,483
‎Cách 63 năm ánh sáng,

107
00:11:43,563 --> 00:11:45,523
‎quay quanh một ngôi sao non trẻ,

108
00:11:46,403 --> 00:11:48,683
‎là Beta Pictoris B.

109
00:11:52,563 --> 00:11:55,283
‎Nó quay rất nhanh.

110
00:11:58,763 --> 00:12:01,043
‎Nó phình ra hai bên.

111
00:12:04,763 --> 00:12:08,203
‎Đó là thế giới quay nhanh nhất
‎mà chúng ta biết.

112
00:12:10,243 --> 00:12:13,163
‎Ở đây, một ngày chỉ kéo dài tám tiếng.

113
00:12:13,243 --> 00:12:17,203
‎8 GIỜ MỘT NGÀY

114
00:12:18,523 --> 00:12:23,163
‎Mọi hành tinh trong vũ trụ
‎đều quay với tốc độ riêng.

115
00:12:26,403 --> 00:12:27,803
‎Hàng tỉ thế giới.

116
00:12:28,923 --> 00:12:30,763
‎Mỗi thế giới đều có đồng hồ riêng

117
00:12:31,803 --> 00:12:33,843
‎trôi qua theo nhịp điệu riêng.

118
00:12:35,403 --> 00:12:40,923
‎Nhưng tất cả đều tiến về phía trước
‎trên một dòng thời gian vũ trụ.

119
00:12:58,603 --> 00:12:59,683
‎Trở lại Trái Đất,

120
00:13:00,683 --> 00:13:03,163
‎với mặt trời gần như chiếu thẳng trên đầu,

121
00:13:05,123 --> 00:13:07,603
‎lũ tinh tinh biết chính xác
‎giờ là mấy giờ.

122
00:13:17,203 --> 00:13:18,403
‎Đến giờ ăn trưa.

123
00:13:31,203 --> 00:13:35,803
‎Và cuộc vượt thảo nguyên của chúng
‎đã được căn giờ hoàn hảo.

124
00:13:42,723 --> 00:13:44,443
‎Chúng đã trúng mánh.

125
00:13:51,803 --> 00:13:54,723
‎Những quả mọng ngọt
‎của cây nho châu Phi này

126
00:13:56,443 --> 00:13:58,603
‎chỉ có trong vài tuần.

127
00:14:05,123 --> 00:14:08,643
‎Một món quà quý hiếm theo mùa của rừng.

128
00:14:12,723 --> 00:14:16,323
‎Giữa ngày là lúc làm việc hiệu quả.

129
00:14:20,883 --> 00:14:24,683
‎Động vật đủ loại lớn bé
‎đang lo làm công việc hàng ngày của chúng.

130
00:14:30,043 --> 00:14:32,923
‎Mỗi loài trải nghiệm thời gian
‎theo cách khác nhau.

131
00:14:37,163 --> 00:14:40,843
‎Với những sinh vật nhỏ bé
‎có vòng đời nhanh và ngắn,

132
00:14:45,643 --> 00:14:49,003
‎Bữa trưa có cảm giác như cả đời.

133
00:14:54,723 --> 00:14:57,483
‎Với những sinh vật chậm và sống lâu hơn,

134
00:14:58,163 --> 00:15:01,323
‎một giờ có thể trôi qua trong chớp mắt.

135
00:15:08,363 --> 00:15:11,403
‎Nhưng dù bạn sống ở tốc độ cao

136
00:15:12,403 --> 00:15:14,163
‎hay theo chuyển động chậm,

137
00:15:16,003 --> 00:15:21,043
‎tất cả sự sống trong rừng phải tuân theo
‎cùng 24 giờ trong một ngày đó.

138
00:15:23,763 --> 00:15:25,963
‎Và khi thế giới tiếp tục quay,

139
00:15:29,443 --> 00:15:31,603
‎những ngày đó tiếp tục trôi qua.

140
00:15:33,643 --> 00:15:37,763
‎Chi phối cuộc sống của từng con tinh tinh.

141
00:15:41,483 --> 00:15:42,803
‎Đặc biệt là một con.

142
00:15:50,003 --> 00:15:51,963
‎Khi chỉ mới 15 tuần,

143
00:15:52,923 --> 00:15:57,003
‎cơ thể của tinh tinh con
‎có kích cỡ bằng nắm tay mẹ nó.

