1
00:00:08,176 --> 00:00:12,263
Bernie Madoff FBI'a teslim olalı
bir hafta oldu.
2
00:00:13,973 --> 00:00:15,516
Çok itibarlı biri.
3
00:00:15,600 --> 00:00:18,227
-En büyük piyasa yapıcılardan.
-Ona güvenmezseniz…
4
00:00:18,311 --> 00:00:20,897
-NASDAQ'ın kurucularından.
-…kime güveneceksiniz?
5
00:00:22,148 --> 00:00:24,108
Bunu tek başına nasıl yaptı?
6
00:00:24,192 --> 00:00:27,737
Neredeyse imkânsız.
İşin içinde başkaları da olmalı.
7
00:00:27,820 --> 00:00:31,574
Bunu bilerek yapıp yapmadıkları
daha önemli bir soru.
8
00:00:32,825 --> 00:00:34,786
GÜVENLİ OYNAYIN
9
00:00:34,869 --> 00:00:39,457
Madoff soruşturmasıyla ilgili
sıra dışı şeylerden biri
10
00:00:39,540 --> 00:00:44,462
bir itiraf ve tutuklamayla
başlamış olmasıydı
11
00:00:45,046 --> 00:00:47,548
ama daha fazlasını öğrenmemiz gerekiyordu.
12
00:00:48,341 --> 00:00:53,513
Soruşturmamızı sürdürürken
17. kata çıktık.
13
00:00:54,180 --> 00:00:55,556
Tepkimiz şu oldu.
14
00:00:57,725 --> 00:00:58,851
"Vay canına."
15
00:00:58,935 --> 00:01:00,978
FBI
ADALET BAKANLIĞI
16
00:01:01,062 --> 00:01:06,359
Sanki zaman tüneline girmiş gibiydik.
17
00:01:07,777 --> 00:01:10,655
1980'lerin ortası gibiydi.
18
00:01:11,864 --> 00:01:16,536
Eski, büyük ana bilgisayarlardan vardı.
19
00:01:17,787 --> 00:01:20,456
Her yerde kâğıt topları vardı.
20
00:01:20,540 --> 00:01:23,292
Dosya dolapları, kutular mevcuttu.
21
00:01:24,460 --> 00:01:29,173
Faksla gelen ödeme talepleri vardı.
22
00:01:29,841 --> 00:01:32,343
Her yerde belgeler vardı.
23
00:01:32,844 --> 00:01:34,137
Etraf çok dağınıktı.
24
00:01:34,762 --> 00:01:40,560
Işıl ışıl olan 19. katla kıyaslandığında
dağlar kadar fark vardı.
25
00:01:43,020 --> 00:01:48,067
Beni en çok etkileyen
nokta vuruşlu yazıcıydı.
26
00:01:48,151 --> 00:01:53,531
Kenarları yırtılan
eski usul kâğıtlardan vardı.
27
00:01:54,031 --> 00:01:57,952
Büyük bir komisyonculuk firmasıyla
yatırım yapıyorsanız
28
00:01:58,035 --> 00:02:02,039
kimse hesap özetini
nokta vuruşlu yazıcı kâğıdıyla almaz.
29
00:02:03,249 --> 00:02:08,296
Masalardan birinde
12'ye 20'lik dizin kartları buldum.
30
00:02:08,379 --> 00:02:12,466
O dizin kartlarına
el yazısıyla para hareketleri yazılmıştı.
31
00:02:12,550 --> 00:02:15,136
Para çekme, para yatırma, devreden bakiye.
32
00:02:15,219 --> 00:02:20,975
Devreden bakiyelerde 4,5 milyon gördüm.
"Vay be, büyük para" dedim.
33
00:02:21,058 --> 00:02:25,438
Yakından baktığımda
4,5 milyar olduğunu fark ettim.
34
00:02:27,481 --> 00:02:30,860
Sıradan bir beyaz yaka suçuyla
karşı karşıya olmadığımızı
35
00:02:30,943 --> 00:02:32,320
o zaman anladım.
36
00:02:47,043 --> 00:02:49,754
MADOFF: WALL STREET CANAVARI
37
00:02:52,924 --> 00:02:57,720
Madoff için çalışmaya
1992'de Bilgisayar İşlemleri'nde başladım.
38
00:02:57,803 --> 00:03:02,725
Ofise ilk görüşmeye gittiğimde
güzel bir sohbet oldu.
39
00:03:02,808 --> 00:03:06,729
Bana teklif ettikleri maaşı çok beğendim.
40
00:03:06,812 --> 00:03:10,650
Federal Express'te kazandığımın
iki katıydı
41
00:03:10,733 --> 00:03:12,985
ve yağmurda koşturmam gerekmiyordu.
42
00:03:13,069 --> 00:03:15,529
Güzel bir ofiste çalışıyordum.
43
00:03:16,155 --> 00:03:18,074
Çok heyecanlıydım
44
00:03:18,157 --> 00:03:21,786
ama alışık olmadığım bir iş olduğu için de
45
00:03:22,495 --> 00:03:23,996
çok gergindim.
46
00:03:24,497 --> 00:03:27,041
İlk olarak 19. katta çalışmaya başladım.
47
00:03:27,124 --> 00:03:29,877
O zaman her şey 19. kattaydı.
48
00:03:29,961 --> 00:03:31,629
19'uncu kat çok güzeldi.
49
00:03:31,712 --> 00:03:35,800
Her yer camdı.
Tamamen siyah ve gümüş bir dekor vardı.
50
00:03:35,883 --> 00:03:38,219
Sonra 17. kata taşındık.
51
00:03:44,267 --> 00:03:46,686
17. kat bambaşkaydı.
52
00:03:48,938 --> 00:03:53,859
Bizim tabirimizle
sahte yatırım işine başladığınızda
53
00:03:53,943 --> 00:03:56,487
bu işi yapanları
ayrı bir kata mı taşıdınız?
54
00:03:56,570 --> 00:04:01,826
Doğru. Tüm danışmanlık işini
17. kata taşıdık.
55
00:04:01,909 --> 00:04:03,995
Sanırım 90'lardaydı.
56
00:04:06,330 --> 00:04:10,710
Geceleri çalıştığım için
çok pis şeyler gördüm.
57
00:04:10,793 --> 00:04:15,339
Şüpheli işler çevrildiğini görüyordum.
58
00:04:15,923 --> 00:04:18,009
Kafes diye bir yer vardı.
59
00:04:18,092 --> 00:04:21,387
Her şeyin dönüp bittiği yer kafesti.
60
00:04:21,470 --> 00:04:25,141
İçeri girince
altılı bira paketleri görürdünüz.
61
00:04:25,224 --> 00:04:27,310
O dönem içeride sigara içiliyordu.
62
00:04:27,393 --> 00:04:32,148
İnsanlar sarhoş bir şekilde geliyor,
metresleriyle arka tarafa geçiyordu.
63
00:04:32,231 --> 00:04:36,027
Orada kokain kullananlar oluyordu.
64
00:04:36,110 --> 00:04:40,281
Bu olanlara inanamıyordum.
"Vay canına" diyordum.
65
00:04:41,240 --> 00:04:48,205
O şirkette hâlâ Bernie Madoff, Frank gibi
çok önemli çalışanlar olduğundan
66
00:04:49,373 --> 00:04:52,835
bu yaşananlar bana çok garip geliyordu.
67
00:04:55,046 --> 00:05:00,801
17. kat olarak adlandırılan
yatırım danışmanlığı işini
68
00:05:00,885 --> 00:05:04,096
Frank DiPascali yönetiyordu.
69
00:05:04,180 --> 00:05:07,475
O katta yapılan her işin başında o vardı.
70
00:05:07,558 --> 00:05:11,395
17. katın sorumlusunun
Frank olduğu söylenebilir mi?
71
00:05:11,479 --> 00:05:18,235
Evet, çok yetenekliydi.
Sistemin kurulmasına yardım etti.
72
00:05:18,319 --> 00:05:19,945
Neredeyse her şeyi o yaptı.
73
00:05:25,618 --> 00:05:30,956
Frank DiPascali yasa dışı piyango
veya sokakta zar oynatacak türde biriydi.
74
00:05:31,457 --> 00:05:38,297
Kesinlikle zeki bir adamdı
ama her durumda ayakta kalmayı bilirdi.
75
00:05:40,549 --> 00:05:45,346
Frank bir gangster olsaydı
kimin öldürüleceğini söyleyen kişi olurdu.
76
00:05:46,722 --> 00:05:49,225
Frank İtalyan'dı. Queens'liydi.
77
00:05:49,308 --> 00:05:51,685
Ben de İtalyan'ım. Brooklyn'liyim.
78
00:05:52,645 --> 00:05:54,105
Onunla bağ kuramazdım.
79
00:05:54,980 --> 00:05:57,149
Normalde bir bağ kurmam gerekirdi
80
00:05:58,109 --> 00:05:59,443
ama çok farklıydık.
81
00:06:01,529 --> 00:06:07,910
Frank'in Madoff'ta çalışmadan önce
bir benzincide çalıştığını
82
00:06:07,993 --> 00:06:10,079
ve üniversiteyi bitirmediği duydum.
83
00:06:10,663 --> 00:06:15,251
Yatırım danışmanlığı işinizin başına
birini getirmek istiyorsanız
84
00:06:15,334 --> 00:06:18,838
mutlaka eğitimli birini
getirmek istersiniz.
85
00:06:19,797 --> 00:06:21,757
Bu durumu hiç anlamamıştım.
86
00:06:23,134 --> 00:06:27,304
Bernie'nin Frank'e çok saygı duyduğu
çok açıktı.
87
00:06:27,805 --> 00:06:34,770
Bu, Frank için hayalindekinden
çok daha fazla para kazanma
88
00:06:35,271 --> 00:06:39,233
ve istediği hayatı yaşama fırsatıydı.
89
00:06:40,234 --> 00:06:44,905
Howard Beach'li birinin o tür bir yatı,
90
00:06:45,948 --> 00:06:48,617
Jersey'deki o evi alması
91
00:06:49,577 --> 00:06:51,954
ancak Bernie Madoff'la çalışarak
mümkün olurdu.
92
00:06:56,041 --> 00:06:58,461
Bir de Annette Bongiorno vardı.
93
00:06:58,961 --> 00:07:03,048
Annette'in ne yaptığını hiç bilmiyorum.
94
00:07:03,132 --> 00:07:06,469
Çok önemli ve şık bir kadındı.
95
00:07:06,552 --> 00:07:07,970
Evet, güzel giyinirdi.
96
00:07:08,053 --> 00:07:13,809
Annette'in iyi para kazandığını biliyorum.
İçi para dolu ufak bir çekmecesi vardı.
97
00:07:14,685 --> 00:07:19,940
"Çekmeceden para al
ve şuradan şu yemekleri sipariş et" derdi.
