1
00:00:13,596 --> 00:00:16,516
252 juta tahun lalu…

2
00:00:18,685 --> 00:00:21,813
dan planet kita sedang mati.

3
00:00:30,488 --> 00:00:36,244
Peristiwa kepupusan terbesar dalam sejarah
telah menyebabkan dunia gersang…

4
00:00:38,288 --> 00:00:40,081
dan senyap.

5
00:00:56,181 --> 00:01:00,351
Namun, ini sebuah kisah beberapa mangsa…

6
00:01:03,980 --> 00:01:05,273
yang terselamat.

7
00:02:12,132 --> 00:02:15,176
BABAK 4

8
00:02:15,260 --> 00:02:20,473
KEKEJAMAN

9
00:02:24,853 --> 00:02:31,151
252 JUTA TAHUN LALU

10
00:02:35,738 --> 00:02:38,575
Permulaan Zaman Trias…

11
00:02:41,244 --> 00:02:45,331
dan sungai-sungai api semakin surut.

12
00:02:50,753 --> 00:02:51,880
Berikutan peristiwa itu,

13
00:02:52,547 --> 00:02:58,303
lava yang menyejuk meliputi sebuah kawasan
separuh saiz Amerika Syarikat…

14
00:03:01,264 --> 00:03:05,018
di dalam kerak
sehingga tiga kilometer dalamnya.

15
00:03:10,106 --> 00:03:15,904
Gas volkano menyebabkan
suhu global meningkat.

16
00:03:20,200 --> 00:03:22,202
Hutan dan terumbu

17
00:03:23,745 --> 00:03:25,371
telah dimusnahkan.

18
00:03:42,430 --> 00:03:45,475
Beratus-ratus juta tahun evolusi,

19
00:03:47,227 --> 00:03:48,353
hilang.

20
00:03:55,193 --> 00:03:56,402
Namun, di sini,

21
00:03:57,862 --> 00:04:00,240
tersembunyi di landskap yang hitam…

22
00:04:02,283 --> 00:04:04,369
ada peluang.

23
00:04:06,496 --> 00:04:10,083
Kerana ada satu bentuk hidupan
yang berkembang

24
00:04:10,583 --> 00:04:13,044
pada bahan organik yang mati…

25
00:04:17,173 --> 00:04:18,258
kulat.

26
00:04:28,935 --> 00:04:32,230
Dengan dunia
yang sudah menjadi tanah perkuburan,

27
00:04:34,148 --> 00:04:36,985
kulat berkembang maju.

28
00:04:42,699 --> 00:04:45,076
Selama beberapa ribu tahun…

29
00:04:48,538 --> 00:04:50,915
organisme mudah ini

30
00:04:51,833 --> 00:04:54,085
menjadi bentuk hidupan dominan

31
00:04:55,712 --> 00:04:56,754
di Bumi.

32
00:05:15,690 --> 00:05:19,360
Namun, bukan semua mangsa terselamat
dalam kepupusan Zaman Perm

33
00:05:19,944 --> 00:05:22,655
bergantung pada kematian demi kejayaannya.

34
00:05:27,577 --> 00:05:29,579
Seekor makhluk yang biasa

35
00:05:30,413 --> 00:05:33,124
berada di tempat yang sempurna

36
00:05:33,207 --> 00:05:34,959
untuk menguasai dunia.

37
00:05:46,179 --> 00:05:47,847
Lystrosaurus…

38
00:05:52,310 --> 00:05:54,937
nenek moyang purba mamalia.

39
00:05:57,690 --> 00:06:00,735
Makhluk bersaiz khinzir yang menarik ini

40
00:06:01,736 --> 00:06:04,072
sudah biasa mengorek bawah tanah

41
00:06:04,655 --> 00:06:07,283
dan berlindung di dalam gua,

42
00:06:09,077 --> 00:06:10,912
satu cara hidup yang menyelamatkannya

43
00:06:11,871 --> 00:06:14,207
sementara haiwan-haiwan lain mati.

44
00:06:26,886 --> 00:06:29,514
Tertindas suatu masa dahulu,

45
00:06:29,597 --> 00:06:35,478
ia kini antara beberapa mangsa terselamat
yang bernasib baik dalam kepupusan itu.

46
00:06:42,693 --> 00:06:46,406
Dengan kebanyakan tumbuhan musnah
akibat kepupusan itu,

47
00:06:47,698 --> 00:06:50,159
mencari makanan adalah sukar.

