1
00:01:23,876 --> 00:01:26,921
Het gevecht met de westerlingen
is een paar dagen geleden.

2
00:01:29,507 --> 00:01:32,009
En Jackson is nog steeds gewond.

3
00:01:36,347 --> 00:01:38,558
Maar een alfa mag nooit zwakte tonen.

4
00:01:58,911 --> 00:02:01,164
{\an8}Jacksons kracht wordt beoordeeld.

5
00:02:08,212 --> 00:02:09,213
Voor een alfa...

6
00:02:09,797 --> 00:02:12,800
...is fysieke zwakte ook politieke zwakte.

7
00:02:15,761 --> 00:02:17,889
En zelfs Jacksons naaste bondgenoot...

8
00:02:19,140 --> 00:02:20,474
...lijkt afstandelijker.

9
00:02:33,696 --> 00:02:35,448
Abrams en Wilson...

10
00:02:36,073 --> 00:02:37,575
...ruiken hun kans.

11
00:03:08,314 --> 00:03:09,815
{\an8}Met de dag...

12
00:03:11,192 --> 00:03:13,945
...wordt Christine's baby onafhankelijker.

13
00:03:25,539 --> 00:03:29,752
Ze is sterk en wendbaar genoeg
om alleen door het bladerdak te komen.

14
00:03:35,675 --> 00:03:37,802
En ze lijkt ermee te willen pronken.

15
00:04:14,547 --> 00:04:15,673
Best indrukwekkend.

16
00:04:24,557 --> 00:04:28,644
Maar hoe verder weg bij haar moeder,
hoe meer ze in de problemen kan komen.

17
00:04:30,187 --> 00:04:31,814
En het zijn roerige tijden.

18
00:04:58,299 --> 00:05:00,676
Abrams en Wilson komen in actie.

19
00:05:52,353 --> 00:05:54,814
Jackson is op de vlucht geslagen...

20
00:05:56,357 --> 00:05:57,942
...en dat zag de hele groep.

21
00:06:10,246 --> 00:06:11,414
{\an8}Met Wilsons hulp...

22
00:06:12,164 --> 00:06:14,583
{\an8}...heeft Abrams een flinke klap uitgedeeld.

23
00:06:33,686 --> 00:06:36,730
En in het woud gaat het nieuws snel.

24
00:07:05,759 --> 00:07:09,430
De westerlingen herkennen
paniek en verwarring als ze 't horen.

25
00:07:12,683 --> 00:07:15,519
Ze bespeuren zwakte
in het centrum van Ngogo.

26
00:07:44,215 --> 00:07:46,342
Abrams moet nu een beslissing nemen.

27
00:08:28,759 --> 00:08:30,553
Hij versloeg Jackson één keer...

28
00:08:31,178 --> 00:08:32,596
...maar de prijs was hoog.

29
00:08:42,773 --> 00:08:44,984
En de klus is nog lang niet geklaard.

30
00:08:52,116 --> 00:08:54,118
Er is meer dan één aanval nodig...

31
00:08:54,618 --> 00:08:56,870
...om een alfa als Jackson te onttronen.

32
00:09:45,085 --> 00:09:47,463
Een strijd om leiderschap is gevaarlijk...

33
00:09:53,677 --> 00:09:55,804
...voor zowel de alfa als de uitdager.

34
00:09:57,598 --> 00:10:00,142
En Abrams heeft de tijd.

35
00:10:18,077 --> 00:10:21,163
Hij heeft dus besloten
zich te verzoenen met Jackson.

36
00:10:30,756 --> 00:10:31,882
Een wapenstilstand.

37
00:10:38,972 --> 00:10:39,807
Voorlopig dan.

38
00:11:06,583 --> 00:11:09,044
De vrede is tijdelijk hersteld.

39
00:11:17,010 --> 00:11:20,514
De centrale groep
kan dus samenkomen en zich ontspannen.

40
00:11:40,617 --> 00:11:41,535
Voor Gus...

41
00:11:43,287 --> 00:11:44,663
...wordt het leven beter.

42
00:11:49,418 --> 00:11:53,380
Hij brengt steeds meer tijd door
met Christine en haar gezin.

43
00:12:09,605 --> 00:12:11,690
Christine is op haar gemak bij Gus...

44
00:12:12,191 --> 00:12:15,402
...maar haar aandacht
wordt door iemand anders getrokken.

45
00:12:36,840 --> 00:12:39,635
Gus is nog steeds
een tiener, laag op de ladder.

46
00:12:40,719 --> 00:12:45,557
Peterson is echter
een volwassen mannetje met hoge status.

47
00:13:39,194 --> 00:13:41,321
Chimps veranderen als ze ouder worden.

48
00:13:41,822 --> 00:13:44,032
Maar ze blijven altijd dol op spelen.