98
00:07:20,024 --> 00:07:23,152
Çekmecesinde tomar tomar para olurdu.
99
00:07:26,071 --> 00:07:27,781
Annette, Queens'liydi.
100
00:07:27,865 --> 00:07:32,578
İşçi sınıfından bir kadındı
ve pek eğitimli değildi.
101
00:07:33,787 --> 00:07:36,916
Bernie 17. kattaki çoğu kişiyi
102
00:07:36,999 --> 00:07:41,795
çok gençken,
kontrol altına alınabilecekken işe aldı.
103
00:07:42,463 --> 00:07:44,924
Bu yüzden ona çok sadıklardı.
104
00:07:45,007 --> 00:07:47,885
Ona çok saygı duyar,
her istediğini yaparlardı.
105
00:07:49,178 --> 00:07:51,639
Annette, Bernie'ye tapardı.
106
00:07:51,722 --> 00:07:56,477
Onun için kurşun yemeyi bile göze alırdı.
107
00:07:57,478 --> 00:08:00,606
Alt katta yönettiği küçük bir ekibi vardı
108
00:08:00,689 --> 00:08:06,111
ve Bernie özellikle büyük müşterilerinde
ona çok güvenirdi.
109
00:08:08,113 --> 00:08:10,616
Annette'e dönelim. Annette Bongiorno mu?
110
00:08:10,699 --> 00:08:11,742
Evet.
111
00:08:11,825 --> 00:08:14,495
Annette'in günlük sorumlulukları nelerdi?
112
00:08:14,578 --> 00:08:16,372
Şeylerle ilgilenirdi…
113
00:08:17,873 --> 00:08:19,583
Büyük müşterilerle.
114
00:08:20,084 --> 00:08:22,753
Bayan Bongiorno
ne kadar süre sizinle çalıştı?
115
00:08:26,715 --> 00:08:28,634
Muhtemelen 30 küsur yıl.
116
00:08:32,888 --> 00:08:37,184
Bernie ne yaparsa yapsın,
Annette'le konuşmak için işini bırakırdı.
117
00:08:38,811 --> 00:08:42,731
O zaman şöyle düşünüyordum.
"Vay be, Bernie ona çok değer veriyor."
118
00:08:43,440 --> 00:08:45,734
Eski çalışanlarına çok sadık.
119
00:08:46,902 --> 00:08:49,196
Annette hep Palm Beach'e giderdi.
120
00:08:49,697 --> 00:08:51,365
Hep yeni araba alırdı.
121
00:08:51,448 --> 00:08:55,369
Queens'li bir sekretere, bir kâtibeye göre
122
00:08:55,452 --> 00:08:58,080
o zamanlar çok şaşaalı bir hayat yaşardı.
123
00:09:04,920 --> 00:09:10,551
17. kattaki yatırım danışmanlığı
hep yoğun çalışırdı.
124
00:09:10,634 --> 00:09:12,928
Sürekli postalar gelirdi.
125
00:09:13,012 --> 00:09:14,972
Arı kovanı gibiydi.
126
00:09:15,973 --> 00:09:18,267
İki bölüme ayrılmıştı.
127
00:09:18,350 --> 00:09:19,727
Annette bir taraftaydı,
128
00:09:19,810 --> 00:09:24,148
Frank de bilgisayarcılar Jerry O'Hara
ve George Perez'le diğer taraftaydı.
129
00:09:25,399 --> 00:09:27,943
Amirim Jerry O'Hara'ydı.
130
00:09:28,027 --> 00:09:29,778
İşlerimi o denetlerdi.
131
00:09:31,071 --> 00:09:33,782
Bilgisayar operatörü olarak
132
00:09:33,866 --> 00:09:38,120
belli hisselerin
veya senetlerin çıktısını alırdım
133
00:09:38,203 --> 00:09:40,581
ama yazıcılar hızlı değildi.
134
00:09:40,664 --> 00:09:43,959
Çok yavaş, nokta vuruşlu yazıcılardı.
135
00:09:45,044 --> 00:09:47,129
17. kattaki normal bir günde
136
00:09:47,212 --> 00:09:51,008
geceleyin 700 hesap özeti çıktısı alırdım.
137
00:09:52,176 --> 00:09:56,096
Çıktılarda sorun yaşarsam onları arardım.
Sorunu çözerlerdi.
138
00:09:56,180 --> 00:09:58,474
"Sabaha bırak" demezlerdi.
139
00:09:58,557 --> 00:10:01,393
Hemen sorunu hallederlerdi.
140
00:10:01,477 --> 00:10:06,357
Lekeli çıktıysa veya düzgün çıkmadıysa
tekrar çıktısını alırlardı.
141
00:10:06,440 --> 00:10:09,735
Sonra da çıktıları
farklı müşterilere yollardık.
142
00:10:10,361 --> 00:10:13,864
Her küçük ayrıntıya dikkat ettikleri
iyi yönetilen bir işti.
143
00:10:19,453 --> 00:10:22,873
Kimliğimi gizlememin sebeplerinden biri
144
00:10:22,956 --> 00:10:26,960
hâlâ devam eden o davaya
hiçbir şekilde dâhil olmak istememem.
145
00:10:27,044 --> 00:10:31,006
Madoff'ların bazı insanlara
çok kötü şeyler yaptığını biliyorum.
146
00:10:31,090 --> 00:10:33,509
İnsanlara yaptıkları için üzülüyorum
147
00:10:34,259 --> 00:10:35,761
ama bana karşı iyiydiler.
148
00:10:35,844 --> 00:10:38,639
Onlar hakkında kötü bir şey söyleyemem.
149
00:10:40,516 --> 00:10:43,435
Bernie Madoff
karmaşık bir dolandırıcılık yapmadı.
150
00:10:44,311 --> 00:10:49,525
Basitçe insanların parasını alıyor,
yatırım yapacağını söyleyip yapmıyordu.
151
00:10:51,235 --> 00:10:54,822
Ponzi'ye devam etmek
ve bu dolandırıcılığı işlemek için
152
00:10:54,905 --> 00:10:56,907
yatırım danışmanlığı işinde
153
00:10:56,990 --> 00:11:01,120
bir sürü sadık adamına
sahte işlemler yaptırdı.
154
00:11:02,037 --> 00:11:08,627
O gün neyin işlem gördüğünü biliyorsanız
sahte işlem yapmak çok kolaydı.
155
00:11:08,711 --> 00:11:13,048
At yarışlarına gidip
dünkü at yarışına bahis oynamak gibiydi.
156
00:11:13,132 --> 00:11:15,175
Birkaç tuşa basarak halloluyordu.
157
00:11:15,259 --> 00:11:21,932
Amazon hissesini bir ay önce alıp
dün kârla satmış gibi göstermek için
158
00:11:22,015 --> 00:11:26,061
oturup birkaç tuşa basarak
işlem oluşturuyorlardı.
159
00:11:26,854 --> 00:11:31,150
George Perez ve Jerry O'Hara'nın
bilgisayar programları vardı.
160
00:11:31,233 --> 00:11:35,946
Sahte işlemlerdeki bilgileri alıp
müşterinin hesap özetine koyarlardı.
161
00:11:36,029 --> 00:11:39,241
Müşterinin eline geçtiğinde
gerçek gibi görünüyordu.
162
00:11:43,495 --> 00:11:44,705
Bu işin zorluğu
163
00:11:44,788 --> 00:11:48,917
90'lar ve 2000'ler arasında ilgilendikleri
müşteri sayısıydı.
164
00:11:49,001 --> 00:11:51,086
Neredeyse 5.000 müşteri vardı.
165
00:11:52,004 --> 00:11:53,505
Bu, evrak yığını demekti.
166
00:11:54,089 --> 00:12:00,053
Sahte işlemler girip
kârın ne olduğuna bakıyorlardı.
167
00:12:00,763 --> 00:12:02,806
Kârı daha yüksek göstermek için
168
00:12:02,890 --> 00:12:04,641
o hesap özetlerini yok edip
169
00:12:04,725 --> 00:12:07,478
farklı fiyatlarla
yeni işlemler giriyorlardı.
170
00:12:08,061 --> 00:12:11,148
Sonunda da müşterilere yolluyorlardı.
171
00:12:13,192 --> 00:12:17,613
Müşterilerin hesap özetlerine
elektronik olarak erişmelerini
172
00:12:17,696 --> 00:12:20,240
Bay Madoff özellikle istemedi.
173
00:12:20,324 --> 00:12:24,495
Perde arkasında dönenleri görmesinler diye
elektronik erişim sunmadı.
174
00:12:27,706 --> 00:12:32,211
17. kat bir bakıma
bir bahis işletmesi gibi çalışıyordu.
175
00:12:32,961 --> 00:12:36,215
Biri gelen ve giden paranın hesabını
tutmak zorundaydı.
176
00:12:41,053 --> 00:12:47,976
Jodi Crupi
tezgâhın önemli bir parçası olması için
177
00:12:48,060 --> 00:12:52,272
Bernie'nin getirdiği
alelade kişilerden biriydi.
178
00:12:53,732 --> 00:12:58,904
Sonlara doğru işi
"Jodi'nin destesi" denen şeyi yönetmekti.
179
00:12:58,987 --> 00:13:01,824
Meşhur 703 numaralı hesap olarak bilinen
180
00:13:01,907 --> 00:13:06,119
JP Morgan bankası hesabındaki
para giriş ve çıkışlarını
181
00:13:06,203 --> 00:13:09,248
her gün hesaplamaktan sorumluydu.
182
00:13:09,331 --> 00:13:15,546
703, artık Ponzi hesabı olarak bildiğimiz
o hesap numarasının son üç hanesiydi.
183
00:13:15,629 --> 00:13:19,716
Her gün iş sonunda
bu hesabı Bernie'ye iletirdi.
184
00:13:19,800 --> 00:13:22,719
Bernie de para giriş ve çıkışlarını
bilmiş olurdu.
185
00:13:23,637 --> 00:13:25,430
Bu, Bay Madoff için önemliydi.
186
00:13:25,514 --> 00:13:27,432
Bir Ponzi sistemi işletiyorsanız
187
00:13:27,516 --> 00:13:30,477
para çekimi taleplerini karşılamak için
188
00:13:30,561 --> 00:13:33,814
ne kadar nakdiniz olduğunu
bilmeniz gerekir.
189
00:13:35,274 --> 00:13:38,861
Bu sebeple
17. kat Bernie Madoff için çok önemliydi.
190
00:13:38,944 --> 00:13:44,116
Ağzını uzun süre sıkı tutacak insanları
kontrol edebiliyorsanız
191
00:13:44,199 --> 00:13:47,911
bu dolandırıcılığı 40 yıl
veya daha uzun süre sürdürebilirsiniz.
192
00:13:51,123 --> 00:13:55,502
17. kattaki yatırım danışmanlığı işine
193
00:13:55,586 --> 00:13:58,964
orada çalışanlar dışında
başka kimsenin erişimi yoktu.