144
00:16:00,603 --> 00:16:02,483
‎Để nó hình thành hoàn chỉnh,

145
00:16:02,563 --> 00:16:05,803
‎một loạt các sự kiện phải xảy ra đúng lúc.

146
00:16:08,203 --> 00:16:10,403
‎Trong 130 ngày tiếp theo,

147
00:16:11,163 --> 00:16:15,523
‎mỗi phút, mỗi nanô giây
‎đều rất quan trọng.

148
00:16:24,243 --> 00:16:30,203
‎Các tế bào mới phân chia và phát triển
‎với tốc độ và độ chính xác ấn tượng.

149
00:16:34,243 --> 00:16:35,243
‎Ngay lúc này,

150
00:16:36,203 --> 00:16:41,723
‎các tế bào não đang nhân lên
‎với tốc độ khoảng 15 triệu mỗi giờ.

151
00:16:51,803 --> 00:16:54,843
‎Tất cả chúng ta,
‎từ những giây phút đầu tiên,

152
00:16:55,843 --> 00:17:00,203
‎đều có mối quan hệ sinh học sâu sắc
‎với thời gian.

153
00:17:17,403 --> 00:17:19,163
‎Khi nắng tắt dần,

154
00:17:21,803 --> 00:17:24,323
‎tinh tinh thay đổi trạng thái
‎theo bản năng.

155
00:17:27,883 --> 00:17:29,363
‎Sang trạng thái buổi tối.

156
00:17:39,163 --> 00:17:41,963
‎Tiếng gọi vào tổ báo hiệu cho cả đàn.

157
00:17:44,443 --> 00:17:47,603
‎Đã đến lúc tìm một nơi
‎an toàn để ngủ qua đêm.

158
00:18:01,443 --> 00:18:05,603
‎Giường của chúng
‎cần mềm mại nhưng chắc chắn.

159
00:18:12,243 --> 00:18:14,683
‎Cũng không hại gì nếu nó ngon.

160
00:18:18,923 --> 00:18:21,843
‎Nhịp điệu mỗi ngày trong rừng

161
00:18:21,923 --> 00:18:25,403
‎được xác định bởi vị trí
‎của mặt trời trên bầu trời.

162
00:18:34,603 --> 00:18:37,363
‎Nhưng cảm giác thời gian bẩm sinh
‎của tinh tinh

163
00:18:38,243 --> 00:18:40,963
‎xuất phát từ thứ gì đó bên trong chúng.

164
00:18:49,723 --> 00:18:53,723
‎Sâu trong não chúng
‎là một chiếc đồng hồ sinh học.

165
00:18:56,603 --> 00:18:59,683
‎Các nhóm tế bào thần kinh
‎hoạt động như một con lắc…

166
00:19:01,883 --> 00:19:06,443
‎được điều khiển
‎bởi các gien có thể bật, tắt.

167
00:19:08,563 --> 00:19:13,003
‎Và một chu kỳ lặp lại 24 giờ một lần.

168
00:19:16,283 --> 00:19:21,363
‎Những gien đồng hồ này tạo ra
‎một nhịp sinh học trong cơ thể,

169
00:19:22,123 --> 00:19:28,243
‎nó sẽ tăng và giảm đồng bộ
‎với vòng quay của hành tinh chúng ta.

170
00:19:30,643 --> 00:19:32,083
‎Kiểm soát hoóc-môn,

171
00:19:36,563 --> 00:19:37,483
‎nhịp tim

172
00:19:38,843 --> 00:19:40,683
‎và mức năng lượng.

173
00:19:46,243 --> 00:19:50,803
‎Và ngay bây giờ, đồng hồ cơ thể
‎của tinh tinh đang gửi thông điệp:

174
00:19:52,203 --> 00:19:54,763
‎"Đã đến lúc buồn ngủ".

175
00:19:58,003 --> 00:19:59,723
‎Không phải ai cũng làm được.

176
00:20:14,363 --> 00:20:17,283
‎Não của con của Celeste
‎vẫn đang hình thành.

177
00:20:20,683 --> 00:20:23,043
‎Không có đồng hồ bên trong,

178
00:20:23,683 --> 00:20:27,283
‎nó đồng bộ nhờ vào hoóc-môn của mẹ.

179
00:20:29,643 --> 00:20:33,403
‎Nhưng không phải lúc nào
‎em bé cũng nhận được thông tin.

