1
00:00:26,444 --> 00:00:27,612
<i>Kim jesteśmy?</i>

2
00:00:30,448 --> 00:00:32,575
<i>Jak staliśmy się nami?</i>

3
00:00:35,036 --> 00:00:37,872
<i>Jako ludzie spędzamy całe życia,</i>

4
00:00:37,872 --> 00:00:40,416
<i>próbując zrozumieć siebie samych.</i>

5
00:00:44,754 --> 00:00:48,424
<i>Może czasem sami
przesłaniamy sobie rzeczywistość.</i>

6
00:00:54,722 --> 00:00:57,350
<i>Dlatego uwielbiamy
historie z innych światów.</i>

7
00:01:05,233 --> 00:01:07,401
<i>A świat szympansów,</i>

8
00:01:07,985 --> 00:01:10,363
<i>czasem tak podobny do naszego,</i>

9
00:01:12,573 --> 00:01:14,242
<i>a czasem zupełnie inny...</i>

10
00:01:21,124 --> 00:01:24,418
<i>Zna opowieści,
które mówią więcej, niż przypuszczamy.</i>

11
00:01:35,138 --> 00:01:37,306
<i>Opowieści tym silniejsze,</i>

12
00:01:38,224 --> 00:01:39,809
<i>że prawdziwe.</i>

13
00:02:49,545 --> 00:02:53,216
LAS NGOGO, UGANDA

14
00:03:04,268 --> 00:03:08,689
<i>Las Ngogo to ogromny, połączony świat.</i>

15
00:03:19,617 --> 00:03:20,785
<i>W jego sercu</i>

16
00:03:22,328 --> 00:03:24,330
<i>rozwija się społeczność.</i>

17
00:03:29,627 --> 00:03:31,420
<i>Szympansy Ngogo.</i>

18
00:03:35,716 --> 00:03:37,885
<i>Dla tej matki i jej dziecka</i>

19
00:03:39,345 --> 00:03:40,221
<i>to dom.</i>

20
00:04:06,747 --> 00:04:13,587
IMPERIUM SZYMPANSÓW

21
00:04:29,520 --> 00:04:33,024
<i>Szympansy to nasi najbliżsi żyjący krewni.</i>

22
00:04:36,944 --> 00:04:41,240
<i>Nasze DNA są w ponad 98% jednakowe.</i>

23
00:04:51,542 --> 00:04:53,127
<i>Są bardzo inteligentne.</i>

24
00:04:54,628 --> 00:04:55,921
<i>I bardzo emocjonalne.</i>

25
00:05:00,718 --> 00:05:03,637
<i>Dożywają ponad 60 lat,</i>

26
00:05:04,388 --> 00:05:07,808
<i>a ich etapy życia są podobne do naszych.</i>

27
00:05:13,064 --> 00:05:15,733
<i>Każdy szympans w Ngogo jest inny...</i>

28
00:05:18,444 --> 00:05:22,740
<i>Ma własną osobowość i cele.</i>

29
00:05:25,117 --> 00:05:26,619
<i>Aby to zobrazować,</i>

30
00:05:26,619 --> 00:05:31,457
<i>naukowcy nadali każdemu szympansowi imię.</i>

31
00:05:45,346 --> 00:05:48,224
<i>Ngogo to zaawansowane społeczeństwo</i>.

32
00:05:53,729 --> 00:05:57,441
<i>To złożona sieć
więzi rodzinnych i społecznych...</i>

33
00:06:00,861 --> 00:06:04,115
<i>Tutaj każdy szympans musi nawiązać relacje</i>

34
00:06:04,115 --> 00:06:06,242
<i>i znaleźć swoje miejsce w grupie.</i>

35
00:06:14,792 --> 00:06:18,712
<i>Przeważnie grupy szympansów
liczą po 50 lub 60 osobników.</i>

