1
00:00:13,596 --> 00:00:16,516
Het is 252 miljoen jaar geleden.

2
00:00:18,685 --> 00:00:21,813
Onze planeet is aan het sterven.

3
00:00:30,488 --> 00:00:36,244
De wereld is dor na de grootste
massa-uitsterving in de geschiedenis.

4
00:00:38,288 --> 00:00:40,081
Het is doodstil.

5
00:00:56,181 --> 00:01:00,351
Maar dit is het verhaal van de paar…

6
00:01:03,980 --> 00:01:05,648
…die het hebben overleefd.

7
00:02:12,132 --> 00:02:15,176
HOOFDSTUK 4

8
00:02:24,853 --> 00:02:31,151
252 MILJOEN JAAR GELEDEN

9
00:02:35,738 --> 00:02:38,575
Het begin van het trias.

10
00:02:41,244 --> 00:02:45,331
De rivieren van vuur slinken langzaam.

11
00:02:50,795 --> 00:02:54,007
Ze laten afgekoelde lava achter…

12
00:02:54,090 --> 00:02:58,303
…op een gebied dat half zo groot is
als de Verenigde Staten.

13
00:03:01,264 --> 00:03:05,018
Deze korst kan drie kilometer dik zijn.

14
00:03:10,106 --> 00:03:15,904
Door vulkanisch gas
is de temperatuur wereldwijd gestegen.

15
00:03:20,200 --> 00:03:22,202
Bossen en riffen…

16
00:03:23,745 --> 00:03:25,371
…zijn vernietigd.

17
00:03:42,430 --> 00:03:45,475
Honderden miljoenen jaren van evolutie…

18
00:03:47,227 --> 00:03:48,353
…zijn verloren.

19
00:03:55,193 --> 00:03:56,402
Maar hier…

20
00:03:57,862 --> 00:04:00,240
…verborgen in het zwarte landschap…

21
00:04:02,283 --> 00:04:04,369
…ligt een kans.

22
00:04:06,496 --> 00:04:13,044
Want er is één levensvorm
die gedijt op dood organisch materiaal:

23
00:04:17,173 --> 00:04:18,258
schimmel.

24
00:04:28,935 --> 00:04:32,230
Nu de wereld
een apocalyptisch kerkhof was…

25
00:04:34,148 --> 00:04:36,985
…voelden de schimmels zich helemaal thuis.

26
00:04:42,699 --> 00:04:45,076
En een paar duizend jaar lang…

27
00:04:48,538 --> 00:04:54,085
…waren deze simpele organismen
de dominante levensvorm…

28
00:04:55,712 --> 00:04:56,754
…op aarde.

29
00:05:15,732 --> 00:05:19,402
Maar niet elke overlevende
van de uitsterving in het perm…

30
00:05:19,944 --> 00:05:22,655
…was afhankelijk van de dood
voor hun succes.

31
00:05:27,577 --> 00:05:29,579
Eén nederig wezen…

32
00:05:30,413 --> 00:05:34,959
…bevond zich in de perfecte positie
om de wereld over te nemen.

33
00:05:46,179 --> 00:05:47,847
Lystrosaurus.

34
00:05:52,310 --> 00:05:54,937
Een oervoorouder van de zoogdieren.

35
00:05:57,690 --> 00:06:00,735
Dit vreemde wezen
ter grootte van een varken…

36
00:06:01,736 --> 00:06:07,283
…was het gewend om te graven
en z'n toevlucht te zoeken in grotten.

37
00:06:09,077 --> 00:06:14,207
Dat heeft het gered
toen de andere dieren stierven.

38
00:06:26,886 --> 00:06:29,514
Ze waren ooit de ongelukkige underdogs…

39
00:06:29,597 --> 00:06:35,478
…maar zijn nu een van de weinige
gelukkige overlevenden van het armageddon.

40
00:06:42,693 --> 00:06:46,406
Omdat de meeste planten zijn verdwenen…

41
00:06:47,698 --> 00:06:50,159
…is het moeilijk om voedsel te vinden.

42
00:06:56,416 --> 00:06:59,001
Maar Lystrosaurus is veerkrachtig.