180
00:20:37,523 --> 00:20:39,163
‎May cho Celeste,

181
00:20:39,243 --> 00:20:41,603
‎vì cần phát triển nhanh,

182
00:20:41,683 --> 00:20:44,563
‎con của nó cuối cùng cũng ngủ thiếp đi.

183
00:20:59,643 --> 00:21:03,563
‎Trong khi lũ tinh tinh ngủ trên ngọn cây,

184
00:21:07,323 --> 00:21:10,723
‎các cư dân khác trong rừng
‎mới đang thức dậy.

185
00:21:22,763 --> 00:21:25,443
‎Đồng hồ cơ thể chạy

186
00:21:25,523 --> 00:21:29,803
‎trong các tế bào
‎thực vật và động vật khắp khu rừng.

187
00:21:38,363 --> 00:21:43,563
‎Gien đồng hồ đã tiến hóa
‎từ 2,5 tỉ năm trước

188
00:21:43,643 --> 00:21:45,643
‎trong các tế bào sống đầu tiên.

189
00:21:48,123 --> 00:21:52,923
‎Những ai có thể đoán trước lúc sáng và tối
‎của một ngày thì có lợi thế.

190
00:21:56,203 --> 00:21:57,963
‎Và khi sự sống tiến hóa,

191
00:21:59,283 --> 00:22:01,883
‎nó đồng bộ với chuyển động của Trái Đất.

192
00:22:02,923 --> 00:22:04,723
‎Để ngày nay,

193
00:22:04,803 --> 00:22:09,443
‎đồng hồ này tồn tại
‎ở hầu hết mọi sinh vật trên Trái Đất.

194
00:22:13,683 --> 00:22:16,483
‎Mặc dù một số sinh vật thích ban ngày
‎và số khác thích đêm,

195
00:22:22,363 --> 00:22:26,003
‎mọi sự sống đều nhảy theo một nhịp điệu.

196
00:22:28,763 --> 00:22:31,003
‎Nhờ có đồng hồ tế bào

197
00:22:31,083 --> 00:22:36,283
‎chạy đúng lúc với vòng quay của Trái Đất.

198
00:22:53,043 --> 00:22:55,283
‎Khi ngày hôm qua trở thành ký ức,

199
00:22:58,083 --> 00:23:00,483
‎một ngày mới lại bắt đầu trong rừng.

200
00:23:09,603 --> 00:23:11,043
‎Một chu kỳ mới,

201
00:23:12,803 --> 00:23:17,203
‎nhưng không có đồng hồ nào
‎có thể được đặt lại.

202
00:23:24,763 --> 00:23:29,283
‎Và có những manh mối nhỏ
‎quanh rừng cho thấy lý do.

203
00:23:32,483 --> 00:23:38,083
‎Hôm nay không có gì giống hôm qua.

204
00:23:42,243 --> 00:23:44,683
‎Nhất là Apollo,

205
00:23:45,763 --> 00:23:49,203
‎vừa thức dậy nó đã thấy khó chịu.

206
00:23:57,643 --> 00:23:59,363
‎Lúc tâm trạng nó không tốt,

207
00:24:03,243 --> 00:24:07,883
‎cả đàn phải hết sức rón rén.

208
00:24:26,763 --> 00:24:29,603
‎Dù thế, nó sớm tìm được
‎mục tiêu để trút giận.

209
00:24:40,723 --> 00:24:44,163
‎Một số tinh tinh nhỡ
‎đã tìm thấy mật ong cho bữa sáng.

210
00:24:56,723 --> 00:25:00,283
‎Và chúng quên mời Apollo ăn cùng.

211
00:25:14,683 --> 00:25:19,363
‎Ta sẽ sớm học được rằng không bao giờ
‎được chọc giận con đực đầu đàn.

212
00:25:26,923 --> 00:25:28,563
‎Nó bị cắn một nhát khá đau.

213
00:25:32,323 --> 00:25:34,843
‎Rất may, nó không quá nặng.

214
00:25:43,243 --> 00:25:46,483
‎Chăm sóc một chút, vết thương này sẽ lành.

215
00:25:49,403 --> 00:25:53,083
‎Nhưng vết thương để lại sẹo

216
00:25:54,203 --> 00:25:56,163
‎khắc trên cơ thể con tinh tinh này.

217
00:25:57,443 --> 00:26:03,563
‎Những dấu vết không thể xóa của quá khứ
‎tiết lộ một sự thật phổ quát về thời gian.

218
00:26:07,323 --> 00:26:08,603
‎Nó có hướng.

