1 00:00:12,013 --> 00:00:17,685 Ergens rond 2005 waren mijn moeder en ik bij de Palm Beach Country Club. 2 00:00:18,269 --> 00:00:20,980 Het was een prachtige dag. We speelden golf. 3 00:00:23,900 --> 00:00:28,362 En we gingen naar boven, naar het balkon om te lunchen. 4 00:00:28,446 --> 00:00:32,116 We gingen zitten. En er was maar één ander stel… 5 00:00:32,200 --> 00:00:35,703 …en het was Bernie Madoff en zijn vrouw, Ruth… 6 00:00:37,080 --> 00:00:38,956 …en mijn moeder zag het meteen. 7 00:00:39,040 --> 00:00:40,333 'O, het is Bernie.' 8 00:00:40,416 --> 00:00:43,795 Ze ging naar ze toe: 'Hoi,' en stelde me voor. 9 00:00:44,378 --> 00:00:47,215 'Dit is m'n zoon Jeff. Hij heeft een rekening bij u.' 10 00:00:48,424 --> 00:00:52,178 En ik schudde meneer Madoff de hand. En ik was onder de indruk. 11 00:00:52,804 --> 00:00:55,223 Hij was de god van Palm Beach. 12 00:00:56,557 --> 00:00:58,518 Hij was de god van de financiën. 13 00:00:59,977 --> 00:01:01,646 We gingen terug naar de tafel… 14 00:01:02,688 --> 00:01:05,858 …en mijn moeder zei, op haar manier: 15 00:01:05,942 --> 00:01:09,529 'O, wat een geweldige man.' 16 00:01:09,612 --> 00:01:13,950 Maar toen zei ze: 'Er is wel één ding aan hem. 17 00:01:15,743 --> 00:01:17,787 Hij kijkt je nooit in de ogen.' 18 00:01:20,540 --> 00:01:24,669 Mijn moeder zag 't eerder dan wie dan ook. Maar ze legde de link niet. 19 00:01:25,920 --> 00:01:29,132 Want deze god was een demon, een duivel. 20 00:01:31,843 --> 00:01:33,970 Bernie Madoff is gearresteerd. 21 00:01:34,053 --> 00:01:37,223 Hij is de oprichter van Bernie Madoff Investment Securities. 22 00:01:37,306 --> 00:01:40,184 Hij is 70 jaar oud, een bekende op Wall Street. 23 00:01:40,268 --> 00:01:43,771 Bernie Madoff, 70 jaar oud, gearresteerd door de FBI. 24 00:01:43,855 --> 00:01:48,359 Dit voormalige Wall Street-icoon heeft naar verluidt, maar naar eigen zeggen… 25 00:01:48,442 --> 00:01:52,905 …vele levens, goede doelen en reputaties op Wall Street en wereldwijd verwoest. 26 00:01:54,282 --> 00:01:56,492 Een wandeling van schaamte, en geduw. 27 00:01:56,576 --> 00:01:57,660 Niet duwen. 28 00:01:59,287 --> 00:02:01,414 Mensen denken dit verhaal te kennen. 29 00:02:01,497 --> 00:02:04,917 Ze denken dat het een verhaal is over één man… 30 00:02:05,001 --> 00:02:08,546 …maar als je het gordijn weghaalt, gaat het over veel meer. 31 00:02:12,133 --> 00:02:16,554 Bernie Madoff leidde de grootste criminele onderneming ooit op Wall Street. 32 00:02:16,637 --> 00:02:20,433 Hij was een financiële sociopaat, een financiële seriemoordenaar. 33 00:02:21,100 --> 00:02:23,186 Hij was een soort oom voor me. 34 00:02:23,269 --> 00:02:26,147 Hij was iemand die ik echt mocht en vertrouwde… 35 00:02:26,230 --> 00:02:29,609 …en dan is er dit monster dat deze leugen leeft. 36 00:02:30,151 --> 00:02:33,070 Vertrouwen. Verraad. Puur kwaad. 37 00:02:33,654 --> 00:02:37,158 Over honderd jaar zullen mensen zich dit verhaal herinneren. 38 00:02:37,241 --> 00:02:39,952 We hebben het over 64 miljard dollar. 39 00:02:40,036 --> 00:02:42,163 Als je zoveel nullen ziet… 40 00:02:42,788 --> 00:02:43,664 …verbijsterend. 41 00:02:44,665 --> 00:02:48,836 Je moest door de spiegel stappen, naar deze alternatieve realiteit… 42 00:02:48,920 --> 00:02:51,214 …waar letterlijk niets echt was. 43 00:02:51,297 --> 00:02:53,591 Het was allemaal nep. Het geld ging in rook op. 44 00:02:54,550 --> 00:02:55,426 Weg. 45 00:02:56,510 --> 00:02:59,138 Het is één ding om je spaargeld te verliezen. 46 00:02:59,680 --> 00:03:02,183 Maar ook nog je huis, dat is vreselijk. 47 00:03:03,434 --> 00:03:06,771 Hoe kon hij zoveel mensen zo lang voor de gek houden? 48 00:03:06,854 --> 00:03:09,232 Wat er gebeurde was zo vermijdbaar… 49 00:03:09,815 --> 00:03:13,402 …en zoveel mensen lieten het gebeuren door hebzucht. 50 00:03:14,528 --> 00:03:18,824 Het gaat om de grote banken. Het gaat over de toezichthouders. 51 00:03:18,908 --> 00:03:23,287 Het gaat over dit hele ecosysteem… 52 00:03:23,371 --> 00:03:26,499 …dat volledig en volkomen heeft gefaald. 53 00:03:27,416 --> 00:03:31,087 Als je miljarden in iets steekt, controleer je alles. 54 00:03:32,213 --> 00:03:34,340 Zelfs als God je een cv stuurt… 55 00:03:35,841 --> 00:03:37,009 …check de referenties. 56 00:03:39,095 --> 00:03:43,391 Mr Madoff, u heeft zelf toegegeven dat u loog voor de kost. 57 00:03:43,474 --> 00:03:46,644 Klopt dat? U loog voor de kost. -Ja. 58 00:03:47,311 --> 00:03:50,606 Niemand kan erachter komen waarom Bernie Madoff dit heeft gedaan. 59 00:03:51,148 --> 00:03:56,779 Hij had een zeer succesvol bedrijf waar heel Wall Street jaloers op was. 60 00:03:57,613 --> 00:04:02,493 Iedereen zei: 'Waarom zou Bernie Madoff de grootste fraude ooit plegen?' 61 00:04:04,537 --> 00:04:07,623 Niets in deze industrie is wat het lijkt. 62 00:04:08,207 --> 00:04:14,922 Daarom draait de industrie, omdat, je moet ook één ding begrijpen. 63 00:04:15,006 --> 00:04:19,260 Het enige wat iedereen was en dat is iedereen in de industrie: hebzuchtig. 64 00:05:18,861 --> 00:05:21,989 We beginnen ons verhaal vanavond met wat men… 65 00:05:22,073 --> 00:05:25,284 …de ergste financiële crisis in de moderne tijd noemt. 66 00:05:25,368 --> 00:05:29,497 Zeker de grootste financiële ramp in decennia in dit land. 67 00:05:30,081 --> 00:05:33,542 In 2008 werd de economie uitgeroeid. 68 00:05:33,626 --> 00:05:36,462 Dit was Armageddon. 69 00:05:36,545 --> 00:05:38,422 Wall Street in crisismodus vanmorgen. 70 00:05:38,506 --> 00:05:41,842 Wankelt vanwege slechte vastgoedleningen. 71 00:05:41,926 --> 00:05:46,389 Hypotheekmakelaars verkochten hypotheken aan mensen die het niet konden betalen. 72 00:05:46,472 --> 00:05:49,642 Wall Street wist dat vele ervan waardeloos waren… 73 00:05:49,725 --> 00:05:54,522 …verkochten ze aan hun klanten, waarna ze ontploften. 74 00:05:54,605 --> 00:05:59,402 Executies zijn in het hele land gestegen met maar liefst 87%. 75 00:05:59,485 --> 00:06:02,113 De waarde van onroerend goed in 't hele land… 76 00:06:02,196 --> 00:06:04,740 …kan dit jaar ruim een half biljoen dollar dalen. 77 00:06:04,824 --> 00:06:09,286 Het is verbijsterend. Iedereen verliest z'n huis. De aandelenmarkt stort in. 78 00:06:09,370 --> 00:06:11,747 Elke dag is erger dan de vorige. 79 00:06:11,831 --> 00:06:14,500 De Dow is bijna 450 punten gezakt. 80 00:06:14,583 --> 00:06:18,546 We zitten net op 730 of zoiets. Dat hebben we nog nooit gezien. 81 00:06:18,629 --> 00:06:21,549 De beurs in Tokio, bezorgd over een uitslaande recessie in de VS. 82 00:06:21,632 --> 00:06:23,717 Elke bank viel in duigen. 83 00:06:23,801 --> 00:06:26,679 Lehman Brothers zegt dat het faillissement aanvraagt. 84 00:06:26,762 --> 00:06:29,640 De financiële crisis blijft paniek zaaien. 85 00:06:29,723 --> 00:06:33,978 We staan voor het vooruitzicht van een wereldwijde ineenstorting. 86 00:06:34,061 --> 00:06:37,773 Dit was een catastrofale gebeurtenis als nooit tevoren… 87 00:06:37,857 --> 00:06:40,818 …die een bloedbad aanrichtte in het hele systeem… 88 00:06:40,901 --> 00:06:42,153 …en daar was Bernie. 89 00:06:42,236 --> 00:06:46,615 Nu naar wat blijkt de grootste Ponzifraude van Wall Street ooit te zijn. 90 00:06:46,699 --> 00:06:50,286 De gevolgen van de beschuldigingen tegen Bernie Madoff… 91 00:06:50,369 --> 00:06:55,749 …in het besef dat maar liefst 50 miljard dollar die beleggers dachten te hebben… 92 00:06:55,833 --> 00:06:57,126 …gewoon weg is. 93 00:06:57,209 --> 00:06:58,669 Hoe voelt u zich? 94 00:06:58,752 --> 00:07:03,174 Bernie Madoff werd gearresteerd op donderdag 11 december 2008. 95 00:07:04,008 --> 00:07:09,138 Vrijdagochtend komen FBI-agenten naar Madoffs kantoor… 96 00:07:09,221 --> 00:07:13,434 …in het luxe Lipstick Building aan de oostkant van New York. 97 00:07:13,517 --> 00:07:17,313 We liepen de lobby van het Lipstick Building binnen… 98 00:07:17,396 --> 00:07:21,650 …en het leek op de scène uit de film Frankenstein… 99 00:07:22,401 --> 00:07:28,491 …waar de boze dorpelingen met hun hooivorken en fakkels… 100 00:07:28,574 --> 00:07:31,410 …naar boven willen om het monster te doden. 101 00:07:32,620 --> 00:07:36,499 Dus er komen FBI-agenten met hun invaljassen aan… 102 00:07:36,582 --> 00:07:40,586 …en ik ben de eerste agent die binnenkomt. 103 00:07:45,883 --> 00:07:49,595 Alle werknemers waren verzameld op de 19e verdieping. 