48
00:06:56,416 --> 00:06:59,001
Namun, Lystrosaurus berdaya tahan

49
00:07:00,002 --> 00:07:02,880
dan mampu mencari makanan
di kawasan yang besar.

50
00:07:22,650 --> 00:07:24,610
Ia sentiasa bergerak,

51
00:07:25,903 --> 00:07:30,908
mencari akar, ubi
dan tumbuhan baharu di kawasan kecil.

52
00:07:55,641 --> 00:07:58,603
Namun, bukan ia sahaja
haiwan yang terselamat.

53
00:08:02,773 --> 00:08:05,735
Kehidupan dalam pelbagai bentuk

54
00:08:07,570 --> 00:08:09,155
juga terselamat.

55
00:08:13,618 --> 00:08:17,246
Gaya hidup Lystrosaurus
yang mudah tapi boleh disesuaikan

56
00:08:18,122 --> 00:08:20,500
akan mendapat ganjaran yang mengagumkan.

57
00:08:22,960 --> 00:08:27,423
Tidak perlu menghadapi
persaingan besar atau pemangsa besar,

58
00:08:28,007 --> 00:08:30,551
letusan gunung berapi mengubahnya

59
00:08:30,635 --> 00:08:32,970
daripada haiwan terendah
dalam rantaian makanan

60
00:08:36,474 --> 00:08:39,894
kepada haiwan yang mewarisi Bumi.

61
00:08:53,533 --> 00:08:56,202
Dalam tahun-tahun
selepas kepupusan besar-besaran itu,

62
00:08:57,578 --> 00:08:59,413
ia membentuk tiga suku

63
00:08:59,497 --> 00:09:03,000
daripada semua hidupan vertebrata
di darat,

64
00:09:05,253 --> 00:09:09,006
sesuatu yang tidak pernah dilakukan
oleh haiwan lain.

65
00:09:17,431 --> 00:09:20,434
Namun, dominasinya tidak boleh bertahan,

66
00:09:21,602 --> 00:09:24,730
kerana satu lagi mangsa terselamat
kepupusan besar-besaran itu

67
00:09:24,814 --> 00:09:26,148
sedang berkembang

68
00:09:27,149 --> 00:09:31,904
disebabkan perubahan besar
dalam struktur planet kita.

69
00:09:38,786 --> 00:09:41,455
Selama berpuluh juta tahun,

70
00:09:41,539 --> 00:09:44,625
benua-benua Bumi telah bertumpu,

71
00:09:46,168 --> 00:09:50,256
mencipta sebuah laut luas
di satu belah dunia…

72
00:09:52,800 --> 00:09:56,637
dan satu jisim Bumi
yang besar di belah lain,

73
00:09:58,180 --> 00:10:01,350
adibenua Pangaea.

74
00:10:16,824 --> 00:10:19,577
Pengeringan yang bermula
pada zaman sebelumnya

75
00:10:21,537 --> 00:10:24,707
kini dikurung oleh haba panas.

76
00:10:38,512 --> 00:10:42,391
Suhu meningkat kepada 60 darjah Celsius.

77
00:10:50,941 --> 00:10:53,778
Ribut pasir melanda bahagian dalam.

78
00:10:59,367 --> 00:11:02,745
Gumuk menjulang
setinggi lebih satu kilometer…

79
00:11:15,341 --> 00:11:19,679
perlahan-lahan menjadi gurun
paling besar dan paling berbahaya

80
00:11:19,762 --> 00:11:21,639
yang pernah dilihat planet ini.

81
00:11:30,398 --> 00:11:34,944
Namun, di pinggir landskap
yang gersang dan tidak bernyawa ini,

82
00:11:35,945 --> 00:11:39,365
satu lagi kumpulan mangsa terselamat
sedang berkembang.

83
00:11:47,832 --> 00:11:51,836
Ia masih menguasai
gurun-gurun kita hari ini.

84
00:12:02,888 --> 00:12:06,684
Ini Atacama di Amerika Selatan.

85
00:12:12,690 --> 00:12:16,694
Ia sudah menjadi gurun
di sini sejak Zaman Trias.

86
00:12:18,988 --> 00:12:22,992
Sesetengah kawasannya hidup
selama berdekad tanpa setitis air hujan,

87
00:12:24,410 --> 00:12:27,872
tapi sejenis haiwan hidup di sini.

88
00:12:33,461 --> 00:12:34,462
Cicak.

89
00:12:38,048 --> 00:12:44,013
Ia reptilia yang sudah menyesuaikan diri
dengan persekitaran kering ini.

