1 00:00:16,810 --> 00:00:21,022 Als ik een B-17 zie, maakt dat nog altijd hetzelfde gevoel in me los. 2 00:00:21,731 --> 00:00:24,484 Is het geen prachtig vliegtuig? 3 00:00:25,193 --> 00:00:26,820 Net een beeldhouwwerk. 4 00:00:28,238 --> 00:00:32,449 {\an8}En je kunt er heerlijk mee door de lucht zoeven. 5 00:00:37,122 --> 00:00:39,082 Als je in formatie vloog... 6 00:00:42,961 --> 00:00:45,547 ...soms met wel 1000 vliegtuigen... 7 00:00:47,966 --> 00:00:50,427 ...was dat een indrukwekkend gezicht. 8 00:00:52,679 --> 00:00:55,056 In de koude luchten van Europa... 9 00:00:55,599 --> 00:01:01,271 ...werd er gestreden op een nieuw en onbekend strijdterrein. 10 00:01:01,897 --> 00:01:08,737 Uniek in de oorlogsgeschiedenis. Deze gevechten kennen hun weerga niet. 11 00:01:19,289 --> 00:01:21,791 Vliegers uit 40 Amerikaanse Bomber Groups... 12 00:01:21,791 --> 00:01:25,587 ...kwamen in groten getale om bij deze luchtgevechten. 13 00:01:26,087 --> 00:01:29,507 Een van deze groepen, krijgszuchtig en ongedisciplineerd... 14 00:01:29,507 --> 00:01:33,720 ...leed in zo'n korte tijd zulke grote verliezen... 15 00:01:33,720 --> 00:01:36,514 ...dat die de Bloody Hundredth werd genoemd. 16 00:01:54,241 --> 00:01:55,742 START OORLOG IN EUROPA 17 00:01:55,742 --> 00:01:58,036 Duitsland is Polen binnengevallen. 18 00:01:58,036 --> 00:02:02,165 {\an8}Rond 9.00 uur werd Warschau gebombardeerd. 19 00:02:02,165 --> 00:02:03,917 {\an8}WARSCHAU 20 00:02:06,920 --> 00:02:11,967 {\an8}Het Duitse leger is Nederland en België binnengevallen. 21 00:02:16,805 --> 00:02:22,185 {\an8}Wat is ons beleid? Oorlog voeren, te land, ter zee en in de lucht. 22 00:02:22,185 --> 00:02:26,856 Oorlog voeren tegen een wrede tirannie die nooit overtroffen is... 23 00:02:26,856 --> 00:02:30,986 ...in de duistere geschiedenis van menselijke misdaden. 24 00:02:31,653 --> 00:02:33,280 LONDEN GEBOMBARDEERD 25 00:02:34,531 --> 00:02:36,700 Als Groot-Brittannië valt... 26 00:02:36,700 --> 00:02:42,747 {\an8}...hebben de asmogendheden de macht in Europa, Azië... 27 00:02:42,747 --> 00:02:46,418 {\an8}...en Afrika en zijn ze in staat... 28 00:02:46,418 --> 00:02:52,507 ...om een enorme krijgsmacht op de been te krijgen en tegen ons in te zetten. 29 00:02:53,675 --> 00:02:59,639 {\an8}Vanochtend is Pearl Harbor zwaar gebombardeerd. 30 00:03:00,181 --> 00:03:03,643 Het is menens. We zijn in oorlog. 31 00:03:05,103 --> 00:03:11,234 {\an8}Ik vraag het Congres, na de ongeprovoceerde... 32 00:03:11,860 --> 00:03:18,700 {\an8}...en lafhartige aanval van Japan, een staat van oorlog af te kondigen. 33 00:03:19,618 --> 00:03:23,163 ITALIË, DUITSLAND VERKLAREN DE OORLOG 34 00:03:32,589 --> 00:03:36,968 {\an8}In deze fase van de oorlog had Duitsland de macht op het Europese vasteland. 35 00:03:36,968 --> 00:03:39,721 {\an8}Groot-Brittannië stond er alleen voor... 36 00:03:39,721 --> 00:03:44,267 ...de laatste Europese democratie die nog in oorlog was met de nazi's. 37 00:03:44,809 --> 00:03:47,979 De vraag was hoe ze in de tegenaanval moesten gaan. 38 00:03:48,980 --> 00:03:52,234 Britse bommenwerpers hadden Duitsland onophoudelijk... 39 00:03:52,234 --> 00:03:54,986 ...maar zonder veel resultaat bestookt sinds 1940... 40 00:03:54,986 --> 00:03:59,950 ...waarbij er veel slachtoffers vielen, terwijl er vaak geen doel getroffen werd. 41 00:04:01,952 --> 00:04:07,707 De nazi's vormden een gevaar voor de wereldwijde democratie. 42 00:04:07,707 --> 00:04:14,047 {\an8}De Grootste Generatie, de generatie van mijn vader, nam patriottisme heel serieus. 43 00:04:16,591 --> 00:04:19,134 Dit praatje is geen opgave voor me... 44 00:04:19,134 --> 00:04:22,764 ...want het gaat over m'n favoriete onderwerp: de luchtmacht. 45 00:04:24,099 --> 00:04:28,687 {\an8}Ik heb nog niet veel ervaring. Ik ben pas een jaar in dienst... 46 00:04:28,687 --> 00:04:31,982 ...maar ik weet nu wel wat de luchtmacht te bieden heeft. 47 00:04:33,149 --> 00:04:34,526 Daar gaat dit over. 48 00:04:35,735 --> 00:04:39,406 De luchtmacht heeft 15.000 kapiteins... 49 00:04:39,406 --> 00:04:43,827 ...40.000 luitenants en 35.000 sergeant-vliegers nodig. 50 00:04:44,369 --> 00:04:49,291 Jonge mannen van Amerika, de lucht roept. Je vliegersspeldje ligt op je te wachten. 51 00:04:51,293 --> 00:04:54,629 Ik zat in het tweede jaar van m'n studie... 52 00:04:54,629 --> 00:05:00,594 {\an8}...en ik vulde m'n tijd met meisjes versieren en whiskey drinken. 53 00:05:01,219 --> 00:05:04,180 En toen vond de aanval op Pearl Harbor plaats... 54 00:05:04,180 --> 00:05:09,728 ...en werd ik samen met mijn studievrienden gerekruteerd als luchtvaartcadet. 55 00:05:09,728 --> 00:05:11,354 Geef acht. 56 00:05:12,480 --> 00:05:15,650 In die tijd heerste er veel antisemitisme. 57 00:05:15,650 --> 00:05:20,113 En Hitler had z'n mond vol van het superieure Arische ras... 58 00:05:20,113 --> 00:05:24,701 ...en dat zat me enorm dwars, maar ik kon er niks tegen doen. 59 00:05:24,701 --> 00:05:29,706 Die frustratie verdween als sneeuw voor de zon, want nu kon ik iets doen. 60 00:05:30,206 --> 00:05:33,919 {\an8}Ik had het idee dat ik als piloot het meest kon bewerkstelligen. 61 00:05:35,295 --> 00:05:40,133 De volgende dag meldde ik me bij het wervingskantoor als luchtvaartcadet. 62 00:05:43,261 --> 00:05:46,890 Voor ze in dienst gingen, hadden duizenden vliegers... 63 00:05:46,890 --> 00:05:51,728 ...nog nooit in een vliegtuig gezeten of op iets anders dan een dier geschoten. 64 00:05:51,728 --> 00:05:57,317 Het waren mannen uit alle uithoeken van het land en alle lagen van de bevolking. 65 00:05:57,317 --> 00:06:01,655 Je had geschiedenisstudenten van Harvard en mijnwerkers uit West Virginia. 66 00:06:01,655 --> 00:06:04,783 Advocaten op Wall Street en cowboys uit Oklahoma. 67 00:06:05,408 --> 00:06:08,703 Hollywoodsterren en footballhelden. 68 00:06:11,373 --> 00:06:15,293 De cadetten zijn geslaagd. Nu krijgen ze vliegles. 69 00:06:16,086 --> 00:06:19,464 Elke instructeur had vier leerlingen. 70 00:06:19,464 --> 00:06:25,554 De andere drie hadden al vliegles gehad. Ik had nog nooit in een vliegtuig gezeten. 71 00:06:30,058 --> 00:06:32,978 Na zo'n tien uur les vloog je in je eentje. 72 00:06:33,478 --> 00:06:37,691 {\an8}Als je eenmaal was opgestegen, stond je er alleen voor. 73 00:06:40,068 --> 00:06:45,323 {\an8}Ik werd navigator omdat ik er als piloot niks van bakte. 