36
00:06:19,672 --> 00:06:21,298
<i>Ale w Ngogo</i>

37
00:06:22,341 --> 00:06:24,009
<i>są one dwa razy liczniejsze.</i>

38
00:06:24,677 --> 00:06:28,097
<i>Ponad 120 szympansów żyje razem.</i>

39
00:06:30,349 --> 00:06:32,810
<i>To największa odkryta grupa w historii.</i>

40
00:06:40,526 --> 00:06:43,446
<i>Ngogo to raj dla szympansów.</i>

41
00:06:49,910 --> 00:06:52,413
<i>Jest tu mnóstwo drzew owocowych.</i>

42
00:06:56,333 --> 00:07:00,838
<i>A owoce to fundament
społeczeństwa szympansów.</i>

43
00:07:10,514 --> 00:07:14,101
<i>Przy tylu szympansach,
które próbują odnieść sukces,</i>

44
00:07:14,101 --> 00:07:15,895
<i>konkurencja jest spora.</i>

45
00:07:18,147 --> 00:07:21,734
<i>W życiu chodzi o politykę i władzę.</i>

46
00:07:27,740 --> 00:07:30,117
<i>Społeczeństwo Ngogo to hierarchia.</i>

47
00:07:31,035 --> 00:07:34,413
<i>I szympansy zawsze szukają okazji,</i>

48
00:07:35,080 --> 00:07:36,332
<i>by w niej awansować.</i>

49
00:07:53,557 --> 00:07:58,312
<i>Na szczycie hierarchii znajduje się
najpotężniejszy szympans w Ngogo.</i>

50
00:08:03,609 --> 00:08:06,278
<i>Jackson. Samiec alfa.</i>

51
00:08:07,321 --> 00:08:09,240
31 LAT

52
00:08:52,116 --> 00:08:54,910
<i>Jackson dowodzi już od sześciu lat.</i>

53
00:08:57,621 --> 00:08:59,832
<i>Ale robi się stary jak na samca alfa.</i>

54
00:09:03,961 --> 00:09:05,796
<i>Jeśli ma pozostać na szczycie,</i>

55
00:09:06,964 --> 00:09:08,632
<i>nie może okazać słabości.</i>

56
00:09:14,638 --> 00:09:16,640
<i>Musi</i> pokazać swoją siłę.

57
00:10:36,428 --> 00:10:38,722
<i>Tego chce Jackson.</i>

58
00:10:38,722 --> 00:10:40,140
<i>Grupa nawołuje,</i>

59
00:10:40,140 --> 00:10:43,060
<i>przychodzi do niego i okazuje szacunek.</i>

60
00:11:10,921 --> 00:11:13,298
<i>Ale Jackson wie,</i>

61
00:11:13,298 --> 00:11:17,010
<i>że niektóre szympansy
okazują mniej szacunku niż inne.</i>

62
00:11:22,307 --> 00:11:26,937
<i>Szympans w tym wieku nie powinien
stanowić wyzwania dla Jacksona.</i>

63
00:11:31,608 --> 00:11:33,819
<i>Ale nie każdy szympans jest tak mądry</i>

64
00:11:34,403 --> 00:11:36,447
<i>i pewne siebie jak Abrams.</i>

65
00:11:45,038 --> 00:11:46,749
<i>Ale Jackson ma ochronę.</i>

66
00:11:54,339 --> 00:11:55,340
<i>Miles.</i>

67
00:11:56,842 --> 00:11:58,427
<i>Wielki szympans.</i>

68
00:12:02,347 --> 00:12:05,017
<i>Największy, jakiego widziało Ngogo.</i>

69
00:12:25,621 --> 00:12:28,749
<i>Jacksona i Milesa łączy silna więź...</i>

70
00:12:31,084 --> 00:12:32,961
<i>Iskają się regularnie.</i>

71
00:12:36,215 --> 00:12:38,008
<i>To potężny sojusz.</i>

72
00:12:45,349 --> 00:12:49,228
<i>Pielęgnacja to ważna
część życia szympansów.</i>

73
00:12:50,020 --> 00:12:53,524
<i>Tak tworzą i podtrzymują
relacje społeczne.</i>

