1
00:00:14,203 --> 00:00:15,163
Zmierzch…

2
00:00:15,243 --> 00:00:17,763
NETFLIX — SERIAL DOKUMENTALNY

3
00:00:19,283 --> 00:00:22,923
ujawnia związek naszej planety
z wszechświatem.

4
00:00:28,203 --> 00:00:29,603
Spadająca gwiazda.

5
00:00:31,243 --> 00:00:34,523
Pradawna skała z głębin kosmosu

6
00:00:38,723 --> 00:00:39,923
leci na Ziemię.

7
00:00:50,363 --> 00:00:54,923
Kryją się w niej pierwiastki chemiczne,
które zbudowały nasz wszechświat.

8
00:01:10,523 --> 00:01:12,203
Od niezliczonych pokoleń

9
00:01:13,043 --> 00:01:16,203
żółwie morskie przemierzają oceany,

10
00:01:16,803 --> 00:01:20,523
zbierając kosmiczne pierwiastki
w swoim pożywieniu.

11
00:01:24,203 --> 00:01:27,763
Od setek milionów lat

12
00:01:33,923 --> 00:01:35,603
każde nowe pokolenie

13
00:01:37,563 --> 00:01:40,403
przetwarza ten sam gwiezdny pył,

14
00:01:43,363 --> 00:01:45,243
by stworzyć następne.

15
00:01:53,643 --> 00:01:55,443
Dziewięćdziesiąt pierwiastków,

16
00:01:56,883 --> 00:01:59,443
zrodzonych w Wielkim Wybuchu

17
00:02:01,683 --> 00:02:05,643
i wykutych w sercach gwiazd,
stworzyło wszystko, co znamy.

18
00:02:08,163 --> 00:02:11,123
Ulegały ciągłemu przetwarzaniu
i konfiguracjom

19
00:02:11,723 --> 00:02:15,203
przez całą historię wszechświata.

20
00:02:18,283 --> 00:02:19,323
A teraz,

21
00:02:21,683 --> 00:02:23,763
wykorzystując te same pierwiastki,

22
00:02:24,803 --> 00:02:27,523
każdy młody żółw
rozpoczyna swój cykl życiowy…

23
00:02:34,003 --> 00:02:37,643
będący odbiciem życia gwiazd.

24
00:03:05,883 --> 00:03:12,883
PIERWIASTKI

25
00:03:18,443 --> 00:03:21,003
Na Wielkiej Rafie Koralowej

26
00:03:28,723 --> 00:03:31,163
wydarzyło się coś magicznego.

27
00:03:37,923 --> 00:03:40,323
Po 50 dniach pod piaskiem

28
00:03:41,523 --> 00:03:46,683
pierwiastki chemiczne z całego kosmosu
stworzyły nowe życie.

29
00:03:49,323 --> 00:03:55,003
Połączyły się, by ukształtować
kolejne pokolenie żółwi zielonych.

30
00:04:18,443 --> 00:04:22,443
Jaja wyczerpały już
zapasy życiodajnych pierwiastków.

31
00:04:39,803 --> 00:04:45,203
Dziś maleńkie żółwie
po raz pierwszy zaczerpną powietrza.

32
00:04:59,123 --> 00:05:03,043
Bracia i siostry spieszą w stronę wody.

33
00:05:08,643 --> 00:05:09,843
Ta maleńka samica

34
00:05:12,603 --> 00:05:14,443
przychodzi na świat ostatnia.

35
00:05:20,163 --> 00:05:22,203
Aby doczekać dorosłości,

36
00:05:23,883 --> 00:05:26,443
będzie potrzebowała
pierwiastków chemicznych

37
00:05:26,523 --> 00:05:27,963
z drugiego końca oceanu.

38
00:05:36,843 --> 00:05:38,443
To niebezpieczna podróż.

39
00:05:41,163 --> 00:05:43,323
Wszędzie kryją się pułapki.

40
00:05:50,443 --> 00:05:51,923
Ale dla maleńkich żółwi

41
00:05:53,243 --> 00:05:56,403
zew oceanu jest nie do odparcia.

