1
00:00:07,550 --> 00:00:12,889
14 NİSAN 2021

2
00:00:13,347 --> 00:00:17,643
<i>AP'nin az önce geçtiği bir haberi verelim.</i>

3
00:00:17,727 --> 00:00:21,856
<i>Amerikan tarihindeki</i>
<i>en büyük Ponzi sistemini kuran Madoff</i>

4
00:00:21,939 --> 00:00:24,942
<i>bugün cezaevinde hayatını kaybetti.</i>
<i>82 yaşındaydı.</i>

5
00:00:30,490 --> 00:00:36,496
Anladığım kadarıyla
Bernie vefat edince yakılmış.

6
00:00:38,790 --> 00:00:41,459
Ölü yakma Yahudilikte yasaktır.

7
00:00:41,542 --> 00:00:47,507
Bedenimizin bize ait olmadığına inanırız.
Bedenimiz onu bahşeden Tanrı'ya aittir.

8
00:00:47,590 --> 00:00:52,345
Bedenimizi geri vermemiz gerekir.
Topraktan gelir, toprağa döneriz.

9
00:00:54,180 --> 00:00:56,641
Ama bu olayda beklenmedik bir şey oldu.

10
00:00:56,724 --> 00:01:01,270
Madoff'un külleri bir avukatın bürosunda,

11
00:01:01,354 --> 00:01:04,357
raftaki bir kutuda duruyor

12
00:01:05,316 --> 00:01:09,695
çünkü ailesi küllerini almayı reddetti.

13
00:01:10,780 --> 00:01:13,658
Bu anlaşılır ama üzücü bir şey.

14
00:01:14,534 --> 00:01:16,953
Onunla geçirdikleri güzel anlar olmuştur.

15
00:01:17,495 --> 00:01:21,916
Ona o kadar öfkeliler ki
bu öfke sonsuza dek sürecek.

16
00:01:24,127 --> 00:01:28,089
Herkes gömülür, katiller bile.

17
00:01:28,172 --> 00:01:29,507
Onlar da gömülür.

18
00:01:30,383 --> 00:01:31,926
Bence çok kötü biriydi

19
00:01:32,009 --> 00:01:35,179
ama çok kötü biri olsa da
Madoff da gömülmeliydi.

20
00:01:38,349 --> 00:01:43,437
Ailedeki hiç kimse
onunla bir bağı olmasını istemiyor.

21
00:01:45,773 --> 00:01:51,028
İnsanların hayatlarını mahvetmesine rağmen
hiç vicdan azabı çekmeyen

22
00:01:51,112 --> 00:01:56,868
ve adi bir canavar olan birinin külleriyle
kim bir bağı olmasını ister ki?

23
00:02:20,975 --> 00:02:23,603
MADOFF: WALL STREET CANAVARI

24
00:02:28,816 --> 00:02:31,277
2007 yılına gelindiğinde

25
00:02:31,360 --> 00:02:35,448
Bernie Madoff son iki yıla bakıp
şöyle demiştir.

26
00:02:35,531 --> 00:02:38,159
"Başaracağımı sanmazdım ama başardım."

27
00:02:38,242 --> 00:02:43,581
Besleyici fonlar
ve şapşal SEC müfettişlerinin yardımıyla

28
00:02:43,664 --> 00:02:49,378
elinin altında tonla parayla
2007'ye ulaşmayı başardı.

29
00:02:49,462 --> 00:02:54,759
Düzenli olarak özel jetiyle
Fransa'nın güneyindeki konağa gidiyor,

30
00:02:54,842 --> 00:02:57,220
orada yeni yatıyla oynuyordu.

31
00:02:57,720 --> 00:02:59,263
Lüks bir hayat sürüyordu

32
00:02:59,889 --> 00:03:04,018
ama bu büyük savurganlık yılının kaymağını

33
00:03:04,101 --> 00:03:07,772
sadece Bernie ve Ruth Madoff yemiyordu.

34
00:03:09,232 --> 00:03:12,276
Madoff bu servetini

35
00:03:12,360 --> 00:03:18,074
New York'ta 17. kattaki
güvenilir dalkavuklarıyla da paylaştı.

36
00:03:19,242 --> 00:03:24,789
Frank DiPascali'nin maaşını
iki milyon dolardan dört milyona çıkardı.

37
00:03:24,872 --> 00:03:30,211
Frank hep hayalini kurduğu
yeni bir balıkçı teknesi aldı.

38
00:03:30,294 --> 00:03:33,881
Annette Bongiorno'ya
hatırı sayılır bir zam yapıldı.

39
00:03:33,965 --> 00:03:38,469
O yıl lüksün arkası hiç kesilmiyordu.

40
00:03:39,553 --> 00:03:44,225
Wall Street'te zirveye ulaşmanın verdiği

41
00:03:45,059 --> 00:03:48,145
bir tür taşkınlık söz konusuydu.

42
00:03:52,108 --> 00:03:56,487
Bazen düzenleyicilerin
ve akademisyenlerin gözden kaçırdığı

43
00:03:56,570 --> 00:03:59,573
temel Wall Street kavramı şu.

44
00:03:59,657 --> 00:04:02,451
Wall Street kâr amaçlı bir kuruluş.

45
00:04:04,578 --> 00:04:08,958
<i>Bir kişi yarar sağlarken</i>
<i>başka biri zarar görüyor.</i>

46
00:04:11,836 --> 00:04:17,883
Dünya ekonomisi 2008'de
bir anda çöküşün eşiğine geldi.

47
00:04:19,844 --> 00:04:23,055
Bu akşam haberlerde
konut piyasasıyla ilgili sorunlar var.

48
00:04:23,139 --> 00:04:28,894
Ülkede durumun daha kötüye gideceğine dair
iç açıcı olmayan yeni kanıtlar var.

49
00:04:28,978 --> 00:04:35,234
Tutsat simsarları yalancı kredilerle,
anlamadıkları tutsatlarla

50
00:04:35,318 --> 00:04:41,198
ve gelir belgesi olmadan
ödeme gücü olmayanlara ev satıyorlardı.

51
00:04:42,241 --> 00:04:43,993
Sonra yatırım bankaları

52
00:04:44,076 --> 00:04:47,913
batacaklarını bildikleri
bu sorunlu kredileri alıyor,

53
00:04:47,997 --> 00:04:50,291
senet hâline getiriyordu.

54
00:04:50,374 --> 00:04:53,836
Wall Street'teki
derecelendirme kuruluşlarından

55
00:04:53,919 --> 00:04:57,840
AAA notu alıp
Wall Street'te yatırımcılara satıyorlardı.

56
00:05:00,301 --> 00:05:02,803
Sonra bir anda çöküş başladı.

57
00:05:02,887 --> 00:05:07,058
<i>Yüz binlerce ev sahibi</i>
<i>kredilerini ödeyemiyor.</i>

58
00:05:07,141 --> 00:05:09,810
Dünyanın sonu gelmiş gibiydi.

59
00:05:09,894 --> 00:05:12,438
Her banka batıyordu.

60
00:05:12,521 --> 00:05:16,233
<i>Sorunlu konut kredileri</i>
<i>Lehman Brothers'ı zora sokuyor.</i>

61
00:05:16,317 --> 00:05:21,113
Lehman Brothers iflas başvurusu yaptı.
Merrill Lynch, AIG bocalıyordu.

62
00:05:21,197 --> 00:05:23,949
Morgan Stanley ve Goldman
kurtarma paketiyle kurtarıldı.

63
00:05:24,033 --> 00:05:28,454
<i>Yatırım bankalarından bahsediyoruz.</i>
<i>Wall Street'in en akıllı bankaları yani.</i>

64
00:05:28,537 --> 00:05:30,706
<i>Bunca zaman nasıl yanlış yaptılar?</i>

65
00:05:31,499 --> 00:05:34,418
Bernie ve Ruth, Fransa'nın güneyindeydi

66
00:05:34,502 --> 00:05:38,631
ama Bernie ülkede yaşananlardan
gözünü ayıramıyordu.

67
00:05:38,714 --> 00:05:40,883
Borsa hızla düşüyordu.

68
00:05:41,634 --> 00:05:45,554
Küresel bir çöküş ihtimaliyle
karşı karşıyayız.

69
00:05:45,638 --> 00:05:51,018
Eşi Ruth'la son kez özel jetlerine binip

70
00:05:51,102 --> 00:05:54,355
New York'a geri geldiklerinde

71
00:05:54,438 --> 00:05:58,609
Bernie kendini böyle bir ortamda buldu.

72
00:06:06,409 --> 00:06:11,455
O noktada herkesin tek derdi
paralarını çabucak çekmekti.

73
00:06:11,956 --> 00:06:13,332
Nereye gideceklerdi?

74
00:06:13,416 --> 00:06:17,253
Bernie Madoff'a gideceklerdi
ve öyle de yaptılar.

75
00:06:18,379 --> 00:06:21,841
Frankfurt'tan, Londra'dan, Madrid'den,

76
00:06:21,924 --> 00:06:25,511
Viyana'dan, Abu Dhabi'den
telefonlar yağdı.

77
00:06:26,512 --> 00:06:27,972
"Paramızı geri istiyoruz."

78
00:06:30,057 --> 00:06:33,269
Para çekim talepleri yağmaya başladı.

79
00:06:33,352 --> 00:06:35,896
Arkası kesilmedi.

80
00:06:35,980 --> 00:06:37,523
Bir çığa dönüştü.

81
00:06:39,817 --> 00:06:45,072
Ekim, kasım döneminde
baskı iyice artmaya başladı.

82
00:06:48,492 --> 00:06:52,496
Bernie durumu kurtarmak için
elinden geleni yapıyordu.

83
00:06:52,997 --> 00:06:57,376
En yaşlı müşterilerine eziyet ediyor,
onları kandırıyor

84
00:06:57,460 --> 00:07:02,256
ve para çekmeyi bırakıp
para yatırmalarını istiyordu.

85
00:07:03,674 --> 00:07:06,510
Ana yatırımcısını,

86
00:07:06,594 --> 00:07:11,724
Jeffrey Tucker ve Walter Noel'in işlettiği
Fairfield Greenwich'i arayıp şöyle dedi.

87
00:07:11,807 --> 00:07:13,642
"Alım için harika bir vakit."

88
00:07:13,726 --> 00:07:14,894
"Hayır" dediler.

89
00:07:15,686 --> 00:07:21,484
Sonra Medici Bank'tan Sonja Kohn'u arayıp
aynı şeyi söyledi.

90
00:07:21,567 --> 00:07:23,152
O da yemi yutmadı.

91
00:07:25,613 --> 00:07:28,949
2 Aralık'ta tehlike işareti belirmişti.

92
00:07:29,033 --> 00:07:35,456
Bernie 1,5 milyar dolarlık
para çekimi talebiyle karşı karşıyaydı.

93
00:07:36,457 --> 00:07:40,961
Banka hesabında
yaklaşık 300 milyon doları kalmıştı.

94
00:07:41,921 --> 00:07:46,884
Paralarını çekmek isteyen müşterilere
çek yazsa çekler geri dönecekti.

95
00:07:46,967 --> 00:07:53,557
Ponzi sisteminin doğası gereği
bu işi devam ettiremezdim.

96
00:07:53,641 --> 00:07:59,104
Bu yüzden
Ponzi sisteminin bittiğini anladım.

97
00:07:59,688 --> 00:08:00,981
O noktada

98
00:08:01,982 --> 00:08:06,779
Frank DiPascali'yle bir görüşme yaptı.

99
00:08:06,862 --> 00:08:08,405
Ne yapacaklarını konuştular.

100
00:08:08,489 --> 00:08:09,990
Bernie, Frank'e

101
00:08:10,074 --> 00:08:14,036
artık toparlamayacak kadar
battıklarını söyledi.

102
00:08:14,954 --> 00:08:19,833
Frank uzun süre hapis yatacağını anladı

103
00:08:19,917 --> 00:08:22,461
ve deliye döndü.

104
00:08:24,213 --> 00:08:27,716
DiPascali daha sonra şöyle dedi.

105
00:08:27,800 --> 00:08:34,265
Bernie'nin herkesi kurtaracak
gizli varlıkları olmadığını

106
00:08:34,348 --> 00:08:36,183
ilk kez o zaman anlamış.

107
00:08:36,267 --> 00:08:39,812
Bunun bir dolandırıcılık olduğunu
o zaman anlamış.

108
00:08:43,148 --> 00:08:48,571
Bernie, Frank'e kalan parayla
ne yapmak istediğini anlattı.

109
00:08:48,654 --> 00:08:53,993
Bazı büyük uzun vadeli yatırımcılarına
çek yazmak istiyordu.

110
00:08:54,660 --> 00:08:57,371
Sadık çalışanlarına,

111
00:08:57,454 --> 00:09:01,792
ona paralarını teslim eden
ve şimdi çulsuz kalacak yakın akrabalarına

112
00:09:01,875 --> 00:09:04,169
çek yazmak istiyordu.

113
00:09:04,962 --> 00:09:09,675
Sonuçta dolandırıcılık ortaya çıkmıştı.
Artık sona ermişti.

114
00:09:13,095 --> 00:09:14,680
Frank DiPascali

115
00:09:14,763 --> 00:09:20,269
Bernie'nin kalan parayı dağıtmada
kullanacağı çekleri yazmaya başladı.

116
00:09:21,353 --> 00:09:22,688
Bernie oğullarına

117
00:09:22,771 --> 00:09:27,484
bunun çalışanlar için
erken ikramiye olduğunu söyledi.

118
00:09:27,568 --> 00:09:31,739
Mark ve Andrew
bu durumdan çok rahatsız oldu.

119
00:09:31,822 --> 00:09:33,616
Piyasanın durumu düşünülünce,

120
00:09:33,699 --> 00:09:38,037
ikramiye çeki dağıtmak
hiç mantıklı değildi.

121
00:09:39,580 --> 00:09:44,418
10 Aralık 2008 sabahı masamda oturuyordum.

122
00:09:45,002 --> 00:09:48,881
Haftalardır işler yolunda gitmiyordu.

123
00:09:49,673 --> 00:09:54,762
Bernie çok tuhaf davranıyordu.
Onu rahatsız etmemeye çalışıyordum.

124
00:09:54,845 --> 00:09:56,847
Hassas durumda olduğunu hissettim.

125
00:09:57,431 --> 00:09:59,350
Peter orada oturuyordu.

126
00:09:59,433 --> 00:10:04,146
Mark ve Andy onun ofisine geldi.

127
00:10:05,189 --> 00:10:11,362
Normalde bana "Babam nasıl?
Ofiste neler oluyor?" diye sorarlardı.

128
00:10:12,613 --> 00:10:16,450
Bu kez öyle yapmadılar.
Yanımdan geçip doğruca ofise girdiler.

129
00:10:17,368 --> 00:10:23,082
Mark ve Andrew çek verme konusunda
babalarının fikrini değiştirmeye çalıştı.

