1
00:00:17,603 --> 00:00:22,003
NETFLIX — SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:27,043 --> 00:00:29,043
Daleka północ naszej planety

3
00:00:30,683 --> 00:00:32,843
to kraina skrajności.

4
00:00:37,923 --> 00:00:39,483
Gdy nadchodzi zima,

5
00:00:43,203 --> 00:00:46,203
arktyczny wiatr
powoduje spadek temperatury.

6
00:00:49,843 --> 00:00:54,123
Nawet wytrzymały niedźwiedź kodiacki
musi szukać schronienia.

7
00:01:02,563 --> 00:01:05,203
Gdy mróz staje się nieznośny,

8
00:01:07,083 --> 00:01:10,323
niedźwiedzie muszą wyruszyć
w niezwykłą podróż.

9
00:01:15,083 --> 00:01:18,843
Gdy biegun północny
pogrąża się w mroku i mrozie zimy,

10
00:01:24,043 --> 00:01:28,723
niedźwiedzie rozpoczynają wspinaczkę
na wysokie góry,

11
00:01:33,003 --> 00:01:35,483
by schronić się w jaskiniach i legowiskach

12
00:01:36,643 --> 00:01:38,643
wyżłobionych w stromych zboczach

13
00:01:41,683 --> 00:01:43,243
na wysokości setek metrów.

14
00:02:12,723 --> 00:02:14,923
Niedźwiedzie żyjące na krańcach Ziemi

15
00:02:16,803 --> 00:02:20,923
muszą zmagać się
z wyzwaniami każdej z pór roku.

16
00:02:23,963 --> 00:02:24,843
W tym celu

17
00:02:26,363 --> 00:02:30,283
polegają na swej wyjątkowej więzi
ze wszechświatem.

18
00:02:31,283 --> 00:02:34,723
Albowiem w organizm każdego niedźwiedzia

19
00:02:34,803 --> 00:02:36,883
wpisany jest każdy krytyczny moment

20
00:02:38,443 --> 00:02:42,003
z 4,5-miliardowej historii Ziemi.

21
00:02:45,083 --> 00:02:49,803
Zdarzenia o niewyobrażalnej mocy
i sile zniszczenia,

22
00:02:51,523 --> 00:02:56,443
stworzyły planetę, jakiej próżno szukać
w innych zakątkach wszechświata.

23
00:03:21,723 --> 00:03:26,483
PORY ROKU

24
00:03:33,363 --> 00:03:36,523
Oto Luna, sześcioletnia samica.

25
00:03:41,523 --> 00:03:43,923
Dotarła do bezpiecznego legowiska.

26
00:03:46,843 --> 00:03:50,043
Zamieszka tu na najbliższe sześć miesięcy.

27
00:03:58,003 --> 00:03:59,203
To przytulne miejsce

28
00:04:00,603 --> 00:04:04,443
na przeczekanie zimy w stanie hibernacji.

29
00:04:06,523 --> 00:04:09,643
1. DZIEŃ HIBERNACJI

30
00:04:22,683 --> 00:04:24,563
Dni stają się coraz krótsze,

31
00:04:27,243 --> 00:04:30,043
a jej organizm odpowiada
na rytm naszej planety.

32
00:04:36,403 --> 00:04:38,523
Jej tętno zaczyna zwalniać…

33
00:04:48,323 --> 00:04:50,443
do zaledwie ośmiu uderzeń na minutę.

34
00:05:04,923 --> 00:05:06,563
Niedźwiedzica się uspokaja,

35
00:05:08,643 --> 00:05:10,643
a temperatura jej ciała spada.

36
00:05:30,843 --> 00:05:35,923
Zapada w głęboki sen.

37
00:05:52,323 --> 00:05:56,803
Silny związek
pomiędzy niedźwiedziem a wszechświatem

38
00:05:59,923 --> 00:06:03,563
każe samicy spędzić
ciężkie zimowe miesiące pod ziemią.