42
00:06:09,883 --> 00:06:11,323
Czasem spośród stu żółwi

43
00:06:12,363 --> 00:06:14,923
przeżywa zaledwie jeden.

44
00:06:18,723 --> 00:06:20,883
Czasem żaden.

45
00:07:13,603 --> 00:07:15,123
Ale pomimo ryzyka

46
00:07:17,283 --> 00:07:21,923
młoda samica wie, że musi dotrzeć do wody.

47
00:07:59,923 --> 00:08:01,363
Droga wolna.

48
00:08:04,683 --> 00:08:05,963
To dla niej szansa.

49
00:08:20,923 --> 00:08:21,763
Dziś

50
00:08:24,443 --> 00:08:25,763
miała szczęście.

51
00:08:29,123 --> 00:08:34,443
Maleństwo płynie,
aż pozostawi za sobą rafę.

52
00:08:47,163 --> 00:08:51,563
Omija drapieżniki czające się
w płytkich przybrzeżnych wodach

53
00:08:52,763 --> 00:08:55,763
i znika w bezkresie otwartego oceanu.

54
00:09:03,243 --> 00:09:07,643
Przez całe dzieciństwo
będzie się karmić atomami.

55
00:09:14,283 --> 00:09:20,963
Atomami, których początki
sięgają zarania całego kosmosu.

56
00:09:27,163 --> 00:09:32,483
Czasów, gdy nasz wszechświat
sam dopiero się narodził.

57
00:09:34,323 --> 00:09:38,923
WIELKI WYBUCH

58
00:09:48,043 --> 00:09:53,123
Z niczego w ogrom, w jednej chwili.

59
00:09:56,323 --> 00:09:59,843
Nasz wszechświat narodził się
w Wielkim Wybuchu.

60
00:10:07,443 --> 00:10:08,323
Na początku

61
00:10:09,083 --> 00:10:11,483
był zaledwie gorącą, gęstą mgłą.

62
00:10:19,123 --> 00:10:21,523
Ale w miarę rozszerzania się

63
00:10:24,403 --> 00:10:26,043
mgła zaczęła stygnąć.

64
00:10:29,443 --> 00:10:32,403
Wtedy, w niewyobrażalnie małej skali,

65
00:10:33,643 --> 00:10:36,083
zaczęło dziać się coś zdumiewającego.

66
00:10:42,043 --> 00:10:45,483
Z mgły powstały pierwsze atomy.

67
00:10:50,163 --> 00:10:52,443
Atomy wodoru.

68
00:10:56,083 --> 00:10:59,643
Pierwszego pierwiastka we wszechświecie.

69
00:11:06,683 --> 00:11:07,843
W oceanie

70
00:11:08,723 --> 00:11:11,963
polują na niego młode żółwie.

71
00:11:15,203 --> 00:11:17,523
Wyłaniają się z błękitu,

72
00:11:17,603 --> 00:11:20,163
by żerować w płytkich wodach rafy.

73
00:11:24,963 --> 00:11:26,603
Oto Stella.

74
00:11:27,803 --> 00:11:32,563
Jedna ze szczęściarzy,
którzy zdołali uciec z plaży do oceanu.

75
00:11:41,523 --> 00:11:44,723
Jej masa od wyklucia
wzrosła już ponad 2000 razy

76
00:11:45,883 --> 00:11:46,923
i nadal rośnie.

77
00:11:51,883 --> 00:11:55,403
Stella żywi się stworzeniami
dryfującymi w oceanie,

78
00:11:56,883 --> 00:12:00,003
które dostarczają jej
szczególnie jednego pierwiastka.

79
00:12:08,683 --> 00:12:09,523
Wodoru.

80
00:12:12,603 --> 00:12:16,843
Atomy wodoru stanowią
ponad połowę wszystkich w jej pożywieniu.

81
00:12:20,843 --> 00:12:24,523
To najliczniejszy pierwiastek
w istotach żywych.