130
00:10:24,208 --> 00:10:28,420
"Baba, yılın geri kalanının
nasıl geçeceğini biliyor musun?

131
00:10:28,504 --> 00:10:35,386
Yılın nasıl biteceğini görene kadar
bu parayı tutmak daha iyi olmaz mı?"

132
00:10:36,470 --> 00:10:39,473
Bernie birkaç kez
konuyu değiştirmeye çalıştırsa da

133
00:10:40,849 --> 00:10:43,352
sonunda sakinliğini kaybetti.

134
00:10:46,522 --> 00:10:50,818
Posta gelmişti. Onu getirmek için
Bernie'nin ofisine girdim.

135
00:10:52,778 --> 00:10:54,530
Onları korkuttum.

136
00:10:55,406 --> 00:10:58,617
Hepsi yerlerinden fırlayıp bana baktı.

137
00:11:00,369 --> 00:11:05,874
Mark ve Andy kısa bir sonra
Bernie'ye ceketini giydirip

138
00:11:05,958 --> 00:11:08,377
onu dışarı çıkardı.

139
00:11:09,211 --> 00:11:13,632
Bernie bana nereye gittiğini söylemeden
hiçbir yere gitmezdi.

140
00:11:15,092 --> 00:11:17,302
Yanımdan geçip gitti.

141
00:11:18,262 --> 00:11:19,596
Hiç yüzüme bakmadı.

142
00:11:20,723 --> 00:11:23,726
Mark masama geldi.
Eğilerek kulağıma fısıldadı.

143
00:11:23,809 --> 00:11:26,603
"Noel alışverişi yapmaya gidiyoruz."

144
00:11:32,609 --> 00:11:34,278
Bernie'yi bir daha görmedim.

145
00:11:39,199 --> 00:11:43,036
Mark ve Andrew
onu Midtown'daki çatı katına götürdü.

146
00:11:44,037 --> 00:11:45,330
Ruth da oradaydı.

147
00:11:45,998 --> 00:11:49,877
Bernie ilk kez itiraf etti.

148
00:11:51,003 --> 00:11:54,631
<i>Artık devam edemeyecek</i>
<i>bir ruh hâli içindeydim.</i>

149
00:11:55,841 --> 00:12:01,096
<i>"Buraya kadar.</i>
<i>Artık bu zırvalığa devam edemem" demek</i>

150
00:12:01,180 --> 00:12:03,265
<i>beni çok rahatlatmıştı.</i>

151
00:12:03,348 --> 00:12:09,229
<i>Aileme bu dolandırıcılığı işlediğimi</i>
<i>itiraf etmemi sağlayan şey</i>

152
00:12:10,063 --> 00:12:12,316
kesinlikle bu oldu.

153
00:12:14,109 --> 00:12:17,613
Bernie işin büyüklüğünü anlatmaya
devam etti.

154
00:12:18,405 --> 00:12:19,865
Milyarlarca dolar.

155
00:12:20,699 --> 00:12:25,746
Geriye sadece
dağıtmaya çalıştığı 300 milyon kalmıştı.

156
00:12:26,246 --> 00:12:32,628
Andrew olduğu yere çöktü.
Yerde gözyaşları içinde kaldı.

157
00:12:34,546 --> 00:12:40,260
Babası tüm işin battığını,
para kalmadığını itiraf edince

158
00:12:40,344 --> 00:12:42,221
Mark resmen yıkıldı.

159
00:12:43,639 --> 00:12:47,476
Ruth sonunda bir kelime edebildi.
Söylediği şey duydu.

160
00:12:48,101 --> 00:12:49,686
"Ponzi sistemi de ne?"

161
00:12:51,897 --> 00:12:57,236
Dünyanızın tamamen altüst olduğu bir andı.

162
00:12:57,319 --> 00:13:02,574
Doğru olduğunu sandığınız her şeyin
yalan olduğunu anladığınız bir andı.

163
00:13:04,493 --> 00:13:06,745
Madoff'un oğulları çıkıp gitti.

164
00:13:08,205 --> 00:13:13,126
Lobiye varmadan önce
bir avukata danışmaya karar verdiler.

165
00:13:14,920 --> 00:13:19,091
Mark'ın kayınpederi
Manhattan'da ünlü bir avukattı.

166
00:13:21,677 --> 00:13:25,430
Onunla dairesinde buluşma ayarladılar.

167
00:13:27,766 --> 00:13:30,435
Mark ve Andrew
ona babalarının itirafını anlattı.

168
00:13:30,519 --> 00:13:33,105
Avukatları onlara şunu söyledi.

169
00:13:33,188 --> 00:13:35,357
"Bu dolandırıcılık devam ediyor.

170
00:13:35,440 --> 00:13:40,654
Babanız yakında haksız kazanç olarak
kabul edilecek parayı

171
00:13:40,737 --> 00:13:43,740
çek yazarak dağıtmaya çalışıyor.

172
00:13:43,824 --> 00:13:47,327
İhbar etmezseniz

173
00:13:47,411 --> 00:13:52,457
devam eden suça ortaklık etmiş olursunuz."

174
00:13:52,541 --> 00:13:54,710
Mecburen babalarını ihbar ettiler.

175
00:13:56,920 --> 00:14:03,093
11 ARALIK 2008

176
00:14:04,595 --> 00:14:10,976
FBI ertesi sabah erkenden
Madoff'un dairesine gitti.

177
00:14:11,059 --> 00:14:12,811
Bernie bornoz giyiyordu.

178
00:14:14,396 --> 00:14:16,064
"Niye geldiğimizi biliyor musunuz?"

179
00:14:16,148 --> 00:14:17,107
"Evet."

180
00:14:18,525 --> 00:14:21,528
"Masum bir açıklaması var mı?" dediler.

181
00:14:21,612 --> 00:14:23,071
Bernie hayır, dedi.

182
00:14:25,115 --> 00:14:27,451
"Bu bir Ponzi sistemi" dedi.

183
00:14:27,534 --> 00:14:29,369
Oğullarına söylediği doğruydu.

184
00:14:31,246 --> 00:14:37,127
Ajanlardan biri ofisi arayıp
hemen sonuç hakkında bilgi verdi.

185
00:14:38,629 --> 00:14:40,797
Madoff'u getirmeleri söylendi.

186
00:14:42,716 --> 00:14:47,220
Tutuklanma kıyafeti hakkında
Madoff'a bilgi verdiler.

187
00:14:50,390 --> 00:14:52,935
Ayakkabı bağı, kemer, kravat yasaktı.

188
00:14:53,018 --> 00:14:56,980
Alyansını ve saatini çıkardı.

189
00:15:02,611 --> 00:15:06,657
Bernie, Foley Meydanı'ndaki
FBI binasına götürüldü.

190
00:15:06,740 --> 00:15:09,868
Her suçlunun gördüğü işlemlerden geçti.

191
00:15:10,869 --> 00:15:14,289
Bernie, Ike Sorkin'i aradı.

192
00:15:16,041 --> 00:15:17,042
"Alo?"

193
00:15:18,001 --> 00:15:22,214
"Ike, ben Bernie. FBI merkezindeyim.
Ellerim kelepçeli. Yardımın lazım."

194
00:15:23,090 --> 00:15:28,512
Hemen Madoff'a şöyle dedim.
"Konuşuyorsan sus."

195
00:15:30,097 --> 00:15:31,556
O zaman haberim yoktu

196
00:15:31,640 --> 00:15:33,225
ama beni aramadan önce

197
00:15:33,308 --> 00:15:36,979
iki saat boyunca
FBI'a tüm bildiklerini anlatmış.

198
00:15:37,062 --> 00:15:41,441
Bu işte sadece
kendi parmağı olduğunu söylemiş.

199
00:15:41,525 --> 00:15:46,405
"Açıkçası başı büyük belada" dedim.

200
00:15:46,947 --> 00:15:49,282
"Devlet bu işin peşini bırakmaz."

201
00:15:50,367 --> 00:15:52,703
Kefalet 10 milyon dolar olarak belirlendi.

202
00:15:52,786 --> 00:15:58,875
Bernie dairesine gitti
ve dananın kuyruğu o zaman koptu.

203
00:15:58,959 --> 00:16:00,085
Kıyamet koptu.

204
00:16:00,168 --> 00:16:02,921
İşlem masasında çalışıyorsanız
bir ara verin

205
00:16:03,005 --> 00:16:05,507
ve çıkmadan önce masanızı boşaltın.

206
00:16:05,590 --> 00:16:07,843
Bernie Madoff tutuklandı.

207
00:16:07,926 --> 00:16:12,389
<i>Federal yetkililere göre</i>
<i>Wall Street'in en büyük Ponzi sistemi.</i>

208
00:16:12,472 --> 00:16:16,226
<i>Polise göre bu işin ardında</i>
<i>Wall Street'in en sevilen adamı var.</i>

209
00:16:16,309 --> 00:16:19,938
<i>NASDAQ Borsası'nın eski başkanı</i>
<i>Bernard Madoff.</i>

210
00:16:22,524 --> 00:16:28,655
Cep telefonum çaldı. Arayan Harry'di.
Avazı çıktığı kadar bağırıyordu.

211
00:16:28,739 --> 00:16:32,325
"Madoff teslim oldu. Haklı çıktık."

212
00:16:32,826 --> 00:16:34,327
"Dur biraz" dedim.

213
00:16:34,828 --> 00:16:39,416
Telefonu bir kenara koydum.
Sinirden yumruklarımı sıktım.

214
00:16:39,499 --> 00:16:41,293
Kendimi kandırılmış hissettim.

215
00:16:41,376 --> 00:16:42,836
"Bu nasıl olabilir?

216
00:16:42,919 --> 00:16:46,339
Birinin karakteri hakkında
nasıl bu kadar yanılabilirim?"

217
00:16:46,423 --> 00:16:51,845
Bernie'yle ilgili tüm düşüncelerimde
tamamen yanılmıştım.

218
00:16:52,929 --> 00:16:54,681
İhanete uğramış gibiydim.

219
00:16:59,519 --> 00:17:03,315
Bernie tutuklandıktan sonra
tam bir kaos oldu.

220
00:17:06,485 --> 00:17:11,198
FBI geliyordu. SEC geliyordu.

221
00:17:11,698 --> 00:17:13,241
Kaçanlar oldu.

222
00:17:13,992 --> 00:17:17,913
Dağılmıştım ama gelen telefonlara
bakmamız gerektiğini biliyordum.

223
00:17:19,414 --> 00:17:21,583
Bir beyefendi aradı.

224
00:17:21,666 --> 00:17:25,170
Güzel bir ilişkimiz vardı.
Hep sohbet ederdik.

225
00:17:25,253 --> 00:17:28,173
"Eleanor, haberin var mıydı?" dedi.

226
00:17:28,840 --> 00:17:31,009
Başımdan aşağı kaynar sular döküldü

227
00:17:31,093 --> 00:17:34,346
çünkü bu işte yer aldığımı düşünecekleri
hiç aklıma gelmedi.

228
00:17:34,930 --> 00:17:38,266
Bir darbe daha yedim. İnanamadım.

229
00:17:39,976 --> 00:17:42,187
"Hayır, haberim yoktu" dedim.

230
00:17:42,687 --> 00:17:46,441
Pete orada duruyordu.
Telefonu kapatıp şöyle dedim.

231
00:17:46,525 --> 00:17:48,360
"Burada ne yapacağım?

232
00:17:48,443 --> 00:17:51,113
Burada ne yapacağım yahu?"

233
00:17:51,196 --> 00:17:53,073
Peter yanımdan uzaklaştı.

234
00:17:53,907 --> 00:17:56,159
Kendime "Başının çaresine bak" dedim.

235
00:17:58,620 --> 00:18:00,747
Lobide insanlar vardı.

236
00:18:00,831 --> 00:18:03,708
Birinin gelip
açıklama yapmasını istiyorlardı.

237
00:18:04,251 --> 00:18:08,964
Resepsiyona giderdim.
Yanımda başka hanımlar da olurdu.

238
00:18:09,047 --> 00:18:14,511
20 dakika konuşabilirdik
çünkü ağır gelirdi. Rahatsız ediciydi.

239
00:18:15,887 --> 00:18:19,474
İnsanlar korkmuştu.
Seslerinden anlaşılıyordu. Korkmuşlardı.

240
00:18:25,105 --> 00:18:28,859
İster uyuşturucu örgütü
ister örgütlü suç olsun,

241
00:18:28,942 --> 00:18:34,114
her örgütte alttaki isimlerle başlar
ve örgütte tepeye doğru çıkarsınız.

242
00:18:34,197 --> 00:18:38,326
Tepede bir isim vardı
ve büyük miktarda para kayıptı.

243
00:18:39,744 --> 00:18:44,457
Tüm çalışanlar 19. katta toplanmıştı.

244
00:18:44,541 --> 00:18:47,961
Hangisinin suç ortağı olduğunu,

245
00:18:48,044 --> 00:18:52,340
hangisinin iş birliği yapabileceğini,

246
00:18:52,424 --> 00:18:55,510
hangisinin alakası olmadığını bilmiyorduk.

247
00:18:56,219 --> 00:19:01,474
Bir yerden başlamalıydık.
Tüm çalışanları sorgulamaya başladık.

248
00:19:02,309 --> 00:19:07,272
FBI çalışanlarla konuştuktan sonra
bir kat daha olduğunu öğrendi.

249
00:19:10,483 --> 00:19:12,903
17. kata vardılar.

250
00:19:12,986 --> 00:19:15,780
İçeri girmelerini sağlayan kart okutuldu.

251
00:19:22,037 --> 00:19:24,539
İçeri girdiğimizde tepkimiz şu oldu.

252
00:19:26,291 --> 00:19:27,292
"Vay canına."

253
00:19:29,794 --> 00:19:34,132
Odalar kutularla doluydu.

254
00:19:34,674 --> 00:19:37,510
Her yerde kâğıtlar, evraklar vardı.

255
00:19:38,595 --> 00:19:45,352
Kanıtları taşımaya başlarsak
soruşturmanın etkileneceğini düşündüm.

256
00:19:46,811 --> 00:19:50,899
Bu yüzden 17. katı suç mahalli ilan ettim.

257
00:19:50,982 --> 00:19:54,236
Soruşturmaya hemen orada başladık.

258
00:19:57,864 --> 00:20:00,617
Samanlıktaki iğne aramak gibiydi.

259
00:20:00,700 --> 00:20:02,535
Bu işi nasıl çözecektik?

260
00:20:03,245 --> 00:20:07,749
Bu işin anahtarı
bize rehberlik edecek bir kaynak,

261
00:20:07,832 --> 00:20:10,794
bir muhbir veya iş birlikçi tanıktı.

262
00:20:11,628 --> 00:20:13,171
O kişi Frank DiPascali'ydi.

263
00:20:13,880 --> 00:20:17,842
Çok fazla suça karıştığını biliyordu.

264
00:20:17,926 --> 00:20:20,887
Çok değer verdiği bir ailesi vardı.