39
00:06:08,003 --> 00:06:12,123
Niedźwiedzica jest błogo nieświadoma
czekającej nas długiej podróży.

40
00:06:17,243 --> 00:06:19,163
Poza jej legowiskiem

41
00:06:22,523 --> 00:06:24,283
Ziemia jest w ruchu.

42
00:06:33,403 --> 00:06:34,243
DZIEŃ 1.

43
00:06:34,323 --> 00:06:38,443
Każdego dnia
planeta obraca się wokół własnej osi.

44
00:06:39,803 --> 00:06:44,323
DZIEŃ 2.

45
00:06:44,403 --> 00:06:47,723
DZIEŃ 3.

46
00:06:47,803 --> 00:06:51,083
DZIEŃ 4.

47
00:06:51,163 --> 00:06:54,483
DZIEŃ 5.

48
00:06:55,363 --> 00:07:00,123
Każdego miesiąca Księżyc okrąża Ziemię.

49
00:07:07,083 --> 00:07:08,723
Mijają miesiące,

50
00:07:09,763 --> 00:07:13,363
a Ziemia i Księżyc okrążają Słońce.

51
00:07:19,243 --> 00:07:21,363
Śpiąca Luna

52
00:07:22,363 --> 00:07:26,563
pokona 470 milionów kilometrów.

53
00:07:27,963 --> 00:07:30,323
MARZEC

54
00:07:33,003 --> 00:07:34,963
To imponująca kosmiczna podróż.

55
00:07:36,683 --> 00:07:38,683
Połowa drogi wokół Słońca.

56
00:07:47,603 --> 00:07:48,723
W tym roku

57
00:07:49,603 --> 00:07:51,883
Luna ma nowych towarzyszy podróży.

58
00:07:51,963 --> 00:07:55,523
122. DZIEŃ HIBERNACJI

59
00:07:55,603 --> 00:07:58,243
Wybudzając się chwilowo ze snu,

60
00:07:59,563 --> 00:08:01,683
Luna urodziła…

61
00:08:04,083 --> 00:08:05,923
dwa maleńkie niedźwiadki.

62
00:08:12,363 --> 00:08:16,523
Młode będą jeść i spać w legowisku
do nadejścia wiosny.

63
00:08:19,643 --> 00:08:21,763
Ale dodatkowe istotki do wykarmienia

64
00:08:23,363 --> 00:08:26,043
odciskają swoje piętno na ciele Luny.

65
00:08:33,163 --> 00:08:36,163
Kurczą się
komórki tłuszczowe pod jej skórą.

66
00:08:37,483 --> 00:08:40,843
Produkcja mleka zużywa jej zapasy energii.

67
00:08:46,203 --> 00:08:48,883
154. DZIEŃ HIBERNACJI

68
00:08:48,963 --> 00:08:51,003
Po pięciu miesiącach pod ziemią

69
00:08:51,883 --> 00:08:55,443
Luna straciła już
ponad jedną czwartą swojej masy.

70
00:09:01,163 --> 00:09:04,483
Temperatura na zewnątrz
wciąż utrzymuje się poniżej zera.

71
00:09:06,603 --> 00:09:09,843
Luna potrzebuje rychłego nadejścia wiosny.

72
00:09:10,683 --> 00:09:14,043
Inaczej nie będzie mogła
dłużej karmić młodych.

73
00:09:22,123 --> 00:09:23,003
Na szczęście

74
00:09:24,923 --> 00:09:26,483
Ziemia ma pewne dziwactwo.

75
00:09:29,843 --> 00:09:31,523
Jest przechylona.

76
00:09:31,603 --> 00:09:35,883
KĄT NACHYLENIA: 23 STOPNIE

77
00:09:35,963 --> 00:09:38,843
Dlatego, gdy porusza się w kosmosie,

78
00:09:39,763 --> 00:09:42,283
wraz z upływem roku

79
00:09:42,363 --> 00:09:45,443
różne jej części skłaniają się ku Słońcu,

80
00:09:47,323 --> 00:09:49,683
co powoduje zmianę pór roku.