104 00:07:50,221 --> 00:07:51,931 Het was een totale chaos. 105 00:07:58,729 --> 00:08:01,315 Werknemers huilden… 106 00:08:01,941 --> 00:08:04,235 …probeerden te achterhalen wat er aan de hand was. 107 00:08:04,860 --> 00:08:07,821 De FBI was het belangrijkste onderzoeksbureau… 108 00:08:07,905 --> 00:08:11,909 …maar we hadden ook de belastingdienst, het ministerie van Arbeid, accountants… 109 00:08:11,992 --> 00:08:15,663 …het bureau dat toezicht houdt op de beleggingsindustrie, SIPC. 110 00:08:15,746 --> 00:08:18,457 Ze beginnen mensen hun toegang af te sluiten. 111 00:08:18,999 --> 00:08:23,420 Ik was best verrast omdat het een legaal bedrijf leek. 112 00:08:24,088 --> 00:08:28,884 Overal computers, klokken die verschillende tijdzones aangeven. 113 00:08:28,968 --> 00:08:31,679 Het zag eruit als een legaal handelsbedrijf. 114 00:08:33,806 --> 00:08:36,058 Terwijl we de doorzoeking uitvoeren… 115 00:08:36,141 --> 00:08:40,479 …loop ik Bernies kantoor binnen en begin een idee te krijgen van de man… 116 00:08:40,563 --> 00:08:42,982 …wie hij is en waar hij voor staat. 117 00:08:43,065 --> 00:08:47,987 Links hangen Lichtenstein-prints, allemaal met een stierenmotief. 118 00:08:48,779 --> 00:08:51,782 Voor mij stond de stier niet voor bullmarkt. 119 00:08:51,865 --> 00:08:53,701 Hij stond voor bullshit. 120 00:08:54,910 --> 00:09:00,291 En vlak achter zijn bureau staat een zeer modern kunstwerk… 121 00:09:00,374 --> 00:09:01,875 …een gigantische schroef. 122 00:09:03,085 --> 00:09:08,716 Ik denk dat de schroef eigenlijk een grote middelvinger naar de wereld was. 123 00:09:11,427 --> 00:09:14,638 Het kantoor is veiliggesteld, Bernie Madoff zit in hechtenis… 124 00:09:14,722 --> 00:09:16,640 …en we weten dat er veel geld kwijt is. 125 00:09:16,724 --> 00:09:20,477 Ons grootste probleem was, we weten niet hoe het gebeurd is. 126 00:09:20,561 --> 00:09:25,107 Je hebt een stel werknemers en je weet niet wie schuldig is, wie onschuldig. 127 00:09:25,899 --> 00:09:28,527 We willen weten hoeveel mensen het slachtoffer zijn. 128 00:09:28,611 --> 00:09:30,821 Hoeveel geld is er gestolen? 129 00:09:30,904 --> 00:09:33,324 Wat was de omvang hiervan? 130 00:09:33,407 --> 00:09:37,828 En we willen weten wie dit nog meer met hem deed. 131 00:09:38,954 --> 00:09:41,915 Wie zijn de spelers? Wat is ieders rol? 132 00:09:41,999 --> 00:09:43,417 Waar is het geld? 133 00:09:43,500 --> 00:09:45,753 Wie profiteerde van deze misdaad? 134 00:09:46,712 --> 00:09:53,385 Want je kunt geen Ponzifraude van 50 miljard dollar plegen… 135 00:09:53,469 --> 00:09:56,305 …zonder dat iemand anders ervan weet. 136 00:10:00,851 --> 00:10:04,855 Met Bernie Madoff is het erg moeilijk om uit te vinden… 137 00:10:04,938 --> 00:10:07,816 …waar de waarheid stopte en de leugens begonnen. 138 00:10:10,527 --> 00:10:15,324 Ik ben niet trots op wat ik deed. 139 00:10:15,407 --> 00:10:19,370 Ik heb heel wat uren geprobeerd te analyseren waarom ik het deed. 140 00:10:20,329 --> 00:10:24,375 Een van m'n problemen was dat ik altijd iedereen wilde behagen. 141 00:10:24,458 --> 00:10:28,379 Toen ik zaken begon te doen, toonden mensen veel vertrouwen in mij. 142 00:10:28,462 --> 00:10:29,922 Ik verdiende veel geld voor ze… 143 00:10:30,005 --> 00:10:34,885 …en iedereen in de industrie zag mij als een succesverhaal, wat ik ook was. 144 00:10:37,012 --> 00:10:40,474 Mr Madoff, bent u 't eens met de eerste zin op pagina zeven? 145 00:10:40,557 --> 00:10:43,018 Ik dat een accurate weergave van uw bedrijf? 146 00:10:43,102 --> 00:10:45,604 'Madoff begon een retailbedrijf in 1960.' 147 00:10:45,688 --> 00:10:48,482 Ja. -'Hij had ongeveer een dozijn klanten. 148 00:10:48,565 --> 00:10:50,651 Allemaal familie en vrienden?' Ja. 149 00:10:51,443 --> 00:10:53,862 Laten we bij het begin beginnen. 150 00:10:57,616 --> 00:11:01,870 Bernie Madoff is de zoon van Joodse immigranten. 151 00:11:02,996 --> 00:11:07,376 Zijn grootouders kwamen uit Rusland en Polen. 152 00:11:07,459 --> 00:11:10,087 Hij groeit op in Laurelton, Queens… 153 00:11:10,170 --> 00:11:12,089 …net buiten New York City. 154 00:11:12,131 --> 00:11:13,382 OUDERLIJK HUIS 155 00:11:13,424 --> 00:11:18,762 Het is belangrijk om Madoffs jeugd in de juiste historische context te plaatsen. 156 00:11:18,846 --> 00:11:19,847 WERKLOOS 157 00:11:19,930 --> 00:11:24,435 De Verenigde Staten, en het grootste deel van de wereld, hadden… 158 00:11:24,518 --> 00:11:27,479 …de meest verschrikkelijke depressie in de jaren 30 doorstaan… 159 00:11:28,981 --> 00:11:31,692 …en daarna de oorlog in de jaren 40. 160 00:11:32,818 --> 00:11:37,698 Anderhalf decennium van onrust, trauma. 161 00:11:38,240 --> 00:11:45,080 Dus tegen de jaren 50 was er een verlangen naar rust, naar vrede, naar normaliteit… 162 00:11:45,164 --> 00:11:47,374 …en dat verlangen werd… 163 00:11:47,458 --> 00:11:51,336 …een conformistische cultuur van de Amerikaanse voorsteden. 164 00:11:51,920 --> 00:11:55,090 De meeste Amerikanen bewegen zich naar een nieuwe middenklasse. 165 00:11:55,174 --> 00:11:58,594 Ze beloven een haast onbeperkte consumptiecapaciteit. 166 00:11:58,677 --> 00:12:02,723 En toen kon Bernies vader de familie verhuizen… 167 00:12:02,806 --> 00:12:06,143 …naar de degelijke middenklasse van Queens. 168 00:12:06,226 --> 00:12:09,021 Bernies ouders heetten Ralph en Sylvia. 169 00:12:09,104 --> 00:12:10,689 Zijn moeder was huisvrouw. 170 00:12:10,773 --> 00:12:12,816 Zijn vader had verschillende baantjes. 171 00:12:12,900 --> 00:12:17,946 Bernie is een gemiddeld kind en gaat naar een openbare school. 172 00:12:18,030 --> 00:12:21,325 Hij was een wat rare jongen. Ik hoorde een verhaal. 173 00:12:21,408 --> 00:12:24,286 Een meisje wilde niet met hem buitenspelen. 174 00:12:24,369 --> 00:12:28,457 Hij bood haar uiteindelijk 25 cent en ze kwam met hem buitenspelen. 175 00:12:28,540 --> 00:12:33,295 Bernie leerde op zeer jonge leeftijd hoe hij mensen kon motiveren met geld. 176 00:12:33,378 --> 00:12:34,671 ZWEMTEAM 177 00:12:34,755 --> 00:12:37,174 Op de middelbare school was hij badmeester. 178 00:12:37,257 --> 00:12:40,803 Hij ziet zichzelf niet alleen als een goeddoener… 179 00:12:40,886 --> 00:12:44,139 …maar ook als beschermer. 'Bij mij kun je terecht.' 180 00:12:44,890 --> 00:12:48,477 En hij verkocht gazonsproeiers als bijverdienste. 181 00:12:48,560 --> 00:12:49,812 Hij wilde geld verdienen. 182 00:12:50,938 --> 00:12:52,981 Hij was vastbesloten succesvol te zijn. 183 00:12:59,780 --> 00:13:04,910 Bernie ontmoette zijn toekomstige vrouw, Ruth Alpern, op een feestje van 'n vriend. 184 00:13:05,536 --> 00:13:08,580 Dit was een tijd van korte sokjes en poedelrokken. 185 00:13:08,664 --> 00:13:11,041 Het was een schoolliefde. 186 00:13:14,586 --> 00:13:16,755 Ruth was erg slim. 187 00:13:16,839 --> 00:13:21,385 Toen ze van de middelbare school kwam, ging ze studeren… 188 00:13:21,468 --> 00:13:23,595 …toen ongebruikelijk voor vrouwen. 189 00:13:24,263 --> 00:13:26,640 Ze was knap en elegant. 190 00:13:26,723 --> 00:13:28,809 Ze was duidelijk van rijke komaf. 191 00:13:28,892 --> 00:13:33,272 Haar vader, Saul Alpern, had een succesvol accountantsbedrijf in New York City… 192 00:13:33,355 --> 00:13:35,107 …dus ze was een goede vangst voor hem. 193 00:13:35,732 --> 00:13:38,944 Ruths vader vond Bernie niet goed genoeg voor haar… 194 00:13:39,027 --> 00:13:40,612 …dat ze beter kon krijgen… 195 00:13:40,696 --> 00:13:44,616 …dat het nooit wat zou worden met die knul. 196 00:13:45,158 --> 00:13:47,160 Bernies vader wilde dat hij advocaat werd… 197 00:13:47,244 --> 00:13:50,747 …en hij deed het goed genoeg om rechten te gaan studeren. 198 00:13:50,831 --> 00:13:54,334 Hij deed dat een jaar en toen hield hij het niet langer vol. 199 00:13:56,461 --> 00:13:59,590 Bernie Madoff leefde in de schaduw van mislukking. 200 00:14:00,215 --> 00:14:02,718 Bernies familie was gehuld in mislukkingen. 201 00:14:02,801 --> 00:14:04,803 Z'n vader had verschillende bedrijven. 202 00:14:04,887 --> 00:14:07,431 Ze faalden allemaal om een of andere reden. 203 00:14:08,056 --> 00:14:10,893 Op een gegeven moment werd er beslag gelegd op het huis. 204 00:14:10,976 --> 00:14:15,606 En een andere keer moest zijn moeder gaan werken bij een lokale bloedbank… 205 00:14:15,689 --> 00:14:18,066 …om het gezin erdoorheen te helpen. 