265
00:20:21,680 --> 00:20:25,183
Kendini nasıl kurtaracağını düşünmeliydi.

266
00:20:26,893 --> 00:20:29,980
Frank, sistemin nasıl işlediğini dair

267
00:20:31,064 --> 00:20:34,192
bize bir yol haritası sundu.

268
00:20:36,695 --> 00:20:39,614
Gördüğümüzde gerçekten inanamadık.

269
00:20:40,532 --> 00:20:44,744
Gerçek yatırım diye bir şey yoktu.

270
00:20:44,828 --> 00:20:46,413
İşlem falan yoktu.

271
00:20:47,038 --> 00:20:53,128
Diğer Ponzi sistemlerinde
işlem yapan ve kaybedenler olurdu.

272
00:20:53,211 --> 00:20:57,257
Kötü borsacı oldukları için
hep durumu toparlamaya çalışırlardı.

273
00:20:57,340 --> 00:21:02,637
Hiç böyle bir şey görmemiştim.
Ortada hiçbir yatırım yoktu.

274
00:21:04,681 --> 00:21:07,851
Bay Madoff,
para kaybeden insanlara ne diyeceksiniz?

275
00:21:07,934 --> 00:21:12,731
<i>Bernard Madoff çarşamba günü</i>
<i>Manhattan mahkemesine çıktıktan sonra</i>

276
00:21:12,814 --> 00:21:15,066
<i>itip kakarak evine girmeye çalıştı.</i>

277
00:21:15,150 --> 00:21:21,364
Televizyon kameralarının
ve muhabirlerin arkasındaydım.

278
00:21:22,365 --> 00:21:23,575
Bana dokunma.

279
00:21:23,658 --> 00:21:28,621
Televizyon kamerasını ittiği
meşhur bir sahne vardı.

280
00:21:28,705 --> 00:21:30,957
Bu her gün yaşanan bir olaydı.

281
00:21:31,041 --> 00:21:34,044
Bay Madoff,
para kaybeden insanlara ne diyeceksiniz?

282
00:21:34,127 --> 00:21:35,462
Onlara ne diyeceksiniz?

283
00:21:35,545 --> 00:21:40,508
Bernie Madoff'un yaptığı dolandırıcılık
iş dünyası gazeteciliğinde deprem yarattı.

284
00:21:41,509 --> 00:21:44,054
Her yerde bu olay haber yapılıyordu.

285
00:21:44,137 --> 00:21:45,430
Sansasyon yarattı

286
00:21:45,513 --> 00:21:50,352
çünkü bu olayın temsil ettiği şey
bir adamdan çok daha büyüktü.

287
00:21:50,977 --> 00:21:53,772
Ortada bir mali kriz vardı.

288
00:21:53,855 --> 00:21:58,151
Herkes evlerini,
yatırım planlarını kaybediyordu.

289
00:21:58,234 --> 00:22:00,570
İşsizlik oranı tavan yapıyordu.

290
00:22:01,738 --> 00:22:04,991
Herkes birini suçlamak istedi
ama karşılarında büyük kurumlar vardı.

291
00:22:05,075 --> 00:22:07,535
Birçok insana göre onlar sadece binaydı.

292
00:22:08,745 --> 00:22:11,831
Sonra bir anda Bernie Madoff belirdi.

293
00:22:11,915 --> 00:22:16,002
Bu kriz onunla özdeşleşti.

294
00:22:16,086 --> 00:22:20,298
Mali krizin simgesi hâline geldi.

295
00:22:20,382 --> 00:22:26,388
Wall Street'e yönelik tüm nefret,
tüm tepki, tüm öfke

296
00:22:26,471 --> 00:22:28,765
bir anda Madoff'a yönlendirildi.

297
00:22:29,432 --> 00:22:34,104
Madoff'un nasıl kefaletle serbest kaldığı
merak ediliyordu.

298
00:22:35,271 --> 00:22:37,399
Maddi imkânları olmadığı için

299
00:22:37,482 --> 00:22:42,779
Rikers Adası cezaevinde
kefaletsiz bir şekilde yatanların aksine

300
00:22:42,862 --> 00:22:46,616
nasıl çatı katındaki evinde yaşıyordu?

301
00:22:47,867 --> 00:22:49,911
Bu hiç doğru gelmiyordu.

302
00:22:54,165 --> 00:22:59,254
Başta Bernie Madoff'u,
ardından yatırımcılarını duyardık.

303
00:22:59,337 --> 00:23:02,841
<i>Film yapımcısı Steven Spielberg,</i>
<i>Mets'in sahibi Fred Wilpon…</i>

304
00:23:02,924 --> 00:23:07,387
İlk önce yatırım listesindeki
arsız isimler ortaya çıktı.

305
00:23:07,470 --> 00:23:11,057
Nobel Barış Ödülü sahibi olan
ve soykırımdan kurtulan Elie Wiesel…

306
00:23:11,141 --> 00:23:12,434
İlk başta…

307
00:23:15,019 --> 00:23:16,771
…hissettiğim şuydu.

308
00:23:18,148 --> 00:23:22,610
Fiziksel olmasa da
ruhsal, zihinsel bir çıplaklık yaşadım.

309
00:23:23,611 --> 00:23:25,155
Her şey elimden alınmıştı.

310
00:23:25,238 --> 00:23:30,201
Bazı davaları açmak
günler, haftalar sürdü.

311
00:23:30,285 --> 00:23:32,412
Emekli infaz memurları,

312
00:23:32,495 --> 00:23:35,832
emekli öğretmenler, emekli dişçiler vardı.

313
00:23:35,915 --> 00:23:36,749
YIKILDIK

314
00:23:37,041 --> 00:23:39,169
Ortada gerçek insanlar vardı.

315
00:23:39,252 --> 00:23:43,256
Onları tanıyordunuz,
yüzlerini görüyordunuz.

316
00:23:43,882 --> 00:23:47,051
Bir anda insani boyutu anlaşıldı.
Bu olay gerçekti.

317
00:23:49,762 --> 00:23:52,974
Babam vefat edince kardeşim şöyle dedi.

318
00:23:53,057 --> 00:23:58,146
"Babamın parası Madoff'ta.
Orada tutmaya devam edebiliriz."

319
00:24:00,648 --> 00:24:04,068
Orada para olduğu için emekli oldum.

320
00:24:04,777 --> 00:24:07,322
"Tanrım, orada para var.

321
00:24:07,405 --> 00:24:12,952
Bu parayı kullanabilirim.
Paramı alıp geçimimi sağlarım" dedim.

322
00:24:13,036 --> 00:24:14,704
Florida'ya taşındım.

323
00:24:15,538 --> 00:24:20,460
Ev almak için birikimimi kullandım.

324
00:24:20,543 --> 00:24:22,629
"Harika olacak.

325
00:24:22,712 --> 00:24:27,634
Gelen kâr payı sayesinde
eve yatırdığım parayı geri almış olurum.

326
00:24:27,717 --> 00:24:31,137
Kalan parayı da emekliliğimde harcarım.

327
00:24:32,347 --> 00:24:34,557
Burası hayattaki son durağım" dedim.

328
00:24:34,641 --> 00:24:36,017
Çok mutluydum.

329
00:24:37,185 --> 00:24:41,814
Evime geçeli dört ay olmuştu.
Kardeşim arayıp şöyle dedi.

330
00:24:42,690 --> 00:24:48,738
"Bernie Madoff
dolandırıcılıktan tutuklandı."

331
00:24:51,241 --> 00:24:53,785
Büyük bir şok yaşadım.

332
00:24:56,621 --> 00:24:57,956
Sık sık şunu düşündüm.

333
00:24:58,039 --> 00:25:01,918
"Babam yaşasaydı
ve haberi duysaydı ne olurdu?"

334
00:25:02,961 --> 00:25:07,131
Bence bu onu
kanserden daha hızlı öldürürdü.

335
00:25:08,174 --> 00:25:11,844
Babam en azından 80'lerin başından beri
Madoff'la birlikteydi.

336
00:25:11,928 --> 00:25:17,267
Tüm hesapları topladığımızda
30 milyon dolarımız vardı.

337
00:25:17,976 --> 00:25:21,688
Madoff'taki paramız bir anda buhar oldu.

338
00:25:21,771 --> 00:25:22,897
Uçup gitti.

339
00:25:22,981 --> 00:25:26,025
Artık Monopoly dolarına dönüşmüştü.

340
00:25:27,110 --> 00:25:33,157
Dolandırıldığım için
kendimi aptal gibi hissettim. Aptaldım da.

341
00:25:33,241 --> 00:25:35,535
Ailem şöyle demişti.

342
00:25:35,618 --> 00:25:39,706
Rich, Wall Street konusunda tecrübeli.
Bu işten anlar."

343
00:25:39,789 --> 00:25:42,375
Anlamam gerekirdi, değil mi?

344
00:25:43,459 --> 00:25:47,505
Şahsen beni çok etkileyen bir olaydı.

345
00:25:49,716 --> 00:25:54,554
Başta olanları duyunca,
para alamayacağımı anlayınca

346
00:25:54,637 --> 00:25:57,557
çok üzüldüm, korktum.

347
00:25:58,850 --> 00:26:01,894
Ne yapacaktım ki? İş arayamazdım.

348
00:26:01,978 --> 00:26:04,188
Yetmişli yaşların ortasındaydım.

349
00:26:06,274 --> 00:26:12,113
Vefat etmiş olmasına rağmen
babam adına çok üzüldüm.

350
00:26:12,989 --> 00:26:17,368
Annemin hep söylediği bir laf vardı.

351
00:26:17,452 --> 00:26:19,662
"Komşulara rezil olduk."

352
00:26:20,371 --> 00:26:21,664
Anlamı şuydu.

353
00:26:21,748 --> 00:26:27,086
Kötü bir karar verdiğinizi
komşularınız anlamıştı.

354
00:26:27,170 --> 00:26:28,755
Bu yüzden rezil olurdunuz.

355
00:26:30,340 --> 00:26:31,674
Babam kandırılmıştı.

356
00:26:33,134 --> 00:26:36,596
Bu beni çok kızdırdı.

357
00:26:37,263 --> 00:26:40,600
Eşimle bazı finansal kararlar almıştık.

358
00:26:40,683 --> 00:26:43,478
Engelli bir oğlumuz var.

359
00:26:43,561 --> 00:26:49,609
"Madoff'ta varlığımız olduğu için
hayat sigortasına ihtiyacımız yok.

360
00:26:49,692 --> 00:26:53,321
Bu para sonunda
oğlumuzun bakımına harcanacak" dedik.

361
00:26:53,404 --> 00:26:54,489
Planımız mahvoldu.

362
00:26:56,115 --> 00:27:00,078
Görevim annemi evinde tutmaktı.

363
00:27:00,953 --> 00:27:04,040
Bu, babamın
Palm Beach'te inşa ettirdiği evdi.

364
00:27:04,916 --> 00:27:11,506
En büyük varlığımız olan evi
eninde sonunda kaybedeceğimizi anladım.

365
00:27:12,882 --> 00:27:15,218
Annem yıkıldı.

366
00:27:17,970 --> 00:27:19,931
Bana çok üzülmeyin.

367
00:27:20,723 --> 00:27:24,519
Birçok insan her şeyini kaybetti.

368
00:27:26,562 --> 00:27:30,274
Beyaz yaka suçu
mavi yaka suçundan farklıdır.

369
00:27:30,358 --> 00:27:34,487
Mavi yaka suçunda
soruşturma öncesinde cesetler olur.

370
00:27:36,030 --> 00:27:38,825
Beyaz yaka suçunda
cesetler daha sonra gelir.

371
00:27:40,410 --> 00:27:42,954
<i>Müşterilerinin parasıyla birlikte</i>

372
00:27:43,037 --> 00:27:47,709
<i>Bernie Madoff'a 1,5 milyar dolar yatıran</i>
<i>Fransız yatırım fonu yöneticisi</i>

373
00:27:47,792 --> 00:27:52,088
<i>bugün Manhattan'daki ofisindeki</i>
<i>ölü bulundu. Muhtemelen intihar etti.</i>

374
00:27:52,171 --> 00:27:54,841
<i>René-Thierry de la Villehuchet.</i>

375
00:27:56,843 --> 00:28:00,221
Tüm haberlerde Thierry'nin intiharı vardı.

376
00:28:00,304 --> 00:28:03,891
Bernie teslim olduktan 11 gün sonra oldu.

377
00:28:07,603 --> 00:28:10,481
Thierry o gece kendini ofisine kapamış.

378
00:28:10,565 --> 00:28:11,858
Bileklerini kesmiş

379
00:28:11,941 --> 00:28:15,695
ve ortalık batmasın diye
kanını çöp kutusuna akıtmış.

380
00:28:17,238 --> 00:28:21,159
İhmal suçunu telafi etmek için

381
00:28:22,034 --> 00:28:26,789
acı veren bir ölüm yöntemi seçti.

382
00:28:28,040 --> 00:28:29,709
Büyük bir kayıp.

383
00:28:31,127 --> 00:28:33,629
Şerefli bir adamdı. İhanete uğradı.

384
00:28:34,839 --> 00:28:37,175
Şahsen beni çok etkiledi.

385
00:28:37,258 --> 00:28:42,054
Üç gün boyunca ağladım
çünkü Thierry'yi aramayı düşünüyordum.

386
00:28:42,138 --> 00:28:46,267
Şahsen çok para kaybettiğini,
firmasının battığını biliyordum.

387
00:28:47,059 --> 00:28:50,313
Keşke ona ulaşsaydım.
Belki buna engel olurdum.

388
00:28:52,982 --> 00:28:59,655
12 MART 2009

389
00:28:59,739 --> 00:29:04,744
<i>Madoff bu sabah</i>
<i>Manhattan'daki yedi milyonluk dairesinden</i>

390
00:29:04,827 --> 00:29:07,872
<i>belki de son defa çıkıp mahkemeye gitti.</i>

391
00:29:07,955 --> 00:29:11,584
Bernie suçlu olduğu için
suçunu kabul etmeye karar verdi.

392
00:29:12,168 --> 00:29:15,588
Duruşma yolunu seçmesi
ona pek bir şey kazandırmazdı.

393
00:29:15,671 --> 00:29:19,133
Kamu ilgisi sebebiyle

394
00:29:19,217 --> 00:29:25,556
ailesine sürekli yıprandıkları
uzun bir süreç yaşatmış olurdu.

395
00:29:25,640 --> 00:29:28,392
Kararını verdi. "Bu işi bitirelim" dedi.

396
00:29:28,476 --> 00:29:32,563
"Kameralardan kurtulmalıyım.
Ruth'u ve oğullarımı korumalıyım."

397
00:29:33,689 --> 00:29:40,279
Madoff'a bir dizi hisse dolandırıcılığı
ve para aklama suçları yönelttiler.

398
00:29:40,905 --> 00:29:42,615
Uzun bir süreç söz konusuydu.