81
00:10:00,403 --> 00:10:02,043
To oznacza, że na Alasce

82
00:10:03,243 --> 00:10:05,243
dzieje się coś niezwykłego.

83
00:10:12,923 --> 00:10:14,803
Z każdym dniem

84
00:10:14,883 --> 00:10:17,043
słońce wznosi się coraz wyżej.

85
00:10:20,883 --> 00:10:23,723
Jego ciepłe promienie
odmieniają krajobraz.

86
00:10:34,123 --> 00:10:37,963
Akurat wtedy, gdy Luna i jej młode
najbardziej tego potrzebują.

87
00:10:42,563 --> 00:10:46,123
Zakończenia nerwowe w jej skórze
wykrywają ciepło słońca.

88
00:10:53,923 --> 00:10:55,603
Gdy dni się wydłużają,

89
00:11:01,163 --> 00:11:04,043
wyspecjalizowane komórki
w tylnej części jej oka

90
00:11:05,523 --> 00:11:09,043
wykrywają niewielki wzrost
poziomu światła.

91
00:11:14,723 --> 00:11:19,243
Te tajemne sygnały
od naszej najbliższej gwiazdy

92
00:11:22,443 --> 00:11:26,323
mówią Lunie,
że czas wybudzić się z hibernacji.

93
00:11:40,763 --> 00:11:45,203
To zapowiedź łagodnej zmiany
pomiędzy porami roku.

94
00:11:54,363 --> 00:11:56,043
Ale w Układzie Słonecznym

95
00:11:58,243 --> 00:12:00,083
ziemskie pory roku

96
00:12:01,923 --> 00:12:03,243
są rzadkim wyjątkiem.

97
00:12:09,683 --> 00:12:12,203
Nasza najbliższa sąsiadka, Wenus,

98
00:12:14,923 --> 00:12:16,843
znajduje się dużo bliżej Słońca,

99
00:12:17,683 --> 00:12:20,403
więc jest dużo gorętsza niż Ziemia.

100
00:12:25,203 --> 00:12:28,163
A ponieważ nie jest nachylona,

101
00:12:29,003 --> 00:12:31,123
praktycznie nie posiada pór roku.

102
00:12:35,523 --> 00:12:39,443
Przez cały rok panuje tu nieznośny żar.

103
00:12:44,323 --> 00:12:45,603
Dalej,

104
00:12:46,123 --> 00:12:47,523
za Ziemią,

105
00:12:49,643 --> 00:12:50,963
znajduje się Mars.

106
00:12:52,923 --> 00:12:56,163
Kształt jego orbity sprawia,
że jego odległość od Słońca

107
00:12:56,243 --> 00:12:58,483
zmienia się drastycznie w ciągu roku.

108
00:13:00,203 --> 00:13:02,003
Marsjańskie pory roku

109
00:13:03,643 --> 00:13:06,483
wykazują jeszcze większe skrajności
niż ziemskie.

110
00:13:09,243 --> 00:13:13,923
Zimą ponad jedna czwarta
atmosfery planety zamarza.

111
00:13:15,923 --> 00:13:17,083
Zaś latem,

112
00:13:18,163 --> 00:13:20,483
gdy Mars znajduje się bliżej Słońca,

113
00:13:21,283 --> 00:13:25,643
wzmożony upał tworzy
burze piaskowe o takiej mocy,

114
00:13:26,963 --> 00:13:29,323
że mogą pochłonąć całą planetę.

115
00:13:33,403 --> 00:13:34,843
Tymczasem za Marsem,

116
00:13:35,483 --> 00:13:36,443
JOWISZ

117
00:13:36,523 --> 00:13:37,723
Jowiszem

118
00:13:41,123 --> 00:13:42,043
i Saturnem…

119
00:13:48,123 --> 00:13:51,043
trzy miliardy kilometrów od Słońca,

120
00:13:52,643 --> 00:13:57,243
Uran ma najbardziej ekstremalne pory roku
w całym Układzie Słonecznym.

