1
00:00:18,436 --> 00:00:20,229
Sağlıklı beslenmemiz,
2
00:00:20,229 --> 00:00:24,901
marketlerin et, süt ve sebze reyonlarından
alışveriş yapmamız söylenir.
3
00:00:24,901 --> 00:00:28,112
Ama çoğu insanın fark etmediği
bir şey var.
4
00:00:28,821 --> 00:00:31,657
Buralar en riskli kısımlar olabilir.
5
00:00:31,657 --> 00:00:34,952
BILL MARLER, 30 YILDIR
KURBANLAR İÇİN ÇALIŞAN
6
00:00:34,952 --> 00:00:37,872
BİR GIDA GÜVENLİĞİ AVUKATI
7
00:00:37,872 --> 00:00:39,665
Etrafıma baktığımda,
8
00:00:39,665 --> 00:00:43,795
muhtemelen 10, 15 farklı şey görüyorum.
9
00:00:43,795 --> 00:00:47,340
Ürün kirli çıkıyor
veya kurbanlar adına dava açıyorum.
10
00:00:47,632 --> 00:00:50,426
CDC'YE GÖRE
AMERİKA'DA HER YIL 48 MİLYON KİŞİ
11
00:00:50,426 --> 00:00:53,554
GIDA KAYNAKLI HASTALIKLARDAN
MUZDARİP OLUYOR.
12
00:00:53,554 --> 00:00:57,225
Çok fazla romaine marulu davası açtım.
13
00:00:57,225 --> 00:01:00,228
Kesilmiş meyvelerden sayısız salgın çıktı.
14
00:01:00,228 --> 00:01:01,479
Kesilmiş kavun.
15
00:01:01,479 --> 00:01:02,563
Çilek.
16
00:01:02,563 --> 00:01:03,689
Karamelli elma.
17
00:01:03,689 --> 00:01:06,317
Domates. Soğan. Kurabiye hamuru.
18
00:01:06,317 --> 00:01:08,111
Similac bebek maması.
19
00:01:08,111 --> 00:01:09,403
Lucky Charms.
20
00:01:09,403 --> 00:01:13,282
Tavuk... Tüm bu ürünler
muhtemelen kirlenmiş durumda.
21
00:01:13,658 --> 00:01:18,037
CDC, HAFTADA 36 KADAR
SALGIN VAKASI ARAŞTIRIYOR.
22
00:01:18,037 --> 00:01:22,041
Hiçbir şey güvenli değilmiş gibi.
İnsan yemek yiyemiyor, değil mi?
23
00:01:22,041 --> 00:01:26,504
Evet, sektör bize
karışık mesajlar veriyor.
24
00:01:26,504 --> 00:01:29,173
Ürünlerini almamızı istiyorlar
25
00:01:29,173 --> 00:01:34,053
ama sonuçta ürettiklerinden
sorumlu olmak istemiyorlar.
26
00:01:34,053 --> 00:01:35,138
Ben gelene kadar.
27
00:01:43,396 --> 00:01:47,775
Dünyadaki açık ara en güvenli
gıda kaynaklarına sahibiz.
28
00:01:47,775 --> 00:01:50,111
Dünyadaki en güvenli gıda kaynakları.
29
00:01:50,111 --> 00:01:54,198
Bunu unutmayalım, dünyadaki
en güvenli gıda kaynakları bizde, ABD'de.
30
00:01:54,198 --> 00:01:57,368
FDA, organik çileklerle
bağlantılı olduğu düşünülen
31
00:01:57,368 --> 00:01:59,745
bir hepatit A salgınını araştırıyor.
32
00:01:59,745 --> 00:02:01,873
Çok eyaletli Salmonella salgını.
33
00:02:01,873 --> 00:02:05,710
Sağlık uzmanları, bazı JIF fıstık ezmesi
ürünleriyle bağlantılı olduğunu düşünüyor.
34
00:02:05,710 --> 00:02:09,046
En az iki bebek ölümünden sonra
ürünler toplatıldı.
35
00:02:09,046 --> 00:02:11,841
Bazı hastalıklar
mamayla bağlantılı olabilir.
36
00:02:11,841 --> 00:02:15,678
Çeşitli toz kek karışımları
16 kişiye hastalık bulaştırdı.
37
00:02:15,678 --> 00:02:17,889
Birinde böbrek yetmezliği oluştu.
38
00:02:17,889 --> 00:02:21,309
Dünyadaki en güvenli
gıda kaynaklarına sahibiz, diyoruz
39
00:02:21,309 --> 00:02:22,560
ve bence de öyle.
40
00:02:22,560 --> 00:02:26,314
İnsanların hastalandığı, karaciğer
yetmezliğinden hastaneye kaldırıldığı
41
00:02:26,314 --> 00:02:29,483
ve bazılarının
safra keselerinin alındığı söyleniyor.
42
00:02:29,483 --> 00:02:34,363
Dört çiğ tavuktan birinde Salmonella var.
43
00:02:34,363 --> 00:02:38,492
CDC, bir kez daha marullarda
E. coli salgını olduğunu duyurdu.
44
00:02:38,492 --> 00:02:41,954
Dünyanın en güvenli gıda kaynakları bizde.
45
00:02:41,954 --> 00:02:44,081
{\an8}Colorado'daki bir çiftliğin kavunlarında
46
00:02:44,373 --> 00:02:46,876
{\an8}"listeria" denen
bir şey olduğu söyleniyor.
47
00:02:46,876 --> 00:02:51,672
Her dört dakikada bir, aldığı gıdadan
hasta olan biri hastaneye kaldırılıyor.
48
00:02:51,672 --> 00:02:54,759
Dünyanın en güvenli gıda kaynaklarına
sahip olmaya devam etmeliyiz.
49
00:02:54,759 --> 00:02:56,135
Dünyadaki en güvenli...
50
00:02:56,135 --> 00:02:57,762
En güvenli gıda kaynakları.
51
00:02:57,762 --> 00:02:58,888
Dünyanın en güvenlisi.
52
00:02:58,888 --> 00:03:00,640
Dünyanın en güvenli gıda kaynakları.
53
00:03:00,640 --> 00:03:04,894
Ve dünyadaki en iyi, en verimli,
en güvenli gıda kaynaklarına sahibiz.
54
00:03:04,894 --> 00:03:06,729
Ve böyle olmaya devam etmeli.
55
00:03:07,647 --> 00:03:12,693
YEMEĞİMİZDEKİ ZEHİR
56
00:03:16,113 --> 00:03:18,991
{\an8}Saat 11 canlı yayınındayız.
57
00:03:18,991 --> 00:03:21,953
{\an8}Kuzeybatı sağlık yetkilileri
uyarıda bulunuyor.
58
00:03:21,953 --> 00:03:25,081
{\an8}Bölgemizde ortaya çıkan
ölümcül bir hastalık için
59
00:03:25,081 --> 00:03:26,457
{\an8}tetikte olmalıyız.
60
00:03:26,457 --> 00:03:27,708
45 kişi...
61
00:03:27,708 --> 00:03:30,711
Bunu dün gibi hatırlıyorum.
62
00:03:37,426 --> 00:03:41,847
Washington eyaletinde
bir E. coli salgını çıkmıştı.
63
00:03:41,847 --> 00:03:44,016
Neye bağlı olduğu bilinmiyordu.
64
00:03:47,561 --> 00:03:49,397
{\an8}Sorunun başlangıcı şöyleydi,
65
00:03:49,397 --> 00:03:55,361
{\an8}bir pediatrik bulaşıcı hastalıkları uzmanı
beni aradı.
66
00:03:55,361 --> 00:03:59,240
{\an8}"Yaklaşık 30 saat içinde
67
00:03:59,240 --> 00:04:03,869
{\an8}E. coli O157 bulaşmış 11 hasta geldi.
68
00:04:03,869 --> 00:04:06,664
Daha önce hiç böyle bir şey görmemiştim."
69
00:04:06,664 --> 00:04:09,458
Bu benim için
büyük bir tehlike göstergesiydi.
70
00:04:09,458 --> 00:04:12,253
Kötü bir şeyler olduğu belliydi.
71
00:04:12,253 --> 00:04:15,756
Bu sabah yedi yeni E. coli zehirlenmesi
vakası doğrulandı...
72
00:04:15,756 --> 00:04:17,967
E. coli hastaları hastanede.
73
00:04:17,967 --> 00:04:21,012
Batı Washington Hastanesi'nde
21 çocuk var.
74
00:04:21,012 --> 00:04:24,473
Bazı uzmanlar, durumun
daha da kötüye gideceğini söylüyor.
75
00:04:24,473 --> 00:04:25,474
Bunun,
76
00:04:25,474 --> 00:04:29,979
Amerika'daki en büyük gıda kaynaklı salgın
olacağını bilmiyorduk.
77
00:04:35,318 --> 00:04:37,278
Muvazzaf hizmetim yeni bitmişti.
78
00:04:37,278 --> 00:04:39,613
Donanmada bir denizaltıda
nükleer mühendistim.
79
00:04:40,906 --> 00:04:42,283
Bir karım vardı.
80
00:04:42,283 --> 00:04:46,329
O zamanlar 9 yaşında bir oğlum
ve 16 aylık bir oğlum vardı.
81
00:04:48,039 --> 00:04:52,460
{\an8}E. coli salgınıyla ilgili haberler
ve söylentiler vardı.
82
00:04:53,127 --> 00:04:55,755
{\an8}Benim için anlamsızdı.
E. coli'ı bilmiyordum.
83
00:04:55,755 --> 00:04:57,298
En kötü ne olabilirdi?
84
00:04:57,298 --> 00:05:00,092
E. coli zehirlenmesi
oldukça yeni bir hastalık.
85
00:05:00,092 --> 00:05:04,555
{\an8}Bu bakterinin niye bazı insanları
hasta ettiğine dair pek bilgi yok.
86
00:05:04,555 --> 00:05:07,933
Bay Kobayashi,
bize bu konudaki endişelerden...
87
00:05:07,933 --> 00:05:12,730
{\an8}Salgının büyük bir kısmı
E. coli O157'nin ne olduğunu açıklamaktı.
88
00:05:12,730 --> 00:05:17,777
Birkaç haftalığına
kendimi Tony Fauci gibi hissettim.
89
00:05:18,611 --> 00:05:24,033
Çoğu insan için ortalama kuluçka süresi
üç ila dört gündür.
90
00:05:24,033 --> 00:05:29,455
{\an8}Sorun şu ki, bir kişi hastalanmadan önce
dokuz gün kadar bir süre geçebilir.
91
00:05:29,455 --> 00:05:34,043
Bu tür hastalıklar için en büyük önlem
92
00:05:34,043 --> 00:05:36,921
ellerin iyice yıkanması...
93
00:05:36,921 --> 00:05:40,925
E. coli, genel bir bakteri kategorisidir.
94
00:05:40,925 --> 00:05:46,138
Herkesin bağırsaklarında
doğal olarak bulunurlar.
95
00:05:47,014 --> 00:05:50,351
E. coli'ın birçok farklı türü var.
96
00:05:50,351 --> 00:05:52,353
Çoğu zararsızdır.
97
00:05:53,396 --> 00:05:56,148
{\an8}Ama E. coli O157 gibi bazı türleri
98
00:05:56,148 --> 00:05:58,484
{\an8}çok ciddi hastalıklara yol açabilir.
99
00:06:00,528 --> 00:06:02,238
Birkaç gün içinde,
100
00:06:02,238 --> 00:06:06,659
{\an8}Jack in the Box'ın az pişmiş
hamburgerleriyle bağlantılı olduğu
101
00:06:06,659 --> 00:06:07,743
{\an8}ortaya çıktı.
102
00:06:07,743 --> 00:06:11,455
150'den fazla kişi Idaho
ve Washington'daki Jack in the Box'ta
103
00:06:11,455 --> 00:06:14,458
bakterili hamburger eti
yedikten sonra hastalandı.
104
00:06:14,458 --> 00:06:15,960
Bir çocuk öldü.
105
00:06:17,253 --> 00:06:20,005
{\an8}E. coli O157 ile ilgili
büyük sorunlardan biri,
106
00:06:20,005 --> 00:06:22,299
{\an8}Shiga Toksini denen bir şey üretmesi.
107
00:06:23,467 --> 00:06:27,138
Bağırsaklara girip
bu toksini salgılamaya başlıyorlar.
108
00:06:27,138 --> 00:06:30,433
Bu toksin kana karışıp
kan hücrelerini öldürüyor
109
00:06:30,433 --> 00:06:34,270
ve bu parçalanan kan hücreleri
daha sonra organ yetmezliğine,
110
00:06:34,270 --> 00:06:36,897
böbreklerin durmasına sebep oluyor.
111
00:06:38,023 --> 00:06:40,234
Çocuklar böyle ölüyor.
112
00:06:41,402 --> 00:06:45,030
Sadece bizim eyalette
312'den fazla vaka var.
113
00:06:45,030 --> 00:06:47,032
Bugün bir ölüm daha oldu.
114
00:06:47,032 --> 00:06:47,950
KÜÇÜK KIZ ÖLDÜ
115
00:06:47,950 --> 00:06:51,078
Jack in the Box davası geldiğinde
116
00:06:51,078 --> 00:06:54,874
{\an8}hukuk fakültesini bitireli
dört yıl olmuştu.
117
00:06:54,874 --> 00:06:56,792
34 yaşındaydım.
118
00:06:57,710 --> 00:07:02,173
Eski bir müvekkilim aradı.
119
00:07:02,173 --> 00:07:06,469
Arkadaşının kızı Brianne Kiner hastanedeymiş.
120
00:07:08,220 --> 00:07:10,306
Onlarla buluşmamı istediler.
121
00:07:10,306 --> 00:07:14,477
O noktada dört buçuk, beş aydır
hastanede yatıyormuş.
122
00:07:14,477 --> 00:07:17,354
Bir sürü mekanik şey vardı,
123
00:07:17,354 --> 00:07:20,774
vücuduna giren
bir sürü kablo ve tüp vardı.
124
00:07:21,317 --> 00:07:25,154
Odadan çıktığımda ağlıyordum.
125
00:07:25,154 --> 00:07:28,365
Çünkü gerçekten çok zordu.
126
00:07:28,365 --> 00:07:32,870
Bugün bile Brianne'i
o durumda düşünmek zor.
127
00:07:32,870 --> 00:07:35,831
Çok savunmasızdı.
128
00:07:35,831 --> 00:07:38,167
Tek suçu bir hamburger yemekti.
129
00:07:40,711 --> 00:07:45,090
Jack in the Box'ın yönetim kurulu,
bu ölümcül hatayla ilgili olarak
130
00:07:45,090 --> 00:07:46,717
tam soruşturma emri verdi.
131
00:07:47,218 --> 00:07:49,553
Müfettişler ve sağlık bakanlığı,
132
00:07:50,471 --> 00:07:53,849
çocuğumun hastalığı
kreşteki başka bir çocuktan kaptığını
133
00:07:53,849 --> 00:07:55,267
tespit etti.
134
00:07:57,144 --> 00:08:00,439
{\an8}Çocuk Hastanesi
bu akşam 18 çocuğu tedavi ediyor.
135
00:08:00,439 --> 00:08:04,652
{\an8}Çocuklardan dördü E. coli'ı
hamburgerden değil, başkasından kapmış.
136
00:08:04,652 --> 00:08:06,237
{\an8}İkincil bir enfeksiyon.
137
00:08:06,237 --> 00:08:08,239
GEÇMİŞ OLSUN RILEY
138
00:08:09,281 --> 00:08:11,992
Birdenbire iki tane yeni doktor geldi.
139
00:08:12,493 --> 00:08:15,246
Hemolitik üremik sendrom oluştuğunu
140
00:08:15,246 --> 00:08:17,414
düşündüklerini söylediler.
141
00:08:18,332 --> 00:08:20,417
Yani kısacası,
142
00:08:20,417 --> 00:08:22,294
durum çok kötüleşince
143
00:08:22,294 --> 00:08:26,799
E. coli onu içten içe
yiyip bitirmeye başlamış.
144
00:08:26,799 --> 00:08:29,552
Organlar birbiri ardına gidiyormuş.
145
00:08:30,761 --> 00:08:35,432
Gazete kupürlerini
biriktirdiğimi hatırlıyorum.
146
00:08:36,642 --> 00:08:38,686
Sonradan oğlumla konuşup...
147
00:08:40,604 --> 00:08:42,064
...ne kadar cesur olduğunu
148
00:08:42,940 --> 00:08:45,776
ve onunla ne kadar gurur duyduğumu söyleyecektim.
149
00:08:48,279 --> 00:08:51,156
{\an8}Vicki ve Darin Detwiler'la
tanışmanızı istiyorum.
150
00:08:51,156 --> 00:08:56,579
{\an8}16 aylık oğullarının durumu hâlâ kritik.
Tacoma'daki Mary Bridge Hastanesi'nde.
151
00:08:56,579 --> 00:08:58,414
{\an8}Size sorum şu,
152
00:08:58,414 --> 00:09:01,417
{\an8}bu kusurlu et sorunuyla ilgili
ne yapacaksınız?
153
00:09:01,417 --> 00:09:06,046
{\an8}Her şeyden önce, fast food hizmeti
verenlerin şunu anlamasını sağlamalıyız.
154
00:09:06,046 --> 00:09:09,883
{\an8}Gıda yönetmeliğimize uymak için
ellerinden geleni...
155
00:09:09,883 --> 00:09:12,720
{\an8}Birleşik Devletler yönetmeliğine göre,
156
00:09:12,720 --> 00:09:19,059
{\an8}hamburgerin en az 60 dereceye
pişirilmesi gerekiyordu.
157
00:09:20,436 --> 00:09:22,229
Washington eyaletinde
158
00:09:22,229 --> 00:09:28,110
bu yasayı 68 dereceye değiştirdik.
Çünkü O157 bulaşan çoğu kişinin
159
00:09:28,110 --> 00:09:33,991
az pişirilmiş hamburger yediğini
fark ettik.
160
00:09:35,409 --> 00:09:37,703
John, bu haber çok ilgi gördü.
161
00:09:37,703 --> 00:09:40,289
{\an8}Ama sanırım hâlâ bir kafa karışıklığı var.