74
00:13:01,573 --> 00:13:04,618
<i>To szympansi odpowiednik rozmowy.</i>

75
00:13:06,078 --> 00:13:07,454
<i>To bardzo polityczne.</i>

76
00:13:12,668 --> 00:13:13,794
<i>Planowanie.</i>

77
00:13:15,379 --> 00:13:16,380
<i>Przekonywanie.</i>

78
00:13:19,299 --> 00:13:20,300
<i>Knucie.</i>

79
00:13:44,408 --> 00:13:46,368
<i>Przy iskaniu zawiera się sojusze.</i>

80
00:13:52,040 --> 00:13:54,209
<i>A sojusze tworzą władzę.</i>

81
00:13:59,548 --> 00:14:01,466
<i>Nawet najsilniejsze szympansy</i>

82
00:14:01,466 --> 00:14:04,386
{\an8}<i>walczą o dominację w pojedynkę.</i>

83
00:14:08,515 --> 00:14:10,350
<i>To, kto cię iska,</i>

84
00:14:10,350 --> 00:14:13,520
<i>wiele mówi o twoim statusie i ambicjach.</i>

85
00:14:36,585 --> 00:14:38,754
<i>Ale jeśli nie iskasz się z nikim,</i>

86
00:14:39,671 --> 00:14:43,300
<i>status i ambicja
to twoje najmniejsze zmartwienia.</i>

87
00:14:48,472 --> 00:14:50,724
14 LAT

88
00:14:50,724 --> 00:14:54,102
{\an8}<i>Czternaście lat to trudny wiek
dla samca szympansa.</i>

89
00:14:57,940 --> 00:14:59,816
<i>Oddaliłeś się od matki</i>

90
00:15:02,235 --> 00:15:05,030
<i>i musisz stworzyć więzi z innymi samcami.</i>

91
00:15:10,243 --> 00:15:12,037
<i>Jednym przychodzi to łatwo,</i>

92
00:15:12,955 --> 00:15:14,039
<i>innym nie.</i>

93
00:16:00,502 --> 00:16:02,170
<i>Gus jest outsiderem.</i>

94
00:16:03,422 --> 00:16:05,048
<i>Ale nie może taki pozostać.</i>

95
00:16:10,637 --> 00:16:12,431
<i>Musi znaleźć przyjaciół.</i>

96
00:16:15,308 --> 00:16:16,852
<i>W lesie Ngogo</i>

97
00:16:17,602 --> 00:16:20,814
<i>niemądrze jest spędzać czas w samotności.</i>

98
00:16:54,431 --> 00:16:57,225
21 LAT

99
00:16:57,225 --> 00:17:00,228
<i>Dziecko Christine
ma około sześciu miesięcy.</i>

100
00:17:01,938 --> 00:17:06,109
<i>W tym wieku jest silniejsze
i bardziej rozwinięte niż ludzkie dziecko.</i>

101
00:17:06,943 --> 00:17:09,029
<i>Ale wciąż jest bezbronne.</i>

102
00:17:15,911 --> 00:17:19,623
<i>W Ngogo nie wszystkie dzieci
dożywają pierwszych urodzin.</i>

103
00:17:21,249 --> 00:17:22,626
<i>I dlatego</i>

104
00:17:24,252 --> 00:17:26,588
<i>na razie nie otrzyma imienia.</i>

105
00:17:35,347 --> 00:17:38,642
<i>Christine musi skupić się na dziecku,</i>

106
00:17:38,642 --> 00:17:42,854
<i>więc jej starsza córka Nadine
jest pozostawiona sama sobie.</i>

107
00:17:43,563 --> 00:17:49,694
7 LAT

108
00:17:51,905 --> 00:17:54,282
<i>Kiedyś matka poświęcała uwagę tylko jej.</i>

109
00:17:57,410 --> 00:17:59,287
<i>Teraz jest zaniedbana.</i>

110
00:18:10,423 --> 00:18:13,426
<i>Nawet jak na szympansa
dziecko szybko się rozwija.</i>