121
00:13:59,883 --> 00:14:03,283
Ta planeta obraca się na boku.

122
00:14:04,323 --> 00:14:06,283
Gdy krąży po orbicie,

123
00:14:06,363 --> 00:14:08,963
strona letnia jest zwrócona ku Słońcu,

124
00:14:12,083 --> 00:14:17,123
podczas gdy zimowa
nie ujrzy światła dziennego przez 42 lata.

125
00:14:29,443 --> 00:14:32,843
Tylko na Ziemi istnieją pory roku,

126
00:14:34,483 --> 00:14:37,483
które nawet na krańcach planety

127
00:14:38,243 --> 00:14:40,483
dają życiu szansę na przetrwanie.

128
00:14:54,563 --> 00:14:56,163
Wraz z nadejściem wiosny

129
00:14:57,323 --> 00:14:59,643
rodzina Luny wychodzi z legowiska.

130
00:15:06,323 --> 00:15:11,043
Młode mogą się cieszyć
pierwszymi chwilami na słońcu.

131
00:15:35,923 --> 00:15:40,403
Ale zmiana pory roku oznacza,
że młode muszą wyruszyć w trudną podróż.

132
00:15:48,323 --> 00:15:49,803
Aby znaleźć pożywienie,

133
00:15:50,883 --> 00:15:53,523
Luna musi zaprowadzić je na niziny

134
00:15:54,803 --> 00:15:56,803
po drugiej stronie góry.

135
00:16:13,763 --> 00:16:16,123
Dla maleńkich łapek to wielkie wyzwanie.

136
00:16:23,883 --> 00:16:27,363
Trzeba pokonać setki metrów lodu i skał.

137
00:17:21,083 --> 00:17:25,323
Wraz z pokonaniem szczytu
kończy się najtrudniejsza część wędrówki.

138
00:17:36,803 --> 00:17:39,963
Ale przetrwanie wciąż nie jest pewne.

139
00:17:43,603 --> 00:17:45,563
Aby przeżyć resztę roku,

140
00:17:47,283 --> 00:17:52,603
rodzina będzie musiała polegać
na Lunie i jej instynktownym rozumieniu

141
00:17:53,243 --> 00:17:54,683
nadchodzących pór roku.

142
00:17:58,963 --> 00:18:00,323
Każda z nich

143
00:18:02,683 --> 00:18:05,523
jest skutkiem wędrówki Ziemi w kosmosie.

144
00:18:12,483 --> 00:18:14,443
Podróży, która zaczęła się,

145
00:18:15,963 --> 00:18:19,003
zanim pojawiła się sama Ziemia.

146
00:18:24,643 --> 00:18:30,763
UKŁAD SŁONECZNY
4,6 MILIARDA LAT TEMU

147
00:18:33,683 --> 00:18:39,643
W czasach, gdy nasz Układ Słoneczny
był zaledwie popiołem.

148
00:18:43,163 --> 00:18:47,643
Nie było Słońca, planet ani księżyców.

149
00:18:50,403 --> 00:18:53,963
Tylko ogromny obłok gazu i pyłu.

150
00:19:07,363 --> 00:19:11,003
W odległym układzie słonecznym

151
00:19:13,443 --> 00:19:14,963
wybuchła gwiazda.

152
00:19:16,963 --> 00:19:21,843
Fala uderzeniowa po wybuchu supernowej
niosła się przez galaktykę.

153
00:19:41,323 --> 00:19:46,323
Po zderzeniu z nią obłok się zapadł.

154
00:19:51,723 --> 00:19:53,483
I zaczął wirować.

155
00:20:00,483 --> 00:20:02,683
Obracający się coraz szybciej obłok

156
00:20:04,083 --> 00:20:08,123
spłaszczył się, formując dysk.