74 00:06:46,700 --> 00:06:51,037 {\an8}Ik zakte. Degene die me liet zakken was luitenant Maytag... 75 00:06:51,037 --> 00:06:54,541 {\an8}...een toepasselijke naam voor zo iemand. 76 00:06:55,125 --> 00:06:59,713 Ik had 'n militaire instructeur die me wilde laten zakken. 77 00:07:00,422 --> 00:07:06,136 Hij zei: 'Je gaat er toch wel aan, maar luister, ik ga onder die boom zitten. 78 00:07:06,136 --> 00:07:11,558 {\an8}Als je drie keer het rondje kunt vliegen, ben je aangenomen. 79 00:07:12,100 --> 00:07:14,102 Zo niet, dan lig je eruit.' 80 00:07:16,730 --> 00:07:20,775 We vlogen van 8.00 uur 's ochtends tot 20.00 uur 's avonds. 81 00:07:20,775 --> 00:07:27,657 Ik voerde allerlei manoeuvres uit. En op vrije dagen deden we luchtgevechten. 82 00:07:29,659 --> 00:07:32,621 Ik genoot er met volle teugen van. 83 00:07:43,548 --> 00:07:49,971 Ik haalde samen met 40 klasgenoten m'n vliegbrevet. 84 00:07:49,971 --> 00:07:55,936 We moesten in B-17's vliegen. Dat hadden we nog nooit gedaan. 85 00:07:58,188 --> 00:08:01,441 De Boeing Flying Fortress, bemand door tien mannen... 86 00:08:01,441 --> 00:08:04,444 ...kan een snelheid behalen van bijna 500 km/u. 87 00:08:04,444 --> 00:08:09,616 Er zitten koepels op voor machinegeweren. Dankzij de motoren met wel 4000 pk... 88 00:08:09,616 --> 00:08:13,495 ...kan hij bijna 5000 kilometer vliegen zonder bij te tanken. 89 00:08:13,495 --> 00:08:18,792 De B-17 was het eerste toestel dat geschikt was voor aanval én verdediging. 90 00:08:19,501 --> 00:08:23,797 Voor die tijd kon hij heel zware bommenladingen droppen. 91 00:08:23,797 --> 00:08:27,342 En hij beschikte over heel wat machinegeweren. 92 00:08:28,927 --> 00:08:31,888 De B-17 vloog heerlijk. 93 00:08:32,389 --> 00:08:37,811 Je kon hem zo makkelijk besturen dat ik me er meteen thuis in voelde. 94 00:08:38,852 --> 00:08:41,356 Ik vond het fijn om in B-17's te vliegen. 95 00:08:42,941 --> 00:08:48,196 We hadden zo'n zes maanden training gehad voor een missie in het buitenland. 96 00:08:50,156 --> 00:08:56,037 {\an8}In 1943 werden we naar Engeland gestuurd om ons bij de 8th Air Force te voegen. 97 00:08:57,998 --> 00:09:01,126 Voor we vertrokken, zeiden ze tegen ons: 98 00:09:01,918 --> 00:09:06,715 'Kijk naar de mannen links en rechts van je, maar één van jullie komt terug.' 99 00:09:07,299 --> 00:09:09,551 We gingen onze dood tegemoet. 100 00:09:25,400 --> 00:09:28,820 Toen de mannen van de 100th op hun nieuwe basis... 101 00:09:28,820 --> 00:09:34,034 ...in Engeland arriveerden, ging de oorlog net een nieuwe fase in. 102 00:09:34,034 --> 00:09:39,039 Operatie Pointblank ging van start. Er werden continu bombardementen uitgevoerd: 103 00:09:39,039 --> 00:09:42,208 de Amerikanen overdag en de Britten 's nachts. 104 00:09:42,709 --> 00:09:47,047 Het doel was om luchtoverwicht te krijgen boven Noord-Europa... 105 00:09:47,047 --> 00:09:49,633 ...voor de D-Day-invasie zou plaatsvinden. 106 00:09:50,634 --> 00:09:54,679 Zonder luchtoverwicht konden de geallieerden niet aan land. 107 00:09:58,266 --> 00:10:01,937 We leerden elkaar net kennen... 108 00:10:01,937 --> 00:10:06,399 {\an8}...en King, de piloot, vroeg me wat ik voorheen voor werk had gedaan. 109 00:10:06,399 --> 00:10:11,321 {\an8}Ik zei: 'Nou, tot voor kort werkte ik als cowboy.' 110 00:10:11,321 --> 00:10:15,075 {\an8}En hij zei: 'Goed, dan noemen we jou vanaf nu Cowboy.' 111 00:10:15,992 --> 00:10:20,956 Het was een groep jonge mannen. Er zaten wat onbesuisde commandanten bij. 112 00:10:20,956 --> 00:10:26,127 {\an8}Gale Cleven, een squadroncommandant, en een luchtofficier die John Egan heette. 113 00:10:27,671 --> 00:10:31,550 {\an8}Zij hoefden niet te vliegen, maar dat deden ze wel altijd. 114 00:10:31,550 --> 00:10:33,343 {\an8}Dat boezemde ontzag in. 115 00:10:33,343 --> 00:10:38,223 Buck Cleven en Bucky Egan droegen sjaals... 116 00:10:38,223 --> 00:10:43,562 ...en hadden hun petten scheef op hun hoofd en ze waren nogal zelfingenomen. 117 00:10:43,562 --> 00:10:49,693 {\an8}Ze belden je in de officiersclub op: 'Luitenant, komen. Ik wil je spreken.' 118 00:10:50,610 --> 00:10:55,365 {\an8}Voor John Egan en Gale Cleven draaide hun leven om vliegen. 119 00:10:55,365 --> 00:11:01,538 {\an8}Ze mochten dat doen voor hun geliefde land op een missie waar ze in geloofden. 120 00:11:02,581 --> 00:11:05,083 Cleven en Egan voerden de 100th aan... 121 00:11:05,083 --> 00:11:09,629 ...tegen de machtigste luchtmacht ter wereld, de Duitse Luftwaffe... 122 00:11:09,629 --> 00:11:14,342 ...met zijn ervaren piloten die hadden gevochten in Spanje, Noorwegen, Polen... 123 00:11:14,342 --> 00:11:19,723 ...Frankrijk, Rusland, Griekenland, Noord-Afrika en Engeland. 124 00:11:20,223 --> 00:11:26,062 {\an8}Ze zullen erachter komen dat ze 'n enorme inschattingsfout hebben gemaakt... 125 00:11:26,062 --> 00:11:30,692 {\an8}...door te denken dat de nazi's het luchtoverwicht zouden behouden. 126 00:11:31,234 --> 00:11:35,405 Dat overwicht zijn ze voorgoed verloren. 127 00:11:35,989 --> 00:11:41,369 Wij geloven dat de nazi's en de fascisten erom hebben gevraagd... 128 00:11:41,369 --> 00:11:43,371 ...en we zullen ze krijgen ook. 129 00:11:47,834 --> 00:11:48,877 JUNI 1943 130 00:11:50,128 --> 00:11:51,838 ÉÉN JAAR VOOR D-DAY 131 00:11:52,422 --> 00:11:55,050 Kapitein Kirk en Thompson, luitenant Bushka... 132 00:11:55,050 --> 00:11:58,386 ...Iverson, Holloway en Hawkers vliegen vandaag. Kom op. 133 00:12:02,057 --> 00:12:04,434 De commandant kwam naar voren... 134 00:12:05,268 --> 00:12:07,562 ...trok een rolgordijn omhoog... 135 00:12:07,562 --> 00:12:12,609 {\an8}...en dan zag je een rode lijn die van Thorpe Abbotts naar het doelwit liep. 136 00:12:13,860 --> 00:12:16,696 Deze gebouwen zijn jullie doelwit. 137 00:12:17,447 --> 00:12:20,033 Dit gebouw is het richtpunt. 138 00:12:20,575 --> 00:12:24,204 Als jullie de bommen hier laten vallen... 139 00:12:24,204 --> 00:12:27,582 ...wordt de fabriek verwoest. 140 00:12:35,257 --> 00:12:39,010 Je stapte uit de jeep, laadde wat spullen in... 141 00:12:39,010 --> 00:12:42,347 {\an8}...klom in het vliegtuig en startte de motoren. 142 00:12:55,652 --> 00:13:00,365 Ze vlogen in formatie om elkaar te beschermen... 143 00:13:00,365 --> 00:13:04,869 ...en hadden elk 13 machinegeweren aan boord... 