111
00:18:17,013 --> 00:18:19,391
<i>Staje się coraz bardziej niezależne.</i>

112
00:19:03,977 --> 00:19:05,520
<i>Chce się socjalizować.</i>

113
00:19:23,747 --> 00:19:27,667
<i>Większość szympansów
jest tolerancyjna wobec młodych.</i>

114
00:19:31,379 --> 00:19:35,300
<i>Ale bezpieczniej zacząć od kogoś
bliższego twojemu wzrostowi.</i>

115
00:19:36,635 --> 00:19:40,555
<i>Problem w tym,
że młode szympansy nie są tak wyrozumiałe.</i>

116
00:19:54,444 --> 00:19:56,821
<i>Im bardziej niezależne dziecko,</i>

117
00:19:57,489 --> 00:19:59,824
<i>w tym większe kłopoty może wpaść.</i>

118
00:20:03,119 --> 00:20:05,121
<i>Zagrożeniem są duże samce.</i>

119
00:20:07,624 --> 00:20:10,835
<i>Jeśli stanie im na drodze, może ucierpieć.</i>

120
00:20:16,716 --> 00:20:18,593
<i>A przy samcu alfa jak Jackson,</i>

121
00:20:19,094 --> 00:20:22,597
<i>który może obnosić się zawsze i wszędzie,</i>

122
00:20:25,809 --> 00:20:28,144
<i>Christine nigdy nie może być spokojna.</i>

123
00:21:00,010 --> 00:21:02,012
<i>To jednak zbyt przytłaczające.</i>

124
00:21:22,949 --> 00:21:25,118
<i>Jej matka już to widziała.</i>

125
00:21:25,785 --> 00:21:27,037
<i>Nie martwi się.</i>

126
00:21:31,750 --> 00:21:34,502
<i>W przeciwieństwie do jej starszej siostry.</i>

127
00:21:40,008 --> 00:21:43,345
<i>Pierwsze oznaki więzi między siostrami.</i>

128
00:22:17,087 --> 00:22:19,172
<i>Ngogo to las deszczowy.</i>

129
00:22:19,172 --> 00:22:21,800
<i>Burze są tu częścią życia.</i>

130
00:22:23,593 --> 00:22:25,720
<i>Zwykle szympansy ich unikają.</i>

131
00:22:33,937 --> 00:22:35,355
<i>Choć nie wszystkie.</i>

132
00:22:37,941 --> 00:22:40,944
<i>Niektóre szympansy czerpią siłę z burzy.</i>

133
00:22:43,113 --> 00:22:46,616
<i>Wykorzystują ją,
by pokazać niezwykłą dominację.</i>

134
00:22:47,992 --> 00:22:49,327
<i>Taniec deszczu.</i>

135
00:23:11,433 --> 00:23:13,935
<i>Abrams wysyła potężny przekaz.</i>

136
00:23:58,938 --> 00:24:01,733
<i>Na razie Jackson nic nie robi.</i>

137
00:24:03,818 --> 00:24:06,446
<i>Prędzej czy później będzie musiał działać.</i>

138
00:24:07,197 --> 00:24:08,573
<i>Bo z każdym dniem</i>

139
00:24:10,116 --> 00:24:12,619
<i>Abrams nabiera pewności siebie.</i>

140
00:24:53,743 --> 00:24:55,411
<i>Gus wciąż jest sam.</i>

141
00:25:04,963 --> 00:25:06,172
<i>Ale ma plan.</i>

142
00:25:19,018 --> 00:25:22,146
<i>Gus jest niezręczny, ale nie głupi.</i>

143
00:25:25,650 --> 00:25:27,318
<i>Nie tylko Jackson zauważył,</i>

144
00:25:27,318 --> 00:25:30,363
<i>że Abrams pnie się w górę.</i>

145
00:25:42,959 --> 00:25:46,838
<i>To może być okazja
do nawiązania pożytecznej relacji.</i>