90
00:12:48,058 --> 00:12:50,269
Ia ada kulit yang keras dan bersisik,

91
00:12:50,936 --> 00:12:53,522
jadi ia tidak mengecut
di bawah cahaya matahari.

92
00:12:56,442 --> 00:12:59,820
Sebaliknya, matahari memberikannya tenaga…

93
00:13:04,241 --> 00:13:08,788
memanaskan darah sejuknya
supaya ia boleh mencapai kelajuan hebat.

94
00:13:15,669 --> 00:13:20,508
Namun, reptilia gurun juga
perlu menghilangkan dahaga.

95
00:13:29,308 --> 00:13:32,895
Air meresap naik melalui tanah.

96
00:13:38,317 --> 00:13:44,365
Malangnya, lubang-lubang air ini
hampir masin seperti Laut Mati.

97
00:13:50,162 --> 00:13:53,165
Meminum air ini mampu membunuhnya…

98
00:13:55,125 --> 00:13:59,463
jadi cicak-cicak ini mendapatkan air
daripada sumber yang tidak dijangka,

99
00:14:00,297 --> 00:14:04,134
seekor haiwan yang nenek moyangnya
juga terselamat daripada kepupusan itu.

100
00:14:08,430 --> 00:14:11,350
Banyak serangga musnah
dalam kepupusan besar-besaran itu,

101
00:14:12,101 --> 00:14:14,395
tapi ada yang terselamat.

102
00:14:16,355 --> 00:14:20,776
Hari ini, lalat garam ini
ialah pakar garam,

103
00:14:21,652 --> 00:14:23,404
menyahmasinkan air

104
00:14:24,488 --> 00:14:29,994
dan dalam proses itu, menjadikan dirinya
botol air kecil yang sempurna

105
00:14:30,786 --> 00:14:31,871
untuk cicak.

106
00:14:41,130 --> 00:14:44,592
Cabarannya ialah menangkapnya.

107
00:15:10,117 --> 00:15:11,076
Akhirnya.

108
00:15:28,719 --> 00:15:31,347
Namun, saat ia fikir ia sudah berjaya,

109
00:15:32,431 --> 00:15:34,558
masalah timbul.

110
00:15:37,853 --> 00:15:42,441
Tempat tangkapan lalat yang utama ini
menjadi rebutan…

111
00:15:49,031 --> 00:15:53,035
dan penduduk tempatan
tidak suka berkongsi.

112
00:16:43,252 --> 00:16:44,294
Kebuntuan,

113
00:16:45,254 --> 00:16:47,423
tapi di kawasan cicak lain.

114
00:17:20,914 --> 00:17:22,875
Cicak haus itu mengambil peluang…

115
00:17:25,335 --> 00:17:27,796
memanfaatkan pergaduhan cicak lain…

116
00:17:32,092 --> 00:17:33,510
tidak kira sekejap mana.

117
00:17:39,516 --> 00:17:41,685
Sebagai penduduk gurun utama,

118
00:17:42,186 --> 00:17:45,105
cicak adalah kuat dan berdaya tahan,

119
00:17:46,273 --> 00:17:48,776
seperti nenek moyang purbanya.

120
00:17:54,198 --> 00:17:58,660
Namun, dalam Zaman Trias,
reptilia-reptilia lebih besar

121
00:17:59,244 --> 00:18:01,789
yang mengubah haluan sejarah.

122
00:18:03,207 --> 00:18:05,709
248 JUTA TAHUN LALU

123
00:18:05,793 --> 00:18:09,463
Dalam empat juta tahun
sejak kepupusan Zaman Perm itu,

124
00:18:10,464 --> 00:18:13,217
Lystrosaurus telah mendominasi dunia.

125
00:18:17,846 --> 00:18:21,141
Ia bangkit dalam dunia yang hampir kosong

126
00:18:23,018 --> 00:18:25,687
dan mendapat ganjaran.

127
00:18:31,276 --> 00:18:33,987
Hidupnya bagus.

128
00:18:50,087 --> 00:18:52,798
Namun, nenek moyang mamalia ini

129
00:18:53,924 --> 00:18:57,511
tidak perlu menghadapi
persaingan besar atau pemangsa,

130
00:18:58,929 --> 00:19:00,180
sehinggalah sekarang.

131
00:19:20,075 --> 00:19:21,910
Dengan planet yang kian pulih,

132
00:19:22,828 --> 00:19:26,331
sesetengah reptilia membesar
menjadi gergasi.

133
00:19:36,675 --> 00:19:39,011
Ini seekor Erythrosuchus.