49
00:13:48,912 --> 00:13:51,290
En op dicht bij elkaar zijn.

50
00:14:22,362 --> 00:14:26,617
Nu er een wapenstilstand is,
kan Jackson wat tijd voor zichzelf nemen...

51
00:14:26,617 --> 00:14:28,493
...om weer op krachten te komen.

52
00:14:31,580 --> 00:14:34,082
Hij gaat rusten aan de rand van 't gebied.

53
00:15:53,704 --> 00:15:58,083
Er is vrijwel geen kans
dat Jackson Gus ook zal verzorgen.

54
00:16:09,553 --> 00:16:12,806
Toch is elke kans
om tijd door te brengen met de alfa...

55
00:16:13,765 --> 00:16:14,766
...een vooruitgang.

56
00:16:31,533 --> 00:16:33,035
Er is een storm op komst.

57
00:16:37,706 --> 00:16:40,959
En Jackson keert terug
naar de groep tot hij voorbij is.

58
00:17:51,321 --> 00:17:53,824
Zware regen maakt het woud gevaarlijker.

59
00:17:57,160 --> 00:17:59,287
Je ziet dingen minder snel aankomen.

60
00:19:41,181 --> 00:19:42,599
De westerlingen zijn er.

61
00:20:12,295 --> 00:20:14,381
Rollins en Damien komen dichterbij.

62
00:20:25,809 --> 00:20:29,354
Maar dit keer leidt Richmond de aanval.

63
00:21:03,013 --> 00:21:05,056
De centralen zijn uiteengedreven...

64
00:21:08,893 --> 00:21:11,896
...en Jackson is daardoor geïsoleerd.

65
00:22:00,111 --> 00:22:02,489
De westerlingen zijn in de meerderheid...

66
00:22:04,616 --> 00:22:05,867
...en hij is omsingeld.

67
00:23:21,526 --> 00:23:24,487
De andere mannetjes
hebben Jacksons kreten gehoord.

68
00:23:26,114 --> 00:23:27,490
Ze gaan hem helpen.

69
00:23:39,419 --> 00:23:41,796
Richmond houdt Jackson op de grond.

70
00:24:08,615 --> 00:24:12,660
De westerlingen zijn verdreven,
maar te midden van de chaos...

71
00:24:13,286 --> 00:24:14,621
...is Jackson verdwenen.

72
00:24:53,910 --> 00:24:55,745
Jackson wist te ontsnappen.

73
00:24:58,164 --> 00:24:59,791
Maar hij is ernstig gewond.

74
00:25:11,511 --> 00:25:13,054
Hij is nog steeds de alfa...

75
00:25:16,015 --> 00:25:16,849
...en zelfs nu...

76
00:25:17,976 --> 00:25:20,395
...mag hij geen zwakte tonen aan z'n groep.

77
00:25:28,611 --> 00:25:30,822
Hij trekt zich dus terug in het woud.

78
00:25:32,240 --> 00:25:33,074
Alleen.

79
00:27:00,203 --> 00:27:04,248
De meeste centralen weten niet
wat er tijdens de storm is gebeurd.

80
00:27:10,672 --> 00:27:12,590
Zelfs de chimps die erbij waren...

81
00:27:13,591 --> 00:27:16,094
...hebben Jackson
sindsdien niet meer gezien.

82
00:27:26,104 --> 00:27:27,980
Dus het leven gaat gewoon door.

83
00:27:36,239 --> 00:27:38,825
Maar Peterson lijkt gespannen.

84
00:28:07,854 --> 00:28:09,480
Hij loopt weg van de groep...

85
00:28:14,110 --> 00:28:15,653
...en gaat het woud in.

86
00:29:08,039 --> 00:29:10,583
Jackson is al een tijdje alleen.

87
00:29:17,799 --> 00:29:20,051
En z'n verwondingen genezen niet.

88
00:31:21,130 --> 00:31:22,632
Jacksons kracht neemt af.

89
00:31:34,894 --> 00:31:36,812
Maar hij is nu niet meer alleen.

90
00:32:51,721 --> 00:32:53,014
Jacksons dood...

91
00:32:53,514 --> 00:32:56,308
...betekent het einde
van een tijdperk voor Ngogo.

92
00:33:02,815 --> 00:33:06,193
Hij leefde hier 32 jaar in het woud...

93
00:33:07,028 --> 00:33:08,654
...en het was een rijk leven.

94
00:33:11,198 --> 00:33:14,744
Hij klom op naar de top
van de grootste chimpanseegroep ooit.

95
00:33:17,121 --> 00:33:20,082
En daar bleef hij zes lange jaren.

96
00:33:24,712 --> 00:33:27,339
Maar onderweg maakte hij veel vijanden.