146
00:26:11,654 --> 00:26:13,239
<i>Gus bardzo się stara.</i>

147
00:26:41,309 --> 00:26:45,146
<i>Szympansa pokroju Abramsa
iskają prawie wszyscy.</i>

148
00:26:46,397 --> 00:26:47,940
<i>Prawdziwym testem dla Gusa</i>

149
00:26:48,566 --> 00:26:51,527
<i>będzie odwzajemnienie pielęgnacji.</i>

150
00:27:23,935 --> 00:27:24,936
<i>Odrzucenie.</i>

151
00:27:51,212 --> 00:27:55,216
<i>Abrams szuka
ważniejszego partnera do iskania.</i>

152
00:28:24,871 --> 00:28:29,500
<i>Jeśli Abrams zbuduje sojusz
z najważniejszym sprzymierzeńcem Jacksona,</i>

153
00:28:30,960 --> 00:28:33,546
<i>osłabi pozycję Jacksona jako samca alfa.</i>

154
00:28:48,436 --> 00:28:50,521
<i>A Miles jest otwarty na propozycję.</i>

155
00:29:06,662 --> 00:29:09,040
<i>Jackson czuje, że Abrams się zbliża.</i>

156
00:29:17,381 --> 00:29:20,802
<i>Musi zjednoczyć grupę
pod swoim przywództwem.</i>

157
00:29:23,137 --> 00:29:26,516
<i>Zjednoczyć przeciw wspólnemu wrogowi.</i>

158
00:30:11,936 --> 00:30:14,355
<i>Szympansy to stworzenia terytorialne.</i>

159
00:30:15,189 --> 00:30:18,192
<i>Grupa Ngogo żyje
na wyznaczonym terytorium,</i>

160
00:30:18,943 --> 00:30:23,114
<i>otoczona ze wszystkich stron
przez inne, wrogie szympansy.</i>

161
00:30:25,366 --> 00:30:27,952
<i>By zabezpieczyć swoje zasoby,</i>

162
00:30:27,952 --> 00:30:29,620
<i>patrolują granice.</i>

163
00:30:37,920 --> 00:30:40,006
<i>Patrolowanie jest niebezpieczne.</i>

164
00:30:43,634 --> 00:30:47,221
<i>Ale obrona terytorium jest tak ważna,</i>

165
00:30:48,472 --> 00:30:52,894
<i>że czasem biorą w niej udział
nawet najmniej spodziewani kandydaci.</i>

166
00:31:05,114 --> 00:31:07,033
<i>Każdy szympans musi to rozważyć.</i>

167
00:31:09,535 --> 00:31:10,828
<i>Warto ryzykować?</i>

168
00:31:15,166 --> 00:31:18,544
<i>Pork Pie nie jest najtwardszym szympansem.</i>

169
00:31:22,131 --> 00:31:25,134
<i>Ale nawet on uznał, że warto zaryzykować.</i>

170
00:31:34,310 --> 00:31:37,021
<i>Szympansy zmierzają
w stronę północnej granicy.</i>

171
00:31:39,815 --> 00:31:41,817
<i>Patrole pokonują wiele kilometrów</i>

172
00:31:42,610 --> 00:31:45,321
<i>i trwają kilka napiętych godzin.</i>

173
00:32:10,429 --> 00:32:13,224
<i>Nawet największe
i najbardziej agresywne samce</i>

174
00:32:13,224 --> 00:32:17,144
<i>zaczynają się denerwować,
gdy zbliżają się do granicy.</i>