399
00:29:42,698 --> 00:29:48,204
Suçunu kabul etmekle kalmadı,
nasıl yaptığını da açıkladı.

400
00:29:49,914 --> 00:29:52,375
Avukatı cezası açıklanana kadar

401
00:29:52,458 --> 00:29:56,212
Bernie'nin kefaletle serbest kalmasını
talep etti.

402
00:29:56,295 --> 00:29:59,298
Cezası aylar sonra açıklanacaktı.

403
00:30:00,675 --> 00:30:01,717
Yargıç reddetti.

404
00:30:03,803 --> 00:30:09,308
"Suçunu kabul etti.
Suçunu itiraf etti. Hapse atılacak."

405
00:30:11,519 --> 00:30:17,233
Bernie o gün, o anda hapse girecekti.

406
00:30:20,319 --> 00:30:22,989
Mahkemede büyük bir sessizlik hâkimdi.

407
00:30:24,991 --> 00:30:29,287
Bileğine takılan kelepçenin sesi duyuldu.

408
00:30:32,623 --> 00:30:38,004
Cezası açıklanana dek
Manhattan Cezaevi'ne yerleştirildi.

409
00:30:38,087 --> 00:30:43,342
Devlet ve savcı
onlarla anlaşma yapmamı istiyordu.

410
00:30:45,428 --> 00:30:49,599
Bu dolandırıcılığa
başka kimlerin karıştığına dair

411
00:30:49,682 --> 00:30:51,934
bilgi vermemi istiyorlardı.

412
00:30:52,977 --> 00:30:55,855
Bu işi tek başıma yapmadığımı,

413
00:30:55,938 --> 00:31:00,026
başkalarının da olduğunu düşünüyorlardı.

414
00:31:03,195 --> 00:31:07,491
Bernie Madoff
"Her şeyi tek başıma yaptım" diyerek

415
00:31:07,575 --> 00:31:12,788
çoğunlukla ailesini
ve tabii ki çalışanlarını koruyordu.

416
00:31:14,123 --> 00:31:18,127
Böyle karmaşık bir dolandırıcılığı
tek bir kişi yapamazdı.

417
00:31:20,338 --> 00:31:25,885
17. kattaki çalışanlara
akılsız iş birlikçiler diyorum.

418
00:31:25,968 --> 00:31:28,804
Hepsi lise mezunu olarak işe alındı.

419
00:31:28,888 --> 00:31:31,182
Borsanın işleyişinden bihaberdiler.

420
00:31:31,265 --> 00:31:34,810
Aslında yıllarca yakalanmadan

421
00:31:34,894 --> 00:31:39,106
Ponzi sistemini yürütmeyi başardılar.

422
00:31:39,190 --> 00:31:41,233
Soruşturmamız sırasında

423
00:31:41,317 --> 00:31:47,031
tüm çalışanların,
hatta Frank DiPascali'nin ana savunması,

424
00:31:47,114 --> 00:31:51,202
Ponzi sisteminin ne olduğunu
bilmedikleri yönündeydi.

425
00:31:51,285 --> 00:31:55,122
Ponzi sisteminin ne olduğunu
bilmediklerini söylerken

426
00:31:55,206 --> 00:31:58,751
işlemlerin meşru olmadığını bildiklerini,

427
00:31:59,418 --> 00:32:01,420
Bernie'nin bunları ödemek için

428
00:32:01,504 --> 00:32:05,841
Avrupa'da varlıkları, altını,
mülkü olduğunu sandıklarını söylediler.

429
00:32:07,176 --> 00:32:09,136
Bu yine de yasa dışı.

430
00:32:09,220 --> 00:32:14,225
<i>Federal müfettişler Madoff'un şirketinde</i>
<i>20 yıldır devam eden dolandırıcılıkta</i>

431
00:32:14,308 --> 00:32:15,768
<i>Bernie'nin ardından</i>

432
00:32:15,851 --> 00:32:19,355
<i>borsa işlemlerini yöneten</i>
<i>oğulları Andrew ve Mark'ı da inceliyor.</i>

433
00:32:20,314 --> 00:32:23,359
Andrew ve Mark Madoff

434
00:32:23,442 --> 00:32:28,614
yatırım danışmanlığı işinin
sıradan bir komisyonculuk olmadığını

435
00:32:28,698 --> 00:32:30,116
bal gibi biliyordu.

436
00:32:30,908 --> 00:32:33,619
Belki Ponzi sistemi olduğunu bilmiyorlardı

437
00:32:33,703 --> 00:32:36,706
ama göründüğü gibi bir iş olmadığını
kesinlikle biliyorlardı.

438
00:32:37,623 --> 00:32:39,750
Orada 25 yıl çalıştım.

439
00:32:40,376 --> 00:32:42,378
O çocuklar gözümün önünde büyüdü.

440
00:32:43,045 --> 00:32:47,383
Yatırım danışmanlığı katına hiç inmediler.

441
00:32:47,967 --> 00:32:50,302
Orada çalışmadılar. Bir bağları yoktu.

442
00:32:51,262 --> 00:32:54,974
<i>Madoff'un 49 yıllık eşi Ruth da</i>
<i>inceleme altında.</i>

443
00:32:55,057 --> 00:32:56,767
<i>Eşi bu davada suçlanmadı.</i>

444
00:32:56,851 --> 00:32:59,603
Şu an hiçbir konuda yorum yapmayacağım.

445
00:33:01,147 --> 00:33:05,192
Bana sıkça şunu soruyorlar.
"Sence Ruth'un haberi var mıydı?"

446
00:33:05,276 --> 00:33:07,653
Ruth'u iyice inceledim.

447
00:33:09,238 --> 00:33:13,993
Ruth'un, Bernie'nin ofisinin yanında
bir ofisi vardı.

448
00:33:15,745 --> 00:33:19,498
Ofisine girip dosya dolabını açtığımda

449
00:33:20,082 --> 00:33:23,461
"Vay be. Turnayı gözünden vurduk" dedim.

450
00:33:24,712 --> 00:33:29,467
Ruth Madoff'un bir mafya adı olsa
kesinlikle Hesapçı Ruthie olurdu

451
00:33:29,550 --> 00:33:33,054
çünkü muhasebeciydi ve çok tertipliydi.

452
00:33:33,596 --> 00:33:36,932
Kişisel vergi beyannameleri,
banka hesap özetleri,

453
00:33:37,016 --> 00:33:39,560
Bernie'nin tekneleriyle ilgili bilgiler,

454
00:33:40,061 --> 00:33:41,729
sahip oldukları mülkler…

455
00:33:41,812 --> 00:33:45,066
Hepsi mükemmel bir şekilde hazırlanmış,
bizi bekliyordu.

456
00:33:46,817 --> 00:33:50,237
Bernie'nin yaşam tarzıyla ilgili
çok şey öğrendik

457
00:33:50,780 --> 00:33:56,243
ama Ponzi sistemini bildiğine dair
hiçbir emare göremedim.

458
00:33:57,244 --> 00:34:00,915
Bernie'nin eşine neler anlattığı konusunda
hiçbir bilgimiz yok.

459
00:34:10,049 --> 00:34:13,761
Babam para konusunda çok hassastı.

460
00:34:14,553 --> 00:34:18,808
Beni büyütürken
para konusunda bilinçli olmamı isterdi.

461
00:34:19,475 --> 00:34:23,229
"Gerçek olamayacak kadar iyi görünüyorsa
gerçek değildir" derdi…

462
00:34:27,149 --> 00:34:29,527
…ama kendi tavsiyesine uymadı.

463
00:34:30,903 --> 00:34:32,238
Onu da suçlamıyorum.

464
00:34:33,739 --> 00:34:35,157
Devleti suçluyorum.

465
00:34:35,658 --> 00:34:38,077
SEC dolandırıcıya inandı.

466
00:34:38,160 --> 00:34:39,453
Onlar da kandırıldı.

467
00:34:40,371 --> 00:34:46,961
SEC bir inceleme yapıyorsa
veya resmî bir soruşturma yürütüyorsa

468
00:34:47,044 --> 00:34:53,175
ve dolandırıcılığı ortaya çıkarmak adına
bir sonuç almak yerine

469
00:34:53,259 --> 00:34:58,222
dolandırıcılığa izin veriyorsanız,
dolandırıcılığa itibar kazandırıyorsanız

470
00:34:58,305 --> 00:35:03,435
ve incelemeniz, soruşturmanız yüzünden
dolandırıcılık daha da büyüyorsa

471
00:35:03,519 --> 00:35:06,188
devlet büyük bir suç işliyor demektir.

472
00:35:07,273 --> 00:35:10,901
Bence mali kriz olmasaydı
hiç yakalanmayabilirdi.

473
00:35:11,819 --> 00:35:14,530
"Çok üzgünüz. Sorunu çözüyoruz."

474
00:35:14,613 --> 00:35:18,200
Bugün SEC'den gelen cevap bu şekildeydi.

475
00:35:18,284 --> 00:35:20,452
Pişmanlık yaşayan düzenleyici kurum

476
00:35:20,536 --> 00:35:23,622
kurumun yetersiz olduğunu söyleyen
raporun ardından

477
00:35:23,706 --> 00:35:25,499
Kongre tarafından eleştirdi.

478
00:35:28,794 --> 00:35:32,548
Kongre'nin yürüttüğü bir soruşturma vardı.
İfadeye çağrıldım.

479
00:35:33,132 --> 00:35:35,718
Oraya erkenden gittim.

480
00:35:36,844 --> 00:35:38,929
Basına ayrılan tüm yerler dolmuştu.

481
00:35:39,013 --> 00:35:40,848
Basın mensuplarıyla konuştum.

482
00:35:40,931 --> 00:35:44,768
Bunu kaçırmamalarını,
çarpıcı bir ifade olabileceğini söyledim.

483
00:35:44,852 --> 00:35:47,605
Basının yanında
SEC görevlileri oturuyordu.

484
00:35:49,190 --> 00:35:52,735
Onları tarumar edeceğimin mesajını verdim.

485
00:35:53,652 --> 00:35:55,946
Bugünkü ifademden anlaşılacağı üzere

486
00:35:56,030 --> 00:35:58,991
SEC'nin, Madoff'un yürüttüğü
Ponzi sistemini araştırıp

487
00:35:59,074 --> 00:36:01,869
buna bir son vermesi için
ekibimle çok uğraştık.

488
00:36:01,952 --> 00:36:03,370
Madoff Ponzi sisteminin

489
00:36:03,454 --> 00:36:07,291
sadece üç ila yedi milyar olduğu
Mayıs 2000'den beri

490
00:36:07,374 --> 00:36:11,462
SEC'yi defalarca uyardık,
güvenilir bilgiler sunduk.

491
00:36:12,963 --> 00:36:18,802
Yeterli miktarda tehlike işareti
ve matematiksel kanıt sunduk.

492
00:36:18,886 --> 00:36:22,431
Bu bilgiler ışığında
onu hemen durdurmalıydılar.

493
00:36:23,432 --> 00:36:27,645
Ne yazık ki 2000, 2001, 2005

494
00:36:27,728 --> 00:36:32,942
2007 ve 2008'deki yazılı taleplerimi
dikkate almadıkları için

495
00:36:33,025 --> 00:36:34,276
bugün bu noktadayız.

496
00:36:34,360 --> 00:36:37,655
Eşi görülmemiş bir yıkımdı.

497
00:36:37,738 --> 00:36:40,282
Kurum resmen dağıldı.

498
00:36:40,366 --> 00:36:45,496
Yaptıkları ihmalleri tek tek açıkladı,

499
00:36:45,579 --> 00:36:49,708
yeri geldiğinde sert şekilde eleştirdi.

500
00:36:49,792 --> 00:36:54,129
SEC bir avukat ordusuna sahip
ama tecrübeli personeli çok az.

501
00:36:54,213 --> 00:36:56,799
Mesleki kimliği
dolandırıcılığı bulmaya yetmiyor.

502
00:36:56,882 --> 00:37:00,511
Milyarlık dava altın tepside sunulduğunda
işi beceremiyorlar.

503
00:37:00,594 --> 00:37:02,096
Mazeretiniz yok.

504
00:37:02,179 --> 00:37:04,932
Madoff mağdurlarından özür dilemelisiniz.

505
00:37:05,516 --> 00:37:09,228
SEC fare gibi kükremeye,
pire gibi ısırmaya devam ediyor.

506
00:37:10,145 --> 00:37:13,482
Watergate'ten beri
en hararetli Kongre ifadesiymiş.

507
00:37:13,565 --> 00:37:17,152
Dolandırıcılığı sevmediğimizi söylerken
herkes adına konuşuyorum.

508
00:37:17,236 --> 00:37:19,613
Keşke hiç olmasaydı. Keşke bizler…

509
00:37:19,697 --> 00:37:22,908
İşiniz dolandırıcılığı sevmemek değil,
onu önlemek.

510
00:37:22,992 --> 00:37:27,204
Bernie Madoff denen adam
size bin türlü palavra sıktı.

511
00:37:27,288 --> 00:37:30,082
Olay gözünüzün önündeyken çözemediniz.

512
00:37:30,165 --> 00:37:34,336
İşlem yapmadığına dair iddiaları
iyice araştırsaydınız

513
00:37:34,420 --> 00:37:37,214
Madoff'u yarım saat içinde bitirirdiniz.

514
00:37:37,298 --> 00:37:41,552
Denetçi sizseniz
bu görevde tamamen çuvalladınız.

515
00:37:42,303 --> 00:37:43,554
<i>Anlamıyor musunuz?</i>

516
00:37:43,637 --> 00:37:46,432
<i>SEC, sektörle çok mu içli dışlı?</i>

517
00:37:46,515 --> 00:37:48,183
<i>Bu sektörün esiri mi oldular</i>

518
00:37:48,267 --> 00:37:51,395
<i>yoksa bizi,</i>
<i>vergi mükelleflerini mi koruyorlar?</i>

519
00:37:54,898 --> 00:38:00,112
<i>Müşterilerimle iş yapmaya başladığımda</i>
<i>hiçbir şeyi olmayan önemsiz biriydim.</i>

520
00:38:01,488 --> 00:38:03,699
<i>Queens'li ufak bir çocuktum.</i>

521
00:38:04,575 --> 00:38:06,618
<i>Harvard'da falan okumadım.</i>

522
00:38:06,702 --> 00:38:11,790
<i>Kim bana iş verecek kadar güvenirdi?</i>
<i>Kim parasını bana teslim ederdi?</i>

523
00:38:13,334 --> 00:38:15,502
<i>İlk öğrendiğim şey şuydu.</i>

524
00:38:16,086 --> 00:38:18,756
<i>Bu sektörde ne iş yaparsanız yapın,</i>

525
00:38:19,465 --> 00:38:20,966
<i>asla sözünüzden dönmeyin.</i>

526
00:38:22,217 --> 00:38:24,887
<i>Sözünüz senettir. Gerçekten öyleydi.</i>

527
00:38:25,637 --> 00:38:26,930
<i>Herkese güvendiniz.</i>

528
00:38:29,850 --> 00:38:33,687
<i>Ama bu sektörde</i>
<i>hiçbir şey göründüğü gibi değildir.</i>

529
00:38:37,608 --> 00:38:39,902
Bernie Madoff suçunu kabul ettiği için

530
00:38:39,985 --> 00:38:46,408
bankalar ve hapis yatmasını gereken
bazı büyük yatırımcılar dikkat çekmedi.

