1
00:00:16,599 --> 00:00:23,148
Selama berbilion tahun, sebahagian besar
daripada dunia kita tidak boleh didiami…

2
00:00:25,442 --> 00:00:29,654
dimusnahkan oleh unsur-unsur
dan kuasa alam semula jadi.

3
00:00:34,701 --> 00:00:40,248
Namun, inilah kisah
bagi perkara yang berlaku di bawah ombak.

4
00:00:44,294 --> 00:00:49,758
Di sini, terlindung daripada ribut,
kehidupan telah bermula…

5
00:00:52,510 --> 00:00:57,223
dan akan mengubah planet kita selamanya.

6
00:02:23,852 --> 00:02:26,980
BABAK 2

7
00:02:27,063 --> 00:02:32,485
SEMPADAN PERTAMA

8
00:02:34,154 --> 00:02:37,991
2.4 BILION TAHUN LALU

9
00:02:38,074 --> 00:02:40,368
Pada waktu dahulu,

10
00:02:41,035 --> 00:02:44,831
rupa Bumi tidak sama
seperti dunia yang kita kenal hari ini.

11
00:02:50,044 --> 00:02:53,548
Hampir 90 peratus permukaannya ialah air,

12
00:02:54,299 --> 00:02:57,093
namun ini bukan planet biru.

13
00:03:00,096 --> 00:03:05,852
Sebaliknya, awan metana yang besar
telah menjadikan atmosfera kuning.

14
00:03:12,275 --> 00:03:15,153
Di darat, keadaannya lebih teruk.

15
00:03:25,330 --> 00:03:30,376
Gunung berapi telah meletus
selama berjuta tahun.

16
00:03:34,923 --> 00:03:36,591
Kuasa letupannya,

17
00:03:36,674 --> 00:03:41,012
salah satu bunyi di dunia yang senyap ini.

18
00:03:51,356 --> 00:03:54,734
Dengan dunia yang hanya terdiri
daripada udara beracun

19
00:03:54,817 --> 00:03:56,694
dan sungai batu yang lebur…

20
00:03:59,072 --> 00:04:03,034
mustahil kehidupan mampu berkembang.

21
00:04:13,294 --> 00:04:15,672
Namun, di laut prasejarah,

22
00:04:16,506 --> 00:04:19,008
ada sesuatu.

23
00:04:25,598 --> 00:04:30,520
Di bawah permukaan ini,
terdapat banyak plankton.

24
00:04:37,026 --> 00:04:42,323
Sel mikroskopik seperti ini
baru mengembangkan sesuatu yang baharu,

25
00:04:43,950 --> 00:04:45,201
fotosintesis.

26
00:04:50,415 --> 00:04:53,793
Maknanya ia boleh memanfaatkan
tenaga matahari untuk bertumbuh,

27
00:04:55,044 --> 00:04:56,754
satu penemuan cukup penting

28
00:04:58,006 --> 00:05:03,094
sehingga plankton akan membangkitkan
setiap tumbuhan di Bumi satu hari nanti.

29
00:05:08,474 --> 00:05:09,976
Namun, bukan itu saja.

30
00:05:11,352 --> 00:05:15,982
Satu hasil sampingan fotosintesis
ialah sejenis gas,

31
00:05:17,442 --> 00:05:21,863
bahan yang tiada
untuk hidupan haiwan wujud…

32
00:05:24,574 --> 00:05:25,575
oksigen.

33
00:05:30,371 --> 00:05:32,707
Selama hampir dua bilion tahun,

34
00:05:32,790 --> 00:05:35,460
plankton menghasilkan
sangat banyak oksigen

35
00:05:36,085 --> 00:05:38,338
sehingga ia mengubah planet kita.

36
00:05:44,886 --> 00:05:49,349
Tidak lagi berbahaya,
Bumi menjadi dunia baharu,

37
00:05:51,225 --> 00:05:54,771
di mana kehidupan
akhirnya bebas berkembang.

38
00:06:03,446 --> 00:06:06,199
Hari ini, berjuta-juta tahun kemudian,

39
00:06:06,282 --> 00:06:12,413
kita masih boleh lihat
rupa gelombang kehidupan seterusnya itu.

40
00:06:18,836 --> 00:06:21,714
Kerana di beberapa bahagian
laut tohor kita…

41
00:06:24,425 --> 00:06:27,887
kehidupan masih menyerupai
masa yang lebih primitif itu.

42
00:06:37,146 --> 00:06:38,481
Ia mungkin tak nampak begitu…

43
00:06:40,858 --> 00:06:43,027
tapi semua ini haiwan…

44
00:06:47,115 --> 00:06:50,576
sangat sama
dengan bentuk hidupan kompleks pertama.

45
00:06:55,248 --> 00:06:59,710
Kebanyakannya bertubuh lembut
dan berakar di dasar laut.

46
00:07:03,673 --> 00:07:05,174
Semuanya mempunyai deria.

47
00:07:06,092 --> 00:07:09,929
Ada juga
yang boleh melihat persekitarannya.

48
00:07:14,934 --> 00:07:18,229
Banyak yang mendapat makanan
dengan penyuapan tapis,

49
00:07:19,814 --> 00:07:21,232
memakan plankton,

50
00:07:21,899 --> 00:07:25,611
adakala dengan cara
yang paling luar biasa.