82
00:12:28,643 --> 00:12:29,723
Od ryb

83
00:12:31,003 --> 00:12:32,243
po bezkręgowce.

84
00:12:39,003 --> 00:12:41,363
Ukwiały i koralowce.

85
00:12:54,483 --> 00:12:58,603
Atomy wodoru
powstałe u zarania wszechświata

86
00:12:59,563 --> 00:13:03,243
przechodziły z gwiazdy na planetę,

87
00:13:04,363 --> 00:13:05,963
z planety na zwierzę

88
00:13:08,363 --> 00:13:11,323
i z ofiary na drapieżnika.

89
00:13:22,123 --> 00:13:27,043
Co oznacza, że w wodach rafy koralowej
kryje nie niebezpieczeństwo.

90
00:13:30,923 --> 00:13:33,963
Żarłacze tygrysie łakną tych samych atomów

91
00:13:34,043 --> 00:13:37,043
i nieustannie polują na dorosłe żółwie.

92
00:13:45,323 --> 00:13:48,603
Podstawową obroną Stelli
jest jej zaufana skorupa.

93
00:13:52,323 --> 00:13:55,323
To kość wzmocniona wapniem i fosforem.

94
00:14:02,363 --> 00:14:05,363
Pierwiastkami pochodzącymi
z innej ważnej chwili…

95
00:14:09,443 --> 00:14:11,323
historii naszego wszechświata.

96
00:14:13,083 --> 00:14:17,483
13,5 MILIARDA LAT TEMU

97
00:14:21,963 --> 00:14:25,723
Przez pierwsze 300 milionów lat
po Wielkim Wybuchu

98
00:14:28,123 --> 00:14:31,043
nie było planet ani gwiazd.

99
00:14:34,123 --> 00:14:36,643
Była to mroczna epoka wszechświata.

100
00:14:42,403 --> 00:14:44,163
W ciemności kosmosu

101
00:14:44,683 --> 00:14:48,643
krzyżowały się
ogromne gazowe macki wodoru.

102
00:14:53,323 --> 00:14:56,163
Wtedy stało się z nimi
coś niewiarygodnego:

103
00:14:56,243 --> 00:14:58,723
grawitacja połączyła je,

104
00:15:02,443 --> 00:15:05,003
powodując narodziny pierwszych gwiazd.

105
00:15:11,163 --> 00:15:13,043
To kosmiczny świt.

106
00:15:16,763 --> 00:15:20,923
Chwila, w której zapaliły się światła.

107
00:15:28,043 --> 00:15:30,723
W głębi tych pierwszych gwiazd

108
00:15:34,923 --> 00:15:37,123
rozpoczął się niezwykły proces.

109
00:15:42,843 --> 00:15:46,123
Temperatura i ciśnienie były tak wysokie,

110
00:15:48,123 --> 00:15:50,403
że powstały nowe pierwiastki.

111
00:15:52,563 --> 00:15:56,443
Łączące się atomy wodoru stworzyły hel…

112
00:15:58,843 --> 00:16:01,923
uwalniając przy tym energię.

113
00:16:04,563 --> 00:16:06,443
Wywołało to reakcję łańcuchową

114
00:16:06,523 --> 00:16:09,243
i powstawanie
coraz cięższych pierwiastków.

115
00:16:12,363 --> 00:16:15,683
W tym tych niezbędnych dla życia.

116
00:16:17,683 --> 00:16:21,403
Trzy atomy helu połączyły się,
tworząc węgiel.

117
00:16:26,843 --> 00:16:29,523
Pierwiastek, na którym
opiera się całe życie.

118
00:16:31,803 --> 00:16:34,603
Węgiel i hel utworzyły tlen.

119
00:16:36,123 --> 00:16:37,803
Powietrze, którym oddychamy.

120
00:16:39,723 --> 00:16:42,923
Atomy tlenu łączyły się, tworząc fosfor.

121
00:16:44,963 --> 00:16:47,203
A następnie krzem i wapń.

122
00:16:50,243 --> 00:16:52,963
Pierwiastki, z których
składa się każda istota,

123
00:16:54,363 --> 00:16:58,843
powstały w sercach pierwszych gwiazd.