162
00:09:40,873 --> 00:09:44,251
{\an8}Soruna neden olan şey
etin az pişmesi mi, kirli olması mı?
163
00:09:44,251 --> 00:09:47,254
{\an8}Barry, bence bu karışıklığın bir kısmı
164
00:09:47,254 --> 00:09:51,884
{\an8}sektörün suçlamalardan kaçınma amaçlı
yaptığı açıklamalardan kaynaklı.
165
00:09:51,884 --> 00:09:54,053
{\an8}Cevap, ikisi de.
166
00:09:54,053 --> 00:09:59,391
{\an8}Şirket, Washington eyaleti tarafından
istenen prosedürleri
167
00:09:59,391 --> 00:10:00,976
{\an8}takip etmiyordu.
168
00:10:00,976 --> 00:10:03,270
{\an8}Bunu bilmediklerini söylediler.
169
00:10:04,104 --> 00:10:05,731
Şimdi geriye dönüp bakınca,
170
00:10:05,731 --> 00:10:10,027
Jack in the Box'ın yasaya dikkat etmemeyi
seçtiğini düşünüyor musunuz?
171
00:10:10,694 --> 00:10:12,613
{\an8}Hayır, hiç böyle düşünmüyorum.
172
00:10:12,613 --> 00:10:16,325
{\an8}Yasalara dikkat etmemeyi
asla tercih etmeyiz.
173
00:10:17,242 --> 00:10:20,663
Bir şirket neden
yasalara dikkat etmemeyi seçsin?
174
00:10:24,833 --> 00:10:29,755
Delil keşfi sırasında, bir milyon sayfa
kadar belgeyi üstüme yığdılar.
175
00:10:31,090 --> 00:10:35,844
Hepsine bakmayacağımı düşündüklerinden
oldukça eminim.
176
00:10:35,844 --> 00:10:39,056
Ama çok ilginç şeyler bulmaya başladık.
177
00:10:39,973 --> 00:10:42,434
Jack in the Box'ın bir çalışanı,
178
00:10:42,434 --> 00:10:46,522
şirket merkezine öneri kutusu aracılığıyla
bir mektup göndermiş.
179
00:10:46,522 --> 00:10:51,110
"Hamburgerlerimizi az pişiriyoruz
ve müşterilerden şikâyet alıyoruz."
180
00:10:51,610 --> 00:10:55,239
Ve sonra kanıt niteliğindeki
belgeleri görüyorsunuz.
181
00:10:55,864 --> 00:10:59,368
Washington eyaletinden
yemek pişirme süreleriyle ilgili
182
00:10:59,368 --> 00:11:02,037
yeni yönetmelikleri almakla kalmamışlar,
183
00:11:02,830 --> 00:11:05,582
bir de bu konu üzerinde düşünüp
184
00:11:05,582 --> 00:11:08,836
görmezden gelmeye karar vermişler.
185
00:11:08,836 --> 00:11:11,130
ETLER GENELDE SERT OLUYOR.
186
00:11:13,882 --> 00:11:15,300
Bunu bulduktan sonra
187
00:11:16,885 --> 00:11:21,807
Jack in the Box'ın avukatını aradım
ve "İşiniz bitti" dedim.
188
00:11:21,807 --> 00:11:26,353
Jack in the Box, tüm hamburgerlerin
68 derecede pişirilmesi için yapılan
189
00:11:26,353 --> 00:11:29,940
Washington eyaleti uyarısını
kaybettiğini itiraf etti.
190
00:11:29,940 --> 00:11:32,526
Söylediklerine göre uyarıyı sonradan...
191
00:11:32,526 --> 00:11:36,071
Bir ebeveyn olarak
çocuklarınızı korumaya çalışıyorsunuz.
192
00:11:36,071 --> 00:11:39,783
Sonra bilmediğiniz, hiç duymadığınız
193
00:11:39,783 --> 00:11:42,578
görünmez bir şey ortaya çıkıyor.
194
00:11:45,289 --> 00:11:46,915
Çok yıkıcı.
195
00:11:48,292 --> 00:11:53,088
Doktor, "İkinci ve üçüncü görüş
almak isteyeceksiniz
196
00:11:53,589 --> 00:11:56,759
ama bu noktada iyileşme şansı sıfır" dedi.
197
00:11:57,468 --> 00:12:01,221
"Çok fazla organ hasarı var.
198
00:12:01,221 --> 00:12:05,225
Ona yeterince oksijen ulaştıramıyoruz.
199
00:12:05,225 --> 00:12:08,437
Bu noktada beyin hasarı
öyle bir seviyeye geldi ki
200
00:12:08,437 --> 00:12:11,231
onu yaşam destek ünitesinde
daha fazla tutmak...
201
00:12:12,608 --> 00:12:15,277
...kötülük olur."
202
00:12:17,279 --> 00:12:19,865
"Hiçbir faydası olmaz."
203
00:12:21,366 --> 00:12:25,454
{\an8}Ona biraz sarılabilmek için
her şeyi çıkarmalarını istedim.
204
00:12:25,454 --> 00:12:26,455
{\an8}VICKI DETWILER ANNESİ
205
00:12:26,455 --> 00:12:30,626
{\an8}Dr. Crane'i çağırıp
kontrol ettirmem gerekti.
206
00:12:30,626 --> 00:12:33,462
{\an8}Çünkü onu yeterince yakınımda tutarsam
207
00:12:33,462 --> 00:12:37,716
{\an8}sanki kalbi atmaya ve nefes almaya
devam edecek gibi geliyordu.
208
00:12:38,300 --> 00:12:40,719
{\an8}BELLINGHAM'DAN
209
00:12:43,138 --> 00:12:44,556
Dört çocuk öldü.
210
00:12:45,224 --> 00:12:46,934
Düşünebiliyor musun?
211
00:12:46,934 --> 00:12:50,687
Jack in the Box'tan yedikleri
bir hamburger yüzünden öldüler.
212
00:12:51,355 --> 00:12:56,068
O çocuklardan birinin anne babasıysan
bunu anlamak mümkün değil.
213
00:12:56,068 --> 00:13:02,157
Ve söylemeliyim ki
E. coli O157 ölümleri çok kötü.
214
00:13:02,157 --> 00:13:03,909
Hiç iyi ölümler değil.
215
00:13:08,455 --> 00:13:12,543
Jack in the Box avukatları bizimle görüştü
ve anlaşma teklif etti.
216
00:13:12,543 --> 00:13:16,088
Bu konuda asla konuşamayacağımıza dair
bir madde vardı.
217
00:13:16,088 --> 00:13:18,173
{\an8}Oğlumun ölüm sebebi hakkında
218
00:13:18,173 --> 00:13:21,426
{\an8}hayatımın sonuna kadar
sessiz kalamayacağıma
219
00:13:21,426 --> 00:13:23,220
{\an8}çoktan karar vermiştim.
220
00:13:23,220 --> 00:13:25,264
Kariyer değiştirmem gerekse bile
221
00:13:25,264 --> 00:13:27,724
hiçbir şey yapmama fikrini kaldıramadım.
222
00:13:27,724 --> 00:13:30,269
Ben bir profesör ve dekan yardımcısıyım.
223
00:13:30,269 --> 00:13:33,897
Odak noktam
gıda ve gıda sektörü mevzuatları...
224
00:13:33,897 --> 00:13:36,984
Gıda güvenliği ve politikası
dersleri veriyorum.
225
00:13:36,984 --> 00:13:38,443
Lisansüstü dersleri veriyorum.
226
00:13:38,443 --> 00:13:41,697
Başkalarının da aynısını yaşamasını
engellemek için
227
00:13:41,697 --> 00:13:44,324
bir şeyler yapmayı denemek zorundaydım.
228
00:13:45,534 --> 00:13:49,496
{\an8}İyi akşamlar. Eyaletin en büyük
yaralanma tazminatı gerçekleşti.
229
00:13:49,496 --> 00:13:51,456
Jack in the Box'ın ana şirketi
230
00:13:51,456 --> 00:13:55,335
az pişmiş hamburgerlerden dolayı
milyonlarca dolar ödemek zorunda kalacak.
231
00:13:55,335 --> 00:13:58,422
{\an8}En az 10 milyon dolara
mal olması bekleniyor.
232
00:13:58,422 --> 00:13:59,882
4,4 milyon dolar.
233
00:13:59,882 --> 00:14:02,009
15,6 milyon dolar.
234
00:14:02,009 --> 00:14:07,055
{\an8}Bu paranın, hayatı boyunca
Brienne'in bakımı için
235
00:14:07,055 --> 00:14:11,310
{\an8}yeterli olacağına güveniyoruz, ancak...
236
00:14:11,310 --> 00:14:17,733
Bill Marler, bu salgınlardan sorumlu olan
şirketlere açılan davalarda
237
00:14:17,733 --> 00:14:19,943
{\an8}en önemli avukat olmakla kalmadı.
238
00:14:19,943 --> 00:14:22,779
{\an8}Aynı zamanda
çok daha büyük bir savunucu oldu.
239
00:14:22,779 --> 00:14:26,700
{\an8}Hasta olmaları gerekmezken
korkunç derecede hasta olan çocukları
240
00:14:26,700 --> 00:14:28,869
{\an8}ziyaret etmekten bıktım. Öfkeliyim...
241
00:14:28,869 --> 00:14:31,246
{\an8}Davacı avukatı olarak başlayıp
242
00:14:31,246 --> 00:14:33,248
ABD'de gıda güvenliği reformunun
243
00:14:33,248 --> 00:14:35,751
en güçlü seslerinden biri hâline geldi.
244
00:14:36,960 --> 00:14:40,797
Jack in the Box olayına özel olarak,
hamburgerler nasıl kirlendi?
245
00:14:41,340 --> 00:14:44,217
Jack in the Box hamburgerlerinin
246
00:14:44,217 --> 00:14:48,597
özel olarak nasıl kirlendiğini bilmiyoruz.
247
00:14:48,597 --> 00:14:51,767
Ama bunun
genelde nasıl gerçekleştiğini biliyoruz.
248
00:14:54,186 --> 00:14:57,022
Genelde mezbahalarda olur.
249
00:14:57,773 --> 00:15:01,610
Kesim sırasında bıçak
bir ineğin bağırsağını sıyırır.
250
00:15:03,654 --> 00:15:09,826
Ama tüm et endüstrisi,
mezbahaların ve et paketleyicilerinin
251
00:15:10,369 --> 00:15:13,747
istediğini yapabilmesi üzerine kuruldu.
252
00:15:15,624 --> 00:15:18,168
Ve ürünü pişirip E. coli'ı öldürmek
253
00:15:19,795 --> 00:15:23,006
tüketicinin sorumluluğuna bırakıldı.
254
00:15:27,552 --> 00:15:31,848
Bir biftek aldığınızda,
tek bir hayvanın etidir.
255
00:15:32,808 --> 00:15:36,812
E. coli varsa dış kısmında olur.
İçinde değil.
256
00:15:36,812 --> 00:15:40,023
Yani bifteği mühürlemek, ölmesini sağlar.
257
00:15:41,024 --> 00:15:45,028
Ama kıyma satın aldığınızda
şöyle bir sorun var,
258
00:15:45,028 --> 00:15:48,532
artık dış kısımla iç kısım bir aradadır.
259
00:15:52,869 --> 00:15:56,915
Tüm hayvanları getirip
aynı tesiste kesmekle kalmıyorsun,
260
00:15:56,915 --> 00:16:02,087
birden fazla hayvanın parçalarını
tek bir karışım hâline getiriyorsun.
261
00:16:04,047 --> 00:16:08,010
Bir hamburger, bazen 400 kadar hayvanın
262
00:16:08,010 --> 00:16:11,847
etinin karıştırılmasıyla elde edilir.
263
00:16:11,847 --> 00:16:13,849
Düşünmesi bile korkunç.
264
00:16:14,766 --> 00:16:18,145
O hayvanlardan birinde
E. coli'ın toksik formu varsa
265
00:16:18,145 --> 00:16:20,230
başınız belada demektir.
266
00:16:24,026 --> 00:16:26,403
Jack in the Box olayının ardından
267
00:16:26,403 --> 00:16:30,615
Tarım Bakanlığı kurbanlarla görüştü
268
00:16:30,615 --> 00:16:33,577
ve Clinton yönetimi, takdire şayan şekilde
269
00:16:33,577 --> 00:16:36,621
oldukça aktivist insanlar getirdi.
270
00:16:36,621 --> 00:16:37,748
{\an8}Mike?
271
00:16:37,748 --> 00:16:40,042
{\an8}Mike Taylor bunlardan biriydi.
272
00:16:40,042 --> 00:16:45,088
{\an8}Et ve kümes hayvanı ürünleriyle ilişkili
gıda kaynaklı hastalık riskini
273
00:16:45,088 --> 00:16:48,133
{\an8}mümkün olan en yüksek seviyede
azaltmak istiyoruz.
274
00:16:48,133 --> 00:16:49,259
Teşekkürler.
275
00:16:51,053 --> 00:16:54,639
ABD Tarım Bakanlığı'nın resmî politikası,
276
00:16:54,639 --> 00:16:58,977
{\an8}bunun düzenleyici kurumların
veya sektörün sorumluluğu olmadığıydı.
277
00:16:58,977 --> 00:17:02,773
{\an8}Tüketicilerin bu ürünleri pişirip
güvenli hâle getirmeleri bekleniyor.
278
00:17:02,773 --> 00:17:05,859
{\an8}Sonuç olarak çiğ et bakteri içerir.
279
00:17:06,443 --> 00:17:08,570
{\an8}Doğru pişirme, bakterileri öldürür.
280
00:17:09,696 --> 00:17:14,534
{\an8}Çocuklarını kaybeden anneler için,
bu salgında aileleri zarar görenler için
281
00:17:14,534 --> 00:17:18,330
{\an8}bu şok edici ve kabul edilemez
bir açıklamaydı.
282
00:17:21,500 --> 00:17:25,754
Bu dinamiği değiştirmek için
hemen harekete geçmemiz gerekiyordu.
283
00:17:26,338 --> 00:17:28,757
O yüzden şöyle bir karar verdim.
284
00:17:28,757 --> 00:17:31,343
- O157:
- H7'yi zararlı katkı maddesi ilan edip
285
00:17:31,343 --> 00:17:34,304
piyasada bunu içeren etleri
yasa dışı yapacaktık.
286
00:17:34,304 --> 00:17:39,267
Böylece Tarım Bakanlığı, hızla piyasadan
kaldırmak için harekete geçebilecekti.
287
00:17:39,768 --> 00:17:41,311
Bu her şeyi değiştirdi.
288
00:17:41,311 --> 00:17:43,647
Yani etin içinde olması yasaklandı.
289
00:17:43,647 --> 00:17:47,359
Etin içindeyse
piyasadan toplatmak zorundaydın.
290
00:17:51,029 --> 00:17:54,533
{\an8}Bugün görülen oranlar çok düşük.
291
00:17:54,533 --> 00:17:58,829
{\an8}Kıyma kaynaklı bir E. coli salgını
nadiren görülüyor.
292
00:17:58,829 --> 00:18:04,376
{\an8}Yani bu reformların ne kadar etkili
olduğuna dair güçlü bir argüman.
293
00:18:05,210 --> 00:18:06,086
AZ YAĞLI
294
00:18:06,086 --> 00:18:08,463
{\an8}YAĞSIZ
295
00:18:08,463 --> 00:18:09,881
30 yıl önce,
296
00:18:10,423 --> 00:18:14,052
tüm davalarım, hamburgerle bağlantılı
E. coli vakalarıydı.
297
00:18:14,803 --> 00:18:16,555
Bugünse sıfır.
298
00:18:16,555 --> 00:18:18,765
Bu bir başarı hikâyesi.
299
00:18:18,765 --> 00:18:20,225
JACK IN THE BOX SALGINI
300
00:18:20,225 --> 00:18:23,186
SIĞIR ETİ ENDÜSTRİSİNİ
SONSUZA KADAR DEĞİŞTİRDİ.
301
00:18:23,186 --> 00:18:27,399
AMA DİĞER GIDA ÜRÜNLERİNDEKİ
PATOJEN SORUNUNU ÇÖZMEDİK.
302
00:18:27,399 --> 00:18:30,110
{\an8}Eskiden en büyük E. coli tehdidi hamburgerdi.
303
00:18:30,110 --> 00:18:33,488
{\an8}"Hamburger yemediğim sürece
sorun yok" sanıyorsunuz.
304
00:18:33,488 --> 00:18:39,119
{\an8}CDC, ıspanakla bağlantılı bir
E. coli salgınıyla ilgili uyarıda bulundu.
305
00:18:39,119 --> 00:18:43,206
{\an8}Sağlık yetkilileri, Josie's Organics marka
organik ıspanak yememeleri için
306
00:18:43,206 --> 00:18:44,791
{\an8}tüketicileri uyarıyor.
307
00:18:44,791 --> 00:18:49,296
{\an8}Organic Power Greens markasıyla
bağlantılı birkaç E. coli vakası görüldü.
308
00:18:49,296 --> 00:18:52,048
{\an8}Ve artık E. coli vakaları
309
00:18:52,048 --> 00:18:56,511
{\an8}kıymadan çok daha fazla oranda
maruldan kaynaklı görülüyor.
310
00:18:56,511 --> 00:18:58,722
{\an8}Hamburger yediğinizde,
311
00:18:58,722 --> 00:19:02,642
{\an8}en tehlikeli kısmı köfte değil.
312
00:19:02,642 --> 00:19:06,730
Soğan, marul ve domates.
313
00:19:12,277 --> 00:19:18,366
{\an8}Gıda kaynaklı hastalık dendiğinde
aklıma bozuk bir patates salatası
314
00:19:18,366 --> 00:19:22,329
{\an8}ya da bildiğimiz gıda zehirlenmesi tarzı
şeyler gelirdi.
315
00:19:25,498 --> 00:19:28,752
Yola çıkacağımız sabah
Stephaine yanıma geldi
316
00:19:28,752 --> 00:19:32,422
ve biraz şey hissettiğini söyledi...