51
00:07:33,870 --> 00:07:37,415
Namun, bukan semua haiwan
di sini tersekat di satu tempat.

52
00:07:42,503 --> 00:07:43,754
Ada yang boleh bergerak,

53
00:07:44,964 --> 00:07:47,049
menerokai dasar laut

54
00:07:47,133 --> 00:07:50,887
seperti saudara perintisnya
berjuta tahun lalu.

55
00:07:58,603 --> 00:08:03,024
Laut tohor ini
mungkin kelihatan seperti syurga,

56
00:08:04,400 --> 00:08:06,360
tempat perlindungan bagi hidupan.

57
00:08:07,904 --> 00:08:10,615
Namun, ini bukan syurga.

58
00:08:17,747 --> 00:08:20,541
Hidup di California masa kini…

59
00:08:24,170 --> 00:08:27,006
ini nudibrank pelangi.

60
00:08:31,135 --> 00:08:34,639
Sifatnya yang lembap
menyembunyikan sisinya yang jahat…

61
00:08:39,310 --> 00:08:42,063
kerana, seperti nenek moyangnya,

62
00:08:42,647 --> 00:08:44,565
ia datang untuk memburu.

63
00:08:50,655 --> 00:08:53,491
Ia sudah menyesuaikan diri
dengan kehidupan pemangsaan.

64
00:08:54,659 --> 00:08:56,285
Mangsa pilihannya,

65
00:08:57,745 --> 00:08:59,205
buran.

66
00:09:05,336 --> 00:09:08,089
Namun, seperti pemangsa pertama,

67
00:09:08,172 --> 00:09:11,676
nudibrank ada ruang untuk diperbaiki…

68
00:09:18,182 --> 00:09:21,143
kerana di sini, masa…

69
00:09:25,064 --> 00:09:26,440
sangat penting.

70
00:09:30,736 --> 00:09:32,697
Mujurlah untuk pemburu itu,

71
00:09:32,780 --> 00:09:35,199
mangsanya terlekat di dasar laut

72
00:09:36,033 --> 00:09:38,035
dan tidak boleh bersembunyi selamanya.

73
00:09:52,633 --> 00:09:54,385
Takdir buran itu?

74
00:09:55,011 --> 00:09:57,888
Dimakan dari dalam.

75
00:10:07,315 --> 00:10:12,236
530 JUTA TAHUN LALU

76
00:10:13,154 --> 00:10:18,200
Kedatangan pemangsaan
ialah peralihan seismik di laut purba.

77
00:10:21,871 --> 00:10:23,456
Yang diburu perlu menyesuaikan diri

78
00:10:24,290 --> 00:10:25,833
atau berisiko pupus.

79
00:10:30,254 --> 00:10:34,383
Satu kumpulan menyesuaikan diri
dengan cara yang tak pernah dilihat.

80
00:10:38,888 --> 00:10:41,891
Walaupun ia haiwan tunggal,

81
00:10:42,725 --> 00:10:46,812
ia boleh berpisah
menjadi lapisan individu,

82
00:10:47,730 --> 00:10:51,025
kemudian bebas.

83
00:10:53,819 --> 00:10:54,820
Obor-obor.

84
00:10:55,696 --> 00:10:58,616
530 juta tahun lalu,

85
00:10:58,699 --> 00:11:04,622
ia haiwan pertama yang terlepas
dari dasar laut dan berenang.

86
00:11:12,380 --> 00:11:17,134
Namun, pemangsa sudah hidup
di merata-rata tempat.

87
00:11:34,026 --> 00:11:36,070
Dilengkapi serampang berbisa,

88
00:11:36,570 --> 00:11:39,865
buran-buran ini dapat membunuh
obor-obor kecil dengan mudah.

89
00:11:56,132 --> 00:11:57,675
Jumlahnya sangat banyak

90
00:11:58,926 --> 00:12:01,554
sehingga melarikan diri nampak mustahil.

91
00:12:21,115 --> 00:12:21,949
Ditangkap.

92
00:12:25,035 --> 00:12:26,203
Namun, tidak lama.

93
00:12:41,135 --> 00:12:43,220
Bebas akhirnya.

94
00:12:51,771 --> 00:12:53,773
Disebabkan kebolehannya untuk berenang,

95
00:12:54,899 --> 00:12:58,277
obor-obor ialah haiwan pertama
yang keluar dari laut tohor

96
00:12:59,820 --> 00:13:01,655
dan mengembara ke laut terbuka.

97
00:13:23,344 --> 00:13:26,388
Di sini, dengan ikan
yang belum berkembang,

98
00:13:27,515 --> 00:13:32,144
obor-obor bebas sepenuhnya
daripada pemangsaan.

99
00:13:36,273 --> 00:13:39,193
Lama-kelamaan, yang lain mengikutinya.

100
00:13:39,860 --> 00:13:42,488
Namun,
lebih daripada setengah bilion tahun lalu,

101
00:13:43,072 --> 00:13:46,158
laut terbuka miliknya.

102
00:13:53,165 --> 00:13:57,211
508 JUTA TAHUN LALU

103
00:14:01,966 --> 00:14:04,301
Bagi yang masih tersekat di dasar laut,

104
00:14:04,885 --> 00:14:08,848
melarikan diri daripada pemangsaan
memerlukan pendekatan berbeza.

