1
00:00:15,141 --> 00:00:19,896
HET NGOGO-WOUD

2
00:00:23,941 --> 00:00:26,903
Toen wetenschappers
voor het eerst in Ngogo kwamen...

3
00:00:31,908 --> 00:00:35,036
...ontdekten ze
een geavanceerde chimpansee-samenleving.

4
00:00:47,465 --> 00:00:50,093
In de loop der jaren
groeide die samenleving...

5
00:00:51,260 --> 00:00:53,721
...uit tot de grootste chimpanseegroep...

6
00:00:54,263 --> 00:00:55,473
...die we kennen.

7
00:00:56,682 --> 00:00:58,601
Ze breidden hun territorium uit...

8
00:00:59,852 --> 00:01:01,354
...domineerden het woud...

9
00:01:02,647 --> 00:01:05,191
...en bouwden een imperium op.

10
00:01:14,075 --> 00:01:15,827
Maar er ontstond rivaliteit...

11
00:01:17,537 --> 00:01:19,956
...en het imperium raakte verdeeld.

12
00:01:23,960 --> 00:01:27,964
Een kleine, maar krachtige,
groep mannetjes scheidde zich af.

13
00:01:29,924 --> 00:01:30,967
Ze werden...

14
00:01:32,885 --> 00:01:34,011
...de westerlingen.

15
00:01:35,847 --> 00:01:38,266
Chimpansees die jarenlang samenleefden...

16
00:01:39,767 --> 00:01:41,269
...werden vijanden.

17
00:01:49,777 --> 00:01:51,028
En nu...

18
00:01:53,030 --> 00:01:56,159
...is hun rivaliteit dodelijk geworden.

19
00:02:06,335 --> 00:02:12,550
CENTRAAL-NGOGO

20
00:02:26,522 --> 00:02:28,482
Nog maar een paar dagen geleden...

21
00:02:29,483 --> 00:02:31,444
...troffen de centrale chimpansees...

22
00:02:31,944 --> 00:02:33,237
...Pork Pie dood aan.

23
00:02:40,119 --> 00:02:42,830
Wat chimps begrijpen
van de dood is onbekend...

24
00:02:45,333 --> 00:02:46,584
...en of ze rouwen ook.

25
00:02:51,172 --> 00:02:54,759
Maar het verlies van Pork Pie
heeft duidelijk indruk gemaakt.

26
00:03:01,098 --> 00:03:02,642
Voor de centrale chimps...

27
00:03:03,226 --> 00:03:05,686
...is de wereld gevaarlijker geworden.

28
00:03:42,848 --> 00:03:45,476
Christines baby is nu negen maanden oud.

29
00:03:50,940 --> 00:03:52,358
Toen ze net geboren was...

30
00:03:53,067 --> 00:03:55,903
...werd haar zus Nadine verwaarloosd.

31
00:03:59,573 --> 00:04:00,950
Nu ze wat ouder is...

32
00:04:02,535 --> 00:04:05,246
...en haar persoonlijkheid
begint te ontwikkelen...

33
00:04:06,914 --> 00:04:09,292
...voegt ze iets toe aan Nadines leven.

34
00:04:13,713 --> 00:04:15,131
Ze zijn meer dan zusjes.

35
00:04:17,258 --> 00:04:18,718
Ze zijn beste vriendinnen.

36
00:04:43,868 --> 00:04:49,206
Het Ngogo-woud heeft nooit meer voedsel,
dan wanneer de Chrysophyllum fruit draagt.

37
00:04:50,458 --> 00:04:52,543
En het brengt de chimpansees samen.

38
00:05:19,487 --> 00:05:21,614
Jackson staat nog steeds onder druk.

39
00:05:25,117 --> 00:05:29,121
Hij heeft Abrams op z'n plek gezet,
maar hij geeft maar niet op.

40
00:05:32,666 --> 00:05:35,586
Iedereen moet weer weten
dat Jackson de baas is.

41
00:06:31,434 --> 00:06:34,186
Terwijl Jackson
zich thuis richt op domineren...

42
00:06:34,979 --> 00:06:38,357
...bewaken andere chimpansees
de westelijke grens...

43
00:06:42,278 --> 00:06:44,655
...op hun hoede voor de nieuwe bedreiging.

44
00:06:59,670 --> 00:07:01,255
Abrams is daar.

45
00:07:03,340 --> 00:07:05,593
En wat andere volwassen mannetjes ook.