124
00:17:31,043 --> 00:17:31,923
Dla Stelli

125
00:17:33,203 --> 00:17:35,083
pewne pierwiastki są tak ważne,

126
00:17:38,643 --> 00:17:41,123
że pokonuje długie dystanse,
by je znaleźć.

127
00:17:47,283 --> 00:17:49,043
CIEŚNINA TORRESA

128
00:17:49,123 --> 00:17:51,563
300 KILOMETRÓW OD DOMU

129
00:17:51,643 --> 00:17:56,043
Ciepłe, płytkie wody
między Australią a Papuą-Nową Gwineą

130
00:17:57,403 --> 00:17:59,843
są rajem porośniętym gęstą trawą morską.

131
00:18:04,243 --> 00:18:06,723
Oceanicznymi preriami.

132
00:18:16,163 --> 00:18:22,003
Stella pokonała kawał drogi, by dobrać się
do ich magicznych składników.

133
00:18:32,603 --> 00:18:37,243
Rosnąca trawa morska
wchłania kosmiczne pierwiastki,

134
00:18:37,963 --> 00:18:40,723
które dotarły na dno oceanu.

135
00:18:43,923 --> 00:18:48,083
Kiełkujące źdźbła trawy morskiej
bogate w wapń i fosfor

136
00:18:49,803 --> 00:18:53,323
dostarczają Stelli minerałów,
których potrzebuje

137
00:18:55,123 --> 00:18:58,363
do rozwoju i zdrowia
swojej ochronnej skorupy.

138
00:19:01,923 --> 00:19:06,043
Żółwica wzmacnia swoją zbroję
przed czekającymi ją bitwami.

139
00:19:14,443 --> 00:19:17,003
Stella spędzi swoje młodzieńcze lata,

140
00:19:17,723 --> 00:19:19,243
szukając w oceanie

141
00:19:20,963 --> 00:19:24,283
atomów zrodzonych z gwiazd.

142
00:19:33,283 --> 00:19:35,123
Jej podróż ku dojrzałości

143
00:19:37,363 --> 00:19:40,843
to odbicie historii wszechświata.

144
00:19:45,283 --> 00:19:48,963
Trzy miliardy lat po Wielkim Wybuchu

145
00:19:53,923 --> 00:19:56,723
wszechświat także dojrzewał.

146
00:20:02,683 --> 00:20:08,483
Wchodził w niezwykle aktywną fazę
formowania się gwiazd.

147
00:20:12,243 --> 00:20:17,323
Rosnące gwiazdy zaczęły gromadzić się
w olbrzymich galaktykach.

148
00:20:20,123 --> 00:20:21,843
Jak nasza Droga Mleczna.

149
00:20:25,043 --> 00:20:26,923
W galaktykach

150
00:20:28,203 --> 00:20:30,883
pierwiastki wytworzone
przez każdą z gwiazd

151
00:20:34,563 --> 00:20:41,003
przemieniały się w planety i księżyce.

152
00:20:49,963 --> 00:20:51,523
Po miliardach lat

153
00:20:53,363 --> 00:20:58,923
pierwiastki chemiczne
ukształtowały znaną nam dziś Ziemię.

154
00:21:09,403 --> 00:21:13,363
2000 KILOMETRÓW OD DOMU

155
00:21:23,123 --> 00:21:25,843
Stella jest już dorosła.

156
00:21:29,923 --> 00:21:31,283
Ma ponad metr długości

157
00:21:32,323 --> 00:21:35,643
i grubą skorupę pokrytą zielonymi algami.

158
00:21:39,283 --> 00:21:42,443
To idealny kamuflaż do krążenia po rafach.

159
00:21:46,643 --> 00:21:49,163
Zjednoczyła się z oceanem.

160
00:21:55,843 --> 00:21:57,483
Atomy z gwiazd…

161
00:21:59,363 --> 00:22:02,643
przystosowały się do życia w morzu.