105
00:14:21,318 --> 00:14:22,903
Makhluk unik ini

106
00:14:24,196 --> 00:14:25,406
ialah trilobit.

107
00:14:27,992 --> 00:14:31,745
Penyesuaiannya yang berjaya, perisai.

108
00:14:34,248 --> 00:14:38,627
Trilobit adalah antara yang pertama
dalam satu dinasti baharu,

109
00:14:40,254 --> 00:14:41,881
artropod.

110
00:14:47,803 --> 00:14:51,098
Ia mengembangkan rangka luar,

111
00:14:51,640 --> 00:14:56,186
cangkerang umpama perisai yang melindungi
bahagian dalamnya yang lembut.

112
00:15:00,941 --> 00:15:04,278
Dalam lautan ini, ia memerlukannya.

113
00:15:11,160 --> 00:15:13,662
Ini Anomalocaris.

114
00:15:15,039 --> 00:15:16,999
Haiwan yang kelihatan pelik,

115
00:15:17,082 --> 00:15:21,337
namanya diterjemahkan
sebagai "udang abnormal".

116
00:15:25,382 --> 00:15:29,762
Di laut tohor tropika 508 juta tahun lalu,

117
00:15:31,764 --> 00:15:34,975
ia pemangsa puncak pertama dunia.

118
00:15:47,488 --> 00:15:52,201
Walaupun trilobit itu berperisai,
lebih masuk akal untuk ia mengelak.

119
00:16:00,334 --> 00:16:04,129
Namun, jauh dari ngarai itu,
tiada tempat untuk bersembunyi…

120
00:16:06,507 --> 00:16:09,218
kerana perkara yang menjadikan
pemburu ini istimewa…

121
00:16:11,679 --> 00:16:13,764
ialah kelajuannya.

122
00:16:19,728 --> 00:16:21,230
Tidak seperti obor-obor,

123
00:16:21,313 --> 00:16:25,943
Anomalocaris boleh berenang
dengan kedua-dua arah dan kelajuan.

124
00:16:28,320 --> 00:16:30,406
Namun, perkara itu bukan selalunya cukup…

125
00:16:35,494 --> 00:16:41,375
kerana apabila terperangkap,
perisai trilobit itu bertindak sendiri.

126
00:16:47,131 --> 00:16:52,511
Menggulung tubuhnya menjadi bebola,
ia tidak dapat ditembusi langsung…

127
00:16:55,723 --> 00:16:58,517
walaupun diserang udang abnormal itu.

128
00:17:07,067 --> 00:17:08,444
Setelah keadaannya selamat,

129
00:17:08,944 --> 00:17:12,656
trilobit itu meneruskan perjalanannya
sekali lagi.

130
00:17:17,244 --> 00:17:21,999
Ia mencari salah satu
pemandangan laut purba yang hebat,

131
00:17:29,840 --> 00:17:32,134
tempat mengawan trilobit,

132
00:17:32,718 --> 00:17:36,013
di mana ribuan berhimpun untuk membiak.

133
00:17:38,724 --> 00:17:43,145
Dalam kisah kehidupan,
perisai telah menjadi satu kejayaan hebat

134
00:17:43,228 --> 00:17:46,482
sehingga hari ini,
hampir 80 peratus daripada semua haiwan,

135
00:17:46,565 --> 00:17:50,694
termasuk serangga, labah-labah dan ketam,

136
00:17:50,778 --> 00:17:53,739
mempunyai kaitan
dengan artropod purba ini.

137
00:17:57,493 --> 00:18:01,288
Namun, perisai tidak boleh melindunginya
daripada segalanya.

138
00:18:08,003 --> 00:18:13,592
468 JUTA TAHUN LALU

139
00:18:18,222 --> 00:18:23,102
Empat puluh juta tahun kemudian,
satu era kehidupan baharu bermula,

140
00:18:24,686 --> 00:18:27,815
dengan lebih banyak kepelbagaian
daripada sebelumnya.

141
00:18:32,361 --> 00:18:35,531
Di sini, trilobit masih aktif,

142
00:18:36,156 --> 00:18:38,867
namun perisainya lebih kuat…

143
00:18:42,830 --> 00:18:48,418
kerana di terumbu ini, bahaya datang
daripada sejenis pemangsa baharu.

144
00:19:00,931 --> 00:19:04,143
Nenek moyang kurita dan sotong hari ini,

145
00:19:05,769 --> 00:19:11,483
gergasi bersesungut ini sebahagian dinasti
yang dikenali sebagai sefalopod.

146
00:19:21,160 --> 00:19:25,372
Sefalopod terbesar,
dengan cangkerang sepanjang lapan meter,

147
00:19:26,498 --> 00:19:28,125
ialah Cameroceras.

148
00:19:36,133 --> 00:19:39,678
Trilobit itu kecil jika dibandingkan
dengan pemburu yang tinggi ini.

149
00:19:42,306 --> 00:19:45,392
Namun, bukan saiznya
yang menjadikannya ancaman besar.