43
00:07:00,002 --> 00:07:02,880
De soort kan
over grote gebieden foerageren.

44
00:07:22,650 --> 00:07:24,610
Het is constant op pad.

45
00:07:25,903 --> 00:07:30,908
Op zoek naar wortels,
knollen en plekken met begroeiing.

46
00:07:55,641 --> 00:07:59,061
Maar ze zijn niet de enige dieren
die 't hebben overleefd.

47
00:08:02,773 --> 00:08:05,735
Het leven is in verscheidene vormen…

48
00:08:07,570 --> 00:08:09,155
…weer opgedoemd.

49
00:08:13,618 --> 00:08:17,246
De eenvoudige maar aanpasbare levensstijl
van Lystrosaurus…

50
00:08:18,164 --> 00:08:20,500
…zou verbluffende vruchten afwerpen.

51
00:08:22,960 --> 00:08:27,423
Met weinig concurrentie
en geen grote roofdieren…

52
00:08:28,007 --> 00:08:32,970
…is het door de uitbarstingen veranderd
van een wroeter onder aan de voedselketen…

53
00:08:36,474 --> 00:08:39,894
…in het dier dat de aarde erfde.

54
00:08:53,533 --> 00:08:56,202
In de jaren na de massa-uitsterving…

55
00:08:57,578 --> 00:09:03,000
…vormde het driekwart
van alle gewervelden op het land.

56
00:09:05,253 --> 00:09:09,006
Dit heeft geen enkel ander dier
het ooit nagedaan.

57
00:09:17,431 --> 00:09:20,434
Maar z'n dominerende positie
was niet voor eeuwig.

58
00:09:21,602 --> 00:09:26,148
Een andere overlevende van
de massa-uitsterving klom naar de top…

59
00:09:27,149 --> 00:09:31,904
…dankzij de enorme veranderingen
in de opmaak van onze planeet.

60
00:09:38,786 --> 00:09:44,625
Tientallen miljoenen jaren lang
bewogen de continenten naar elkaar toe.

61
00:09:46,168 --> 00:09:50,256
Hierdoor ontstond er één grote oceaan
aan een kant van de wereld…

62
00:09:52,800 --> 00:09:56,637
…en een enorme landmassa aan de andere.

63
00:09:58,180 --> 00:10:01,350
Het supercontinent van Pangaea.

64
00:10:16,824 --> 00:10:19,785
De droogte die
in het vorige tijdperk was begonnen…

65
00:10:21,537 --> 00:10:24,707
…werd nu verergerd
door een schroeiende hitte.

66
00:10:38,512 --> 00:10:42,391
De temperatuur steeg
naar 60 graden Celsius.

67
00:10:50,941 --> 00:10:53,778
Zandstormen raasden door het binnenland.

68
00:10:59,367 --> 00:11:02,745
Duinen van meer dan een kilometer hoog.

69
00:11:15,341 --> 00:11:21,639
Dit vormde de grootste en onherbergzaamste
woestijn die de planeet ooit heeft gekend.

70
00:11:30,398 --> 00:11:34,944
Maar aan de rand
van dit dorre en levenloze landschap…

71
00:11:35,945 --> 00:11:39,365
…was een andere groep overlevenden
in opkomst.

72
00:11:47,832 --> 00:11:51,836
Ze nemen nu nog een belangrijke plek in
in onze woestijnen.

73
00:12:02,888 --> 00:12:06,684
Dit is de Atacama in Zuid-Amerika.

74
00:12:12,690 --> 00:12:16,694
Deze woestijn is er al sinds het trias.

75
00:12:18,988 --> 00:12:22,992
Sommige delen hebben
al decennia geen regen gehad.

76
00:12:24,410 --> 00:12:27,872
Maar één diersoort gedijt hier.

77
00:12:33,461 --> 00:12:34,462
De hagedis.

78
00:12:38,048 --> 00:12:44,013
Reptielen die zich hebben aangepast
aan deze droge omgeving.

79
00:12:48,058 --> 00:12:53,522
Ze hebben een dikke, geschubde huid,
zodat ze niet verschrompelen in de zon.

80
00:12:56,442 --> 00:12:59,820
In plaats daarvan
geeft de zon hen energie.