162
00:22:11,043 --> 00:22:13,403
To tylko jeden przykład ziemskiej istoty

163
00:22:15,323 --> 00:22:18,363
ukształtowanej z kosmicznych składników.

164
00:22:35,763 --> 00:22:39,043
Stella jest gotowa
na kolejny etap swojego życia.

165
00:22:43,723 --> 00:22:47,043
Niedługo zostanie matką.

166
00:22:50,243 --> 00:22:51,363
W jej ciele

167
00:22:54,003 --> 00:22:56,523
kryje się setka jajeczek.

168
00:22:58,323 --> 00:23:01,123
To pierwszy z jej wielu lęgów.

169
00:23:03,723 --> 00:23:07,683
Cenny ładunek gwiezdnego pyłu.

170
00:23:15,803 --> 00:23:17,163
Na całej rafie

171
00:23:18,403 --> 00:23:20,763
atomy formują nowe żyjące istoty.

172
00:23:25,523 --> 00:23:30,203
Tworzą jeden
z najbogatszych ekosystemów na Ziemi.

173
00:23:35,963 --> 00:23:37,683
Ale nasza planeta…

174
00:23:41,363 --> 00:23:42,443
stanowi wyjątek.

175
00:23:44,963 --> 00:23:47,163
W innych częściach Układu Słonecznego

176
00:23:47,243 --> 00:23:54,043
te same pierwiastki stworzyły światy
o wiele gorzej przystosowane do życia.

177
00:23:58,523 --> 00:23:59,883
MERKURY

178
00:23:59,963 --> 00:24:01,363
Najbliżej Słońca

179
00:24:02,123 --> 00:24:05,043
znajduje się bogaty w węgiel Merkury.

180
00:24:07,923 --> 00:24:09,723
Ale zamiast tworzyć życie…

181
00:24:10,243 --> 00:24:11,523
430 STOPNI CELSJUSZA

182
00:24:11,603 --> 00:24:14,163
…pierwiastek wtopił się
w rozgrzaną skorupę.

183
00:24:16,203 --> 00:24:19,963
To planeta spalona Słońcem.

184
00:24:22,563 --> 00:24:26,483
Tymczasem w najdalszych zakątkach
Układu Słonecznego

185
00:24:26,563 --> 00:24:33,563
ziąb Neptuna tworzy obłoki metanu
z węgla i wodoru.

186
00:24:36,723 --> 00:24:40,923
Ten duszący gaz
nadaje planecie błękitną barwę.

187
00:24:46,683 --> 00:24:48,003
Nawet na Marsie,

188
00:24:49,203 --> 00:24:52,003
planecie o składnikach
identycznych z ziemskimi,

189
00:24:54,363 --> 00:24:56,923
brak atmosfery bogatej w tlen

190
00:24:57,563 --> 00:25:00,923
nie pozwoliłby przetrwać życiu.

191
00:25:07,843 --> 00:25:12,123
Tylko na Ziemi panują idealne warunki.

192
00:25:18,363 --> 00:25:19,363
Ale nawet tutaj

193
00:25:20,163 --> 00:25:22,483
rywalizacja o pierwiastki jest zacięta.

194
00:25:24,243 --> 00:25:25,683
A niebezpieczeństwo

195
00:25:27,603 --> 00:25:29,083
czai się wszędzie.

196
00:25:44,923 --> 00:25:48,443
Na szczęście Stella stała się
mistrzynią zabawy w chowanego.

197
00:26:29,963 --> 00:26:31,443
Stella umyka zagrożeniu

198
00:26:34,363 --> 00:26:37,363
i mierzy się
z największym wyzwaniem w swoim życiu.

199
00:26:39,563 --> 00:26:42,323
Musi wrócić na Wielką Rafę Koralową

200
00:26:43,963 --> 00:26:45,923
i wyspę, na której się wykluła,

201
00:26:49,523 --> 00:26:51,923
by złożyć w piasku własne jaja.

202
00:26:58,923 --> 00:27:01,483
Ale lata wędrówki po oceanie

203
00:27:02,243 --> 00:27:05,643
oddaliły ją o 2000 kilometrów od domu.

