1
00:00:06,965 --> 00:00:12,005
LOẠT PHIM TÀI LIỆU NETFLIX
2
00:00:12,095 --> 00:00:17,515
Albie Sachs là nhà hoạt động,
luật sư, nhà văn, và cựu thẩm phán Nam phi
3
00:00:17,600 --> 00:00:19,770
được Nelson Mandela chỉ định
4
00:00:19,853 --> 00:00:22,863
phụng sự tại Tòa án Hiến pháp
đầu tiên của Nam Phi.
5
00:00:23,898 --> 00:00:26,068
Trong cuộc đấu tranh
ngừng phân biệt chủng tộc,
6
00:00:26,151 --> 00:00:31,321
Albie đã sống sót
sau khi bị Sở An ninh Nam Phi cài bom xe.
7
00:00:32,323 --> 00:00:34,913
Ông ấy mất một cánh tay
và thị lực một mắt.
8
00:00:35,493 --> 00:00:38,873
Nhưng nhiều năm sau
khi được hỏi thế giới cần gì nhất,
9
00:00:39,581 --> 00:00:41,961
câu trả lời của ông ấy không lay chuyển.
10
00:00:43,460 --> 00:00:46,130
Từ tử tế cứ lởn vởn trong đầu tôi.
11
00:00:48,548 --> 00:00:53,548
Và có lẽ vì có quá nhiều… lời khoe khoang,
12
00:00:53,636 --> 00:00:56,506
nó trở nên phổ biến. Nó được hỗ trợ.
13
00:00:57,348 --> 00:01:02,598
Nhưng bạn bác bỏ nó
qua việc kết nối với người khác,
14
00:01:03,354 --> 00:01:05,074
qua việc tiếp xúc người khác,
15
00:01:05,148 --> 00:01:10,858
qua việc khiến năng lượng
hướng về cùng một hướng,
16
00:01:11,571 --> 00:01:16,371
và qua việc chấp nhận
và đón nhận sự đa dạng.
17
00:01:16,451 --> 00:01:21,081
Loạt phim này được truyền cảm hứng
bởi Nelson Mandela, người từng nói,
18
00:01:21,164 --> 00:01:24,584
"Quan trọng trong đời
không chỉ có sự thật rằng ta tồn tại…
19
00:01:24,667 --> 00:01:28,127
…mà chính sự khác biệt
mà ta tạo ra với cuộc đời người khác
20
00:01:28,213 --> 00:01:32,093
sẽ quyết định tầm quan trọng
của cuộc sống mà chúng ta dẫn dắt".
21
00:01:32,967 --> 00:01:36,257
Cuộc đời ông để lại
dấu ấn lâu dài trên thế giới.
22
00:01:36,346 --> 00:01:40,016
Một di sản giúp truyền cảm hứng
cho nhiều người khác đứng lên.
23
00:01:40,767 --> 00:01:43,977
Để đấu tranh cho sự thay đổi
và trở thành nhà lãnh đạo.
24
00:01:44,062 --> 00:01:46,902
Loạt phim này là để tưởng nhớ Madiba.
25
00:01:47,649 --> 00:01:51,189
Nó được làm để nhắc ta
về khác biệt một người có thể tạo ra.
26
00:01:51,277 --> 00:01:54,607
Nó nói về những người
đã có những lựa chọn dũng cảm,
27
00:01:54,697 --> 00:01:58,407
những nhà lãnh đạo
đã cùng đi và tiếp bước ông ấy.
28
00:01:58,993 --> 00:02:03,253
Quan tâm người khác. Nỗ lực
vì một thế giới tốt đẹp và bình đẳng hơn.
29
00:02:03,957 --> 00:02:06,917
Và truyền cảm hứng
cho những người còn lại chúng ta
30
00:02:07,585 --> 00:02:09,545
sống để dẫn dắt.
31
00:02:28,857 --> 00:02:31,987
Học bạ đầu tiên của tôi năm sáu tuổi,
32
00:02:33,319 --> 00:02:36,569
bắt đầu bằng dòng chữ,
"Albert là một cậu bé mơ mộng".
33
00:02:37,824 --> 00:02:43,084
Và giờ hơn 70 năm sau,
34
00:02:43,163 --> 00:02:45,423
Albie vẫn là một cậu bé mơ mộng.
35
00:02:47,167 --> 00:02:50,377
MAPUTO, MOZAMBIQUE
NGÀY 7 THÁNG 4 NĂM 1988
36
00:02:50,461 --> 00:02:53,721
Mục tiêu mới nhất của các cuộc tấn công
toàn cầu vào Đại hội Dân tộc Phi
37
00:02:53,798 --> 00:02:56,338
đang mở cửa xe thì quả bom phát nổ.
38
00:02:56,926 --> 00:02:59,006
Albie Sachs bị thương nặng.
39
00:02:59,095 --> 00:03:00,465
Khi được đưa đến viện,
40
00:03:00,555 --> 00:03:02,675
các bác sĩ cho rằng
cơ hội sống của ông rất ít.
41
00:03:02,765 --> 00:03:04,305
Kỳ diệu là, ông sống sót.
42
00:03:04,392 --> 00:03:08,352
Bầm dập, ông mất thị lực một mắt,
một cánh tay bị cắt cụt.
43
00:03:08,438 --> 00:03:10,228
Tuy nhiên, hai tháng sau,
44
00:03:10,315 --> 00:03:13,985
vị lãnh đạo ANC vẫn lạc quan
về tương lai của quê hương mình.
45
00:03:14,068 --> 00:03:15,898
Trả thù thì tay tôi cũng không liền lại.
46
00:03:16,738 --> 00:03:19,908
Và trái lại, việc trả thù sẽ hạ thấp tôi
47
00:03:19,991 --> 00:03:22,741
và theo cách nào đó,
biến tất cả thành vô ích.
48
00:03:23,369 --> 00:03:27,829
Tôi nghĩ điều rất quan trọng
là ta phải duy trì cái nhìn tích cực.
49
00:03:27,916 --> 00:03:29,826
Tự do sẽ đến ở Nam Phi.