175
00:32:54,598 --> 00:32:55,766
<i>Natomiast Pork Pie,</i>

176
00:32:56,559 --> 00:32:57,601
<i>trzyma się z tyłu</i>

177
00:32:58,978 --> 00:33:00,730
<i>i nie chce iść dalej.</i>

178
00:33:22,126 --> 00:33:24,378
<i>Z kolei Abrams jest tam,</i>

179
00:33:24,378 --> 00:33:26,422
<i>gdzie chce być.</i>

180
00:33:27,798 --> 00:33:29,300
<i>W samym środku akcji.</i>

181
00:34:20,559 --> 00:34:23,062
<i>Gdy grupa dociera do północnej granicy</i>

182
00:34:23,062 --> 00:34:25,856
<i>i wkracza na nieznany teren,</i>

183
00:34:26,899 --> 00:34:28,442
<i>zagrożenie rośnie.</i>

184
00:34:40,746 --> 00:34:43,833
<i>Nie ma przyjaznych relacji
między grupami szympansów.</i>

185
00:34:46,710 --> 00:34:48,754
<i>Gdy jedna grupa spotyka drugą,</i>

186
00:34:48,754 --> 00:34:50,422
<i>są dwie możliwości.</i>

187
00:34:51,215 --> 00:34:53,384
<i>Uciekaj albo atakuj.</i>

188
00:35:19,243 --> 00:35:21,954
<i>Szympansy nasłuchują nawoływań</i>

189
00:35:22,746 --> 00:35:23,914
<i>i wypatrują ruchów.</i>

190
00:36:54,338 --> 00:36:55,839
<i>Pork Pie ma dość.</i>

191
00:37:03,722 --> 00:37:05,140
<i>Opuszcza patrol.</i>

192
00:37:08,519 --> 00:37:09,436
<i>Sam.</i>

193
00:37:13,023 --> 00:37:14,525
<i>Ale Gus zostanie.</i>

194
00:37:25,327 --> 00:37:27,746
<i>W pobliżu są inne szympansy.</i>

195
00:37:29,748 --> 00:37:31,542
<i>I będą wrogo nastawione.</i>

196
00:37:43,262 --> 00:37:46,056
<i>Muszą ocenić, kto ma przewagę liczebną.</i>

197
00:37:48,142 --> 00:37:49,852
<i>I zdecydować: wycofać się,</i>

198
00:37:50,602 --> 00:37:51,645
<i>czy zaatakować.</i>

199
00:38:38,025 --> 00:38:40,110
<i>Jackson ma za sobą Milesa.</i>

200
00:38:41,945 --> 00:38:43,280
<i>Nie ma już odwrotu.</i>

201
00:38:45,199 --> 00:38:46,742
<i>Postanowili zaatakować.</i>

202
00:39:14,436 --> 00:39:16,230
<i>Ich agresja się opłaciła.</i>

203
00:39:18,148 --> 00:39:19,900
<i>Grupa północna się wycofała.</i>

204
00:39:22,111 --> 00:39:24,613
<i>To sukces patrolu.</i>

205
00:39:28,534 --> 00:39:29,993
<i>Granica jest bezpieczna,</i>

206
00:39:30,702 --> 00:39:34,998
<i>mogą wracać zwycięzcy
w głąb swojego terytorium.</i>

207
00:39:52,224 --> 00:39:54,852
<i>Większość dużych samców jest na północy,</i>

208
00:39:55,477 --> 00:39:57,604
<i>Christine w końcu może się odprężyć.</i>

209
00:40:03,527 --> 00:40:05,320
<i>Dziecko jest coraz silniejsze.</i>

210
00:40:06,530 --> 00:40:10,826
<i>Czas, by poznało kolejną
ważną część życia w Ngogo.</i>

211
00:40:12,661 --> 00:40:13,662
<i>Korony drzew.</i>

212
00:40:38,103 --> 00:40:39,688
<i>Nie jest pod wrażeniem.</i>

213
00:41:19,436 --> 00:41:22,189
<i>Christine nie pozwoli jej
wspiąć się za wysoko,</i>

214
00:41:22,189 --> 00:41:24,399
<i>upadek mógłby być niebezpieczny.</i>

215
00:42:26,587 --> 00:42:29,131
<i>Na dzisiaj wystarczy.</i>

216
00:43:03,123 --> 00:43:05,751
<i>Patrol wraca z pogranicza.</i>

217
00:43:13,634 --> 00:43:15,886
<i>Zauważyli coś w koronach drzew.</i>

218
00:43:20,223 --> 00:43:24,019
<i>Grupa Ngogo nie toleruje
innych szympansów na swoim terytorium.</i>