150
00:19:50,814 --> 00:19:55,360
Cameroceras telah mengembangkan
cara baharu untuk menangkap mangsanya…

151
00:19:57,821 --> 00:19:59,781
walaupun ia tak boleh melihatnya…

152
00:20:08,957 --> 00:20:13,837
kerana dalam lautan ini,
ia memburu bukan hanya dengan penglihatan,

153
00:20:15,464 --> 00:20:16,673
tapi sentuhan juga.

154
00:20:28,018 --> 00:20:32,898
Trilobit itu cuma boleh cuba mengelak.

155
00:20:52,417 --> 00:20:54,086
Dengan paruh seperti gunting

156
00:20:55,170 --> 00:20:57,589
yang boleh menembusi perisai paling kuat,

157
00:20:59,341 --> 00:21:02,511
Cameroceras menguasai lautan ini.

158
00:21:05,138 --> 00:21:08,308
Namun, ada ketibaan baharu yang penting.

159
00:21:14,106 --> 00:21:16,817
Mempunyai rupa
yang sentiasa nampak terkejut,

160
00:21:18,610 --> 00:21:20,988
ini Arandaspis…

161
00:21:23,782 --> 00:21:25,742
sejenis ikan awal.

162
00:21:30,706 --> 00:21:33,000
Ia belum mengembangkan sebuah rahang,

163
00:21:33,917 --> 00:21:36,169
jadi ia hanya boleh menghisap sampah.

164
00:21:40,632 --> 00:21:42,467
Namun, apa yang telah dikembangkannya

165
00:21:43,343 --> 00:21:45,804
akan mengubah haluan sejarah.

166
00:21:52,561 --> 00:21:58,150
Ia mempunyai rangka dalam baharu
yang menjadikannya pantas dan tangkas.

167
00:22:00,110 --> 00:22:01,486
Tulang belakang.

168
00:22:03,196 --> 00:22:05,574
Walaupun ia tak nampak penting,

169
00:22:06,158 --> 00:22:10,954
ikan seperti Arandaspis suatu hari nanti
akan membangkitkan semua vertebrata lain,

170
00:22:11,788 --> 00:22:16,418
amfibia, reptilia, mamalia dan burung.

171
00:22:20,714 --> 00:22:25,469
Namun, buat masa ini,
vertebrata hanya berada di permulaan

172
00:22:26,219 --> 00:22:29,514
perjalanan yang sangat panjang.

173
00:22:39,733 --> 00:22:44,946
445 JUTA TAHUN LALU

174
00:22:47,532 --> 00:22:50,494
Dua puluh juta tahun kemudian,
kehidupan menghadapi

175
00:22:50,577 --> 00:22:52,704
antara cabaran terbesarnya…

176
00:22:59,252 --> 00:23:02,881
saat iklim tiba-tiba menjadi sejuk…

177
00:23:08,512 --> 00:23:12,307
satu perkembangan
yang mempunyai akibat dahsyat.

178
00:23:32,035 --> 00:23:36,706
Sedikit demi sedikit, laut mula membeku.

179
00:23:52,722 --> 00:23:56,518
Bagi penduduk-penduduk
laut tropika Bumi suatu masa dahulu,

180
00:23:57,436 --> 00:24:00,105
ini satu malapetaka.

181
00:24:19,040 --> 00:24:22,794
Laut tohor menjadi kubur beku.

182
00:24:26,673 --> 00:24:29,885
Kepupusan besar-besaran pertama di dunia.

183
00:24:41,188 --> 00:24:45,025
Pembekuan maut itu
disebabkan penurunan karbon dioksida

184
00:24:45,108 --> 00:24:46,693
sebanyak 60 peratus.

185
00:24:49,905 --> 00:24:52,574
Tanpa gas rumah hijau ini
untuk memanaskannya,

186
00:24:52,657 --> 00:24:55,410
planet ini dilanda zaman ais.

187
00:25:01,917 --> 00:25:05,754
Zaman yang bertahan selama 200,000 tahun.

188
00:25:15,847 --> 00:25:20,101
Pada kemuncaknya,
hampir separuh dunia diselaputi ais,

189
00:25:21,019 --> 00:25:26,608
menyebabkan kematian 85 peratus
daripada semua kehidupan,

190
00:25:27,651 --> 00:25:31,488
hilang daripada salasilah keluarga kita
selamanya.

191
00:25:38,662 --> 00:25:40,664
Dengan kehilangan laut tohor tropika,

192
00:25:40,747 --> 00:25:44,584
haiwan yang terselamat ialah haiwan
yang boleh menuju ke laut lebih dalam.

193
00:25:52,133 --> 00:25:54,261
Haiwan seperti nautilus,

194
00:25:54,344 --> 00:25:57,514
saudara lebih kecil
Cameroceras yang besar itu.

195
00:26:04,688 --> 00:26:07,941
Ia mula berkembang
beratus juta tahun lalu,

196
00:26:08,692 --> 00:26:10,819
tapi masih wujud hari ini.

197
00:26:14,322 --> 00:26:19,452
Ia berjaya disebabkan sifat laut dalam
yang tidak berubah.

198
00:26:21,371 --> 00:26:26,251
Di bawah 600 meter,
suhu jarang berubah-ubah,

199
00:26:26,334 --> 00:26:29,212
menjadikannya tempat perlindungan
yang stabil.