50
00:03:29,918 --> 00:03:33,548
Ta sẽ có tự do trọn đời
và xây dựng một xã hội tử tế ở đây.
51
00:03:33,630 --> 00:03:35,840
Đó phải là mục tiêu của chúng ta.
52
00:03:40,762 --> 00:03:44,352
Khách mời hôm nay
là Thẩm phán Albert L. Sachs,
53
00:03:44,432 --> 00:03:48,352
một thành viên
của Tòa án Hiến pháp Nam Phi.
54
00:03:52,273 --> 00:03:57,203
Thẩm phán Sachs là người đi đầu
trong cuộc đấu tranh nhân quyền ở Nam Phi,
55
00:03:57,278 --> 00:04:01,318
và một chiến sĩ tự do
trong Đại hội Dân tộc Phi.
56
00:04:01,407 --> 00:04:05,577
Sự tham gia của ông trong việc này
khiến ông gặp rắc rối với cảnh sát.
57
00:04:05,662 --> 00:04:08,252
Hai lần, ông bị giam mà không xét xử.
58
00:04:08,331 --> 00:04:12,381
Khi ông bị bỏ tù, biệt giam, cầm tù,
59
00:04:12,460 --> 00:04:14,380
ông trải qua thời gian lưu vong…
60
00:04:14,462 --> 00:04:18,882
Và cuối cùng trở thành mục tiêu
của một vụ ám sát do nhà nước đài thọ.
61
00:04:18,967 --> 00:04:22,297
Và rồi Nelson Mandela được thả.
62
00:04:22,387 --> 00:04:24,637
Tại đây sau 24 năm lưu vong chính trị,
63
00:04:24,722 --> 00:04:28,232
Albie Sachs được mẹ chào đón
ở sân bay Cape Town.
64
00:04:28,309 --> 00:04:30,059
Ông ấy đã tham gia đàm phán
65
00:04:30,144 --> 00:04:33,114
biến Nam Phi trở thành
nền dân chủ hợp hiến,
66
00:04:33,189 --> 00:04:38,069
và ông được Nelson Mandela chỉ định
phụng sự trong Tòa án Hiến pháp.
67
00:04:38,152 --> 00:04:44,242
Suốt thời gian làm thẩm phán,
ông nổi tiếng là lương tâm của toà.
68
00:04:44,909 --> 00:04:49,329
Cách Albie sống đời mình, không oán hận,
69
00:04:49,998 --> 00:04:53,378
Albie cho bạn niềm tin vào việc làm người…
70
00:04:54,752 --> 00:04:56,592
làm người Nam Phi.
71
00:04:56,671 --> 00:04:59,471
Một người đàn ông Nam Phi da trắng,
bạn nhìn Albie, bạn nghĩ…
72
00:05:01,384 --> 00:05:03,144
Albie là điều có thể.
73
00:05:28,328 --> 00:05:30,498
CHỐNG PHÂN BIỆT CHỦNG TỘC
74
00:05:30,580 --> 00:05:34,880
Có một câu chuyện nhỏ, hồi sáu tuổi,
khi tôi đang đóng đồ để đi lưu vong,
75
00:05:34,959 --> 00:05:40,049
tôi tìm thấy một tấm thiệp sinh nhật
từ bố tôi, Solly Sachs.
76
00:05:41,674 --> 00:05:47,314
"Albie, mong con lớn lên thành người lính
trong cuộc tranh đấu vì tự do".
77
00:05:48,348 --> 00:05:51,058
Giờ tôi nghĩ đó là điều khá nặng nề
với một đứa bé sáu tuổi,
78
00:05:51,142 --> 00:05:54,902
nhưng đó là kiểu vũ trụ mà tôi lớn lên.
79
00:05:54,979 --> 00:05:59,069
Luật chính thức làm người da trắng
vượt trội hơn và cộng đồng da đen đông đảo
80
00:05:59,150 --> 00:06:01,900
đối mặt sự phân biệt đối xử
trong mọi khía cạnh cuộc sống.
81
00:06:02,528 --> 00:06:06,028
Nam Phi bị áp đảo
bởi hệ thống phân biệt chủng tộc đó.
82
00:06:06,699 --> 00:06:10,329
Tuổi 17, tôi ở trong hội trường
toàn người da đen,
83
00:06:10,411 --> 00:06:13,211
có lẽ là 200, có lẽ là năm,
mười người da trắng,
84
00:06:13,289 --> 00:06:17,589
và mọi người đang ca hát,
họ hát những bài hát tự do,
85
00:06:17,668 --> 00:06:21,708
và họ kêu gọi tình nguyện viên tham gia
Chiến dịch Phản đối Pháp luật Bất công,
86
00:06:21,798 --> 00:06:25,838
và tôi nói với bạn tôi,
"Avi, tớ muốn tham gia".
87
00:06:26,469 --> 00:06:28,639
Ông ấy nói, "Không thể". "Tại sao?"
88
00:06:28,721 --> 00:06:29,811
"Vì cậu da trắng".
89
00:06:30,473 --> 00:06:32,103
"Ta chống phân biệt chủng tộc".
90
00:06:32,183 --> 00:06:34,143
"Là đấu tranh của người da đen".
91
00:06:34,936 --> 00:06:37,356
Nhưng chín tháng sau,
92
00:06:38,398 --> 00:06:41,028
sau khi tôi viết xong
bài kiểm tra cuối năm,
93
00:06:41,109 --> 00:06:43,739
trong giờ nghỉ, tôi đã dẫn đầu một nhóm
94
00:06:44,862 --> 00:06:49,492
bốn người da trắng trẻ ngồi trên băng ghế
đánh dấu "chỉ dành cho người da màu".
95
00:06:49,575 --> 00:06:52,995
Và trở nên tích cực, gặp gỡ và tìm kiếm,
96
00:06:53,079 --> 00:06:58,709
nó quan trọng với tôi, những người tôi gặp
trong đấu tranh chống phân biệt chủng tộc…
97
00:06:59,919 --> 00:07:03,049
…có năng lượng, sức sống, trí tưởng tượng.