144 00:13:04,869 --> 00:13:09,249 ...zodat ze zich een weg konden banen door massa's vijandelijke vliegtuigen. 145 00:13:10,625 --> 00:13:13,295 De Thunderbolts staan klaar. 146 00:13:18,425 --> 00:13:20,635 Ze vliegen richting de bommenwerpers. 147 00:13:20,635 --> 00:13:24,014 De twee groepen komen samen boven het Kanaal... 148 00:13:24,014 --> 00:13:27,517 ...en terwijl de jagers de bommenwerpers omringen... 149 00:13:27,517 --> 00:13:30,353 ...gaan ze richting vijandelijk gebied. 150 00:13:32,272 --> 00:13:35,650 De bommenwerpers kregen enige bescherming... 151 00:13:35,650 --> 00:13:39,571 ...van de kleinere jachtvliegtuigen, zoals de P-47 Thunderbolt... 152 00:13:39,571 --> 00:13:43,033 ...die 'n kleine brandstoftank had en daarom weer terug moest... 153 00:13:43,033 --> 00:13:47,495 - ...als ze boven Duitsland vlogen. - De bemanning was op een plek... 154 00:13:47,495 --> 00:13:52,459 ...waar ze niet konden overleven zonder speciale kleding... 155 00:13:52,459 --> 00:13:57,297 ...speciale apparatuur en beademingsmaskers. 156 00:13:57,297 --> 00:14:03,178 Op grote hoogte moesten we beademingsmaskers opzetten. 157 00:14:03,178 --> 00:14:07,474 En het was ijskoud. De temperaturen zakten beneden het vriespunt. 158 00:14:07,474 --> 00:14:11,353 We moesten werken bij 45 of 50 graden onder nul. 159 00:14:17,984 --> 00:14:21,196 De jagerescorte kon niet... 160 00:14:21,196 --> 00:14:25,325 ...helemaal meevliegen naar de doelwitten in Duitsland... 161 00:14:25,325 --> 00:14:27,577 ...dus die keerde weer terug. 162 00:14:35,377 --> 00:14:39,172 Toen we voor het eerst het Kanaal overstaken... 163 00:14:39,172 --> 00:14:43,426 ...keek ik naar beneden en besefte ik dat we boven vijandelijk gebied zaten... 164 00:14:43,426 --> 00:14:46,888 ...en toen kreeg ik het benauwd. Ik was heel bang. 165 00:14:49,724 --> 00:14:54,020 Je ziet de zwarte vlekken van het luchtafweergeschut. 166 00:14:54,813 --> 00:15:00,110 Het Duitse 88mm-afweergeschut kon wel 12 kilometer hoog schieten. 167 00:15:00,110 --> 00:15:05,240 De afgevuurde granaten ontploften dan en versplinterden tot scherven. 168 00:15:07,617 --> 00:15:10,704 Het omhulsel van het vliegtuig is van aluminium. 169 00:15:10,704 --> 00:15:13,164 Dus dat werd doorboord door de scherven. 170 00:15:15,292 --> 00:15:20,380 Ik werd voor het eerst bestookt met zwaar luchtafweergeschut... 171 00:15:20,380 --> 00:15:23,341 ...en het was doodeng. 172 00:15:28,096 --> 00:15:31,725 We moesten het gevecht aangaan met zeer ervaren... 173 00:15:31,725 --> 00:15:36,104 ...zeer goed uitgeruste en zeer goed getrainde tegenstanders. 174 00:15:36,104 --> 00:15:39,900 Zij waren echte profs en wij maar amateurs. 175 00:15:43,945 --> 00:15:46,531 Als de formatie het doelwit naderde... 176 00:15:46,531 --> 00:15:50,243 ...voerden de bommenrichters verschillende waarden in... 177 00:15:50,243 --> 00:15:55,498 ...in hun Norden-bommenvizier, geheime richtapparatuur die ontworpen was... 178 00:15:55,498 --> 00:15:59,044 ...om het optimale punt te vinden om de lading te droppen. 179 00:15:59,628 --> 00:16:02,589 Het vizier was naar verluidt zo nauwkeurig... 180 00:16:02,589 --> 00:16:07,844 ...dat je van zes kilometer hoogte een pekelton zou kunnen raken. 181 00:16:10,639 --> 00:16:14,726 {\an8}Als de bommen gelost werden, zag ik de bommen voor me vallen... 182 00:16:14,726 --> 00:16:21,274 {\an8}...maar ik zag ze ook onder ons vallen als ik omlaag tuurde door de koepel. 183 00:16:21,274 --> 00:16:25,612 Als ze ontploften, kon je die explosies ook echt zien. 184 00:16:25,612 --> 00:16:30,617 Het doelwit wordt al aan het gezicht onttrokken door de brandjes. 185 00:16:31,409 --> 00:16:36,998 Een energiecentrale en verschillende duikboten zijn geraakt. 186 00:16:39,000 --> 00:16:43,088 We dropten de bommen, werden beschoten en niemand raakte gewond. 187 00:16:43,672 --> 00:16:45,757 {\an8}Ik dacht: dit valt best mee. 188 00:16:48,552 --> 00:16:52,264 De eerste doelwitten van de 100th bevonden zich aan de kust: 189 00:16:52,264 --> 00:16:57,477 duikbootdokken en industrieterreinen in Frankrijk en Noorwegen. 190 00:16:57,477 --> 00:17:02,190 Ze probeerden de militaire middelen van de nazi's te verwoesten. 191 00:17:02,190 --> 00:17:07,237 De fabrieken die de vliegtuigen, tanks en kogellagers maakten. 192 00:17:07,821 --> 00:17:11,157 Het nieuws over de luchtgevechten ging rond. 193 00:17:12,242 --> 00:17:14,869 Veel van de B-17's waren beschadigd. 194 00:17:14,869 --> 00:17:19,207 Een aantal hadden kapotte propellers of defecte landingsgestellen. 195 00:17:20,292 --> 00:17:24,545 De B-17 stond bekend als een betrouwbaar toestel. 196 00:17:24,545 --> 00:17:26,673 Eén werkende motor was genoeg. 197 00:17:26,673 --> 00:17:31,219 Als je de helft van het kielvlak verloor, kon je nog thuiskomen. 198 00:17:31,219 --> 00:17:36,600 {\an8}Twee motoren waren genoeg en sommigen redden het zelfs met één. 199 00:17:37,350 --> 00:17:38,602 17 AUGUSTUS 1943 200 00:17:39,102 --> 00:17:40,770 TIEN MAANDEN VOOR D-DAY 201 00:17:40,770 --> 00:17:42,689 BRIEFINGRUIMTE 202 00:17:42,689 --> 00:17:47,611 Alles zou veranderen met de grootste luchtaanval tot dan toe. 203 00:17:47,611 --> 00:17:51,406 Twee doelwitten: de kogellagerfabrieken in Schweinfurt... 204 00:17:51,406 --> 00:17:54,284 ...en de Messerschmitt-fabrieken in Regensburg. 205 00:17:54,284 --> 00:17:58,246 Plekken die goed verdedigd werden, diep in het hart van Duitsland. 206 00:17:58,246 --> 00:18:01,541 De 100th zou naar Regensburg gaan. 207 00:18:02,208 --> 00:18:05,003 Toen ze het rolgordijn optrokken... 208 00:18:05,003 --> 00:18:10,091 {\an8}...zag je die rode lijn door Duitsland lopen en we dachten: lieve help. 209 00:18:10,759 --> 00:18:13,470 Het plan was briljant opgezet. 210 00:18:13,470 --> 00:18:19,100 {\an8}Curtis LeMay's Third Bombardment Division zou... 211 00:18:19,100 --> 00:18:23,313 ...de Messerschmitt-fabrieken bombarderen en dan naar Afrika vliegen. 212 00:18:23,313 --> 00:18:27,275 Tien minuten achter hen vloog de First Bombardment Division... 213 00:18:27,275 --> 00:18:31,696 {\an8}...naar de kogellagerfabrieken om daarna terug te keren naar Engeland. 214 00:18:31,696 --> 00:18:35,075 {\an8}De Duitsers moesten kiezen wie ze zouden aanvallen. 215 00:18:35,075 --> 00:18:39,746 {\an8}Het probleem was dat 't erg mistig was in Groot-Brittannië. 