219
00:26:10,683 --> 00:26:13,363
‎Bạn không bao giờ có thể
‎quay ngược thời gian,

220
00:26:14,683 --> 00:26:17,363
‎chỉ có thể tiến về tương lai.

221
00:26:20,843 --> 00:26:22,963
‎Đây là mũi tên thời gian,

222
00:26:24,243 --> 00:26:27,883
‎và nó để lại sẹo trên mọi thứ.

223
00:26:28,563 --> 00:26:29,523
‎trên khắp Trái Đất…

224
00:26:31,283 --> 00:26:32,203
‎và xa hơn thế.

225
00:26:41,203 --> 00:26:46,563
‎Mặt trăng của ta đầy vết sẹo trinh chiến
‎kể về những sự kiện xa xưa.

226
00:26:56,523 --> 00:26:57,883
‎Các hành tinh cũng vậy.

227
00:26:59,563 --> 00:27:01,643
‎SAO THỦY

228
00:27:01,723 --> 00:27:04,283
‎Bề mặt của chúng là minh chứng cho

229
00:27:04,363 --> 00:27:08,243
‎việc liên tục bị
‎các tiểu hành tinh và sao chổi oanh tạc.

230
00:27:08,323 --> 00:27:10,763
‎SAO HỎA

231
00:27:15,083 --> 00:27:19,163
‎Nhưng có lẽ hố va chạm
‎ấn tượng nhất trong hệ mặt trời

232
00:27:20,723 --> 00:27:23,123
‎thuộc về một mặt trăng của sao Thổ.

233
00:27:23,363 --> 00:27:24,443
‎VỆ TINH MIMAS

234
00:27:24,523 --> 00:27:25,523
‎Mimas.

235
00:27:27,923 --> 00:27:32,603
‎Miệng núi lửa Herschel
‎có chiều ngang 130 km.

236
00:27:38,323 --> 00:27:40,883
‎Bất cứ thứ gì tạo ra vết sẹo khổng lồ này…

237
00:27:43,043 --> 00:27:46,323
‎hẳn đã suýt làm vỡ
‎mặt trăng này thành từng mảnh.

238
00:28:04,043 --> 00:28:06,123
‎Mimas sống để kể câu chuyện.

239
00:28:07,883 --> 00:28:10,643
‎Nhưng những sự kiện như thế này
‎là không thể đảo ngược.

240
00:28:15,363 --> 00:28:19,403
‎Và chúng phân biệt quá khứ với hiện tại.

241
00:28:22,203 --> 00:28:24,643
‎Hố va chạm là dấu thời gian

242
00:28:26,403 --> 00:28:28,883
‎đánh dấu một khoảnh khắc độc nhất
‎trong lịch sử.

243
00:28:28,963 --> 00:28:32,923
‎21 NGHÌN NĂM TUỔI

244
00:28:33,003 --> 00:28:36,763
‎HOA KỲ

245
00:28:37,443 --> 00:28:40,403
‎Ta không bao giờ có thể thấy lại
‎khoảnh khắc chúng được tạo ra.

246
00:28:40,483 --> 00:28:43,923
‎50 NGHÌN NĂM TUỔI

247
00:28:44,003 --> 00:28:47,683
‎Nhưng ta có thể ghép lại những dấu vết
‎của các sự kiện quá khứ

248
00:28:49,123 --> 00:28:51,523
‎và vạch ra tuyến đường về quá khứ.

249
00:28:51,603 --> 00:28:53,723
‎142 TRIỆU NĂM TUỔI

250
00:28:56,683 --> 00:28:58,043
‎Trước khi có miệng núi lửa.

251
00:28:59,683 --> 00:29:00,963
‎Trước khi có các hành tinh.

252
00:29:01,883 --> 00:29:03,123
‎Trước khi có những vì sao.

253
00:29:05,043 --> 00:29:07,723
‎Về thủa cả trước khi có thời gian.

254
00:29:11,043 --> 00:29:14,363
‎13,8 TỈ NĂM TUỔI

255
00:29:14,443 --> 00:29:17,443
‎Vũ trụ của chúng ta có một khởi đầu.

256
00:29:21,883 --> 00:29:25,003
‎Một vụ nổ rất lớn…

257
00:29:27,403 --> 00:29:29,843
‎tạo ra không gian ba chiều

258
00:29:31,323 --> 00:29:32,603
‎và thời gian.