98
00:07:03,131 --> 00:07:05,471
Thú vị hơn nhiều
99
00:07:05,550 --> 00:07:08,140
so với thế giới được vạch ra cho chúng tôi
100
00:07:08,219 --> 00:07:12,639
với vài loại nghề nghiệp để kiếm tiền,
để thăng tiến, để trở nên quan trọng.
101
00:07:13,641 --> 00:07:19,231
Trở thành luật sư là một phần cơ bản
của hoạt động xã hội.
102
00:07:20,106 --> 00:07:22,226
Một loạt các vụ án khác nhau,
103
00:07:22,316 --> 00:07:25,986
nhưng phần lớn,
cốt lõi của công việc tôi đã làm,
104
00:07:26,070 --> 00:07:32,910
liên quan đến việc người ta bị trừng phạt
hoặc bị đe dọa trừng phạt,
105
00:07:32,994 --> 00:07:35,964
vì quan điểm, lập trường
chống phân biệt chủng tộc của họ,
106
00:07:36,038 --> 00:07:37,958
hoặc vì họ không có giấy tờ.
107
00:07:38,040 --> 00:07:41,380
Họ không tuân thủ
vô số luật lệ áp bức người da đen.
108
00:07:41,461 --> 00:07:44,171
HỘI ĐỒNG PHÂN KHU CAPE
KHU VỰC DA TRẮNG
109
00:07:44,255 --> 00:07:47,675
CẢNH BÁO
CẨN THẬN DÂN BẢN ĐỊA
110
00:07:49,093 --> 00:07:50,393
Thật đáng sợ.
111
00:07:50,470 --> 00:07:53,810
Năm 1960, năm xảy ra
vụ thảm sát ở Sharpeville…
112
00:07:53,890 --> 00:07:57,560
Ở Sharpeville, cảnh sát đã bắn
vào đám đông biểu tình không vũ trang.
113
00:07:58,519 --> 00:08:01,689
Sáu mươi chín người bị bắn chết,
chủ yếu là vào lưng.
114
00:08:01,772 --> 00:08:04,822
ANC, Đại hội Dân tộc Phi, bị cấm,
115
00:08:04,901 --> 00:08:08,821
tất cả phải hoạt động bí mật,
tình trạng khẩn cấp bất khả thi,
116
00:08:08,905 --> 00:08:11,775
và rồi mọi thứ trở nên tàn nhẫn hơn.
117
00:08:11,866 --> 00:08:14,286
Bạn có thể đột ngột bị bắt khỏi nhà,
118
00:08:14,368 --> 00:08:18,658
khỏi chỗ làm, khi đang đi trên phố,
theo ý thích của một sĩ quan cảnh sát.
119
00:08:18,748 --> 00:08:22,458
Tôi đã thấy khách hàng của mình
bị đưa đi từng người một.
120
00:08:23,169 --> 00:08:25,709
Và bạn bị nhốt
theo cái gọi là Luật 90 Ngày.
121
00:08:25,796 --> 00:08:28,586
Bạn có thể bị giam
mà không được gặp luật sư,
122
00:08:28,674 --> 00:08:32,474
không được tiếp cận tòa án,
gia đình hay bất kỳ ai trong 90 ngày
123
00:08:32,553 --> 00:08:37,603
trên cơ sở rằng họ nghi ngờ
bạn có thông tin hỗ trợ khủng bố.
124
00:08:38,976 --> 00:08:41,686
Và vì ông đã chống lại sự bất công này,
125
00:08:41,771 --> 00:08:44,321
không chỉ như
luật sư đại diện người da đen,
126
00:08:44,398 --> 00:08:48,238
mà dưới tư cách một nhà hoạt động,
họ cũng truy lùng ông.
127
00:08:48,319 --> 00:08:51,319
SỐNG SÓT TRONG BÓNG TỐI
128
00:08:51,405 --> 00:08:54,485
Bạn tham gia đấu tranh.
Bạn là tình nguyện viên.
129
00:08:55,326 --> 00:08:57,536
Bạn thành một phần của văn hóa phản kháng.
130
00:08:57,620 --> 00:09:00,160
Chính những người
chiến đấu với Đức Quốc xã,
131
00:09:00,248 --> 00:09:04,588
thành viên đảng phái đã đồng cảm với họ
rất mạnh mẽ ở châu Âu trong chiến tranh.
132
00:09:06,671 --> 00:09:08,091
Những người từng vào tù,
133
00:09:08,172 --> 00:09:10,472
những người đã viết sách
về trải nghiệm trong tù,
134
00:09:10,550 --> 00:09:15,300
bạn đọc chúng,
và chuẩn bị tinh thần cho khoảnh khắc này,
135
00:09:15,388 --> 00:09:17,218
"Vậy ra ở trong tù là thế này".
136
00:09:19,016 --> 00:09:20,266
Và bạn chưa chuẩn bị.
137
00:09:22,103 --> 00:09:24,613
Bạn chưa chuẩn bị.
Chưa chuẩn bị cho việc bị cô lập.
138
00:09:27,066 --> 00:09:29,776
Bạn đương đầu vì theo một nghĩa,
không còn lựa chọn.
139
00:09:29,860 --> 00:09:31,700
Có thể làm gì? Bạn có thể khóc.
140
00:09:33,489 --> 00:09:36,869
Có lựa chọn khác.
Bạn có thể hợp tác, bạn có thể đầu hàng.
141
00:09:36,951 --> 00:09:41,621
Nên khi đó cuộc chiến là
ngăn bản thân không gục ngã
142
00:09:41,706 --> 00:09:44,456
và khai ra thông tin.
143
00:09:46,085 --> 00:09:48,585
Sau một thời gian,
bạn còn không biết sao mình ở tù.
144
00:09:48,671 --> 00:09:51,511
Bạn còn không rõ sao…
Chỉ biết, bằng cách nào đó,
145
00:09:51,591 --> 00:09:54,011
những cụm từ to tát đã từng rất mạnh mẽ,
146
00:09:54,093 --> 00:09:57,473
có vẻ rất ý nghĩa, lại trở nên sáo rỗng.
147
00:09:57,555 --> 00:09:59,555
Tự do? Cái gì… Thật vớ vẩn.