157
00:20:10,243 --> 00:20:13,243
Wir gazu i skał.

158
00:20:16,643 --> 00:20:19,443
W środku, pod wpływem ogromnego ciśnienia,

159
00:20:23,083 --> 00:20:24,523
narodziło się Słońce.

160
00:20:28,123 --> 00:20:31,883
Gdzieś dalej skały zderzały się ze sobą,

161
00:20:34,123 --> 00:20:36,243
a nasza planeta zaczęła rosnąć.

162
00:20:41,123 --> 00:20:43,523
Wreszcie, po 20 milionach lat,

163
00:20:44,923 --> 00:20:46,923
Ziemia ukształtowała się w pełni…

164
00:20:49,403 --> 00:20:52,763
nadal okrążając Słońce
niczym obłok, z którego powstała.

165
00:20:58,963 --> 00:21:02,323
Pełne okrążenie zabiera jej 365 dni.

166
00:21:05,563 --> 00:21:07,483
Stąd wziął się ziemski rok.

167
00:21:14,283 --> 00:21:16,643
Ale na tym etapie historii planety

168
00:21:17,803 --> 00:21:19,643
nie istniały jeszcze pory roku.

169
00:21:24,123 --> 00:21:26,763
Chaos, z którego się narodziły,

170
00:21:29,243 --> 00:21:31,123
miał dopiero nadejść.

171
00:21:41,603 --> 00:21:45,403
Na Alasce bogactwo wiosny

172
00:21:46,643 --> 00:21:49,323
ustąpiło miejsca leniwym letnim dniom.

173
00:22:01,523 --> 00:22:03,923
Młode mają już pięć miesięcy.

174
00:22:06,643 --> 00:22:08,163
Wciąż się uczą…

175
00:22:10,403 --> 00:22:12,203
tajników niedźwiedziego życia.

176
00:22:25,043 --> 00:22:27,123
Rosną tak szybko,

177
00:22:28,083 --> 00:22:30,003
że ciągle są głodne.

178
00:22:36,563 --> 00:22:38,843
Ten widok może wydawać się idylliczny,

179
00:22:41,083 --> 00:22:44,523
ale lato na Alasce
to czas wielu trudności.

180
00:22:54,723 --> 00:22:57,563
Na łąkach trudno znaleźć solidny pokarm,

181
00:22:58,083 --> 00:23:00,643
więc niedźwiedzie
muszą zadowolić się trawą.

182
00:23:11,283 --> 00:23:17,963
To oznacza, że mleko matki
wciąż jest podstawą diety młodych.

183
00:23:35,563 --> 00:23:39,843
Luna nie zjadła porządnego posiłku
od czasu sprzed hibernacji,

184
00:23:41,603 --> 00:23:44,083
więc zaczyna brakować jej energii.

185
00:23:53,123 --> 00:23:56,083
Ale w pobliżu, w kosmosie,

186
00:23:57,563 --> 00:23:59,203
pomoc jest już w drodze.

187
00:24:05,923 --> 00:24:10,443
Dziś nasza planeta ma stałego towarzysza.

188
00:24:13,043 --> 00:24:14,083
Księżyc.

189
00:24:16,363 --> 00:24:18,323
Na orbicie Ziemi

190
00:24:19,763 --> 00:24:22,363
znajduje się nasz najbliższy sąsiad.

191
00:24:23,963 --> 00:24:28,003
Największy i najjaśniejszy obiekt
na nocnym niebie.

192
00:24:32,163 --> 00:24:35,563
A ponieważ Księżyc
jest bardzo duży i bardzo blisko,

193
00:24:37,803 --> 00:24:40,523
wywiera silne przyciąganie grawitacyjne.

194
00:24:47,923 --> 00:24:51,523
Na tyle silne,
by wpływać na naszą planetę.