531
00:38:46,909 --> 00:38:49,161
Bu yatırımcılar hapis yatmalıydı.

532
00:38:49,912 --> 00:38:54,917
Bana göre besleyici fonlar
sorumluluklarını yerine getirmedi.

533
00:38:55,000 --> 00:39:01,090
Masum müşterileri her şeylerini kaybedince
hiçbir cezai sorumlulukla karşılaşmadılar.

534
00:39:01,173 --> 00:39:07,304
Suçları yeterince inceleme yapmamalarıydı.
Bu onların göreviydi.

535
00:39:07,388 --> 00:39:10,182
Bence Fairfield Greenwich'in sahipleri,

536
00:39:10,265 --> 00:39:13,727
Sonja Kohn ve diğer isimler
hapse girmeliydi.

537
00:39:15,104 --> 00:39:21,151
JPMorgan Chase'in suç ortaklığı olmasaydı
Madoff bu dolandırıcılığı yapamazdı.

538
00:39:22,194 --> 00:39:26,657
Bernie'nin Ponzi sistemini gören tek kurum

539
00:39:26,740 --> 00:39:29,493
JPMorgan Chase'di.

540
00:39:30,619 --> 00:39:31,620
Cari hesap.

541
00:39:32,371 --> 00:39:33,831
703 numaralı hesap.

542
00:39:35,124 --> 00:39:42,089
Banka, 2003'ten 2008'e kadar dönemde

543
00:39:42,172 --> 00:39:47,636
JPMorgan Chase'de
üç ila altı milyar tuttuğunuzu belirtti.

544
00:39:47,719 --> 00:39:49,304
-Bu doğru mu?
-Evet.

545
00:39:50,222 --> 00:39:53,767
Bu, bankacıların dikkatini
çekmeye yeterdi.

546
00:39:53,851 --> 00:39:56,353
Bu normal bir banka ilişkisi değildi.

547
00:39:56,437 --> 00:39:59,731
Banka Gizliliği Yasası'na göre

548
00:39:59,815 --> 00:40:03,902
bu hesabı izlemeleri
ve ne iş yaptığını anlamaları gerekiyordu.

549
00:40:05,446 --> 00:40:09,825
Bankacılık sisteminde
10 bin dolar üzeri bir havale yaptığınızda

550
00:40:09,908 --> 00:40:13,829
bu işlem bankacıya mantıklı gelmiyorsa

551
00:40:14,496 --> 00:40:19,543
şüpheli işlem raporu diye bir şey oluşur.

552
00:40:20,127 --> 00:40:23,422
Sonra FBI incelemeye başlar.

553
00:40:24,381 --> 00:40:28,760
Sahte işlemlerden gelen milyarlarca doları

554
00:40:28,844 --> 00:40:32,473
büyük bankalara aktarırken

555
00:40:33,682 --> 00:40:35,559
bu raporlar nasıl oluşmaz?

556
00:40:37,811 --> 00:40:40,063
Çok soru sormamak en iyisidir.

557
00:40:40,147 --> 00:40:43,484
İyi bir kazanç elde ediyorsanız,
çok para kazanıyorsanız

558
00:40:43,567 --> 00:40:46,695
ve soru sormamanız gerekiyorsa
soru sormazsınız.

559
00:40:46,778 --> 00:40:49,615
Açgözlülük insanlara bunu yaptırır.

560
00:40:50,908 --> 00:40:53,994
JP Morgan
Madoff davasındaki rolü sebebiyle

561
00:40:54,077 --> 00:40:57,456
birkaç milyar dolarlık ceza ödedi
ama kimse hapse girmedi.

562
00:40:57,539 --> 00:41:01,793
Hiçbir banka çalışanı suçlu bulunmadı.
Hatta kimse suçlanmadı.

563
00:41:01,877 --> 00:41:03,670
Bu nasıl mümkün olabilir?

564
00:41:05,047 --> 00:41:06,924
Bu şekilde iş yapıyorlar.

565
00:41:07,591 --> 00:41:12,596
JP Morgan Chase son altı yıl içinde

566
00:41:12,679 --> 00:41:16,308
milyarlarca dolarlık beş büyük mali suçta
suçunu kabul etti.

567
00:41:16,850 --> 00:41:21,605
Yakalanınca tezgâhtan kazandıkları geliri
açıklamak zorunda kalmadılar.

568
00:41:21,688 --> 00:41:23,440
Cezayı ödeyip devam ettiler.

569
00:41:24,775 --> 00:41:26,401
JPMorgan Chase

570
00:41:26,485 --> 00:41:29,988
Madoff'un işlediği suçlardan
maddi kazanç sağladı.

571
00:41:31,323 --> 00:41:34,952
Ne iş döndüğünü
bal gibi anladıklarını düşünüyorum.

572
00:41:36,495 --> 00:41:39,915
Madoff dolandırıcılığı
birçok dolandırıcılığı gölgede bıraktı.

573
00:41:39,998 --> 00:41:43,001
Gelmiş geçmiş en büyük Ponzi sistemi.

574
00:41:43,544 --> 00:41:47,464
2008'de foya ortaya çıktığında

575
00:41:47,548 --> 00:41:50,968
insanların Madoff'a
64 milyar yatırdığı anlaşıldı.

576
00:41:54,012 --> 00:41:56,306
64 milyar dolar.

577
00:41:57,099 --> 00:41:58,892
Bu hayali bir paraydı.

578
00:41:58,976 --> 00:42:01,103
Bernie bunu yoktan var etti.

579
00:42:01,853 --> 00:42:04,815
<i>Şunu unutmayın.</i>

580
00:42:04,898 --> 00:42:08,777
64 milyar dolar, oluşturulan sahte kârdı.

581
00:42:09,278 --> 00:42:11,363
Gerçek para olan başka bir rakam var.

582
00:42:12,656 --> 00:42:19,329
İnsanların Bernie'ye nakit olarak verdiği
gerçek para 19 milyar dolardı.

583
00:42:22,124 --> 00:42:26,128
Madoff'a gerçekten yatırılan
19 milyar dolar.

584
00:42:26,211 --> 00:42:29,214
19 milyar dolar inanılmaz bir rakam.

585
00:42:29,298 --> 00:42:35,262
Kâr amacı gütmeyen organizasyonlar,
vakıflar, bireyler para yatırmıştı.

586
00:42:35,345 --> 00:42:39,600
Ufak işletmeleri olan insanlar
tüm birikimlerini yatırmıştı.

587
00:42:40,767 --> 00:42:45,439
Birçok insan tüm parasını Madoff'a yatırdı
ve her şeyini kaybetti.

588
00:42:48,108 --> 00:42:50,235
Bernie'nin hiç yatırım yapmadığı,

589
00:42:50,319 --> 00:42:54,114
bir banka kasasında gizli
tonla senet olmadığı ortaya çıkınca

590
00:42:54,197 --> 00:42:56,658
büyük bir umutsuzluk yaşandı.

591
00:42:56,742 --> 00:42:57,909
Bernie Madoff'un

592
00:42:57,993 --> 00:43:02,748
Menkul Kıymet Yatırımcılarını
Koruma Kurumu'na üye olduğu açıklanınca

593
00:43:02,831 --> 00:43:05,792
bu umutsuzluk biraz olsun dağıldı.

594
00:43:06,501 --> 00:43:08,879
Bu kurumun adı SIPC'di.

595
00:43:08,962 --> 00:43:11,632
SPIC'in kuruluşu Kongre'den 1970'de geçen

596
00:43:11,715 --> 00:43:16,178
Menkul Kıymet Yatırımcılarını
Koruma Yasası'na dayanıyor.

597
00:43:16,261 --> 00:43:22,267
Kurumun amacı, aracının para alıp
hisse satın almadığı durumlarda

598
00:43:23,101 --> 00:43:28,023
hesap başına 500 bin dolara kadar varan

599
00:43:28,106 --> 00:43:30,525
bir sigorta fonu işletmek.

600
00:43:30,609 --> 00:43:33,987
Bu 500 bin dolar
Wall Street'in cebinden çıkacaktı.

601
00:43:34,071 --> 00:43:38,492
Wall Street, üyelerin ödediği aidatlarla
SIPC'i finanse ediyor.

602
00:43:39,910 --> 00:43:44,164
Mahkeme Madoff davasında
şu karara hükmetti.

603
00:43:44,247 --> 00:43:49,628
Belirtilen yasanın
Ponzi sistemini kapsamadığını belirtti.

604
00:43:49,711 --> 00:43:53,340
Yani SIPC sigortası
Ponzi sistemini kapsamıyordu.

605
00:43:53,423 --> 00:43:54,800
Bu tam bir saçmalık.

606
00:43:54,883 --> 00:43:58,887
Bir Ponzi sistemi olduğunda
müşteriler sigortaya ihtiyaç duyar.

607
00:43:59,388 --> 00:44:00,597
İşin ironik yanı,

608
00:44:01,181 --> 00:44:06,728
sigorta fonu ne yazık ki
neredeyse 20 yıldır yetersizdi.

609
00:44:06,812 --> 00:44:10,565
SIPC 1990'da aldığı kararla

610
00:44:10,649 --> 00:44:15,737
her üye şirketin
sigorta fonuna ödemesi gereken miktarın

611
00:44:16,697 --> 00:44:19,241
yılda 150 dolar olduğuna hükmetti.

612
00:44:19,324 --> 00:44:22,703
Müşteri başına değil,
firma başına 150 dolardan bahsediyoruz.

613
00:44:22,786 --> 00:44:23,995
Şaka gibi.

614
00:44:24,579 --> 00:44:28,250
Bu, her hafta
çiçeğe harcadıkları paradan daha az.

615
00:44:28,834 --> 00:44:31,461
O kadar çok Madoff mağduru vardı ki

616
00:44:31,545 --> 00:44:35,882
herkese tazminat ödese SIPC iflas ederdi.

617
00:44:38,009 --> 00:44:40,429
Irving Picard burada devreye girdi.

618
00:44:40,929 --> 00:44:42,764
Madoff'un kayyumu oldu.

619
00:44:44,516 --> 00:44:50,981
İflas eden kayıtlı bir komisyoncunun
tasfiyesinden sorumlu kişiye

620
00:44:51,064 --> 00:44:52,858
kayyum denir.

621
00:44:53,358 --> 00:44:57,404
Menkul Kıymet Yatırımcılarını
Koruma Kurumu Picard'ı atadı.

622
00:44:57,487 --> 00:45:01,158
Maaşını yine bu kurum ödedi.

623
00:45:01,825 --> 00:45:05,454
Irving Picard
kime, ne kadar borçlu olduğunu

624
00:45:05,537 --> 00:45:07,289
öğrenmek zorundaydı.

625
00:45:07,956 --> 00:45:13,336
Picard'ın en basit formül dediği
bir formül var.

626
00:45:13,420 --> 00:45:15,213
Adı net öz sermaye formülü.

627
00:45:15,297 --> 00:45:19,217
Hâlâ ödeme yapmaya devam ediyoruz.
Adil olmaya çalışıyoruz.

628
00:45:19,718 --> 00:45:21,845
Bazıları net kaybedenler.

629
00:45:21,928 --> 00:45:26,475
Yani Ponzi sisteminden
paralarını çıkaramayan kişiler.

630
00:45:27,225 --> 00:45:30,437
Diyelim ki
Madoff'a ilk para yatıranlardanım.

631
00:45:32,314 --> 00:45:34,316
Bunca zaman paramı aldım.

632
00:45:35,358 --> 00:45:39,529
Dolandırıcılık olduğunu bilmiyordum,
koyduğumdan fazlasını kazandım.

633
00:45:39,613 --> 00:45:43,033
Kayyuma göre ben net kazananım.

634
00:45:43,116 --> 00:45:45,202
O parayı geri vermem gerekiyor.

635
00:45:45,744 --> 00:45:47,370
Buna zorla geri alma denir.

636
00:45:50,457 --> 00:45:53,627
Kayyum tarafından

637
00:45:53,710 --> 00:45:59,466
yüzlerce yatırımcıya
bu tür zorla geri alma davaları açıldı.

638
00:46:00,342 --> 00:46:03,595
Bu oldukça tartışmalı bir konuydu

639
00:46:03,678 --> 00:46:08,475
çünkü net kazananlar
küçük ve yaşlı yatırımcılardı.

640
00:46:08,558 --> 00:46:11,770
En başından beri Bernie'yle beraberdiler.

641
00:46:11,853 --> 00:46:14,064
Madoff'a para yatırdılar.

642
00:46:14,147 --> 00:46:19,653
Yıllarca gelmesini umdukları kârla da
hayatlarını sürdürdüler.

643
00:46:21,112 --> 00:46:25,075
Örneğin, dedem
Bernard Madoff'ta bir hesap açsaydı

644
00:46:25,158 --> 00:46:27,786
ve o hesap anneme miras kalsaydı

645
00:46:27,869 --> 00:46:30,497
ardından annem ölünce de bana kalsaydı

646
00:46:30,580 --> 00:46:36,753
dedemin 45 yıl önce kazandığı parayı
torunu olarak benden geri isteyeceklerdi.

647
00:46:37,796 --> 00:46:41,049
Elbette insanlar çok sinirlendi.

648
00:46:41,132 --> 00:46:43,510
Özellikle de emeklilikte geçinmek

649
00:46:43,593 --> 00:46:46,513
veya çocuklarını
üniversiteye yollamak için

650
00:46:46,596 --> 00:46:49,349
her yıl para çekenler.

651
00:46:49,432 --> 00:46:52,394
Üstelik bunun için vergi ödüyorlardı.

652
00:46:52,477 --> 00:46:56,147
"Vergi dairesine ödediğim parayı
nasıl geri vereyim?" dediler.

653
00:46:57,524 --> 00:47:01,361
Picard bir grup Madoff yatırımcısından
para alıp

654
00:47:01,444 --> 00:47:04,155
başka bir Madoff yatırımcı grubuna
ödeme yaptı.

655
00:47:04,239 --> 00:47:06,157
Buna ters Ponzi sistemi diyorum.

656
00:47:07,158 --> 00:47:09,744
Mağdurlar yine mağdur oldu.

657
00:47:11,538 --> 00:47:15,125
Uzun zamandır,
1992'den beri Madoff'a para yatırdım.

658
00:47:15,208 --> 00:47:17,502
Yatırdığımızdan fazlasını çektik.

659
00:47:17,586 --> 00:47:21,756
Kayyum bize gelip "Geri ödeyin" dedi.