148
00:09:59,640 --> 00:10:04,100
Bạn có một thế giới khép kín vô cùng ái kỷ
149
00:10:04,186 --> 00:10:06,976
với chỉ chính bạn và nỗi đau bạn cảm nhận.
150
00:10:07,064 --> 00:10:09,734
Vào một ngày đẹp trời, tôi sẽ trầm cảm.
151
00:10:09,817 --> 00:10:11,737
Một ngày đẹp trời, chỉ trầm cảm.
152
00:10:12,612 --> 00:10:13,822
Vào một ngày tồi tệ…
153
00:10:15,823 --> 00:10:18,533
không đến mức tự sát, nhưng gần như thế,
154
00:10:18,618 --> 00:10:20,868
trong trạng thái hoàn toàn tuyệt vọng.
155
00:10:28,169 --> 00:10:30,959
Một ngày nọ, tôi nghe thấy tiếng huýt sáo.
156
00:10:32,798 --> 00:10:35,508
Tôi không tin nổi,
vì đó không chỉ là tiếng ồn thường.
157
00:10:35,593 --> 00:10:37,433
Nhà tù ồn ào lắm.
158
00:10:37,511 --> 00:10:42,641
Mọi người la, hét,
cửa đóng sập, mọi người hét lên,
159
00:10:43,225 --> 00:10:46,725
và tôi nghe thấy tiếng huýt sáo
và tôi huýt sáo lại…
160
00:11:03,663 --> 00:11:06,083
Và tôi nghe thấy từ rất xa trong nhà tù…
161
00:11:14,548 --> 00:11:16,048
Tôi còn không biết là ai.
162
00:11:18,594 --> 00:11:21,514
Và đây là
một hình thức liên lạc tuyệt vời.
163
00:11:23,432 --> 00:11:26,892
Và rồi tôi tập thể dục
như một phần của chế độ
164
00:11:26,977 --> 00:11:29,647
và giữa lúc tôi đang cố chống đẩy 100 cái
165
00:11:29,730 --> 00:11:34,280
tôi nghe thấy tiếng huýt sáo và tôi nói,
"Ôi, mình mới làm được 75 cái!"
166
00:11:34,360 --> 00:11:36,950
"Làm ơn đi, đợi đã, không đợi được à?"
167
00:11:37,029 --> 00:11:40,529
Và rồi bọn tôi phải thiết lập
một thời gian trong ngày
168
00:11:40,616 --> 00:11:44,576
khi sẵn sàng cho tiếng huýt sáo
và tôi không bao giờ biết đó là ai.
169
00:11:46,622 --> 00:11:49,252
Rồi tôi được thả sau 90 ngày.
170
00:11:49,333 --> 00:11:51,423
Tôi bước ra đường và…
171
00:11:53,921 --> 00:11:54,961
tôi lại bị nhốt.
172
00:11:56,340 --> 00:12:00,140
Họ lấy cà vạt của tôi.
Họ lấy đồng hồ của tôi.
173
00:12:00,219 --> 00:12:02,759
Và thêm 78 ngày nữa.
174
00:12:02,847 --> 00:12:06,097
Và rồi tôi được thả,
không biết tại sao, và tôi đã rất…
175
00:12:07,643 --> 00:12:08,853
hân hoan, phấn khởi,
176
00:12:08,936 --> 00:12:13,896
đến nỗi tôi đã chạy suốt
từ trung tâm Cape Town đến Clifton, có lẽ…
177
00:12:15,776 --> 00:12:19,446
sáu, bảy, tám dặm, tôi chưa từng
chạy quãng đường đó trong đời.
178
00:12:19,530 --> 00:12:21,370
Lao mình xuống biển.
179
00:12:21,449 --> 00:12:27,119
Các đồng nghiệp của tôi đến trong bộ vest
với đôi giày sáng bóng đi xuống bãi biển.
180
00:12:29,749 --> 00:12:32,749
Và họ nghĩ tôi phát điên.
Tôi đã hơi điên rồ.
181
00:12:32,835 --> 00:12:35,665
Tôi có vẻ mừng,
nhưng bên trong điều gì đó đã vỡ.
182
00:12:38,924 --> 00:12:41,094
Bạn không bao giờ vượt qua
việc bị biệt giam.
183
00:12:42,887 --> 00:12:43,797
Không bao giờ.
184
00:12:47,475 --> 00:12:52,555
Rồi nhiều năm sau,
giờ tôi sống lưu vong và…
185
00:12:57,693 --> 00:12:58,653
tôi bị nổ tung.
186
00:13:04,700 --> 00:13:07,660
Bạn tôi, Ruth Đệ Nhất
bị giết bởi một quả bom thư.
187
00:13:10,080 --> 00:13:13,290
Có một phần nghĩa trang ở Maputo
188
00:13:13,375 --> 00:13:18,125
nơi chôn cất nhiều người Nam Phi,
hơn 20 người đã bị giết.
189
00:13:18,214 --> 00:13:21,384
Và mỗi lần đến đó, chúng tôi lại tự hỏi,
190
00:13:21,467 --> 00:13:24,967
"Chỗ nhỏ ở đó, dành cho mình à?"
191
00:13:25,054 --> 00:13:30,644
Sự thật ông ấy là một đối thủ quan trọng
của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc
192
00:13:30,726 --> 00:13:33,396
nghĩa là quanh ông
nguy hiểm luôn rình rập.
193
00:13:33,437 --> 00:13:37,067
Cảm giác họ sẽ không tấn công tôi,
rõ ràng tôi là mục tiêu dễ,
194
00:13:37,149 --> 00:13:41,239
và sẽ có phản ứng chống lại nó,
và tôi đã sai.
195
00:13:42,321 --> 00:13:46,031
Tiếng nổ vang lên
khắp thủ đô Maputo của Mozambique.
196
00:13:46,116 --> 00:13:49,746
Bẫy mìn này bị nghi ngờ
là do đặc vụ Nam Phi làm.
197
00:13:49,829 --> 00:13:52,079
Chiếc xe vốn định là mồ chôn ông ấy.