194
00:13:59,047 --> 00:14:02,885
Bernie'nin yanına gidip geldiğim için
benim giriş kartım vardı.
195
00:14:02,968 --> 00:14:06,096
Oraya gittiğimde kimse kalmamı istemezdi.
196
00:14:06,179 --> 00:14:08,390
Kimse konuşmak istemezdi.
197
00:14:11,810 --> 00:14:14,646
17. kat tam bir muammaydı.
198
00:14:15,397 --> 00:14:21,862
Borsa işlemleri katında çalışanlar olarak
orada ne dönüp bittiğini hiç bilmiyorduk.
199
00:14:21,945 --> 00:14:27,284
Onlara borsa işlemlerini anlatmazdık,
onlar da ne yaptıklarını anlatmazdı.
200
00:14:30,120 --> 00:14:35,876
Madoff aile şirketiydi.
O yüzden her şeyin başında Bernie vardı.
201
00:14:35,959 --> 00:14:39,421
19. kattaki tüm önemli pozisyonlarda
ailesi vardı.
202
00:14:39,504 --> 00:14:42,507
Küçük kardeşi Peter uyum müdürüydü.
203
00:14:42,591 --> 00:14:46,803
Bernie genç oğulları Mark ve Andy'ye
çok fazla sorumluluk verdi.
204
00:14:46,887 --> 00:14:48,221
İşlem katını yönetirlerdi.
205
00:14:49,348 --> 00:14:53,477
Oğulları üniversiteden mezun olur olmaz
şirketinde çalışmaya başladı.
206
00:14:53,560 --> 00:14:56,688
Madoff oldukları için
onları dinlemek zorundaydık.
207
00:14:56,772 --> 00:14:59,942
Mark'tan çok daha iyi bir borsacı
olduğumu düşünürdüm
208
00:15:00,025 --> 00:15:03,987
ama Mark Madoff olduğu için
bir tartışmada onu alt edemezdim.
209
00:15:04,071 --> 00:15:06,698
Andy "Burası akraba kayırma yeri" derdi.
210
00:15:08,825 --> 00:15:13,372
Mark ve Andy
tüm işi anlamaları gerektiğini düşünüyordu
211
00:15:13,455 --> 00:15:18,961
ve buna Bernie'nin 17. katta çevirdiği
yatırım danışmanlığı işi de dâhildi.
212
00:15:19,044 --> 00:15:21,546
Bernie onlara bu işten bahsetmezdi.
213
00:15:23,256 --> 00:15:27,344
Bernie bu konuda kalın bir çizgi çekmişti.
214
00:15:27,427 --> 00:15:31,473
Oğullarını 17. katta yaptığı işten
uzak tutuyordu.
215
00:15:33,517 --> 00:15:37,437
Bildiğim kadarıyla Mark ve Andy'nin
17. kata girmesi yasaktı.
216
00:15:38,480 --> 00:15:39,982
Bundan çok rahatsızdılar.
217
00:15:41,191 --> 00:15:48,031
Kendi oğullarından ziyade
Frank'i bu işe dâhil etmek istiyordu.
218
00:15:48,115 --> 00:15:51,702
Bunu gerçekten çok tuhaf bulmuştum.
219
00:15:54,413 --> 00:15:55,956
Bernie onlara şöyle dedi.
220
00:15:56,039 --> 00:15:59,668
"Ben kendi işimi yöneteceğim.
Siz kendi işinizi yönetin. İşinize bakın."
221
00:16:00,377 --> 00:16:03,046
Kendi oğulları bile onu sorgulayamazdı.
222
00:16:11,013 --> 00:16:13,056
1800'lerin sonundan itibaren
223
00:16:13,140 --> 00:16:17,894
New York'taki finans dünyasında
ve Wall Street'te başarının göstergesi
224
00:16:17,978 --> 00:16:20,939
tüm kış golf oynayabilmek olmuştur.
225
00:16:21,023 --> 00:16:23,358
Sıcak ve güneşli bir yere gidilir,
226
00:16:24,192 --> 00:16:26,820
New York'un sulu karından uzaklaşılırdı.
227
00:16:27,988 --> 00:16:31,825
Bernie ve Ruth
gözlerini Palm Beach'e dikmişti.
228
00:16:31,908 --> 00:16:37,622
Florida'nın doğu kıyısındaki
en özel bölgelerden biriydi.
229
00:16:38,707 --> 00:16:40,751
Oradan bir ev aldılar.
230
00:16:41,543 --> 00:16:46,631
Palm Beach'in mevsimlik sosyal hayatına
katılmaya başladılar.
231
00:16:46,715 --> 00:16:51,053
Bernie ve Ruth, Palm Beach Golf Kulübü'ne
üye olarak kabul edildi.
232
00:16:52,179 --> 00:16:57,225
Palm Beach Golf Kulübü
daha köklü birkaç rakibinin aksine
233
00:16:57,309 --> 00:17:00,270
hem Yahudilere
hem de Yahudi olmayanlara açıktı.
234
00:17:00,979 --> 00:17:05,025
Yahudi ailelerin çoğu
kulübe üye olmak için oraya giderdi.
235
00:17:06,485 --> 00:17:10,781
Palm Beach Golf Kulübü'ne üye olan
birçok cemaat üyesi vardı.
236
00:17:12,032 --> 00:17:17,454
Muhalif veya eski tabirimizle
refusenik olduktan sonra ABD'ye geldim.
237
00:17:17,537 --> 00:17:20,540
Aslen eski Sovyetler Birliği'ndenim.
238
00:17:21,291 --> 00:17:24,920
Emanu-El Sinagogu'na
hahamlık başvurusu yaptığımda
239
00:17:25,003 --> 00:17:27,422
"Smokinin var mı haham?" dediler.
240
00:17:27,506 --> 00:17:31,718
"Ne? Hayatımda sadece birkaç kez
smokin kiraladım."
241
00:17:31,802 --> 00:17:37,390
"Hayır, en az bir smokinin olmalı
çünkü yardım etkinliklerine gideceksin."
242
00:17:38,225 --> 00:17:41,728
Palm Beach, Yahudi davaları da dâhil
243
00:17:41,812 --> 00:17:46,691
dünyanın en büyük
yardım toplama yerlerinden biriydi.
244
00:17:47,901 --> 00:17:53,782
Anladığım kadarıyla kulübe katılmak için
yaptığınız yardımlarını göstermeniz
245
00:17:53,865 --> 00:17:57,494
ve 300 bin dolarlık bir bağış yapmanız
şart koşuluyordu.
246
00:17:57,577 --> 00:18:00,997
Bu, kulübüne inandığınızı göstermek için
gerekli bir şeydi.
247
00:18:01,081 --> 00:18:05,252
Bu yüzden yardım toplamak
Palm Beach hayatında çok önemlidir.
248
00:18:05,335 --> 00:18:09,131
Muhtemelen buraya gelmesinin sebebi de bu.
249
00:18:09,923 --> 00:18:14,427
İlginç bir soru.
Bernie Madoff neden Palm Beach'i seçti?
250
00:18:14,511 --> 00:18:16,805
Silikon Vadisi'ne gitmedi.
251
00:18:16,888 --> 00:18:19,975
Bedford'a, New York'a
veya Scarsdale'e gitmedi.
252
00:18:20,058 --> 00:18:23,937
Yahudilerin kabul edildiği tek kulüp
Palm Beach'te olduğundan
253
00:18:24,563 --> 00:18:31,528
Madoff burada yeni yatırımcılar bulmanın
çok kolay olacağını düşündü.
254
00:18:31,611 --> 00:18:33,488
Çok özel olacaktı.
255
00:18:33,572 --> 00:18:37,367
İnsanlar şöyle diyordu.
"Kabul edilmek imkânsız."
256
00:18:38,326 --> 00:18:41,371
Birisi gelip
"Bir milyon yatırım yapacağım" dediğinde
257
00:18:41,454 --> 00:18:42,289
hayır, derdi.
258
00:18:42,372 --> 00:18:44,166
İnsanları reddederdi.
259
00:18:44,249 --> 00:18:49,713
Tanıdığınızın tanıdığıyla
işleri çözdüğünüz bir heyecan yaratırdı.
260
00:18:49,796 --> 00:18:51,798
Belki o zaman paranızı alırdı.
261
00:18:51,882 --> 00:18:55,385
Beş milyon dolarınızı alarak
size bir iyilik yapmış olurdu.
262
00:18:55,468 --> 00:18:56,511
Çok zekiydi.
263
00:18:59,431 --> 00:19:02,809
Yeni yatırım danışmanlığı müşterileri
aradınız mı?
264
00:19:02,893 --> 00:19:04,060
Hayır.
265
00:19:04,144 --> 00:19:04,978
Neden?
266
00:19:05,604 --> 00:19:10,442
Şirket hep
yatırımcıları geri çevirecek durumdaydı.
267
00:19:10,525 --> 00:19:14,237
Hiçbir zaman yeni müşteri aramadık.
268
00:19:14,988 --> 00:19:21,244
Hatta bazen paraları iade etmeye çalıştık
ama müşteriler itiraz etti.
269
00:19:28,001 --> 00:19:32,172
Babam tüm parasını
Bernie Madoff'a yatırdı.
270
00:19:32,923 --> 00:19:35,759
Bernie Madoff'tan çok etkilenmişti.
271
00:19:35,842 --> 00:19:37,928
Gerçekten etkilenmişti.
272
00:19:38,011 --> 00:19:43,099
Babam gibi Yahudilerin hayali
273
00:19:43,183 --> 00:19:48,605
para kazanmak, yatırım yapmak
ve gelen faizle geçinmekti.
274
00:19:50,148 --> 00:19:56,112
Başta sadece babam, annem,
kardeşim ve ben bir miktar para yatırdık.
275
00:19:56,196 --> 00:19:58,156
Sonraki çeyrekte kâr payı aldık.
276
00:19:59,157 --> 00:20:02,994
Babam bir kez daha yatıralım, dedi.
277
00:20:03,078 --> 00:20:06,748
Bu kez kayınbiraderimi ve eşimi de kattık.
278
00:20:06,831 --> 00:20:10,710
2008 yılına geldiğimizde
279
00:20:10,794 --> 00:20:16,049
tüm çocuklarım, yeğenlerim
ve onların çocukları da katılmıştı.
280
00:20:16,132 --> 00:20:18,593
Bu, babamın gururu ve neşesiydi.
281
00:20:18,677 --> 00:20:24,975
Bu, ailesine bırakacağı bir mirastı
ve bununla çok gurur duyuyordu.
282
00:20:27,560 --> 00:20:32,482
Babamda bir sürü hesap özeti olurdu.
283
00:20:33,358 --> 00:20:36,820
Hesap özetlerini
Bernie Madoff'un şirketi yollardı.
284
00:20:36,903 --> 00:20:39,781
"Şuna bak.