660
00:47:21,840 --> 00:47:26,136
Paramız yoktu
çünkü her yıl parayı çekip harcadık.

661
00:47:26,219 --> 00:47:29,180
Zorla geri alma davamız yıllarca sürdü.

662
00:47:29,264 --> 00:47:33,435
Yıllarca avukatları arayıp
davanın durumunu sorduk.

663
00:47:35,854 --> 00:47:38,148
Ömrümüzün geri kalanını planlayamadık.

664
00:47:39,024 --> 00:47:41,902
Korkunçtu. Tek kelimeyle korkunçtu.

665
00:47:42,569 --> 00:47:48,241
Bir ara bize
boşanmamızın iyi olacağı söylendi

666
00:47:48,325 --> 00:47:53,788
çünkü eşe ait varlıkları
almadıklarını duyduk.

667
00:47:53,872 --> 00:47:57,834
Ama bilemiyorsunuz.
Artık kimseye güvenmiyorsunuz.

668
00:47:58,627 --> 00:48:00,962
Sonra "Olmaz" dedik.

669
00:48:01,046 --> 00:48:03,840
Farklı bir şekilde
mücadele etmeye karar verip

670
00:48:03,924 --> 00:48:06,468
Yokluk Başvurusu'nda bulunduk.

671
00:48:08,929 --> 00:48:11,431
Doldurmanız için bir form veriyorlar.

672
00:48:11,514 --> 00:48:15,060
"Şu bölmeye girip
tüm kıyafetlerinizi satacak olsanız

673
00:48:15,143 --> 00:48:20,023
hepsini kaç paraya satardınız?" diyorlar.

674
00:48:20,106 --> 00:48:22,525
Altı tane kot pantolonum vardı.

675
00:48:22,609 --> 00:48:24,319
"Takıların değeri ne kadar?"

676
00:48:24,402 --> 00:48:25,820
-Takı…
-Takım yok ki.

677
00:48:25,904 --> 00:48:29,908
-Takımız yoktu. Sanat eserlerini sordular.
-Sanat eserimiz yok.

678
00:48:30,909 --> 00:48:35,538
Mal beyanına benzeyen bir form doldurduk.
Pek bir şeyimiz yoktu.

679
00:48:35,622 --> 00:48:41,336
Her yıl ne olacağını bilmeden
bu süreçleri yaşamak bizim için çok zordu.

680
00:48:43,129 --> 00:48:46,716
Ama sonunda işe yaradı.

681
00:48:48,718 --> 00:48:52,013
New York'taki avukatlarımız
onlarla görüştü.

682
00:48:52,097 --> 00:48:54,683
Kayyum sonunda "Özgürsünüz" dedi.

683
00:48:55,558 --> 00:48:59,479
Kendini sadece çözüm bulmaya verdiği için

684
00:48:59,562 --> 00:49:03,900
kocam yıllar boyunca yanımda olamadı.

685
00:49:03,984 --> 00:49:08,238
Kendini bir çözüm bulmaya adamıştı.

686
00:49:08,321 --> 00:49:11,491
Bir parçası yok olmuştu.

687
00:49:11,574 --> 00:49:13,910
Bunun olumsuz etkileri oluyor.

688
00:49:15,537 --> 00:49:17,831
O parayı ben kazandım, ben yatırdım.

689
00:49:17,914 --> 00:49:21,543
Gerekli incelemeyi yaptım
ama her şey altüst oldu.

690
00:49:28,591 --> 00:49:35,265
Birikimlerinizi kaybetmek hadi neyse de

691
00:49:36,307 --> 00:49:40,895
üstüne evinizi kaybetmek korkunç.

692
00:49:43,773 --> 00:49:48,820
Bu davada mağdurların kim olduğunu
ayırt etmek gerekiyor.

693
00:49:49,487 --> 00:49:53,158
Tüm paralarını
Madoff'a yatıran dullar var.

694
00:49:53,241 --> 00:49:55,452
Paralarını Bernie'ye emanet ettiler.

695
00:49:56,411 --> 00:49:59,247
Bir fon aracılığıyla yatırım yapanlar var.

696
00:49:59,831 --> 00:50:01,166
Bir şey bilmiyorlardı.

697
00:50:02,167 --> 00:50:05,628
Ama büyük yatırımcılara bakarsanız

698
00:50:07,088 --> 00:50:12,260
Madoff'a yüzlerce,
milyarlarca dolar yatıranlara bakarsanız

699
00:50:12,969 --> 00:50:16,639
aslında şeytanla
anlaşma yaptıklarını görürsünüz.

700
00:50:17,182 --> 00:50:20,977
Bunlar sözde bilgili,
entelektüel insanlar.

701
00:50:21,644 --> 00:50:25,940
Bana kalırsa
nasıl bir işe bulaştıklarını biliyorlardı.

702
00:50:26,733 --> 00:50:31,696
Dört büyük yatırımcıdan bahsediyoruz.

703
00:50:31,780 --> 00:50:38,536
Norman Levy, Jeff Picower,
Stanley Chais ve Carl Shapiro.

704
00:50:40,121 --> 00:50:44,084
<i>Dört büyük müşteriyle</i>
<i>çok özel bir ilişkim vardı.</i>

705
00:50:44,876 --> 00:50:48,213
<i>Genelde bana kazık atmak istemezlerdi</i>

706
00:50:48,296 --> 00:50:51,257
çünkü yakın bir aile ilişkimiz vardı

707
00:50:51,341 --> 00:50:53,093
Onlara çok para kazandırdım.

708
00:50:53,176 --> 00:50:55,762
Altın yumurtlayan tavuğu
öldürmek istemezlerdi.

709
00:50:56,596 --> 00:50:58,264
<i>Picower biraz farklıydı.</i>

710
00:50:59,682 --> 00:51:02,560
Picower suç ortağı gibiydi.

711
00:51:04,646 --> 00:51:06,523
Picower olmasaydı

712
00:51:06,606 --> 00:51:09,818
Bernie'nin milyarlık Ponzi sistemi
ayakta kalamazdı.

713
00:51:11,820 --> 00:51:17,200
Para akışını sürdürmek için
Picower'ın yardımına ihtiyacı vardı.

714
00:51:17,992 --> 00:51:19,661
Bernie Madoff'un

715
00:51:19,744 --> 00:51:23,790
Jeffy Picower'ın vergi kaçırmasına
yardım ettiğini düşünüyorum.

716
00:51:24,958 --> 00:51:26,459
Birbirlerini kullandılar.

717
00:51:28,086 --> 00:51:33,424
Madoff'un yaptığı dolandırıcılıktan
en çok para kazanan kişi Picower'dı.

718
00:51:33,508 --> 00:51:37,303
Irving Picard da bunu biliyordu.

719
00:51:37,971 --> 00:51:40,181
Madoff tutuklandıktan sonra

720
00:51:40,265 --> 00:51:44,769
Irving Picard para için
Picower'ın peşine düştü.

721
00:51:44,853 --> 00:51:49,107
<i>Kaybolan parayı bulmaktan sorumlu olan</i>
<i>kayyum Irving Picard</i>

722
00:51:49,190 --> 00:51:51,985
<i>Picower ve eşi hakkında dava açtı.</i>

723
00:51:52,068 --> 00:51:56,447
<i>O dönem piyasadaki getiri</i>
<i>ortalama yüzde dokuz iken</i>

724
00:51:56,531 --> 00:52:01,953
<i>Madoff yatırımlarından</i>
<i>yüzde 950 getiri elde ettiği belirtiliyor.</i>

725
00:52:02,954 --> 00:52:08,168
Hep Picower'ın dolandırıcılık hakkında
çok şey bildiğine inandım.

726
00:52:08,251 --> 00:52:10,170
Maalesef bunu öğrenemeyeceğiz.

727
00:52:10,253 --> 00:52:15,341
<i>Dedektifler yüzme havuzunda ölü bulunan</i>
<i>Jeffry Picower'ın ölüm sebebini</i>

728
00:52:15,425 --> 00:52:16,926
<i>bulmaya çalışıyor.</i>

729
00:52:17,010 --> 00:52:21,806
<i>Ölüm sebebi boğulma olarak görülse de</i>
<i>her ihtimali göz önünde tutuyorlar.</i>

730
00:52:22,348 --> 00:52:27,854
Ponzi sistemindeki rolü sebebiyle
sorumlu tutulacağını biliyorlardı.

731
00:52:27,937 --> 00:52:30,315
İntihar etmiş olabileceğini düşündüler.

732
00:52:31,858 --> 00:52:36,404
Ama otopsi sonrası genel kanı
kalp krizi olduğu yönündeydi.

733
00:52:36,487 --> 00:52:40,992
Jeffry Picower yaşasaydı
hakkında dava açılırdı.

734
00:52:44,454 --> 00:52:48,208
Jeffry Picower kesinlikle hapse girmeliydi

735
00:52:48,291 --> 00:52:51,753
ama Picard parayı geri almayı başardı.

736
00:52:52,962 --> 00:52:55,006
Jeffry Picower'ın eşi Barbara

737
00:52:55,089 --> 00:52:58,593
Ponzi sisteminden
haksız olarak elde edilen 7,2 milyarı

738
00:52:58,676 --> 00:53:00,470
geri ödemek zorunda kaldı.

739
00:53:01,429 --> 00:53:04,974
Picower pazarlığı
ve diğer anlaşmalarda olduğu gibi

740
00:53:05,058 --> 00:53:09,562
birçok olumlu ve adil sonucun
elde edileceğini konusunda umutluyuz.

741
00:53:09,646 --> 00:53:11,773
Bunların devamı gelecek.

742
00:53:13,483 --> 00:53:17,278
Diğer bir eski yatırımcı
gayrimenkul devi Norm Levy'den

743
00:53:17,362 --> 00:53:19,656
220 milyon dolar geri alındı.

744
00:53:19,739 --> 00:53:25,745
Stanley Chais de
277 milyon dolar ödemeye razı oldu.

745
00:53:26,246 --> 00:53:30,792
Carl Shapiro 625 milyon dolar kaybetti.

746
00:53:31,709 --> 00:53:36,547
Dolandırıcılığa aktarılan para miktarı

747
00:53:36,631 --> 00:53:40,009
yaklaşık 19 milyar dolardı.

748
00:53:40,093 --> 00:53:43,054
Irving Picard
bunun 14 milyarını geri aldı.

749
00:53:44,389 --> 00:53:50,270
Böyle bir meblağı geri alacağını
kimse hayal etmiyordu.

750
00:53:50,353 --> 00:53:57,277
Ama kanunlar gereği kullandığı yöntemler
insanın içini sızlatıyordu.

751
00:53:57,360 --> 00:54:01,030
Peşine düştüğü
masum Madoff kurbanlarının çoğu

752
00:54:01,114 --> 00:54:03,408
ortalama 70 yaşındaydı.

753
00:54:03,491 --> 00:54:05,910
Bazıları markette çalışmak zorunda kaldı.

754
00:54:05,994 --> 00:54:08,913
Emeklilik planlarına,
evlerine haciz geldi.

755
00:54:08,997 --> 00:54:12,208
Bana göre aldıkları ücret de çok fahişti.

756
00:54:13,835 --> 00:54:17,213
Irving Picard'ın hukuk bürosu

757
00:54:17,297 --> 00:54:22,760
Madoff kayyumu olarak yıllar içinde
bir milyar dolardan fazla para aldı.

758
00:54:23,678 --> 00:54:28,182
Yani Madoff skandalı sayesinde
Irving Picard çok zengin bir adam oldu.

759
00:54:29,976 --> 00:54:34,814
Bu süreç hiç adil değildi
çünkü biz masumduk.

760
00:54:34,897 --> 00:54:37,275
Bize bunları yaşatmak…

761
00:54:37,358 --> 00:54:39,861
Evet, kendimi mağdur hissediyorum.

762
00:54:40,361 --> 00:54:42,113
Ben farklı düşünüyorum.

763
00:54:42,739 --> 00:54:45,992
Analitik açıdan bakarsak

764
00:54:46,075 --> 00:54:48,953
diğer mağdurlara ödeme yapmanın tek yolu

765
00:54:49,037 --> 00:54:52,040
daha çok para alan kişilerden
parayı geri almaktı

766
00:54:52,123 --> 00:54:54,042
çünkü ortada başka para yoktu.

767
00:54:54,125 --> 00:54:56,919
Yasa hoş değil
ama daha iyi bir alternatif yok.

768
00:54:57,003 --> 00:55:00,298
Bu herkesin çekmesi gereken bir çileydi

769
00:55:00,381 --> 00:55:02,842
ve kayyum olarak görevini yaptı.

770
00:55:05,011 --> 00:55:08,014
IRVING PICARD
DEVAM EDEN MADOFF DAVASI SEBEBİYLE

771
00:55:08,097 --> 00:55:10,600
RÖPORTAJ TALEPLERİMİZİ REDDETTİ.

772
00:55:14,228 --> 00:55:20,109
29 HAZİRAN 2009

773
00:55:21,319 --> 00:55:25,740
Bernie Madoff son üç aydır günlerini
beş metrekarelik bir hücrede geçiriyor.

774
00:55:25,823 --> 00:55:29,535
Hücresi mahkemenin yakınında,
Aşağı Manhattan'da yer alıyor.

775
00:55:29,619 --> 00:55:32,872
Bugün ömrünün kalanını
nasıl geçireceğini öğrenecek.

776
00:55:32,955 --> 00:55:35,166
Her sabah uyandığımda eşim…

777
00:55:41,506 --> 00:55:43,424
Önemli şeylerim hâlâ duruyor.

778
00:55:45,301 --> 00:55:46,969
Onları elimden alamaz.

779
00:55:47,053 --> 00:55:51,349
Bu olay Amerika'daki beyaz yaka suçlarını
cezalandırma tarihi hakkında

780
00:55:51,432 --> 00:55:52,558
çok şey anlatıyor.

781
00:55:52,642 --> 00:55:55,019
Hükmün açıklanma tarihi yaklaşırken

782
00:55:55,103 --> 00:56:00,441
Madoff kurbanlarının en büyük korkusu
hafif bir cezayla kurtulmasıydı.

783
00:56:02,026 --> 00:56:04,695
Hafifçe kulağının çekilmesinden,

784
00:56:04,779 --> 00:56:06,989
çok hafif bir ceza çekmek üzere

785
00:56:07,073 --> 00:56:11,702
güzel bir cezaevine
yollanmasından korkuyorlardı.

786
00:56:11,786 --> 00:56:15,039
Bu daha önce de oldu.
İnsanlar buna şahit oldu.

787
00:56:16,332 --> 00:56:20,253
Haziran 2009'da mahkemeye gittiğimde

788
00:56:20,336 --> 00:56:24,465
birçok Bernie Madoff mağduru
salonda yerini almıştı.

789
00:56:25,341 --> 00:56:29,011
Çok etkileyiciydiler.
Her şeylerini kaybettiklerini anlattılar.