81
00:13:04,241 --> 00:13:08,788
Hij warmt hun bloed op
zodat ze topsnelheden kunnen bereiken.

82
00:13:15,669 --> 00:13:20,508
Maar zelfs woestijnreptielen
moeten hun dorst lessen.

83
00:13:29,308 --> 00:13:32,895
Water dat door de grond omhoog sijpelt.

84
00:13:38,317 --> 00:13:44,365
Helaas zijn deze waterpoelen
bijna net zo zout als de Dode Zee.

85
00:13:50,162 --> 00:13:53,165
Hiervan drinken betekent hun dood.

86
00:13:55,125 --> 00:13:59,463
Dus deze hagedissen halen hun water
uit een onverwachte bron.

87
00:14:00,297 --> 00:14:04,134
Een dier wiens voorouders
ook het armageddon hebben overleefd.

88
00:14:08,472 --> 00:14:11,600
Veel insecten gingen verloren
bij de massa-uitsterving…

89
00:14:12,101 --> 00:14:14,395
…maar sommige overleefden het.

90
00:14:16,355 --> 00:14:20,776
Deze oevervliegen zijn zoutspecialisten.

91
00:14:21,652 --> 00:14:23,404
Ze ontzouten het water.

92
00:14:24,488 --> 00:14:29,994
Daarmee maken ze van zichzelf
de perfecte waterflesjes…

93
00:14:30,786 --> 00:14:31,871
…voor hagedissen.

94
00:14:41,130 --> 00:14:44,592
Nu ze alleen nog zien te vangen.

95
00:15:10,117 --> 00:15:11,076
Eindelijk.

96
00:15:28,719 --> 00:15:31,347
Maar net wanneer hij denkt
dat hij de manier weet…

97
00:15:32,431 --> 00:15:34,558
…doemt er een probleem op.

98
00:15:37,853 --> 00:15:42,441
Deze topplekken om vliegen te vangen
zijn erg in trek.

99
00:15:49,031 --> 00:15:53,035
En de lokale bevolking wil niet delen.

100
00:16:43,252 --> 00:16:44,294
Een impasse.

101
00:16:45,254 --> 00:16:47,631
Maar in het territorium van een ander.

102
00:17:20,956 --> 00:17:22,875
De dorstige hagedis grijpt z'n kans.

103
00:17:25,335 --> 00:17:27,796
Hij slaat toe nu ze afgeleid zijn.

104
00:17:32,092 --> 00:17:33,635
Hoe kort 't ook mag zijn.

105
00:17:39,516 --> 00:17:45,105
Als de ultieme woestijnbewoners
zijn hagedissen keihard en veerkrachtig…

106
00:17:46,273 --> 00:17:48,776
…net als hun oervoorouders.

107
00:17:54,198 --> 00:17:58,660
Maar in het trias
waren het veel grotere reptielen…

108
00:17:59,244 --> 00:18:02,206
…die de loop van de geschiedenis
zouden veranderen.

109
00:18:03,207 --> 00:18:05,709
248 MILJOEN JAAR GELEDEN

110
00:18:05,793 --> 00:18:09,463
In de vier miljoen jaar
na de massa-extinctie in het perm…

111
00:18:10,464 --> 00:18:13,217
…voerde Lystrosaurus de bovenhand.

112
00:18:17,846 --> 00:18:21,141
Ze verschenen in een bijna lege wereld…

113
00:18:23,018 --> 00:18:25,687
…en hebben daar de vruchten van geplukt.

114
00:18:31,276 --> 00:18:33,987
Het is een goed leven.

115
00:18:50,087 --> 00:18:52,798
Maar deze voorouders van de zoogdieren…

116
00:18:53,924 --> 00:18:57,511
…hadden weinig concurrentie of vijanden.

117
00:18:58,929 --> 00:19:00,139
Dat werd anders.

118
00:19:20,075 --> 00:19:26,331
Nu de planeet herstelde,
waren sommige reptielen flink gegroeid.

119
00:19:36,675 --> 00:19:39,011
Dit is een erythrosuchid.

120
00:19:41,013 --> 00:19:46,810
Met een lengte van bijna drie meter
het grootste roofdier van z'n tijd.