200
00:26:32,007 --> 00:26:33,925
Semasa Zaman Ais melanda,

201
00:26:35,010 --> 00:26:38,221
semua jenis haiwan menuju ke laut dalam.

202
00:26:40,807 --> 00:26:44,477
Namun, sefalopod yang berkembang maju.

203
00:26:52,193 --> 00:26:55,655
Hari ini,
banyak yang masih menghantui laut dalam…

204
00:26:58,783 --> 00:27:01,953
termasuk kurita dan sotong.

205
00:27:08,251 --> 00:27:13,131
Badannya yang bergelatin tidak terkesan
dengan tekanan hebat laut dalam.

206
00:27:17,260 --> 00:27:22,682
Deria yang hebat membolehkannya
mencari jalan dalam kegelapan.

207
00:27:27,145 --> 00:27:29,439
Tidak lagi terkurung oleh cangkerang,

208
00:27:29,939 --> 00:27:34,486
ia berubah menjadi
hampir setiap saiz dan bentuk.

209
00:27:42,535 --> 00:27:46,122
Namun, dunia hitam kelam ini
bukan miliknya sahaja.

210
00:27:51,211 --> 00:27:55,048
Artropod, seperti ketam labah-labah ini,
tinggal di sini juga.

211
00:27:58,093 --> 00:28:00,720
Menyeberangi dasar laut dengan derianya.

212
00:28:04,474 --> 00:28:06,935
Bersama-samanya, vertebrata.

213
00:28:09,854 --> 00:28:14,192
Dengan makanan yang sedikit,
ia jarang ditemui di bawah sini.

214
00:28:18,113 --> 00:28:21,324
Hanya kira-kira 10 peratus
daripada semua ikan hari ini

215
00:28:21,408 --> 00:28:22,742
tinggal di laut dalam.

216
00:28:26,788 --> 00:28:29,165
Ini bukan tempat yang digemarinya…

217
00:28:31,626 --> 00:28:33,628
bukan seperti sefalopod,

218
00:28:33,712 --> 00:28:37,590
yang telah menjadi
pemangsa laut dalam yang hampir sempurna…

219
00:28:45,515 --> 00:28:48,810
sesuatu yang udang ini
mungkin akan tahu tidak lama lagi.

220
00:29:01,823 --> 00:29:06,745
Di sekelilingnya, air berkelip
dengan plankton biopendarcahaya.

221
00:29:09,330 --> 00:29:14,419
Apa-apa gangguan,
ia akan menyala buat seketika.

222
00:29:20,800 --> 00:29:22,427
Namun, udang ini tidak sendirian.

223
00:29:27,515 --> 00:29:29,434
Seekor sotong yang separuh bersembunyi

224
00:29:30,435 --> 00:29:32,103
sedang menonton pertunjukan itu.

225
00:29:34,939 --> 00:29:39,778
Matanya yang besar membolehkannya
melihat dengan sangat jelas dalam gelap.

226
00:29:49,871 --> 00:29:51,831
Dengan melihat titik-titik cahaya itu,

227
00:29:52,540 --> 00:29:55,335
ia boleh mengikuti gerak-geri udang.

228
00:29:57,837 --> 00:30:01,257
Apa yang diperlukannya
cuma saat yang tepat.

229
00:30:22,320 --> 00:30:24,614
Udang itu tidak menjangkakannya.

230
00:30:34,499 --> 00:30:36,751
Dengan deria luar biasa,

231
00:30:37,377 --> 00:30:43,258
mungkin tidak hairanlah sotong
menguasai dunia yang sejuk dan gelap ini.

232
00:30:45,969 --> 00:30:48,972
Namun, bagi yang hidup pada Zaman Ais,

233
00:30:49,514 --> 00:30:51,891
keadaan mula menjadi panas.

234
00:30:58,940 --> 00:31:03,194
444 JUTA TAHUN LALU

235
00:31:05,154 --> 00:31:08,408
Dua ratus ribu tahun
selepas pembekuan besar itu,

236
00:31:10,451 --> 00:31:13,872
muncul satu jalur biru di dalam ais itu.

237
00:31:19,127 --> 00:31:19,961
Air.

238
00:31:22,589 --> 00:31:26,009
Paras karbon dioksida meningkat semula,

239
00:31:27,719 --> 00:31:30,889
menyebabkan suhu global meningkat.

240
00:31:31,764 --> 00:31:34,309
Pencairan hebat sudah bermula.

241
00:31:36,519 --> 00:31:40,398
Pada awalnya perlahan,
pencairan itu menjadi semakin cepat.

242
00:31:50,658 --> 00:31:55,538
Tidak lama selepas itu,
glasier setinggi beratus-ratus meter

243
00:31:55,622 --> 00:31:58,249
melata ke dalam laut yang memanas.

244
00:32:07,884 --> 00:32:09,344
Dalam beberapa kurun,

245
00:32:10,011 --> 00:32:14,307
hampir separuh ais planet sudah cair.

246
00:32:15,600 --> 00:32:19,771
Dalam beberapa lagi kurun,
ia hilang sepenuhnya.

247
00:32:26,194 --> 00:32:29,072
Bagi yang berlindung di laut dalam,

248
00:32:29,155 --> 00:32:31,699
kini peluangnya untuk naik semula.