134
00:19:41,013 --> 00:19:46,810
Hampir tiga meter panjang,
ia pemangsa terbesar pada zamannya.

135
00:19:52,149 --> 00:19:55,819
Kawanan Lystrosaurus sasaran yang mudah.

136
00:20:10,334 --> 00:20:14,338
Ia tiada pertahanan
terhadap reptilia jenis baharu ini…

137
00:20:18,342 --> 00:20:22,137
atau sedar akan ancamannya.

138
00:20:45,244 --> 00:20:47,287
Seperti musang di dalam kandang ayam,

139
00:20:47,371 --> 00:20:51,083
Erythrosuchus boleh membunuh
lebih daripada yang diperlukan.

140
00:21:03,720 --> 00:21:07,057
Lystrosaurus umpama burung dodo malang

141
00:21:09,226 --> 00:21:10,519
pada zamannya.

142
00:21:17,192 --> 00:21:20,529
Kombinasi pemangsa dan persaingan

143
00:21:21,571 --> 00:21:25,659
menyaksikan hidup Lystrosaurus
daripada penguasaan seluruh planet

144
00:21:27,577 --> 00:21:28,787
kepada kepupusan.

145
00:21:31,915 --> 00:21:35,168
Mamalia itu telah kehilangan mahkotanya.

146
00:21:38,880 --> 00:21:39,756
Inilah…

147
00:21:42,801 --> 00:21:46,013
zaman reptilia.

148
00:22:06,742 --> 00:22:12,748
Hari ini, terdapat lebih
daripada 10,000 spesies reptilia…

149
00:22:15,000 --> 00:22:19,254
tapi bukan semuanya begitu menggerunkan
seperti nenek moyangnya.

150
00:22:26,720 --> 00:22:29,014
Disebabkan Bumi telah berubah…

151
00:22:30,766 --> 00:22:35,437
reptilia terpaksa menyesuaikan diri
dengan dunia yang lebih sesak.

152
00:22:39,232 --> 00:22:41,109
Kulit yang keras dan bersisik

153
00:22:41,777 --> 00:22:44,613
yang membolehkannya menakluki
gurun-gurun Pangaea,

154
00:22:46,073 --> 00:22:49,910
terus menjadi rahsia kejayaannya.

155
00:22:52,204 --> 00:22:58,126
Bagi sesetengah reptilia, kulitnya
membolehkannya menjadi pakar menyamar.

156
00:23:13,725 --> 00:23:18,855
Namun, kulit juga boleh digunakan
untuk menakutkan penyerang.

157
00:23:23,235 --> 00:23:28,407
Malah dahulu, ada masanya
tindakan lebih drastik diperlukan.

158
00:23:35,497 --> 00:23:37,874
Ia mungkin terlepas daripada burung itu,

159
00:23:38,458 --> 00:23:41,878
tapi cicak tidak terkenal
dengan kebolehan berenang.

160
00:23:46,299 --> 00:23:49,469
Namun, cicak anole Costa Rica

161
00:23:49,553 --> 00:23:52,347
mempunyai teknik kelangsungan hidup
yang luar biasa.

162
00:23:54,558 --> 00:23:56,184
Apabila ia menghembuskan nafas,

163
00:23:56,268 --> 00:24:00,605
ia menghasilkan gelembung
yang melekat pada kulitnya yang kalis air…

164
00:24:03,400 --> 00:24:06,862
membentuk loceng selamnya sendiri…

165
00:24:09,322 --> 00:24:12,242
dan membolehkannya
bersembunyi di bawah air

166
00:24:13,535 --> 00:24:16,246
sehingga 15 minit.

167
00:24:23,003 --> 00:24:27,799
Reptilia hari ini cukup mahir hidup
di persekitaran mencabar

168
00:24:28,592 --> 00:24:32,137
sehingga sukar untuk membayangkan
ia pernah menguasai planet kita.

169
00:24:41,605 --> 00:24:44,816
Namun, terdapat beberapa pulau
di Indonesia

170
00:24:46,651 --> 00:24:50,739
yang memberikan kita gambaran
tentang masa lampau itu.

171
00:24:57,746 --> 00:25:01,500
Di sini, cicak masih memerintah.

172
00:25:13,053 --> 00:25:16,973
Baru-baru ini menetas
dan sudah ingin tahu…

173
00:25:23,939 --> 00:25:28,193
si kecil ini
memulakan hidup di syurga cicak.