Ne kadar kazandığına bak" derdi.
285
00:20:39,864 --> 00:20:42,325
"Bu adam çok zeki."
286
00:20:43,827 --> 00:20:47,831
"Baba, bu işi hiç anlamıyorum.
287
00:20:47,914 --> 00:20:51,876
Herkes yüzde yedi, yüzde sekiz kazanırken
288
00:20:51,960 --> 00:20:55,088
sen neden yüzde 15 kazanıyorsun?" dedim.
289
00:20:56,631 --> 00:21:00,677
Her zamanki gibi cevap verdi.
290
00:21:01,678 --> 00:21:04,389
"Sen güzel kafanı bununla meşgul etme."
291
00:21:06,016 --> 00:21:10,103
İşlemlerinin ve yöntemlerinin çoğu
garibime gidiyordu.
292
00:21:11,479 --> 00:21:14,441
Sözde bu şirketlerin hisselerini almıştı
293
00:21:14,524 --> 00:21:17,694
ama iki, üç hafta sonra teyit alamıyorduk.
294
00:21:18,361 --> 00:21:22,490
Bunu hiç sorgulamadık
ama hiçbir zaman vaktinde almadık.
295
00:21:22,574 --> 00:21:25,452
Onlarla iletişim kurmak çok zordu.
296
00:21:25,535 --> 00:21:29,664
İlk başta öğrendiğimiz kurallardan biri
297
00:21:29,748 --> 00:21:31,583
Nazi Çorbacı olduğuydu.
298
00:21:31,666 --> 00:21:33,918
Affedersiniz. Ekmeği unuttunuz.
299
00:21:34,002 --> 00:21:35,879
-Ekmek mi istiyorsun?
-Evet, lütfen.
300
00:21:35,962 --> 00:21:36,838
Üç dolar!
301
00:21:38,340 --> 00:21:39,883
-Ne?
-Sana çorba yok.
302
00:21:42,969 --> 00:21:46,306
"Çok soru sorarsan çorba yok.
Çekini geri yollayacağım."
303
00:21:46,389 --> 00:21:47,515
Aynen böyleydi.
304
00:21:49,184 --> 00:21:52,979
Müşteriler asla beni arayıp
hesaplarını konuşmak istemezlerdi.
305
00:21:53,063 --> 00:21:56,691
Bu konuyu müşterilerle konuşmazdım.
306
00:21:56,775 --> 00:21:59,861
Beni arayıp
"Paramı geri istiyorum" dediklerinde
307
00:21:59,944 --> 00:22:03,698
"Beni satmaya zorlarsan satarım" derdim.
308
00:22:03,782 --> 00:22:06,076
"Paranı yolluyorum. Bir daha gelme."
309
00:22:06,159 --> 00:22:10,663
"Hayır, sorun değil.
İşinden memnunuz. Devam et" derlerdi.
310
00:22:10,747 --> 00:22:15,502
Geçmiş performansı olan bir şeyi
satın alıyorlardı.
311
00:22:15,585 --> 00:22:19,547
Bu işe girdiklerinde
15, 20 yıldır devam eden bir iş mevcuttu.
312
00:22:19,631 --> 00:22:21,424
Şüphelenecek ne vardı ki?
313
00:22:21,966 --> 00:22:25,595
Yahudi olduğu için mi
insanlar ona daha çok güvendi?
314
00:22:25,678 --> 00:22:29,391
Evet, belki "Bizden biri" demişlerdir.
315
00:22:29,474 --> 00:22:33,478
"Topluma, cemaate katkısı olan birisi."
316
00:22:36,648 --> 00:22:39,401
Yahudi tarihini bilmemiz gerekiyor.
317
00:22:39,943 --> 00:22:46,574
Yahudiler dünyanın birçok yerinde,
özellikle Palm Beach'te hoş karşılanmazdı.
318
00:22:47,367 --> 00:22:49,702
1960'lara, 1965'e kadar
319
00:22:49,786 --> 00:22:55,375
bir ev almaları,
kulüplere, hatta ünlü otellere girmeleri
320
00:22:55,458 --> 00:22:59,129
uzun yıllar boyunca imkânsızdı.
321
00:22:59,212 --> 00:23:03,258
Bir tabela asılı dururdu.
"Yahudiler ve köpekler giremez."
322
00:23:04,592 --> 00:23:07,512
Bu dinî değil, sosyal bir olaydı.
323
00:23:07,595 --> 00:23:12,350
Yahudi cemaati
etraflarına bir duvar örmeyi öğrendi.
324
00:23:12,434 --> 00:23:14,894
Diğer insanlara karşı değillerdi.
325
00:23:14,978 --> 00:23:17,689
Adil muamele göreceklerine inanmazlardı.
326
00:23:22,068 --> 00:23:26,197
Tanıdıkları herkes Bernie'ye güvendiğinden
onlar da Bernie'ye güvendi.
327
00:23:26,281 --> 00:23:31,995
İçlerinden birinin onları dolandıracağı
akıllarına gelmedi.
328
00:23:37,333 --> 00:23:40,128
Bir keresinde resepsiyonist beni aradı.
329
00:23:40,211 --> 00:23:41,880
"Buna inanmayacaksınız" dedi.
330
00:23:41,963 --> 00:23:46,050
Birkaç yaşlı kadın gelmişti.
Bernie'yle görüşmek istiyorlardı.
331
00:23:46,134 --> 00:23:49,262
Bernie çıktı.
Bir film yıldızıyla tanışmış gibiydiler.
332
00:23:50,013 --> 00:23:52,682
Yaşlıların bazıları çok tatlı olabiliyor.
333
00:23:52,765 --> 00:23:57,395
Bernie onların Yahudi oğlu gibiydi.
334
00:23:57,479 --> 00:23:59,981
Onlarla ilgilenip paralarını işliyordu.
335
00:24:00,732 --> 00:24:02,025
Ona hayrandılar.
336
00:24:02,901 --> 00:24:03,776
Ben de öyle.
337
00:24:06,362 --> 00:24:08,072
Hem zengin insanlar,
338
00:24:08,156 --> 00:24:11,534
hem de zengin olmayan,
tüm birikimlerini yatıranlar vardı
339
00:24:11,618 --> 00:24:15,413
ama sadece Yahudiler yoktu.
Herkes para yatırıyordu.
340
00:24:17,749 --> 00:24:23,838
Bernie'nin yatırım danışmanlığı işi
artık çok büyümüştü.
341
00:24:23,922 --> 00:24:27,759
Ağızdan ağza yayılıp
devasa boyutlara ulaşmıştı.
342
00:24:27,842 --> 00:24:31,888
Bernie ünlü müşterileri çekiyordu.
343
00:24:31,971 --> 00:24:34,974
Daha önemli kesimlere ulaşıyordu.
344
00:24:35,058 --> 00:24:39,896
Bu da gelişen yatırım fonları dünyasına
girmesini sağladı.
345
00:24:40,480 --> 00:24:45,652
Yatırım fonlarının asıl adı
"korumalı fonlar"dır.
346
00:24:45,735 --> 00:24:47,153
Korumalı bir fon
347
00:24:47,237 --> 00:24:51,032
her şeyin yükselmesine yatırım yapmayan
bir fon türüdür.
348
00:24:51,115 --> 00:24:54,369
Fiyat düşünce piyasadaki hisseleri alırdı.
349
00:24:54,452 --> 00:24:56,913
Böylece yatırımınız korunurdu.
350
00:24:57,789 --> 00:25:00,333
Yatırım fonları uzun süredir vardı
351
00:25:00,416 --> 00:25:03,795
80'lerden 90'lara kadar olan dönemde
352
00:25:03,878 --> 00:25:07,298
bireysel yatırımcılar dünyasında
büyük bir değişim oldu.
353
00:25:07,382 --> 00:25:12,053
Silikon Vadisi'nin yeni şirketleri
çok cazip olmaya başlamıştı.
354
00:25:12,136 --> 00:25:15,265
Profesyonel yatırım fonu yöneticileri
şöyle diyordu.
355
00:25:15,348 --> 00:25:18,017
"Yatırım fonuyla daha çok kazanabilirim."
356
00:25:18,101 --> 00:25:20,979
Ama popülerlik kazandıkça
357
00:25:21,062 --> 00:25:25,775
sıradan insanlar da
fon yöneticisi olmaya karar verdi.
358
00:25:25,858 --> 00:25:31,155
Yatırımları korumayı esas alan
baştaki klasik strateji çöpe atıldı.
359
00:25:31,239 --> 00:25:34,659
Bir havuzda para toplayıp
360
00:25:35,410 --> 00:25:38,288
Bernie Madoff gibi birine yatırıyorlardı.
361
00:25:44,627 --> 00:25:49,674
Eski bir SEC yöneticisi olan
Jeffrey Rucker
362
00:25:50,258 --> 00:25:57,140
ve Wall Street'te
kolejli bir aristokrat olan Walter Noel
363
00:25:57,223 --> 00:26:00,852
bir araya gelerek
Fairfield Greenwich yatırım fonunu kurdu.
364
00:26:01,519 --> 00:26:06,232
Jeffrey Tucker'ın kayınpederi
Madoff'u tanıyordu.
365
00:26:07,567 --> 00:26:09,360
Onları tanıştırdı.
366
00:26:09,444 --> 00:26:12,739
Walter Noel, Jeffrey Tucker
367
00:26:12,822 --> 00:26:17,660
Madoff'u ve sağ kolu Frank DiPascali'yi
ziyarete gitti.
368
00:26:20,455 --> 00:26:25,918
Madoff onlara
split-strike dönüşüm stratejisini anlattı
369
00:26:26,544 --> 00:26:31,257
ama Wall Street deyimiyle
bu sadece boğa senaryosuydu.
370
00:26:31,341 --> 00:26:35,386
Bu, boğa piyasasından faydalanılan
371
00:26:35,470 --> 00:26:38,931
ama çok fazla zarar etmemek için
372
00:26:39,015 --> 00:26:41,851
kayıplara yönelik
destek konulan bir stratejiydi.
373
00:26:42,769 --> 00:26:45,772
Bernie bunu pazarlamaya başladı.
374
00:26:47,273 --> 00:26:49,942
Bernie bunu kasten karmaşık gösteriyordu
375
00:26:50,026 --> 00:26:54,364
ama bu, Bernie'den istedikleri şeyi
onlara sunmuş oldu.
376
00:26:55,114 --> 00:26:57,158
Düzenli kâr.
377
00:26:59,285 --> 00:27:01,913
Ama onları asıl cezbeden şey
378
00:27:02,789 --> 00:27:07,335
daha önce yatırım fonu dünyasında
hiç görmedikleri bir şeydi.
379
00:27:07,418 --> 00:27:10,088
Komisyon sistemi çok kârlıydı.
380
00:27:10,171 --> 00:27:12,882
Yüzde iki ve yüzde 20 kuralı vardı.