216 00:18:41,248 --> 00:18:42,666 Die ochtend... 217 00:18:42,666 --> 00:18:47,212 {\an8}...had ik lantaarns en zaklampen meegenomen om de vliegtuigen uitgeleide te doen. 218 00:18:48,129 --> 00:18:51,466 We waren tien minuten te laat, maar konden wel vertrekken. 219 00:18:51,466 --> 00:18:54,469 Curtis LeMay had z'n divisie getraind... 220 00:18:54,469 --> 00:18:59,057 ...om bij mist op te stijgen. De andere divisie was daar niet op getraind. 221 00:18:59,057 --> 00:19:05,063 Dus LeMay had z'n eenheid al in formatie, maar de rest was nog niet eens vertrokken. 222 00:19:05,814 --> 00:19:08,817 Dus toen kwamen ze pas twee uur later achter ze aan. 223 00:19:11,278 --> 00:19:17,200 In dit filmpje kun je zien hoe snel de Duitsers in actie kwamen. 224 00:19:17,701 --> 00:19:21,079 Ze hadden genoeg tijd om iedereen in positie te krijgen... 225 00:19:21,079 --> 00:19:24,833 ...en onze escorte in aantallen te overtreffen. 226 00:19:28,003 --> 00:19:31,006 Ze vlogen het Kanaal over. Een prachtige dag. 227 00:19:31,798 --> 00:19:35,176 Bij de Nederlandse kust ging het ineens helemaal los. 228 00:19:36,219 --> 00:19:38,179 En dat twee uur lang. 229 00:19:41,057 --> 00:19:44,227 Bij onze training hadden we het idee gekregen... 230 00:19:44,227 --> 00:19:50,150 ...dat we de Duitse jagers te snel af konden zijn. Het tegendeel bleek waar. 231 00:19:51,026 --> 00:19:55,196 {\an8}Het was een en al luchtafweergeschut en jagers. 232 00:19:55,196 --> 00:19:59,910 {\an8}Ik hoorde eindeloos geratel van de mitrailleur in de geschutskoepel. 233 00:20:00,577 --> 00:20:04,289 Clevens vliegtuig werd zes keer geraakt. 234 00:20:04,289 --> 00:20:07,292 Het hydraulische systeem en een motor lagen eruit. 235 00:20:07,876 --> 00:20:09,544 De cockpit stond in brand. 236 00:20:09,544 --> 00:20:13,632 Cleven draaide zich om en keek naar de radioman... 237 00:20:13,632 --> 00:20:17,093 ...en die was z'n benen kwijt. Die waren eraf gerukt. 238 00:20:19,930 --> 00:20:24,851 Ik weet nog dat een vliegtuig compleet in lichterlaaie stond. 239 00:20:26,853 --> 00:20:29,564 Daar heb ik nog lang dromen over gehad. 240 00:20:30,607 --> 00:20:35,654 Alle bemanningsleden vochten voor vrijheid en democratie. 241 00:20:35,654 --> 00:20:39,241 Maar voor wie vecht je in het heetst van de strijd? 242 00:20:39,241 --> 00:20:42,035 De mannen die aan je zijde staan. 243 00:20:42,035 --> 00:20:45,789 De mannen door wie je omringd wordt. Je vecht voor hen. 244 00:20:48,750 --> 00:20:55,715 Cleven zat in de cockpit en z'n copiloot zei: 'We moeten springen.' 245 00:20:55,715 --> 00:21:00,136 Cleven zei: 'We moeten eerst onze bommen op het doelwit droppen.' 246 00:21:00,136 --> 00:21:05,475 Vlak voordat we bij het doelwit aankwamen, was er ineens doodse stilte. 247 00:21:05,475 --> 00:21:07,435 Geen jagers en geen luchtafweer. 248 00:21:08,270 --> 00:21:10,855 Het lukte ons de bommen te droppen. 249 00:21:14,025 --> 00:21:16,111 Met nog maar weinig brandstof... 250 00:21:16,111 --> 00:21:21,283 ...vocht de Regensburggroep zich een weg over de Alpen naar Noord-Afrika... 251 00:21:21,283 --> 00:21:25,996 ...terwijl de Schweinfurtgroep de volle laag kreeg van de Luftwaffe. 252 00:21:26,871 --> 00:21:30,250 Dus de Duitsers bestookten LeMay's mannen... 253 00:21:30,250 --> 00:21:35,463 ...om vervolgens even bij te tanken voor ze op de Schweinfurtgroep af gingen. 254 00:21:39,217 --> 00:21:44,556 De hele Luftwaffe stortte zich op de Schweinfurtgroep en vaagde ze weg. 255 00:21:51,855 --> 00:21:53,982 In Noord-Afrika aangekomen... 256 00:21:54,566 --> 00:21:58,695 ...zijn de ploegen van de 100th Bomb Group gesloopt en uitgeput... 257 00:21:59,237 --> 00:22:01,573 ...maar blij dat ze nog leven. 258 00:22:02,949 --> 00:22:05,827 Elke commandant die mannen eropuit moest sturen... 259 00:22:05,827 --> 00:22:10,081 ...terwijl ze alles tegen hadden... 260 00:22:10,081 --> 00:22:15,837 {\an8}...en maar weinig training hadden genoten, stond voor moeilijke beslissingen. 261 00:22:16,963 --> 00:22:19,174 Het was alsof je ze ter dood veroordeelde. 262 00:22:23,637 --> 00:22:28,975 {\an8}In de zomer van 1943 landde ik in Engeland... 263 00:22:30,227 --> 00:22:33,563 {\an8}...en toen moest ik me bij de 100th Bomb Group melden. 264 00:22:33,563 --> 00:22:36,524 Rosie Rosenthal kwam bij de groep... 265 00:22:36,524 --> 00:22:40,779 ...ter vervanging van de verloren manschappen. 266 00:22:41,363 --> 00:22:45,367 Egan had gehoord dat Rosie een behoorlijk goeie piloot was. 267 00:22:45,367 --> 00:22:51,081 Dus Egan doorliep alle protocollen met hem en zei: 'Ik wil jou in mijn squadron.' 268 00:22:54,918 --> 00:22:56,711 Ik zat in de bar. 269 00:22:56,711 --> 00:23:03,301 Ik was een glaasje whiskey aan het drinken en toen werd ik op m'n schouder getikt. 270 00:23:03,802 --> 00:23:06,930 Ik draaide me om en daar stond de squadroncommandant. 271 00:23:07,514 --> 00:23:12,435 Hij zei: 'Lucky, ik zou maar wat gaan slapen. Je moet morgen vliegen.' 272 00:23:13,103 --> 00:23:16,481 OKTOBER 1943 ACHT MAANDEN VOOR D-DAY 273 00:23:16,481 --> 00:23:20,277 Toen het weer op 8 oktober boven Duitsland opklaarde... 274 00:23:20,277 --> 00:23:24,281 ...stuurden de Amerikanen er verschillende eenheden opuit... 275 00:23:24,281 --> 00:23:27,409 ...om vliegtuigfabrieken te verwoesten. 276 00:23:28,201 --> 00:23:31,913 De vliegers zouden dit uiteindelijk Black Week noemen. 277 00:23:32,622 --> 00:23:38,920 Op 8 oktober vertrokken 855 vliegtuigen om een luchtaanval uit te voeren. 278 00:23:38,920 --> 00:23:44,634 Ze hadden 1,1 miljoen kilo aan bommen en 275 miljoen stuks munitie bij zich. 279 00:23:46,553 --> 00:23:50,056 Toen we net over het doelwit heen waren... 280 00:23:50,056 --> 00:23:56,396 ...zag ik twee Fw 190's recht op ons af vliegen. 281 00:23:56,396 --> 00:23:59,858 Hij schoot het toestel vóór me neer. 282 00:23:59,858 --> 00:24:03,778 Ze raakten uit formatie en het vliegtuig ontplofte. 283 00:24:05,113 --> 00:24:06,781 We werden weggevaagd. 284 00:24:06,781 --> 00:24:10,660 We raakten uit formatie. Motor nummer drie stond in brand. 285 00:24:11,912 --> 00:24:16,541 Cleven probeerde de leiding over te nemen toen hij werd neergeschoten. 286 00:24:17,876 --> 00:24:21,713 Cleven werd geraakt. Er heerste chaos in het vliegtuig. 287 00:24:21,713 --> 00:24:23,632 Ze moesten springen. 