198
00:13:57,002 --> 00:14:01,762
Tôi cảm thấy
những cánh tay kéo tôi và tôi nói,
199
00:14:01,841 --> 00:14:04,301
"Để tôi yên, tôi thà chết ở đây".
200
00:14:06,470 --> 00:14:12,350
Và tôi nghĩ mình đang bị bắt cóc
và đưa qua biên giới sang Nam Phi.
201
00:14:16,438 --> 00:14:19,978
BỆNH VIỆN TRUNG TÂM MAPUTO
202
00:14:20,067 --> 00:14:23,647
Hoàn toàn tối tăm.
Có chuyện khủng khiếp đã xảy ra.
203
00:14:23,737 --> 00:14:26,617
Tôi không biết nó là gì.
Tôi nghe một giọng trong bóng tối nói,
204
00:14:27,575 --> 00:14:31,075
"Albie, Ivo Garrido đây".
205
00:14:31,161 --> 00:14:33,541
"Anh đang ở bệnh viện trung tâm Maputo".
206
00:14:34,957 --> 00:14:38,747
"Cánh tay anh đang rất tệ.
Anh phải dũng cảm đối diện tương lai".
207
00:14:38,836 --> 00:14:41,086
Và tôi nói vào bóng tối,
"Đã có chuyện gì?"
208
00:14:41,171 --> 00:14:43,801
Và một giọng nữ nói,
"Là một vụ đánh bom xe".
209
00:14:44,341 --> 00:14:48,141
Tôi ngất trở lại trạng thái tăm tối,
nhưng với cảm giác hân hoan.
210
00:14:48,220 --> 00:14:52,730
Tôi cứ tưởng mình đã bị bắt cóc,
bị tống vào tù ở Nam Phi.
211
00:14:52,808 --> 00:14:56,848
Và tôi biết mình đã được an toàn
trong tay Frelimo,
212
00:14:57,646 --> 00:14:59,436
chính phủ Mozambique.
213
00:15:00,733 --> 00:15:05,613
Và… thời gian trôi qua.
214
00:15:07,281 --> 00:15:09,491
Tôi thấy rất nhẹ nhàng. Tôi nằm ngửa.
215
00:15:09,575 --> 00:15:12,825
Tôi không thấy gì. Mắt tôi bị che.
Và tôi tự kể chuyện cười.
216
00:15:14,830 --> 00:15:16,790
Về Hymie Cohen, như tôi,
một người Do Thái.
217
00:15:16,874 --> 00:15:18,884
Anh ta ngã khỏi xe buýt, đứng dậy…
218
00:15:20,002 --> 00:15:25,092
Và tay anh ấy di chuyển qua…
bắt chéo cơ thể như thế này.
219
00:15:25,174 --> 00:15:27,644
Ai đó nói, "Hymie,
tôi không biết anh theo Công giáo!"
220
00:15:27,718 --> 00:15:29,388
"Công giáo là sao?"
221
00:15:30,137 --> 00:15:34,387
"Kính mắt, tinh hoàn, ví và đồng hồ".
222
00:15:34,475 --> 00:15:37,975
Là câu đùa cũ, thường không được kể
trong mấy tình huống này
223
00:15:38,062 --> 00:15:41,022
và tôi bắt đầu với tinh hoàn,
có vẻ là theo thứ tự.
224
00:15:41,106 --> 00:15:44,606
Ví, được rồi, kính mắt…
225
00:15:46,570 --> 00:15:48,910
nếu có lỗ ở đó, tôi gặp rắc rối to rồi.
226
00:15:48,989 --> 00:15:53,449
Được rồi, và tôi bị mất một cánh tay.
Tôi chỉ bị mất một cánh tay.
227
00:15:53,535 --> 00:15:55,745
Khoảnh khắc mọi chiến sĩ tự do đợi.
228
00:15:55,829 --> 00:15:58,539
"Hôm nay họ có tìm đến mình không?
Mình sẽ dũng cảm chứ?"
229
00:15:58,624 --> 00:16:01,924
Họ tìm đến tôi, họ đã cố giết tôi
và tôi đã sống sót.
230
00:16:02,002 --> 00:16:03,712
Tôi thấy vui và chiến thắng.
231
00:16:03,796 --> 00:16:09,716
Và đó là vào ngày 7 tháng 4,
ngày 8 tháng 4 năm 1988.
232
00:16:09,802 --> 00:16:11,602
Và tôi vẫn cảm nhận điều đó.
233
00:16:11,679 --> 00:16:14,849
Nó thổi bay sự khổ sở của việc biệt giam.
234
00:16:14,932 --> 00:16:17,642
Nó cho ta cái nhìn
hoàn toàn khác về cuộc sống.
235
00:16:17,726 --> 00:16:19,726
Bằng cách nào đó tôi đã trở lại thế giới.
236
00:16:19,812 --> 00:16:25,612
Tôi không thể giải thích đầy đủ,
và tôi hơi lo sau đó có thể ngã quỵ.
237
00:16:26,860 --> 00:16:29,700
Rõ ràng, giờ tôi đã đến giai đoạn
mà tôi phải…
238
00:16:30,864 --> 00:16:36,414
tái phục hồi thể chất
và cảm xúc của bản thân.
239
00:16:36,996 --> 00:16:43,286
Và nó giống như học viết lại.
"Nhìn này, mẹ. Con viết được rồi!"
240
00:16:44,128 --> 00:16:47,508
Học cách đứng.
"Nhìn này, mẹ. Con đi được, đứng được".
241
00:16:47,589 --> 00:16:52,339
Có điều gì đó rất vui
về sự hồi phục sau vụ đánh bom.
242
00:16:59,893 --> 00:17:05,943
Và tôi nhận được một lá thư.
243
00:17:06,025 --> 00:17:08,235
Tôi đang nằm giường bệnh ở Luân Đôn,
244
00:17:08,318 --> 00:17:14,738
và nó viết, "Đừng lo, đồng chí Albie.
Bọn tôi sẽ trả thù. Đã ký, Bobby Naidoo".
245
00:17:15,659 --> 00:17:17,159
Và tôi nghĩ, trả thù cho tôi ư?