206 00:14:18,150 --> 00:14:24,197 Dit was niet hoe het een succesvol gezin in de voorsteden zou moeten vergaan… 207 00:14:24,281 --> 00:14:27,200 …en het wakkerde bij Madoff… 208 00:14:27,284 --> 00:14:32,581 …een absoluut ononderhandelbare eis aan om te slagen… 209 00:14:33,206 --> 00:14:36,793 …om geen mislukkeling te zijn zoals zijn vader. 210 00:14:36,877 --> 00:14:41,006 We hebben allemaal de mogelijkheid om beter te leven dan we nu doen. 211 00:14:42,090 --> 00:14:48,013 Wat hij wilde was het snelle, flamboyante succes van Wall Street. 212 00:14:49,348 --> 00:14:51,808 Wall Street, het financiële hart van de natie. 213 00:14:51,892 --> 00:14:54,937 Zenuwcentrum van Amerikaanse zaken en industrie. 214 00:14:55,020 --> 00:14:59,608 In dit tijdperk op Wall Street waren 'snel' en 'flamboyant' de sleutelwoorden. 215 00:15:00,275 --> 00:15:03,570 Dit waren de jaren 60, de gogo-jaren. 216 00:15:03,654 --> 00:15:05,906 Hoog risico, hoog rendement. 217 00:15:05,989 --> 00:15:11,328 Jonge handelaren en vermogensbeheerders die een naoorlogse markt overspoelen. 218 00:15:11,411 --> 00:15:13,664 Via de investeringsbanken… 219 00:15:13,747 --> 00:15:17,918 …kunnen we ons spaargeld beleggen, industriële fabrieken vitaliseren… 220 00:15:18,001 --> 00:15:21,171 …en onszelf het door ons gewenste gestaag stijgende niveau… 221 00:15:21,254 --> 00:15:23,382 …van goederen en diensten blijven verschaffen. 222 00:15:23,465 --> 00:15:28,178 Wij hebben het voorrecht om de toekomst van Amerika te verzekeren. 223 00:15:31,223 --> 00:15:34,059 Een paar weken nadat Bernie en Ruth trouwden… 224 00:15:34,142 --> 00:15:36,436 …besloot hij zijn vlag te planten… 225 00:15:36,520 --> 00:15:40,440 …in een klein bureau in Ruths vaders accountantskantoor. 226 00:15:41,483 --> 00:15:43,527 Hij begon met 5.000 dollar… 227 00:15:43,610 --> 00:15:49,616 …en registreerde Bernard L. Madoff Investment Securities, BLMIS, in 1960. 228 00:15:49,700 --> 00:15:51,660 En Ruth was betrokken bij het bedrijf. 229 00:15:51,743 --> 00:15:55,956 Ze hielp met de administratie en hield zich vaak bezig met de financiën. 230 00:15:56,748 --> 00:16:00,919 Bernie zag zichzelf vanaf het begin als een goede man… 231 00:16:01,003 --> 00:16:05,132 …die het systeem zou aanpakken en ze met hun eigen spel zou verslaan. 232 00:16:05,757 --> 00:16:10,095 Bernie begon te handelen in over-the-counteraandelen. 233 00:16:10,178 --> 00:16:13,682 In die tijd betekende de beurs voor de meeste welgestelde Amerikanen… 234 00:16:13,765 --> 00:16:15,809 …de New York Stock Exchange. 235 00:16:15,892 --> 00:16:21,189 Maar er was een enorme markt, onzichtbaar voor de meeste beleggers… 236 00:16:21,273 --> 00:16:24,693 …die geen gebouw had, de zogenaamde over-the-countermarkt. 237 00:16:25,193 --> 00:16:29,448 Het bestond uit een stel handelaren en beleggers met een telefoon… 238 00:16:29,531 --> 00:16:30,574 …meer niet. 239 00:16:31,241 --> 00:16:35,579 Die markt bestond uit een soort vuilnisbak… 240 00:16:35,662 --> 00:16:38,081 …van bedrijven niet gerenommeerd waren… 241 00:16:38,165 --> 00:16:43,587 …of te klein, of ronduit louche, verhandeld in de zogenaamde pink sheets… 242 00:16:43,670 --> 00:16:46,673 …buiten de New York Stock Exchange om. 243 00:16:47,340 --> 00:16:50,385 En Bernie stond klaar om… 244 00:16:50,469 --> 00:16:55,557 …een steeds grotere lijst van zulke aandelen te kopen of te verkopen. 245 00:16:55,640 --> 00:17:02,272 En niemand wist precies welke prijzen voor die aandelen werden gevraagd. 246 00:17:02,898 --> 00:17:06,359 Er waren nog geen computers. Het internet bestond nog niet. 247 00:17:06,443 --> 00:17:07,652 Er was geen app. 248 00:17:07,736 --> 00:17:11,823 Je pakte letterlijk de telefoon, je belt Bobby in Boston… 249 00:17:11,907 --> 00:17:15,368 …je zegt: 'Ik heb 100 aandelen.' Hij zegt dat hij 100 aandelen koopt. 250 00:17:15,452 --> 00:17:20,707 Je spreekt de prijs telefonisch af en dan stuur je ze de certificaten per post. 251 00:17:20,791 --> 00:17:24,127 Dit was het Wilde Westen van Wall Street. 252 00:17:25,003 --> 00:17:26,588 De risico's waren enorm. 253 00:17:26,671 --> 00:17:28,840 De potentiële winst was enorm. 254 00:17:28,924 --> 00:17:33,053 Je moest stalen zenuwen hebben, ijswater in je aderen… 255 00:17:33,136 --> 00:17:37,140 …om je dag in dag uit in deze markt te begeven. 256 00:17:37,224 --> 00:17:38,225 Bernie had dat. 257 00:17:39,184 --> 00:17:42,312 Het was 'n zeer succesvol bedrijf, en 't groeide snel. 258 00:17:43,021 --> 00:17:48,985 Maar daarnaast begon hij een klein beleggingsadviesbedrijf. 259 00:17:51,196 --> 00:17:54,449 Bernie denkt: naast de over-the-counterhandel… 260 00:17:54,533 --> 00:17:58,703 …kan ik wat geld voor mensen beheren als hun beleggingsadviseur. 261 00:17:58,787 --> 00:18:01,373 En dan beheer je het geld van mensen. 262 00:18:01,456 --> 00:18:05,919 Je belegt voor hen en probeert hen rendement te leveren… 263 00:18:06,002 --> 00:18:09,131 …maar jij verdient honoraria in plaats van commissies. 264 00:18:09,214 --> 00:18:12,801 Het is veel winstgevender dan zaken doen op basis van commissie. 265 00:18:13,802 --> 00:18:16,721 Het blijkt dat zijn schoonvader, Saul Alpern… 266 00:18:16,805 --> 00:18:19,850 …veel klanten waarvoor hij de boekhouding deed… 267 00:18:19,933 --> 00:18:21,935 …doorverwijst naar z'n schoonzoon. 268 00:18:23,645 --> 00:18:27,149 Dus uiteindelijk had Bernie een groep van 20 tot 24 mensen… 269 00:18:27,232 --> 00:18:28,984 …die met hem wilden beleggen. 270 00:18:29,860 --> 00:18:33,989 De vorm die Madoffs vroege beleggingsadviesbedrijf aannam… 271 00:18:34,072 --> 00:18:38,910 …was vrij ongewoon, en ik zou kunnen stellen, vrij onconventioneel. 272 00:18:38,994 --> 00:18:40,078 Saul Alpern besloot… 273 00:18:40,162 --> 00:18:44,541 …in plaats van Bernie aparte rekeningen voor de klanten te laten opzetten… 274 00:18:44,624 --> 00:18:47,377 …het zijn schoonzoon gemakkelijk te maken. 275 00:18:47,460 --> 00:18:49,588 Hij bundelde al hun geld… 276 00:18:49,671 --> 00:18:52,799 …en gaf het dan aan Bernie om te beleggen. 277 00:18:52,883 --> 00:18:56,219 En als Bernie dan de winst terugkoppelde… 278 00:18:56,303 --> 00:19:00,765 …verdeelde Saul de winst onder de investeerders in de groep. 279 00:19:00,849 --> 00:19:04,269 Een goede advocaat zou Saul Alpern gezegd hebben: 'Dit mag niet'. 280 00:19:05,020 --> 00:19:07,939 Het was in wezen 'n ongereguleerd beleggingsfonds. 281 00:19:08,815 --> 00:19:10,525 Bij meer dan 20 rekeningen… 282 00:19:10,609 --> 00:19:14,613 …moet je je registreren bij de overheid, bij de SEC. 283 00:19:14,696 --> 00:19:18,074 Maar Bernie Madoff registreert zich niet als adviseur. 284 00:19:18,700 --> 00:19:20,368 Dus, vanaf het begin… 285 00:19:20,452 --> 00:19:25,999 …kun je de celdeling zien die de rest van Bernies carrière heeft gevormd. 286 00:19:26,082 --> 00:19:29,794 Hij had een legale handel in de over-the-countermarkt. 287 00:19:29,878 --> 00:19:33,965 En daarnaast had hij een particulier beleggingsadviesbureau… 288 00:19:34,049 --> 00:19:35,717 …waar weinigen van wisten… 289 00:19:35,800 --> 00:19:40,096 …dat hij niet echt runde volgens alle regels van de wet. 290 00:19:40,805 --> 00:19:46,269 Hij is volledig gedreven om het vanuit het niets te maken op Wall Street… 291 00:19:46,353 --> 00:19:51,524 …en de mislukking te voorkomen die hij bij zijn ouders zag en de top te bereiken. 292 00:19:53,151 --> 00:19:55,987 In zijn onofficiële beleggingsadviesbedrijf… 293 00:19:56,071 --> 00:20:02,077 …belegde Bernie het spaargeld van zijn klanten in sterk speculatieve aandelen. 294 00:20:02,160 --> 00:20:08,291 Hij verdiende geld, hij nam risico's, hij nam hele grote risico's. 295 00:20:09,084 --> 00:20:11,628 En toen kwam mei 1962. 296 00:20:11,711 --> 00:20:15,090 Een machtige lawine van verkopen bereikt de voorpagina… 297 00:20:15,173 --> 00:20:17,050 …waarbij de aandelenkoersen dalen… 298 00:20:17,133 --> 00:20:20,136 …en ruim 20 miljard dollar aan waarde op papier verloren gaat. 299 00:20:20,220 --> 00:20:22,639 De grootste daling sinds 1929. 300 00:20:23,306 --> 00:20:27,477 Plotseling daalt de markt razendsnel… 301 00:20:28,603 --> 00:20:31,606 …en de eerste effecten die in rook opgaan… 302 00:20:31,690 --> 00:20:36,486 …zijn de speculatieve aandelen die Bernie kocht voor deze particuliere klanten. 303 00:20:37,195 --> 00:20:39,406 Ze verdampen vrijwel meteen. 