288 00:24:27,427 --> 00:24:33,141 Gale Cleven werd neergeschoten. Dat was een enorm gemis bij de 100th. 289 00:24:33,141 --> 00:24:36,519 Iedereen dacht dat hij dood was. 290 00:24:37,854 --> 00:24:43,360 Dat was de eerste keer dat ik bang was dat ik niet thuis zou komen. 291 00:24:44,361 --> 00:24:49,157 {\an8}Mijn vliegtuig, Rosie's Riveters, was zwaar beschadigd. 292 00:24:49,157 --> 00:24:51,368 Een paar motoren lagen eruit. 293 00:24:53,203 --> 00:24:58,708 Na het droppen van de bommen vloog ik met de overgeblevenen naar huis: 294 00:24:58,708 --> 00:25:01,127 zes vliegtuigen maar. 295 00:25:04,422 --> 00:25:08,468 Stel je eens voor wat dat met je doet, zoveel slachtoffers. 296 00:25:09,052 --> 00:25:13,431 Ze ruimden de barakken uit als een vliegtuig was neergestort. 297 00:25:13,431 --> 00:25:15,976 Dus je liep dan een lege barak in. 298 00:25:17,310 --> 00:25:23,608 Egan was op verlof in Londen en hij kreeg te horen dat Cleven was neergeschoten. 299 00:25:24,859 --> 00:25:28,738 Egan was zo woest dat hij meteen zijn verlof beëindigde... 300 00:25:28,738 --> 00:25:33,493 ...en naar de basis terugkwam en zei: 'Ik voer de volgende missie aan.' 301 00:25:34,244 --> 00:25:39,332 De luchtaanval op Münster was gericht op de stad, nieuw voor de 8th. 302 00:25:39,332 --> 00:25:43,753 Het doelwit was een rangeerterrein in het stadscentrum... 303 00:25:43,753 --> 00:25:47,632 ...en een buurt met arbeiderswoningen die eraan grensde. 304 00:25:48,258 --> 00:25:53,388 In de strijd tegen de nazi-tirannie waren mensen het doelwit geworden... 305 00:25:53,388 --> 00:25:56,600 ...een essentieel onderdeel van de oorlogsmachine. 306 00:25:56,600 --> 00:26:01,688 Er hing spanning in de ruimte. Veel vliegers hadden voor het eerst... 307 00:26:01,688 --> 00:26:05,650 ...twijfels over de missie. Egan hield een betoog. 308 00:26:05,650 --> 00:26:10,322 Deze missie was voor Cleven, ze zouden hem wreken. 309 00:26:14,826 --> 00:26:19,956 {\an8}Vanwege de grote verliezen waren er grote gaten geslagen in de groep... 310 00:26:20,457 --> 00:26:24,419 {\an8}...en konden we maar 13 vliegtuigen de lucht in sturen. 311 00:26:26,046 --> 00:26:28,715 {\an8}Als 't om de Duitse jagers ging... 312 00:26:28,715 --> 00:26:34,179 ...en er meerdere formaties waren, een van 13 vliegtuigen en een van 18... 313 00:26:34,179 --> 00:26:36,556 ...dan vielen ze de kleinere groep aan. 314 00:26:36,556 --> 00:26:40,810 We werden meteen aangevallen door meer dan 200 Duitse jagers. 315 00:26:41,394 --> 00:26:46,566 Twee Me 109's vlogen achter ons aan en schoten onze staartschutter dood. 316 00:26:46,566 --> 00:26:50,403 Ik werd geraakt door rondvliegende granaatscherven... 317 00:26:50,403 --> 00:26:54,824 ...en ging onderuit. Het was duidelijk dat het vliegtuig onbestuurbaar was... 318 00:26:54,824 --> 00:26:57,077 ...en dat we gingen neerstorten. 319 00:26:57,619 --> 00:27:00,789 We zaten op zo'n 6500 meter hoogte. 320 00:27:00,789 --> 00:27:04,876 De grond leek zo ver weg, maar ik had geen keus. 321 00:27:04,876 --> 00:27:07,295 Ik moest springen, dus dat deed ik. 322 00:27:15,762 --> 00:27:20,183 We liepen het terrein over en we wachtten en wachtten maar. 323 00:27:24,521 --> 00:27:26,898 Toen kwam er eindelijk een aanvliegen. 324 00:27:28,066 --> 00:27:30,610 Maar één vliegtuig had 't gered. 325 00:27:31,111 --> 00:27:33,947 Rosenthal was de piloot van dat vliegtuig. 326 00:27:33,947 --> 00:27:38,743 Dus hij was getuige geweest van heel wat ellende. 327 00:27:41,037 --> 00:27:46,835 We gingen naar de officiersclub. Daar hing een doodse stilte. 328 00:27:46,835 --> 00:27:49,963 Er waren wat mensen die niet op missie waren geweest... 329 00:27:50,589 --> 00:27:53,216 ...en niemand kwam naar ons toe. 330 00:27:53,216 --> 00:27:57,637 We stonden daar helemaal alleen. Het was een heel rare situatie. 331 00:27:59,222 --> 00:28:04,311 We voelden verdriet om de mensen die waren neergeschoten. 332 00:28:04,311 --> 00:28:10,942 Ik al helemaal. Ik was m'n beste vriend verloren bij de missie naar Münster. 333 00:28:14,529 --> 00:28:17,991 Toen Bucky Egan en Cleven werden neergeschoten... 334 00:28:17,991 --> 00:28:21,036 ...kreeg de algehele stemming een flinke knauw... 335 00:28:21,036 --> 00:28:24,831 ...want iedereen beschouwde hen als onoverwinnelijk. 336 00:28:26,625 --> 00:28:30,587 De Münster-missie was het grootste luchtgevecht tot dan toe. 337 00:28:30,587 --> 00:28:37,052 Het was een ware titanenstrijd tussen twee grote en moordlustige luchtmachten. 338 00:28:37,052 --> 00:28:43,850 De 100th was vier maanden voor de missie in Engeland gearriveerd, met 140 vliegers. 339 00:28:43,850 --> 00:28:48,897 Na Münster waren er nog maar drie over die eropuit konden gaan. 340 00:28:49,397 --> 00:28:52,108 {\an8}Die cijfers gingen rond... 341 00:28:52,108 --> 00:28:56,404 {\an8}...en men begon zich zorgen te maken. Ze noemden ons The Bloody Hundredth. 342 00:28:58,740 --> 00:29:02,577 Als vliegers eropuit gaan, staan ze vier uur lang doodsangsten uit. 343 00:29:02,577 --> 00:29:07,999 Vervolgens fiets je naar de pub, drink je een biertje, versier je een meisje. 344 00:29:07,999 --> 00:29:12,504 Niks aan de hand. De volgende dag moet je het gevaar weer trotseren. 345 00:29:15,090 --> 00:29:22,055 Dat zorgde er uiteindelijk voor dat sommigen het niet meer aankonden. 346 00:29:25,642 --> 00:29:30,313 Na Black Week bereikte de algehele stemming een nieuw dieptepunt. 347 00:29:30,313 --> 00:29:32,899 Men vreesde voor oproer onder de bemanning. 348 00:29:33,441 --> 00:29:35,944 Er werden verontrustende meldingen gedaan... 349 00:29:35,944 --> 00:29:40,949 ...van abnormaal gedrag bij de bemanning door medisch personeel. 350 00:29:40,949 --> 00:29:46,621 De gevechten zorgden ervoor dat ze zichzelf niet meer onder controle hadden. 351 00:29:46,621 --> 00:29:48,707 Ik heb meegemaakt... 352 00:29:48,707 --> 00:29:54,004 ...dat sommigen niet eens meer in staat waren om het vliegtuig uit te stappen. 353 00:29:55,005 --> 00:30:01,094 Zij stonden op het punt ten prooi te vallen aan shellshock. 354 00:30:03,388 --> 00:30:07,392 We hebben ondervonden dat ze snel kunnen herstellen... 355 00:30:07,392 --> 00:30:10,312 ...als ze tijdelijk rust krijgen. 356 00:30:10,812 --> 00:30:16,151 We moeten vooral vertrouwen op hun eigen herstellend vermogen. 357 00:30:16,151 --> 00:30:19,988 Hierbij is een ziekenhuisomgeving niet bevorderlijk. 