174
00:25:34,533 --> 00:25:36,618
Satu-satunya isunya…

175
00:25:39,538 --> 00:25:41,039
ialah saudara-saudaranya.

176
00:25:46,878 --> 00:25:50,257
Kerana ini ialah anak biawak Komodo…

177
00:25:53,635 --> 00:25:56,763
dan Komodo ialah kanibal…

178
00:26:00,100 --> 00:26:04,062
menghidu udara dengan lidah bercabang
untuk mencari mangsanya.

179
00:26:13,154 --> 00:26:15,198
Bagi cicak terbesar dunia…

180
00:26:17,367 --> 00:26:21,121
anak biawak snek yang sempurna.

181
00:26:35,594 --> 00:26:39,389
Mujurlah, sebuah sarang telur Komodo
yang tertanam

182
00:26:41,141 --> 00:26:43,351
menawarkan makanan
yang lebih mudah dicapai.

183
00:26:58,450 --> 00:27:02,662
Namun, raksasa ini
tidak akan kenyang lama.

184
00:27:19,471 --> 00:27:23,058
Ia perlu bersembunyi di dalam pokok
selama tujuh atau lapan tahun

185
00:27:24,768 --> 00:27:27,979
sebelum ia cukup besar
untuk mempertahan dirinya.

186
00:27:38,698 --> 00:27:40,116
Terlalu berat untuk mendaki,

187
00:27:40,784 --> 00:27:45,830
si dewasa mencari sesuatu
yang lebih mudah dicapai.

188
00:27:57,425 --> 00:28:02,389
Lapisan tebal lumpur
tidak boleh menyembunyikan bau haiwan ini.

189
00:28:24,619 --> 00:28:27,122
Kerbau air sentiasa berhati-hati…

190
00:28:31,334 --> 00:28:34,045
berwaspada dengan penindas reptilianya.

191
00:28:46,516 --> 00:28:50,603
Namun, anak kerbau
tidak semahir ibu bapanya.

192
00:29:28,767 --> 00:29:31,060
Biawak itu telah kehilangan mangsanya,

193
00:29:32,020 --> 00:29:33,938
tapi hanya buat sementara waktu.

194
00:29:36,065 --> 00:29:38,777
Bisa daripada kelenjar di dalam rahangnya…

195
00:29:40,361 --> 00:29:43,031
menghalang darah mangsanya
daripada membeku,

196
00:29:44,032 --> 00:29:46,993
menyebabkan penurunan tekanan darah
yang berbahaya.

197
00:29:51,873 --> 00:29:53,124
Akibatnya

198
00:29:54,501 --> 00:29:55,835
tidak boleh dielakkan.

199
00:30:01,925 --> 00:30:05,345
Inilah gambaran kehidupan dahulu

200
00:30:06,513 --> 00:30:08,223
semasa Zaman Trias.

201
00:30:12,393 --> 00:30:14,938
Mamalia mesti bertarung demi nyawanya,

202
00:30:15,647 --> 00:30:19,818
sementara reptilia mendominasi
dengan penuh yakin.

203
00:30:23,488 --> 00:30:28,827
Namun, mungkin babak paling menakjubkan
pada era awal ketuanan reptilia itu…

204
00:30:30,995 --> 00:30:34,833
adalah ketika sesetengah daripadanya
meninggalkan darat

205
00:30:36,417 --> 00:30:38,878
dan kembali ke laut.

206
00:30:49,514 --> 00:30:50,473
Penyu.

207
00:30:54,519 --> 00:30:56,855
Sama ada ditolak ke sini
melalui persaingan

208
00:30:58,273 --> 00:31:00,942
atau tertarik dengan peluang…

209
00:31:03,736 --> 00:31:07,031
penyu kembali ke lautan
yang ditinggalkan nenek moyangnya

210
00:31:07,907 --> 00:31:12,328
dan hari ini menghuni
lautan-lautan paling sejuk.

211
00:31:16,499 --> 00:31:21,838
Namun, setahun sekali, penyu betina dewasa
mesti kembali ke tanah yang kering

212
00:31:21,921 --> 00:31:23,715
untuk bertelur.

213
00:31:27,552 --> 00:31:30,805
Di sini, di pinggir Terumbu Sawar Besar…

214
00:31:33,099 --> 00:31:35,643
beribu-ribu penyu betina berkumpul.

215
00:31:44,694 --> 00:31:46,446
Perhimpunan sebegini

216
00:31:46,529 --> 00:31:49,949
telah menjadi antara pemandangan
alam semula jadi yang terhebat

217
00:31:50,033 --> 00:31:51,701
selama berjuta tahun.