381
00:27:12,965 --> 00:27:15,259
Yönetici, yani Fairfield Greenwich,
382
00:27:15,343 --> 00:27:20,014
yatırım yapılan tüm varlıkların
yüzde ikisini alacaktı.
383
00:27:20,098 --> 00:27:24,185
Bu, parayı yönetmek için aldıkları
yıllık ücretti.
384
00:27:24,268 --> 00:27:29,107
Ardından kazandırdıkları kârın
yüzde 20'sini alacaklardı.
385
00:27:29,190 --> 00:27:32,402
Normal bir yatırım yöneticisinin olduğu
normal bir dünyada
386
00:27:32,485 --> 00:27:37,281
Walter Noel ve Jeffrey Tucker'ın
yatırımcılardan aldığı ücreti
387
00:27:37,365 --> 00:27:41,244
Madoff ile paylaşması gerekirdi.
388
00:27:42,286 --> 00:27:44,455
Ama Madoff bunu istemedi.
389
00:27:45,039 --> 00:27:48,501
Madoff tüm komisyonu onlara bıraktı.
390
00:27:48,584 --> 00:27:51,170
Sadece onlar için yaptığı
sözde işlemlerden
391
00:27:51,254 --> 00:27:53,715
komisyon almayı talep etti.
392
00:27:54,507 --> 00:27:58,636
Buna sıra dışı demek
çok hafif bir ifade kalır.
393
00:27:59,178 --> 00:28:01,013
Eşi görülmemiş bir şeydi.
394
00:28:01,514 --> 00:28:07,729
Bir yatırım fonu yöneticisinin
dünyada bulabileceği en cazip anlaşmaydı.
395
00:28:09,564 --> 00:28:14,068
Hakkını vermem lazım.
Jeffrey Tucker ona sorular yöneltti.
396
00:28:14,694 --> 00:28:16,446
Her şeyi inceleyen biriydi.
397
00:28:18,197 --> 00:28:19,991
Ama o noktada
398
00:28:20,074 --> 00:28:24,996
Bernie çok yararını gördüğü
o stratejisini uyguladı.
399
00:28:26,164 --> 00:28:30,084
"Madem çok soru soruyorsun,
belki de paranı yatırmamalısın.
400
00:28:30,835 --> 00:28:32,587
Buna vaktim yok."
401
00:28:34,422 --> 00:28:35,757
Fairfield Greenwich
402
00:28:35,840 --> 00:28:38,718
Bernie Madoff'a
yatırım yapmaya karar verdi.
403
00:28:39,844 --> 00:28:41,137
Fairfield Greenwich
404
00:28:41,220 --> 00:28:45,433
Madoff'un ilk büyük yatırım fonu müşterisi
olmayı başardı.
405
00:28:49,145 --> 00:28:50,813
1987'den 1998'e kadar
406
00:28:50,897 --> 00:28:56,277
Fairfield Greenwich Grubu'nun kurucusu
Walter Noel'le çalıştım.
407
00:28:57,904 --> 00:29:02,533
Walter Noel ve ailesi çok gösterişçiydi.
408
00:29:03,034 --> 00:29:06,788
Walter işe ilk girdiğinde
zengin numarası yapmaya çalıştı
409
00:29:06,871 --> 00:29:09,457
çünkü sosyetede yer almak istiyorlardı.
410
00:29:13,419 --> 00:29:16,339
Tutsatını sürekli tekrar yapılandırırmış.
411
00:29:17,215 --> 00:29:22,220
Avrupa tatili masraflarını karşılamak için
evini kiraya verirmiş.
412
00:29:22,303 --> 00:29:24,806
Bir süre çimini kendi biçmiş.
413
00:29:26,098 --> 00:29:30,228
Kayınvalidesi de eşine yardım etmek için
her ay para verirdi
414
00:29:31,395 --> 00:29:34,148
ama Walter kendini pazarlamada çok iyiydi.
415
00:29:34,732 --> 00:29:36,984
Hedefleri olan bir yaşam tarzı vardı.
416
00:29:37,819 --> 00:29:41,989
Bu yüzden mutlaka doğru kulüplere gider,
toplum içinde yer alır
417
00:29:42,073 --> 00:29:45,159
ve sosyalleşmeyi çok severdi.
418
00:29:45,243 --> 00:29:49,664
"Bunun bir zararı yok.
Ne olmuş ki?" derdim.
419
00:29:50,456 --> 00:29:53,000
Sonra Bernie Madoff ortaya çıktı.
420
00:29:53,084 --> 00:29:56,087
İşte o zaman her şey değişti.
421
00:29:56,170 --> 00:29:58,673
Altın yumurtlayan kazı bulmak gibiydi.
422
00:30:00,091 --> 00:30:05,304
Hızla para akmaya başladı.
Büyük miktarlar söz konusuydu.
423
00:30:05,388 --> 00:30:09,016
Kendi çimlerini biçmeyi bıraktı.
Evini kiralamayı bıraktı.
424
00:30:12,979 --> 00:30:19,777
Bernie, yatırım fonu dünyasından gelen
çığ gibi bir para akışı gördü.
425
00:30:20,361 --> 00:30:21,445
Bu, kısmen
426
00:30:21,529 --> 00:30:25,074
Walter Noel ailesinin
ilginç ve şatafatlı yapısı yüzündendi.
427
00:30:26,158 --> 00:30:28,494
Beş muhteşem kızı vardı.
428
00:30:29,078 --> 00:30:34,750
Her biri dünyanın farklı bir bölgesinden
zengin bir soyluyla evliydi.
429
00:30:35,585 --> 00:30:38,754
Biri Latin Amerikalı bir varisle evlendi.
430
00:30:38,838 --> 00:30:42,133
Diğeri de Latin Amerika
ve Orta Doğu'da bağlantıları olan
431
00:30:42,216 --> 00:30:44,302
İsviçreli bir yatırımcıyla evlendi.
432
00:30:45,720 --> 00:30:50,308
Fairfield Greenwich
ve tüm bu damatlar sayesinde
433
00:30:50,391 --> 00:30:53,686
Bernie hemen küresel itibara
434
00:30:53,769 --> 00:30:57,607
ve küresel sermayeye ulaşmış oldu.
435
00:30:59,817 --> 00:31:05,615
Bernie Madoff'un işlemlerini
özel kılan şeyi anlamam uzun sürdü.
436
00:31:07,617 --> 00:31:09,493
Walter'ın müşterilerinden biri
437
00:31:09,577 --> 00:31:12,872
o portföyde hangi hisselerin olduğunu
görmek istedi.
438
00:31:12,955 --> 00:31:15,374
Bana yedi sayfa verdi.
439
00:31:15,458 --> 00:31:18,419
Nokta vuruşlu yazıcıyla
440
00:31:19,253 --> 00:31:23,007
çok ince bir kâğıda,
kalitesiz bir mürekkeple yazılmıştı.
441
00:31:23,090 --> 00:31:26,135
"Ne adi bir işletme" diye düşündüm.
442
00:31:26,218 --> 00:31:30,765
Cüruf betonlu duvarları olan bir bodrumda
çalışıyor gibiydi.
443
00:31:31,599 --> 00:31:33,601
Hesap özeti böyle olmazdı
444
00:31:33,684 --> 00:31:37,480
çünkü banka, aracı kurum,
kredi birliğinden gelen hesap dökümleri
445
00:31:37,563 --> 00:31:40,775
birinci sınıf kâğıda basılmış olur.
446
00:31:40,858 --> 00:31:44,570
Güzel, büyük, renkli bir logosu olur.
447
00:31:44,654 --> 00:31:49,367
Üzerinde bir sorun çıktığında,
sorunuz olduğunda aranacak telefon yazar.
448
00:31:49,450 --> 00:31:51,535
Madoff'un hesap özetleri böyle değildi.
449
00:31:54,997 --> 00:31:58,084
Yatırım fonları
Madoff'un Ponzi sistemi için mühimdi
450
00:31:58,167 --> 00:31:59,669
çünkü para aktarıyorlardı.
451
00:31:59,752 --> 00:32:02,797
Yatırım fonları
aslında besleyici fonlardı.
452
00:32:02,880 --> 00:32:05,424
Diğer yatırımcılardan para topluyor,
453
00:32:05,508 --> 00:32:09,512
sonra da bu parayı yatırımcılar adına
Madoff'a yatırıyorlardı.
454
00:32:10,262 --> 00:32:14,517
Bu fonların ne kadarının suç ortağı olduğu
455
00:32:14,600 --> 00:32:18,771
veya "Kâr aldığım sürece
başka soru sormam" diyerek
456
00:32:18,854 --> 00:32:22,400
durumu görmezden gelip gelmedikleri
büyük bir soru işareti.
457
00:32:22,483 --> 00:32:28,614
Bernie Madoff'la yatırım yaparken
akıllarından ne geçtiğini
458
00:32:30,157 --> 00:32:31,826
sorgulamamız gerekiyor.
459
00:32:35,246 --> 00:32:41,460
Bay Madoff bazı büyük bireysel müşterilere
daha yüksek bir kâr oranı önerirdi.
460
00:32:41,544 --> 00:32:44,588
Bunlar tabiri caizse büyük dörtlüydü.
461
00:32:45,297 --> 00:32:50,011
Norman Levy
ve Carl Shapiro ile anlaşmanız varmış.
462
00:32:50,094 --> 00:32:50,928
Doğru.
463
00:32:51,595 --> 00:32:53,931
-Peki ya Jeffry Picower'la?
-Evet.
464
00:32:54,015 --> 00:32:55,808
-Stanley Chais'le de mi?
-Evet.
465
00:32:55,891 --> 00:33:00,104
Dört büyük müşterimle
çok özel bir ilişkim vardı.
466
00:33:00,187 --> 00:33:01,939
Picower biraz farklıydı.
467
00:33:03,065 --> 00:33:06,652
Bernie Madoff'a
büyük yatırımcılarından herhangi birinin
468
00:33:06,736 --> 00:33:10,573
çevirdiği tezgâhı
bilip bilmediğini sordum.
469
00:33:10,656 --> 00:33:14,910
Verdiği tek isim Picower'dı.
470
00:33:15,411 --> 00:33:17,538
"Sanırım biliyordu" dedi.
471
00:33:17,621 --> 00:33:20,916
"Bunu hiç konuşmadık.
Birbirimizle hiç yüzleşmedik."
472
00:33:21,000 --> 00:33:22,918
ZENGİNİN DE ZENGİNİ
473
00:33:23,419 --> 00:33:27,048
Jeffry Picower
Bay Madoff'un uzun süredir müşterisiydi.
474
00:33:27,798 --> 00:33:29,967
30 yıllık bir geçmişleri vardı.
475
00:33:30,051 --> 00:33:32,303
Avukat ve muhasebeciydi.
476
00:33:32,386 --> 00:33:35,056
Kariyerine vergi koruması satarak başladı.