121
00:19:52,149 --> 00:19:55,819
Kuddes Lystrosaurus
zijn een makkelijk doelwit.

122
00:20:10,334 --> 00:20:14,338
Ze hebben geen verweer
tegen deze nieuwe soort reptiel.

123
00:20:18,342 --> 00:20:22,137
Ze zijn zich
zelfs niet bewust van het gevaar.

124
00:20:45,244 --> 00:20:47,287
Als een vos in een kippenhok…

125
00:20:47,371 --> 00:20:51,083
…kan een erythrosuchid
meer doden dan het nodig is.

126
00:21:03,720 --> 00:21:07,057
Lystrosaurus was de onwetende dodo…

127
00:21:09,226 --> 00:21:10,519
…van z'n tijd.

128
00:21:17,192 --> 00:21:20,529
De combinatie
van roofdieren en concurrentie…

129
00:21:21,571 --> 00:21:25,659
…zorgde ervoor dat Lystrosaurus
niet meer de overheersende soort was…

130
00:21:27,577 --> 00:21:28,787
…maar uitstierf.

131
00:21:31,915 --> 00:21:35,168
De zoogdieren waren hun kroon kwijt.

132
00:21:38,880 --> 00:21:39,756
Dit…

133
00:21:42,801 --> 00:21:46,013
…was het reptielentijdperk.

134
00:22:06,742 --> 00:22:12,748
Tegenwoordig zijn er meer
dan 10.000 reptielensoorten.

135
00:22:15,000 --> 00:22:19,254
Al zijn ze niet allemaal zo eng
als hun voorouders.

136
00:22:26,720 --> 00:22:29,014
Door de veranderingen op aarde…

137
00:22:30,766 --> 00:22:35,437
…moesten reptielen zich aanpassen
aan een steeds vollere wereld.

138
00:22:39,232 --> 00:22:44,613
En de dikke, geschubde huid waardoor
ze konden overleven in de woestijnen…

139
00:22:46,073 --> 00:22:49,910
…bleef het geheim van hun succes.

140
00:22:52,204 --> 00:22:58,126
Hun huid had sommige in staat gesteld
om meesters in vermomming te worden.

141
00:23:13,725 --> 00:23:18,855
Maar huid kon ook gebruikt worden
om een aanvaller af te schrikken.

142
00:23:23,235 --> 00:23:28,407
Toch waren er momenten waarop
drastischere maatregelen nodig zijn.

143
00:23:35,539 --> 00:23:37,874
Hij is ontsnapt aan de vogel…

144
00:23:38,458 --> 00:23:41,878
…maar hagedissen staan niet bekend
om hun zwemvaardigheid.

145
00:23:46,258 --> 00:23:52,264
Maar de Costa Ricaanse wateranolis
heeft 'n buitengewone overlevingstechniek.

146
00:23:54,558 --> 00:24:00,605
Bij het uitademen creëert hij een bubbel
die aan z'n waterafstotende huid kleeft.

147
00:24:03,400 --> 00:24:06,862
Dit geeft hem z'n eigen duikersklok.

148
00:24:09,322 --> 00:24:12,242
Hierdoor kan hij zich
onder water verstoppen…

149
00:24:13,535 --> 00:24:16,246
…wel een kwartier lang.

150
00:24:23,003 --> 00:24:27,799
De reptielen van tegenwoordig zijn
zo'n expert in het leven aan de zijlijn…

151
00:24:28,592 --> 00:24:32,304
…dat het bijna onvoorstelbaar is
dat ze ooit de overhand hadden.

152
00:24:41,605 --> 00:24:44,816
Maar er zijn
een aantal eilanden in Indonesië…

153
00:24:46,651 --> 00:24:50,739
…die een glimp
van dat verre verleden bieden.

154
00:24:57,746 --> 00:25:01,500
Hier heersen de hagedissen nog steeds.

155
00:25:13,053 --> 00:25:16,973
Net uitgekomen en nu al nieuwsgierig.

156
00:25:23,939 --> 00:25:28,193
Dit jong begint haar leven
in een hagedissenparadijs.

157
00:25:34,533 --> 00:25:36,618
Haar enige probleem…

158
00:25:39,538 --> 00:25:40,872
…is haar familie.