204
00:27:09,883 --> 00:27:11,563
To, jak odnajduje drogę,

205
00:27:12,203 --> 00:27:14,803
jest jednym z cudów świata natury.

206
00:27:21,443 --> 00:27:22,883
Głęboko we wnętrzu Ziemi

207
00:27:23,643 --> 00:27:26,643
jądro planety wytwarza pole magnetyczne,

208
00:27:28,883 --> 00:27:31,723
które nadaje każdemu miejscu
na jej powierzchni

209
00:27:31,803 --> 00:27:33,803
unikalną sygnaturę magnetyczną.

210
00:27:37,603 --> 00:27:39,163
Gdy Stella się wykluła,

211
00:27:39,243 --> 00:27:43,563
sygnatura jej wyspy
zapisała się w jej mózgu.

212
00:27:46,243 --> 00:27:48,243
Aby wrócić do domu,

213
00:27:48,323 --> 00:27:51,643
musi polegać na kolejnym pierwiastku,

214
00:27:53,803 --> 00:27:56,923
łączącym ją z jądrem planety.

215
00:28:00,443 --> 00:28:05,123
Pierwiastek ten powstaje
tylko w czasie śmierci gwiazdy.

216
00:28:10,723 --> 00:28:12,763
W pobliskiej części galaktyki,

217
00:28:13,763 --> 00:28:15,723
dwa i pół miliona lata temu,

218
00:28:16,763 --> 00:28:20,563
w jądrze olbrzymiej gwiazdy
zaszła drastyczna zmiana.

219
00:28:25,323 --> 00:28:29,403
Gwiazdę od zawsze zasilały
reakcje termojądrowe.

220
00:28:35,923 --> 00:28:37,243
Uwolniona energia

221
00:28:39,083 --> 00:28:41,483
tworzyła coraz cięższe pierwiastki.

222
00:28:45,243 --> 00:28:47,843
W końcu jądro tak się rozgrzało,

223
00:28:48,683 --> 00:28:49,923
że zaczęło wytwarzać…

224
00:28:51,683 --> 00:28:52,523
żelazo.

225
00:28:55,403 --> 00:28:58,243
Spowodowało to fundamentalną zmianę.

226
00:29:03,123 --> 00:29:06,083
Tworzenie żelaza nie uwalnia energii.

227
00:29:07,963 --> 00:29:09,203
Pochłania ją.

228
00:29:15,923 --> 00:29:18,403
Powstający metal

229
00:29:19,283 --> 00:29:22,803
rozrastał się w jądrze niczym choroba.

230
00:29:27,203 --> 00:29:29,203
Pożerał ciepło gwiazdy.

231
00:29:33,923 --> 00:29:34,923
Dławił ją.

232
00:29:46,323 --> 00:29:48,603
Gwiazda utraciła źródło ciepła.

233
00:29:52,883 --> 00:29:54,443
Od tej chwili

234
00:29:57,523 --> 00:29:59,723
była skazana na zagładę.

235
00:30:11,643 --> 00:30:16,243
Jej eksplozja zajaśniała blaskiem
równym dziesięciu miliardom Słońc.

236
00:30:22,043 --> 00:30:27,123
Supernowa posłała żelazny pył
na krańce galaktyki.

237
00:30:35,163 --> 00:30:38,163
Aż do naszej planety.

238
00:30:43,203 --> 00:30:44,323
Do teraz

239
00:30:45,323 --> 00:30:50,323
sto ton gwiezdnego pyłu
wchodzi codziennie w atmosferę Ziemi.

240
00:30:53,123 --> 00:30:56,843
Część to pozostałości
po powstaniu Układu Słonecznego.

241
00:31:00,643 --> 00:31:04,523
Część posłały do nas odległe supernowe.

242
00:31:08,443 --> 00:31:13,643
To bezpośrednie połączenie
między naszą planetą a gwiazdami.

243
00:31:19,723 --> 00:31:22,003
To właśnie żelazo z tego pyłu

244
00:31:22,563 --> 00:31:25,443
pozwala Stelli znaleźć drogę.