246
00:17:17,244 --> 00:17:20,294
Ta sẽ cắt tay sao? Ta sẽ mù một mắt à?
247
00:17:21,040 --> 00:17:22,880
Đó là đất nước ta đang đấu tranh vì nó?
248
00:17:22,958 --> 00:17:26,628
Nếu ta có tự do, có dân chủ,
có pháp quyền,
249
00:17:26,712 --> 00:17:29,722
đó sẽ là sự trả thù nhẹ nhàng của tôi.
250
00:17:29,798 --> 00:17:32,048
Hoa hồng và loa kèn sẽ mọc từ tay tôi.
251
00:17:38,974 --> 00:17:40,274
HAI NĂM SAU
252
00:17:41,310 --> 00:17:45,230
Hôm nay, tôi có thể công bố
những quyết định sâu rộng.
253
00:17:45,314 --> 00:17:48,234
Việc cấm Đại hội Dân tộc Phi,
254
00:17:48,317 --> 00:17:49,937
Đại hội Chủ nghĩa Châu Phi,
255
00:17:50,027 --> 00:17:52,987
Đảng Cộng sản Nam Phi sẽ bị bãi bỏ.
256
00:17:55,866 --> 00:17:57,366
Trật tự!
257
00:17:57,451 --> 00:18:01,411
Những người thụ án tù
chỉ vì họ là thành viên
258
00:18:01,497 --> 00:18:05,207
của một trong những tổ chức này
sẽ được xác định và thả ra.
259
00:18:05,292 --> 00:18:09,592
Liên quan đến việc này,
chính phủ đã đưa ra quyết định chắc chắn
260
00:18:09,671 --> 00:18:12,261
để thả ông Mandela vô điều kiện.
261
00:18:12,341 --> 00:18:15,221
TRỞ VỀ NHÀ
262
00:18:18,555 --> 00:18:20,515
MỪNG VỀ NHÀ
263
00:18:56,301 --> 00:18:57,591
Tôi trở lại Nam Phi.
264
00:19:04,268 --> 00:19:06,228
Lần đầu các cử tri bình đẳng.
265
00:19:06,311 --> 00:19:09,361
Ở thời điểm này,
nền dân chủ mới ra đời của Nam Phi,
266
00:19:09,439 --> 00:19:13,739
kiến trúc sư đáng kính nhất của nó
đã đảm bảo nó được ghi lại cho hậu thế,
267
00:19:13,819 --> 00:19:16,279
tuyên bố nó là sự hoàn thành
cuộc đấu tranh trọn đời.
268
00:19:16,363 --> 00:19:21,543
Tôi đã chiến đấu rất kiên quyết
chống lại sự thống trị của người da trắng.
269
00:19:21,618 --> 00:19:27,498
Tôi đã chiến đấu rất kiên quyết
chống lại sự thống trị người da đen.
270
00:19:27,583 --> 00:19:32,253
Tôi ấp ủ ý tưởng về một Nam Phi mới.
271
00:19:32,838 --> 00:19:35,588
Đó là thành quả của
những điều ta đã chiến đấu.
272
00:19:37,426 --> 00:19:39,676
Đó là sự xác nhận của mọi thứ.
273
00:19:42,389 --> 00:19:45,639
Và rồi tôi được bổ nhiệm
vào Tòa án Hiến pháp
274
00:19:45,726 --> 00:19:47,846
để bảo vệ những gì chúng tôi đã đấu tranh.
275
00:19:47,936 --> 00:19:50,806
Lần cuối tôi xuất hiện trước tòa…
276
00:19:50,898 --> 00:19:53,818
TÒA ÁN HIẾN PHÁP
277
00:19:53,901 --> 00:19:58,321
…là để nghe xem liệu tôi có
278
00:20:00,073 --> 00:20:02,033
bị kết án tử hình hay không.
279
00:20:03,535 --> 00:20:07,995
Hôm nay, tôi lên tiếng
không phải với tư cách bị cáo…
280
00:20:10,083 --> 00:20:15,423
mà là để mở đầu cho một phiên tòa
chưa từng có ở Nam Phi.
281
00:20:17,841 --> 00:20:21,721
Một phiên toà đặt nền móng
282
00:20:22,679 --> 00:20:25,929
cho tương lai nền dân chủ của chúng ta.
283
00:20:26,600 --> 00:20:31,900
Và rồi có lẽ để đóng lại
toàn bộ quá trình trả thù nhẹ nhàng
284
00:20:31,980 --> 00:20:34,900
tôi đã gặp kẻ tổ chức
vụ đánh bom trong xe tôi.
285
00:20:34,983 --> 00:20:37,823
Henri van der Westhuizen
sẽ đến Ủy ban Sự thật.
286
00:20:37,903 --> 00:20:40,203
ỦY BAN SỰ THẬT VÀ HÒA GIẢI
LẬP BỞI NELSON MANDELA
287
00:20:40,280 --> 00:20:42,620
ĐIỀU TRA LẠM DỤNG NHÂN QUYỀN
QUA ĐIỀU TRẦN CÔNG KHAI
288
00:20:42,699 --> 00:20:45,079
NHƯ CÁCH ĐỂ NAM PHI PHỤC HỒI
SAU PHÂN BIỆT CHỦNG TỘC
289
00:20:45,118 --> 00:20:48,158
Và ông ấy muốn gặp tôi trước khi đến đó
290
00:20:48,247 --> 00:20:51,747
và ông ấy đến phòng tôi,
văn phòng với tư cách thẩm phán.
291
00:20:52,459 --> 00:20:54,799
Bọn tôi có cuộc nói chuyện khác thường.
292
00:20:54,878 --> 00:20:58,968
Ông ấy kể cho tôi về tuổi trẻ
và việc ông ấy học giỏi thế nào,
293
00:20:59,049 --> 00:21:01,089
tiến nhanh trong quân ngũ ra sao.
294
00:21:01,176 --> 00:21:02,756
Ông ấy tự hào. Ông ấy thăng tiến.