159
00:25:46,878 --> 00:25:50,257
Want dit is een jonge komodovaraan.

160
00:25:53,635 --> 00:25:56,763
Komodovaranen zijn kannibalen.

161
00:26:00,100 --> 00:26:04,062
Ze ruiken met hun gevorkte tong
om hun prooi te zoeken.

162
00:26:13,154 --> 00:26:15,198
Voor 's werelds grootste hagedis…

163
00:26:17,367 --> 00:26:21,121
…is een babyvaraan de perfecte snack.

164
00:26:35,594 --> 00:26:39,389
Ze heeft het geluk
dat een nest met begraven komodo-eieren…

165
00:26:41,141 --> 00:26:43,351
…een makkelijkere maaltijd is.

166
00:26:58,450 --> 00:27:02,662
Maar daar heeft dit monster
niet lang genoeg aan.

167
00:27:19,471 --> 00:27:23,058
Ze zal zich nog zeven tot acht jaar
moeten verstoppen…

168
00:27:24,768 --> 00:27:27,979
…tot ze groot genoeg is
om voor zichzelf op te komen.

169
00:27:38,823 --> 00:27:45,830
De volwassene is te zwaar om te klimmen
en zoekt iets waar hij beter bij kan.

170
00:27:57,425 --> 00:28:02,389
Een dikke laag modder
kan de geur van dit dier niet maskeren.

171
00:28:24,619 --> 00:28:27,122
Waterbuffels zijn altijd op hun hoede.

172
00:28:31,334 --> 00:28:34,045
Behoedzaam voor wie er de baas is.

173
00:28:46,516 --> 00:28:50,603
Maar buffelkalveren
zijn niet zo slim als hun ouders.

174
00:29:28,767 --> 00:29:31,186
De komodovaraan heeft z'n prooi verloren…

175
00:29:32,061 --> 00:29:33,938
…maar slechts tijdelijk.

176
00:29:36,065 --> 00:29:38,777
Het gif van een klier in z'n kaak…

177
00:29:40,361 --> 00:29:43,031
…voorkomt dat het bloed
van z'n prooi stolt.

178
00:29:44,032 --> 00:29:46,993
Hierdoor verlaagt z'n bloeddruk.

179
00:29:51,873 --> 00:29:53,124
Het resultaat…

180
00:29:54,542 --> 00:29:55,794
…is onvermijdelijk.

181
00:30:01,925 --> 00:30:08,223
Dit is een echo
van hoe het leven was in het trias.

182
00:30:12,393 --> 00:30:14,938
Zoogdieren moesten vechten voor hun leven…

183
00:30:15,647 --> 00:30:19,818
…terwijl de reptielen domineerden
met een zelfverzekerde swagger.

184
00:30:23,488 --> 00:30:28,827
Maar misschien wel het meest
opmerkelijke hoofdstuk van dat tijdperk…

185
00:30:30,995 --> 00:30:34,833
…was toen een aantal reptielen
het land de rug toekeerden…

186
00:30:36,417 --> 00:30:38,878
…en terug naar de zee gingen.

187
00:30:49,514 --> 00:30:50,473
Schildpadden.

188
00:30:54,519 --> 00:31:00,942
Of ze het nu deden vanwege de concurrentie
of de verleidelijke mogelijkheden…

189
00:31:03,736 --> 00:31:07,031
…de schildpadden gingen terug naar de zee.

190
00:31:07,907 --> 00:31:12,328
Tegenwoordig leven ze
alleen niet in de koudste wateren.

191
00:31:16,499 --> 00:31:21,838
Maar één keer per jaar moeten
volwassen vrouwtjes terug naar het droge…

192
00:31:21,921 --> 00:31:23,715
…om hun eieren te leggen.

193
00:31:27,552 --> 00:31:30,805
Aan de rand van het Great Barrier Reef…

194
00:31:33,099 --> 00:31:35,643
…komen ze met z'n duizenden bij elkaar.

195
00:31:44,694 --> 00:31:46,446
Verzamelingen zoals deze…

196
00:31:46,529 --> 00:31:51,701
…zijn al miljoenen jaren een van
de grootste spektakels van de natuur.