195
00:24:56,123 --> 00:24:59,203
Odciąga oceany od jej powierzchni,

196
00:25:07,563 --> 00:25:09,723
powodując pływy.

197
00:25:16,003 --> 00:25:18,723
W ciągu kilku dni w okolicy pełni i nowiu

198
00:25:20,843 --> 00:25:25,443
letnie odpływy
odkryły zupełnie nowy krajobraz.

199
00:25:29,803 --> 00:25:33,003
Błotniste równiny ciągną się
na setki metrów od brzegu.

200
00:25:39,163 --> 00:25:42,883
Wygłodniałe niedźwiedzie
mogą na nich szukać zakopanych skarbów.

201
00:25:50,603 --> 00:25:54,523
Luna i jej młode
właśnie tego potrzebowały.

202
00:26:02,523 --> 00:26:08,243
Ale szukanie tego, co kryje się w błocie,
najlepiej pozostawić dorosłym.

203
00:26:17,123 --> 00:26:21,723
Luna ma węch 2000 razy lepszy od naszego.

204
00:26:24,523 --> 00:26:26,923
Idealny do wykrywania smacznych kąsków.

205
00:26:31,243 --> 00:26:32,723
Małgwi.

206
00:26:53,723 --> 00:26:56,243
Otwiera je z taką zręcznością,

207
00:26:57,443 --> 00:27:00,243
że zjada jednego w niewiele ponad minutę.

208
00:27:20,483 --> 00:27:24,043
Małże to idealny dodatek
do jej skromnej, letniej diety.

209
00:27:31,763 --> 00:27:34,643
Energia życiowa,
którą może przekazać młodym.

210
00:27:39,843 --> 00:27:43,403
Te prezenty od Księżyca

211
00:27:43,923 --> 00:27:46,803
pomogą Lunie i jej rodzinie
przetrwać lato.

212
00:27:49,923 --> 00:27:52,523
Ale więź niedźwiedzicy i Księżyca

213
00:27:55,483 --> 00:27:58,483
jest o wiele głębsza.

214
00:28:03,283 --> 00:28:08,323
To podczas formowania się Księżyca
na Ziemi pojawiły się pory roku.

215
00:28:11,243 --> 00:28:13,843
UKŁAD SŁONECZNY
4,4 MILIARDA LAT TEMU

216
00:28:13,923 --> 00:28:16,083
Niedługo po swoim powstaniu

217
00:28:17,003 --> 00:28:18,803
Ziemia zyskała towarzysza.

218
00:28:31,043 --> 00:28:32,843
Ale nie był to Księżyc,

219
00:28:34,963 --> 00:28:39,123
tylko inna planeta,
która powstała na ziemskiej orbicie.

220
00:28:44,563 --> 00:28:46,923
Siostra o imieniu Thea,

221
00:28:48,723 --> 00:28:50,843
mniej więcej wielkości Marsa.

222
00:28:53,523 --> 00:28:56,723
Była ogromną kulą ze skał i lawy.

223
00:28:59,483 --> 00:29:01,243
Przez całe dzieciństwo

224
00:29:03,083 --> 00:29:05,163
Ziemia i Thea żyły w zgodzie.

225
00:29:11,363 --> 00:29:16,323
Później zaburzenia grawitacyjne
w młodym Układzie Słonecznym

226
00:29:19,723 --> 00:29:23,443
spowodowały kolizję dwóch planet.

227
00:29:28,923 --> 00:29:30,083
To moment,

228
00:29:32,083 --> 00:29:35,083
w którym przyszłość Ziemi
wisiała na włosku.

229
00:29:54,043 --> 00:29:56,083
Thea została unicestwiona.

230
00:29:59,523 --> 00:30:02,443
Siła zderzenia stopiła obie planety.

231
00:30:29,163 --> 00:30:31,443
Przez skrawek kosmicznego czasu

232
00:30:34,603 --> 00:30:36,603
nasza planeta miała dwa księżyce.