46
00:07:27,490 --> 00:07:32,369
Maar ze hebben geen enkel idee
wanneer de westerlingen weer toeslaan.

47
00:08:00,272 --> 00:08:02,691
{\an8}Het leven van een alfa is niet makkelijk.

48
00:08:04,568 --> 00:08:06,237
Maar 't heeft z'n voordelen.

49
00:08:08,697 --> 00:08:11,283
Hoe hoger de rang van een chimpansee...

50
00:08:12,117 --> 00:08:14,495
...hoe meer kansen hij krijgt om te paren.

51
00:08:18,832 --> 00:08:20,876
Volwassen vrouwtjes zoals Bartoli...

52
00:08:21,752 --> 00:08:25,130
...bevallen normaal gesproken
om de vijf of zes jaar.

53
00:09:08,716 --> 00:09:11,885
{\an8}Bartoli's zoon, Herzog, is nu zes.

54
00:09:14,221 --> 00:09:16,640
En ze is klaar om weer zwanger te worden.

55
00:09:28,569 --> 00:09:31,363
Er zijn slechtere genen
dan die van Jackson.

56
00:09:32,823 --> 00:09:34,366
Maar ze moet oppassen.

57
00:09:38,078 --> 00:09:40,748
Jackson is groot, krachtig...

58
00:09:40,748 --> 00:09:42,041
...en onvoorspelbaar.

59
00:09:45,252 --> 00:09:48,213
Ze moet zichzelf en Herzog beschermen...

60
00:09:51,342 --> 00:09:54,261
...en zorgen dat Jackson kalm blijft.

61
00:10:05,731 --> 00:10:08,233
Herzog vindt het allemaal maar verwarrend.

62
00:10:14,657 --> 00:10:18,369
Maar als jonge chimpansee
moet hij dicht bij z'n moeder blijven.

63
00:10:25,334 --> 00:10:26,585
Wat ze ook doet.

64
00:10:56,615 --> 00:10:58,450
Jackson gaat ervoor.

65
00:11:00,786 --> 00:11:02,162
Hij zwaait met een tak...

66
00:11:02,955 --> 00:11:05,708
...en vraagt zo Bartoli hem te volgen...

67
00:11:08,293 --> 00:11:09,128
...om te paren.

68
00:11:32,109 --> 00:11:33,944
En Bartoli lijkt wel te willen.

69
00:11:59,136 --> 00:12:01,472
Herzog probeert ze uit elkaar te halen.

70
00:12:10,647 --> 00:12:11,857
Maar het is te laat.

71
00:12:19,615 --> 00:12:21,325
Jackson heeft de buit binnen.

72
00:12:26,789 --> 00:12:28,040
En Bartoli ook.

73
00:12:33,003 --> 00:12:34,963
Maar het was een vermoeiende dag.

74
00:12:40,511 --> 00:12:43,764
Vrouwelijke chimpansees
paren met meerdere mannetjes.

75
00:12:43,764 --> 00:12:47,976
Dus er is geen garantie dat Jackson
de vader van Bartoli's baby wordt.

76
00:12:52,314 --> 00:12:54,316
Maar hij maakt wel een goede kans...

77
00:12:55,609 --> 00:12:57,277
...want het is eerder gebeurd.

78
00:12:58,403 --> 00:13:00,405
Hoewel Jackson het niet weet...

79
00:13:01,698 --> 00:13:03,784
...is Herzog zijn zoon.

80
00:13:34,481 --> 00:13:37,359
Chimpansees jagen
niet altijd vanwege de honger.

81
00:13:40,737 --> 00:13:43,615
Vaak is zelfs het tegenovergestelde waar.

82
00:13:46,660 --> 00:13:50,789
Als ze goed gevoed zijn
en vol energie zitten, jagen ze vaker.

83
00:13:54,293 --> 00:13:56,295
Als de Chrysophyllum fruit draagt...

84
00:13:57,212 --> 00:13:59,840
...is wat jagen betreft het hek van de dam.

85
00:14:28,118 --> 00:14:30,704
Chimpansees bewaren geen voedsel...

86
00:14:35,667 --> 00:14:38,420
...en denken ook niet na over wat ze eten.

87
00:14:48,305 --> 00:14:49,806
Met zoveel prooi...

88
00:14:50,474 --> 00:14:53,435
...is het delen van vlees
een zeer politieke kwestie.