317
00:19:32,422 --> 00:19:36,259
Biraz gazı vardı ve ishaldi.
318
00:19:36,259 --> 00:19:38,803
Ama sadece heyecandan olduğunu düşündü,
319
00:19:38,803 --> 00:19:40,931
biz de üstünde durmadık.
320
00:19:40,931 --> 00:19:42,933
{\an8}Bir, iki, üç.
321
00:19:45,769 --> 00:19:49,648
Hanımlar ve beyler,
Punta Cana'ya hoş geldiniz.
322
00:19:49,648 --> 00:19:54,069
Dominik Cumhuriyeti'ne varıp
tatil köyüne girdiğimizde
323
00:19:55,654 --> 00:19:58,740
biraz daha iyi hissediyor gibiydi.
324
00:19:58,740 --> 00:20:00,116
Duş aldı.
325
00:20:00,951 --> 00:20:04,454
Ama gece boyunca durumu ilerledi
ve gittikçe kötüleşti.
326
00:20:04,454 --> 00:20:07,999
İşte o zaman
yardım almamız gerektiğini anladım.
327
00:20:11,378 --> 00:20:16,216
Testler ve doktorlarla dolu bir kâbustu.
328
00:20:17,509 --> 00:20:21,513
"Daha iyi olacak. Ona bu antibiyotikleri
vereceğiz" deyip durdular.
329
00:20:21,513 --> 00:20:25,183
"Şöyle bir mikrop kapmış.
Yarın tatil köyüne döner."
330
00:20:26,685 --> 00:20:28,645
Ertesi sabah,
331
00:20:28,645 --> 00:20:30,939
onu görmeme izin verdiklerinde
332
00:20:31,523 --> 00:20:33,108
beni tanımadı.
333
00:20:33,108 --> 00:20:35,986
Saçlarını koparıyordu.
334
00:20:38,238 --> 00:20:40,115
"Nöbet geçiriyor" dedim.
335
00:20:41,116 --> 00:20:45,870
Böbrekleri durmuştu
ve beyninde şişme vardı.
336
00:20:45,870 --> 00:20:48,748
Çıkmamı istediler
ve hepsi birden içeri daldı.
337
00:20:48,748 --> 00:20:53,503
Sanki kötü bir kâbus gibiydi.
338
00:20:53,503 --> 00:20:54,838
Tamamıyla.
339
00:20:54,838 --> 00:20:57,465
Doktor, Candie'yi bir koridorda
kenara çekti
340
00:20:57,465 --> 00:20:59,718
ve "Onu buradan götürmelisin" dedi.
341
00:21:02,637 --> 00:21:03,805
Hemen eve gidip
342
00:21:03,805 --> 00:21:08,560
bir sürü hava ambulansı operasyonuyla
iletişime geçtim.
343
00:21:08,560 --> 00:21:10,770
Onu hemen götürecek bir tane buldum.
344
00:21:10,770 --> 00:21:13,315
{\an8}ST. LUKE'S
HASTANESİ
345
00:21:14,065 --> 00:21:15,984
Sonra, ertesi sabah
346
00:21:15,984 --> 00:21:19,863
vücudunda Shiga Toksini buldular
347
00:21:19,863 --> 00:21:22,866
ve E. coli olduğundan emin oldular.
348
00:21:22,866 --> 00:21:27,078
"Geceyi atlatamayabilir" dediler.
"Oğlunuzu San Francisco'dan getirin."
349
00:21:27,996 --> 00:21:31,249
Birkaç saat içinde son ayini için
bir rahip geldi.
350
00:21:33,418 --> 00:21:37,130
Stephanie'nin durumu
bir gecede hızla kötüleşti.
351
00:21:37,130 --> 00:21:38,965
{\an8}Çok kritik bir durumdaydı.
352
00:21:38,965 --> 00:21:41,676
{\an8}Ne yazık ki
sadece birkaç saat ömrü kalmıştı.
353
00:21:42,719 --> 00:21:46,931
Çok korkutucu bir durum.
Son derece sağlıklı,
354
00:21:46,931 --> 00:21:51,269
atletik, 17 yaşındaki bir kadın
bahar tatiline çıkıyor...
355
00:21:52,270 --> 00:21:54,731
...ve 48 saat sonra ölümün eşiğinde.
356
00:21:57,025 --> 00:21:59,569
Stephanie'nin bulaşıcı hastalık doktoru
357
00:21:59,569 --> 00:22:02,155
bize bulabildiğimiz her bilgiyi toplattı.
358
00:22:02,155 --> 00:22:06,117
Arkadaşlarıyla konuş,
banka hesaplarına bakıp yediklerini öğren.
359
00:22:06,117 --> 00:22:07,660
Çünkü şey diye düşündük...
360
00:22:07,660 --> 00:22:10,914
Bunlar onun hayatını kurtarmaya
yardımcı olabilir.
361
00:22:10,914 --> 00:22:14,501
O yüzden, son bir iki haftada
ne yediğini öğrenmek için
362
00:22:14,501 --> 00:22:16,711
detaylı şekilde bilgi topladık.
363
00:22:17,837 --> 00:22:24,010
Panera'da birlikte yemek yediği arkadaşı
bize bir duyurunun fotoğrafını gönderdi.
364
00:22:24,010 --> 00:22:27,472
O zamana kadar bir sonuca varamamıştık.
Romaine marulu mu?
365
00:22:29,015 --> 00:22:33,103
Düzinelerce insan,
olası E. coli vakalarıyla hastanelik oldu.
366
00:22:33,103 --> 00:22:35,939
22 farklı eyaletten 98 kişi ile
367
00:22:35,939 --> 00:22:40,485
son 12 yılın en büyük
çok eyaletli E. coli salgını gerçekleşti.
368
00:22:40,485 --> 00:22:43,738
Etkilenen bölge Yuma, Arizona.
369
00:22:46,741 --> 00:22:50,495
Amerika'da yediğimiz marulların
çoğu iki yerden geliyor.
370
00:22:51,413 --> 00:22:56,167
California'daki Orta Vadisi
ve Yuma, Arizona.
371
00:22:58,211 --> 00:23:02,799
Amerika, yeşil yapraklı sebzelerin
en büyük üreticisi ve ihraççılarından.
372
00:23:02,799 --> 00:23:06,845
Yani Yuma ve Salinas'ta yetişen marullar
373
00:23:06,845 --> 00:23:08,721
tüm dünyaya gönderiliyor.
374
00:23:10,432 --> 00:23:12,517
{\an8}Küresel bir gıda sistemindeyiz.
375
00:23:12,517 --> 00:23:15,603
{\an8}Her yerden yiyecek
ithalat ve ihracatı var.
376
00:23:15,603 --> 00:23:19,649
Yani burada ortaya çıkan sorunlar
başka bir yere ihraç edilebilir.
377
00:23:19,649 --> 00:23:22,777
Bakteriler sınırları umursamıyor.
378
00:23:22,777 --> 00:23:25,947
İthalat ve ihracat
kısıtlamalarını umursamıyor.
379
00:23:27,991 --> 00:23:29,701
Müşteriler marulu pişirmez.
380
00:23:29,701 --> 00:23:33,163
{\an8}Mutfakta bu riski kontrol etmemizin
yolu yok. Çiğ yiyoruz.
381
00:23:34,038 --> 00:23:35,832
Yani öldürme adımı yok.
382
00:23:35,832 --> 00:23:39,085
Temizleyebilirsin
ama tam olarak öldürmüyorsun.
383
00:23:40,003 --> 00:23:45,925
Organik, sadece daha az kimyasal
ve böcek ilacı kullanmak demektir.
384
00:23:46,718 --> 00:23:49,679
Organik, patojensiz demek değildir.
385
00:23:52,807 --> 00:23:57,103
{\an8}Yeşil sebzelerde nasıl
E. coli bulunduğunu anlatın.
386
00:23:57,103 --> 00:23:59,439
{\an8}Aslında marulun suçu değil.
387
00:23:59,439 --> 00:24:01,733
- Doğru. Değil.
-Çiftlik hayvanları.
388
00:24:13,077 --> 00:24:16,623
Hayvanları yetiştirme şeklimiz,
bu mikropların büyümesini destekleyebilir.
389
00:24:16,623 --> 00:24:18,500
Hayvanları bir araya toplarsak
390
00:24:18,500 --> 00:24:22,837
ve bir tanesinde E. coli O157 gibi
çok kötü bir patojen varsa
391
00:24:22,837 --> 00:24:26,174
o bakteriyi kakayla dışarı atabilir.
392
00:24:27,050 --> 00:24:29,052
Sonra hayvanın kakası,
393
00:24:30,011 --> 00:24:34,557
akarsulara ya da sulama kanallarına
akarak karışabilir
394
00:24:35,350 --> 00:24:38,520
ve sonra bu,
bitkileri sulamak için kullanılabilir.
395
00:24:39,771 --> 00:24:42,982
Yani patojenlerin hayvanlardan
tarım ürünlerine geçtiği
396
00:24:42,982 --> 00:24:44,943
bir dağıtım sistemi oluşuyor.
397
00:24:50,490 --> 00:24:54,077
Hayvansal atıklarla ilgili mevzuatlar
çok kısıtlı.
398
00:24:55,537 --> 00:24:59,415
{\an8}Bu konuda yasalar var ama uygulanmıyor.
399
00:25:00,041 --> 00:25:02,335
{\an8}Bu bir Amerikan skandalı.
400
00:25:13,596 --> 00:25:18,685
Stephanie'yi hasta eden romaine marulu,
Yuma, Arizona'da üretildi.
401
00:25:19,269 --> 00:25:22,021
Daha spesifik olarak
Wellton Kanalı bölgesinde.
402
00:25:22,730 --> 00:25:26,276
Bu kanal, besi yerlerinin yoğun olduğu
bir yerden geçiyor.
403
00:25:37,829 --> 00:25:39,914
Bu tür arazi kullanımı sorunları,
404
00:25:39,914 --> 00:25:46,546
bence FDA, Tarım Bakanlığı,
federal hükûmet, eyalet hükûmetleri
405
00:25:46,546 --> 00:25:48,923
ve Çevre Koruma Ajansı'nın,
406
00:25:48,923 --> 00:25:53,052
bu tür kurumların
henüz üstesinden gelemediği bir şey.
407
00:25:57,932 --> 00:26:01,477
Şu ya da bu şekilde
gıda güvenliği düzenlemesinden sorumlu
408
00:26:01,477 --> 00:26:03,479
15 farklı federal kurum var.
409
00:26:04,606 --> 00:26:07,150
Tarım Bakanlığı
öncelikle etle ilgileniyor.
410
00:26:07,150 --> 00:26:10,153
Jack in the Box E. coli vakasında
en öndeydiler.
411
00:26:10,153 --> 00:26:14,198
FDA ise marul ve ıspanak gibi
yeşil yapraklı sebzelerle ilgileniyor.
412
00:26:15,783 --> 00:26:20,413
TARIM BAKANLIĞI VE FDA, YAPIMCILARLA
30 DAKİKALIĞINA GÖRÜŞMEYİ KABUL ETTİ.
413
00:26:20,413 --> 00:26:22,415
- Buyur.
- Harika. Memnun oldum.
414
00:26:22,415 --> 00:26:24,709
- Hangi taraf? Seç.
- Hayır. Fark etmez.
415
00:26:24,709 --> 00:26:26,294
Tamam, şuraya oturayım.
416
00:26:31,049 --> 00:26:32,216
Harika.
417
00:26:33,468 --> 00:26:34,594
Tamam, hazır mıyız?
418
00:26:37,180 --> 00:26:40,933
Sizin yetki alanınıza giren ne?
Sizin yetki alanınıza giren ne?
419
00:26:40,933 --> 00:26:42,518
Tabii, ben başlayayım.
420
00:26:42,518 --> 00:26:46,147
{\an8}ABD Tarım Bakanlığı,
et ve kümes hayvanı ürünlerini,
421
00:26:46,147 --> 00:26:49,108
{\an8}yumurta ürünlerini
ve kedi balığını düzenler.
422
00:26:50,943 --> 00:26:55,198
{\an8}FDA ise eyaletler arası ticarete konu olan
ve Sandy'nin bahsetmediği
423
00:26:55,198 --> 00:26:59,744
{\an8}diğer tüm gıdalara bakıyor.
Yani ABD gıda sisteminin yaklaşık %80'i.
424
00:26:59,744 --> 00:27:03,081
Çok ciddiye aldığımız
büyük bir sorumluluk.
425
00:27:04,499 --> 00:27:09,379
{\an8}Gıda güvenliği dünyasındaki
yasal sistem oldukça karmaşık.
426
00:27:09,379 --> 00:27:12,715
{\an8}Diyelim ki bir restoranda
etli taco yiyorsunuz.
427
00:27:14,884 --> 00:27:18,721
Sığır eti, Tarım Bakanlığı tarafından
kontrol edilen bir gıda.
428
00:27:18,721 --> 00:27:23,601
{\an8}Peynir ve üstündeki pico de gallo,
429
00:27:23,601 --> 00:27:25,895
{\an8}FDA tarafından kontrol ediliyor.
430
00:27:26,646 --> 00:27:29,399
{\an8}Taco'nun yapılma süreci,
431
00:27:29,399 --> 00:27:33,653
yerel sağlık müdürlüğünün kontrol ettiği
bir restoranda gerçekleşiyor.
432
00:27:33,653 --> 00:27:36,364
Yani çok karmaşık bir süreç.
433
00:27:36,364 --> 00:27:42,203
O taco'ya yasal düzenleme açısından
dokunabilecek bir sürü farklı parmak var.
434
00:27:44,789 --> 00:27:47,542
{\an8}Gıda kaynaklı
bir hastalık salgını olduğunda
435
00:27:48,501 --> 00:27:52,714
{\an8}bundan tek bir kurum sorumlu değil.
436
00:27:53,214 --> 00:27:55,591
Yani çok fazla birbirini suçlama oluyor.
437
00:27:56,384 --> 00:28:01,264
Bayan Eskin, hayvan atıklarının
sulama suyuna karışmaması için
438
00:28:01,264 --> 00:28:05,184
Tarım Bakanlığı bir şey yapıyor mu?
439
00:28:05,184 --> 00:28:11,107
Gıda hayvanlarının üretim süreci üstünde
doğrudan bir yetkimiz yok...
440
00:28:11,107 --> 00:28:14,944
Elimizdeki yetkilerle,
elimizden gelenin en iyisini...
441
00:28:14,944 --> 00:28:17,655
O yetkiye sahip değiliz... Yetkimiz yok...
442
00:28:17,655 --> 00:28:19,782
Elimizde olan veya olmayan yetki...
443
00:28:19,782 --> 00:28:22,076
Sistemde bir açık var gibi. Değil mi?
444
00:28:22,577 --> 00:28:25,079
Bence bu soruyu Kongre'ye sormalısın.
445
00:28:25,079 --> 00:28:26,622
Bu Kongre'nin kararı...
446
00:28:26,622 --> 00:28:29,500
Teftiş süreci Kongre'yle görüşülmeli...
447
00:28:29,500 --> 00:28:31,127
Bunu söylemek bize düşmez.
448
00:28:31,127 --> 00:28:34,130
Kongre'den gelmesi gereken bir şey.
449
00:28:34,130 --> 00:28:36,048
"Kongre'ye sormalısın" dediniz.
450
00:28:36,048 --> 00:28:41,220
Tarım Bakanlığı'na bu çiftlikler üstünde
yetki veren bir yasayı destekler miydiniz?
451
00:28:41,220 --> 00:28:44,932
Bir yasayı destekleyecek konumda değilim.
452
00:28:44,932 --> 00:28:48,686
Düzenleyici kurum olarak,
bu bizim kulvarımızın dışında.
453
00:28:50,438 --> 00:28:54,817
Bay Yiannas,
FDA sorunu çözmek için ne yapıyor
454
00:28:54,817 --> 00:28:56,903
ve tüketiciler tatmin olmalı mı?
455
00:28:56,903 --> 00:29:00,948
FDA ve tüm gıda endüstrisi,
yeşil yapraklı sebze endüstrisi,
456
00:29:00,948 --> 00:29:04,202
daha fazlasını yapabilir
ve yapmak zorunda.
457
00:29:04,202 --> 00:29:05,703
Altını çizeyim, zorunda.
458
00:29:05,703 --> 00:29:07,705
Yetiştiricilerin sorumluluğu,
459
00:29:07,705 --> 00:29:11,459
ana sorumluluğu, ürünlerinin
kirlenme olasılığını anlamak
460
00:29:11,459 --> 00:29:15,254
ve bu riskleri azaltmak için
önlemler almak.
461
00:29:18,716 --> 00:29:22,470
{\an8}Adım Tim York. T, I, M, Y, O, R, K.
462
00:29:23,262 --> 00:29:27,016
- Unvanınız nedir?
- CEO.
463
00:29:27,016 --> 00:29:28,434
- Neyin?
- LGMA.
464
00:29:28,935 --> 00:29:32,730
LGMA, Yeşil Yapraklı Sebzeler
Pazarlama Anlaşması'nın kısaltması.
465
00:29:32,730 --> 00:29:39,487
Marul ve yeşil yapraklı sebzelerde
güvenliği sağlamak için 2007'de başlattık.
466
00:29:39,487 --> 00:29:42,323
Tanıyabileceğimiz, daha tanınabilir
467
00:29:42,323 --> 00:29:45,159
bazı LGMA üyesi markalar hangileri?
468
00:29:45,159 --> 00:29:49,622
{\an8}LGMA üyeleri arasında Dole, Fresh Express,
469
00:29:49,622 --> 00:29:53,543
{\an8}Ready Pac, Taylor Farms, Organic Girl var.
470
00:29:53,543 --> 00:29:57,839
{\an8}Bunlar muhtemelen paketli salata
raflarında gördüğünüz isimler.
471
00:30:01,801 --> 00:30:04,345
Yeşil Yapraklı Sebzeler
Pazarlama Anlaşması,
472
00:30:04,345 --> 00:30:06,973
2006 ıspanak salgınına
cevap olarak yapıldı.
473
00:30:08,933 --> 00:30:10,852
Federaller yeni bir uyarı yaptı.