259
00:29:36,923 --> 00:29:40,283
‎Nhưng không gian và thời gian
‎không tách rời nhau.

260
00:29:41,843 --> 00:29:44,883
‎Thời gian được đan vào kết cấu của vũ trụ.

261
00:29:49,043 --> 00:29:53,723
‎Gắn vào không gian
‎như chiều không gian thứ tư của vũ trụ.

262
00:29:56,523 --> 00:29:59,603
‎Vụ Nổ Lớn
‎khiến đồng hồ vũ trụ bắt đầu chạy.

263
00:30:02,963 --> 00:30:05,323
‎Đẩy mọi thứ vào tương lai.

264
00:30:09,083 --> 00:30:13,083
‎Nó tạo ra mũi tên thời gian.

265
00:30:18,683 --> 00:30:22,003
‎Từ những khoảnh khắc đầu tiên của vũ trụ…

266
00:30:32,403 --> 00:30:34,683
‎Nó đẩy tất cả chúng ta vào tương lai,

267
00:30:35,763 --> 00:30:38,243
‎khiến mọi thứ phát triển,

268
00:30:39,683 --> 00:30:40,523
‎già đi,

269
00:30:42,483 --> 00:30:43,443
‎và thay đổi.

270
00:30:45,603 --> 00:30:49,163
‎Từ thời thơ ấu đến trưởng thành,

271
00:30:50,443 --> 00:30:54,123
‎tất cả chúng ta đều đi qua cuộc sống
‎theo cùng một hướng.

272
00:30:55,683 --> 00:30:58,363
‎Ngày càng già đi.

273
00:31:00,003 --> 00:31:02,843
‎Và càng lớn thì càng khôn,

274
00:31:04,243 --> 00:31:07,683
‎như sự ngây thơ khi còn nhỏ
‎được thay thế bằng kinh nghiệm.

275
00:31:13,163 --> 00:31:17,563
‎Mũi tên thời gian dẫn ta đi qua
‎những giai đoạn này của cuộc đời.

276
00:31:21,923 --> 00:31:23,123
‎Nó định hình chúng ta.

277
00:31:25,803 --> 00:31:27,483
‎Xác định bản sắc chúng ta.

278
00:31:31,043 --> 00:31:32,563
‎Từ khoảnh khắc đầu tiên,

279
00:31:34,723 --> 00:31:35,843
‎đến cuối cùng.

280
00:31:41,923 --> 00:31:44,523
‎Tinh tinh hiếm khi sống quá 40 tuổi.

281
00:31:49,243 --> 00:31:50,883
‎Không có gì là bất tử.

282
00:31:58,523 --> 00:32:03,283
‎Mọi thứ tồn tại trong vũ trụ chúng ta
‎đều có tuổi thọ hữu hạn.

283
00:32:08,723 --> 00:32:12,003
‎Có lẽ là bao gồm cả chính vũ trụ.

284
00:32:19,643 --> 00:32:23,483
‎Ngày nay, các thiên hà
‎chứa đầy các ngôi sao.

285
00:32:27,323 --> 00:32:33,363
‎Nhưng 95% các ngôi sao
‎sẽ tồn tại đã được sinh ra.

286
00:32:38,763 --> 00:32:41,443
‎Nên khi vũ trụ du hành vào tương lai,

287
00:32:42,843 --> 00:32:47,723
‎từng ngôi sao sẽ tắt,

288
00:32:50,363 --> 00:32:55,243
‎rời vũ trụ để đối mặt
‎với tương lai ngàn đời tối đen

289
00:32:56,923 --> 00:32:58,723
‎trải dài hàng triệu triệu,

290
00:32:59,443 --> 00:33:02,963
‎nghĩa là hàng ngàn tỉ năm.

291
00:33:09,443 --> 00:33:11,683
‎Thời đại của ánh sao

292
00:33:11,763 --> 00:33:16,323
‎sẽ được tiếp nối
‎bởi thời đại đen tối của các lỗ đen.

293
00:33:22,963 --> 00:33:27,883
‎Những con quái vật này ăn tàn dư
‎của các ngôi sao và hành tinh đã chết.

294
00:33:29,603 --> 00:33:31,083
‎Và trong khi làm thế,

295
00:33:31,163 --> 00:33:36,323
‎sức hút không ngừng tăng của chúng
‎để lại sẹo trên chính kết cấu của vũ trụ.