304 00:20:40,365 --> 00:20:43,326 De klanten verloren in theorie hun geld. 305 00:20:43,410 --> 00:20:46,830 Hun totale investering was 30.000 dollar. 306 00:20:46,913 --> 00:20:49,291 Ik voelde me schuldig omdat… 307 00:20:49,374 --> 00:20:52,460 …ze de aandelen kochten omdat ik dat adviseerde. 308 00:20:53,545 --> 00:20:55,755 Maar in plaats van toe te geven… 309 00:20:55,839 --> 00:20:59,759 …dat hij belachelijke risico's nam en al het geld had verloren… 310 00:20:59,843 --> 00:21:02,429 …besluit hij het in de doofpot te stoppen. 311 00:21:03,138 --> 00:21:08,184 Hij moest van zijn schoonvader, Saul Alpern, 30.000 dollar lenen… 312 00:21:08,727 --> 00:21:10,103 …en hij betaalde ze terug. 313 00:21:11,813 --> 00:21:16,359 Hij gebruikt de 30.000 dollar om hun rekeningen te vereffenen… 314 00:21:16,443 --> 00:21:18,903 …en liegt over wat hij heeft gedaan. 315 00:21:18,987 --> 00:21:22,490 Het resultaat van zijn leugens was dat hij een genie leek. 316 00:21:22,574 --> 00:21:24,784 Hij leek een ongelooflijk succes… 317 00:21:24,868 --> 00:21:28,330 …een briljant strateeg die… 318 00:21:28,413 --> 00:21:33,418 …de slechtste beursweek sinds 1929 doorkwam, zonder een cent te verliezen. 319 00:21:34,586 --> 00:21:41,301 Op dat punt moest hij accepteren dat hij een leugenaar of een mislukkeling was. 320 00:21:43,678 --> 00:21:48,850 En de keuze die hij maakte was dat hij gemakkelijker met zichzelf als leugenaar… 321 00:21:49,809 --> 00:21:53,229 …dan als mislukkeling kon leven. 322 00:22:12,165 --> 00:22:16,711 De hele wereld kijkt toe. 323 00:22:17,295 --> 00:22:19,089 En toen kwamen de jaren 70. 324 00:22:19,172 --> 00:22:22,217 Aanvallen in Noord-Vietnam met hernieuwde woede. 325 00:22:22,300 --> 00:22:25,678 Men moet weten of hun president een oplichter is of niet. 326 00:22:25,762 --> 00:22:27,430 De recessie is inderdaad begonnen. 327 00:22:27,514 --> 00:22:30,141 Rijen van 10 en 12 stratenblokken voor de pomp. 328 00:22:30,225 --> 00:22:33,144 De huidige daling van de economie kan verergeren. 329 00:22:33,228 --> 00:22:38,108 De werkloosheid steeg, benzineprijzen die omhoog schieten. 330 00:22:38,191 --> 00:22:43,738 De inflatie kwam echt op gang, wat plotseling tot een recessie leidde. 331 00:22:43,822 --> 00:22:49,744 Wall Street onderging enkele van de meest dramatische veranderingen in ooit. 332 00:22:50,328 --> 00:22:52,747 Het was als een slow motion beurscrash. 333 00:22:53,540 --> 00:22:56,209 In de jaren 70 besloot Bernie… 334 00:22:56,292 --> 00:23:00,130 …dat het tijd was om te verhuizen naar een kantoorgebouw op 110 Wall Street… 335 00:23:00,213 --> 00:23:04,259 …en zijn legale handelsactiviteiten werden steeds conservatiever. 336 00:23:04,342 --> 00:23:07,679 Bernie Madoff werd een zogenaamde market maker. 337 00:23:07,762 --> 00:23:11,683 Wanneer je een aandeel koopt, 100 aandelen van iemand anders daar… 338 00:23:11,766 --> 00:23:14,519 …die 100 aandelen verkoopt, is dat niet echt wat er gebeurt. 339 00:23:14,602 --> 00:23:15,854 Wat er echt gebeurt, is… 340 00:23:15,937 --> 00:23:19,858 …dat een tussenpersoon die 100 aandelen al heeft gekocht. 341 00:23:19,941 --> 00:23:23,153 Wat je eigenlijk doet, is kopen van de tussenpersoon… 342 00:23:23,236 --> 00:23:25,738 …en dat was Bernie Madoff, een tussenhandelaar. 343 00:23:25,822 --> 00:23:29,325 Hij kocht een voorraad aandelen in… 344 00:23:29,868 --> 00:23:33,997 …en hij verkocht ze als iemand anders ze wilde kopen… 345 00:23:34,080 --> 00:23:38,668 …en hij verdiende een commissie, een paar cent voor elke verkoop. 346 00:23:38,751 --> 00:23:40,545 Dat is een market maker. 347 00:23:41,087 --> 00:23:45,383 Hun verplichting is om aandelen te kopen en verkopen in goede en slechte tijden. 348 00:23:46,801 --> 00:23:49,679 Bernies market-makingzaken groeien zo snel… 349 00:23:49,762 --> 00:23:51,764 …dat hij z'n broer Peter aanneemt. 350 00:23:52,765 --> 00:23:56,644 Ze waren visionairs, pioniers in de computergestuurde handel. 351 00:23:59,105 --> 00:24:00,857 Toen de computer kwam… 352 00:24:00,940 --> 00:24:04,611 …veranderde het de manier waarop Wall Street werkte radicaal. 353 00:24:04,694 --> 00:24:09,073 Het begin van een nieuw tijdperk, gestart door de enorme kracht van een revolutie. 354 00:24:09,157 --> 00:24:13,995 Computers zijn zo belangrijk dat het het pad van de beschaving heeft veranderd. 355 00:24:14,871 --> 00:24:17,207 De grootste spelers op Wall Street… 356 00:24:17,290 --> 00:24:20,168 …wilden geen 200 aandelen verhandelen. 357 00:24:20,251 --> 00:24:25,048 Ze wilden op een gemiddelde dag 20.000 aandelen verhandelen. 358 00:24:25,715 --> 00:24:30,470 In de jaren 70 duurde het kopen en verkopen van aandelen echt lang. 359 00:24:30,553 --> 00:24:32,680 Het duurde meestal een paar weken. 360 00:24:33,264 --> 00:24:37,644 Wall Street heeft mensen nodig die snel kunnen handelen. 361 00:24:37,727 --> 00:24:42,524 Dat vereist automatisering, en Bernie profiteert daarvan. 362 00:24:43,399 --> 00:24:47,779 Met gecomputeriseerde handel kan hij 'n transactie in drie dagen verwerken. 363 00:24:47,862 --> 00:24:49,239 Het was ongehoord. 364 00:24:50,156 --> 00:24:54,160 Doordat hij zijn proces kon versnellen, kon hij… 365 00:24:54,244 --> 00:24:58,206 …met zijn legale operatie concurreren om grote institutionele investeringen… 366 00:24:58,289 --> 00:25:00,083 …en dat gaf 'm een enorme voorsprong. 367 00:25:00,917 --> 00:25:03,711 Het briljante van Bernie was dat hij… 368 00:25:03,795 --> 00:25:09,217 …alle buitenbeursmarkten, de pink sheets, kleine bedrijven… 369 00:25:09,300 --> 00:25:10,843 …geen gerenommeerde bedrijven… 370 00:25:10,927 --> 00:25:13,388 …consolideerde in zogezegd één computerscherm… 371 00:25:13,972 --> 00:25:17,141 …in wat de NASDAQ en de NASD werden. 372 00:25:17,225 --> 00:25:19,185 Hij legitimeerde die handel. 373 00:25:19,269 --> 00:25:24,649 Vandaag de dag zijn Apple, Google, Microsoft allemaal NASDAQ bedrijven. 374 00:25:26,276 --> 00:25:29,821 Zijn legale makelaarsbedrijf deed het geweldig… 375 00:25:29,904 --> 00:25:31,698 …wat het des te bizarder maakte… 376 00:25:31,781 --> 00:25:36,578 …dat hij een zeer schimmig beleggingsadviesbedrijf runde… 377 00:25:36,661 --> 00:25:39,706 …waar niemand van wist en dat ook groeide. 378 00:25:40,915 --> 00:25:43,459 Mensen hoorden over Bernie en hoe geweldig hij was. 379 00:25:43,543 --> 00:25:45,878 Hij ging in de zomer naar de Catskills… 380 00:25:45,962 --> 00:25:48,840 …zamelde geld in bij vrienden en familieleden. 381 00:25:48,923 --> 00:25:50,717 Ze dachten dat hij een ster zou worden. 382 00:25:50,800 --> 00:25:56,014 Hij kreeg nog steeds verwijzingen van de vader van zijn vrouw, Saul Alpern… 383 00:25:56,097 --> 00:25:59,809 …en intussen had Saul twee accountants in dienst genomen… 384 00:25:59,892 --> 00:26:02,186 …Frank Avellino en Michael Bienes. 385 00:26:02,270 --> 00:26:09,068 Als Saul Alpern met pensioen gaat, noemen ze de firma Avellino en Bienes… 386 00:26:09,152 --> 00:26:10,194 …of A en B. 387 00:26:11,988 --> 00:26:17,785 Michael Bienes en Frank Avellino zijn een perfecte combinatie. 388 00:26:18,703 --> 00:26:20,246 Ze wisten absoluut… 389 00:26:20,330 --> 00:26:24,667 …dat Bernie Madoff geld beheerde voor Sauls familie en vrienden. 390 00:26:24,751 --> 00:26:30,506 Maar pas toen Saul met pensioen ging roken Avellino en Bienes geld. 391 00:26:30,590 --> 00:26:32,759 Het zijn net kinderen in een snoepwinkel. 392 00:26:33,343 --> 00:26:37,180 Ze begonnen een van Bernies eerste toevoerfondsen op te zetten… 393 00:26:37,263 --> 00:26:40,725 …waarbij ze geld verzamelden van allerlei investeerders… 394 00:26:40,808 --> 00:26:45,521 …bedrijven, family offices en trustafdelingen, particulieren… 395 00:26:45,605 --> 00:26:47,774 …bundelden hun geld in een fonds… 396 00:26:47,857 --> 00:26:51,903 …en stuurden het vervolgens naar Bernies onofficiële adviesbureau. 397 00:26:53,446 --> 00:26:55,239 Ze pushen het aan hun klanten… 398 00:26:55,323 --> 00:26:58,409 …aan vrienden van hun klanten, familieleden van hun klanten. 399 00:26:59,619 --> 00:27:02,747 In ruil voor dat geld kregen ze een vergoeding… 400 00:27:02,830 --> 00:27:06,584 …en Bernie Madoff ontvangt een rivier van geld… 401 00:27:06,668 --> 00:27:09,128 …om te beheren. 402 00:27:09,796 --> 00:27:13,508 Avellino en Bienes waren geen hedgefonds of Wall Street-fonds. 