89
00:15:03,236 --> 00:15:08,408
Voor Jackson is deze grote duiker
een kans om z'n positie te versterken...

90
00:15:09,076 --> 00:15:11,411
...door te delen met z'n bondgenoten.

91
00:15:34,142 --> 00:15:37,771
Vandaag trekt hij
een ander hooggeplaatst mannetje voor.

92
00:15:42,025 --> 00:15:42,859
Peterson.

93
00:15:52,411 --> 00:15:53,912
Maar net zo belangrijk...

94
00:15:53,912 --> 00:15:55,872
...is wie hij uitsluit.

95
00:16:29,281 --> 00:16:32,159
Wilson is een jong mannetje in opmars.

96
00:16:36,913 --> 00:16:37,956
Hij is sterk...

97
00:16:38,623 --> 00:16:39,875
...en hij is ambitieus.

98
00:16:42,252 --> 00:16:44,254
Hij mag van Jackson niet mee-eten.

99
00:16:54,890 --> 00:16:56,475
En dat neemt hij zwaar op.

100
00:17:16,787 --> 00:17:19,289
Mannetjes kunnen uithalen
als ze vlees hebben...

101
00:17:19,790 --> 00:17:22,751
...en de vrouwtjes
moeten dus voorzichtig zijn.

102
00:17:36,389 --> 00:17:38,016
Christine wil ook een stuk.

103
00:17:43,605 --> 00:17:45,816
En ze is bereid het risico te nemen.

104
00:18:05,460 --> 00:18:08,088
Wilson houdt haar goed in de gaten.

105
00:18:31,945 --> 00:18:33,947
Christine heeft wat ze wilde.

106
00:18:40,370 --> 00:18:41,997
Maar misschien niet lang.

107
00:18:58,555 --> 00:19:00,599
Wilson reageert z'n frustratie af.

108
00:19:26,875 --> 00:19:29,169
Gelukkig raakte de baby niet gewond.

109
00:19:33,715 --> 00:19:37,510
Maar Christine
moet haar gezin in veiligheid brengen.

110
00:20:14,422 --> 00:20:16,508
Dit is een rustig deel van het bos...

111
00:20:17,384 --> 00:20:19,010
...weg van de meeste anderen.

112
00:20:25,892 --> 00:20:27,811
Maar Christine is niet alleen.

113
00:21:19,237 --> 00:21:22,615
Gus kan geen bescherming bieden
tegen een chimpansee als Wilson.

114
00:21:23,450 --> 00:21:25,869
Maar hij kan wel wat troost bieden...

115
00:21:30,957 --> 00:21:33,001
...aan Christine en haar gezin.

116
00:22:13,875 --> 00:22:16,711
Abrams is gestopt met Jackson uitdagen.

117
00:22:20,632 --> 00:22:24,094
{\an8}Jackson wordt gesteund
door machtige bondgenoten.

118
00:22:44,656 --> 00:22:47,033
En Abrams heeft geen steun.

119
00:22:53,123 --> 00:22:55,917
{\an8}Maar nog een ambitieuze jonge chimpansee...

120
00:22:56,918 --> 00:22:58,837
{\an8}...heeft nu een hekel aan Jackson.

121
00:23:24,821 --> 00:23:27,949
Dit kan het begin zijn
van een machtig verbond.

122
00:23:48,803 --> 00:23:51,347
Maar Abrams en Wilson...

123
00:23:51,973 --> 00:23:55,393
...gaan nu eerst nog
met een groep mannetjes patrouilleren.

124
00:24:13,495 --> 00:24:14,954
Jackson is er niet bij.

125
00:24:22,754 --> 00:24:25,548
Hoe machtig hij ook is
in z'n eigen territorium...

126
00:24:26,674 --> 00:24:29,010
...Jackson is bang voor het westen.

127
00:24:36,434 --> 00:24:37,769
Hij groeide daar op...

128
00:24:38,645 --> 00:24:41,481
...en was jarenlang
bondgenoot van de westerlingen.

129
00:24:45,193 --> 00:24:46,569
Maar na het opsplitsen...

130
00:24:47,529 --> 00:24:52,283
...verliet hij de westerlingen om als alfa
te gaan heersen over de centrale groep.

131
00:24:57,872 --> 00:24:59,415
Toen het conflict uitbrak...

132
00:25:00,083 --> 00:25:03,211
...werd Jackson het doelwit
van de westelijke mannetjes.

133
00:25:09,717 --> 00:25:11,094
Hij wist te ontsnappen...