233
00:30:46,403 --> 00:30:53,203
Jednak grawitacja spowodowała, że Ziemia
przyciągnęła i wchłonęła jeden z nich.

234
00:31:06,763 --> 00:31:09,923
Pozostał tylko znany nam dziś Księżyc.

235
00:31:17,083 --> 00:31:21,243
Ta kolizja na zawsze
zmieniła naszą planetę.

236
00:31:27,123 --> 00:31:28,243
KĄT NACHYLENIA: 23 STOPNIE

237
00:31:28,323 --> 00:31:30,643
Uderzenie przechyliło Ziemię tak,

238
00:31:31,643 --> 00:31:35,083
że dziś obraca się pod kątem 23 stopni.

239
00:31:41,003 --> 00:31:43,803
Gdy porusza się po orbicie,

240
00:31:45,643 --> 00:31:47,083
najpierw jedna półkula,

241
00:31:47,763 --> 00:31:51,683
a potem druga nachyla się w stronę Słońca,

242
00:31:55,043 --> 00:31:57,923
dając Ziemi jej pory roku.

243
00:32:19,643 --> 00:32:21,963
Lato się kończy.

244
00:32:22,723 --> 00:32:25,243
Dłuższe noce wskazują na to,

245
00:32:25,323 --> 00:32:28,323
że nadchodzi ciężka, alaskańska zima.

246
00:32:32,603 --> 00:32:35,243
Niedźwiadki mają siedem miesięcy.

247
00:32:41,163 --> 00:32:45,683
Luna wie, że jeśli wszyscy
mają przetrwać długi, zimowy sen,

248
00:32:46,403 --> 00:32:49,443
muszą zgromadzić zapasy tłuszczu.

249
00:33:06,043 --> 00:33:08,283
Ale Księżyc ciągle przypomina im…

250
00:33:12,963 --> 00:33:14,443
że pomoc jest w drodze.

251
00:33:19,843 --> 00:33:23,003
Tysiąc kilometrów od wybrzeża Alaski

252
00:33:25,003 --> 00:33:28,523
inne stworzenia dostrajają się
do ziemskiego rytmu pór roku.

253
00:33:32,243 --> 00:33:34,003
Nerki.

254
00:33:36,803 --> 00:33:39,723
Po dwóch latach pływania po Pacyfiku

255
00:33:42,803 --> 00:33:44,763
osiągnęły dojrzałość.

256
00:33:46,123 --> 00:33:48,443
Zmieniająca się długość dnia

257
00:33:49,803 --> 00:33:52,723
powoduje wydzielanie hormonów do ich krwi.

258
00:33:55,763 --> 00:33:59,123
To sygnały chemiczne,
które zmieniają ich zachowanie.

259
00:34:08,123 --> 00:34:13,843
Wzywają je do rozmnażania się w rzekach,
w których same się urodziły.

260
00:34:34,323 --> 00:34:36,123
Luna jest wykończona i głodna,

261
00:34:37,163 --> 00:34:41,643
ale wciąż prowadzi młode nad brzeg rzeki.

262
00:34:54,123 --> 00:34:59,043
Wyczuwa, że wydarzy się coś magicznego.

263
00:35:04,123 --> 00:35:09,003
Dziś wyjątkowy mechanizm pór roku

264
00:35:09,083 --> 00:35:12,443
przyniesie niedźwiedziom ratunek.

265
00:35:33,563 --> 00:35:37,723
Ziemia osiągnęła kluczową pozycję
w swojej podróży wokół Słońca.

266
00:35:41,763 --> 00:35:44,283
A teraz Księżyc wywołuje przypływ.

267
00:35:50,043 --> 00:35:55,323
To ostatecznie popycha łososie do rzek.

268
00:36:40,523 --> 00:36:45,723
Młode nareszcie poznają smak łososia.

269
00:36:51,203 --> 00:36:55,003
I choć jedna ryba
nie zapewni im przetrwania zimy,

270
00:36:55,963 --> 00:37:01,443
to ich pierwszy prawdziwy posiłek
w niemal ośmiomiesięcznym życiu.