477
00:33:35,639 --> 00:33:38,142
Picower biraz karanlık bir figür.
478
00:33:38,684 --> 00:33:43,230
Madoff hesabına 600 milyon dolar yatırdı
479
00:33:43,856 --> 00:33:50,696
ve 1998 ile 2003 arasında
parayı çekmeye başladı.
480
00:33:51,989 --> 00:33:57,828
Çektiği para miktarı gerçekten muazzamdı.
481
00:33:57,912 --> 00:34:00,664
Tek seferde yüzlerce milyon dolar.
482
00:34:00,748 --> 00:34:03,501
Bir yılda bir milyar dolar.
483
00:34:04,585 --> 00:34:08,297
Bernie bunu halletmekte çok zorlandı.
484
00:34:08,380 --> 00:34:12,426
Picower'ın para çekimlerini
karşılamak için para toplaması gerekti.
485
00:34:12,510 --> 00:34:17,431
Bernie bir noktada
Fairfield Greenwich fonuna ait tüm parayı
486
00:34:17,515 --> 00:34:22,603
Jeffry Picower'a ödeme yapmak için
kullanmaya başladı.
487
00:34:24,313 --> 00:34:27,483
İlişkilerinin tamamına baktığımızda
488
00:34:27,566 --> 00:34:30,027
Bernie'nin yatırım danışmanlığı işinden
489
00:34:30,111 --> 00:34:33,697
Picower'ın yedi milyar dolar çektiğini
görmemiz mümkün.
490
00:34:33,781 --> 00:34:36,951
Bernie yine de
tamamen Picower'a bağımlı hâle geldi
491
00:34:37,034 --> 00:34:40,996
çünkü Picower milyarlarca dolar çekse de
492
00:34:41,080 --> 00:34:45,084
Ponzi sistemi
dönemlik nakit sıkıntısı yaşadığında
493
00:34:45,167 --> 00:34:49,171
kısa süreliğine de olsa para yatırdı.
494
00:34:49,255 --> 00:34:52,049
Kurtarılması gerektiğinde
Madoff'u kurtardı.
495
00:34:52,883 --> 00:34:56,804
Picower sonunda
Bernie'den haraç alacak duruma geldi.
496
00:34:58,305 --> 00:35:03,978
Bernie'nin hem kurtarıcısı,
hem de büyük, azılı düşmanıydı
497
00:35:04,520 --> 00:35:07,148
çünkü kontrol manyağı olan Bernie
498
00:35:07,231 --> 00:35:10,151
birinin onu kontrol etmesine
izin vermiş oluyordu.
499
00:35:11,193 --> 00:35:16,323
Örneğin Picower para çekerken
büyük kazanç sağlamış olsa bile
500
00:35:17,116 --> 00:35:20,494
Annette Bongiorno'dan
sahte zararlar yazmasını istiyordu.
501
00:35:21,245 --> 00:35:26,208
"Zarar etmem lazım. Yıl sonundayız.
Kazanç beyan etmemeliyim" derdi.
502
00:35:26,792 --> 00:35:29,628
Böylece sahte zararlar oluşturulur
503
00:35:29,712 --> 00:35:33,382
ve çektiği para için
vergi ödememiş olurdu.
504
00:35:35,384 --> 00:35:36,468
Bernie'ye sordum.
505
00:35:36,552 --> 00:35:40,431
"Neden kendini
bu adamın merhametine bıraktın?"
506
00:35:41,515 --> 00:35:43,517
"Dostlarını yakın,
507
00:35:43,601 --> 00:35:48,022
düşmanlarını daha yakın tut" lafını
mutlaka duymuşsundur Jim, dedi.
508
00:35:50,316 --> 00:35:55,779
Bernie çevirdiği tezgâhı
Jeffry Picower'ın anladığını düşünüyordu.
509
00:35:55,863 --> 00:35:59,200
Bernie ona hayır diyemeyecekti
510
00:35:59,283 --> 00:36:03,287
ve Picower, Madoff'taki hesabından
sonuna kadar faydalanacaktı.
511
00:36:03,370 --> 00:36:06,665
Aslında Madoff'un Ponzi sisteminden
512
00:36:06,749 --> 00:36:10,461
Jeffry Picower kadar zenginleşen biri
hiç olmadı.
513
00:36:10,544 --> 00:36:13,130
Madoff bile o kadar zenginleşmedi.
514
00:36:15,674 --> 00:36:20,888
Pişman olduğum,
utanç verici ve yanlış şeyler yaptığımı
515
00:36:20,971 --> 00:36:24,808
zaten kabul ettim
ama bunları yapan bendim.
516
00:36:25,517 --> 00:36:27,269
Kimse başına silah dayamadı.
517
00:36:28,187 --> 00:36:33,901
Beni ve bu insanlarla olan ilişkimi
hiç bilmiyorsanız şunu söyleyeyim.
518
00:36:33,984 --> 00:36:40,032
Çok açgözlü olan dört büyük müşterim
hiçbir zaman işlemi kapamak istemedi.
519
00:36:46,247 --> 00:36:47,665
Ben muhabirim.
520
00:36:47,748 --> 00:36:50,918
1990'lardan beri
iş dünyasından haberler yapıyorum.
521
00:36:51,001 --> 00:36:55,714
2000'de Barron's Magazine'de
çalışmaya başladım.
522
00:36:55,798 --> 00:37:00,928
O zaman bugünkü kadar önemli olmayan
yatırım fonlarıyla ilgili
523
00:37:01,011 --> 00:37:03,764
ayrıntılı yazılar yazmak istiyordum.
524
00:37:04,807 --> 00:37:10,020
Çok iyi bir kaynağım olan bir adam
bir gün beni aradı.
525
00:37:10,104 --> 00:37:14,275
"Bernie Madoff'un yatırım fonunu yaz.
Asla para kaybetmiyor."
526
00:37:14,984 --> 00:37:17,861
Bu da kulaklarımı dikmeme neden oldu
527
00:37:17,945 --> 00:37:19,488
çünkü geçmişe baktığımızda
528
00:37:19,571 --> 00:37:22,908
Wall Street'te para kaybetmeyen
tek bir yatırım fonu yoktu.
529
00:37:23,784 --> 00:37:27,663
İnternet şirketleri geçen hafta
Wall Street'in en büyük kaybedenlerindendi
530
00:37:27,746 --> 00:37:30,165
ve yıkım daha yeni başlıyor.
531
00:37:30,249 --> 00:37:35,170
Fiyatları daha önce
30, 40, 50 dolar olan hisseler
532
00:37:35,254 --> 00:37:36,964
artık birkaç dolara alınabiliyor.
533
00:37:37,840 --> 00:37:43,470
2000'lerin başlarında
nokta.com balonu yeni patlamıştı.
534
00:37:43,554 --> 00:37:46,724
Borsa çöküşteydi.
535
00:37:47,266 --> 00:37:48,892
Aynı dönemde
536
00:37:49,435 --> 00:37:53,856
Bernie Madoff'un yatırım fonu
sürekli para kazanıyordu.
537
00:37:55,024 --> 00:37:56,650
Bu da tuhaftı.
538
00:37:56,734 --> 00:38:01,613
Neden sadece onun yatırım fonu
para kazanıyordu?
539
00:38:01,697 --> 00:38:05,659
Bu yüzden Madoff'un yatırım fonunu
iyice araştırmak istedim.
540
00:38:07,411 --> 00:38:09,246
Araştırmam sırasında
541
00:38:09,330 --> 00:38:14,084
Fairfield Greenwich'le ilgili
bir teklif belgesi bulduk.
542
00:38:14,168 --> 00:38:18,922
Bir teklif belgesi,
bir fonun potansiyel müşterilerine verdiği
543
00:38:19,006 --> 00:38:25,012
ve işlem stratejisini açıkladığı
bir tanıtım veya yatırım broşürüdür.
544
00:38:25,888 --> 00:38:29,266
2001 baharında
545
00:38:29,350 --> 00:38:34,688
o dönem Borsa'ya gidip
işlem salonuna geçebiliyordunuz.
546
00:38:34,772 --> 00:38:38,525
Borsacılarla görüşüp
"Bu adamı duydunuz mu?" diye sordum.
547
00:38:38,609 --> 00:38:41,862
"Bernie Madoff'un yönettiği
milyar dolarlık yatırım fonuyla
548
00:38:41,945 --> 00:38:43,030
iş yapan oldu mu?"
549
00:38:43,113 --> 00:38:48,285
Tuhaf olan,
kimsenin onlarla iş yapmamış olmasıydı.
550
00:38:49,078 --> 00:38:53,123
Özel bankalara sormaya başladım.
551
00:38:53,832 --> 00:38:57,795
"Bu yatırım fonuna yatırım yapan zenginler
mevcut mu?"
552
00:38:57,878 --> 00:39:02,758
Bu süreçte
çok tuhaf şeyler görmeye başladım.
553
00:39:02,841 --> 00:39:09,807
Örneğin, özel bir bankanın müşterileriyle
görüşmeye gittiğimde şöyle dediler.
554
00:39:10,349 --> 00:39:13,018
"Bernie'nin yatırım fonuna
yatırım yapabiliriz
555
00:39:13,102 --> 00:39:15,896
ama yatırım yöneticimiz olduğu için
kimseye diyemeyiz."
556
00:39:15,979 --> 00:39:17,106
Yatırım yöneticiniz
557
00:39:17,189 --> 00:39:19,858
"Paranı işlettiğimi
kimseye söyleme" diyorsa
558
00:39:19,942 --> 00:39:22,778
bu bir uyarı işaretidir
559
00:39:22,861 --> 00:39:26,073
çünkü çoğu portföy yöneticisi
ettikleri kârla övünür.
560
00:39:27,741 --> 00:39:32,788
Merrill Lynch'te çalışan biriyle
öğle yemeğine çıktım.
561
00:39:33,288 --> 00:39:38,836
Zenginlerin bankacısıydı. Bana şöyle dedi.
562
00:39:38,919 --> 00:39:42,297
"Hesaplara bakamıyorum.
İnceleme yapamıyorum
563
00:39:42,798 --> 00:39:48,929
ama müşterilerime
Madoff'un fonundan çıkmayı önerirsem
564
00:39:49,012 --> 00:39:51,098
beni işten atarlar."
565
00:39:51,181 --> 00:39:54,268
Bu olay defalarca yaşandı.
566
00:39:55,727 --> 00:40:00,149
Araştırmamın bir parçası olarak
Fairfield Greenwich'i de aradım.
567
00:40:00,232 --> 00:40:02,151
Jeffrey Tucker'la konuştum.
568
00:40:02,860 --> 00:40:05,904
Beni kovarak şöyle dedi.
569
00:40:05,988 --> 00:40:09,283
"Haber yapmana gerek yok. Bu özel bir fon.
570
00:40:09,366 --> 00:40:13,120
Bireysel veya küçük yatırımcılara
açık değil."