296
00:33:43,123 --> 00:33:46,443
‎Làm biến dạng cả không gian và thời gian.

297
00:33:48,803 --> 00:33:53,123
‎Rìa của một lỗ đen,
‎được gọi là Chân Trời Sự Kiện,

298
00:33:54,283 --> 00:33:57,443
‎là một vùng mà trọng lực đã trở nên mạnh

299
00:33:58,283 --> 00:34:03,923
‎đến mức khiến thời gian chậm lại
‎gần như dừng lại.

300
00:34:09,003 --> 00:34:12,323
‎Nhưng ngay cả các lỗ đen cũng không thể
‎thoát khỏi mũi tên thời gian.

301
00:34:15,083 --> 00:34:16,963
‎Trong tương lai xa,

302
00:34:21,123 --> 00:34:24,403
‎khi không còn ngôi sao
‎hay hành tinh nào để tiêu thụ,

303
00:34:25,963 --> 00:34:27,643
‎chúng sẽ bắt đầu đói.

304
00:34:32,843 --> 00:34:34,043
‎Và dần dần,

305
00:34:36,723 --> 00:34:37,963
‎rất chậm,

306
00:34:39,763 --> 00:34:40,883
‎chúng sẽ teo lại.

307
00:34:46,403 --> 00:34:48,043
‎Khi chúng chết,

308
00:34:48,123 --> 00:34:50,803
‎không ai thực sự biết
‎điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

309
00:34:52,963 --> 00:34:58,003
‎Nhưng đó có thể là kết thúc
‎của vũ trụ chúng ta.

310
00:35:07,443 --> 00:35:11,803
‎Trên Trái Đất, không ai trong chúng ta
‎có thể làm thời gian chậm lại.

311
00:35:16,043 --> 00:35:20,323
‎Và một người dì của Celeste
‎sắp hết thời gian của mình.

312
00:35:24,323 --> 00:35:28,083
‎Tách khỏi dàn, nó một mình vào rừng.

313
00:35:35,843 --> 00:35:37,883
‎Nó đã sống nhiều năm.

314
00:35:41,243 --> 00:35:44,123
‎Nhưng hôm nay sẽ là ngày cuối cùng của nó.

315
00:36:03,803 --> 00:36:06,563
‎Trong khi thế giới tiếp tục quay,

316
00:36:07,963 --> 00:36:11,083
‎cơ thể nó nằm yên.

317
00:36:23,363 --> 00:36:26,203
‎Nhưng thời gian
‎không chỉ đưa ta đến kết thúc.

318
00:36:30,403 --> 00:36:32,443
‎Nó cũng tạo ra những sự khởi đầu.

319
00:36:37,323 --> 00:36:40,803
‎Khi ngày chuyển thành tuần
‎và tuần thành tháng,

320
00:36:42,603 --> 00:36:45,683
‎có những thay đổi lớn
‎đối với một chú tinh tinh đặc biệt.

321
00:36:59,643 --> 00:37:01,523
‎Hãy chào Cosmo đi.

322
00:37:06,083 --> 00:37:09,003
‎Não và chân tay của nó đã hoàn chỉnh.

323
00:37:10,763 --> 00:37:13,443
‎Và mắt nó đã sẵn sàng nhìn thế giới.

324
00:37:21,923 --> 00:37:25,003
‎Không thể biết chính xác
‎thời điểm nó sẽ ra đời.

325
00:37:26,603 --> 00:37:29,443
‎Nhưng nó có thể ra đời bất cứ ngày nào.

326
00:37:36,043 --> 00:37:38,803
‎Nó đã ở trong bụng mẹ được tám tháng.

327
00:37:40,283 --> 00:37:43,523
‎Nhưng hành trình của nó
‎đã bắt đầu từ rất lâu.

328
00:37:46,043 --> 00:37:50,643
‎Những yếu tố tạo ra nó
‎đến từ những ngôi sao sắp chết.

329
00:37:52,563 --> 00:37:58,363
‎Nước chảy khắp cơ thể nó
‎đến từ những thế giới xa xôi.

330
00:38:00,443 --> 00:38:06,843
‎Năng lượng cung cấp cho
‎cơ bắp của nó đến từ trung tâm mặt trời.

331
00:38:09,763 --> 00:38:13,083
‎Nhưng chính là thành phần bí ẩn nhất đó.

332
00:38:13,763 --> 00:38:18,243
‎Thứ bắt đầu kêu tích tắc
‎từ 13,8 tỉ năm trước.