403 00:27:13,591 --> 00:27:16,386 Het waren geen vermogensbeheerders. Het waren accountants. 404 00:27:16,469 --> 00:27:19,889 En ze registreren het investeringsbedrijf niet, wat illegaal is. 405 00:27:19,972 --> 00:27:22,183 Ze brachten het geld van hun klanten… 406 00:27:22,266 --> 00:27:26,270 …onder bij een beheerder wiens naam niet bekend mocht worden gemaakt… 407 00:27:26,354 --> 00:27:29,649 …zonder de klanten te vertellen wat er met hun geld gebeurde… 408 00:27:29,732 --> 00:27:31,943 …en die beheerder was Bernie Madoff. 409 00:27:35,154 --> 00:27:40,368 Eind jaren 70 begon Bernie de Amerikaanse succesdroom te ervaren. 410 00:27:40,451 --> 00:27:43,329 Bernie en Ruth hebben twee zonen, Andrew en Mark. 411 00:27:43,413 --> 00:27:46,874 Hij was een familieman, hij hield echt van zijn familie… 412 00:27:46,958 --> 00:27:50,461 …en hij kon ze verhuizen naar een prachtige buitenwijk… 413 00:27:50,545 --> 00:27:55,842 …Roslyn, Long Island, een van de rijkere gemeenschappen langs de kust. 414 00:27:55,925 --> 00:28:00,805 Hij ging zelfs zo ver dat hij naar Manhattan pendelde per watervliegtuig… 415 00:28:00,888 --> 00:28:05,268 …in plaats van de trein of het verkeer van Long Island, zoals iedereen. 416 00:28:12,900 --> 00:28:17,280 We gingen van malaise naar hoop, vertrouwen en kansen. 417 00:28:20,825 --> 00:28:25,747 Een regering met hoge belastingen, buitensporige uitgaven en overregulering… 418 00:28:25,830 --> 00:28:29,375 …hebben onze vrije markten in de weg gezeten. 419 00:28:29,459 --> 00:28:34,005 In ons economisch programma voor komende vier jaar laten we de stier los. 420 00:28:38,009 --> 00:28:40,303 In de jaren 80… 421 00:28:40,386 --> 00:28:44,557 …werd de bullmarkt die in Amerika begon al snel 'n wereldwijd fenomeen. 422 00:28:44,640 --> 00:28:48,352 Het was het begin van de globalisering. Iedereen wilde de aandelenmarkt op… 423 00:28:48,436 --> 00:28:52,857 …en Bernies legale handel begon veel geld te verdienen. 424 00:28:56,986 --> 00:28:58,905 Het Wall Street van de jaren 80 was bizar. 425 00:28:58,988 --> 00:29:00,156 HANDELSGEGEVENS 426 00:29:00,239 --> 00:29:04,327 Er was veel opwinding, en mensen verdienden geld. 427 00:29:04,410 --> 00:29:07,789 Ik hoorde dat er veel cocaïne was, veel drank… 428 00:29:07,872 --> 00:29:11,042 …en veel eten en drinken. 429 00:29:11,125 --> 00:29:12,710 Elk bedrijf nam mensen aan. 430 00:29:13,753 --> 00:29:17,548 Ik begon in juli '85 voor Bernie Madoff te werken. 431 00:29:17,632 --> 00:29:20,468 Bernie had een ongelooflijke mystiek over zich. 432 00:29:20,551 --> 00:29:24,931 Hij werd vereerd op Wall Street, hij zat in de Raad van Bestuur van NASDAQ. 433 00:29:25,014 --> 00:29:28,142 Hij vloog altijd naar Londen voor vergaderingen. 434 00:29:28,226 --> 00:29:30,061 Bernie liep de beursvloer op… 435 00:29:30,144 --> 00:29:34,690 …en kocht dingen, en de markt steeg. Hij verkocht dingen, en de markt daalde… 436 00:29:34,774 --> 00:29:39,195 …en hij ontwikkelde een reputatie als haast alwetend. 437 00:29:39,821 --> 00:29:43,449 Bernies legale bedrijf deed spectaculaire zaken. 438 00:29:43,950 --> 00:29:48,955 Hij en Ruth verhuizen naar een mooi penthouse-appartement in Manhattan. 439 00:29:49,038 --> 00:29:52,583 Hij kocht een zomerhuisje in Montauk. Hij werd lid van een countryclub. 440 00:29:52,667 --> 00:29:53,960 Hij kocht een boot. 441 00:29:54,585 --> 00:29:57,380 Nu kan Bernie z'n schoonvader in de ogen kijken… 442 00:29:57,463 --> 00:30:00,299 …en zeggen: 'Zie je, ik zei dat ik zou slagen.' 443 00:30:00,383 --> 00:30:03,344 Ik begon mijn bedrijf met letterlijk 500 dollar. 444 00:30:03,427 --> 00:30:04,804 Ik begon met niets. 445 00:30:04,887 --> 00:30:06,973 Ik was 'n kleine jongen uit Queens. 446 00:30:07,056 --> 00:30:08,850 Ging niet naar Harvard en zo. 447 00:30:08,933 --> 00:30:14,105 Opeens, in '87, was ik erg succesvol. Ik was een rijke vent. 448 00:30:17,525 --> 00:30:22,363 We verdienden een hoop geld. We groeiden, we namen meer handelaren aan. 449 00:30:22,446 --> 00:30:25,658 Bernie wilde een prestigieuzer gebouw… 450 00:30:25,741 --> 00:30:30,955 …dus verhuisden we ergens in de zomer van 1987 naar 885 3rd Avenue… 451 00:30:31,038 --> 00:30:32,415 …het Lipstick Building. 452 00:30:33,082 --> 00:30:35,042 Het is een heel ongewoon gebouw. 453 00:30:35,126 --> 00:30:38,045 Het leek een beetje op een lippenstifthuls. 454 00:30:39,213 --> 00:30:43,676 Bernies verhuizing naar deze iconische wolkenkrabber… 455 00:30:43,759 --> 00:30:48,139 …maakte indruk op investeerders, op werknemers. Zelfs op toezichthouders. 456 00:30:48,222 --> 00:30:54,020 Het was onderdeel van 't stijlvolle nieuwe imago dat Bernie voor zichzelf opbouwde. 457 00:30:57,440 --> 00:31:01,652 Het kantoor was absoluut prachtig toen we er voor het eerst introkken. 458 00:31:01,736 --> 00:31:04,572 Geraffineerd, het zag er hightech uit. 459 00:31:04,655 --> 00:31:08,242 Overal ramen. Overal helder licht. 460 00:31:09,368 --> 00:31:14,040 Toen ik in 1987 begon te werken voor Bernie Madoff… 461 00:31:14,123 --> 00:31:16,834 …heerste er absoluut een familiesfeer… 462 00:31:16,918 --> 00:31:20,254 …want het waren zeer familiegerichte mensen. 463 00:31:21,923 --> 00:31:25,051 Het was een fijne sfeer, het was erg comfortabel. 464 00:31:25,134 --> 00:31:26,552 Het was erg veilig. 465 00:31:26,636 --> 00:31:29,680 Bijna iedereen die daar werkte was familie… 466 00:31:29,764 --> 00:31:31,557 …vrienden van familie. 467 00:31:32,141 --> 00:31:35,353 Bernies kinderen, Mark en Andy, werkten er. 468 00:31:36,145 --> 00:31:39,023 Mark en Andy waren typisch Amerikaans. 469 00:31:39,106 --> 00:31:41,943 Iedereen zou trots zijn om ze als kind te hebben. 470 00:31:42,860 --> 00:31:46,822 Ik mocht zijn broer, Peter, hij was de compliance officer. 471 00:31:47,698 --> 00:31:50,493 Ruth had een kantoor in het bedrijf. 472 00:31:50,993 --> 00:31:52,578 Ze was een warm persoon. 473 00:31:53,079 --> 00:31:55,206 Ze was een geweldige moeder. 474 00:31:55,289 --> 00:31:58,584 Ik zag dat Bernie en Ruth veel van hun kinderen hielden. 475 00:31:59,085 --> 00:32:03,881 Ze was dol op Bernie, en ik denk dat zij de persoon was die hij in vertrouwen nam. 476 00:32:04,757 --> 00:32:08,219 Bernie zei ooit tegen me: 'Ruth is een geweldige partner.' 477 00:32:09,053 --> 00:32:11,263 En Bernie was erg vrijgevig. 478 00:32:11,764 --> 00:32:13,849 Hij gaf veel geld aan goede doelen. 479 00:32:13,933 --> 00:32:17,019 Hij betaalde de vliegtickets voor de huwelijksreizen… 480 00:32:17,103 --> 00:32:20,272 …van al hun werknemers toen ze trouwden. 481 00:32:20,356 --> 00:32:25,069 Hij zat in het bestuur van Yeshiva. Hij werkte samen met de Special Olympics. 482 00:32:25,152 --> 00:32:27,655 Hij betaalde zelfs de hartoperatie van een vrouw. 483 00:32:28,656 --> 00:32:32,535 De Madoffs namen iedereen mee naar Montauk voor een weekend in de zomer… 484 00:32:32,618 --> 00:32:35,413 …met hun hele familie en ze verbleven in hotels. 485 00:32:35,496 --> 00:32:40,084 We speelden volleybal op het strand. We feestten, dronken veel. 486 00:32:40,167 --> 00:32:42,837 We dansten, en het was leuk. 487 00:32:44,171 --> 00:32:46,132 Maar Bernie had een andere kant. 488 00:32:48,718 --> 00:32:53,347 Hij was zorgvuldig over zijn uiterlijk, over zijn omgeving. 489 00:32:54,140 --> 00:32:58,102 Alles moest onberispelijk zijn. Als hij naar de trading desk keek… 490 00:32:58,185 --> 00:33:01,480 …en een computermonitor zag die een beetje scheef stond… 491 00:33:01,564 --> 00:33:04,859 …moest hij die rechtzetten. 492 00:33:04,942 --> 00:33:09,530 Zelfs als je eraan zat en 't gebruikte, zette hij 'm recht terwijl hij langsliep. 493 00:33:09,613 --> 00:33:13,701 Je mocht geen zilveren fotolijstjes hebben of iets wat niet zwart en grijs was. 494 00:33:13,784 --> 00:33:18,247 Je mocht geen planten op je bureau zetten. Alles moest hetzelfde zijn. 495 00:33:20,750 --> 00:33:22,334 Na verloop van tijd… 496 00:33:23,127 --> 00:33:25,171 …werd het heftiger. 497 00:33:27,006 --> 00:33:30,009 Er waren zeker dagen waarop je de spanning voelde… 498 00:33:30,634 --> 00:33:32,887 …en je uit zijn buurt wilde blijven. 499 00:33:34,430 --> 00:33:37,183 Je wist nooit of hij je kop eraf zou bijten. 500 00:33:37,266 --> 00:33:38,893 Klootzak. Hou je mond. 501 00:33:38,976 --> 00:33:43,439 Ik herinner me een keer dat Bernie tegen zijn broer Peter schreeuwde. 