474
00:30:10,852 --> 00:30:14,939
Sadece paketli değil, tüm ıspanaklardan
uzak durmanızı istiyorlar.
475
00:30:14,939 --> 00:30:18,150
{\an8}Burada yüzlerce paket
çiğ ıspanaktan bahsediyoruz.
476
00:30:18,150 --> 00:30:22,196
{\an8}Şu an kimse çiğ ıspanak yemiyor
ve hepsi çöpe gidiyor.
477
00:30:24,115 --> 00:30:27,368
{\an8}Bu, Jack in The Box salgınında gördüğümüz
478
00:30:27,368 --> 00:30:29,787
{\an8}aynı ölümcül E. coli türü.
479
00:30:31,706 --> 00:30:34,000
Sektör dehşete düşmüş durumdaydı.
480
00:30:34,750 --> 00:30:38,379
Bu, tekrar tekrar gerçekleşirse
481
00:30:38,379 --> 00:30:40,923
ve sorunun köküne inmezlerse
482
00:30:41,757 --> 00:30:45,511
{\an8}California sebze endüstrisinin
yok olacağından korkuyorlardı.
483
00:30:46,178 --> 00:30:51,183
2006'daki ıspanak salgını,
sektör için bir dönüm noktasıydı.
484
00:30:51,183 --> 00:30:53,644
Çünkü süreçlerimizin
485
00:30:54,395 --> 00:30:59,025
insanları nasıl etkilediğini
ilk o zaman fark ettik.
486
00:30:59,025 --> 00:31:00,484
DİKKAT!
GIDA GÜVENLİĞİ BÖLGESİ
487
00:31:00,484 --> 00:31:03,195
{\an8}İZİNSİZ GİRİŞ, AT BİNİCİLİĞİ,
HAYVANLAR YASAKTIR
488
00:31:03,195 --> 00:31:04,739
{\an8}İŞ BİRLİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
489
00:31:04,739 --> 00:31:06,490
Patojenler nasıl yayılır?
490
00:31:07,491 --> 00:31:09,327
Birçok şeye bakıyoruz.
491
00:31:10,912 --> 00:31:12,622
Bunlardan biri su.
492
00:31:15,416 --> 00:31:18,628
Biri, diğer operasyonlara yakınlık.
493
00:31:20,171 --> 00:31:22,798
Biri, temizlik uygulamaları.
494
00:31:22,798 --> 00:31:26,177
Ve çiftlikteki makine ve ekipmanları
nasıl kullandıkları.
495
00:31:37,563 --> 00:31:39,440
Bence bu,
496
00:31:39,440 --> 00:31:42,777
sektörün sorunlara
geçici çözümler bulması durumu.
497
00:31:43,778 --> 00:31:45,154
"Test yapacağız."
498
00:31:46,155 --> 00:31:48,658
"Herkese saç filesi taktıracağız."
499
00:31:51,285 --> 00:31:53,663
{\an8}Ama asıl büyük sorunun,
500
00:31:53,663 --> 00:31:57,249
{\an8}yeşil yapraklı sebzelerin
üretim alanlarına yakın konumdaki
501
00:31:57,249 --> 00:32:02,254
{\an8}büyükbaş çiftlikleri ve besi alanları
olduğunu görmek istemiyorlar.
502
00:32:05,341 --> 00:32:08,970
Üyeleriniz sulama sularını
ne sıklıkta test ediyor?
503
00:32:11,389 --> 00:32:13,975
Bu sorunun cevabını gerçekten bilmiyorum.
504
00:32:15,518 --> 00:32:20,064
Şartlarımıza uygun olduğunu anlamak için
505
00:32:20,064 --> 00:32:22,984
sulama suyunun
sürekli test edilmesi gerekiyor.
506
00:32:27,697 --> 00:32:31,867
LGMA'in gerçekleştirdiği bazı çalışmalar
takdire şayandı.
507
00:32:33,285 --> 00:32:34,745
Ama bence bu,
508
00:32:35,788 --> 00:32:41,585
sevmedikleri kuralların devlet tarafından
uygulanmamasını sağlamanın bir yolu.
509
00:32:41,585 --> 00:32:44,213
Devlet düzenlemelerinden
kaçınmanın bir yolu
510
00:32:44,213 --> 00:32:46,507
"Kendi kontrolümüzü yapacağız" demek.
511
00:32:47,508 --> 00:32:49,010
Bunu yapmasaydık
512
00:32:49,010 --> 00:32:52,972
devlet ne gibi bir müdahalede bulunurdu
cidden bilmiyorum.
513
00:32:53,723 --> 00:32:55,891
Ama LGMA'in kurulmasının amacı
514
00:32:55,891 --> 00:32:59,020
bunu devletten çok daha hızlı yapabilmemizdi.
515
00:33:03,315 --> 00:33:06,485
Bunu düzeltmek için
kimi sorumlu tutacaksın?
516
00:33:08,195 --> 00:33:12,324
Tarımcılar, hayvancıların
süreçlerini kontrol edemez.
517
00:33:13,492 --> 00:33:18,122
Hayvancılar, tarım ürünü güvenliğinin
sorumluluğunu kendinde görmüyor.
518
00:33:18,956 --> 00:33:22,293
{\an8}Ortada, insanları kabuklarından çıkarıp
519
00:33:22,293 --> 00:33:25,129
{\an8}"Bir çözüm bulup bu işi düzeltmek için
520
00:33:25,129 --> 00:33:30,009
{\an8}nasıl aşı kullanabiliriz?" dedirtecek
bir güç yok.
521
00:33:30,009 --> 00:33:33,971
"E. coli'ı azaltmak için
sığır yemini nasıl değiştirebiliriz?"
522
00:33:35,056 --> 00:33:38,559
Bunun gerçekleşmemesi
ve insanların hastalanması
523
00:33:38,559 --> 00:33:42,354
beni hayal kırıklığına uğratıyor.
Çok üzücü.
524
00:33:42,354 --> 00:33:43,773
Rahatsız edici.
525
00:33:49,904 --> 00:33:51,906
E. COLI AVUKATI
GIDA SEKTÖRÜNÜ DEĞİŞTİRİYOR
526
00:33:51,906 --> 00:33:54,617
1993'TEKİ JACK IN THE BOX DAVASINDAN BERİ
HİÇ DURMADI
527
00:33:59,371 --> 00:34:02,958
Bu işteki 30 yıllık tecrübeme göre,
528
00:34:02,958 --> 00:34:08,255
tabii ki çoğu şirket
beni kapısında görmek istemiyor.
529
00:34:08,923 --> 00:34:12,885
LGMA doğru olanı yapmaya çalışıyor.
530
00:34:12,885 --> 00:34:16,639
Ama bence gerektiği kadar
ileri gitmiyorlar.
531
00:34:16,639 --> 00:34:22,103
Jack in the Box'taki salgınların
olmasını istemediler.
532
00:34:22,728 --> 00:34:24,647
Ama o insanları,
533
00:34:24,647 --> 00:34:30,027
Peanut Corporation of America'dakilerden
farklı bir kategoriye koyuyorum.
534
00:34:30,528 --> 00:34:34,573
FDA, fıstık ezmesi
veya fıstık macunuyla yapılan ürünlerin
535
00:34:34,573 --> 00:34:36,158
tüketilmemesini öneriyor.
536
00:34:36,158 --> 00:34:38,577
Salgında 500'den fazla kişi hastalandı
537
00:34:38,577 --> 00:34:41,997
ve Salmonella'dan dolayı
en az sekiz kişi ölmüş olabilir.
538
00:34:42,623 --> 00:34:45,459
{\an8}Bu devasa bir Salmonella salgınıydı.
539
00:34:45,459 --> 00:34:48,295
Yetkililer,
Peanut Corporation of America'nın
540
00:34:48,295 --> 00:34:52,091
Georgia'daki bu fabrikasından çıkan
ürünlere odaklanıyor.
541
00:34:54,176 --> 00:34:58,264
{\an8}Peanut Corporation of America
büyük bir fıstık üreticisiydi.
542
00:34:59,682 --> 00:35:02,726
Amerika'daki yüzlerce farklı markaya
543
00:35:02,726 --> 00:35:07,106
fıstık ezmesi
ve fıstık ürünleri sağladılar.
544
00:35:07,106 --> 00:35:09,441
{\an8}Fıstık ezmeli çikolatalı Chips Deluxe.
545
00:35:09,441 --> 00:35:11,277
- Fıstık mı? Yok artık!
- Evet.
546
00:35:14,029 --> 00:35:17,825
{\an8}Temmuz 2006'da
Peanut Corp'ta çalışmaya başladım.
547
00:35:17,825 --> 00:35:21,704
{\an8}İşlerin kötüye gideceği belliydi.
548
00:35:24,915 --> 00:35:28,460
Beni endişelendiren ilk şey
çatı sızıntısıydı.
549
00:35:28,961 --> 00:35:31,422
Çünkü bu kuş pisliğini getirir,
550
00:35:32,089 --> 00:35:35,467
kuş pisliği de fabrikaya
bir sürü hastalık sokar.
551
00:35:37,970 --> 00:35:42,474
Ve fare sorununa dikkatimi çeken
haşere kontrol görevlisi.
552
00:35:43,726 --> 00:35:47,229
Burada fareler var ve hâlâ hayattalar.
553
00:35:48,981 --> 00:35:53,277
{\an8}Endişelerimi ilk kez şirketin sahibi
Stewart Parnell'e ilettiğimde,
554
00:35:53,986 --> 00:35:56,405
çenemi kapatmamı ve endişelenmememi,
555
00:35:56,405 --> 00:36:00,910
ürün toplatılma sigortası olduğunu
ve işimi yapmaya devam etmemi söyledi.
556
00:36:01,702 --> 00:36:03,204
{\an8}Stewart Parnell,
557
00:36:03,204 --> 00:36:06,707
{\an8}bir gıda şirketi CEO'su olarak
558
00:36:07,333 --> 00:36:10,961
{\an8}gıda güvenliğini sadece
aşırı derecede hafife almakla kalmadı.
559
00:36:11,837 --> 00:36:15,341
{\an8}Bariz bir şekilde ve hatta alçakça
560
00:36:16,675 --> 00:36:17,676
{\an8}umursamadı.
561
00:36:18,219 --> 00:36:21,764
Burada başka bir canlı fare daha var.
562
00:36:24,016 --> 00:36:27,269
Nihayetinde şöyle bir şey oldu.
563
00:36:27,269 --> 00:36:31,273
Ürünlerini PCA'den alan
büyük şirketlerden bazılarının,
564
00:36:31,273 --> 00:36:35,694
ürünlerin yollanmadan önce
test edilmesine dair
565
00:36:35,694 --> 00:36:37,947
sözleşme şartları vardı.
566
00:36:38,656 --> 00:36:41,659
Bu şirketlere, ürünün test edildiğine dair
567
00:36:41,659 --> 00:36:45,663
analiz sertifikası denen
bir kâğıt vermeleri gerekiyordu.
568
00:36:45,663 --> 00:36:47,414
Ürünün patojen içermediğini
569
00:36:47,414 --> 00:36:50,376
veya bu ihtimalin
düşük olduğunu göstermek için.
570
00:36:50,376 --> 00:36:52,169
Ama şu işe bakın ki
571
00:36:52,169 --> 00:36:56,423
testlerden biri
toksik Salmonella için pozitif çıktı.
572
00:36:57,091 --> 00:37:02,304
Sonuç negatif çıkana kadar
tekrar test yaptılar.
573
00:37:03,514 --> 00:37:07,059
Geldikleri noktada
tüm testler pozitif çıkmaya başlayınca,
574
00:37:08,310 --> 00:37:11,605
negatif sonuç gösteren
sahte analiz sertifikaları
575
00:37:11,605 --> 00:37:13,065
üretmeye başladılar.
576
00:37:14,525 --> 00:37:16,151
Kalite Güvence Müdürü...
577
00:37:16,151 --> 00:37:19,363
Lakabı boşuna
"Sıvı Düzeltici Kraliçesi" değil.
578
00:37:20,531 --> 00:37:22,825
İstedikleri sonuçlar çıkmazsa
579
00:37:22,825 --> 00:37:24,660
eski sonuçları alıp,
580
00:37:24,660 --> 00:37:27,663
tarih kısmını sıvı düzelticiyle değiştirip
581
00:37:27,663 --> 00:37:30,165
daha yakın bir tarihmiş gibi gösterdiler.
582
00:37:30,874 --> 00:37:36,588
Stewart Parnell, bir e-postada müdüre
fıstık öğütücüyü göndermesini söylüyor.
583
00:37:37,256 --> 00:37:39,133
Müdür de şöyle cevap veriyor,
584
00:37:39,133 --> 00:37:44,513
"Bir şey yapmadan önce
fare boklarını temizlemem gerek."
585
00:37:44,513 --> 00:37:47,933
Stewart da
"O zaman temizle ve gönder" diyor.
586
00:37:49,643 --> 00:37:51,603
Bir sürü e-posta var.
587
00:37:51,603 --> 00:37:53,647
ÇOK FAZLA $$$$$'A MAL OLUYOR
588
00:37:53,647 --> 00:37:56,066
BU TEST VE ANALİZ SERTİFİKALARI
BENİ/BİZİ MAHVEDİYOR
589
00:37:56,483 --> 00:38:00,904
Şirket müdürlerinden gelen e-postalar var,
590
00:38:00,904 --> 00:38:04,658
"Salmonella testi pozitif çıktı.
Yine de gönderin" yazıyor.
591
00:38:08,996 --> 00:38:13,208
Fıstık ezmeli ürünlerden kaynaklanan
Salmonella salgını kötüleşiyor.
592
00:38:13,208 --> 00:38:14,793
Bunlar da toplatılıyor.
593
00:38:14,793 --> 00:38:19,048
{\an8}Liste o kadar uzun ki Campbell,
hepsini okuyamıyorum bile.
594
00:38:19,048 --> 00:38:21,508
{\an8}3.000'den fazla,
595
00:38:21,508 --> 00:38:26,138
{\an8}neredeyse 4.000 farklı ürün toplatıldı.
596
00:38:26,847 --> 00:38:29,975
Bir palet daha gidiyor.
Bu sanırım altıncı.
597
00:38:31,810 --> 00:38:35,439
PCA SALGINI, ABD TARİHİNİN EN BÜYÜK
ÜRÜN TOPLATMALARINDAN BİRİYLE SONUÇLANDI.
598
00:38:35,439 --> 00:38:38,317
Teksas Tarım Bakanlığı'na e-posta attım.
599
00:38:38,317 --> 00:38:39,693
FDA'e de.
600
00:38:39,693 --> 00:38:42,112
Yüz tane e-posta göndermişimdir.
601
00:38:42,112 --> 00:38:44,615
Toplatılan ürün sayısı artıyor.
602
00:38:44,615 --> 00:38:45,783
BUGÜNE KADAR 888
603
00:38:45,783 --> 00:38:48,535
Başka kimse onun insanları öldürmesine
engel olmayacaktı.
604
00:38:50,579 --> 00:38:52,247
Birinin yapması gerekiyordu.
605
00:38:53,957 --> 00:38:58,337
Federal hükûmete gitti ve fabrikanın
ne kadar kötü olduğunu söyledi.
606
00:38:58,337 --> 00:39:02,341
{\an8}Beyaz Saray, tesisin performansını
endişe verici olarak niteledi
607
00:39:02,341 --> 00:39:05,344
{\an8}ve gıda konusunda
daha sıkı düzenleme sözü verdi.
608
00:39:05,344 --> 00:39:09,640
{\an8}En azından çocuklarımızın fıstık ezmesi
yerken güvende olacaklarına dair
609
00:39:09,640 --> 00:39:12,017
{\an8}devletimize güvenebilmeliyiz.
610
00:39:12,017 --> 00:39:15,979
{\an8}Sasha öğle yemeğinde
muhtemelen haftada üç kez bunu yiyor.
611
00:39:15,979 --> 00:39:17,356
{\an8}TİCARET SORUŞTURMA KOMİTESİ
612
00:39:17,356 --> 00:39:21,193
{\an8}Bay Parnell, Bay Lightsey, sadede geleyim.
613
00:39:21,819 --> 00:39:26,281
{\an8}Bu kapta sizin malzemelerinizi içeren
ürünler var.
614
00:39:26,281 --> 00:39:29,952
{\an8}Acaba ikiniz de kapağı açıp
içinden herhangi bir şeyi
615
00:39:29,952 --> 00:39:31,870
{\an8}yemeye gönüllü olur muydunuz?
616
00:39:31,870 --> 00:39:33,914
{\an8}Sayın Başkan ve komite üyeleri,
617
00:39:33,914 --> 00:39:35,666
{\an8}avukatımın tavsiyesi üstüne,
618
00:39:35,666 --> 00:39:38,710
{\an8}Anayasa'nın bana sağladığı
korumaya dayanarak
619
00:39:38,710 --> 00:39:40,421
{\an8}cevap vermeyi reddediyorum.
620
00:39:40,421 --> 00:39:41,755
Gidebilirsiniz.
621
00:39:43,465 --> 00:39:49,304
{\an8}Bazen gıda üreticileri,
ürünlerini gıda olarak görmez.
622
00:39:49,304 --> 00:39:51,807
{\an8}Bir meta hâline gelir.
623
00:39:51,807 --> 00:39:56,520
{\an8}Yani "Aman Tanrım, bu birinin ağzına
ve midesine girecek"
624
00:39:56,520 --> 00:39:58,814
{\an8}şeklinde düşünmezler.
625
00:39:58,814 --> 00:40:02,151
{\an8}Babam çok madalyalı bir
Kore Savaşı gazisiydi.
626
00:40:02,151 --> 00:40:04,778
{\an8}Ve cesaretiyle üç Mor Kalp madalyası aldı.
627
00:40:04,778 --> 00:40:09,116
{\an8}Son savaşı, PCA'in zehirli fıstık ezmesini
yediğinde gerçekleşti.
628
00:40:09,616 --> 00:40:12,411
{\an8}Bu kurbanlarla konuştuğunuzda
görüyorsunuz ki
629
00:40:12,411 --> 00:40:13,871
{\an8}olayı atlatamıyorlar.