134
00:25:12,971 --> 00:25:14,722
...maar niet zonder schade.

135
00:25:21,688 --> 00:25:25,441
De westerlingen zijn een gevaar
voor alle centrale mannetjes.

136
00:25:26,317 --> 00:25:29,195
Maar ze koesteren
echt een wrok tegen Jackson.

137
00:25:31,698 --> 00:25:33,992
En tot op heden is hij bang voor ze.

138
00:25:39,581 --> 00:25:45,461
WESTELIJK GRENSGEBIED

139
00:25:47,130 --> 00:25:49,966
Het grensgebied staat vol
met Chrysophyllumbomen.

140
00:26:00,852 --> 00:26:04,272
De westerlingen
komen hier steeds vaker eten.

141
00:26:10,570 --> 00:26:14,073
Nu ze Pork Pie hebben gedood,
hebben ze meer zelfvertrouwen.

142
00:26:28,087 --> 00:26:31,341
En sommige chimpansees
in de groep gaan nog verder.

143
00:26:50,401 --> 00:26:54,030
Rollins en Damien
willen altijd meer gebied.

144
00:27:10,880 --> 00:27:13,216
De westelijke mannetjes worden sterker.

145
00:27:26,145 --> 00:27:27,980
Ze tonen constant dominantie.

146
00:27:45,289 --> 00:27:47,625
Het westen maakt zich klaar voor actie.

147
00:28:11,190 --> 00:28:13,985
En Richmond is het middelpunt.

148
00:28:39,135 --> 00:28:40,678
Hij is geen alfa meer...

149
00:28:41,220 --> 00:28:43,139
...maar nog steeds angstaanjagend.

150
00:29:00,615 --> 00:29:02,408
Bergl is weer helemaal gezond.

151
00:29:11,250 --> 00:29:13,085
En hij boekte meer vooruitgang.

152
00:29:46,202 --> 00:29:48,412
Hij verzorgt Garrison regelmatig...

153
00:29:49,789 --> 00:29:51,916
...die een goede invloed lijkt.

154
00:30:05,263 --> 00:30:08,349
Hij bouwt zelfs een band op
met de patrouilleleiders.

155
00:30:28,786 --> 00:30:30,913
Worstelen is een goede krachtmeting.

156
00:30:43,968 --> 00:30:47,555
En Rollins en Damien
kunnen zo zien wat Bergl in huis heeft.

157
00:31:16,375 --> 00:31:18,753
De westerlingen hebben elke chimp nodig.

158
00:31:24,759 --> 00:31:27,094
Als ze dit gebied voor zichzelf willen...

159
00:31:27,094 --> 00:31:30,264
...moeten ze de centralen
aanvallen in hun gebied...

160
00:31:31,891 --> 00:31:33,601
...en ze zien terug te dringen.

161
00:31:37,563 --> 00:31:39,899
Daarvoor hebben ze aantallen nodig.

162
00:31:43,569 --> 00:31:45,321
Ze gaan in groten getale...

163
00:31:46,280 --> 00:31:48,824
...alle mannetjes en vrouwtjes samen.

164
00:32:51,220 --> 00:32:54,432
{\an8}Bartoli en Herzog
zijn in de buurt van het grensgebied...

165
00:32:55,182 --> 00:32:59,311
{\an8}...aan het genieten van hun rust,
weg van Jackson en de andere mannetjes.

166
00:33:02,064 --> 00:33:03,149
Dat is hard nodig.

167
00:33:08,654 --> 00:33:10,614
Maar ze weet niet wat er aankomt.

168
00:33:33,763 --> 00:33:34,847
Worden ze ontdekt...

169
00:33:35,347 --> 00:33:37,141
...dan kan Herzog gedood worden.

170
00:34:42,915 --> 00:34:45,751
Een westelijk mannetje
jaagt Bartoli de toppen in.

171
00:34:55,177 --> 00:34:56,971
Herzog is van haar gescheiden.

172
00:35:14,572 --> 00:35:17,199
Maar Herzog
laat z'n moeder niet in de steek.

173
00:35:21,871 --> 00:35:23,706
Hij wil haar gaan beschermen.

174
00:35:31,714 --> 00:35:33,299
De aanvallers zien hem.

175
00:35:40,556 --> 00:35:43,434
Maar nu zitten ze
allebei vast in het bladerdak...

176
00:35:48,022 --> 00:35:51,108
...en zijn ze overgeleverd
aan de westelijke mannetjes.