502 00:33:44,023 --> 00:33:45,399 Rot op uit m'n kantoor. 503 00:33:45,483 --> 00:33:49,403 Ik kreeg zo'n buikpijn. Ik stond op en zei: 'Hou alsjeblieft op.' 504 00:33:50,196 --> 00:33:52,615 En Peter liet het gaan, omdat Bernie een pestkop was. 505 00:33:52,698 --> 00:33:54,241 Dat was zijn andere kant. 506 00:33:55,159 --> 00:33:58,579 Ik denk dat Peter een beetje bang was voor Bernie… 507 00:33:59,663 --> 00:34:01,957 …zoals iedereen dat wel was. 508 00:34:02,041 --> 00:34:06,545 Hij wilde je in zijn macht hebben en omdat hij je afkeurde… 509 00:34:07,171 --> 00:34:08,798 …had hij je in zijn macht. 510 00:34:09,715 --> 00:34:12,426 Bernie kon in een seconde omslaan. 511 00:34:12,510 --> 00:34:17,348 Ik zag voorvallen waarop hij zo vriendelijk en zorgzaam kon zijn… 512 00:34:17,431 --> 00:34:19,975 …en voorvallen waarin hij zo wreed kon zijn. 513 00:34:20,059 --> 00:34:24,146 Wat denk je dat je aan het doen bent? -En je gewoon in de kiem smoren. 514 00:34:27,733 --> 00:34:30,152 Bernie was meerdere personen. 515 00:34:30,236 --> 00:34:31,737 Hij was veel dingen. 516 00:34:32,571 --> 00:34:34,990 Ik dacht dat hij onder grote druk stond. 517 00:34:36,617 --> 00:34:39,995 Deze ochtend zit de beurs in een vrije val. 518 00:34:44,500 --> 00:34:47,503 In de trading rooms op Wall Street heerste paniek. 519 00:34:47,586 --> 00:34:51,215 Verkooporders stroomden binnen van grote institutionele beleggers… 520 00:34:51,298 --> 00:34:54,301 …particuliere beleggers, beleggingsfondsen… 521 00:34:54,385 --> 00:34:56,846 …bezorgd over inflatie, stijgende rente… 522 00:34:56,929 --> 00:35:01,267 …een dalende dollar en enorme begrotings- en handelstekorten. 523 00:35:02,309 --> 00:35:08,691 Maandag 19 oktober 1987 was een van de engste dagen die ik ooit heb ervaren. 524 00:35:09,275 --> 00:35:12,987 Vanaf het moment dat ik op mijn werk kwam en de markt om 9.30 uur opende… 525 00:35:13,070 --> 00:35:15,614 …totdat hij sloot, was het een gekkenhuis. 526 00:35:16,532 --> 00:35:18,242 Binnen twee uur na de openingsbel… 527 00:35:18,325 --> 00:35:21,412 …kelderde de Dow Jones Industrial Average 200 punten. 528 00:35:21,495 --> 00:35:24,248 De activiteit is onvoorstelbaar. 529 00:35:24,331 --> 00:35:28,711 Het is een razernij, en ik zou zeggen dat er wat angst en paniek heerst. 530 00:35:29,545 --> 00:35:32,923 Tijdens de crash probeerde elk bedrijf op Wall Street aandelen te dumpen. 531 00:35:33,007 --> 00:35:38,345 We hadden zoveel telefoons die overgingen, we werden overspoeld met orders. 532 00:35:38,429 --> 00:35:40,556 Mensen schreeuwen, wij vullen formulieren in. 533 00:35:40,639 --> 00:35:43,267 Het leek wel een oorlogsgebied. 534 00:35:45,311 --> 00:35:49,982 M'n oom belde me, ik nam op en hij zei: 'Drie mannen lopen een bar binnen…' 535 00:35:50,065 --> 00:35:53,068 Ik zei: 'Sam, ik kan nu niet praten,' en hing op. 536 00:35:54,320 --> 00:35:56,989 We moesten een ordelijke markt handhaven. 537 00:35:57,072 --> 00:36:00,409 Een market maker is iemand die bereid was de koper… 538 00:36:00,492 --> 00:36:02,745 …en de verkoper in laatste instantie te zijn. 539 00:36:02,828 --> 00:36:05,456 Dus wij waren de enigen die kochten. 540 00:36:05,539 --> 00:36:10,002 Veel bedrijven namen hun telefoon niet op en ik herinner me dat Bernie riep: 541 00:36:10,085 --> 00:36:13,547 'Neem op. Wij zijn niet het bedrijf dat niet opneemt.' 542 00:36:13,631 --> 00:36:17,968 Dus we nemen de telefoon op en we kopen veel aandelen. 543 00:36:18,052 --> 00:36:21,138 Ik druk alleen maar op knoppen op de computer, omlaag… 544 00:36:21,222 --> 00:36:23,349 …ik haal mijn markt naar beneden. 545 00:36:23,974 --> 00:36:26,977 Het leek of het nooit een dieptepunt zou bereiken. 546 00:36:27,061 --> 00:36:30,564 Op de New York Stock Exchange heerste chaos toen panische handelaren… 547 00:36:30,648 --> 00:36:33,525 …ruim 'n half miljard verkooporders op Wall Street afhandelden. 548 00:36:33,609 --> 00:36:35,986 Niemand heeft één bepaalde reden. 549 00:36:36,070 --> 00:36:39,823 Er zit een soort donkere, sombere psychologie achter. 550 00:36:39,907 --> 00:36:41,617 Zeker paniekverkoop. 551 00:36:41,700 --> 00:36:44,286 Paniek, complete paniek. Iedereen wordt gek. 552 00:36:44,370 --> 00:36:47,957 Voor makelaars en handelaren was het een regelrechte ramp. 553 00:36:48,040 --> 00:36:49,416 Bloedbad. 554 00:36:49,500 --> 00:36:54,088 De plotse ineenstorting deed denken aan een noodlottige dag 58 jaar geleden… 555 00:36:54,171 --> 00:36:58,717 …de crash van 1929 die het begin van de Grote Depressie inluidde. 556 00:36:59,802 --> 00:37:02,346 Het was beangstigend en overweldigend. 557 00:37:02,429 --> 00:37:03,889 Het was rampzalig. 558 00:37:04,515 --> 00:37:07,309 Maar Bernie leek zich nooit zorgen te maken. 559 00:37:07,393 --> 00:37:10,187 Hij was er vrij koel en kalm onder. 560 00:37:10,271 --> 00:37:13,274 Dat hielp ons echt eerbied voor hem te hebben… 561 00:37:13,357 --> 00:37:14,775 …want dit was zijn geld. 562 00:37:14,858 --> 00:37:18,779 Zijn naam staat op de deur, Bernard L. Madoff Investment Securities… 563 00:37:18,862 --> 00:37:22,658 …en we waren een van de weinige firma's die onze verplichtingen nakwamen. 564 00:37:22,741 --> 00:37:23,826 Wij bleven open. 565 00:37:24,326 --> 00:37:26,120 Bernie Madoff bleef kopen… 566 00:37:26,203 --> 00:37:29,623 …terwijl alle andere market makers op Wall Street… 567 00:37:29,707 --> 00:37:32,876 …die de plicht hadden de aandelen te kopen… 568 00:37:32,960 --> 00:37:35,963 …zelfs als ze daalden, zelfs als ze geld zouden verliezen… 569 00:37:36,046 --> 00:37:40,259 …dat is de plicht van een market maker. Zij namen de telefoon niet op. 570 00:37:40,342 --> 00:37:43,846 Je kreeg ze niet te pakken. Je kon de transactie niet maken. 571 00:37:43,929 --> 00:37:45,472 Bij Bernie Madoff wel. 572 00:37:46,432 --> 00:37:49,685 De stemming op Wall Street is er een van schok en ongeloof. 573 00:37:49,768 --> 00:37:53,564 Vijf jaar lang leek de grote bullmarkt niet te stoppen. 574 00:37:53,647 --> 00:37:55,482 Het vertrouwen was zo groot. 575 00:37:56,066 --> 00:37:59,695 Toen kwam de maand oktober, en toen kwam Zwarte Maandag. 576 00:38:01,030 --> 00:38:06,493 Het is onduidelijk hoeveel geld Bernies legale bedrijf verloor in die crash… 577 00:38:06,994 --> 00:38:09,621 …maar 't feit dat Bernie aan de top stond… 578 00:38:09,705 --> 00:38:13,709 …van zowel communicatie- als handelstechnologie stelde hem in staat… 579 00:38:13,792 --> 00:38:19,923 …om de Madoff-firma open te houden, te laten functioneren en klanten te bedienen. 580 00:38:20,007 --> 00:38:26,055 Hierdoor kreeg hij erkenning van de SEC, van de New York Stock Exchange. 581 00:38:26,138 --> 00:38:29,141 Hij getuigde in hoorzittingen van het Congres… 582 00:38:29,224 --> 00:38:31,310 …hij hielp met hernieuwde regels… 583 00:38:31,393 --> 00:38:36,106 …om de markt draaiende te houden tijdens een crisis als Zwarte Maandag. 584 00:38:36,607 --> 00:38:38,817 Mensen spraken over Bernie Madoff… 585 00:38:38,901 --> 00:38:43,405 …als een man van zijn woord, een betrouwbare, loyale man… 586 00:38:43,489 --> 00:38:45,657 …en het vormde zijn reputatie. 587 00:38:46,158 --> 00:38:48,660 Hij zat in raden van bestuur van de industrie. 588 00:38:48,744 --> 00:38:51,955 Hij werd uitgenodigd voor gesprekken over regelgeving… 589 00:38:52,039 --> 00:38:57,753 …en voor drie termijnen gekozen als bestuursvoorzitter van NASDAQ. 590 00:38:57,836 --> 00:39:03,050 En begin jaren 90 was hij een betrouwbare, gerespecteerde Wall Street-staatsman. 591 00:39:04,176 --> 00:39:08,013 Bernie genoot ervan 'de man' te zijn. 592 00:39:08,097 --> 00:39:11,600 Hij hield van dat voetstuk waar mensen hem op plaatsten… 593 00:39:12,184 --> 00:39:14,520 …en ik denk dat naarmate hij er meer van kreeg… 594 00:39:14,603 --> 00:39:17,356 …hij meer ging houden van die aanbidding. 595 00:39:19,483 --> 00:39:21,902 Hoor wat ik zeg… 596 00:39:21,985 --> 00:39:24,321 …geen nieuwe belastingen. 597 00:39:24,905 --> 00:39:27,074 DE JAREN 90 598 00:39:27,616 --> 00:39:29,410 Mensen werken harder dan ooit… 599 00:39:29,493 --> 00:39:33,122 …brengen minder tijd door met de kinderen, werken 's nachts en in het weekend. 600 00:39:33,205 --> 00:39:35,124 Het zakennieuws van deze ochtend. 601 00:39:35,207 --> 00:39:40,003 Een opmars in technologieaandelen hielp de hoofdfondsen naar recordniveau. 