630
00:40:13,871 --> 00:40:15,456
{\an8}Sevdiğin biri
631
00:40:15,456 --> 00:40:19,918
{\an8}fıstık ezmeli kraker yüzünden ölünce
doğal bir keder olmuyor.
632
00:40:19,918 --> 00:40:23,338
{\an8}Ailemiz aldatılmış hissediyor.
Annem bugün burada olmalı.
633
00:40:24,423 --> 00:40:27,050
{\an8}FDA, Adalet Bakanlığı'yla ortak çalıştı.
634
00:40:27,050 --> 00:40:29,678
{\an8}Toksik Salmonella içeren ürünleri
635
00:40:29,678 --> 00:40:33,015
{\an8}bilerek ve isteyerek
piyasaya soktukları için
636
00:40:33,015 --> 00:40:37,853
{\an8}Stewart Parnell ve ortaklarını
ağır suçlarla suçladılar.
637
00:40:38,687 --> 00:40:44,151
Stewart Parnell dün
28 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
638
00:40:44,151 --> 00:40:48,030
{\an8}Sekiz kişi öldü. Ailelerine
söylemek istediğiniz bir şey var mı?
639
00:40:48,489 --> 00:40:52,367
{\an8}Bu durum onu bugün hâlâ rahatsız etmiyor
çünkü temyize götürüyor.
640
00:40:52,367 --> 00:40:54,661
"İnsanları öldürmek sorun değil."
641
00:40:54,661 --> 00:40:56,663
Üzgünüm, buna cinayet derim.
642
00:40:56,663 --> 00:40:59,416
Salmonella olduğunu biliyordu.
643
00:40:59,416 --> 00:41:02,503
Peki Stewart,
insanları öldürebileceğini bile bile
644
00:41:02,503 --> 00:41:04,087
ürünleri niye gönderdin?
645
00:41:04,087 --> 00:41:05,839
Ailelere açıkla.
646
00:41:07,174 --> 00:41:11,512
Kötü niyetli kişiler söz konusu olduğunda
cezai kovuşturma uygun olur.
647
00:41:11,512 --> 00:41:15,807
Bilerek zehirli ürün satan
Stewart Parnell gibi kişiler.
648
00:41:15,807 --> 00:41:18,685
Ya da Yumurta Kralı Jack DeCoster gibi.
649
00:41:19,561 --> 00:41:23,607
{\an8}Yüzlerce kişiyi hasta eden
Salmonella salgını, yumurtaları toplattı.
650
00:41:23,607 --> 00:41:26,610
{\an8}Rakamlar herkesi şok etmeye yeter.
651
00:41:26,610 --> 00:41:30,113
{\an8}Toplatılan yumurta sayısı
sadece Iowa'daki iki çiftlikle
652
00:41:30,113 --> 00:41:32,032
{\an8}500 milyonu aştı.
653
00:41:32,032 --> 00:41:35,536
{\an8}Çiftliklerin başkanı ve sahibi
Austin Jack DeCoster.
654
00:41:36,703 --> 00:41:40,832
{\an8}Jack DeCoster, 50 yıldır
çiftçilik endüstrisinde bulunan
655
00:41:40,832 --> 00:41:41,917
{\an8}bir iş adamı.
656
00:41:41,917 --> 00:41:45,420
{\an8}Farklı yerlerde ve farklı zamanlarda
657
00:41:45,420 --> 00:41:47,839
{\an8}hep pis çiftlikler işletti.
658
00:41:47,839 --> 00:41:51,134
{\an8}GİZLİ KAMERA GÖRÜNTÜLERİ
659
00:41:51,134 --> 00:41:56,014
{\an8}Ürünlerinin çok sağlıksız
koşullarda üretildiğini
660
00:41:56,014 --> 00:42:01,812
{\an8}ve bunun yumurtaların kirlenmesine
yol açma ihtimalinin
661
00:42:01,812 --> 00:42:03,814
{\an8}çok yüksek olduğunu biliyordu.
662
00:42:03,814 --> 00:42:07,192
{\an8}Bir tanesinde gübre yığınının yüksekliği
2,5 metre.
663
00:42:07,192 --> 00:42:09,695
{\an8}Sızan, 2,5 metre yüksekliğinde bir yığın!
664
00:42:09,695 --> 00:42:13,490
{\an8}Bunun yüzünden
56.000 kadar Amerikalı hastalandı.
665
00:42:13,490 --> 00:42:18,120
{\an8}Bunca zaman sonra nasıl hâlâ
bir DeCoster yumurta üreticisine bağlı
666
00:42:18,120 --> 00:42:24,251
{\an8}yeni bir yarım milyar dolarlık
yumurta toplatılması hadisesi olabiliyor?
667
00:42:24,251 --> 00:42:29,339
{\an8}SALMONELLA'LI YUMURTA TOPLATILMASI
VE GIDA GÜVENLİĞİ
668
00:42:31,133 --> 00:42:33,468
{\an8}Bu karmaşık bir soru, yani...
669
00:42:35,470 --> 00:42:38,223
{\an8}On yıllar boyunca yanına kâr kaldı.
670
00:42:38,223 --> 00:42:43,645
Ama sonunda hüküm giydi
ve kısa bir hapis cezasına çarptırıldı.
671
00:42:46,189 --> 00:42:50,068
{\an8}Kârın ahlaktan daha önemli
olduğunu düşünen
672
00:42:50,068 --> 00:42:55,115
kötü niyetli insanların
asla sonu gelmeyecek.
673
00:42:55,115 --> 00:42:56,825
Kanunlarımız var.
674
00:42:56,825 --> 00:42:59,578
Düzenleyici otoritelerimiz
ve kurumlarımız var
675
00:42:59,578 --> 00:43:02,289
ama bu olaylar
hâlâ bugün bile gerçekleşiyor.
676
00:43:15,969 --> 00:43:16,970
Tanrım.
677
00:43:21,391 --> 00:43:22,559
Hadi.
678
00:43:27,022 --> 00:43:29,483
Wright County yumurta salgınından sonra,
679
00:43:29,483 --> 00:43:34,655
Larry King Live'a çıkıp
gıda kaynaklı hastalıklardan bahsettim.
680
00:43:34,655 --> 00:43:36,907
Bölümün sonunda,
681
00:43:36,907 --> 00:43:41,078
öylesine şaka olarak
"Tavuk alacağım" dedim.
682
00:43:41,078 --> 00:43:44,790
Eve geldiğimde en küçük kızım
"Demek tavuk alacağız" diyordu.
683
00:43:44,790 --> 00:43:46,416
Ve tavuk aldık.
684
00:43:46,416 --> 00:43:49,795
Kızım üniversitede
ve hâlâ tavuklarımız var.
685
00:43:52,422 --> 00:43:54,966
TAVUK
GEÇEBİLİR
686
00:43:54,966 --> 00:43:58,303
{\an8}Salmonella salgını yüzünden
daha çok insan hastalanıyor.
687
00:43:58,303 --> 00:44:02,391
{\an8}- Salmonella salgını.
- Salmonella salgını.
688
00:44:02,391 --> 00:44:05,227
100'den fazla kişi hastaneye yatırıldı.
689
00:44:05,227 --> 00:44:08,522
- 300 vaka.
- 278 kişi hastalık kaptı.
690
00:44:09,773 --> 00:44:15,737
{\an8}İki yaşındayken New Haven'da
11 gün hastanede yattım.
691
00:44:15,737 --> 00:44:20,659
{\an8}Ailem... İzolasyon altındaydım.
Ailem beni görmeye gelemedi.
692
00:44:20,659 --> 00:44:23,787
Yani ben de Salmonella geçirdim.
693
00:44:23,787 --> 00:44:27,332
Bu hastalık öldürücü.
694
00:44:28,417 --> 00:44:30,377
CDC'YE GÖRE,
SALMONELLA HER YIL
695
00:44:30,377 --> 00:44:33,213
1,35 MİLYON HASTALIK,
26.500 HASTANEYE YATIŞ
696
00:44:33,213 --> 00:44:35,048
VE 420 ÖLÜME SEBEP OLUYOR.
697
00:44:37,426 --> 00:44:42,931
Sizi yiyeceklerden hastaneye gönderme
ihtimali en yüksek olan iki bakteri,
698
00:44:42,931 --> 00:44:45,892
Salmonella
ve Campylobacter adında bir mikrop.
699
00:44:45,892 --> 00:44:49,896
Ve bu bakterilerin kaynağı olabilecek
yiyeceklere bakarsanız
700
00:44:49,896 --> 00:44:53,400
en azından salgın verileri gösteriyor ki
cevap tavuk.
701
00:44:54,568 --> 00:44:57,070
Gıda kaynaklı hastalıkları ele alıp
702
00:44:57,070 --> 00:45:00,240
sayıları azaltmak istiyorsak
başlangıç noktası tavuk.
703
00:45:04,786 --> 00:45:08,206
Tavuk imal pazarının yarısından fazlasını
dört şirket kontrol ediyor.
704
00:45:08,206 --> 00:45:10,500
Çok az çeşitlilik içeren bir sektör.
705
00:45:10,500 --> 00:45:13,503
Yani bu şirketler yiyeceklerimiz
üstünde çok kontrole sahip.
706
00:45:13,503 --> 00:45:14,963
En üstte,
707
00:45:14,963 --> 00:45:19,509
tüm kümes hayvanları tedariğini
kontrol eden sadece iki yetiştirici var.
708
00:45:19,509 --> 00:45:21,511
Yani yumurtaları onlar sağlıyor.
709
00:45:21,511 --> 00:45:24,222
Ve büyük ölçüde
gizlilik içinde çalışıyorlar.
710
00:45:24,222 --> 00:45:27,476
Müşterileri halk değil.
Pek konuşkan değiller.
711
00:45:27,476 --> 00:45:30,562
O yumurtaların
hastalık yaymasını önlemek için
712
00:45:30,562 --> 00:45:32,939
ne yaptıklarını bilmek çok zor.
713
00:45:42,532 --> 00:45:45,952
PERDUE, GIDA GÜVENLİĞİ PROTOKOLLERİNİ
GÖSTERMEK İÇİN
714
00:45:45,952 --> 00:45:48,497
BİZE TESİSLERİNE ERİŞİM İZNİ VERDİ.
715
00:45:48,497 --> 00:45:51,416
Perdue gıda güvenliğine çok önem veriyor.
716
00:45:51,416 --> 00:45:54,669
{\an8}Ve bizi biraz farklı kılan şey,
717
00:45:54,669 --> 00:45:58,924
{\an8}inanıyorum ki "Hiç antibiyotik yok"
ilkemizden kaynaklanıyor.
718
00:45:58,924 --> 00:46:02,677
{\an8}Bu akşam sofranızda
büyük bir değişiklik olacak.
719
00:46:02,677 --> 00:46:05,472
{\an8}Tavuk üreticisi Perdue, ürünlerinde artık
720
00:46:05,472 --> 00:46:08,683
{\an8}çoğu insan antibiyotiklerini
kullanmayacağını duyurdu.
721
00:46:09,351 --> 00:46:13,897
Bunun için tavuk yetiştirme şeklimizde
birçok değişiklik yapmamız gerekiyordu.
722
00:46:14,731 --> 00:46:16,775
{\an8}PERDUE KULUÇKAHANESİ
HURLOCK, MD
723
00:46:22,572 --> 00:46:26,409
Perdue haftada 12 milyondan biraz fazla
tavuk yetiştiriyor.
724
00:46:28,829 --> 00:46:30,330
Yumurtalar geldiğinde
725
00:46:30,330 --> 00:46:33,542
olabildiğince hızlı şekilde
kuluçkaya almak istiyoruz.
726
00:46:33,542 --> 00:46:36,294
Temiz bir ortamda olduklarından
emin oluyoruz.
727
00:46:38,129 --> 00:46:42,342
Çiftçilerden, kirli olma ihtimali
daha yüksek olan yumurtalar varsa
728
00:46:42,342 --> 00:46:44,219
alta koymalarını istedik.
729
00:46:45,053 --> 00:46:46,680
Kullandığımız bir araç var.
730
00:46:46,680 --> 00:46:49,975
Bir sürü yumurta örneği alıp
anında bilgi alabiliyoruz.
731
00:46:49,975 --> 00:46:54,729
Yumurtanın üstünde ne kadar materyal var
ve organik materyalin ne kadarı canlı?
732
00:46:56,857 --> 00:46:59,734
HURLOCK TEMİZLİK
YUMURTA ODASI - YUMURTA ÖRNEĞİ 3
733
00:47:00,777 --> 00:47:02,571
770 ortalama bir rakam.
734
00:47:02,571 --> 00:47:06,491
Çok kirli değil ama çok temiz de değil.
735
00:47:07,158 --> 00:47:09,995
Bu, Salmonella olduğu anlamına gelmiyor
736
00:47:09,995 --> 00:47:14,207
ama Salmonella oluşumu olasılığı hakkında
bir fikir veriyor.
737
00:47:18,879 --> 00:47:25,552
Döllenmiş bir yumurtadan
tavuğun çıkması 21 gün sürer.
738
00:47:25,552 --> 00:47:28,388
Kısmen çıkmaya çalışıyor.
739
00:47:29,472 --> 00:47:30,724
Mola veriyor.
740
00:47:30,724 --> 00:47:32,767
Biraz daha uğraşacak.
741
00:48:06,343 --> 00:48:08,887
Civcivler kuluçkahanede
yumurtadan çıktıktan
742
00:48:08,887 --> 00:48:13,391
ve olabildiğince temiz tutulduktan sonra
onları çiftliğe taşıyoruz.
743
00:48:19,898 --> 00:48:22,734
{\an8}PERDUE ÇİFTLİĞİ
GREENWOOD, DE
744
00:48:32,744 --> 00:48:34,287
Buraya bir günlükken geliyorlar.
745
00:48:35,455 --> 00:48:38,750
Yumurtadan çıktıkları gün
getirip kümese koyuyoruz.
746
00:48:38,750 --> 00:48:41,252
Burada yaklaşık 45 gün kalıyorlar.
747
00:48:41,252 --> 00:48:44,339
Buradaki tavuklar yaklaşık 14 günlük,
2 haftalık.
748
00:48:50,345 --> 00:48:53,640
Belirli Salmonella türlerini
takip ediyoruz.
749
00:48:53,640 --> 00:48:58,269
Bot yöntemi veya patik yöntemi dediğimiz
bir örnekleme yöntemi kullanıyoruz.
750
00:48:58,269 --> 00:49:04,025
Yağsız süte batırılmış bir çorabı
botun üstüne geçirip kümeste yürüyerek
751
00:49:04,025 --> 00:49:08,530
botlarının altına
olabildiğince çok tavuğun dışkısını
752
00:49:08,530 --> 00:49:11,700
bulaştırmaya çalışıyorsun.
753
00:49:11,700 --> 00:49:15,662
Bu yöntemle 100'den fazla tavuktan
örnek aldığımızı düşünüyoruz.
754
00:49:15,662 --> 00:49:18,665
Laboratuvara gönderip
Salmonella var mı bakacağız.
755
00:49:21,126 --> 00:49:24,587
{\an8}PERDUE İŞLEME TESİSİ
MILFORD, DE
756
00:49:38,893 --> 00:49:41,146
Bu, kemiksiz derisiz göğüs.
757
00:49:41,146 --> 00:49:46,026
Kemik çıkarıldıktan sonra geliyor.
758
00:49:47,152 --> 00:49:49,612
Bu üniteye giriyor ve yıkanıyor.
759
00:49:50,280 --> 00:49:53,575
Biraz perasetik asit var,
az önceki işlemden
760
00:49:53,575 --> 00:49:57,245
pakete girene kadar
temiz tutmamızı sağlıyor.
761
00:49:58,997 --> 00:50:02,667
Bir tavukta az miktarda Salmonella varsa
762
00:50:02,667 --> 00:50:05,003
yıkanıp yok edileceğini düşünüyoruz.
763
00:50:15,472 --> 00:50:19,225
{\an8}Amerikan gıda güvenliği sisteminin
en büyük sorunlarından biri,
764
00:50:19,225 --> 00:50:22,020
{\an8}çiftliklerde hiçbir şeyi denetlemememiz.
765
00:50:24,981 --> 00:50:27,067
Düzenleyicilere kapalı.
766
00:50:29,402 --> 00:50:33,948
Sorun şu, Salmonella'nın çoğunluğu
çiftliklerde bulunuyor,
767
00:50:33,948 --> 00:50:35,658
kuluçkahanelerde bulunuyor.
768
00:50:38,495 --> 00:50:41,831
O tavuklar kesimhaneye girene kadar
769
00:50:41,831 --> 00:50:45,168
Tarım Bakanlığı'nın yetkisi
devreye girmiyor.
770
00:50:48,296 --> 00:50:49,214
Sahne.
771
00:50:54,552 --> 00:50:58,223
Önce mesleğinizi söyleyerek
başlar mısınız?
772
00:50:58,223 --> 00:51:02,268
ABD Tarım Bakanlığı
tüketici güvenliği denetimcisiyim.
773
00:51:02,268 --> 00:51:04,187
Ve tavukları denetliyorum.
774
00:51:05,146 --> 00:51:08,608
BU DENETİMCİ,
KARŞILIK GÖRMEKTEN KORKTUĞU İÇİN
775
00:51:08,608 --> 00:51:10,985
KİMLİĞİNİ GİZLEMEMİZİ İSTEDİ.
776
00:51:13,863 --> 00:51:17,450
Günde 300.000'den fazla
tavuk denetliyoruz.
777
00:51:21,996 --> 00:51:27,293
Dakikada 175 tavuğa bakıyoruz
ve çok hızlı geçiyorlar.
778
00:51:29,879 --> 00:51:33,049
En uçta tek bir denetimci oluyor
779
00:51:33,758 --> 00:51:35,927
ve bazen çok şey kaçırıyor.
780
00:51:38,138 --> 00:51:40,223
Çalıştığım bazı fabrikalarda
781
00:51:40,223 --> 00:51:43,893
tavuğun satılabilecek kadar
güvenli olmadığını düşünüyorum.
782
00:51:43,893 --> 00:51:46,020
Bence tüketiciler
783
00:51:46,020 --> 00:51:50,567
bazı hikâyelerimizi dinlese şok olur.