358 00:30:19,988 --> 00:30:22,115 FLAK HOUSE OXFORD, ENGELAND 359 00:30:22,115 --> 00:30:26,703 We probeerden ze uit de oorlogsomgeving te halen... 360 00:30:26,703 --> 00:30:32,500 ...en stuurden ze naar een rusthuis. We noemden dat het Flak House. 361 00:30:33,543 --> 00:30:37,631 Vaak zorgde dat voor herstel, soms niet. 362 00:30:39,132 --> 00:30:42,010 Hier kregen alle commandanten mee te maken... 363 00:30:42,010 --> 00:30:46,473 ...want sommige mensen zitten zo in elkaar... 364 00:30:46,473 --> 00:30:49,184 ...dat ze hier niet mee kunnen omgaan. 365 00:30:49,851 --> 00:30:53,355 We moesten die mensen direct... 366 00:30:53,355 --> 00:30:56,483 ...uit hun ploeg halen en van de basis verwijderen... 367 00:30:56,483 --> 00:31:00,654 ...want anders verspreidde dat sentiment zich snel... 368 00:31:00,654 --> 00:31:04,491 ...en het mocht niet de stemming beïnvloeden van de mensen... 369 00:31:04,491 --> 00:31:08,703 ...die er iedere dag opuit gingen en hun taken uitvoerden. 370 00:31:10,997 --> 00:31:13,875 Je zou kunnen stellen dat de geallieerden... 371 00:31:13,875 --> 00:31:19,005 ...niet alleen geen luchtoverwicht hadden, maar zelfs aan de verliezende hand waren. 372 00:31:20,465 --> 00:31:23,843 Onze bommen waren niet altijd raak. 373 00:31:23,843 --> 00:31:29,683 {\an8}Zelfs op mooie, heldere dagen zaten we soms wel kilometers van het doelwit. 374 00:31:30,767 --> 00:31:35,981 Ze raakten hun doelwitten niet en waren zelf het doelwit... 375 00:31:35,981 --> 00:31:39,693 {\an8}...van de Duitse jagers. De strijdkrachten kwamen bij bosjes om. 376 00:31:40,443 --> 00:31:46,241 Dit is vliegtuigenschroot, elk exemplaar staat voor 22.000 uur aan arbeid... 377 00:31:47,200 --> 00:31:50,912 ...en tien dode of gevangengenomen Amerikaanse jongens. 378 00:31:56,251 --> 00:32:00,422 Het ergste dat je kon overkomen was neergeschoten worden. 379 00:32:00,422 --> 00:32:05,218 We wisten dat dat kon gebeuren. Als je jong bent, waan je jezelf onsterfelijk... 380 00:32:05,218 --> 00:32:09,055 ...dus we dachten dat wij gespaard zouden blijven. 381 00:32:10,473 --> 00:32:14,644 Ik wist dat m'n moeder zich erg ongerust maakte en dat ze... 382 00:32:14,644 --> 00:32:21,192 ...bericht zou krijgen dat ik vermist was en verder niets zou horen over mijn lot. 383 00:32:23,570 --> 00:32:26,865 Vliegers leerden niet hun parachutes te gebruiken... 384 00:32:26,865 --> 00:32:31,077 ...en ze kregen maar weinig training in ontsnappingstactieken. 385 00:32:31,077 --> 00:32:35,290 Ze wisten ook niet dat inwoners van gebombardeerde stadjes... 386 00:32:35,290 --> 00:32:38,710 ...neergehaalde vliegers steeds vaker belaagden. 387 00:32:40,837 --> 00:32:46,760 Cleven landde op de grond en zag dat er allemaal boeren op hem af kwamen. 388 00:32:46,760 --> 00:32:51,514 Voor hij het wist, had een boer een hooivork op z'n borst gezet... 389 00:32:51,514 --> 00:32:56,269 ...die hem eraan wilde rijgen. Luftwaffe-agenten verschenen ten tonele. 390 00:32:58,355 --> 00:33:01,733 Ik werd naar een militair vliegveld gebracht... 391 00:33:01,733 --> 00:33:06,279 ...waar alle gevangengenomen Amerikaanse vliegers werden verzameld. 392 00:33:08,198 --> 00:33:10,116 DULAG LUFT FRANKFURT, DUITSLAND 393 00:33:11,743 --> 00:33:17,332 Ik werd ondervraagd door een kerel die me feliciteerde met m'n promotie. 394 00:33:18,333 --> 00:33:22,420 Ik was drie dagen eerder gepromoveerd tot eerste luitenant. 395 00:33:22,420 --> 00:33:27,759 Dat overviel me een beetje. Hij gaf me een kaartje van 7 bij 12 centimeter... 396 00:33:27,759 --> 00:33:32,681 ...waarop m'n naam, geboortedatum, adres en de namen van m'n ouders stonden. 397 00:33:34,808 --> 00:33:40,188 De Duitsers lieten spionnen in de VS kranten uit hun woonplaats sturen. 398 00:33:40,188 --> 00:33:46,152 Ze stelden je op je gemak door te doen alsof ze alles van je wisten. 399 00:33:46,152 --> 00:33:51,950 Deze slinkse verhoormethode wist soms vliegers ertoe te bewegen... 400 00:33:51,950 --> 00:33:55,495 ...informatie te onthullen die ze niet belangrijk achtten... 401 00:33:55,495 --> 00:33:58,415 ...maar die wel waardevol was voor de verhoorders. 402 00:33:59,332 --> 00:34:02,669 De volgende ochtend zetten ze ons in een wagon. 403 00:34:02,669 --> 00:34:05,839 We zaten met zo'n 30 of 40 man in één wagon. 404 00:34:07,132 --> 00:34:09,092 We wisten niet wat er komen ging. 405 00:34:11,553 --> 00:34:13,221 STALAG LUFT III SAGAN, DUITSLAND 406 00:34:15,599 --> 00:34:19,978 Ik weet nog dat ik door de poort liep en grote houten palen zag... 407 00:34:19,978 --> 00:34:25,775 ...waartussen prikkeldraad was gespannen. Op alle hoeken stonden wachttorens. 408 00:34:25,775 --> 00:34:30,195 En er zat zo'n drie meter tussen het grote hek... 409 00:34:30,195 --> 00:34:35,367 ...en een kleiner hek. Daar mochten we niet overheen, anders werden we neergeschoten. 410 00:34:36,620 --> 00:34:41,499 Veel van de Amerikaanse krijgsgevangenen zaten bij de 100th... 411 00:34:41,499 --> 00:34:46,421 ...en waren voor mij neergehaald. Toen ze ons binnen zagen komen... 412 00:34:46,421 --> 00:34:50,217 ...lachten ze en zeiden: 'We zaten al op jullie te wachten.' 413 00:34:51,635 --> 00:34:56,139 {\an8}Cleven en Egan kwamen enkele dagen na elkaar in Stalag Luft III aan. 414 00:34:56,139 --> 00:34:59,726 Cleven slingerde grappen naar het hoofd van de gewonde Egan... 415 00:34:59,726 --> 00:35:02,312 ...en algauw waren de twee weer kamergenoten... 416 00:35:02,312 --> 00:35:05,607 ...en namen ze in het kamp de rol van leider op zich. 417 00:35:05,607 --> 00:35:11,279 We woonden samen, kookten samen, wasten samen onze kleren, douchten samen. 418 00:35:11,279 --> 00:35:14,824 Je mocht één keer per week douchen, als je geluk had. 419 00:35:15,825 --> 00:35:19,996 Het leven in de kampen ging met veel regels gepaard. 420 00:35:19,996 --> 00:35:26,378 Men hanteerde 'n strikt regime om iedereen onder de duim en in leven te houden. 421 00:35:27,420 --> 00:35:28,421 TEHERAN, IRAN 422 00:35:31,925 --> 00:35:36,137 Tijdens een geheime vergadering op de Conferentie van Teheran in 1943... 423 00:35:36,137 --> 00:35:41,810 ...kwamen Roosevelt, Churchill en Stalin overeen een tweede front te openen... 424 00:35:41,810 --> 00:35:45,564 ...dat de Amerikanen en Britten op touw zouden zetten. 425 00:35:46,940 --> 00:35:51,027 Het ging om een grootschalige amfibische operatie... 