295
00:21:02,844 --> 00:21:06,104
Ông ấy trở thành
thành viên hàng đầu của đội tấn công.
296
00:21:06,181 --> 00:21:10,981
Và đây là lúc sự tò mò trong tôi
trở nên khá ngạc nhiên.
297
00:21:11,061 --> 00:21:15,361
Biểu cảm của ông ấy có vẻ ngây thơ.
298
00:21:16,525 --> 00:21:18,605
Nhưng ông ấy sẽ đến Ủy ban Sự thật.
299
00:21:18,694 --> 00:21:20,244
Ông ấy sẽ kể câu chuyện.
300
00:21:20,862 --> 00:21:24,992
Một người lính cần sự can đảm
để phá bỏ hàng ngũ gia nhập Nam Phi mới.
301
00:21:26,535 --> 00:21:31,115
Tôi quên mất ông ấy và sáu tháng sau,
tôi đang ở một bữa tiệc
302
00:21:32,124 --> 00:21:34,544
và tôi nghe một giọng nói, "Albie!"
303
00:21:34,626 --> 00:21:36,996
Tôi nhìn quanh. Là Henri. Không tin nổi.
304
00:21:37,087 --> 00:21:39,917
Ông ấy cười tươi. Nói,
"Tôi đã đến Ủy ban Sự thật
305
00:21:40,007 --> 00:21:42,047
và tôi đã gặp Bobby".
Người gửi thư cho tôi.
306
00:21:42,134 --> 00:21:44,764
"Cả Sue và Farouk
và tôi đã kể cho họ tất cả,
307
00:21:44,845 --> 00:21:48,385
và anh nói nếu khi nào ta gặp,
có lẽ anh có thể bắt tay tôi".
308
00:21:49,016 --> 00:21:51,346
Và tôi đưa tay ra, bắt tay ông ấy.
309
00:21:51,435 --> 00:21:53,765
Ông ấy phấn khởi rời đi. Tôi suýt ngất.
310
00:21:54,271 --> 00:21:57,771
Nhưng sau đó tôi nghe nói ông ấy bỏ tiệc,
311
00:21:57,858 --> 00:22:00,108
về nhà và khóc suốt hai tuần.
312
00:22:00,610 --> 00:22:03,950
Tôi không biết có đúng không.
Tôi muốn tin đó là sự thật.
313
00:22:04,031 --> 00:22:06,241
Tôi không muốn kiểm tra
và biết nó không đúng.
314
00:22:06,325 --> 00:22:09,695
Nhưng với tôi, điều đó quan trọng hơn
tống ông ta vào tù.
315
00:22:09,786 --> 00:22:12,956
Công lý phục hồi,
các hình thức trách nhiệm khác nhau,
316
00:22:13,040 --> 00:22:15,290
giờ ta bắt đầu sống cùng một đất nước.
317
00:22:15,375 --> 00:22:17,415
Với tôi, điều đó thật kỳ diệu.
318
00:22:18,879 --> 00:22:24,049
Làm sao ông tìm thấy
khả năng yêu thương và tha thứ,
319
00:22:24,134 --> 00:22:28,564
và cho… sự lạc quan, hào phóng?
320
00:22:28,638 --> 00:22:30,178
Điều này từ đâu mà ra?
321
00:22:31,933 --> 00:22:34,233
Tôi được hỏi thế suốt,
322
00:22:34,311 --> 00:22:38,941
và tôi không muốn làm nó sợ
bằng cách tra hỏi quá nhiều.
323
00:22:39,024 --> 00:22:41,574
Đó là điều gì đó bên trong bạn.
Nó gắn liền với bạn.
324
00:22:46,239 --> 00:22:49,199
Năm 1990, Mandela được thả.
325
00:22:49,284 --> 00:22:51,874
Tôi sắp trở lại Nam Phi
326
00:22:51,953 --> 00:22:54,833
và một nhà báo Mỹ, Tony Lewis, nói,
327
00:22:55,916 --> 00:22:59,666
"Albie, hẳn ông rất giận
vì giờ đã quay trở lại?"
328
00:22:59,753 --> 00:23:01,133
Và anh ta nhìn tay tôi.
329
00:23:01,922 --> 00:23:05,882
Và tôi nói, "Tony, tôi từng sợ
mình là một nhà cách mạng thất bại".
330
00:23:05,967 --> 00:23:07,087
Tôi không nổi giận.
331
00:23:07,177 --> 00:23:10,807
Lẽ ra tôi nên cầm dao
đâm vào lưng lính gác.
332
00:23:10,889 --> 00:23:13,099
Và tôi xem họ như người làm nhiệm vụ.
333
00:23:13,183 --> 00:23:16,693
Họ không phải
những kẻ thẩm vấn tệ nhất và vân vân.
334
00:23:16,770 --> 00:23:19,190
Và tôi nghĩ mình là kẻ thất bại.
335
00:23:19,272 --> 00:23:23,822
Anh ta nói, "Ông cứ thả lỏng đi.
Tôi đã hỏi Mandela câu tương tự".
336
00:23:24,778 --> 00:23:26,318
"Ông ấy trả lời tương tự".
337
00:23:26,405 --> 00:23:31,325
"Sisulu và Ahmed Kathrada
và Albertina Sisulu cũng vậy".
338
00:23:31,410 --> 00:23:33,870
Nên tôi nhận ra đó là một phần văn hóa
339
00:23:33,954 --> 00:23:37,924
và chúng tôi đều tham gia vào
giấc mơ lớn về một Nam Phi tự do.
340
00:23:37,999 --> 00:23:41,339
Gặp gỡ người khác, kết nối với người khác
341
00:23:41,420 --> 00:23:44,800
và tìm ra những khía cạnh tuyệt vời
ở bản thân qua hành xử với người khác,
342
00:23:44,881 --> 00:23:49,391
và đó là sự lạc quan rằng
ta có thể chung sống ở một quốc gia.
343
00:23:49,469 --> 00:23:53,929
Có một khái niệm rất mạnh mẽ
của châu Phi gọi là Ubuntu.
344
00:23:54,015 --> 00:23:56,595
Tôi là người vì anh là người.