602 00:39:40,087 --> 00:39:44,967 Ik begon bij de firma van Bernie Madoff, ik geloof dat het 1991 was. 603 00:39:45,050 --> 00:39:48,303 Bernie Madoff had een uitstekende reputatie. 604 00:39:48,387 --> 00:39:51,765 'Bernie is een geweldige vent. Hij is betrokken bij de gemeenschap. 605 00:39:51,849 --> 00:39:55,060 Hij is gul. Je doet er goed aan voor hem te werken.' 606 00:39:55,144 --> 00:39:57,896 Het was een zeer positieve tijd in de markt. 607 00:39:57,980 --> 00:40:00,774 Het technologietijdperk begon te exploderen. 608 00:40:00,858 --> 00:40:04,736 Het internet ontstond. Meer mensen kwamen op de aandelenmarkt. 609 00:40:04,820 --> 00:40:06,363 Dow Jones heeft een website. 610 00:40:06,447 --> 00:40:10,659 Realtime cijfers, zoals handelaren ze zien op Wall Street. 611 00:40:11,577 --> 00:40:14,621 Dus we deden meer zaken, we hadden meer klanten. 612 00:40:14,705 --> 00:40:17,499 Een geweldige tijd om in aandelen te zitten… 613 00:40:17,583 --> 00:40:20,627 …omdat ze door technologie veel efficiënter werden… 614 00:40:20,711 --> 00:40:22,045 …en de winsten enorm stegen. 615 00:40:23,130 --> 00:40:24,673 Madoff deed ergens… 616 00:40:24,756 --> 00:40:28,385 …tussen de 5 en 7% van het totale volume op de New York Stock Exchange… 617 00:40:28,469 --> 00:40:30,929 …wat enorm is voor 'n vrij klein bedrijf. 618 00:40:31,013 --> 00:40:35,100 Ik denk niet dat 't snel zal veranderen, tenzij de markt echt afkoelt. 619 00:40:36,226 --> 00:40:39,938 Bernies legale market-makingbedrijf groeit… 620 00:40:40,022 --> 00:40:43,025 …en tegelijkertijd groeit ook… 621 00:40:43,108 --> 00:40:46,278 …heel stilletjes zijn geheime beleggingsadviesbedrijf… 622 00:40:46,361 --> 00:40:50,532 …dat hij verzwijgt, dat hij gescheiden houdt van de market-making. 623 00:40:50,616 --> 00:40:53,952 Aanvankelijk was het rendement voor beleggers 11%… 624 00:40:54,036 --> 00:40:56,914 …maar hij gaf in werkelijkheid wel 15 tot 19%. 625 00:40:56,997 --> 00:41:00,584 Hij is altijd consistent winstgevend. 626 00:41:01,210 --> 00:41:05,923 Wat halverwege de jaren 60 begon als een soort… 627 00:41:06,006 --> 00:41:11,011 …bridgeclubinversteringadviesbedrijf, was alsmaar gegroeid. 628 00:41:11,803 --> 00:41:15,807 En Avellino en Bienes bleven maar een bootlading geld… 629 00:41:15,891 --> 00:41:17,684 …naar Bernie Madoff sluizen. 630 00:41:18,310 --> 00:41:21,480 Avellino en Bienes beheren hun toevoerfonds… 631 00:41:21,563 --> 00:41:23,857 …zeer onopvallend, zeer stil… 632 00:41:23,941 --> 00:41:26,318 …en zetten nooit iets op papier… 633 00:41:26,401 --> 00:41:29,446 …totdat een van hun onderaannemers… 634 00:41:29,530 --> 00:41:34,868 …die gezamenlijke investeringen opzette en vrienden en familie aantrok… 635 00:41:34,952 --> 00:41:38,455 …het eerste gebod van Avellino en Bienes overtreedt… 636 00:41:38,539 --> 00:41:40,040 …en iets op papier zet. 637 00:41:43,502 --> 00:41:47,381 In 1992 werd een brochure onder de aandacht gebracht… 638 00:41:47,464 --> 00:41:49,508 …van de Securities and Exchange Commission. 639 00:41:49,591 --> 00:41:53,971 De SEC is een toezichthouder die beleggers moet beschermen. 640 00:41:54,054 --> 00:41:56,390 En in feite stond er in de brochure: 641 00:41:56,473 --> 00:41:59,560 'Wij bieden 100% veilige beleggingen. 642 00:41:59,643 --> 00:42:03,188 We hebben al 20 jaar geen verliesgevende transactie gehad… 643 00:42:03,272 --> 00:42:06,900 …en ze zijn eigenlijk risicoloos.' 644 00:42:06,984 --> 00:42:11,863 De SEC bekijkt de brochure en ziet onmiddellijk belangrijke alarmsignalen. 645 00:42:11,947 --> 00:42:18,078 Je kunt niet 100% veilig beleggen. Risicoloos beleggen bestaat niet. 646 00:42:18,954 --> 00:42:22,624 En hun onderzoek leidde naar deze twee mannen… 647 00:42:22,708 --> 00:42:24,585 …Frank Avellino en Michael Bienes. 648 00:42:25,460 --> 00:42:30,674 Dus Avellino en Bienes kwamen vrijwillig naar de SEC met hun advocaat. 649 00:42:32,342 --> 00:42:36,513 Ze wilden de getuigenis van Avellino en Bienes samen. 650 00:42:37,514 --> 00:42:39,224 En ik zit in het midden… 651 00:42:40,225 --> 00:42:45,522 …en ik geloof dat Bienes links van me zat, Avellino rechts van me. 652 00:42:45,606 --> 00:42:48,859 En ze komen op het punt waar ze tegen hen zeggen: 653 00:42:48,942 --> 00:42:51,111 'Hoeveel ingezameld geld heb je belegd?' 654 00:42:51,194 --> 00:42:55,282 Ik denk dat de SEC iets van 5 of 10 miljoen verwachtte… 655 00:42:55,907 --> 00:42:57,576 …en ze kijken elkaar aan… 656 00:42:58,619 --> 00:43:02,497 …en een van hen zegt: 'Ik denk dat het ongeveer… 657 00:43:02,581 --> 00:43:04,875 …444 miljoen dollar is.' 658 00:43:06,043 --> 00:43:09,963 En ik dacht dat het SEC-personeel van hun stoel zou vallen. 659 00:43:10,464 --> 00:43:15,427 Vierhonderdvierenveertig miljoen dollar van kleine beleggers, dat is veel geld. 660 00:43:15,927 --> 00:43:18,055 Dit is begin jaren 90. Dat is veel geld. 661 00:43:18,972 --> 00:43:20,515 Ze stopten de getuigenis. 662 00:43:20,599 --> 00:43:25,729 Ze renden naar de directeur van de SEC in New York, en… 663 00:43:26,229 --> 00:43:29,733 'Mijn god. Wat is hier aan de hand?' Ze waren verbijsterd. 664 00:43:29,816 --> 00:43:33,028 Ik dacht dat de directeur een hartaanval zou krijgen. 665 00:43:34,780 --> 00:43:38,784 De SEC vermoedde dat er fraude werd gepleegd… 666 00:43:38,867 --> 00:43:43,497 …maar ze vermoedden dat Avellino en Bienes degenen waren die het uitvoerden. 667 00:43:44,498 --> 00:43:48,210 En dus legden Frank Avellino en Michael Bienes uit dat… 668 00:43:48,293 --> 00:43:52,881 …alle handelsbeslissingen in wezen door Bernie Madoff waren genomen. 669 00:43:52,964 --> 00:43:56,259 Ze zeiden eigenlijk: 'Je moet ons niet hebben, maar Bernie Madoff.' 670 00:43:57,302 --> 00:44:00,347 Dus de SEC zoekt documenten van Bernie Madoff. 671 00:44:02,474 --> 00:44:04,476 De SEC komt rondsnuffelen… 672 00:44:05,018 --> 00:44:07,437 …en Madoff wordt bang omdat… 673 00:44:07,938 --> 00:44:09,314 …het allemaal fraude was. 674 00:44:13,193 --> 00:44:17,614 Madoff heeft nooit geïnvesteerd voor zijn beleggingsadviesbedrijf. 675 00:44:18,532 --> 00:44:20,826 Dus hij nam het geld van mensen aan… 676 00:44:20,909 --> 00:44:23,704 …zei dat hij het zou beleggen, maar dat deed hij nooit. 677 00:44:23,787 --> 00:44:26,998 Het waren fictieve transacties. Het was Ponzifraude. 678 00:44:27,541 --> 00:44:31,420 Dit, in 1919, is Charles Ponzi. 679 00:44:32,087 --> 00:44:37,134 Ponzi heeft bewezen dat hij in 90 dagen 50% winst kan maken op beleggingen… 680 00:44:37,217 --> 00:44:39,469 …en wijze mensen volgen hem. 681 00:44:39,553 --> 00:44:42,514 Tot de overheid bewijst dat Ponzi een oplichter is. 682 00:44:44,224 --> 00:44:48,478 Een klassieke definitie van Ponzifraude is geld van Peter nemen en 't aan Paul geven. 683 00:44:49,104 --> 00:44:50,439 Je vertelt Peter: 684 00:44:50,522 --> 00:44:54,818 'Ik neem je geld, ik ga het beleggen en ik geef je een rendement.' 685 00:44:55,861 --> 00:44:58,363 Maar ik neem je geld en geef het gewoon aan Paul. 686 00:44:58,905 --> 00:45:01,533 En dit proces gaat maar door en door… 687 00:45:01,616 --> 00:45:06,329 …want ik heb nieuwe investeerders nodig om oude terug te betalen… 688 00:45:06,413 --> 00:45:09,583 …en er wordt niet belegd, er wordt niet gehandeld. 689 00:45:12,377 --> 00:45:17,257 Dus toen de SEC in 1992 Avellino en Bienes onderzocht… 690 00:45:17,758 --> 00:45:20,844 …moest Madoff bewijzen dat de transacties echt waren. 691 00:45:22,137 --> 00:45:25,724 Dus hij laat Frank Dipascali valse handelsdocumenten maken… 692 00:45:25,807 --> 00:45:29,060 …met oude gegevens om aan de SEC te geven. 693 00:45:30,353 --> 00:45:35,650 Frank Dipascali was Madoffs rechterhand. Hij werkte al vele jaren voor hem. 694 00:45:35,734 --> 00:45:37,569 Hij beheerde de toevoerfondsen… 695 00:45:37,652 --> 00:45:39,154 …en erg veel geld. 696 00:45:39,738 --> 00:45:42,365 Frank was een echte kerel… 697 00:45:42,449 --> 00:45:44,284 …en hij was ongelooflijk slim. 698 00:45:44,367 --> 00:45:48,288 Je zou Frank Dipascali zo kunnen casten voor een maffiafilm. 699 00:45:48,371 --> 00:45:50,999 Hij was een arbeidersjongen… 700 00:45:51,082 --> 00:45:53,126 …en hij was ongelooflijk loyaal. 701 00:45:54,669 --> 00:45:59,382 Dipascali maakt het op spectaculaire wijze waar. 702 00:45:59,466 --> 00:46:02,511 Hij begint het vals papierwerk te creëren. 