249
00:32:39,624 --> 00:32:42,251
Di luar pantai Australia masa kini,

250
00:32:43,586 --> 00:32:47,006
ini seekor sotong katak gergasi muda.

251
00:32:48,758 --> 00:32:51,386
Seperti nenek moyang Zaman Aisnya,

252
00:32:51,469 --> 00:32:54,555
ia datang ke laut tohor untuk mengawan.

253
00:33:00,395 --> 00:33:02,689
Namun, yang lain
telah tiba di sini dahulu…

254
00:33:07,402 --> 00:33:10,029
termasuk seekor sotong katak jantan alfa…

255
00:33:13,199 --> 00:33:15,910
melindungi pasangan pilihannya
dengan penuh cemburu.

256
00:33:20,081 --> 00:33:23,584
Ia tak mahu berkongsi.

257
00:33:30,508 --> 00:33:33,803
Namun, jantan lebih kecil itu
tidak terjejas.

258
00:33:35,888 --> 00:33:38,933
Sebaliknya, ia meluangkan masa

259
00:33:40,393 --> 00:33:41,519
dan memerhati

260
00:33:43,479 --> 00:33:46,607
sewaktu seekor jantan baharu
memasuki arena…

261
00:33:48,776 --> 00:33:50,862
dan mengisyaratkan niatnya…

262
00:33:53,197 --> 00:33:54,907
untuk mencabar alfa itu.

263
00:34:02,165 --> 00:34:06,753
Dengan kedua-duanya yang enggan berundur,
pergaduhan tidak dapat dielakkan…

264
00:34:14,510 --> 00:34:18,473
membolehkan jantan muda itu bertindak.

265
00:34:26,397 --> 00:34:30,026
Apabila ia menghampiri,
ia menyembunyikan sesungutnya

266
00:34:30,985 --> 00:34:32,695
dan mengubah warna…

267
00:34:34,906 --> 00:34:36,657
untuk meniru

268
00:34:38,034 --> 00:34:39,368
sotong katak betina.

269
00:34:42,622 --> 00:34:44,999
Dengan menggunakan otak, bukan otot,

270
00:34:45,541 --> 00:34:47,919
ia menyelinap masuk.

271
00:34:56,886 --> 00:35:01,474
Alfa itu sekarang fikir
ia melindungi bukan satu betina,

272
00:35:04,477 --> 00:35:05,478
tetapi dua.

273
00:35:10,316 --> 00:35:13,611
Ia tidak menyedari
bahawa jantan muda yang licik ini

274
00:35:14,487 --> 00:35:18,032
sedang mengawan
dengan pasangan pilihannya.

275
00:35:32,630 --> 00:35:36,759
Kebijaksanaan dan deria luar biasanya

276
00:35:36,843 --> 00:35:41,430
telah membantu sefalopod
menjajah setiap lautan di Bumi.

277
00:35:50,982 --> 00:35:52,692
Namun, di dalam laut tohor,

278
00:35:52,775 --> 00:35:54,694
ia jarang menjadi pemangsa teratas

279
00:35:54,777 --> 00:35:57,405
seperti nenek moyangnya
yang tinggi menjulang dahulu…

280
00:36:01,159 --> 00:36:03,619
kerana di laut purba,

281
00:36:04,912 --> 00:36:08,249
terdapat perubahan kepimpinan.

282
00:36:15,673 --> 00:36:21,512
374 JUTA TAHUN LALU

283
00:36:22,430 --> 00:36:25,391
Tujuh puluh juta tahun
selepas pencairan hebat itu,

284
00:36:25,474 --> 00:36:28,603
dalam sebuah tempoh
yang dikenali sebagai Zaman Devon,

285
00:36:28,686 --> 00:36:31,230
vertebrata mengorak langkahnya.

286
00:36:37,737 --> 00:36:40,489
Ini Dunkleosteus…

287
00:36:43,284 --> 00:36:46,787
keturunan Arandaspis kecil.

288
00:36:49,582 --> 00:36:54,503
Namun, pada kepanjangan sembilan meter,
ikan ini bukan calang-calang haiwan.

289
00:36:59,592 --> 00:37:02,845
Anaknya yang kecil juga,
kurang separuh saiznya,

290
00:37:02,929 --> 00:37:04,931
pemangsa yang menakutkan.

291
00:37:09,435 --> 00:37:13,898
Juvenil ini nampak sesuatu dalam lautan…

292
00:37:17,360 --> 00:37:18,569
ammonoid,

293
00:37:19,820 --> 00:37:23,991
saudara terdekat
nautilus laut dalam hari ini.

294
00:37:33,042 --> 00:37:34,585
Sebagai vertebrata,

295
00:37:34,669 --> 00:37:38,631
Dunkleosteus mampu mengejarnya.

296
00:37:45,763 --> 00:37:49,392
Namun, ammonoid itu
mempunyai helah sendiri…

297
00:37:51,936 --> 00:37:53,729
perejangan jet.

298
00:37:55,106 --> 00:37:58,276
Itulah yang diperlukan
untuk mengatasi anak ikan itu.

299
00:38:06,242 --> 00:38:07,910
Sementara ia mula mengelilingi…

300
00:38:10,288 --> 00:38:12,290
ammonoid itu membuat perkara sama…

301
00:38:16,002 --> 00:38:18,004
melindungi badannya dengan cangkerangnya.