790
00:56:29,512 --> 00:56:33,474
<i>Emekli olacaktım. Bu durum yüzünden</i>
<i>asla emekli olamayacağım.</i>

791
00:56:33,558 --> 00:56:36,477
<i>Markete gittiğimde</i>
<i>aldıklarıma dikkat ediyorum.</i>

792
00:56:36,561 --> 00:56:38,062
<i>Durumum çok değişti.</i>

793
00:56:38,146 --> 00:56:41,399
<i>Gece yarıları</i>
<i>kâbuslar yüzünden uyanıyorum.</i>

794
00:56:41,482 --> 00:56:45,194
<i>Aileme verdiği zarar</i>
<i>hiç aklımdan çıkmıyor.</i>

795
00:56:50,450 --> 00:56:55,455
Yol açtığı maddi sıkıntının büyüklüğü
hiç görülmemiş bir boyuttaydı.

796
00:56:56,831 --> 00:57:02,336
Savunma avukatı Ike Sorkin
merhamet ve hoşgörü istedi.

797
00:57:02,420 --> 00:57:07,717
"Sonuçta 70 yaşında bir adam.
Böyle bir suçu bir daha işleyemez."

798
00:57:08,885 --> 00:57:13,431
Bernie şöyle dedi.
"Kurbanlara dönüp özür dileyeceğim."

799
00:57:14,515 --> 00:57:17,059
İşin tuhaf yanı şuydu.

800
00:57:17,852 --> 00:57:20,688
Bernie Madoff'un yüzünde
hiçbir ifade yoktu.

801
00:57:21,397 --> 00:57:23,483
Hiç pişmanlık göstermedi.

802
00:57:23,566 --> 00:57:24,901
Duygusal değildi.

803
00:57:26,277 --> 00:57:30,364
Finans alanında bir seri katil gibiydi.

804
00:57:30,948 --> 00:57:37,747
Dulların gözlerinin içine bakıp
paralarını alıyor ve şöyle diyordu.

805
00:57:37,830 --> 00:57:40,458
"İşiniz halloldu. Bana güvenebilirsiniz."

806
00:57:40,958 --> 00:57:44,754
Hemen ardından da onlara kazık atıyordu.

807
00:57:46,672 --> 00:57:49,759
Bunu defalarca yaptı.

808
00:57:52,637 --> 00:57:54,555
Sonra yargıç konuşmaya başladı.

809
00:57:55,139 --> 00:57:57,558
Vereceği cezanın

810
00:57:57,642 --> 00:58:04,482
Madoff'un işlediği suçun büyüklüğüne
uygun olacağını söyledi.

811
00:58:05,191 --> 00:58:07,652
Onu 150 yıl hapse mahkûm etti.

812
00:58:14,867 --> 00:58:18,287
Bu tamamen sembolik bir cezaydı.

813
00:58:19,247 --> 00:58:21,207
Yargıç şöyle diyordu.

814
00:58:21,290 --> 00:58:25,086
"Topluma çok zarar verdin.

815
00:58:26,087 --> 00:58:31,842
Toplum da sana
aynı oranda bir zarar verecek."

816
00:58:34,095 --> 00:58:36,764
Mahkeme salonundaki o an olağanüstüydü.

817
00:58:45,565 --> 00:58:48,943
Madoff suçunu kabul edip hüküm giyince

818
00:58:49,026 --> 00:58:53,864
birçok devlet kurumunda,
mağdurlarda ve bizlerde

819
00:58:53,948 --> 00:58:59,453
suça karışan herkesi
sorumlu tutma isteği doğdu.

820
00:58:59,996 --> 00:59:06,085
Madoff dolandırıcılığını soruşturan
özel ekiple bir süre çalıştım.

821
00:59:06,669 --> 00:59:12,425
Frank'in anlattıklarına dayanarak
bir dava açmaları yıllar sürüyordu.

822
00:59:12,508 --> 00:59:14,176
Bu durum sonucunda

823
00:59:14,260 --> 00:59:20,516
Ponzi sistemine karışan
17. kat çalışanları hakkında dava açıldı.

824
00:59:21,726 --> 00:59:27,356
Annette Bongiorno ve Jodi Crupi
altı yıl hapis cezası aldı.

825
00:59:28,899 --> 00:59:32,862
Jerry O'Hara ve George Perez
2,5 yıl hapis cezası aldı.

826
00:59:33,446 --> 00:59:35,448
Bazen unutulan bir şey var.

827
00:59:35,531 --> 00:59:40,661
Savcılar Peter Madoff'u incelemeye
devam etti.

828
00:59:41,662 --> 00:59:45,583
Peter Madoff suçunu kabul etti
ve iki suçlamadan hüküm giydi.

829
00:59:45,666 --> 00:59:49,378
Bu suçlamalardan biri
komisyoncu kayıtlarını tahrif etme,

830
00:59:49,462 --> 00:59:54,508
diğeri de birçok suç amacı barındıran
suç planında yer almaydı.

831
00:59:54,592 --> 01:00:00,556
Bu suçlamaların hiçbiri
onu Ponzi sistemine katılmakla suçlamadı

832
01:00:00,640 --> 01:00:05,061
ve bu konuda hiçbir bilgisi olmadığını
iddia etti.

833
01:00:05,144 --> 01:00:08,981
Yine de 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

834
01:00:11,233 --> 01:00:14,487
Frank DiPascali
hisse dolandırıcılığıyla suçlandı

835
01:00:15,154 --> 01:00:18,240
ama devletle iş birliği yaptığı için

836
01:00:18,324 --> 01:00:22,453
kamu davası bitene dek
herhangi bir ceza almadı.

837
01:00:22,536 --> 01:00:24,705
Yıllar sonra kamu davası bittiğinde

838
01:00:24,789 --> 01:00:27,708
dört hafta içinde
kanser yüzünden vefat etti.

839
01:00:28,501 --> 01:00:30,169
Hiç hüküm giymedi.

840
01:00:32,755 --> 01:00:35,716
Bu devasa büyüklükte bir dolandırıcılıktı.

841
01:00:35,800 --> 01:00:38,427
Mahkemede mahkûm olan herkes

842
01:00:38,511 --> 01:00:41,597
yıllarca boyunca
bu dolandırıcılıkta yer almıştı.

843
01:00:42,181 --> 01:00:45,976
Kısmen suçlu değillerdi.
Tamamen suçluydular.

844
01:00:46,060 --> 01:00:47,395
Aynı zamanda

845
01:00:47,478 --> 01:00:50,523
dolandırıcılığın ana itici güçleri
onlar değildi.

846
01:00:50,606 --> 01:00:56,320
Bu durumda onlara verilen ceza adil miydi?

847
01:00:57,655 --> 01:00:59,365
Bunu söylemek bana düşmez.

848
01:00:59,448 --> 01:01:02,743
Ben yargıç olsaydım
ceza daha ağır olur muydu?

849
01:01:02,827 --> 01:01:03,828
Kesinlikle.

850
01:01:06,914 --> 01:01:11,669
Bernie tutuklandıktan sonra
birçok kişi Mark ve Andy'den nefret etti.

851
01:01:12,753 --> 01:01:16,799
Nefret ettikleri bu iyi, genç adamları
canavar olarak görüyorlardı.

852
01:01:16,882 --> 01:01:22,054
<i>Skandal patlak verdiğinden beri</i>
<i>Mark ve kardeşi Andrew rahat yüzü görmedi.</i>

853
01:01:22,138 --> 01:01:25,725
Ailemize çektirdikleri acıyı
ailesinin de çekmesini istiyorum.

854
01:01:26,392 --> 01:01:32,773
Gördüğüm en amansız, acımasız,
düşmanca medya ilgisine

855
01:01:32,857 --> 01:01:35,234
maruz kaldılar.

856
01:01:35,317 --> 01:01:36,318
Bay Madoff?

857
01:01:37,445 --> 01:01:43,159
Babalarının işlediği suç
oğullarını şoke etti, korkuttu.

858
01:01:43,242 --> 01:01:47,913
Ruth'la yüzleşerek
bir seçim yapmasını istediler.

859
01:01:47,997 --> 01:01:51,459
Hatta Bernie'yle tüm bağını
koparmasını istediler.

860
01:01:51,542 --> 01:01:54,920
"Ya o ya biz" dediler.

861
01:01:55,004 --> 01:01:59,383
Daha da kötüsü,
"Ya o ya torunların" dediler.

862
01:02:00,718 --> 01:02:01,635
"Seçimini yap."

863
01:02:02,845 --> 01:02:05,931
Ruth'un onu tamamen bırakması
mümkün değildi.

864
01:02:06,891 --> 01:02:09,018
13 yaşından beri onunla birlikteydi.

865
01:02:09,101 --> 01:02:13,355
Zor gününde onu bırakıp gidemezdi.

866
01:02:13,439 --> 01:02:17,234
Bu durum Ruth ve sevgili oğulları arasında

867
01:02:17,318 --> 01:02:20,529
aylarca süren bir çatışmaya yol açtı.

868
01:02:21,614 --> 01:02:25,951
Anneleriyle görüşmeyi reddettiler.
Aile dağıldı.

869
01:02:26,035 --> 01:02:28,329
Aile paramparça oldu.

870
01:02:30,122 --> 01:02:34,460
Bana, kardeşime, aileme

871
01:02:34,543 --> 01:02:38,464
ve binlerce insana yaptıkları affedilemez.

872
01:02:38,547 --> 01:02:40,174
Hayatları mahvetti.

873
01:02:41,467 --> 01:02:44,470
Bunu asla anlamayacağım
ve onu asla affetmeyeceğim.

874
01:02:44,553 --> 01:02:46,764
Bir daha onunla konuşamayacağım.

875
01:02:48,057 --> 01:02:52,937
Andy bir şekilde hayatına devam etti
ama Mark bunu başaramadı.

876
01:02:53,437 --> 01:02:56,190
Yapamadı. Yaşadıkları ağır geldi.

877
01:02:57,149 --> 01:02:58,567
Babanızla konuştunuz mu?

878
01:02:58,651 --> 01:03:00,820
Yorum yok. Üzgünüm. Yardım edemem.

879
01:03:01,362 --> 01:03:03,322
Yolunu kaybetti.

880
01:03:03,405 --> 01:03:07,827
Birinin ona bir yardımı dokunur muydu
hiç bilmiyorum

881
01:03:08,619 --> 01:03:12,081
çünkü sürekli suçlanıyordu.

882
01:03:13,249 --> 01:03:15,459
İnsanlar imada bulunuyordu.

883
01:03:15,543 --> 01:03:17,086
Hiç rahat yüzü görmedi.

884
01:03:17,920 --> 01:03:19,755
Gidebileceği bir yer yoktu.

885
01:03:22,466 --> 01:03:25,094
Mark'ı konuşmakta zorlanıyorum.
Bunu geçelim.

886
01:03:40,943 --> 01:03:43,904
<i>Madoff skandalı</i>
<i>cumartesi günü trajik bir hâl aldı.</i>

887
01:03:43,988 --> 01:03:47,741
<i>Hapis yatan</i>
<i>dolandırıcı finansçının büyük oğlu</i>

888
01:03:47,825 --> 01:03:52,079
<i>New York'taki şık dairesinde</i>
<i>boruya asılı hâlde bulundu.</i>

889
01:03:52,580 --> 01:03:54,331
<i>İntihar ettiği düşünülüyor.</i>

890
01:03:54,915 --> 01:03:57,251
<i>Polis, 46 yaşındaki Mark Madoff'u</i>

891
01:03:57,334 --> 01:04:01,463
<i>saat 07.30'da</i>
<i>kayınpederinin bulduğunu belirtti.</i>

892
01:04:01,964 --> 01:04:04,425
<i>Boynunda bir köpek tasması bulundu.</i>

893
01:04:05,092 --> 01:04:08,095
<i>Madoff'un iki yaşındaki oğlu</i>
<i>odasında uyuyordu.</i>

894
01:04:09,346 --> 01:04:12,600
<i>Geride iki evlilikten dört çocuk bıraktı.</i>

895
01:04:14,310 --> 01:04:18,522
O zaman şöyle düşündüm.

896
01:04:18,606 --> 01:04:20,858
Babasına "Canın cehenneme" diyordu.

897
01:04:21,483 --> 01:04:26,113
Babasının ona Ponzi planından
bahsetmesinin ikinci yıl dönümünde

898
01:04:26,196 --> 01:04:29,867
bunu kasten planladığını düşünüyorum.

899
01:04:29,950 --> 01:04:32,953
Babasına şöyle demeye çalışıyordu.

900
01:04:33,829 --> 01:04:35,372
"Bunu bana sen yaptın."

901
01:04:39,627 --> 01:04:44,048
Ona yaptıklarını bir türlü unutamıyorum.
Hiç unutamıyorum.

902
01:04:45,049 --> 01:04:50,804
Ona yakın yaşta bir oğlum var

903
01:04:50,888 --> 01:04:54,099
ve böyle acılar çektiğini
hayal edemiyorum.

904
01:04:55,392 --> 01:04:57,770
Gerçekten de çok acı çekti.

905
01:04:58,812 --> 01:05:00,481
Bu yüzden ağlıyorum.

906
01:05:03,025 --> 01:05:05,778
<i>Aramız çok iyiydi. En iyi arkadaşımdı.</i>

907
01:05:06,779 --> 01:05:09,448
Ona yardım etmek istedim.

908
01:05:10,032 --> 01:05:15,788
Keşke istediği şeyi yapsaydım.
Bu ölene kadar aklımdan çıkmayacak.

909
01:05:15,871 --> 01:05:19,500
Bu bir şeyi değiştirir miydi bilmiyorum…

910
01:05:20,751 --> 01:05:23,879
En azından deneseydim
bir şeyler değişebilirdi.

911
01:05:25,798 --> 01:05:31,512
Ruth, Mark'ın ölümünden sonra
oğlu Andy'yle daha da yakınlaştı.

912
01:05:31,595 --> 01:05:34,765
Aralarında bir tür yakınlaşma vardı.

913
01:05:34,848 --> 01:05:41,146
Oğlu onun için
büyük bir destek ve cesaret kaynağı oldu.

914
01:05:43,649 --> 01:05:48,320
Ama yaşanan bunca acı yetmezmiş gibi

915
01:05:48,404 --> 01:05:54,535
Andrew'ün yıllar önce yendiği kanser
tekrar nüksetti.

916
01:05:57,454 --> 01:05:59,498
Bu kez daha da ölümcüldü.

917
01:06:00,416 --> 01:06:03,919
Korkunç bir durumdu ama Andy savaşıyordu.

918
01:06:04,420 --> 01:06:09,425
"Bernie'yle konuşmanın
sana bir faydası olur mu?" dedim.

919
01:06:09,508 --> 01:06:11,301
"Öyle bir şey olmayacak" dedi.

920
01:06:13,178 --> 01:06:15,055
Onu ilkbaharda gördüm.