271
00:37:18,083 --> 00:37:21,923
Przybycie pierwszego łososia
to wielka ulga dla Luny.

272
00:37:24,763 --> 00:37:26,643
Doświadczenie mówi jej,

273
00:37:27,763 --> 00:37:31,323
że już niedługo w górze rzeki
czeka ją znacznie bogatszy łup.

274
00:37:50,763 --> 00:37:52,763
Dni skracają się coraz bardziej,

275
00:37:54,443 --> 00:37:58,323
a hormony, które kazały nerkom
wyruszyć w drogę,

276
00:37:59,243 --> 00:38:01,443
drastycznie je odmieniły.

277
00:38:09,003 --> 00:38:10,683
Ich głowy zmieniają kształt.

278
00:38:13,043 --> 00:38:15,723
Ich ciała rumienią się na czerwono.

279
00:38:19,123 --> 00:38:21,003
Miliony ryb

280
00:38:21,523 --> 00:38:25,963
płyną w górę rzeki na swoje tarliska.

281
00:38:36,163 --> 00:38:40,443
W ten sposób pisze się
ostatni rozdział niedźwiedziej historii.

282
00:38:49,163 --> 00:38:52,563
To opowieść stara jak sama planeta.

283
00:39:02,723 --> 00:39:04,323
Powstanie Ziemi,

284
00:39:09,803 --> 00:39:12,083
zderzenie, które stworzyło Księżyc

285
00:39:15,043 --> 00:39:18,883
oraz wyjątkowy związek naszej planety
z jej księżycem i gwiazdą…

286
00:39:25,443 --> 00:39:31,563
połączyły się, by stworzyć świat
wyjątkowy na skalę wszechświata.

287
00:39:33,963 --> 00:39:35,643
Planetę Złotowłosej.

288
00:39:38,643 --> 00:39:42,723
To jedyne znane nam miejsce
„w sam raz” dla życia.

289
00:40:04,363 --> 00:40:05,403
Dla Luny

290
00:40:06,043 --> 00:40:09,043
cztery i pół miliarda kosmicznej historii

291
00:40:10,963 --> 00:40:14,043
zbiegło się w tej chwili.

292
00:40:21,803 --> 00:40:27,243
W corocznym spotkaniu
łososia i niedźwiedzia.

293
00:40:38,203 --> 00:40:40,443
W tej wyjątkowej okazji

294
00:40:42,123 --> 00:40:43,483
do wykarmienia rodziny.

295
00:40:51,163 --> 00:40:55,123
Luna i jej młode mają już to,
czego potrzebują, by przetrwać zimę.

296
00:40:57,443 --> 00:41:02,003
Ich przyszłość na zmieniającej się
planecie jest niepewna,

297
00:41:03,363 --> 00:41:06,523
ale w tym roku łososie pozwolą im przeżyć.

298
00:41:10,443 --> 00:41:16,763
Tymczasem nasza planeta trwa
w swej nieustannej podróży wokół Słońca.

299
00:41:26,683 --> 00:41:29,763
W następnym odcinku…

300
00:41:31,203 --> 00:41:34,763
Cykl życia oceanicznego wędrowca pokazuje,

301
00:41:35,443 --> 00:41:39,363
jak powstało wszystko we wszechświecie.

302
00:41:41,163 --> 00:41:46,723
Ponieważ w każdym żółwim jaju
kryją się atomy z Wielkiego Wybuchu…

303
00:41:49,043 --> 00:41:52,603
wykute w czasie śmierci gwiazd.

304
00:41:56,203 --> 00:41:59,043
Ale jak powstają gwiazdy i planety?

305
00:42:00,883 --> 00:42:07,123
I jak te same składniki
zmieniają się w żywe istoty?

306
00:42:56,483 --> 00:43:00,483
Napisy: Aleksandra Basińska