784
00:51:52,569 --> 00:51:55,446
İçinde dışkı olan tavukları
785
00:51:55,446 --> 00:52:00,702
soğutucuya atan
fabrika çalışanları gördüm.
786
00:52:03,621 --> 00:52:08,459
Denetimcilerin iş başında uyuduğunu
ve ürünlerin öylece geçtiğini gördüm.
787
00:52:09,878 --> 00:52:12,839
Tuvalete gidip gelen
çalışanlar görüyorsunuz.
788
00:52:12,839 --> 00:52:15,008
Ellerini yıkamıyorlar.
789
00:52:15,008 --> 00:52:20,430
İnsanların bıçaklarını düşürdükten sonra
alıp yıkamak yerine
790
00:52:20,430 --> 00:52:22,974
doğrudan kullandıklarını gördüm.
791
00:52:25,977 --> 00:52:28,188
Karşılamaları gereken bir kota var.
792
00:52:28,188 --> 00:52:32,150
Bence orada olma amaçları kâr etmek
793
00:52:32,150 --> 00:52:34,027
ve tavukları geçirmek.
794
00:52:34,027 --> 00:52:36,529
Ne durumda oldukları umurlarında değil.
795
00:52:39,032 --> 00:52:42,744
Tarım Bakanlığı'nın denetleme yöntemleri
1900'lerin başlarına,
796
00:52:42,744 --> 00:52:47,207
Upton Sinclair'in
Şikago Mezbahaları kitabına kadar gider.
797
00:52:47,207 --> 00:52:49,292
Hoş bir roman değil.
798
00:52:49,292 --> 00:52:53,171
Et üretimindeki
pislik ve dikkatsizlikten bahsediyor.
799
00:52:53,171 --> 00:52:56,216
Ve onu okuyanlar
endişelendi ve heyecanlandı.
800
00:52:57,217 --> 00:52:58,384
Bu bir rezalet.
801
00:53:00,511 --> 00:53:02,722
Et ve kümes hayvanı denetim yasaları,
802
00:53:02,722 --> 00:53:07,268
Teddy Roosevelt'in 1906'da Şikago'daki
et paketleme tesislerinde
803
00:53:07,852 --> 00:53:10,563
ele aldığı sorunla
başa çıkmak için tasarlandı.
804
00:53:10,563 --> 00:53:13,358
Hastalıklı hayvanların tesislere girmesi.
805
00:53:13,358 --> 00:53:16,527
Bozuk etlerin gıda sistemine girmesi.
806
00:53:17,612 --> 00:53:20,823
Açıkçası, bu denetleme sistemini kurduklarında
807
00:53:20,823 --> 00:53:24,244
henüz virüsleri ve bakterileri
anlamıyorduk bile.
808
00:53:25,078 --> 00:53:27,747
Her tavuk tek tek incelenmeli.
809
00:53:27,747 --> 00:53:31,084
Sağlıklı olduğu kanıtlanamazsa
imha edilmeli.
810
00:53:32,335 --> 00:53:35,546
{\an8}Yapmaları beklenen şeyin
bakterilerle ilgisi yok.
811
00:53:35,546 --> 00:53:37,090
{\an8}Bakterileri göremezsin.
812
00:53:37,632 --> 00:53:39,884
{\an8}Çıplak gözle görülemezler.
813
00:53:42,887 --> 00:53:45,682
Yüzlerce, hatta binlerce
tavukçuluk denetimcisi
814
00:53:45,682 --> 00:53:49,936
sırf, her tavuğun bir devlet denetimcisi
tarafından görülmesine dair
815
00:53:49,936 --> 00:53:52,397
yasal gerekliliği yerine getirmek için
816
00:53:52,397 --> 00:53:55,525
tesislerde oturup
tavukların geçmesini izliyor.
817
00:53:55,525 --> 00:53:58,361
{\an8}Gıda güvenliği için
anlamlı hiçbir faydası yok.
818
00:53:58,361 --> 00:54:00,738
{\an8}Yüz milyonlarca dolarlık bir israf.
819
00:54:01,322 --> 00:54:05,326
Bu değerlendirmeye
birkaç sebepten dolayı katılmıyorum.
820
00:54:05,326 --> 00:54:07,495
{\an8}Ürüne bakıyorlar.
821
00:54:07,495 --> 00:54:10,915
{\an8}Mevcut tüzükler bunu gerektiriyor.
822
00:54:10,915 --> 00:54:14,919
{\an8}Şirketlerin, sorumluluklarını
yerine getirdiğinden emin olmak için
823
00:54:14,919 --> 00:54:17,088
{\an8}kayıtlarına bakıyorlar
824
00:54:17,088 --> 00:54:20,133
{\an8}ve ürünlerden numune alıp test ediyorlar.
825
00:54:23,219 --> 00:54:25,972
Önümüzden ayda milyonlarca tavuk geçiyor.
826
00:54:26,723 --> 00:54:31,644
Her ay bir tam tavuktan
beş Salmonella örneği alıyoruz.
827
00:54:33,271 --> 00:54:37,442
Ve fabrikamızdan
beş tane parça numunesi alıyoruz.
828
00:54:42,363 --> 00:54:44,991
Tarım Bakanlığı'nın tek yaptığı bu.
829
00:54:45,825 --> 00:54:46,909
ORGANİK
SERBEST GEZEN
830
00:54:46,909 --> 00:54:48,828
KABURGA ETLİ GÖĞÜS FİLETO
831
00:54:49,078 --> 00:54:52,540
Sırf üzerinde "Tarım Bakanlığı
denetlemiştir" yazmasının
832
00:54:52,540 --> 00:54:55,960
bir anlamı yok
çünkü etiketlerde olmak zorunda.
833
00:54:55,960 --> 00:55:00,256
Bazı fabrikalardan çıkan hiçbir ürünü
şahsen ben yemek istemem.
834
00:55:01,883 --> 00:55:04,719
{\an8}Mutfağınıza
çiğ kümes hayvanı getirdiğinizde
835
00:55:04,719 --> 00:55:06,429
{\an8}büyük bir risk alıyorsunuz.
836
00:55:06,429 --> 00:55:09,766
Asıl sorun şu,
benim kadar dikkatli birinin bile...
837
00:55:09,766 --> 00:55:12,477
Bu patojenleri araştıran
bir mikrobiyoloğum.
838
00:55:12,477 --> 00:55:14,645
Bu paketleri evime getirdiğimde
839
00:55:14,645 --> 00:55:18,274
bir şeylere bulaştırmamak çok zor.
840
00:55:20,026 --> 00:55:24,155
Paketi açıyorum
ve o plastiği hemen çöpe atıyorum.
841
00:55:25,323 --> 00:55:26,699
Ayağımı kullanıyorum.
842
00:55:27,492 --> 00:55:29,118
Sonra tavuğu alıp,
843
00:55:29,118 --> 00:55:32,914
hemen kızgın yağa atıp
kızartmaya başlıyorum.
844
00:55:35,792 --> 00:55:37,794
Sonra paketin kalanını atıyorum.
845
00:55:37,794 --> 00:55:41,130
Ama bu sefer çöp kutusunun
üstüne dokundum, değil mi?
846
00:55:41,631 --> 00:55:43,299
KİRLENME 06
847
00:55:43,299 --> 00:55:46,427
Elimi yıkamak için musluğu açıyorum.
Musluğu kirlettim.
848
00:55:46,427 --> 00:55:48,721
Sabun alıyorum. Sabunu kirlettim.
849
00:55:48,721 --> 00:55:50,640
Ellerimi güzelce yıkıyorum.
850
00:55:50,640 --> 00:55:53,184
Sonra musluğu kapatıyorum.
851
00:55:53,184 --> 00:55:56,145
Elimi yeniden kirlettim,
gidip salata yapacağım.
852
00:55:56,604 --> 00:55:58,064
KİRLENME 10
KİRLENME 11
853
00:55:58,898 --> 00:56:02,360
Ne kadar dikkatli olsam da
o bakteriler etrafa dağılıyor.
854
00:56:05,196 --> 00:56:08,866
{\an8}Salmonella kuruduktan sonra
yüzeyde aylarca kalabilir.
855
00:56:08,866 --> 00:56:11,786
Hâlâ yutulduğunda birini hasta edebilir.
856
00:56:11,786 --> 00:56:15,957
Mutfağınıza
çiğ kümes hayvanı getirdiğinizde
857
00:56:15,957 --> 00:56:19,043
bir biyolojik tehlike
soktuğunuzu bilmelisiniz
858
00:56:19,043 --> 00:56:21,337
ve ona göre davranmalısınız.
859
00:56:25,007 --> 00:56:26,843
Vücuda Salmonella girdiğinde,
860
00:56:26,843 --> 00:56:31,013
alt türlerin bazıları birden fazla
antibiyotiğe dirençli olduğundan
861
00:56:31,013 --> 00:56:35,226
tedavinin başarısız olma ihtimali
çok daha yüksektir.
862
00:56:38,604 --> 00:56:41,232
Bu bakteriler
kanınızda üremeye devam eder.
863
00:56:41,232 --> 00:56:44,026
Ne yazık ki bu enfeksiyonlardan
ölenler oluyor.
864
00:56:49,282 --> 00:56:54,829
YAPIMCILAR, BİR LABORATUVARA
TEST İÇİN BEŞ PAKET TAVUK GÖTÜRDÜ.
865
00:57:01,961 --> 00:57:04,839
{\an8}IEH LABORATUVARLARI
SEATTLE, WA
866
00:57:08,843 --> 00:57:11,429
{\an8}Gıdaları test etme şeklimiz...
867
00:57:11,429 --> 00:57:15,683
{\an8}Sanırım test etmemiz için
buraya bırakılan numuneler
868
00:57:15,683 --> 00:57:19,937
{\an8}yerel marketlerden alınan
beş tavuk numunesiydi.
869
00:57:21,856 --> 00:57:24,358
Yaklaşık bir saat içinde sonuçlar çıkacak.
870
00:57:25,526 --> 00:57:27,695
Salmonella var mı, yok mu göreceğiz.
871
00:57:28,613 --> 00:57:32,909
Çekimin ilk gününde Seattle'da
bir gıda güvenliği laboratuvarına gittik.
872
00:57:32,909 --> 00:57:36,370
Beş markadan çiğ tavuk aldık
ve test ettik.
873
00:57:36,370 --> 00:57:39,373
Bize pozitif sonuç
çıkmayacağını söylediler.
874
00:57:39,373 --> 00:57:41,000
Numune sayısı çok az diye.
875
00:57:41,000 --> 00:57:43,920
Bir pozitif sonuç çıktı, o da Perdue'ydü.
876
00:57:43,920 --> 00:57:46,088
Yorumunuzu alabilir miyim?
877
00:57:46,839 --> 00:57:53,179
Bence tek bir tavuk hakkında konuşmak
hiç adil değil.
878
00:57:53,179 --> 00:57:58,601
Yani, sonuçta durumumuzu görmek için
879
00:57:58,601 --> 00:58:01,145
yüzlerce tavuk test ediyoruz.
880
00:58:01,145 --> 00:58:06,567
Bir de o Salmonella'nın alt türünün
ne olduğunu öğrenmek isterdim.
881
00:58:06,567 --> 00:58:08,736
- Ama bundan ziyade...
- Infantis'ti.
882
00:58:08,736 --> 00:58:14,784
Evet. Bundan ziyade, tek bir tavuk
hiç adil bir tartışma olmaz.
883
00:58:14,784 --> 00:58:18,162
Sizce adil bir numune sayısı ne olur?
884
00:58:18,162 --> 00:58:23,292
Nispeten kısa bir sürede 150.
885
00:58:33,678 --> 00:58:36,931
{\an8}Yani beş hafta boyunca
886
00:58:36,931 --> 00:58:40,560
{\an8}ülkedeki en büyük dört markadan
887
00:58:40,560 --> 00:58:44,021
{\an8}150 tavuk parçası test edeceksiniz.
888
00:58:48,401 --> 00:58:51,571
Tüm testlerin bitmesine az...
889
00:58:51,571 --> 00:58:54,031
150 numune getirmeyi planlıyorsanız
890
00:58:54,031 --> 00:58:56,284
testlerin yaklaşık yüzde 60'ı bitti.
891
00:58:56,284 --> 00:58:59,203
Harika. Marketten tavuk alırsam
892
00:58:59,203 --> 00:59:02,415
güvenli olduğunu mu varsaymalıyım?
893
00:59:02,415 --> 00:59:08,754
Bu ülkede herhangi bir marketten
kümes hayvanı alırsanız,
894
00:59:08,754 --> 00:59:11,674
aldığınız marka ne olursa olsun
895
00:59:12,341 --> 00:59:15,011
ana varsayımınız,
896
00:59:15,011 --> 00:59:20,182
Salmonella ve Campylobacter gibi
patojenleri içerdiği olmalı.
897
00:59:21,601 --> 00:59:26,314
İşin aslı şu, Salmonella içeren tavuğun
satılması serbest.
898
00:59:26,314 --> 00:59:27,815
Zararlı katkı olarak geçmiyor.
899
00:59:27,815 --> 00:59:33,195
Yani, Salmonella veya Campylobacter içeren
tavuğu bilerek satmakta sorun yok.
900
00:59:34,947 --> 00:59:39,118
Devletin ve endüstrinin
özetle şöyle dediği ünlü bir dava var.
901
00:59:39,118 --> 00:59:42,622
"Aileyi korumak ev kadınının işi."
902
00:59:45,916 --> 00:59:47,543
Özetle şöyle oldu.
903
00:59:47,543 --> 00:59:51,714
Mahkemeler Salmonella'nın
zararlı katkı sayılamayacağına karar verdi
904
00:59:51,714 --> 00:59:55,843
çünkü ev kadınları
tavuğu nasıl pişireceğini biliyordu.
905
00:59:55,843 --> 01:00:00,806
Tim'in en sevdiği yemekleri
annesinin yaptığı gibi yapabilir mi?
906
01:00:01,599 --> 01:00:04,393
Bu yüzden hastalık tehdidi yok, dediler.
907
01:00:05,436 --> 01:00:09,940
Unutmayın, mutfakta
güvenliğe dikkat etmek çok önemlidir.
908
01:00:11,442 --> 01:00:16,572
Bu korkunç dava, ABD'de
Salmonella ile ilgili düzenlemelere
909
01:00:16,572 --> 01:00:19,158
ölümcül bir darbe indirdi.
910
01:00:19,158 --> 01:00:22,536
Ne yazık ki birçok insan için
gerçek bir ölüm darbesiydi.
911
01:00:22,536 --> 01:00:26,415
Tarım Bakanlığı havlu attı
912
01:00:26,415 --> 01:00:32,338
ve "Toksik Salmonella,
çiğ tavuğun normal bir parçasıdır" dedi.
913
01:00:32,338 --> 01:00:35,216
"Toksik Salmonella
istemiyor musun? Pişir."
914
01:00:39,470 --> 01:00:41,263
Bunu değiştirmeye çalışıyoruz.
915
01:00:42,014 --> 01:00:44,600
Bu sorumluluk tüketicilerde olmamalı.
916
01:00:45,768 --> 01:00:48,854
Bu yüzden Tarım Bakanlığı'na
bir dilekçe verdik.
917
01:00:54,402 --> 01:00:56,779
BILL MARLER, ÖNCEDEN
TARIM BAKANLIĞI'NIN
918
01:00:56,779 --> 01:00:59,323
31 SALMONELLA TÜRÜNÜ
TİCARETTE YASAKLAMASINI İSTEMİŞTİ.
919
01:01:03,160 --> 01:01:08,290
Hoş geldiniz.
Hepinizle birlikte olmak çok güzel.
920
01:01:08,290 --> 01:01:12,420
Yaptığınız işlere büyük saygı duyuyorum.
921
01:01:12,420 --> 01:01:16,799
{\an8}Biliyorum Bill,
ileriye yönelik olarak dilekçelerin var.
922
01:01:16,799 --> 01:01:20,052
{\an8}Sarah, senin de öyle.
923
01:01:20,052 --> 01:01:22,555
{\an8}Son gelişmeleri anlatır mısınız?
924
01:01:23,139 --> 01:01:28,853
{\an8}İnsan hastalığına neden olan
tüm Salmonella'ların
925
01:01:28,853 --> 01:01:33,357
{\an8}zararlı katkı sayılmasına yönelik
geniş bir dilekçe yazdım.
926
01:01:33,357 --> 01:01:37,445
Kırmızı bir çizgi çekin ve gıdanın içinde
çocuğunuzu hasta edebilecek
927
01:01:37,445 --> 01:01:40,614
ya da öldürebilecek
bir patojen olmasın deyin, dedim.
928
01:01:40,614 --> 01:01:42,366
Bilim bunu destekliyor.
929
01:01:42,366 --> 01:01:46,287
Evet, bu patojenler mevcut sistemimizdeki
açıklardan faydalanıyor.
930
01:01:46,287 --> 01:01:47,246
Evet.
931
01:01:47,246 --> 01:01:51,041
{\an8}Bence tüm çalışmalarımızın ortak noktası
932
01:01:51,041 --> 01:01:54,211
{\an8}şu anki köhne sistemi modernize etmek.
933
01:01:54,211 --> 01:01:56,881
Bu konuşmanın önemi de bu.
934
01:01:56,881 --> 01:01:58,924
Açıklardan bahsetmiştin Sarah.
935
01:01:59,508 --> 01:02:02,428
Nerede... Yasama açısından konuşuyorum.
936
01:02:02,428 --> 01:02:05,556
Kapatmaya çalışmamız gereken
açıklar nerede?
937
01:02:05,556 --> 01:02:08,976
Çiftliklere gidip
gıda güvenliği risklerini araştırabilen
938
01:02:08,976 --> 01:02:10,561
bir devlet kurumumuz yok.
939
01:02:10,561 --> 01:02:16,108
Hayvanları etkileyen hastalıklarla ilgili
düzenlemeler yapabiliyorlar
940
01:02:16,108 --> 01:02:21,113
ama insanları etkileyen hastalıkları
görmezden geliyorlar.