921
01:06:15,139 --> 01:06:20,060
Princeton'da ders verdiğim sınıfa
konuşma yapmaya geldi.

922
01:06:20,144 --> 01:06:24,189
Nişanlısıyla öğle yemeğinde
bana şöyle dedi.

923
01:06:24,273 --> 01:06:26,775
"Babamın işlediği suç

924
01:06:28,652 --> 01:06:31,947
kardeşimi hızlı öldürdü
ama beni yavaş öldürüyor."

925
01:06:33,032 --> 01:06:35,034
<i>Andrew Madoff 46 yaşında,</i>

926
01:06:35,117 --> 01:06:39,705
<i>babasının 65 milyarlık dolandırıcılığı</i>
<i>çöktükten altı yıl sonra</i>

927
01:06:39,788 --> 01:06:43,042
<i>lenf kanseri yüzünden hayatını kaybetti.</i>

928
01:06:45,169 --> 01:06:50,591
Tüm ailesini kaybederek vefat etti.
Ruth'u yalnız bıraktı.

929
01:06:51,467 --> 01:06:55,929
Kocası ömür boyu hapis cezası aldı.
İki oğlu vefat etti.

930
01:06:57,347 --> 01:07:01,393
<i>Bernard Madoff en azından</i>
<i>başını sokacak bir yeri olduğunu biliyor.</i>

931
01:07:01,477 --> 01:07:05,147
<i>Ama eşi Ruth'un</i>
<i>artık böyle bir güvencesi yok.</i>

932
01:07:06,982 --> 01:07:08,650
<i>Federal polisler</i>

933
01:07:08,734 --> 01:07:11,862
<i>Bernard Madoff'un</i>
<i>yedi milyon dolarlık evine el koydu.</i>

934
01:07:11,945 --> 01:07:16,950
<i>Palm Beach, Florida, güney Fransa</i>
<i>ve Long Island'daki evlerin ardından</i>

935
01:07:17,034 --> 01:07:19,244
<i>çatı katını da kaybettiler.</i>

936
01:07:19,328 --> 01:07:22,247
<i>Eşi resmen evsiz kaldı.</i>

937
01:07:23,582 --> 01:07:26,710
Onu evinden attığımızda oradaydım.

938
01:07:26,794 --> 01:07:29,338
Her şeyi alıp
çıkması gerektiğini söyledik.

939
01:07:31,173 --> 01:07:35,552
Mutfakta duruyordum.
Takılarının envanterini çıkarıyordum.

940
01:07:40,307 --> 01:07:43,602
Donakalmıştı. Şoka girmiş gibiydi.

941
01:07:45,604 --> 01:07:47,523
Sigara içiyordu.

942
01:07:48,440 --> 01:07:50,943
"Ruth, sigara seni öldürür" dedim.

943
01:07:53,612 --> 01:07:55,823
"Keşke öyle olsa" dedi.

944
01:07:58,951 --> 01:08:05,666
Bu kötü sona razı olmuş gibiydi.

945
01:08:05,749 --> 01:08:08,627
FEDERAL POLİS

946
01:08:08,710 --> 01:08:11,255
<i>Ruth Madoff evi boşalttı.</i>

947
01:08:11,338 --> 01:08:15,425
Tüm kişisel eşyalarını
ABD Federal Polisi'ne teslim etti.

948
01:08:17,010 --> 01:08:19,847
Bir anda göçebe konumuna düştü.

949
01:08:20,556 --> 01:08:24,810
Arabasının arkasında
iki bavulla yaşıyordu.

950
01:08:24,893 --> 01:08:26,895
Artık böyle bir hayat sürüyordu.

951
01:08:28,105 --> 01:08:29,481
Her şeyini kaybetti.

952
01:08:29,565 --> 01:08:31,733
Hayattaki konumunu kaybetti.

953
01:08:31,817 --> 01:08:33,569
İki oğlunu kaybetti.

954
01:08:33,652 --> 01:08:36,738
Eşini kaybetti.
13 yaşından beri eşiyle beraberdi.

955
01:08:37,281 --> 01:08:39,992
ABD ADALET BAKANLIĞI CEZAEVİ

956
01:08:40,075 --> 01:08:43,412
İlerleyen yıllarda
Bernie'yi cezaevinde ziyaret ettiğimde

957
01:08:43,495 --> 01:08:47,749
dolandırıcılık konusunda anlattıkları
pek inandırıcı değildi.

958
01:08:47,833 --> 01:08:52,087
Ne hissettiği konusunda anlattıkları
pek inandırıcı değildi

959
01:08:52,171 --> 01:08:56,300
ama ailesinin başına gelenleri anlatırken

960
01:08:56,383 --> 01:09:00,596
gerçekten üzüntü yaşadığı anlaşılıyordu.

961
01:09:02,014 --> 01:09:06,018
Madoff davası için görüştüğüm
önemli psikiyatrlar

962
01:09:06,101 --> 01:09:08,103
Bernie'nin üzüldüğü şeyin

963
01:09:08,187 --> 01:09:12,941
ailesinin sevgisini kaybetmek olduğunu
iddia etti.

964
01:09:14,985 --> 01:09:17,654
Ailesinin onu sevmesi

965
01:09:17,738 --> 01:09:21,241
Bernie'nin onları sevmesinden
daha önemliydi.

966
01:09:21,909 --> 01:09:26,622
Bu tabii ki tamamen narsisizm
ve sosyopatlık demektir.

967
01:09:28,790 --> 01:09:34,755
Artık her neyse
bunun onu kötü etkilediğini gördüm.

968
01:09:35,589 --> 01:09:36,673
Teşekkürler.

969
01:09:37,466 --> 01:09:39,676
Teşekkürler. Lütfen oturun.

970
01:09:39,760 --> 01:09:46,558
Yaşadığımız ekonomik gerilemeye
en çok katkı yapan şey

971
01:09:46,642 --> 01:09:52,231
suistimal ve aşırılığı önleme konusunda
yeterli düzenleyici yapıların olmaması

972
01:09:52,314 --> 01:09:56,318
ve büyük mali kurumların çökmesiydi.

973
01:09:57,152 --> 01:10:03,742
<i>Wall Street'teki sorumsuzluk kültürü</i>
<i>Washington'a, tüketiciye kadar uzandı.</i>

974
01:10:04,868 --> 01:10:07,371
<i>Sorulması gereken şu. Şimdi ne yapacağız?</i>

975
01:10:08,330 --> 01:10:11,208
<i>Bu krizin başlayış şeklini biz seçmedik</i>

976
01:10:11,291 --> 01:10:14,920
<i>ama bu krizin geride bıraktığı mirası</i>
<i>biz seçebiliriz.</i>

977
01:10:17,047 --> 01:10:22,010
Küresel mali kriz
Wall Street'e güvenilmeyeceğini gösterdi.

978
01:10:22,594 --> 01:10:24,346
Yatırım bankalarına güvenilmez.

979
01:10:24,429 --> 01:10:27,933
Wall Street analistlerine,
derecelendirme kuruluşlarına güvenilmez.

980
01:10:28,016 --> 01:10:30,060
Düzenleyicilere güvenilmez.

981
01:10:30,143 --> 01:10:33,063
Madoff mali krizin günah keçisi oldu.

982
01:10:34,564 --> 01:10:39,194
Madoff ve birkaç yandaşı dışında
kimse hapse girmedi.

983
01:10:40,112 --> 01:10:42,114
Derecelendirme kuruluşlarından,

984
01:10:42,197 --> 01:10:44,658
Wall Street analistlerinden
kimse hapse girmedi.

985
01:10:44,741 --> 01:10:46,785
Yatırım bankalarından kimse hapse girmedi.

986
01:10:46,868 --> 01:10:49,955
CEO'lar hapse girmedi.
İkramiyelerini aldılar.

987
01:10:50,038 --> 01:10:51,623
Bankalar kurtarıldı

988
01:10:52,416 --> 01:10:55,168
ama kimse Bernie mağdurlarını kurtarmadı.

989
01:10:58,213 --> 01:11:00,340
Mağdurlara gözünüzü kapayamazsınız.

990
01:11:00,424 --> 01:11:04,386
Yaşadıkları şeyler gerçekten çok zordu.

991
01:11:05,762 --> 01:11:09,891
En sonunda evi satmadan önce
annem vefat etti.

992
01:11:10,934 --> 01:11:13,937
Eşyalarımı toplayıp
evden ayrıldığım son gün

993
01:11:14,021 --> 01:11:16,231
hayatımın en zor günlerinden biriydi.

994
01:11:16,315 --> 01:11:19,151
Bahçenin sonundaki kapıdan geçtim.

995
01:11:20,569 --> 01:11:23,780
Hüngür hüngür ağlamaya başladım.

996
01:11:24,614 --> 01:11:26,116
Kendimi tutamadım.

997
01:11:27,034 --> 01:11:32,456
Sadece babamın inşa ettiği,
annemin yaşadığı evden ayrılmıyordum.

998
01:11:35,584 --> 01:11:37,586
Palm Beach hayatım sona eriyordu.

999
01:11:38,128 --> 01:11:41,673
Hayatımın büyük bir parçası son buluyordu.

1000
01:11:46,970 --> 01:11:50,432
Kiralık bir dairede yaşıyorum.
Artık bir evim yok.

1001
01:11:50,515 --> 01:11:52,267
O evi özlüyorum.

1002
01:11:52,351 --> 01:11:57,481
O evde yaşamaya devam etmek isterdim
ama çok para olmadan yaşamayı öğrendim.

1003
01:11:57,564 --> 01:12:01,693
Babamın bize hayatta kalmayı öğretmesi
hayırlı olmuş olabilir.

1004
01:12:04,071 --> 01:12:09,534
Taşınmak, yeni şeyler yapmak
gözümü korkutmuyor.

1005
01:12:09,618 --> 01:12:14,664
Artık Shakespeare oyunlarını öğreniyorum.

1006
01:12:14,748 --> 01:12:20,045
Bernie Madoff'un hikâyesini
bir Shakespeare eserine benzetiyorum.

1007
01:12:20,128 --> 01:12:24,174
Shakespeare'in yazım tarzına uyuyor.

1008
01:12:24,257 --> 01:12:28,053
Hikâyede kötü bir adam var. Çocukları var.

1009
01:12:28,804 --> 01:12:30,389
Güç peşinde koşuyor.

1010
01:12:31,640 --> 01:12:33,058
Üstelik bir trajedi.

1011
01:12:36,436 --> 01:12:41,483
Bernie Madoff'un oğulları tarafından
FBI'a ihbar edilmesi

1012
01:12:41,566 --> 01:12:47,072
ihanet anlamında
olayı daha da trajik hâle getiriyor.

1013
01:12:47,155 --> 01:12:48,949
Hikâyeyi inceledikçe

1014
01:12:49,032 --> 01:12:54,871
ihanete uğramış bir güven kıssası
daha da ortaya çıkıyor.

1015
01:12:55,872 --> 01:12:58,583
Herkesin içindeki canavar.

1016
01:12:59,167 --> 01:13:00,794
Yatağın altındaki korku.

1017
01:13:00,877 --> 01:13:06,466
Herkesin başına gelebilecek bir şey.

1018
01:13:07,801 --> 01:13:13,390
Sadece tamamen güvendiğiniz kişiler
sizi tamamen kandırabilir.

1019
01:13:15,600 --> 01:13:20,230
Birine güvenmenin bedeli
o kişinin size ihanet edebilmesidir.

1020
01:13:23,733 --> 01:13:28,363
İnsanlar risk almadan
iyi getiri geleceğine inanmak istiyor.

1021
01:13:28,447 --> 01:13:32,492
Herkes portföyünde bunu istiyor
ama bu ulaşılamaz bir şey.

1022
01:13:33,869 --> 01:13:38,498
Gerçek hayatta ulaşılamayan şeye
finans dünyasında da ulaşılamaz.

1023
01:13:39,875 --> 01:13:42,711
Madoff sahteydi.
Ortada gerçek bir şey yoktu.

1024
01:13:47,090 --> 01:13:50,510
Gelecekte başka Bernie Madoff'lar
çıkabilir mi?

1025
01:13:50,594 --> 01:13:54,806
Başka Bernie Madoff'lar çıkacak.
Sözümü unutmayın. Öyle de olacak.

1026
01:13:57,642 --> 01:14:01,605
Madoff davası
2008 itibariyle rekor kıran bir vakaydı.

1027
01:14:02,522 --> 01:14:03,440
Şunu unutmayın.

1028
01:14:05,817 --> 01:14:07,360
Rekorlar kırılmak içindir.

1029
01:14:19,080 --> 01:14:21,708
SONJA KOHN
MADOFF'LA İLGİLİ TÜM SUÇLARI REDDETTİ.

1030
01:14:21,791 --> 01:14:24,294
TEZGÂHIN BİR KURBANI OLDUĞUNU SÖYLEDİ.

1031
01:14:24,377 --> 01:14:26,379
İNGİLİZ MAHKEMESİ 2013'TE

1032
01:14:26,463 --> 01:14:30,759
KOHN'UN DÜRÜSTLÜĞÜNE HALEL GELMEDİĞİNE
KARAR VERDİ.

1033
01:14:31,426 --> 01:14:33,428
MADOFF'UN TUTUKLANMASININ ARDINDAN

1034
01:14:33,512 --> 01:14:36,306
FAIRFIELD GREENWICH
1,2 MİLYARI KURTARMAK İÇİN DAVA AÇTI.

1035
01:14:36,389 --> 01:14:40,185
ŞİRKET 2011'DE KAYYUMLA ANLAŞARAK
230 MİLYON DOLARA RAZI OLDU.

1036
01:14:40,268 --> 01:14:42,604
PARANIN 70 MİLYONUNU
MAĞDURLAR FONUNA BAĞIŞLADI.

1037
01:14:42,687 --> 01:14:46,107
ŞİRKET SUİSTİMALİ KABUL ETMEDİ.
CEZAİ SUÇLAMA YAPILMADI.

1038
01:14:46,191 --> 01:14:47,025
JMPORGAN CHASE

1039
01:14:47,108 --> 01:14:50,862
MADOFF'UN BANKA İŞLEMLERİNDE
DENETİM EKSİKLİĞİ OLDUĞUNU KABUL ETTİ

1040
01:14:50,946 --> 01:14:54,282
AMA HİÇBİR ÇALIŞANININ
DOLANDIRICILIĞA KARIŞMADIĞI İDDİA ETTİ.

1041
01:14:54,366 --> 01:14:57,744
SİZ VEYA TANIDIĞINIZ BİRİ
İNTİHAR DÜŞÜNCESİYLE BOĞUŞUYORSA

1042
01:14:57,827 --> 01:15:01,039
AŞAĞIDAKİ ADRESTEN
YARDIM KAYNAKLARINA ULAŞABİLİRSİNİZ.

1043
01:16:49,064 --> 01:16:54,069
Alt yazı çevirmeni: Mustafa Üneşi