571
00:40:13,203 --> 00:40:17,291
Barron's halk tarafından okunan bir dergi.
572
00:40:18,292 --> 00:40:22,504
Ama bazı yatırımcılar
Madoff'tan uzak durdu.
573
00:40:22,588 --> 00:40:24,298
Mesela Goldman Sachs
574
00:40:24,381 --> 00:40:26,091
ve Salomon Brothers.
575
00:40:26,175 --> 00:40:28,677
Madoff'la iş yapmayı reddettiler.
576
00:40:28,760 --> 00:40:32,347
"Hiç anlamıyoruz.
Bu işte bir tuhaflık var" dediler.
577
00:40:33,515 --> 00:40:39,021
Kolay bir şekilde
Bernie'yle röportaj yapmayı bekliyordum
578
00:40:39,104 --> 00:40:43,192
çünkü çoğu yatırım yöneticisi
röportaj vermek isterdi.
579
00:40:43,275 --> 00:40:49,239
Barron's Magazine'e çıkmak
bir kariyer başarısı olarak görülürdü.
580
00:40:53,410 --> 00:40:56,121
Ama ona bir türlü ulaşamadım.
581
00:41:02,294 --> 00:41:05,005
Ön kapıyı, arka kapıyı denedim.
582
00:41:05,506 --> 00:41:08,842
Onu benimle röportaj yapmaya
ikna edemedim.
583
00:41:10,886 --> 00:41:13,305
Yazımın yayımlanmasına birkaç gün vardı.
584
00:41:16,266 --> 00:41:17,976
Ona şöyle bir mesaj bıraktım.
585
00:41:18,060 --> 00:41:20,979
"Benimle konuşsan da konuşmasan da
bu hikâyeyi yazacağız."
586
00:41:28,529 --> 00:41:29,446
Sonra
587
00:41:30,197 --> 00:41:31,865
pat diye beni aradı.
588
00:41:35,452 --> 00:41:40,165
Hatırladığım kadarıyla
Bernie Madoff çok nazikti.
589
00:41:40,749 --> 00:41:45,754
Fonuyla ilgili yazı yazmama
şaşırmış görünüyordu.
590
00:41:46,880 --> 00:41:50,050
Konuşmamızda beni kestirip attı.
591
00:41:50,133 --> 00:41:53,637
"Size stratejimi anlatamam.
Tescilli" dedi.
592
00:41:53,720 --> 00:41:56,932
Bir nevi başımı okşayıp beni yolcu etti.
593
00:41:58,058 --> 00:42:02,479
Ondan hiçbir cevap alamadığım için
594
00:42:02,563 --> 00:42:05,274
tek yapabildiğimiz sorular sormaktı.
595
00:42:05,774 --> 00:42:07,025
Bunu nasıl yaptı?
596
00:42:07,109 --> 00:42:08,819
Nasıl para kazandı?
597
00:42:08,902 --> 00:42:10,821
Stratejisi neydi?
598
00:42:11,655 --> 00:42:16,660
Neden herkesten
yatırım fonu olduğunu gizlemesini istiyor?
599
00:42:17,411 --> 00:42:19,955
Neden komisyon almıyor?
600
00:42:21,790 --> 00:42:25,669
İçimden bir ses
bir şeylerin yanlış olduğunu söylüyordu
601
00:42:26,962 --> 00:42:29,339
ama o zaman elimde başka bir şey yoktu.
602
00:42:44,813 --> 00:42:50,152
Yazım Mayıs 2001'de çıktıktan sonra
şöyle düşündüm.
603
00:42:50,235 --> 00:42:52,696
"Yaşasın! Pulitzer'i kazandım."
604
00:42:53,322 --> 00:42:55,282
Ama tek bir telefon bile almadım.
605
00:42:55,365 --> 00:43:00,704
Bernie'den ya da avukatlarından
öfke dolu bir tepki gelir sandım
606
00:43:01,663 --> 00:43:03,332
ama tam bir sessizlik vardı.
607
00:43:05,792 --> 00:43:07,628
Bilmediğim bir şey olmuş.
608
00:43:07,711 --> 00:43:12,883
Bernie yazımın bir nüshasını alarak
işlem katına gitmiş ve şöyle demiş.
609
00:43:12,966 --> 00:43:14,760
"Bu kadın aptalın teki.
610
00:43:14,843 --> 00:43:18,639
Bu konuda bir şey duymak istemiyorum.
Saçmalık. İşimize bakalım."
611
00:43:20,932 --> 00:43:26,021
Bernie'ye şöyle dedim.
"Gazeteye çıkmış. İnsanlar konuşacaktır."
612
00:43:26,104 --> 00:43:28,148
"Bunu konuşmayalım" dedi.
613
00:43:29,232 --> 00:43:34,029
Bernie kötü bir reklamla anılmaktan
hiç hoşlanmazdı.
614
00:43:34,112 --> 00:43:40,911
Ne zaman bir muhabir
Bernie hakkında çıkan yazıyla ilgili arasa
615
00:43:40,994 --> 00:43:41,995
çok gerilirdi.
616
00:43:42,079 --> 00:43:46,083
BÜYÜK YATIRIM BANKALARINDA ÇALIŞAN
ÜÇ YATIRIM UZMANI AÇIKLADI
617
00:43:47,042 --> 00:43:48,460
Öyle biriydi.
618
00:43:48,543 --> 00:43:53,882
Ona göre bunu tartışmazsak sorun yoktu.
Olay gerçek değildi.
619
00:43:54,424 --> 00:43:56,843
Tamam. Bahsetmek yok.
620
00:44:01,890 --> 00:44:04,101
Bernie Madoff 2001 baharına kadar
621
00:44:04,184 --> 00:44:09,189
tüm yatırım danışmanlığı işini
622
00:44:09,272 --> 00:44:12,567
neredeyse tamamen
gözlerden uzak tutmayı başarmıştı.
623
00:44:12,651 --> 00:44:18,073
Barron's Magazine'de
daha ürkütücü yazılar çıkana kadar
624
00:44:18,865 --> 00:44:24,162
hiçbir şey duyurmamayı, her şeyi gizlemeyi
ve sessiz sedasız iş yapmayı başarmıştı.
625
00:44:24,246 --> 00:44:26,248
Şunun altını çizmekte yarar var.
626
00:44:26,331 --> 00:44:31,253
Yazı, Bernie Madoff'u
yasa dışı bir şey yapmakla suçlamıyordu
627
00:44:31,336 --> 00:44:35,549
ama yatırımcılar arasında
soru işaretleri uyandırdı.
628
00:44:38,260 --> 00:44:40,429
Yazımın çıkması
629
00:44:40,512 --> 00:44:45,600
Fairfield Greenwich'ten Jeffrey Tucker'ı
çok korkuttu.
630
00:44:46,184 --> 00:44:48,061
Şüphelenmeye başladı.
631
00:44:48,145 --> 00:44:50,230
Bu yüzden bir toplantı talep etti.
632
00:44:50,731 --> 00:44:54,985
Bu, Jeffrey Tucker ve Bernie Madoff için
çok tehlikeliydi
633
00:44:55,068 --> 00:44:57,863
çünkü ortakyaşar bir ilişkileri vardı.
634
00:44:58,572 --> 00:45:01,950
Tucker ve Fairfield Greenwich
milyarlarca dolar yatırmıştı
635
00:45:02,033 --> 00:45:06,371
ve Bernie'nin bu paralarla
yatırım yapması gerekiyordu.
636
00:45:07,414 --> 00:45:10,333
Toplantı tuhaf bir yüzleşmeye döndü.
637
00:45:10,417 --> 00:45:13,962
"Bernie, yazılanlarla ilgili olarak
seninle konuşmalıyım."
638
00:45:14,796 --> 00:45:17,924
Tucker'ı yatıştırması şarttı
639
00:45:18,884 --> 00:45:21,928
ama her zamanki gibi davranarak
640
00:45:22,012 --> 00:45:25,056
hiç endişeli görünmeyerek
onu yatıştırmayı başardı.
641
00:45:26,224 --> 00:45:30,937
Bernie'nin yanında
sağ kolu Frank DiPascali de vardı.
642
00:45:31,021 --> 00:45:34,191
Ona bir işlem defteri gösterdiler.
643
00:45:34,274 --> 00:45:38,236
Bu defter, hesaplarında yapılan
farklı işlemleri gösteriyordu.
644
00:45:38,862 --> 00:45:42,240
Jeffrey Tucker toy biri değildi.
645
00:45:42,324 --> 00:45:45,494
Eski bir düzenleyiciydi, avukattı.
646
00:45:45,577 --> 00:45:51,833
Belli işlemlerin yapıldığını yazan çıktıyı
herkes alabilirdi. Daha fazlası gerekti.
647
00:45:53,043 --> 00:45:58,381
Bernie ve Frank hemen bilgisayarı açıp
648
00:45:58,465 --> 00:46:01,134
DTC adlı bir düzenleyicide,
649
00:46:01,218 --> 00:46:06,014
yani Takas ve Saklama Merkezi'nde
bir hesapları olduğunu gösterdi.
650
00:46:06,097 --> 00:46:10,560
Bu, aslında Wall Street'teki
her komisyoncuda olan bir banka hesabıydı.
651
00:46:10,644 --> 00:46:15,816
"Paranızın nerede olduğunu merak ediyorsan
böyle bir hesabımız olduğunu bil.
652
00:46:15,899 --> 00:46:18,485
Portföyüne istediğin zaman bakabilirsin."
653
00:46:19,361 --> 00:46:23,657
Bernie şöyle dedi. "Bir hisse seç.
Bu işlemlerden birini seç.
654
00:46:24,157 --> 00:46:26,535
Hangisine bakmak istersin?"
655
00:46:27,035 --> 00:46:30,622
"AOL işlemlerimize bak." "Olur."
656
00:46:31,331 --> 00:46:33,834
Frank birkaç tuşa bastı
657
00:46:33,917 --> 00:46:39,422
ve Fairfield Greenwich'in
AOL işlemlerine benzeyen bir sayfa çıktı.
658
00:46:40,674 --> 00:46:45,637
Tucker'ın görmeyi beklediği hisse sayısını
tam olarak orada gösteriyordu.
659
00:46:46,930 --> 00:46:51,142
Jeffrey Tucker derin bir oh çekti.
660
00:46:51,226 --> 00:46:52,477
Hepsi oradaydı.
661
00:46:52,561 --> 00:46:54,729
Endişelenecek bir şey yoktu.
662
00:46:56,565 --> 00:47:01,069
Mutlu ve şüpheleri giderilmiş bir şekilde
oradan ayrıldı.
663
00:47:02,571 --> 00:47:06,533
Tabii aslında tüm bunlar yalandı.
664
00:47:07,868 --> 00:47:12,038
Bu aslında DTC hesabında
göstermelik bir yapıydı.