177
00:36:26,101 --> 00:36:28,020
Maar die vallen niet aan.

178
00:36:40,032 --> 00:36:41,408
Ze vervolgen hun tocht.

179
00:37:13,857 --> 00:37:17,152
Een afgezonderd gezin
is niet wat de westerlingen zoeken.

180
00:37:47,891 --> 00:37:49,852
Bartoli en Herzog...

181
00:37:50,477 --> 00:37:52,104
...weten samen te ontglippen.

182
00:38:06,368 --> 00:38:09,496
De westerlingen
dringen verder het centrale gebied in.

183
00:38:20,174 --> 00:38:23,552
En sommige chimpansees krijgen twijfels.

184
00:38:30,893 --> 00:38:33,312
Carson vindt het risico te groot.

185
00:38:37,858 --> 00:38:40,277
E.O.'s veiligheid gaat haar boven alles.

186
00:38:48,911 --> 00:38:51,914
Veel vrouwtjes en jongere chimpansees...

187
00:38:52,706 --> 00:38:54,917
...haken af als er echte strijd dreigt.

188
00:38:57,503 --> 00:38:58,337
En Joya...

189
00:38:59,380 --> 00:39:01,340
...volgt Carson ook maar naar huis.

190
00:39:12,393 --> 00:39:15,729
Een chimpansee als Bergl
kan zich ook beter terugtrekken.

191
00:39:17,147 --> 00:39:19,441
Hij is te jong en te klein.

192
00:39:29,868 --> 00:39:31,120
Maar Bergl blijft.

193
00:39:38,085 --> 00:39:39,878
Hij heeft meer zelfvertrouwen.

194
00:39:42,297 --> 00:39:45,592
En conflict zit hem in 't bloed.

195
00:39:57,271 --> 00:39:59,231
Hoewel ze het allebei niet weten...

196
00:40:05,737 --> 00:40:07,406
...is hij de zoon van Rollins.

197
00:40:17,875 --> 00:40:21,712
De westelijke mannetjes
zijn nu diep in het centrale gebied.

198
00:40:31,555 --> 00:40:33,849
Ze voelen de nabijheid van hun vijand.

199
00:41:11,512 --> 00:41:14,640
De centrale chimpansees
zijn al eerder overrompeld.

200
00:41:27,361 --> 00:41:29,029
Dat zal ze nu niet gebeuren.

201
00:41:31,865 --> 00:41:33,867
{\an8}Deze keer zijn ze er klaar voor.

202
00:42:19,621 --> 00:42:23,375
Als twee grote groepen
tegenover elkaar komen te staan...

203
00:42:24,126 --> 00:42:27,337
...is de afloop altijd onvoorspelbaar.

204
00:42:58,035 --> 00:42:59,494
De westerlingen vallen aan.

205
00:43:07,002 --> 00:43:09,921
En de centralen
gaan frontaal in de tegenaanval.

206
00:43:28,440 --> 00:43:29,858
Bergl zit er middenin.

207
00:43:42,329 --> 00:43:44,831
De westerlingen
dwingen de centralen terug.

208
00:44:23,787 --> 00:44:27,249
Maar sommigen
begeven zich nog steeds niet in de strijd.

209
00:44:52,232 --> 00:44:57,779
Als de centralen terug willen vechten,
moeten ze dat nu doen, hun alfa volgend.

210
00:45:16,673 --> 00:45:19,217
Jackson staat oog in oog met oude rivalen.

211
00:45:20,135 --> 00:45:22,888
Dezelfden die hem
jaren geleden wilden doden.

212
00:45:48,914 --> 00:45:50,415
Jackson toont geen angst.

213
00:45:57,088 --> 00:45:59,049
En z'n groep volgt hem.

214
00:46:59,150 --> 00:47:01,653
De westerlingen zijn teruggedrongen.

215
00:47:02,821 --> 00:47:03,989
Ze trekken zich terug.

216
00:47:42,777 --> 00:47:45,280
De centralen hebben hun rivalen weerstaan.

217
00:47:49,451 --> 00:47:51,453
Maar Jackson is gewond geraakt.

218
00:48:10,597 --> 00:48:12,307
Hij stelde z'n gebied veilig.

219
00:48:15,769 --> 00:48:17,145
Maar tegen welke prijs?

220
00:48:53,765 --> 00:48:58,353
Ondertiteld door: Martijn Beunk