197
00:32:07,258 --> 00:32:09,928
Deze bijeenkomsten hebben een goede reden:

198
00:32:11,304 --> 00:32:13,056
in een groep is het veiliger.

199
00:32:18,144 --> 00:32:21,272
Schildpadden kwamen
voor het eerst voor in het trias.

200
00:32:23,650 --> 00:32:29,322
Tegen de tijd dat ze de overhand kregen,
zaten de wereldzeeën al vol roofdieren.

201
00:32:29,405 --> 00:32:30,657
150 MILJOEN JAAR GELEDEN

202
00:32:33,368 --> 00:32:38,581
Met een lengte van acht meter
is dit een plesiosaurus.

203
00:32:49,092 --> 00:32:51,135
Ook een reptiel…

204
00:32:52,595 --> 00:32:56,891
…maar eentje die z'n hele leven
in het water doorbrengt.

205
00:33:46,149 --> 00:33:49,944
Omdat er een limiet zit
aan hoeveel hij kan eten…

206
00:33:50,028 --> 00:33:56,909
…zorgt een grote groep ervoor
dat veel meer schildpadden het overleven.

207
00:34:00,413 --> 00:34:02,290
Ze moeten alleen…

208
00:34:03,124 --> 00:34:06,836
…het strand
waar ze geboren zijn op kruipen…

209
00:34:08,379 --> 00:34:12,341
…en de perfecte plek vinden
om hun eieren te leggen.

210
00:34:31,194 --> 00:34:36,657
Bijna twee maanden later worden
de inspanningen van de vrouwtjes beloond.

211
00:34:39,452 --> 00:34:40,787
Pas uitgekomen jongen.

212
00:34:44,415 --> 00:34:48,461
Maar elk jong heeft met gevaar te maken…

213
00:34:52,590 --> 00:34:56,010
…terwijl het zich instinctief
naar de zee begeeft.

214
00:35:18,699 --> 00:35:20,034
Pterosaurus.

215
00:35:22,245 --> 00:35:25,081
Lang voor het bestaan van vogels…

216
00:35:25,665 --> 00:35:30,545
…maakte deze groep oerreptielen
een enorme evolutionaire stap.

217
00:35:39,011 --> 00:35:40,596
Ze kregen vleugels.

218
00:35:48,396 --> 00:35:51,649
En maakten de lucht van hen.

219
00:36:01,159 --> 00:36:02,535
Totaal weerloos…

220
00:36:05,079 --> 00:36:07,039
…maakt dit jong alleen een kans…

221
00:36:09,083 --> 00:36:10,418
…als het doorgaat…

222
00:36:14,172 --> 00:36:16,382
…de mislukte pogingen negeert…

223
00:36:17,633 --> 00:36:22,638
…en hoopt dat de petrosaurus
niet weet wie hij moet kiezen.

224
00:36:27,602 --> 00:36:28,936
Elke mislukte treffer…

225
00:36:31,772 --> 00:36:34,108
…brengt het dichter bij het water.

226
00:36:45,036 --> 00:36:49,290
Maar zelfs in de zee is het niet veilig.

227
00:37:03,471 --> 00:37:05,598
Alleen in het diepe water…

228
00:37:07,516 --> 00:37:09,769
…kan het de pterosaurus vermijden.

229
00:37:14,190 --> 00:37:16,776
En zo in het water ontsnappen.

230
00:37:36,128 --> 00:37:40,800
Reptielen waren ooit
de koning in de lucht en de zee.

231
00:37:42,468 --> 00:37:44,345
Maar ondanks hun suprematie…

232
00:37:45,304 --> 00:37:51,394
…zouden Pterosaurus
en Plesiosaurus allebei uitsterven.

233
00:38:11,664 --> 00:38:17,837
Maar een van de heersende reptielen
uit die tijd heeft het overleefd.

234
00:38:23,467 --> 00:38:30,016
Ze zijn zulke onopvallende jagers
dat zelfs na 200 miljoen jaar…

235
00:38:32,351 --> 00:38:34,562
…maar weinig ze heeft overtroffen.