97
00:33:28,507 --> 00:33:30,843
En dat kostte hem z'n leven.

98
00:33:40,227 --> 00:33:44,023
Maar het verhaal van een chimp
eindigt niet altijd met hun dood.

99
00:33:46,067 --> 00:33:48,069
{\an8}HERZOG - 7 JAAR

100
00:33:48,986 --> 00:33:51,822
{\an8}Jackson vocht onder andere
om alfa te worden...

101
00:33:52,531 --> 00:33:54,742
...zodat hij z'n erfgoed kon doorgeven.

102
00:33:56,911 --> 00:33:58,996
{\an8}Daar was hij erg succesvol in.

103
00:34:00,790 --> 00:34:02,500
TOSHI - 10 JAAR

104
00:34:03,709 --> 00:34:06,462
Hij laat acht kinderen achter.

105
00:34:09,548 --> 00:34:12,802
En Bartoli is net bevallen
van een nieuw jongetje.

106
00:34:14,970 --> 00:34:16,597
Misschien Jacksons negende.

107
00:34:22,895 --> 00:34:24,188
Als ze groeien...

108
00:34:24,188 --> 00:34:27,149
...hun levens leven,
en zelf kinderen krijgen...

109
00:34:29,110 --> 00:34:33,155
...blijft Jacksons aanwezigheid
voelbaar in Ngogo...

110
00:34:35,491 --> 00:34:36,826
...tot lang na z'n dood.

111
00:35:02,852 --> 00:35:06,647
In het afgelopen jaar
is alles veranderd in het Ngogo-woud.

112
00:35:15,948 --> 00:35:20,077
De westerlingen hebben een moeilijk,
maar succesvol jaar achter de rug.

113
00:35:33,007 --> 00:35:35,676
Rollins en Damien hebben hun werk gedaan.

114
00:35:37,136 --> 00:35:40,097
Door hun inspanningen
is er nieuw terrein veroverd...

115
00:35:42,933 --> 00:35:45,144
...en blijft de westerse groep groeien.

116
00:35:52,443 --> 00:35:54,028
Carsons baby is er.

117
00:35:55,154 --> 00:35:57,156
Ze zal het rustig aan moeten doen...

118
00:35:57,698 --> 00:35:59,033
...tenminste een tijdje.

119
00:36:01,785 --> 00:36:02,828
En Bergl...

120
00:36:05,748 --> 00:36:09,251
...wil z'n eigen bijdrage leveren
aan de bevolkingsgroei.

121
00:36:20,137 --> 00:36:23,682
Zelfs Garbo maakte weinig jaren mee
zoals het afgelopen jaar.

122
00:36:27,102 --> 00:36:29,647
En nu haar lange leven ten einde loopt...

123
00:36:30,356 --> 00:36:32,358
...lijkt haar erfgoed veiliggesteld.

124
00:36:36,987 --> 00:36:39,490
Haar zoon Hutcherson
is nog steeds de alfa...

125
00:36:42,660 --> 00:36:47,456
...en z'n broer Richmond
zag z'n oude rivaal Jackson sterven.

126
00:36:53,837 --> 00:36:55,756
Maar zelfs nu de groep floreert...

127
00:36:56,298 --> 00:37:00,427
...zal de tijd moeten uitwijzen
of het de overwinning was die het lijkt.

128
00:37:04,640 --> 00:37:06,183
Nu Jackson dood is...

129
00:37:06,183 --> 00:37:09,103
...zal er bij de centralen
een nieuwe alfa opkomen.

130
00:37:10,938 --> 00:37:13,857
En een alfa
zonder angst voor de westerlingen...

131
00:37:14,608 --> 00:37:17,403
...kan de machtsverhoudingen
in Ngogo veranderen.

132
00:37:25,744 --> 00:37:26,870
Wat er ook gebeurt...

133
00:37:27,538 --> 00:37:29,915
...één chimpansee zal het niet meemaken.

134
00:37:33,836 --> 00:37:35,129
{\an8}Joya wordt volwassen.

135
00:37:41,302 --> 00:37:42,886
En ze moet Ngogo verlaten.

136
00:37:54,648 --> 00:37:58,027
Zo vermengen de groepen zich
en blijven ze gezond.

137
00:38:05,784 --> 00:38:08,329
Jonge vrouwtjes
trekken naar andere groepen...

138
00:38:09,621 --> 00:38:11,540
...om hun eigen gezin te stichten.

139
00:38:17,296 --> 00:38:21,467
Joya verlaat alles
en iedereen in haar leven.

140
00:38:28,766 --> 00:38:30,559
Maar ergens in het woud...

141
00:38:31,352 --> 00:38:35,272
...vindt ze een nieuwe groep
waarin ze een nieuw leven op kan bouwen.