302
00:38:25,678 --> 00:38:29,181
Suatu masa dahulu,
pertahanan ini pasti akan berjaya.

303
00:38:29,849 --> 00:38:34,270
Namun, Dunkleosteus mempunyai senjata
yang nenek moyangnya yang kecil tiada…

304
00:38:38,065 --> 00:38:39,066
rahang.

305
00:38:40,568 --> 00:38:44,113
Ia boleh menggigit dan membunuh mangsanya.

306
00:38:49,952 --> 00:38:52,455
Asalkan ia menjumpai sudut yang betul.

307
00:39:10,222 --> 00:39:12,099
Mujurlah bagi ammonoid itu,

308
00:39:12,183 --> 00:39:15,978
rahang juvenil itu belum cukup kuat
untuk memecahkan cangkerangnya.

309
00:39:19,482 --> 00:39:22,276
Namun, rahang dewasa cukup kuat.

310
00:39:37,541 --> 00:39:42,922
Pasangan tulang belakang dengan rahang
terbukti satu kombinasi hebat,

311
00:39:44,090 --> 00:39:47,468
cukup sempurna sehingga dari saat ini,

312
00:39:48,135 --> 00:39:52,139
vertebrata tidak pernah
berpaling ke belakang lagi.

313
00:40:02,525 --> 00:40:05,986
Hari ini,
terdapat lebih 30,000 spesies ikan.

314
00:40:11,033 --> 00:40:14,578
Empat puluh kali
lebih banyak daripada sefalopod.

315
00:40:22,545 --> 00:40:24,880
Walaupun kepelbagaiannya luar biasa…

316
00:40:27,258 --> 00:40:30,136
setiap satu masih ada
pasangan yang sempurna itu.

317
00:40:33,055 --> 00:40:35,391
Tulang belakang memberikannya
kelajuan dan kuasa…

318
00:40:38,060 --> 00:40:39,645
tidak kira saiznya,

319
00:40:43,315 --> 00:40:44,650
sementara rahang

320
00:40:45,484 --> 00:40:46,986
membolehkannya menggigit.

321
00:40:50,698 --> 00:40:52,950
Namun, bukan itu sahaja fungsi rahang.

322
00:40:55,411 --> 00:40:57,997
Sesetengah ikan menggunakannya
untuk melindungi telurnya.

323
00:41:02,751 --> 00:41:05,087
Yang lain menarik pasangan.

324
00:41:12,720 --> 00:41:15,681
Kemudian, ada ikan sarcastic fringehead.

325
00:41:21,437 --> 00:41:24,148
Ia bukan saja menggunakan rahang
untuk menangkap ketam.

326
00:41:33,157 --> 00:41:37,161
Ia juga menggunakannya untuk salah satu
pertunjukan paling menakutkan

327
00:41:37,244 --> 00:41:38,370
dalam alam semula jadi,

328
00:41:41,916 --> 00:41:44,793
untuk menghalau pesaingnya.

329
00:41:53,260 --> 00:41:57,306
Bagi ikan-ikan ini, saiz penting.

330
00:42:21,539 --> 00:42:23,999
Rahang besar telah membenarkan
fringehead ini menguasai

331
00:42:24,083 --> 00:42:25,501
jalur dasar lautnya,

332
00:42:26,752 --> 00:42:33,217
tapi ia juga membolehkan sekumpulan ikan
yang lebih terkenal untuk menguasai ombak.

333
00:42:40,641 --> 00:42:44,770
Ia muncul pertama kali
lebih 400 juta tahun lalu

334
00:42:45,729 --> 00:42:48,607
dan telah digeruni sejak itu.

335
00:42:54,905 --> 00:42:55,823
Ia…

336
00:42:57,449 --> 00:42:58,617
jerung.

337
00:43:03,038 --> 00:43:06,250
Selain kombinasi tulang belakang
dan rahang yang hebat,

338
00:43:07,501 --> 00:43:10,087
ia juga mempunyai deria yang cukup tajam

339
00:43:10,170 --> 00:43:13,632
sehingga ia boleh mengesan mangsa
dari beratus meter jauhnya.

340
00:43:16,760 --> 00:43:20,347
Mempunyai pelbagai saiz dan kekuatan,

341
00:43:21,390 --> 00:43:23,517
jerung ialah pemangsa laut

342
00:43:24,518 --> 00:43:27,438
yang sangat sempurna.

343
00:43:41,160 --> 00:43:43,621
Di laut luar Australia Barat,

344
00:43:44,204 --> 00:43:47,249
ikan-ikan ini berenang bersama
untuk perlindungan.

345
00:43:50,336 --> 00:43:52,379
Namun, jerung menahan diri…

346
00:43:54,757 --> 00:43:58,344
kerana ia ada
rancangan serangan yang istimewa.

347
00:44:05,726 --> 00:44:07,645
Nampaknya bekerja sebagai sepasukan,

348
00:44:08,270 --> 00:44:13,233
beberapa jerung naik dari bawah
untuk memerangkap ikan ke permukaan.

349
00:44:16,820 --> 00:44:18,614
Yang lain datang dari tepi,

350
00:44:20,324 --> 00:44:25,371
membawa sekumpulan ikan pergi
dari laut terbuka ke laut tohor.