218
00:32:07,258 --> 00:32:09,928
Ada sebab yang baik untuk perhimpunan ini,

219
00:32:11,304 --> 00:32:12,764
keselamatan dalam jumlah besar.

220
00:32:18,144 --> 00:32:21,272
Penyu mula berkembang pada Zaman Trias.

221
00:32:23,650 --> 00:32:29,572
Namun, semasa ia menakluki laut,
laut ialah tempat tinggal pemangsa maut.

222
00:32:29,656 --> 00:32:30,657
150 JUTA TAHUN LALU

223
00:32:33,368 --> 00:32:38,581
Sepanjang lapan meter, ini Plesiosaur.

224
00:32:49,092 --> 00:32:51,135
Ia juga seekor reptilia,

225
00:32:52,595 --> 00:32:56,891
tapi reptilia yang menghabiskan
seumur hidupnya di laut.

226
00:33:46,149 --> 00:33:49,944
Memandangkan Plesiosaur
tidak boleh makan banyak,

227
00:33:50,028 --> 00:33:53,031
berkumpul dalam jumlah yang besar sebegini

228
00:33:54,073 --> 00:33:56,909
membolehkan lebih banyak penyu hidup.

229
00:34:00,413 --> 00:34:01,956
Apa yang perlu dibuat

230
00:34:03,124 --> 00:34:06,836
ialah membawa dirinya ke pantai
di mana ia dilahirkan

231
00:34:08,379 --> 00:34:12,341
dan mencari tempat
yang sesuai untuk bertelur.

232
00:34:31,194 --> 00:34:36,657
Hampir dua bulan kemudian,
usaha penyu betina diberikan ganjaran.

233
00:34:39,452 --> 00:34:40,495
Anak penyu.

234
00:34:44,415 --> 00:34:48,461
Namun, masing-masing kini
perlu menghadapi bahaya sendiri…

235
00:34:52,590 --> 00:34:56,010
saat ia menuruti nalurinya untuk ke laut.

236
00:35:18,699 --> 00:35:20,034
Pterosaur.

237
00:35:22,245 --> 00:35:25,081
Lama sebelum kewujudan burung,

238
00:35:25,665 --> 00:35:30,545
kumpulan reptilia purba ini
membuat langkah evolusi yang besar.

239
00:35:39,011 --> 00:35:40,596
Ia mula terbang…

240
00:35:48,396 --> 00:35:51,649
dan menjadi pakar di udara.

241
00:36:01,159 --> 00:36:02,702
Tanpa sebarang pertahanan…

242
00:36:05,079 --> 00:36:07,039
satu-satunya peluang anak penyu ini…

243
00:36:09,083 --> 00:36:10,418
adalah untuk terus berjalan…

244
00:36:14,172 --> 00:36:16,382
mengabaikan serangan

245
00:36:17,633 --> 00:36:22,638
dan berharap Pterosaur
menyerang yang lain.

246
00:36:27,602 --> 00:36:28,936
Setiap pelarian yang bertuah…

247
00:36:31,689 --> 00:36:34,192
membawanya lebih dekat dengan pinggir air.

248
00:36:45,036 --> 00:36:49,290
Namun, anak penyu yang sampai
ke lautan juga tidak selamat.

249
00:37:03,471 --> 00:37:05,598
Hanya dengan berenang ke laut lebih dalam

250
00:37:07,516 --> 00:37:09,769
barulah ia boleh mengelak
daripada Pterosaur…

251
00:37:14,190 --> 00:37:16,776
dan melepaskan diri ke lautan itu.

252
00:37:36,128 --> 00:37:40,800
Reptilia pernah memerintah langit
dan ombak suatu masa dahulu.

253
00:37:42,468 --> 00:37:44,345
Namun, walaupun ia berkuasa,

254
00:37:45,304 --> 00:37:51,394
kedua-dua Pterosaur dan Plesiosaur
lambat-laun pupus.

255
00:38:11,622 --> 00:38:14,667
Namun, salah satu
daripada reptilia yang memerintah

256
00:38:14,750 --> 00:38:17,837
dari zaman ini masih hidup.

257
00:38:23,467 --> 00:38:26,595
Ia pemburu secara senyap-senyap
yang sempurna

258
00:38:26,679 --> 00:38:30,016
sehingga selepas 200 juta tahun pun…

259
00:38:32,310 --> 00:38:34,562
tiada banyak haiwan yang mengatasinya.