219
00:43:31,318 --> 00:43:34,112
<i>Ale dzielą las z innymi naczelnymi.</i>

220
00:43:38,742 --> 00:43:42,162
<i>W tym z kilkoma dużymi grupami małp.</i>

221
00:43:57,010 --> 00:43:59,930
<i>Małpy nie są rywalami szympansów.</i>

222
00:44:01,598 --> 00:44:02,557
<i>To jedzenie.</i>

223
00:44:54,401 --> 00:44:57,946
<i>Mięso jest mile widzianym
pożywieniem szympansów.</i>

224
00:44:59,239 --> 00:45:01,032
<i>Ale to nie jedyna jego zaleta.</i>

225
00:45:04,619 --> 00:45:07,247
<i>Dzielenie się mięsem jest ważne społecznie</i>

226
00:45:08,415 --> 00:45:09,541
<i>i politycznie.</i>

227
00:45:13,211 --> 00:45:15,213
<i>Jackson dzieli się z sojusznikami.</i>

228
00:45:16,423 --> 00:45:19,634
<i>A najbardziej ze wszystkich
dzieli się z Milesem.</i>

229
00:45:21,928 --> 00:45:25,432
<i>Jednocześnie celowo pomija innych.</i>

230
00:45:40,238 --> 00:45:43,617
<i>Wykluczenie Abramsa to znak,</i>

231
00:45:44,326 --> 00:45:47,829
<i>że Jackson nadal ma władzę w Ngogo.</i>

232
00:45:54,419 --> 00:45:55,921
<i>Zwycięski patrol</i>

233
00:45:55,921 --> 00:45:57,547
<i>i udane polowanie.</i>

234
00:46:01,343 --> 00:46:03,553
<i>To był dobry dzień dla Jacksona</i>

235
00:46:04,346 --> 00:46:06,223
<i>i szympansów Ngogo.</i>

236
00:46:29,955 --> 00:46:33,250
<i>Małpy to ważny zasób dla szympansów Ngogo.</i>

237
00:46:37,921 --> 00:46:42,634
<i>Ale najważniejszym zasobem
zawsze będą drzewa owocowe,</i>

238
00:46:43,301 --> 00:46:45,971
<i>fundament społeczeństwa Ngogo.</i>

239
00:47:10,912 --> 00:47:14,583
Pośrodku terytorium
zakwitło drzewo figowe.

240
00:47:15,083 --> 00:47:18,628
<i>Szympansy mogą się odprężyć i ucztować.</i>

241
00:48:01,963 --> 00:48:05,467
<i>Gus spędził całe życie
na przyglądaniu się z boku.</i>

242
00:48:06,885 --> 00:48:09,137
<i>Jest bardziej spostrzegawczy niż inni.</i>

243
00:48:10,013 --> 00:48:12,390
<i>Szybko dostrzega wszystko, co nietypowe.</i>

244
00:50:00,331 --> 00:50:01,332
<i>To Pork Pie.</i>

245
00:50:40,455 --> 00:50:41,873
<i>Złapali go, gdy był sam.</i>

246
00:50:44,250 --> 00:50:45,960
<i>Zabiła go rywalizująca grupa.</i>

247
00:50:48,046 --> 00:50:50,381
<i>W samym środku terytorium Ngogo.</i>

248
00:50:58,807 --> 00:51:01,059
<i>Jeśli można tu zabić szympansa...</i>

249
00:51:04,813 --> 00:51:07,065
<i>To znaczy, że w tym leśnym królestwie...</i>

250
00:51:10,693 --> 00:51:12,195
<i>żaden szympans...</i>

251
00:51:16,199 --> 00:51:17,617
<i>nie jest już bezpieczny.</i>

252
00:51:52,485 --> 00:51:57,073
Napisy: Paweł Zatryb