941
01:02:21,113 --> 01:02:23,741
İnsanı hasta ediyorsa...
942
01:02:26,202 --> 01:02:27,745
...düzenleme yapalım.
943
01:02:27,745 --> 01:02:28,871
Bunu yapabiliriz
944
01:02:28,871 --> 01:02:32,583
ama bu masadakilere
lobinin gücünden bahsetmeme
945
01:02:32,583 --> 01:02:33,751
gerek yok.
946
01:02:33,751 --> 01:02:34,835
- Doğru.
- Evet.
947
01:02:34,835 --> 01:02:37,338
Neyle karşı karşıya olduğunu bilmelisin.
948
01:02:37,338 --> 01:02:42,426
Gıda lobileri
şu anda tüketiciden daha güçlü.
949
01:02:42,426 --> 01:02:44,970
Çok politik bir durum.
950
01:02:46,597 --> 01:02:52,520
Bana göre oldukça tehlikeli bir şekilde.
951
01:02:59,527 --> 01:03:03,072
Gıda şirketleri
düzenlemelerden nefret eder.
952
01:03:03,072 --> 01:03:05,741
Düzenleyici gözetiminin
953
01:03:05,741 --> 01:03:09,119
son derece sınırlı olmasını
garantilemek için
954
01:03:09,119 --> 01:03:13,123
çok pahalı lobicilere para ödüyorlar.
955
01:03:13,123 --> 01:03:15,042
{\an8}Sayın Başkan ve komite üyeleri,
956
01:03:15,042 --> 01:03:18,754
{\an8}takdir edersiniz ki
tavuk endüstrisinin durumunu etkileyen
957
01:03:18,754 --> 01:03:20,422
{\an8}birçok şey var.
958
01:03:21,048 --> 01:03:23,551
{\an8}Kongre'ye gidiyorlar,
959
01:03:23,551 --> 01:03:27,638
{\an8}"Gıda güvenliğiyle ilgili çok
sıkı düzenlemeler yapmak için
960
01:03:27,638 --> 01:03:31,433
{\an8}bir kanun tasarısı düşündüğünüzü
biliyoruz" diyorlar.
961
01:03:31,433 --> 01:03:35,563
{\an8}Henry Ford'un dediği gibi,
"Hata aramayın. Çare bulun."
962
01:03:36,313 --> 01:03:38,023
{\an8}Bir şey teklif ettiğimiz anda
963
01:03:38,649 --> 01:03:42,528
endüstri grupları gelip
hikâyelerini anlatıyor.
964
01:03:42,528 --> 01:03:45,406
Bunun endüstri için
neden külfetli olduğunu,
965
01:03:45,406 --> 01:03:48,367
et fiyatlarının nasıl da yükseleceğini,
966
01:03:48,367 --> 01:03:53,497
insanların işlerini kaybedeceğini
ve bunun tüketicinin sorumluluğu olduğunu.
967
01:03:53,497 --> 01:03:56,959
- E. coli O157:
- H7 zararlı katkı maddesi
sınıfına alındığında
968
01:03:56,959 --> 01:04:01,338
tüm bu argümanların aynısını kullandılar.
969
01:04:01,338 --> 01:04:04,049
Hesapta dünya yıkılacaktı
ama bir şey olmadı.
970
01:04:08,429 --> 01:04:11,473
{\an8}Gıda güvenliği müsteşarıydım.
971
01:04:11,473 --> 01:04:15,311
{\an8}Bu, Amerika'nın en üst düzey
gıda güvenliği yetkilisi.
972
01:04:16,061 --> 01:04:18,689
Ben bir bilim insanıyım,
politikacı değilim.
973
01:04:18,689 --> 01:04:20,858
Görevim gıda tedarikini güvenli yapmaktı.
974
01:04:22,484 --> 01:04:27,281
Gündemleri ve siyasi çıkarları
bir kenara bırakırsanız
975
01:04:27,281 --> 01:04:28,866
sorunları çözebilirsiniz.
976
01:04:28,866 --> 01:04:31,577
Veri alabilir, cevapları bulabilir
977
01:04:31,577 --> 01:04:34,538
ve sonra işe yarayan
bir şey bulabilirsiniz.
978
01:04:34,538 --> 01:04:37,917
Tabii ki yasal düzenlemeler önemli.
Değiller demiyorum.
979
01:04:37,917 --> 01:04:41,128
Ama düzenlemelere geçmeden önce
masaya oturmak
980
01:04:41,128 --> 01:04:43,547
bizim için daha iyi.
981
01:04:44,298 --> 01:04:47,259
Başkan Trump, bu mevki için
isminizi önerdiğinde
982
01:04:47,259 --> 01:04:50,804
Ulusal Sığır Yetiştiricileri Birliği'nden
bir lobici
983
01:04:50,804 --> 01:04:53,182
endüstri için harika bir haber
olduğunu söyledi.
984
01:04:53,182 --> 01:04:55,976
Endüstri niye sizin için
bu kadar heyecanlandı?
985
01:04:55,976 --> 01:04:57,394
Çünkü bir bilimciyim.
986
01:04:57,394 --> 01:05:00,814
Veriye ve bilime dayalı
kararlar vereceğimi biliyorlardı.
987
01:05:01,357 --> 01:05:05,527
Araştırmanız için
yıllar boyunca bu gruptan
988
01:05:05,527 --> 01:05:09,281
para almış olmanızla bir ilgisi yok muydu?
989
01:05:09,281 --> 01:05:11,825
Hayır. Yani... Hayır.
990
01:05:13,243 --> 01:05:16,956
Keşke o para benim şahsi param olsa.
991
01:05:16,956 --> 01:05:19,959
Asla... Değildi. Üniversiteye verilen...
992
01:05:19,959 --> 01:05:23,295
Araştırma için
üniversiteye verilen bir paraydı.
993
01:05:23,295 --> 01:05:27,841
Araştırma programları bu şekilde
finanse edilir. Sığırcılardan,
994
01:05:27,841 --> 01:05:31,804
et enstitüsünden, böyle farklı
organizasyonlardan ödeneklerle.
995
01:05:31,804 --> 01:05:35,599
Çalışmalarınızın çoğunu finanse eden
endüstriyi düzenlemenin
996
01:05:35,599 --> 01:05:38,560
bir çıkar çatışması
olmadığını mı söylüyorsunuz?
997
01:05:38,560 --> 01:05:42,898
Bu durum
sektöre bakış açımı değiştirdi diyemem.
998
01:05:42,898 --> 01:05:45,359
Bu sayede patojenlerin nerede olduğunu,
999
01:05:45,359 --> 01:05:47,653
onları nasıl kontrol edeceğimi
1000
01:05:47,653 --> 01:05:51,198
ve endüstrinin
bu farklı yönlerini biliyordum.
1001
01:05:51,198 --> 01:05:54,910
Bu durum, bu mevki için
beni daha güçlü biri yaptı.
1002
01:05:55,452 --> 01:05:58,372
Sizce adaylığınız,
gıdalarını güvende tutması için
1003
01:05:58,372 --> 01:06:01,709
devlete güvenen tüketiciler için de
iyi bir haber miydi?
1004
01:06:01,709 --> 01:06:04,712
Evet. Çok büyük bir
tüketici savunucusuyum.
1005
01:06:04,712 --> 01:06:10,259
DR. BRASHEARS'IN ARAŞTIRMALARI İÇİN
SAĞLANAN ENDÜSTRİ FİNANSMANLARI
1006
01:06:10,259 --> 01:06:12,428
(KAYNAK: DR. BRASHEARS'IN CV'Sİ, 2017)
1007
01:06:12,428 --> 01:06:16,390
Bu sadece Mindy Brashears değil.
1008
01:06:16,390 --> 01:06:18,142
Devletteki herkes.
1009
01:06:18,142 --> 01:06:22,354
Böyle bir siyasi alana giriyorlar.
1010
01:06:22,354 --> 01:06:25,232
Ve insan faktörüne
1011
01:06:25,232 --> 01:06:29,361
pek önem veriyor gibi görünmüyorlar.
1012
01:06:30,529 --> 01:06:34,283
Marler dilekçesinde
bir karara vardınız mı?
1013
01:06:34,283 --> 01:06:35,784
Hayır, varmadık.
1014
01:06:35,784 --> 01:06:40,539
Talepleri daha geniş
Salmonella girişimimiz bağlamında
1015
01:06:40,539 --> 01:06:44,793
inceliyor ve değerlendiriyoruz.
1016
01:06:44,793 --> 01:06:48,172
Dilekçelerin her birinde amaç,
1017
01:06:48,172 --> 01:06:54,887
insanları hasta eden
Salmonella alt türlerini azaltmak.
1018
01:06:54,887 --> 01:06:58,098
Bizim de amacımız aynı.
1019
01:06:59,558 --> 01:07:03,395
- Mike Taylor, E. coli O157:
- H7'yi
zararlı katkı ilan ettiğinde
1020
01:07:03,395 --> 01:07:05,898
bunu yapmak için tam yetkiye sahipti.
1021
01:07:05,898 --> 01:07:08,567
Sandy Eskin'in de
1022
01:07:08,567 --> 01:07:14,782
şu an aynı şeyi kendi başına
yapamaması için hiçbir sebep yok.
1023
01:07:14,782 --> 01:07:16,825
- Bu yetkiye sahip mi?
- Kesinlikle.
1024
01:07:16,825 --> 01:07:20,954
Salmonella'yı tavukta zararlı katkı
maddesi belirleme yetkisi var.
1025
01:07:20,954 --> 01:07:22,164
Bunu niye yapmıyor?
1026
01:07:22,790 --> 01:07:25,459
Çünkü bu durumda endüstri,
1027
01:07:25,459 --> 01:07:28,128
tavuk endüstrisi olduğu için
böyle diyorum,
1028
01:07:28,128 --> 01:07:32,091
endüstri ciyaklar,
hem de çok yüksek sesle ciyaklar.
1029
01:07:36,011 --> 01:07:39,431
Bence endüstri üzerine düşeni yapmadı.
1030
01:07:40,849 --> 01:07:41,892
Avrupa'ya gidip
1031
01:07:41,892 --> 01:07:45,771
üstünde "patojensiz" etiketi olan
paketler satın alabilirsiniz.
1032
01:07:45,771 --> 01:07:48,232
Bunu Amerika'da bulamazsınız.
1033
01:07:49,817 --> 01:07:51,068
Çiftlikten başladılar
1034
01:07:51,068 --> 01:07:54,279
ve insanları hasta eden
en kötü Salmonella türlerinden
1035
01:07:54,279 --> 01:07:56,073
kurtulmaya öncelik verdiler.
1036
01:07:56,073 --> 01:07:58,659
Tavukları Salmonella'ya karşı aşılıyorlar.
1037
01:07:58,659 --> 01:08:02,412
Bazen Salmonella bulaşmış sürüleri
imha ediyorlar.
1038
01:08:02,412 --> 01:08:05,874
Ve bu önlemleri mezbahadan önce alıyorlar.
1039
01:08:05,874 --> 01:08:10,379
Çünkü mezbahaya vardığında
bunlar işe yaramaz.
1040
01:08:11,463 --> 01:08:14,091
AVRUPA, SALMONELLA HASTALIĞI ORANLARINI
1041
01:08:14,091 --> 01:08:17,052
BEŞ YILDA
NEREDEYSE YARIYA DÜŞÜRMEYİ BAŞARDI.
1042
01:08:17,052 --> 01:08:20,597
Yani bunu yapamayız gibi bir şey yok.
1043
01:08:20,597 --> 01:08:26,311
Sadece henüz bunu yapacak
siyasi irademiz yok.
1044
01:08:26,812 --> 01:08:29,064
{\an8}ST LUKE'S
HASTANESİ
1045
01:08:31,150 --> 01:08:34,069
Stephanie Ingberg'e
ne olduğuna baktığınızda,
1046
01:08:34,736 --> 01:08:37,531
yeterince şey yapmadığımız ortada.
1047
01:08:37,531 --> 01:08:40,701
Devlet yetersiz kalıyor.
Sektör yetersiz kalıyor.
1048
01:08:45,122 --> 01:08:47,166
Stephanie ile geri dönüp
1049
01:08:47,166 --> 01:08:50,794
çok fazla yaşamayabileceğini
öğrendiğimiz o ilk sabah,
1050
01:08:50,794 --> 01:08:56,300
{\an8}ölmemiş olması bize umut verdi.
Hâlâ bizimleydi.
1051
01:08:56,300 --> 01:08:58,510
Hâlâ komadaydı, iletişim kuramıyorduk.
1052
01:08:59,219 --> 01:09:01,889
Neden uyanmadığını bilmiyorlardı.
1053
01:09:01,889 --> 01:09:03,348
Sanırım uyanmadığı için
1054
01:09:03,348 --> 01:09:06,143
beyin hasarıyla ilgili sorular
ortaya çıktı.
1055
01:09:08,979 --> 01:09:11,064
Rahip dua ederek geldi.
1056
01:09:12,107 --> 01:09:14,860
Ve o dua sırasında
gözleri açılmaya başladı.
1057
01:09:14,860 --> 01:09:16,862
Bu, uyanmasının ilk işaretiydi.
1058
01:09:18,155 --> 01:09:18,989
Evet.
1059
01:09:22,492 --> 01:09:23,410
Peki.
1060
01:09:23,410 --> 01:09:25,913
{\an8}Uyandığım andan en iyi hatırladığım şey,
1061
01:09:26,413 --> 01:09:29,875
{\an8}herkes etrafımdaydı
ve hepsi çok duyguluydu.
1062
01:09:29,875 --> 01:09:32,753
{\an8}"Ne oldu ki? Niye herkes
bu kadar üzgün?" dedim.
1063
01:09:32,753 --> 01:09:34,046
{\an8}"Anlamıyorum."
1064
01:09:39,509 --> 01:09:43,931
Bana bir tür E. coli
bulaştığını söylediler.
1065
01:09:43,931 --> 01:09:45,015
Tamam.
1066
01:09:45,557 --> 01:09:47,643
Buraya dokunduğumda ağrın var mı?
1067
01:09:47,643 --> 01:09:48,602
- Hayır.
- Hayır.
1068
01:09:49,770 --> 01:09:53,315
Ve ölümcül bir böbrek hastalığı olan
HÜS'e sebep olabildiğini
1069
01:09:53,315 --> 01:09:54,483
ki bende oldu.
1070
01:09:58,862 --> 01:10:03,325
Vücudundaki bu durum,
içinde patlayan bir nükleer bomba gibiydi.
1071
01:10:03,325 --> 01:10:05,953
{\an8}Her bir organa çarpıyor,
1072
01:10:05,953 --> 01:10:08,664
{\an8}sonra gidip parçaları toplaman gerekiyor.
1073
01:10:10,916 --> 01:10:13,210
{\an8}Tamam, şimdi sol tarafa gideceğiz.
1074
01:10:14,419 --> 01:10:17,881
Gücümü toparlamam uzun zaman aldı.
1075
01:10:18,632 --> 01:10:19,716
Böyle daha iyi mi?
1076
01:10:20,634 --> 01:10:24,304
Komada olduğumdan
en zorlu kısımları bilinçsiz geçirdim
1077
01:10:24,304 --> 01:10:25,931
ama ailemin ve doktorların
1078
01:10:25,931 --> 01:10:28,725
öleceğimi düşündüğü anlar
olduğunu biliyorum.
1079
01:10:28,725 --> 01:10:30,477
Bu onlar için çok zor oldu.
1080
01:10:30,477 --> 01:10:34,314
Onlara bu acıyı yaşattığımı bilmek
benim için zor.
1081
01:10:38,360 --> 01:10:39,194
Ama...
1082
01:10:39,695 --> 01:10:40,529
Evet.
1083
01:10:41,697 --> 01:10:44,866
Sonuna kadar kontrol et,
ben de dizlerine bakacağım.
1084
01:10:44,866 --> 01:10:47,202
Bir sürü fizik tedavi gördüm,
1085
01:10:47,202 --> 01:10:49,955
bir miktar da diyaliz seansı.
1086
01:10:49,955 --> 01:10:51,957
Her gün doktor randevum vardı.
1087
01:10:51,957 --> 01:10:54,042
Annem aylarca işe gidemedi
1088
01:10:54,042 --> 01:10:58,839
çünkü beni her gün iki veya üç
doktor randevusuna götürmesi gerekiyordu.
1089
01:10:58,839 --> 01:11:03,635
Beni motive eden birkaç hedefim vardı.
1090
01:11:03,635 --> 01:11:05,554
Mayısta mezun olacaktım.
1091
01:11:05,554 --> 01:11:11,101
Mezuniyette yürüyebilmek
en büyük hedeflerimden biriydi
1092
01:11:11,101 --> 01:11:13,103
çünkü o sırada yürüyemiyordum.
1093
01:11:23,196 --> 01:11:26,325
Ağlıyorum ama hedeflerime ulaştım.
1094
01:11:26,325 --> 01:11:29,786
{\an8}Mezuniyet balosuna gidebildim.
Mezuniyette yürüyebildim...
1095
01:11:33,832 --> 01:11:36,543
Koşulları göz önüne alırsak
1096
01:11:36,543 --> 01:11:38,879
bunları yaptığımı söyleyebildiğim için
1097
01:11:38,879 --> 01:11:40,547
çok şanslı hissediyorum.
1098
01:11:42,758 --> 01:11:45,302
Hâlâ idrarında protein kaçağı var.
1099
01:11:45,969 --> 01:11:48,347
Bu maalesef normal değil.
1100
01:11:48,347 --> 01:11:51,641
Bu yüzden
Lisinopril isimli ilacı kullanıyoruz.
1101
01:11:52,184 --> 01:11:53,518
Ne yazık ki
1102
01:11:55,395 --> 01:11:59,191
artık dört yıl oldu,
bu durumun değişeceğini sanmıyorum.
1103
01:12:00,442 --> 01:12:02,861
Böbrek sağlığım ve diğer konularla ilgili
1104
01:12:02,861 --> 01:12:06,323
gelecek açısından biraz gerginim.
Düşünmemeye çalışıyorum.