245
00:31:33,563 --> 00:31:35,243
Wedle naszej wiedzy…

246
00:31:38,323 --> 00:31:43,643
wyspecjalizowane komórki w jej mózgu
zawierają kryształy magnetytu,

247
00:31:44,563 --> 00:31:48,803
bogatego w żelazo minerału,
związanego z polem magnetycznym Ziemi.

248
00:31:52,803 --> 00:31:53,723
To kompas

249
00:31:55,603 --> 00:31:57,723
wskazujący jej właściwy kierunek.

250
00:32:05,483 --> 00:32:11,723
Dzięki niemu Stella potrafi odnaleźć
magnetyczny wskaźnik swojego domu.

251
00:32:19,523 --> 00:32:22,723
W ten sposób
pierwiastek wykuty w supernowej…

252
00:32:30,403 --> 00:32:34,323
prowadzi żółwicę przez kilometry
bezkształtnego oceanu.

253
00:32:48,643 --> 00:32:49,963
Na wyspę…

254
00:32:53,843 --> 00:32:55,523
na której przyszła na świat.

255
00:33:08,163 --> 00:33:12,083
Ale nie tylko żółwie
mają zdolności naprowadzające.

256
00:33:14,683 --> 00:33:16,763
Żarłacze tygrysie też je posiadają.

257
00:33:19,643 --> 00:33:22,323
A teraz wracają na tę samą wyspę.

258
00:33:26,603 --> 00:33:28,963
Bo co roku, przez kilka miesięcy,

259
00:33:29,043 --> 00:33:32,643
tysiące samic żółwia przypływają tu,
by złożyć jaja.

260
00:33:34,643 --> 00:33:37,923
To największe skupisko zielonych żółwi

261
00:33:38,003 --> 00:33:40,003
na całej planecie.

262
00:33:45,643 --> 00:33:47,363
Gdy zbliżają się do brzegu,

263
00:33:49,123 --> 00:33:50,363
zaczyna się uczta.

264
00:34:03,843 --> 00:34:06,323
Stella musi poczekać na odpowiedni moment,

265
00:34:08,883 --> 00:34:10,083
by się prześlizgnąć

266
00:34:12,203 --> 00:34:14,123
i uniknąć ataku.

267
00:34:32,123 --> 00:34:33,843
Gdy niebezpieczeństwo mija,

268
00:34:37,483 --> 00:34:39,123
wypływa w końcu na brzeg.

269
00:34:52,323 --> 00:34:53,923
Po niewiarygodnej podróży

270
00:34:57,123 --> 00:34:59,283
Stella wychodzi na piasek,

271
00:35:00,883 --> 00:35:03,363
po którym stąpała zaraz po wykluciu.

272
00:35:28,083 --> 00:35:30,963
Pierwiastki,
które zbierała przez całe życie,

273
00:35:36,643 --> 00:35:39,203
trafiają bezpiecznie do piasku.

274
00:35:45,283 --> 00:35:47,003
Misja Stelli dobiegła końca.

275
00:35:47,563 --> 00:35:49,283
Żółwica wraca do oceanu,

276
00:35:52,923 --> 00:35:56,643
by znów zacząć zbierać gwiezdny pył.

277
00:36:00,523 --> 00:36:01,843
Jej cykl życiowy

278
00:36:03,683 --> 00:36:06,563
odzwierciedla najwspanialszy cykl.

279
00:36:08,483 --> 00:36:11,963
Życie i śmierć gwiazd.

280
00:36:22,523 --> 00:36:25,643
Na drugim końcu galaktyki

281
00:36:27,043 --> 00:36:29,723
pył niezliczonych supernowych

282
00:36:29,803 --> 00:36:34,523
utworzył ogromną mgławicę.

283
00:36:41,323 --> 00:36:44,523
Obłok o średnicy
kilkudziesięciu lat świetlnych.

284
00:36:48,163 --> 00:36:52,643
W jej wnętrzu kryją się miejsca,
gdzie zaczyna się kształtować

285
00:36:53,883 --> 00:36:55,363
kolejne pokolenie gwiazd.