426 00:35:51,027 --> 00:35:55,699 ...op vijf stranden in Normandië, met de codenaam 'Overlord'. 427 00:35:55,699 --> 00:36:00,954 Hij stond gepland voor mei 1944, slechts zes maanden later. 428 00:36:01,830 --> 00:36:04,374 Generaal Eisenhower was in Londen. 429 00:36:05,709 --> 00:36:09,880 Volgens hem moest de Luftwaffe eerst uitgeschakeld worden. 430 00:36:10,463 --> 00:36:12,424 Dat was nu onze missie. 431 00:36:12,424 --> 00:36:17,846 We wisten dat er geen landinvasie kon plaatsvinden... 432 00:36:17,846 --> 00:36:20,765 ...als er geen luchtoverwicht was. 433 00:36:22,309 --> 00:36:27,689 We moesten zoveel jagers neerhalen dat ze die niet meer konden inzetten. 434 00:36:30,901 --> 00:36:36,323 {\an8}Al die jagers hebben voor grote verliezen gezorgd. 435 00:36:37,449 --> 00:36:42,704 {\an8}Dus we hebben in hoog tempo jagers gebouwd. 436 00:36:43,413 --> 00:36:46,374 Eind 1943 arriveerde er 'n jachtvliegtuig... 437 00:36:46,374 --> 00:36:51,213 ...waar de 8th al die tijd op had zitten wachten: de P-51 Mustang. 438 00:36:52,214 --> 00:36:56,927 {\an8}De Mustang. De P-51. De jager met de grootste actieradius. 439 00:36:56,927 --> 00:37:03,934 - Snel, krachtig en wendbaar. - Toen de P-51's arriveerden... 440 00:37:03,934 --> 00:37:08,688 ...was hun actieradius groot genoeg om ons tot aan het doelwit te begeleiden. 441 00:37:08,688 --> 00:37:15,528 En ze hadden de P-47's aangepast zodat die ook het hele eind mee konden. 442 00:37:17,656 --> 00:37:21,534 Toen we naar Emden vlogen en ik al die mooie P-51's zag... 443 00:37:21,534 --> 00:37:23,912 ...dacht ik: dit gaat goedkomen. 444 00:37:25,789 --> 00:37:28,833 Ze gingen niet alleen mee als escorte. 445 00:37:28,833 --> 00:37:33,129 Hun hoofdmissie was de aanval openen op de Luftwaffe. 446 00:37:37,551 --> 00:37:40,178 Op zondagochtend 15 februari... 447 00:37:40,679 --> 00:37:46,851 ...maakten we ons op voor de grootste aanval in de geschiedenis van onze luchtmacht. 448 00:37:48,019 --> 00:37:50,772 Dit was de aanloop naar de invasie. 449 00:37:52,065 --> 00:37:57,070 Ze voerden een reeks aaneengesloten luchtaanvallen uit. 450 00:37:57,070 --> 00:37:59,030 Dit zou de oorlog beslissen. 451 00:38:05,787 --> 00:38:07,831 Dag in, dag uit... 452 00:38:08,331 --> 00:38:13,503 ...nemen de Mustang en Thunderbolt het op tegen de Me 109's en Fw 190's. 453 00:38:13,503 --> 00:38:16,673 Onze jagers voeren de ene na de andere aanval uit. 454 00:38:17,382 --> 00:38:20,635 En steeds vaker zijn we aan de winnende hand. 455 00:38:21,928 --> 00:38:25,265 Tussen januari en mei 1944... 456 00:38:25,265 --> 00:38:29,769 ...vond 99 procent van de Duitse piloten aan het westfront de dood. 457 00:38:29,769 --> 00:38:31,855 Ze werden werkelijk afgeslacht. 458 00:38:34,024 --> 00:38:36,693 Pas toen de Mustang z'n intrede deed... 459 00:38:36,693 --> 00:38:39,946 ...verkregen Amerika en Engeland luchtoverwicht. 460 00:38:41,281 --> 00:38:47,245 {\an8}Als je de Luftwaffe tot actie wilt dwingen, ga je naar Berlijn. 461 00:38:48,288 --> 00:38:53,501 {\an8}Toen ze het rolgordijn optrokken en de lijn helemaal naar Berlijn liep... 462 00:38:54,211 --> 00:38:57,797 ...viel het eerst stil en klonk er toen een luide kreet. 463 00:39:01,468 --> 00:39:05,138 Je hoort niet wat er daarbeneden gaande is... 464 00:39:05,680 --> 00:39:09,726 ...maar rangeerterreinen, chemische tanks, schepen en loodsen... 465 00:39:09,726 --> 00:39:14,356 ...reservemotoren en kogellagerfabrieken worden tot niets gereduceerd. 466 00:39:15,565 --> 00:39:20,153 Dit was de eerste keer dat de Amerikanen Berlijn in het vizier namen. 467 00:39:20,153 --> 00:39:25,158 Een lastiger doelwit had de 8th nooit gekend, maar het moest gebeuren. 468 00:39:27,285 --> 00:39:29,496 Als ik in Duitsland had gezeten... 469 00:39:29,496 --> 00:39:35,126 ...en dagelijks al die bommenwerpers en bombardementen had aanschouwd... 470 00:39:35,126 --> 00:39:37,796 ...was de moed me in de schoenen gezonken. 471 00:39:37,796 --> 00:39:41,841 De burgers en soldaten bleven er vast niet koel onder. 472 00:39:47,806 --> 00:39:51,017 Een van de ergste dingen aan gevangenzitten... 473 00:39:51,518 --> 00:39:54,771 ...is dat je niet weet hoelang dat nog gaat duren. 474 00:39:54,771 --> 00:39:57,774 Je moet geen straf uitzitten of zo. 475 00:39:57,774 --> 00:40:01,444 Je zit daar tot je ontsnapt of tot de oorlog voorbij is. 476 00:40:02,237 --> 00:40:07,492 Ik begon een tunnel te graven. Er was een oud toilet met een tegelvloer... 477 00:40:07,492 --> 00:40:10,370 ...en ik besloot een poging te wagen. 478 00:40:10,370 --> 00:40:16,209 We konden de tegels steeds weghalen en verdergaan met graven. 479 00:40:16,209 --> 00:40:18,670 De bewakers hadden het bijna meteen door. 480 00:40:20,213 --> 00:40:25,176 {\an8}Zo'n 76 Britse gevangenen ontsnapten via een tunnel uit het blok... 481 00:40:25,176 --> 00:40:31,182 ...dat aan dat van ons grensde. Het staat bekend als 'the Great Escape'. 482 00:40:31,182 --> 00:40:37,355 Op twee na werd iedereen weer gepakt en 50 mannen werden geëxecuteerd. 483 00:40:38,440 --> 00:40:43,361 Als we al een goede verstandhouding met de Duitsers hadden, was dat nu gedaan. 484 00:40:46,698 --> 00:40:49,993 Op een dag werd ik gebeld en ze zeiden: 485 00:40:49,993 --> 00:40:52,245 'Generaal LeMay wil je spreken.' 486 00:40:52,245 --> 00:40:55,332 Hij zei: 'Jeffrey, ik heb een groepscommandant nodig... 487 00:40:55,332 --> 00:41:00,003 ...voor de 95th Bomb Group en de 100th Bomb Group. Jij mag kiezen.' 488 00:41:00,629 --> 00:41:03,215 De 95th had een goede staat van dienst. 489 00:41:03,215 --> 00:41:09,512 Ze waren maar weinig vliegtuigen verloren. Ik bedacht dat ik meer kon betekenen... 490 00:41:09,512 --> 00:41:15,185 ...voor de 100th. Dus ik belde hem terug en zei dat ik, met zijn toestemming... 491 00:41:15,185 --> 00:41:19,439 ...de leiding over de 100th op me zou nemen. Wanneer moest ik me melden? 492 00:41:19,439 --> 00:41:20,732 Hij zei: 'Vanmiddag'. 493 00:41:25,237 --> 00:41:30,367 Het eerste wat ik deed, was generaal LeMay vragen of hij de 100th... 494 00:41:30,367 --> 00:41:33,912 ...twee dagen vrij kon geven, en dat deed hij. 495 00:41:33,912 --> 00:41:37,749 Die twee dagen vlogen we 's ochtends en 's middags vier uur lang... 496 00:41:37,749 --> 00:41:42,128 ...met elk vliegtuig waarover de 100th beschikte, in formatie. 