333
00:38:22,323 --> 00:38:26,843
‎Đã đưa tất cả các thành phần khác
‎đến thời điểm này.

334
00:38:30,163 --> 00:38:31,283
‎Ở nơi này.

335
00:38:34,003 --> 00:38:35,243
‎Trên hành tinh này.

336
00:38:44,763 --> 00:38:47,963
‎Một bình minh nữa, một buổi sáng nữa.

337
00:38:53,283 --> 00:38:57,563
‎Và lần này rất đặc biệt.

338
00:39:08,163 --> 00:39:10,563
‎Chào mừng đến Trái Đất, Cosmo.

339
00:39:15,483 --> 00:39:18,883
‎Khoảnh khắc quý giá này
‎sẽ không bao giờ lặp lại với Celeste.

340
00:39:19,523 --> 00:39:22,803
‎Nhưng hành trình của Cosmo
‎chỉ mới bắt đầu.

341
00:39:26,043 --> 00:39:28,323
‎Sẽ mất khoảng ba tháng

342
00:39:28,403 --> 00:39:32,083
‎để đồng hồ cơ thể nó
‎đồng bộ với nhịp điệu của hành tinh,

343
00:39:33,883 --> 00:39:36,763
‎một năm trước khi
‎nó có thể thực sự giao tiếp,

344
00:39:38,123 --> 00:39:42,723
‎và có lẽ là 15 năm
‎cho đến khi nó hoàn toàn trưởng thành.

345
00:39:45,803 --> 00:39:47,563
‎Còn rất nhiều ở phía trước.

346
00:39:56,363 --> 00:39:57,643
‎Giống như Cosmo,

347
00:39:58,363 --> 00:40:01,403
‎vũ trụ của chúng ta
‎vẫn còn ở thời sơ khai,

348
00:40:02,443 --> 00:40:06,683
‎ở lúc bắt đầu của
‎vòng đời dài ngoài sức tưởng tượng.

349
00:40:08,723 --> 00:40:11,963
‎Chúng ta đang sống
‎trong thời đại của ánh sao.

350
00:40:14,243 --> 00:40:19,203
‎Một khoảnh khắc mà mũi tên thời gian
‎đã lấp đầy vũ trụ với vẻ đẹp…

351
00:40:22,483 --> 00:40:23,443
‎và sự kỳ diệu.

352
00:40:32,403 --> 00:40:34,563
‎Nhưng đó là khoảng thời gian ngắn ngủi

353
00:40:35,483 --> 00:40:39,243
‎sẽ không bao giờ lặp lại
‎trong lịch sử vũ trụ của chúng ta.

354
00:40:45,363 --> 00:40:47,763
‎Không ai có thể làm chậm thời gian,

355
00:40:49,123 --> 00:40:50,203
‎và cũng không nên thử.

356
00:40:55,323 --> 00:40:56,963
‎Vì không có thời gian,

357
00:40:58,163 --> 00:40:59,523
‎sẽ không có bây giờ.

358
00:41:06,763 --> 00:41:08,563
‎Không có khoảnh khắc dưới ánh mặt trời.

359
00:41:17,243 --> 00:41:19,243
‎Không có khoảnh khắc nào cả, thế thôi.

360
00:41:24,643 --> 00:41:25,763
‎Không có thời gian,

361
00:41:27,803 --> 00:41:29,323
‎sẽ không thể có sự sống.

362
00:41:41,363 --> 00:41:44,163
‎Tập tiếp theo của câu chuyện
‎về vũ trụ chúng ta,

363
00:41:45,843 --> 00:41:47,483
‎các mùa của Trái Đất.

364
00:41:49,003 --> 00:41:51,803
‎Giống như gấu mẹ nuôi con,

365
00:41:53,163 --> 00:41:56,723
‎chúng ta đều trải qua
‎những thay đổi hàng năm của hành tinh.

366
00:41:59,803 --> 00:42:02,403
‎Nhưng điều gì đã tạo ra
‎các mùa của Trái Đất?

367
00:42:05,803 --> 00:42:08,883
‎Chúng liên quan gì
‎đến sự hình thành của mặt trăng?

368
00:42:09,923 --> 00:42:15,723
‎Và tại sao chỉ có hành tinh của chúng ta
‎mới có điều kiện thích hợp cho sự sống?

369
00:42:48,523 --> 00:42:50,523
‎Biên dịch: Nhung Vũ