351
00:44:33,629 --> 00:44:35,506
Memandangkan jumlahnya beratus sekarang,

352
00:44:36,423 --> 00:44:38,175
jerung-jerung itu melengahkan masa…

353
00:44:42,012 --> 00:44:45,057
saat mangsanya semakin penat.

354
00:44:58,278 --> 00:45:02,366
Ini teknik memburu
yang telah diasah selama berjuta tahun.

355
00:45:04,952 --> 00:45:08,539
Namun, pembunuhan bermula sekelip mata.

356
00:45:51,123 --> 00:45:54,084
Tidak berubah sejak pencairan hebat itu,

357
00:45:55,335 --> 00:45:59,423
jerung salah satu dinasti
yang paling berjaya dalam sejarah.

358
00:46:03,927 --> 00:46:08,640
Namun, ia bangkit
disebabkan kejatuhan pesaing terhebatnya.

359
00:46:17,274 --> 00:46:21,195
360 JUTA TAHUN LALU

360
00:46:26,742 --> 00:46:29,036
Kembali ke laut purba,

361
00:46:29,119 --> 00:46:33,373
dan Dunkleosteus telah memerintah
selama 20 juta tahun.

362
00:46:37,544 --> 00:46:39,046
Pemangsa yang cukup ganas

363
00:46:39,129 --> 00:46:41,757
sehingga jerung awal juga
tak mampu tandingi.

364
00:46:47,554 --> 00:46:51,517
Namun, Dunkleosteus akan menghadapi
akibat nasib yang teruk…

365
00:46:57,648 --> 00:46:59,608
disebabkan plankton.

366
00:47:02,820 --> 00:47:04,822
Berbilion tahun sebelumnya,

367
00:47:04,905 --> 00:47:07,699
plankton telah menjadi
pemangkin hidupan haiwan.

368
00:47:11,078 --> 00:47:14,790
Namun, sekarang, ia hampir menamatkannya.

369
00:47:20,003 --> 00:47:22,673
Peningkatan mendadak dalam nutrien lautan

370
00:47:23,257 --> 00:47:27,052
menyebabkan populasi plankton meningkat…

371
00:47:30,472 --> 00:47:32,474
pada skala yang tidak pernah berlaku.

372
00:47:40,649 --> 00:47:43,360
Apabila ia merebak ke laut tohor
yang disinari cahaya matahari,

373
00:47:43,443 --> 00:47:46,697
sup pekat ini mula mereput…

374
00:47:49,575 --> 00:47:52,536
menyebabkan oksigen lautan
menurun secara mendadak.

375
00:48:02,421 --> 00:48:08,135
Tanpa bahan penting untuk hidup ini,
haiwan-haiwan mula lemas.

376
00:48:18,270 --> 00:48:20,939
Bagi yang gagal melepaskan diri
dari enap ini,

377
00:48:21,440 --> 00:48:23,775
hanya ada satu kemungkinan…

378
00:48:26,612 --> 00:48:27,654
kepupusan.

379
00:48:31,033 --> 00:48:35,412
Dunkleosteus adalah antara banyak haiwan
yang hilang dari planet kita.

380
00:48:47,090 --> 00:48:51,094
Di seluruh dunia, garis pantai dipenuhi
haiwan-haiwan yang mati.

381
00:49:03,774 --> 00:49:08,028
Cuma beberapa haiwan bertuah,
termasuk jerung awal,

382
00:49:08,111 --> 00:49:09,655
mampu bertahan.

383
00:49:21,917 --> 00:49:23,001
Secara keseluruhannya,

384
00:49:23,085 --> 00:49:27,005
lapan puluh peratus hidupan laut
terhapus dalam bencana ini,

385
00:49:27,089 --> 00:49:30,300
kepupusan besar-besaran kedua di dunia.

386
00:49:35,097 --> 00:49:38,976
Namun, ini cuma separuh kisahnya.

387
00:49:43,480 --> 00:49:46,525
Nutrien yang menyebabkan
peningkatan plankton

388
00:49:48,068 --> 00:49:50,278
tidak bermula di laut.

389
00:49:53,991 --> 00:49:56,785
Ia dibawa ke sana dari darat…

390
00:50:01,623 --> 00:50:03,375
yang dilepaskan oleh tumbuhan

391
00:50:03,458 --> 00:50:07,754
semasa salah satu kejadian
paling menakjubkan sepanjang zaman,

392
00:50:15,554 --> 00:50:18,598
penghijauan planet Bumi.

393
00:50:24,396 --> 00:50:27,065
Apa yang dahulunya
sebuah tanah tandus volkano

394
00:50:28,316 --> 00:50:32,070
kini melimpah dengan kehidupan.

395
00:50:36,450 --> 00:50:40,120
Dunia baharu ini menawarkan peluang.

396
00:50:42,622 --> 00:50:44,916
Di mana tumbuhan membuka jalan,

397
00:50:45,876 --> 00:50:48,128
haiwan akan ikut.

398
00:50:51,965 --> 00:50:58,055
Tidak lama selepas itu,
perlumbaan untuk menguasai darat bermula.

399
00:52:51,001 --> 00:52:53,545
Terjemahan sari kata oleh Siti Salmi