1105
01:12:07,908 --> 01:12:09,785
Böbreklerimdeki filtreleri
1106
01:12:09,785 --> 01:12:13,789
sağlamlaştırmak için
her gün ilaç almam gerekiyor.
1107
01:12:14,748 --> 01:12:20,295
Nefroloğumla konuştum ve böbrek nakli
almak zorunda kalma ihtimalim var.
1108
01:12:20,295 --> 01:12:23,090
Ömür boyu diyalize girmem gerekebilir.
1109
01:12:23,757 --> 01:12:25,759
İnsan bunu duymak istemiyor.
1110
01:12:28,512 --> 01:12:30,347
{\an8}GÖRSEL ANATOMİ VE FİZYOLOJİ
1111
01:12:30,347 --> 01:12:34,059
{\an8}Bazı insanlar gıda kaynaklı hastalıkları
ciddiye almıyor.
1112
01:12:36,395 --> 01:12:37,813
Küçük bir karın ağrısı.
1113
01:12:37,813 --> 01:12:40,732
Tuvalette fazladan zaman. Önemli değil.
1114
01:12:42,526 --> 01:12:45,362
Bundan çok daha fazlası.
1115
01:12:45,362 --> 01:12:49,658
Koma, beyin hasarı ve böbrek travması.
1116
01:12:49,658 --> 01:12:52,369
Kesinlikle ciddiye alınmalı.
1117
01:12:52,369 --> 01:12:54,538
Bir salata yedim
1118
01:12:54,538 --> 01:12:58,375
ve sağlığıma uzun vadeli etkileri oldu.
1119
01:13:02,671 --> 01:13:06,925
Şu anda en riskli gıdaların
bir listesini yapacak olsanız
1120
01:13:06,925 --> 01:13:10,887
romaine marulu listenin üstlerinde,
belki de en üstte olur.
1121
01:13:12,180 --> 01:13:14,015
Siz romaine yiyor musunuz?
1122
01:13:14,599 --> 01:13:15,434
Hayır.
1123
01:13:16,143 --> 01:13:17,477
Romaine yiyor musunuz?
1124
01:13:17,477 --> 01:13:21,606
Çoğunlukla romaine'den uzak duruyorum.
1125
01:13:22,774 --> 01:13:25,152
Her yediğimde aklıma geliyor.
1126
01:13:25,152 --> 01:13:27,779
Arada şansımı denemişliğim var.
1127
01:13:29,698 --> 01:13:32,659
{\an8}İkinizin de kesinlikle kaçındığı
gıdalar var mı?
1128
01:13:33,160 --> 01:13:37,205
{\an8}Paketli hazır salata almıyoruz.
1129
01:13:37,205 --> 01:13:38,206
Evet.
1130
01:13:38,206 --> 01:13:41,042
Romaine'den genelde uzak duruyoruz.
1131
01:13:41,042 --> 01:13:43,879
Özellikle Yuma veya Salinas üretimiyse.
1132
01:13:43,879 --> 01:13:47,757
{\an8}SALINAS VADİSİ
ULUSUMUZU BESLİYORUZ
1133
01:13:52,012 --> 01:13:56,683
Sizce LGMA önlemleri, yeşil yapraklı sebze
salgınlarını önledi mi?
1134
01:13:57,767 --> 01:14:01,313
{\an8}LGMA, bu sektörde önemli bir fark yarattı.
1135
01:14:02,272 --> 01:14:04,191
LGMA'in kuruluşundan sonra
1136
01:14:04,191 --> 01:14:07,903
güvenliğin arttığını gösteren
çalışmalar var mı?
1137
01:14:16,036 --> 01:14:17,704
Bildiğim kadarıyla yok.
1138
01:14:17,704 --> 01:14:22,459
Bazı salgınları önlediğinden
emin olduğunuzu söylüyorsunuz...
1139
01:14:22,459 --> 01:14:23,460
Kesinlikle.
1140
01:14:23,460 --> 01:14:24,836
Son beş yılda yaşanan
1141
01:14:26,087 --> 01:14:28,757
bazı şeylerin üstünden geçmek istiyorum.
1142
01:14:28,757 --> 01:14:31,635
Eylül 2017'de
sekiz kişi ıspanaktan hastalandı.
1143
01:14:31,635 --> 01:14:36,932
Kasım 2017'de 67 kişi başka bir
bilinmeyen sebze salgınında hastalandı.
1144
01:14:36,932 --> 01:14:40,936
Sonraki yılın martında
248 kişi hastalandı, 5 kişi öldü.
1145
01:14:40,936 --> 01:14:42,312
Nisan 2018, 10 kişi.
1146
01:14:42,312 --> 01:14:47,400
Ekim 2018'de 3 ayrı
yeşil sebze salgını 135 kişiyi hasta etti.
1147
01:14:47,400 --> 01:14:50,070
Kasım, aynı şey, 167 kişi.
1148
01:14:50,070 --> 01:14:53,198
Kasım 2019, aynı yıl iki salgın daha.
1149
01:14:53,198 --> 01:14:54,908
Ekim 2020, 40 kişi.
1150
01:14:55,659 --> 01:14:57,827
Bu iyi bir sicil değil, değil mi?
1151
01:14:58,787 --> 01:15:01,164
Bence gurur duyacağımız çok şey var.
1152
01:15:01,164 --> 01:15:06,086
Elbette, bunların her birinin
tüketici üstündeki etkisi trajik bir olay.
1153
01:15:06,086 --> 01:15:09,422
Ama ben, LGMA ile
kaydettiğimiz ilerlemeden
1154
01:15:09,422 --> 01:15:12,425
ve sektörde yarattığımız farktan eminim.
1155
01:15:19,140 --> 01:15:23,687
Bu marul salgınlarıyla ilgili
haber yaparken dikkatimi en çok çeken şey,
1156
01:15:23,687 --> 01:15:26,439
federal hükûmetin bu sorunları çözmek için
1157
01:15:26,439 --> 01:15:28,275
ne kadar az şey yaptığıydı.
1158
01:15:30,902 --> 01:15:33,947
Yıllardır sorumluluğu şirketlere verdik.
1159
01:15:33,947 --> 01:15:37,409
Sorumluluğu onlar aldı
ve bu şekilde yürümüyor.
1160
01:15:38,285 --> 01:15:39,911
Bitirmem isteniyor.
1161
01:15:39,911 --> 01:15:43,873
İzleyicilerin bu konuda
ne bilmesini istiyorsunuz?
1162
01:15:44,416 --> 01:15:45,834
{\an8}Bilmelerini istiyorum ki
1163
01:15:45,834 --> 01:15:49,462
{\an8}Amerika dünyanın en güvenli gıda
sistemlerinden birine sahip.
1164
01:15:49,462 --> 01:15:52,465
Daha güvenli, daha dijital,
şeffaf, sürdürülebilir
1165
01:15:52,465 --> 01:15:56,094
ve tüketici için daha iyi olan
bir gıda sistemi yaratmak için
1166
01:15:56,094 --> 01:15:57,762
birlikte çalışacağız.
1167
01:15:57,762 --> 01:16:00,974
Hem üreticiler
hem de gezegenimiz için iyi olacak.
1168
01:16:03,560 --> 01:16:05,937
Karar vericilerden, yöneticilerden,
1169
01:16:05,937 --> 01:16:09,316
liderlerden bu cümleyi
kaç kere duydum bilmiyorum bile.
1170
01:16:09,316 --> 01:16:12,569
"Amerika dünyanın en güvenli
gıda sistemine sahip."
1171
01:16:12,569 --> 01:16:17,365
Ama görünüşe göre,
bitmek bilmeyen bir başarısızlıklar,
1172
01:16:17,365 --> 01:16:23,246
salgınlar, ürün toplatmalar,
hastalıklar ve ölümler döngüsü var.
1173
01:16:23,246 --> 01:16:27,375
Politikacılar "Dünyanın en güvenli
gıda sistemine sahibiz" diyor.
1174
01:16:27,375 --> 01:16:30,545
Çok gülünç. Dünyanın en güvenli
gıda sistemine sahip değiliz.
1175
01:16:30,545 --> 01:16:33,465
Bu patojenler kontrol edilebilir.
Ama etmiyoruz.
1176
01:16:33,465 --> 01:16:35,884
Biz ABD'yiz. Daha iyisini bekliyoruz.
1177
01:16:37,010 --> 01:16:41,473
Ve gıda kaynaklarımızın güvenliği
bizi büyük hayal kırıklığına uğratıyor.
1178
01:16:46,186 --> 01:16:50,106
YAPIMCILAR, 150 TANE DAHA
ÇİĞ TAVUK NUMUNESİ TEST ETTİ.
1179
01:16:50,649 --> 01:16:54,152
NUMUNELERİN %17'SİNDE
SALMONELLA TESPİT EDİLDİ.
1180
01:16:54,152 --> 01:16:58,698
PERDUE NUMUNELERİNİN %29'U
POZİTİF ÇIKTI.
1181
01:17:00,450 --> 01:17:03,078
PERDUE, SALMONELLA ORANLARININ
SEKTÖR ORTALAMASINA
1182
01:17:03,078 --> 01:17:04,663
"GENEL OLARAK UYDUĞU"NDA ISRARCI.
1183
01:17:04,663 --> 01:17:07,082
ÜRÜNLERİNDE SALMONELLA'YI AZALTMAK İÇİN
1184
01:17:07,082 --> 01:17:09,668
YOĞUN ŞEKİLDE ÇALIŞTIKLARINI BELİRTİYORLAR.
1185
01:17:13,088 --> 01:17:17,008
{\an8}Şu anda devlet tüketicileri korumak için
yeterince çabalamıyor.
1186
01:17:18,760 --> 01:17:22,639
Tüketiciler de, yük genellikle
onların üstünde olduğundan
1187
01:17:22,639 --> 01:17:25,934
evde doğru adımları attıklarından
emin olmak zorunda.
1188
01:17:30,271 --> 01:17:34,442
Uzak durduğum bir numaralı gıda kavun.
1189
01:17:35,735 --> 01:17:37,487
Dışı düzgünce temizlenemiyor
1190
01:17:37,487 --> 01:17:40,532
ve bıçağı içeri soktuğunda artık çok geç.
1191
01:17:40,532 --> 01:17:42,617
Ayrıca kavunda öldürme adımı yok.
1192
01:17:43,910 --> 01:17:45,745
İki numara, fasulye filizi.
1193
01:17:46,579 --> 01:17:48,164
İki yılda bir,
1194
01:17:48,164 --> 01:17:52,293
temizlemenin mümkün olmadığı
büyük bir salgın oluyor.
1195
01:17:53,628 --> 01:17:56,923
Bence üç numara paketli marul.
1196
01:17:58,299 --> 01:18:01,261
Bahar salatası karışımı.
Farklı salata karışımları.
1197
01:18:01,261 --> 01:18:05,098
İçeriğin kaç tane farklı maruldan
geldiğini bilmiyorsunuz.
1198
01:18:05,098 --> 01:18:07,434
Ya da tek bir yerden mi belli değil.
1199
01:18:13,106 --> 01:18:15,984
Müdahil olduğum tüm salgınlarda,
1200
01:18:16,651 --> 01:18:20,780
üç kere yıkanıp paketlenen
ve ülkenin her yerine giden ürünler vardı.
1201
01:18:22,449 --> 01:18:25,910
Demet şeklinde alın ve kendiniz yıkayın.
1202
01:18:26,536 --> 01:18:28,246
Kendi çevrenizi kontrol edin.
1203
01:18:29,038 --> 01:18:30,582
JAMBON VEYA SOSİS
1204
01:18:30,582 --> 01:18:32,333
Bugün öğle yemeği söylerken,
1205
01:18:32,333 --> 01:18:35,003
yanında yıldız olan her şeyden kaçındım.
1206
01:18:35,003 --> 01:18:38,631
Bu yıldız, az pişmiş et yemenin
risk içerdiğini söylüyordu.
1207
01:18:38,631 --> 01:18:40,967
Menüde çiğ balık vardı
1208
01:18:40,967 --> 01:18:42,844
ve ben pas geçtim.
1209
01:18:45,889 --> 01:18:47,724
Karar vermen gerek.
1210
01:18:47,724 --> 01:18:48,975
Çiğ istiridyeyi,
1211
01:18:48,975 --> 01:18:52,520
ilgili riskleri göze alacak kadar
seviyor muyum?
1212
01:18:53,938 --> 01:18:55,648
Akşam yemeğe çıktığı için
1213
01:18:55,648 --> 01:18:58,693
bir uzvunu kaybeden biri
olmak istemiyorum.
1214
01:18:58,693 --> 01:19:00,069
Evet.
1215
01:19:02,155 --> 01:19:03,865
Teşekkürler. Çok teşekkürler.
1216
01:19:03,865 --> 01:19:04,991
Teşekkürler.
1217
01:19:05,575 --> 01:19:07,202
DELÜKS BURGERLER
1218
01:19:07,202 --> 01:19:08,453
Ne yiyeceksin?
1219
01:19:08,995 --> 01:19:14,250
İç sıcaklığı 68 dereceye kadar pişirilmiş
bir hamburger alacağım.
1220
01:19:15,001 --> 01:19:16,336
Ve patates kızartması.
1221
01:19:16,336 --> 01:19:17,378
Bu kadar.
1222
01:19:17,378 --> 01:19:18,671
Peki. Tamamdır.
1223
01:19:22,008 --> 01:19:25,261
Bir restoranda hamburger
sipariş etmek istediğinizde
1224
01:19:25,762 --> 01:19:28,056
yapılacak iyi şey sıcaklığı söylemek.
1225
01:19:28,640 --> 01:19:32,977
Çünkü orta az pişmiş, az pişmiş,
iyi pişmiş, bunların hepsi subjektif.
1226
01:19:32,977 --> 01:19:36,481
Rengine ya da suyunun
berrak olup olmadığına bakamazsın.
1227
01:19:36,481 --> 01:19:39,901
"Termometremiz yok,
dereceyle pişiremeyiz" derlerse
1228
01:19:39,901 --> 01:19:41,778
başka bir şey söyleyin.
1229
01:19:50,578 --> 01:19:53,331
Sanırım bu tarz davalar almaya
ilk başladığımda
1230
01:19:53,331 --> 01:19:54,833
şey diye düşünmüştüm,
1231
01:19:55,542 --> 01:19:58,795
"Yeterince insanı dava edip
yeterince para alırsam
1232
01:19:58,795 --> 01:20:00,672
davranışları değişir."
1233
01:20:00,672 --> 01:20:03,800
Yakın zamanda 64 yaşıma bastım
1234
01:20:03,800 --> 01:20:08,388
ve yapmayı umduğum şeyi
başardığımı hissetmiyorum.
1235
01:20:09,013 --> 01:20:10,056
Yani...
1236
01:20:10,056 --> 01:20:14,394
Çünkü gerçekten öyle düşündüm.
1237
01:20:14,394 --> 01:20:17,313
Bu aşamaya geldiğimde,
1238
01:20:19,190 --> 01:20:22,610
artık böyle şeylerin
olmayacağını düşünüyordum.
1239
01:20:23,152 --> 01:20:24,362
Ama oluyor.
1240
01:20:24,863 --> 01:20:25,822
Sürekli.
1241
01:20:26,322 --> 01:20:27,991
MARLER'IN DİLEKÇESİNİ ALDIKTAN SONRA
1242
01:20:27,991 --> 01:20:30,535
BAKANLIK BAZI TAVUK ÜRÜNLERİNDE
SALMONELLA'YI YASAKLADI
1243
01:20:30,660 --> 01:20:31,744
AMA SORUN ÇÖZÜLMEDİ.
1244
01:20:31,744 --> 01:20:34,956
ABD'DE SATILAN ÇOĞU TAVUK ÜRÜNÜNDE
SALMONELLA'YA HÂLÂ İZİN VERİLİYOR.
1245
01:20:34,956 --> 01:20:39,961
Oğlum öldükten sonra
ya devlet, yani yasalar ve politika
1246
01:20:39,961 --> 01:20:44,549
ya da bilim ve teknoloji
bu sorunu çözer diye düşünmüştüm.
1247
01:20:44,549 --> 01:20:49,429
1993'te konuştuğumuz gibi
gıda güvenliğiyle uğraşmayız sanıyordum.
1248
01:20:49,804 --> 01:20:52,515
PROFESÖR DETWILER,
GELECEĞİN SEKTÖR LİDERLERİNE
1249
01:20:52,515 --> 01:20:54,851
GIDA GÜVENLİĞİ ÖĞRETMEYE DEVAM EDİYOR.
1250
01:20:54,851 --> 01:20:58,563
Düzenleyiciler, sektörü
doğruyu yapmaya teşvik eden
1251
01:20:58,563 --> 01:21:02,108
bir çerçeve inşa etme yetisine sahip.
1252
01:21:02,358 --> 01:21:06,237
SARAH SORSCHER, TARIM BAKANLIĞI'NA
ÇİFTLİKLER ÜSTÜNDE DAHA ÇOK OTORİTE VEREN
1253
01:21:06,237 --> 01:21:08,156
BİR YASA TASARISI ÜSTÜNDE ÇALIŞIYOR.
1254
01:21:08,156 --> 01:21:12,076
Eğer halk sesini duyurursa
1255
01:21:13,036 --> 01:21:16,748
ve yasa koyuculara baskı yaparsa,
1256
01:21:16,748 --> 01:21:20,710
bunun kabul edilemez olduğunu söylerse
1257
01:21:20,710 --> 01:21:26,341
o zaman evet, yasa koyucular
onlar adına hareket eder.
1258
01:21:26,966 --> 01:21:32,388
ROSA DELAURO, KONGRE'DE GIDA GÜVENLİĞİNİN
BAŞ SAVUNUCUSU OLMAYA DEVAM EDİYOR.
1259
01:21:32,388 --> 01:21:35,934
İnsan, önüne çıkan mücadelelerle
baş etmeye devam etmeli.
1260
01:21:35,934 --> 01:21:39,270
Ve hâlâ yapacak çok şey
olduğunu düşünüyorum.
1261
01:21:39,270 --> 01:21:41,731
Yani sanırım kolları sıvamam gerek.
1262
01:22:45,586 --> 01:22:50,800
Alt yazı çevirmeni: Oskay Demir