236
00:38:38,941 --> 00:38:40,860
Onbewust van het gevaar…

237
00:38:42,278 --> 00:38:45,072
…komen gnoes hun dorst lessen.

238
00:39:36,457 --> 00:39:37,416
Bijna.

239
00:39:40,628 --> 00:39:41,962
Maar het geeft niet.

240
00:39:44,465 --> 00:39:48,344
De nijlkrokodil weet
dat de gnoes terugkomen.

241
00:39:52,223 --> 00:39:54,183
Zoals ze dat altijd doen.

242
00:40:02,691 --> 00:40:07,780
Om niet ontdekt te worden,
verdwijnt de krokodil onder water.

243
00:40:09,907 --> 00:40:11,200
Hij kan z'n adem…

244
00:40:13,160 --> 00:40:14,787
…wel een uur inhouden.

245
00:40:24,964 --> 00:40:29,510
Krokodillen kunnen hun hartslag vertragen
tot slechts twee slagen per minuut.

246
00:40:34,140 --> 00:40:36,725
Ze schakelen zichzelf bijna uit.

247
00:40:40,312 --> 00:40:44,358
Zoals de reptielen dat miljoenen jaren
geleden hebben geperfectioneerd.

248
00:41:02,835 --> 00:41:06,172
Maar op het moment dat hij aanvalt…

249
00:41:11,844 --> 00:41:13,429
…verandert z'n inertie…

250
00:41:16,974 --> 00:41:18,601
…in explosieve energie.

251
00:41:19,560 --> 00:41:21,770
Allemaal in nog geen seconde.

252
00:41:28,068 --> 00:41:30,446
Met genoeg snelheid en kracht…

253
00:41:37,203 --> 00:41:39,788
…om met z'n lijf van vijf meter…

254
00:41:41,999 --> 00:41:44,460
…uit het water te lanceren.

255
00:41:52,051 --> 00:41:53,719
En dat op een lege maag…

256
00:41:56,180 --> 00:41:57,556
…en met één ademteug.

257
00:42:08,192 --> 00:42:12,279
De huidige krokodillen
slagen net zo goed met deze techniek…

258
00:42:14,156 --> 00:42:17,368
…als hun prehistorische voorouders.

259
00:42:26,377 --> 00:42:31,131
Krokodillen vandaag de dag
zijn de koningen in het water…

260
00:42:33,759 --> 00:42:37,263
…maar ze zijn niet meer
de roofdieren van vroeger.

261
00:42:39,640 --> 00:42:44,562
Want in het trias lieten de natuurkrachten
het verhaal van het leven…

262
00:42:45,771 --> 00:42:48,857
…een heel andere kant opgaan.

263
00:42:48,941 --> 00:42:53,112
234 MILJOEN JAAR GELEDEN

264
00:42:55,823 --> 00:43:01,120
Aanhoudende vulkaanuitbarstingen
veroorzaakten opnieuw klimaatopwarming.

265
00:43:05,207 --> 00:43:10,504
Naarmate de zeetemperatuur steeg,
versterkte de oceanische verdamping.

266
00:43:14,592 --> 00:43:21,432
In het noorden van Pangaea raakte de wind
een bergketen van drie kilometer hoog.

267
00:43:26,520 --> 00:43:30,274
Dit veroorzaakte
moessonachtige weersomstandigheden.

268
00:43:41,118 --> 00:43:43,370
Het ging regenen.

269
00:43:46,999 --> 00:43:48,834
Stortregenen.

270
00:44:11,440 --> 00:44:15,277
Over de hele planeet woedden stormen.

271
00:44:29,249 --> 00:44:33,754
De stortbuien duurden
meer dan een miljoen jaar.

272
00:44:37,424 --> 00:44:42,846
De droge woestijnen van Pangaea
waren alleen nog een vage herinnering.

273
00:44:52,940 --> 00:44:57,778
In het hoge noorden
kwamen er stortvloeden uit de bergen.

274
00:45:40,154 --> 00:45:43,991
Het oppervlaktewater
veranderde het landschap.

275
00:45:46,410 --> 00:45:49,705
Het zat vol voedingsrijke slib.

276
00:45:53,459 --> 00:45:59,506
De waterwegen bestreken al snel
meer dan 1,6 miljoen vierkante kilometer.