142
00:38:43,405 --> 00:38:48,660
CENTRAAL NGOGO

143
00:38:56,835 --> 00:39:00,047
Centraal Ngogo is z'n alfa kwijt.

144
00:39:06,678 --> 00:39:09,890
De hele groep moet wennen
aan het leven zonder Jackson.

145
00:39:17,856 --> 00:39:19,817
Misschien kan Miles met pensioen.

146
00:39:21,819 --> 00:39:23,278
Hij vecht al jaren.

147
00:39:25,948 --> 00:39:28,075
Hij heeft dus wel wat rust verdiend.

148
00:39:34,915 --> 00:39:37,960
Dit kan het begin zijn
van het tijdperk van Abrams.

149
00:39:39,670 --> 00:39:41,046
Hoewel niets zeker is.

150
00:39:44,091 --> 00:39:46,760
In Ngogo staat de politiek nooit stil.

151
00:39:48,053 --> 00:39:50,681
En bondgenoten kunnen snel rivalen worden...

152
00:39:51,890 --> 00:39:53,142
...als ze kansen zien.

153
00:40:08,407 --> 00:40:10,325
Het was een zwaar jaar voor Gus.

154
00:40:12,119 --> 00:40:13,662
Maar hij gaf niet op.

155
00:40:20,210 --> 00:40:23,714
En hij wordt nu eindelijk
verzorgd door andere mannetjes.

156
00:40:34,224 --> 00:40:37,060
Gus staat niet meer onderaan de ladder.

157
00:40:52,910 --> 00:40:55,996
Ondanks alle onrust
en gevaar van het afgelopen jaar...

158
00:40:57,414 --> 00:41:00,959
...heeft Christines baby
veilig haar eerste verjaardag bereikt...

159
00:41:03,378 --> 00:41:04,755
...en haar naam verdiend.

160
00:41:08,425 --> 00:41:09,426
{\an8}Isobel.

161
00:41:12,513 --> 00:41:15,057
Isobel maakt nu
deel uit van de samenleving.

162
00:41:18,894 --> 00:41:21,688
En haar leven, wat het ook in petto heeft...

163
00:41:22,731 --> 00:41:24,107
...wordt een klein deel...

164
00:41:26,026 --> 00:41:27,444
...van een groter verhaal.

165
00:42:04,147 --> 00:42:08,652
Chimpansees en hun voorouders
leven al miljoenen jaren...

166
00:42:08,652 --> 00:42:10,237
...in de wouden van Afrika.

167
00:42:15,826 --> 00:42:19,454
En al die tijd hebben zich
dit soort verhalen afgespeeld.

168
00:42:23,041 --> 00:42:24,042
Jaar na jaar.

169
00:42:28,130 --> 00:42:29,006
Generatie...

170
00:42:30,882 --> 00:42:31,842
...na generatie.

171
00:42:43,145 --> 00:42:44,062
Vriendschappen.

172
00:42:48,400 --> 00:42:49,234
Rivaliteit.

173
00:42:52,237 --> 00:42:53,071
Hoop.

174
00:42:56,116 --> 00:42:56,950
En angst.

175
00:43:03,874 --> 00:43:05,542
Wat betekent dit voor ons...

176
00:43:06,627 --> 00:43:08,337
...als hun naaste familieleden?

177
00:43:14,134 --> 00:43:14,968
Wie zijn wij?

178
00:43:18,930 --> 00:43:21,016
Hoe zijn we geworden zoals we zijn?

179
00:43:26,605 --> 00:43:29,024
Bij de chimps zien we zeker aanwijzingen.

180
00:43:32,653 --> 00:43:36,948
We herkennen vaak
het beste en slechtste van onszelf in ze.

181
00:43:42,120 --> 00:43:44,665
Als we hun wereld
volledig konden begrijpen...

182
00:43:46,917 --> 00:43:49,336
...begrepen we die van ons misschien beter.

183
00:43:52,798 --> 00:43:56,843
Ze lijken ons altijd nieuwe
en geweldige dingen te tonen hebben.

184
00:44:01,098 --> 00:44:03,141
Moge dat nog lang zo doorgaan.

185
00:44:15,362 --> 00:44:18,323
CHIMPANSEES ZIJN BEDREIGD
IN NGOGO EN IN HEEL AFRIKA

186
00:44:18,323 --> 00:44:21,493
HUN AANTAL NEEMT AF
DOOR HABITATVERLIES, JACHT EN ZIEKTE

187
00:44:21,493 --> 00:44:26,039
HUN TOEKOMST HANGT AF VAN DE MENS

188
00:44:26,748 --> 00:44:31,336
TER NAGEDACHTENIS AAN
SEBASTIÁN RAMÍREZ AMAYA

189
00:44:57,529 --> 00:45:02,117
Ondertiteld door: Martijn Beunk