665
00:47:12,706 --> 00:47:14,749
Aslında olan şey şuydu.
666
00:47:14,833 --> 00:47:19,921
Frank DiPascali
üst kattaki meşru şirketten
667
00:47:20,005 --> 00:47:23,925
meşru takas merkezinin yayınına sızmıştı.
668
00:47:24,009 --> 00:47:28,763
Oraya sahte işlemler yerleştirerek
669
00:47:28,847 --> 00:47:33,143
işlemleri istediği vakit
Jeffrey Tucker'a göstermeyi başardı.
670
00:47:33,226 --> 00:47:35,896
AOL hisselerinin
emin ellerde olduğu konusunda
671
00:47:35,979 --> 00:47:37,856
ona güvence verdi.
672
00:47:38,523 --> 00:47:42,277
Yani mükemmel bir kopya yaratmıştı.
673
00:47:43,320 --> 00:47:48,033
Madoff ve DiPascali'nin
olağanüstü bir ilişkisi vardı.
674
00:47:48,116 --> 00:47:53,955
DiPascali, dolandırıcılığını gizlemek için
675
00:47:54,539 --> 00:47:57,500
Madoff'a neler gerektiğini,
676
00:47:57,584 --> 00:48:02,547
Madoff'un neleri kullanabileceğini
çok iyi biliyordu.
677
00:48:04,633 --> 00:48:08,053
İnanılmaz bir olay yaşandı.
678
00:48:08,136 --> 00:48:10,931
Bir fonun muhasebecisi
679
00:48:11,014 --> 00:48:16,478
DiPascali'den rastgele bir tarihte
işlem defterini görmek istedi.
680
00:48:16,561 --> 00:48:19,481
DiPascali "Tabii, olur" dedi.
681
00:48:19,981 --> 00:48:22,067
"İşlem defterine ihtiyacımız var."
682
00:48:23,234 --> 00:48:27,197
Yardakçıları hemen harekete geçti.
683
00:48:27,280 --> 00:48:31,034
Sahte bir işlem defteri oluşturdular.
684
00:48:31,117 --> 00:48:34,496
Yazıcıdan dev bir kâğıt yığını yazdırdılar
685
00:48:34,579 --> 00:48:38,208
ama çıktı çok temiz ve yeni duruyordu.
686
00:48:38,291 --> 00:48:43,171
Kâğıt yığınını eski, kullanılmış
ve yıpranmış görünene dek
687
00:48:43,254 --> 00:48:47,926
bir plaj topu gibi ofiste sürüdüler.
688
00:48:48,009 --> 00:48:50,720
Çıktı yazıcıdan yeni çıktığı için sıcaktı.
689
00:48:51,262 --> 00:48:52,639
Bu bir sorundu.
690
00:48:52,722 --> 00:48:55,725
Bu yüzden çıktıyı buzdolabında soğuttular.
691
00:48:56,977 --> 00:49:01,898
Bu tabii ki
muhasebeciyi ikna etmeyi başardı.
692
00:49:01,982 --> 00:49:05,360
Sadece dalavere olarak adlandırabilecek
bu tür işler
693
00:49:05,443 --> 00:49:08,655
yatırımcılara güvence vermek için
694
00:49:09,739 --> 00:49:14,077
tam da Madoff'un aradığı şeylerdi.
695
00:49:14,160 --> 00:49:17,205
Madoff daha ne gerektiğini bilmeden
her şeyi hazırlıyorlardı.
696
00:49:17,288 --> 00:49:19,416
20 ARALIK 2016
697
00:49:19,499 --> 00:49:24,087
"1990'ların başından Aralık 2008'e kadar
698
00:49:24,170 --> 00:49:28,842
binlerce kişiyi mağdur eden
bu dolandırıcılığı işlerlerken
699
00:49:28,925 --> 00:49:33,179
Bernie Madoff ve diğerlerine
yardım ettiğimi kabul ediyorum.
700
00:49:33,930 --> 00:49:40,520
Benim, Madoff'un ve diğerlerinin bildiği
tek bir gerçek vardı.
701
00:49:40,603 --> 00:49:46,109
Bunu hiçbir zaman müşterilere
ve SEC gibi düzenleyicilere söylemedik.
702
00:49:46,192 --> 00:49:52,407
Müşterilerin hesaplarında
hiçbir hisse alımı veya satımı yoktu.
703
00:49:52,490 --> 00:49:55,326
Hepsi sahteydi. Hepsi hayal ürünüydü.
704
00:49:55,410 --> 00:49:58,663
Bu çok yanlıştı.
O zaman da yanlış olduğunu biliyordum."
705
00:50:08,339 --> 00:50:10,550
Bu dolandırıcılık onlarca yıl sürdü.
706
00:50:12,260 --> 00:50:16,931
Ama düzgün evraklar olmasaydı
her şey çabucak açığa çıkardı.
707
00:50:17,724 --> 00:50:19,309
Hesap özetleri,
708
00:50:20,477 --> 00:50:22,187
işlem onayları,
709
00:50:23,104 --> 00:50:25,732
müşteri talebi üzerine müşteri raporları.
710
00:50:25,815 --> 00:50:28,401
Bunu yapmanın tek yolu bilgisayardı.
711
00:50:30,737 --> 00:50:35,200
Öylece gidip
sahte işlem yazılımı alamazsınız.
712
00:50:35,283 --> 00:50:38,453
Bunun için
kendi yazılımınızı yazmalısınız.
713
00:50:40,413 --> 00:50:44,000
Bilgisayar programcıları George Perez
ve Jerry O'Hara
714
00:50:44,084 --> 00:50:48,588
Madoff'un bu dolandırıcılığı
uzun süre sürdürmesinde büyük rol oynadı.
715
00:50:52,717 --> 00:50:58,556
Jerry ve George'un hayat tarzları
17. kat personelininki gibi değildi.
716
00:50:59,724 --> 00:51:05,730
Frank'in iki milyon dolarlık teknesi,
Jodi'nin de Jersey Shore'da bir evi vardı.
717
00:51:06,606 --> 00:51:10,485
Onların böyle şeyleri yoktu.
Çok mütevazı bir hayat sürüyorlardı.
718
00:51:11,194 --> 00:51:13,613
Yaptıklarının yanlış olduğunu
onlar da biliyordu.
719
00:51:14,322 --> 00:51:17,492
Raporları tahrif ettiklerini biliyorlardı.
720
00:51:17,575 --> 00:51:20,161
Zamanla bundan rahatsız oldular.
721
00:51:22,747 --> 00:51:26,626
Geroge ve Jerry
yakalanmalarından endişe ediyordu
722
00:51:26,709 --> 00:51:28,753
çünkü risk altındaydılar.
723
00:51:32,257 --> 00:51:34,884
Frank DiPascali'yle yüzleşmeye başladılar.
724
00:51:35,468 --> 00:51:39,430
Olay neredeyse bir şantaja dönüştü
725
00:51:39,514 --> 00:51:42,600
çünkü bu iş için
daha çok para istemeye başladılar.
726
00:51:43,476 --> 00:51:47,272
Maaşlarında ani bir artış olmasını
istemedikleri için
727
00:51:47,355 --> 00:51:49,566
elmasla ödeme almak istediler.
728
00:51:51,526 --> 00:51:54,404
Frank bunu delilik olarak görüyordu.
729
00:51:55,655 --> 00:51:57,824
Şöyle bir not yazdılar.
730
00:51:57,907 --> 00:52:03,496
"Hazırladığımız raporlardan rahatsızız
ve hayatımız tehlikede mi bilmiyoruz."
731
00:52:04,372 --> 00:52:06,583
Bunu kayda geçirmek istediler.
732
00:52:09,460 --> 00:52:10,837
Şöyle yazıyor.
733
00:52:10,920 --> 00:52:13,840
"Patronum Frank DiPascali'ye
734
00:52:13,923 --> 00:52:18,219
rahatsız olduğum projelerde
çalışmak istemediğimi belirttim.
735
00:52:18,761 --> 00:52:23,391
Bu isteğim
ne kadar tepeye iletildi bilmiyorum
736
00:52:23,933 --> 00:52:28,062
ama işin başındakilerine ulaşması
an meselesidir.
737
00:52:28,146 --> 00:52:31,274
İşim, ailem, geleceğim konusunda
korku yaşıyorum."
738
00:52:31,774 --> 00:52:33,776
George Perez imzalı.
739
00:52:39,324 --> 00:52:42,118
Sonra Bernie'yle yüzleştiler.
740
00:52:43,369 --> 00:52:47,123
Bernie boyun eğip şöyle demedi.
741
00:52:47,207 --> 00:52:50,960
"Peki, beni alt ettiniz.
İstediğinizi alın."
742
00:52:51,044 --> 00:52:52,587
Onlara sert çıktı.
743
00:52:54,839 --> 00:52:57,717
Frank'le Madoff'un ofisine gittiler.
744
00:52:58,384 --> 00:53:01,596
Rahatsız olduklarını ilettiler.
745
00:53:01,679 --> 00:53:06,726
"Yatırım danışmanlığı işini
artık kapatmalısınız" dediler.
746
00:53:06,809 --> 00:53:10,647
Bu tabii ki Bernie'yi zıvanadan çıkardı.
747
00:53:14,567 --> 00:53:15,818
Onlara gözdağı verdi.
748
00:53:17,820 --> 00:53:20,949
Bu, iki taraf için de
tehlikeli bir durumdu
749
00:53:21,032 --> 00:53:24,244
çünkü ikisi
her gün Bernie'yle çalışmıyordu.
750
00:53:24,327 --> 00:53:26,579
Ayrıca şirketi yöneten
751
00:53:26,663 --> 00:53:30,375
ve bir Wall Street efsanesi olan birini
tehdit ettiler.
752
00:53:30,458 --> 00:53:32,877
Ofisimden defolun! Hemen!
753
00:53:34,879 --> 00:53:39,300
Madoff sonunda bu meseleyi
Frank aracılığıyla çözdü
754
00:53:39,384 --> 00:53:42,303
ve Frank daha çok para almalarını sağladı.
755
00:53:43,513 --> 00:53:46,975
60.000 dolar zam aldılar.
756
00:53:47,058 --> 00:53:50,937
Bu olayın büyüklüğüne bakarsak
bu büyük bir meblağ değil.
757
00:53:52,981 --> 00:53:57,193
Bernie'den şantajla
istedikleri miktarı koparıp
758
00:53:57,277 --> 00:53:58,778
işlerinde kalabilirlerdi.
759
00:54:00,154 --> 00:54:04,993
Ortalama bir zamma razı oldular
760
00:54:05,952 --> 00:54:09,247
ve Bernie yine kıl payı kurtarmış oldu.
761
00:54:09,956 --> 00:54:11,207
En azından o an için.
762
00:56:03,820 --> 00:56:08,825
Alt yazı çevirmeni: Mustafa Üneşi