277
00:46:06,305 --> 00:46:09,391
Een gebied zo groot als Alaska.

278
00:46:10,768 --> 00:46:14,521
Dit vormde de grootste delta
in de geschiedenis van de aarde.

279
00:46:18,901 --> 00:46:24,573
Deze vruchtbare waterwegen waren
het levensbloed van een nieuwe wereld.

280
00:46:27,701 --> 00:46:29,870
De brandstof voor evolutie.

281
00:46:35,167 --> 00:46:37,503
Coniferen daagden op.

282
00:46:42,382 --> 00:46:45,552
En voor het eerst
sinds de uitsterving in het perm…

283
00:46:49,056 --> 00:46:54,061
…werd onze planeet weer
een land vol reuzenbomen.

284
00:46:58,607 --> 00:47:03,779
210 MILJOEN JAAR GELEDEN

285
00:47:15,332 --> 00:47:20,379
Veel oerreptielen konden zich
niet aanpassen aan dit nieuwe landschap.

286
00:47:25,050 --> 00:47:29,388
Maar één groep omarmde
deze verandering in het plantenleven…

287
00:47:32,266 --> 00:47:35,727
…en zou al snel de wereld veroveren.

288
00:47:46,822 --> 00:47:51,285
De jongen beginnen het leven
net als andere reptielen.

289
00:48:01,086 --> 00:48:02,921
Ze komen uit een ei.

290
00:48:09,136 --> 00:48:10,679
Ze hebben schubben.

291
00:48:17,519 --> 00:48:20,105
Ze moeten voor zichzelf zorgen…

292
00:48:23,108 --> 00:48:25,360
…zodra ze uit hun ei kruipen.

293
00:48:35,162 --> 00:48:36,914
Maar er zijn verschillen.

294
00:48:42,586 --> 00:48:45,797
Ze hebben een veel efficiënter
ademhalingssysteem…

295
00:48:45,881 --> 00:48:49,885
…dat continu bloed door hun longen pompt.

296
00:48:54,640 --> 00:48:59,061
Hierdoor kunnen ze rennen zonder dat
ze moeten stoppen om op adem te komen.

297
00:49:15,994 --> 00:49:21,750
Hun poten reiken
naar beneden en niet opzij…

298
00:49:21,833 --> 00:49:24,836
…zodat ze rechtop kunnen lopen.

299
00:49:43,313 --> 00:49:47,442
Hierdoor kunnen piepkleine jongen
uitgroeien tot volwassenen…

300
00:49:47,526 --> 00:49:50,737
…die vijftig keer zo groot zijn.

301
00:49:59,287 --> 00:50:02,499
Ze behoren tot de reptielenstamboom…

302
00:50:03,166 --> 00:50:06,294
…maar zijn hun eigen unieke tak.

303
00:50:21,476 --> 00:50:27,524
De eerste reuzen, zoals Plateosaurus,
kunnen bij het voedsel op hogere plekken.

304
00:50:30,110 --> 00:50:33,947
Hun maag kan
de taaie coniferennaalden verteren.

305
00:50:36,700 --> 00:50:38,243
En hun enorme grootte…

306
00:50:38,326 --> 00:50:43,707
…zorgt dag en nacht
voor een hogere lichaamstemperatuur.

307
00:50:59,514 --> 00:51:04,186
Een succesformule
die een nieuw tijdperk inluidt.

308
00:51:11,943 --> 00:51:14,071
152 MILJOEN JAAR GELEDEN

309
00:51:14,154 --> 00:51:15,322
De jura.

310
00:51:33,131 --> 00:51:35,592
Deze nieuwe dynastie zou heersen…

311
00:51:36,343 --> 00:51:40,180
…voor meer dan 150 miljoen jaar.

312
00:51:49,773 --> 00:51:55,737
De periode die de opkomst zou zien
van de meest iconische wezens…

313
00:51:55,821 --> 00:51:58,156
…die ooit op aarde hebben rondgelopen.

314
00:52:04,371 --> 00:52:08,917
Welkom in het dinosaurustijdperk.

315
00:53:56,149 --> 00:53:58,693
Ondertiteld door: Susan Oldemenger