703 00:46:03,136 --> 00:46:07,432 Dit moeten legitiem uitziende rekeningen zijn, transactielogboeken… 704 00:46:07,516 --> 00:46:09,059 …rekeningafschriften… 705 00:46:09,142 --> 00:46:12,354 …en dit moet niet de leek voor de gek gaan houden… 706 00:46:12,437 --> 00:46:15,357 …dit papierwerk moet de SEC voor de gek houden. 707 00:46:16,441 --> 00:46:21,071 Toen de SEC kwam opdagen, liet Madoff hen de valse documenten zien. 708 00:46:21,154 --> 00:46:22,823 Ze geloofden dat ze echt waren. 709 00:46:22,906 --> 00:46:26,159 Ik weet niet hoe zorgvuldig ze die documenten hebben onderzocht. 710 00:46:26,243 --> 00:46:28,411 Het ligt ook aan de mentaliteit. 711 00:46:28,495 --> 00:46:32,666 Wat is de kans dat Bernie Madoff of een van deze jongens, in die mate… 712 00:46:32,749 --> 00:46:34,251 …alles verzint? 713 00:46:34,835 --> 00:46:40,090 En in 1992 sloot de SEC de zaak zonder enige actie… 714 00:46:40,173 --> 00:46:42,592 …of echt onderzoek naar Bernie Madoff. 715 00:46:45,720 --> 00:46:48,014 Maar in plaats daarvan… 716 00:46:48,098 --> 00:46:52,269 …dwongen ze Avellino en Bienes hun bedrijf op te geven… 717 00:46:52,352 --> 00:46:55,689 …omdat ze een ongeregistreerde beleggingsfirma leidden. 718 00:46:56,606 --> 00:47:00,485 De SEC besloot: 'Dit is illegaal gestructureerd. 719 00:47:00,569 --> 00:47:06,032 Je moet al het geld uit Bernies zaak halen en aan al die mensen teruggeven.' 720 00:47:06,116 --> 00:47:08,159 FIRMA MOET INVESTEERDERS TERUGBETALEN 721 00:47:08,243 --> 00:47:11,538 Dat is 440 miljoen dollar… 722 00:47:11,621 --> 00:47:15,500 …en Bernie heeft het niet, omdat het allemaal fraude is. 723 00:47:16,126 --> 00:47:18,003 Dus wendt hij zich… 724 00:47:18,086 --> 00:47:22,215 …tot drie van zijn grootste, langst bestaande investeerders. 725 00:47:23,008 --> 00:47:26,136 Jeffry Picower, Carl Shapiro en Norman Levy… 726 00:47:26,219 --> 00:47:29,347 …waren fundamentele individuele investeerders… 727 00:47:29,431 --> 00:47:32,475 …in Bernies beleggingsadviesbedrijf. 728 00:47:32,559 --> 00:47:36,104 In de loop der jaren maakte hij hen zeer blij met zijn resultaten. 729 00:47:36,688 --> 00:47:41,151 Dus nu haalt Bernie hen over om hem te helpen. 730 00:47:41,651 --> 00:47:43,570 Of ze nu wisten wat hij deed… 731 00:47:43,653 --> 00:47:46,948 …of dat ze niets van zijn plannen afwisten… 732 00:47:47,032 --> 00:47:48,533 …ze gaven het geld… 733 00:47:49,075 --> 00:47:51,870 …en zo kon Bernie cheques uitschrijven… 734 00:47:51,953 --> 00:47:55,832 …voor alle klanten van Avellino en Bienes. 735 00:47:57,918 --> 00:47:59,377 Raad eens wat er gebeurde? 736 00:48:00,462 --> 00:48:04,132 Geen van zijn klanten wilde geld terug. Ze vonden het prachtig wat Bernie deed. 737 00:48:05,383 --> 00:48:08,553 Toen de SEC Avellino en Bienes stopte… 738 00:48:09,054 --> 00:48:12,599 …gingen veel van hun klanten rechtstreeks naar Madoff. 739 00:48:13,099 --> 00:48:15,936 Ineens zei Bernie tegen me: 'We gaan het erg druk krijgen. 740 00:48:16,019 --> 00:48:20,607 Er is iets gebeurd, we krijgen veel telefoontjes en mensen gaan investeren.' 741 00:48:21,191 --> 00:48:24,110 Veel van de mensen waren senioren… 742 00:48:24,819 --> 00:48:26,905 …veel kwamen uit Florida. 743 00:48:27,447 --> 00:48:29,074 Weduwen zeiden: 744 00:48:29,574 --> 00:48:35,080 'Ik moest bellen, en ik heb 15.000 dollar die ik wil beleggen.' 745 00:48:35,163 --> 00:48:38,041 Dit ging dagenlang door. 746 00:48:38,750 --> 00:48:41,670 Toen we de Avellino en Bienes-rekeningen sloten… 747 00:48:41,753 --> 00:48:45,048 …kreeg ik een hoop druk van de mensen… 748 00:48:45,131 --> 00:48:48,510 …die op dat geld rekenden om van te leven. 749 00:48:49,260 --> 00:48:54,182 De SEC zei me destijds: 'Als je nog steeds zaken wilt doen met die mensen… 750 00:48:54,265 --> 00:48:57,394 …mag dat, er is niets mis mee om zaken met ze te doen.' 751 00:48:58,520 --> 00:49:03,316 Madoff was steeds niet geregistreerd als beleggingsadviseur. De SEC miste het… 752 00:49:03,400 --> 00:49:07,404 …en helaas misten ze een van de grootste fraudes in de geschiedenis. 753 00:49:09,406 --> 00:49:12,450 Ik had hard gewerkt in m'n eigen natuurvoedingsbedrijf. 754 00:49:12,534 --> 00:49:15,370 Na 20 jaar besloot ik het te verkopen en met pensioen te gaan. 755 00:49:15,453 --> 00:49:16,955 Ik verkocht het voor een miljoen. 756 00:49:17,038 --> 00:49:22,293 Uiteindelijk investeerde ik ongeveer 100.000 dollar bij Avellino en Bienes… 757 00:49:22,377 --> 00:49:24,587 …en toen de SEC hen betrapte… 758 00:49:25,422 --> 00:49:29,634 …hoorde ik voor het eerst dat Avellino en Bienes belegden bij Madoff. 759 00:49:30,301 --> 00:49:34,889 En toen de SEC Madoff onderzocht, vonden ze geen bewijs van fraude… 760 00:49:34,973 --> 00:49:37,892 …dus ik zag de kans om bij Madoff te beleggen. 761 00:49:39,269 --> 00:49:42,063 Hij beloofde een stabiel rendement… 762 00:49:42,147 --> 00:49:44,065 …gemiddeld 9% per jaar. 763 00:49:44,149 --> 00:49:45,859 Het was zo aantrekkelijk. 764 00:49:45,942 --> 00:49:49,195 Het waren geen gouden bergen, het was gewoon stabiel. 765 00:49:49,946 --> 00:49:51,448 Ik heb onderzoek gedaan. 766 00:49:51,531 --> 00:49:56,077 Ik las verhalen waarin stond dat hij voorop liep in de elektronische handel. 767 00:49:56,161 --> 00:49:59,372 Hij was een zwaargewicht. 768 00:50:00,957 --> 00:50:05,420 Het feit dat de SEC geen bewijs van wangedrag vond, was voor mij… 769 00:50:05,503 --> 00:50:08,006 …een stempel van goedkeuring voor Madoff… 770 00:50:08,089 --> 00:50:12,927 …dus maakte ik 900.000 dollar over naar Madoff. 771 00:50:16,556 --> 00:50:20,185 Opeens zijn het niet langer Avellino en Bienes… 772 00:50:20,268 --> 00:50:24,981 …die 't geld bundelen en aan Bernie geven. Het zijn duizenden mensen die geld geven… 773 00:50:25,065 --> 00:50:28,443 …aan Bernies ongeregistreerde investeringsbedrijf. 774 00:50:28,526 --> 00:50:31,404 Zijn naam ging vooral door mond-tot-mondreclame rond. 775 00:50:31,988 --> 00:50:34,491 Je wordt geïntroduceerd op de countryclub… 776 00:50:34,574 --> 00:50:37,077 …bij het bestuur van een liefdadigheidsinstelling. 777 00:50:37,660 --> 00:50:41,539 Hij wordt steeds bekender in de wereld van elite vermogensbeheerders. 778 00:50:41,623 --> 00:50:43,750 En ze zeggen allemaal hetzelfde. 779 00:50:43,833 --> 00:50:48,004 'Stal je geld bij Bernie. Geen idee hoe hij het doet, maar het is magisch.' 780 00:50:49,380 --> 00:50:51,966 Het ongeregistreerde beleggingsbedrijf van Madoff… 781 00:50:52,050 --> 00:50:57,263 …trekt fondsen aan van zeer bekende Joodse universiteiten… 782 00:50:57,347 --> 00:51:00,558 …en filantropen als Elie Wiesel, een overlevende van de Holocaust… 783 00:51:00,642 --> 00:51:02,811 …en natuurlijk zeer rijke families… 784 00:51:02,894 --> 00:51:08,483 …waaronder de familie Katz en Wilpon, die eigenaar zijn van de New York Mets. 785 00:51:08,983 --> 00:51:13,613 En dit is wanneer de fundamentele aard van de Ponzifraude moet veranderen. 786 00:51:13,696 --> 00:51:15,573 Dit is andere koek. 787 00:51:15,657 --> 00:51:17,951 Hij kon de SEC om de tuin leiden. 788 00:51:18,034 --> 00:51:21,454 Hij kwam ongeschonden uit een onderzoek… 789 00:51:21,538 --> 00:51:24,916 …en dus durfde hij meer en voelde hij zich onaantastbaar. 790 00:51:24,999 --> 00:51:26,167 Alles kon. 791 00:51:26,709 --> 00:51:31,047 Het legale beleggingsbedrijf geeft Madoff de geloofwaardigheid van z'n succes… 792 00:51:31,131 --> 00:51:35,260 …en hij heeft nu ongeveer 5.000 klanten in de beleggingsadvieswereld. 793 00:51:35,343 --> 00:51:38,763 Dus hij moet het Ponzifraudeschema opschalen. 794 00:51:38,847 --> 00:51:40,515 Hij heeft meer ruimte nodig… 795 00:51:40,598 --> 00:51:43,893 …om de Ponzi gescheiden te houden van de legale kant van het bedrijf. 796 00:51:44,561 --> 00:51:46,938 Dus hij huurt wat ruimte… 797 00:51:48,565 --> 00:51:51,651 …op de 17e verdieping van het Lipstick Building. 798 00:51:52,735 --> 00:51:57,157 Een kleine wirwar van kantoren waar Frank Dipascali koning is. 799 00:51:58,074 --> 00:52:04,080 Rommelig, onoverzichtelijk, niets zoals het elegante, statige kantoor boven. 800 00:52:05,415 --> 00:52:10,253 Dit is waar de Ponzifraude in de komende jaren exponentieel zal uitgroeien… 801 00:52:11,462 --> 00:52:13,423 …tot een megafraude. 802 00:53:56,943 --> 00:54:01,948 Ondertiteling door: Marleen vd Oetelaar