260
00:38:38,941 --> 00:38:40,860
Tidak sedar akan bahaya,

261
00:38:42,278 --> 00:38:45,072
gnu datang untuk menghilangkan dahaga.

262
00:39:36,457 --> 00:39:37,416
Hampir.

263
00:39:40,586 --> 00:39:42,004
Namun, ia tidak penting.

264
00:39:44,465 --> 00:39:48,344
Buaya Nil tahu gnu itu akan kembali…

265
00:39:52,223 --> 00:39:54,183
seperti biasa.

266
00:40:02,691 --> 00:40:07,780
Untuk mengelak daripada dikesan,
buaya itu tenggelam secara senyap-senyap…

267
00:40:09,907 --> 00:40:11,200
menahan nafasnya

268
00:40:13,160 --> 00:40:14,787
sehingga sejam.

269
00:40:24,922 --> 00:40:26,132
Buaya boleh memperlahankan

270
00:40:26,215 --> 00:40:29,510
kadar denyut jantungnya
sehingga dua denyutan seminit sahaja…

271
00:40:34,140 --> 00:40:36,725
hampir senyap sepenuhnya…

272
00:40:40,312 --> 00:40:44,358
dengan cara yang disempurnakan
oleh reptilia itu berjuta tahun lalu.

273
00:41:02,835 --> 00:41:06,172
Namun, pada saat itu,
ia melancarkan serangannya.

274
00:41:11,802 --> 00:41:13,596
Ia menyerang daripada inersia…

275
00:41:16,974 --> 00:41:18,601
kepada tenaga yang hebat

276
00:41:19,560 --> 00:41:21,770
dalam beberapa saat sahaja…

277
00:41:28,068 --> 00:41:30,446
menjana kelajuan dan kuasa yang cukup…

278
00:41:37,119 --> 00:41:39,914
untuk melancarkan tubuh
sepanjang lima meternya…

279
00:41:41,999 --> 00:41:44,460
dari bawah air…

280
00:41:52,051 --> 00:41:53,719
dengan hanya perut kosong…

281
00:41:56,180 --> 00:41:57,556
dan satu nafas.

282
00:42:08,192 --> 00:42:12,279
Teknik ini berjaya untuk buaya sekarang

283
00:42:14,156 --> 00:42:17,368
seperti untuk nenek moyang prasejarahnya.

284
00:42:26,377 --> 00:42:31,131
Buaya hari ini
menguasai perairan tempat tinggalnya…

285
00:42:33,759 --> 00:42:37,263
tapi ia bukan lagi pemangsa
yang berleluasa seperti dahulu.

286
00:42:39,640 --> 00:42:41,308
Kerana pada Zaman Trias,

287
00:42:41,892 --> 00:42:44,562
kuasa alam semula jadi
akan menghantar kisah kehidupan

288
00:42:45,771 --> 00:42:48,857
ke satu arah yang baharu.

289
00:42:48,941 --> 00:42:53,112
234 JUTA TAHUN LALU

290
00:42:55,823 --> 00:42:58,450
Letusan gunung berapi yang berterusan

291
00:42:58,534 --> 00:43:01,203
menyebabkan satu lagi tempoh
pemanasan global.

292
00:43:05,207 --> 00:43:10,504
Apabila suhu laut naik,
ia meningkatkan penyejatan lautan.

293
00:43:14,592 --> 00:43:21,432
Di utara Pangaea, angin yang lembap
melanda rabung setinggi 3,000 meter…

294
00:43:26,520 --> 00:43:30,274
mencipta sistem cuaca monsun mega.

295
00:43:41,118 --> 00:43:43,370
Hujan mula turun…

296
00:43:46,999 --> 00:43:48,834
dengan sangat lebat.

297
00:44:11,440 --> 00:44:15,277
Di seluruh planet, ribut melanda.

298
00:44:29,249 --> 00:44:33,754
Hujan lebat itu bertahan
selama lebih sejuta tahun…

299
00:44:37,424 --> 00:44:42,846
menghapuskan gurun-gurun awal Pangaea.

300
00:44:52,940 --> 00:44:57,778
Di utara jauh, derasan mengalir
dari gunung-gunung tinggi.

301
00:45:40,154 --> 00:45:43,991
Air permukaan membentuk semula landskap…

302
00:45:46,410 --> 00:45:49,705
membawa lanar yang kaya nutrien dengannya.