286
00:37:06,843 --> 00:37:08,443
Nazywamy je proplydami.

287
00:37:10,443 --> 00:37:12,923
Przypominają olbrzymie kosmiczne jaja.

288
00:37:15,043 --> 00:37:17,723
Są większe od Układu Słonecznego.

289
00:37:23,763 --> 00:37:26,683
Pod skorupą zjonizowanego gazu

290
00:37:28,603 --> 00:37:31,523
grawitacja kompresuje gwiezdny pył.

291
00:37:38,923 --> 00:37:42,443
Tymczasem gwiezdny pył w jajach Stelli

292
00:37:45,483 --> 00:37:47,603
także zaczyna nabierać kształtów.

293
00:37:56,243 --> 00:38:01,843
Zbierane przez żółwicę pierwiastki
zmieniają się…

294
00:38:08,323 --> 00:38:11,843
w coś, co zaczyna przypominać
maleńkie stworzenie.

295
00:38:24,323 --> 00:38:25,683
We wnętrzu proplydu

296
00:38:27,883 --> 00:38:30,283
gazy, takie jak wodór i hel,

297
00:38:33,163 --> 00:38:35,723
zasilają embrionalną gwiazdę.

298
00:38:44,923 --> 00:38:46,763
Tymczasem niegdysiejszy zarodek

299
00:38:49,123 --> 00:38:51,123
zmienił się w maleńkiego żółwia.

300
00:38:55,243 --> 00:38:58,923
Ma skorupę, płetwy i dziób.

301
00:39:02,923 --> 00:39:04,723
Pierwiastki przetworzone…

302
00:39:08,123 --> 00:39:10,323
do życia w morzu.

303
00:39:15,203 --> 00:39:20,243
Proces rozwoju w proplydzie
także dobiega końca.

304
00:39:21,523 --> 00:39:24,963
Światło gwiazdy zrodzonej
z popiołów poprzedniego pokolenia

305
00:39:26,163 --> 00:39:30,043
pada na rodzinę planet
rosnących na jej orbicie.

306
00:39:34,243 --> 00:39:35,363
To nowe światy.

307
00:39:36,283 --> 00:39:40,323
I kto wie?
Może i nowe szanse dla powstania życia.

308
00:39:48,323 --> 00:39:52,803
Pod piaskiem
kryje się ten sam gwiezdny pył.

309
00:39:54,123 --> 00:39:58,843
Przechodził przez niezliczone pokolenia
gwiazd i żółwi,

310
00:40:00,923 --> 00:40:03,243
a teraz rozpocznie kolejną podróż.

311
00:40:08,203 --> 00:40:09,603
Każde nowe życie

312
00:40:11,123 --> 00:40:15,443
łączy się bezpośrednio
z powstaniem wszechświata.

313
00:40:20,883 --> 00:40:26,243
Każda nowa historia
zaczyna się na końcu poprzedniej.

314
00:40:34,923 --> 00:40:38,923
Historia naszego wszechświata
toczy się dalej

315
00:40:40,803 --> 00:40:43,043
wraz z najcenniejszym zasobem Ziemi:

316
00:40:46,323 --> 00:40:47,163
wodą.

317
00:40:48,963 --> 00:40:52,843
Rodzina słoni poszukuje jej,
mierząc się z wieloma zagrożeniami.

318
00:40:57,043 --> 00:40:59,403
Ich podróż jest równie niezwykła,

319
00:41:01,723 --> 00:41:06,483
co wędrówka wody przez kosmos,
aż do naszej planety.

320
00:41:10,683 --> 00:41:13,883
Ale dlaczego Ziemia
jako jedyna w Układzie Słonecznym

321
00:41:14,883 --> 00:41:17,283
jest pokryta wodą w stanie ciekłym?

322
00:41:18,643 --> 00:41:22,003
I dlaczego woda jest niezbędna do życia?

323
00:42:06,843 --> 00:42:11,643
Napisy: Aleksandra Basińska