345
00:23:56,685 --> 00:24:01,055
Tôi không thể tách nhân tính của tôi khỏi
sự thừa nhận tôn trọng nhân tính của anh,
346
00:24:01,148 --> 00:24:03,438
sự phụ thuộc lẫn nhau của con người.
347
00:24:04,860 --> 00:24:09,910
Và phần lớn điều này đến từ
việc trưởng thành trong một cuộc đấu tranh
348
00:24:09,990 --> 00:24:12,530
được dẫn dắt bởi người Châu Phi với…
349
00:24:12,617 --> 00:24:17,327
Không chỉ là ca hát và giai điệu.
Đó là sự tương tác và dung thứ.
350
00:24:17,414 --> 00:24:21,294
Không có nghĩa những điều tồi tệ
đã không xảy ra và không xảy ra, chúng có.
351
00:24:21,376 --> 00:24:24,666
Nhưng cốt lõi là có điều gì đó.
352
00:24:26,339 --> 00:24:29,219
ĐIỀU GÌ LÀ QUAN TRỌNG?
353
00:24:29,301 --> 00:24:31,221
Với tôi, lương tâm là số một.
354
00:24:31,303 --> 00:24:34,643
Xếp trước bánh mì,
xếp trước quyền ngôn luận.
355
00:24:34,723 --> 00:24:37,273
Lương tâm,
đó là cốt lõi của con người bạn.
356
00:24:37,893 --> 00:24:42,193
Và rằng, nếu bạn thích,
con quay bên trong bạn
357
00:24:42,272 --> 00:24:47,822
tập trung vào bạn và điều đó cho phép bạn…
358
00:24:49,654 --> 00:24:54,124
sống với một đức tính quan trọng.
359
00:24:54,201 --> 00:24:58,581
Không phải vì bạn tuân theo mệnh lệnh
và trải qua các nghi lễ,
360
00:24:58,663 --> 00:25:01,963
mà vì điều gì đó bên trong, nó đúng.
361
00:25:02,042 --> 00:25:02,882
Nó đúng đắn.
362
00:25:02,959 --> 00:25:07,379
Nó phù hợp với tất cả những điều
khiến bạn cảm thấy là con người
363
00:25:07,464 --> 00:25:12,514
một con người có phẩm giá, lòng dũng cảm,
phong cách, khéo léo và trí tưởng tượng,
364
00:25:12,594 --> 00:25:15,724
và tất cả những điều đáng yêu
và tốt đẹp về một người.
365
00:25:16,306 --> 00:25:18,226
Tất cả chúng tỏa ra xung quanh,
366
00:25:18,975 --> 00:25:23,435
và tôi thấy thật khó để nói dối
ngay cả với cảnh sát an ninh.
367
00:25:26,191 --> 00:25:29,241
Kể cả lúc đó cũng khó để tôi nói dối, vì…
368
00:25:30,237 --> 00:25:32,657
Nó không phải, "Mày xấu xa khi nói dối".
369
00:25:32,739 --> 00:25:35,159
Nó xâm phạm điều gì đó trong tôi.
370
00:25:35,242 --> 00:25:39,252
Đối mặt với sự thật… bất kể hậu quả là gì.
371
00:25:43,500 --> 00:25:45,790
Sống đời mình vì bản thân.
372
00:25:46,878 --> 00:25:50,128
Thậm chí đừng noi gương Albie
373
00:25:50,215 --> 00:25:52,545
đang nói với bạn về cách sống đời mình.
374
00:25:52,634 --> 00:25:54,434
Noi gương bản thân ấy.
375
00:25:54,928 --> 00:25:57,848
Theo nghĩa đó, đừng theo đuổi ước mơ.
376
00:25:57,931 --> 00:25:59,851
Theo đuổi cuộc đời, ước mơ sẽ theo bạn.
377
00:26:01,101 --> 00:26:07,231
Dù điều đó nghĩa là gì, đời bạn,
khám phá và cho phép nó vươn ra
378
00:26:07,315 --> 00:26:11,105
nắm lấy cơ hội và rủi ro.
379
00:26:12,612 --> 00:26:16,622
Không phải lúc nào cũng đi theo
con đường nhiều dấu chân, ấm cúng.
380
00:26:17,409 --> 00:26:19,199
Ở một giai đoạn, tôi tự nhủ,
381
00:26:19,286 --> 00:26:23,366
"Nếu bạn có lựa chọn
về một quyết định quan trọng nào đó
382
00:26:24,749 --> 00:26:27,749
và một cuộc hành trình sẽ khó khăn
383
00:26:28,336 --> 00:26:30,706
và hành trình kia sẽ dễ dàng hơn nhiều,
384
00:26:30,797 --> 00:26:32,007
hãy chọn cái khó".
385
00:26:33,300 --> 00:26:36,300
Vì bạn làm được nhiều hơn
là chỉ đi từ điểm A đến B.
386
00:26:36,386 --> 00:26:38,806
Bạn đã vượt qua một số khó khăn.
387
00:26:38,888 --> 00:26:41,728
Bạn đã khám phá, mạo hiểm,
đạt được điều gì đó.
388
00:26:45,061 --> 00:26:46,651
Câu hỏi cuối.
389
00:26:46,730 --> 00:26:52,280
Nếu ông có cơ hội
cho chính mình năm 20 tuổi vài lời khuyên,
390
00:26:52,360 --> 00:26:55,820
nhìn lại đời mình, nếu ông có thể nói
một điều với chàng trai trẻ đó…
391
00:26:55,905 --> 00:26:57,275
Tôi có thể nói…
392
00:26:58,700 --> 00:27:00,040
"Cứ mơ đi".
393
00:27:01,369 --> 00:27:02,539
"Cứ mơ đi".
394
00:29:05,702 --> 00:29:07,702
TẶNG MADIBA
395
00:29:07,787 --> 00:29:12,077
"KHỐI ÓC THÔNG MINH VÀ TRÁI TIM NHÂN HẬU
LUÔN LÀ SỰ KẾT HỢP ĐÁNG GỜM"
396
00:29:12,167 --> 00:29:16,457
Biên dịch: Tony Viet