303
00:45:53,459 --> 00:45:59,506
Laluan air tidak lama lagi
meliputi lebih 1.6 juta kilometer persegi…

304
00:46:06,305 --> 00:46:09,391
satu kawasan bersaiz Alaska,

305
00:46:10,768 --> 00:46:14,521
mencipta delta terbesar
dalam sejarah Bumi.

306
00:46:18,901 --> 00:46:24,573
Laluan air yang subur ini
menjadi nadi sebuah dunia baharu…

307
00:46:27,701 --> 00:46:29,870
pemacu evolusi.

308
00:46:35,167 --> 00:46:37,503
Konifer mendahului.

309
00:46:42,382 --> 00:46:45,552
Buat kali pertama
sejak kepupusan Zaman Perm…

310
00:46:49,056 --> 00:46:54,061
planet kita kembali
menjadi tanah berhutan yang besar.

311
00:46:58,607 --> 00:47:03,779
210 JUTA TAHUN LALU

312
00:47:15,332 --> 00:47:17,334
Banyak reptilia purba

313
00:47:17,417 --> 00:47:20,379
gagal menyesuaikan diri
dengan landskap baharu ini.

314
00:47:25,050 --> 00:47:29,388
Namun, satu kumpulan menerima
perubahan dalam hidupan tumbuhan ini…

315
00:47:32,266 --> 00:47:35,727
dan tidak lama lagi bangkit
untuk mengambil alih dunia.

316
00:47:46,822 --> 00:47:51,285
Anak-anaknya memulakan hidup
seperti reptilia-reptilia lain.

317
00:48:01,086 --> 00:48:02,921
Ia menetas daripada telur…

318
00:48:09,136 --> 00:48:10,804
ia mempunyai kulit bersisik…

319
00:48:17,519 --> 00:48:20,105
dan ia perlu menjaga diri sendiri…

320
00:48:23,108 --> 00:48:25,360
dari saat ia memasuki dunia.

321
00:48:35,162 --> 00:48:36,914
Namun, ada perbezaan.

322
00:48:42,586 --> 00:48:45,797
Ia mempunyai sistem pernafasan
yang lebih cekap

323
00:48:45,881 --> 00:48:49,885
yang sentiasa mengepam darah ke paru-paru…

324
00:48:54,640 --> 00:48:56,141
membolehkan ia berlari

325
00:48:56,224 --> 00:48:58,852
tanpa perlu berhenti untuk menarik nafas.

326
00:49:15,994 --> 00:49:21,750
Kakinya memanjang ke bawah badannya,
bukan ke tepi,

327
00:49:21,833 --> 00:49:24,836
jadi ia boleh berjalan tegak.

328
00:49:43,313 --> 00:49:47,442
Hal ini membolehkan anaknya yang kecil
membesar menjadi dewasa

329
00:49:47,526 --> 00:49:50,737
yang 50 kali lebih besar daripada saiznya.

330
00:49:59,287 --> 00:50:02,499
Ia sebahagian
daripada salasilah keluarga reptilia,

331
00:50:03,166 --> 00:50:06,294
tapi ada keunikan tersendiri.

332
00:50:21,476 --> 00:50:24,521
Gergasi awal, seperti Plateosaurus,

333
00:50:24,604 --> 00:50:27,524
boleh mencapai sumber makanan baharu
yang lebih tinggi.

334
00:50:30,110 --> 00:50:33,947
Perutnya boleh mencerna
jarum konifer yang keras…

335
00:50:36,700 --> 00:50:38,243
dan isipadunya yang besar

336
00:50:38,326 --> 00:50:41,830
membantunya mengekalkan
suhu badan yang lebih tinggi

337
00:50:41,913 --> 00:50:43,707
siang dan malam.

338
00:50:59,514 --> 00:51:04,186
Ia satu formula hebat
yang akan menandakan zaman baharu.

339
00:51:11,943 --> 00:51:14,071
152 JUTA TAHUN LALU.

340
00:51:14,154 --> 00:51:15,322
Zaman Jurasik.

341
00:51:33,131 --> 00:51:35,592
Dinasti baharu ini akan memerintah

342
00:51:36,343 --> 00:51:40,180
selama lebih 150 juta tahun.

343
00:51:49,773 --> 00:51:55,737
Pemerintahan yang menyaksikan kebangkitan
beberapa makhluk paling ikonik

344
00:51:55,821 --> 00:51:57,781
yang pernah berjalan di Bumi.

345
00:52:04,371 --> 00:52:08,917
Selamat datang ke zaman dinosaur.

346
00:53:56,149 --> 00:53:58,693
Terjemahan sari kata oleh Siti Salmi