497 00:41:42,963 --> 00:41:49,344 Tom Jeffrey was energiek, charismatisch en deskundig... 498 00:41:49,344 --> 00:41:53,181 ...op het gebied van het vliegtuig én gevechtsvliegen. 499 00:41:54,724 --> 00:41:58,103 Ik liet de aanvoerder de formatie fotograferen... 500 00:41:58,103 --> 00:42:01,565 ...zodat we konden zien wie er goed vloog en wie niet. 501 00:42:01,565 --> 00:42:05,402 En toen vloog ik met een oud vliegtuig om de formatie heen... 502 00:42:05,402 --> 00:42:08,446 ...om ze in positie te krijgen. 503 00:42:08,446 --> 00:42:11,032 {\an8}De commandanten bleven erop hameren... 504 00:42:11,032 --> 00:42:14,035 {\an8}...dat we in strakke formatie moesten vliegen. 505 00:42:14,035 --> 00:42:16,830 Het kon allemaal niet strak genoeg. 506 00:42:17,831 --> 00:42:24,004 Na die twee dagen kon de 100th beter in formatie vliegen dan wie ook. 507 00:42:25,130 --> 00:42:30,343 Jeffrey bracht ons pas echt op hoog niveau. 508 00:42:31,136 --> 00:42:33,722 We werden de beste eenheid van de luchtmacht. 509 00:42:37,809 --> 00:42:42,314 Bij de 8th Air Force moest je 25 missies voltooien. 510 00:42:42,314 --> 00:42:46,484 Als je dat was gelukt, mocht je terug naar de VS. 511 00:42:47,736 --> 00:42:52,365 Toen m'n 25 missies erop zaten, zeiden ze dat ik mocht aanblijven... 512 00:42:52,365 --> 00:42:58,163 ...als commandant van een squadron of terug mocht keren naar de VS. 513 00:42:58,163 --> 00:43:04,419 Ik kwam tot de conclusie dat ik erg veel geluk had gehad... 514 00:43:04,419 --> 00:43:09,799 ...dat ik het had overleefd en dat ik het lot niet moest tarten. 515 00:43:09,799 --> 00:43:13,094 Dus ik koos ervoor om terug te keren. 516 00:43:14,888 --> 00:43:21,186 Rosenthal voltooide z'n missies op 8 maart 1944 na een aanval op Berlijn. 517 00:43:21,895 --> 00:43:25,649 De mannen spoorden me aan over het veld te scheren. 518 00:43:25,649 --> 00:43:29,152 Ik was altijd erg voorzichtig, dus ik weigerde. 519 00:43:29,903 --> 00:43:33,406 Maar op de terugweg zei ik: 'Waarom ook niet?' 520 00:43:33,406 --> 00:43:38,078 Ik vloog recht op de toren af en iedereen dook daar naar de grond... 521 00:43:38,662 --> 00:43:42,457 ...en ik scheerde vervolgens drie of vier keer over het veld. 522 00:43:42,457 --> 00:43:48,547 Beneden kwam iemand naar me toe en zei: 'Wist je dat generaal Huglin daar zat? 523 00:43:49,047 --> 00:43:52,467 Hij dook naar de grond en z'n kleren zijn helemaal vuil.' 524 00:43:52,467 --> 00:43:56,263 En toen zag ik generaal Huglin de ruimte binnenkomen. 525 00:43:56,263 --> 00:44:01,434 Hij kwam naar me toe, greep m'n hand en zei: 'Prachtmanoeuvre, Rosie.' 526 00:44:02,519 --> 00:44:05,480 Iedereen wist dat D-Day aanstaande was... 527 00:44:05,480 --> 00:44:10,235 ...en Rosie wilde niets liever dan het Derde Rijk te gronde richten. 528 00:44:10,735 --> 00:44:14,656 Dit was het zenuwcentrum van de oorlog. 529 00:44:14,656 --> 00:44:18,034 Toen besloot ik door te gaan met vliegen... 530 00:44:18,034 --> 00:44:22,664 ...en uiteindelijk werd ik aangesteld als squadroncommandant. 531 00:44:23,582 --> 00:44:27,752 Op deze dag hebben 650 Amerikaanse B-17's... 532 00:44:27,752 --> 00:44:31,506 ...veel schade toegebracht aan Duitse verdedigingswerken aan de kust. 533 00:44:35,886 --> 00:44:39,180 Ik was naar Frankrijk geweest voor een missie. 534 00:44:39,180 --> 00:44:42,559 En toen ik terugkeerde, kwamen ze naar me toe... 535 00:44:42,559 --> 00:44:48,315 ...en zeiden ze dat ik me die avond bij generaal LeMay moest melden. 536 00:44:49,566 --> 00:44:54,988 {\an8}Generaal LeMay kwam binnen en kondigde aan dat de geallieerden... 537 00:44:54,988 --> 00:44:58,783 {\an8}...de volgende ochtend op de stranden van Normandië zouden landen. 538 00:44:58,783 --> 00:45:03,163 {\an8}Maar om ons er echt goed van te doordringen... 539 00:45:03,163 --> 00:45:06,458 {\an8}...hoe belangrijk deze operatie was... 540 00:45:06,458 --> 00:45:11,463 ...moest de 8th Air Force al zijn vliegtuigen inzetten... 541 00:45:11,463 --> 00:45:14,925 ...om ervoor te zorgen dat die mannen aan land kwamen. 542 00:45:16,176 --> 00:45:18,386 {\an8}Ik kwam naar de briefing... 543 00:45:18,386 --> 00:45:22,766 ...en toen ze het rolgordijn optrokken, werd er luid gejuicht. 544 00:45:22,766 --> 00:45:27,687 Zo hadden ze nooit eerder gereageerd. Eindelijk was D-Day gearriveerd. 545 00:45:28,480 --> 00:45:29,981 6 JUNI 1944 546 00:45:31,775 --> 00:45:36,404 Soldaten, matrozen en vliegers van de geallieerde strijdkrachten... 547 00:45:37,948 --> 00:45:43,703 {\an8}...de 'Great Crusade' gaat zo van start, na al die maanden van voorbereiding. 548 00:45:44,621 --> 00:45:46,581 Alle ogen zijn op jullie gericht. 549 00:45:48,041 --> 00:45:50,168 Jullie hebben geen makkelijke taak. 550 00:45:51,044 --> 00:45:54,631 Jullie vijand is goed getraind, goed uitgerust en ervaren. 551 00:45:55,131 --> 00:45:56,800 Hij zal zich flink verzetten. 552 00:45:57,676 --> 00:46:02,764 Ik heb alle vertrouwen in jullie moed, bezieling en vaardigheden. 553 00:46:03,723 --> 00:46:07,018 We gaan voor een totale overwinning. 554 00:46:10,480 --> 00:46:16,903 We vlogen over het Kanaal heen en zagen onder ons duizenden schepen. 555 00:46:18,613 --> 00:46:25,495 Fantastisch. Een van de bemanningsleden begon te bidden en we deden allemaal mee. 556 00:46:30,584 --> 00:46:34,379 Dit is Robert St. John vanaf de NBC-redactie in New York. 557 00:46:34,379 --> 00:46:37,382 Dit is een belangrijk moment in de wereldgeschiedenis. 558 00:46:37,966 --> 00:46:42,220 De mannen van generaal Dwight Eisenhower stappen uit hun landingsschepen... 559 00:46:42,220 --> 00:46:45,932 ...en bestormen de stranden om het naziterritorium te betreden. 560 00:46:46,766 --> 00:46:52,314 Ze gaan vanuit zee de aanval aan, bijgestaan door talloze jagers. 561 00:46:53,565 --> 00:46:56,192 De luchtaanvallen bleven maar komen. 562 00:46:56,192 --> 00:47:01,156 Onze vliegers hebben die dag geen moment stilgezeten. 563 00:47:01,156 --> 00:47:05,577 Bij terugkomst tankten ze meteen bij, laadden ze nieuwe bommen in... 564 00:47:05,577 --> 00:47:08,872 ...en gingen ze er keer op keer vastberaden opuit. 565 00:47:12,250 --> 00:47:17,923 De Luftwaffe kwam er amper aan te pas toen we Normandië binnenvielen. 566 00:47:19,132 --> 00:47:24,804 De luchtmacht had de weg vrijgemaakt voor de invasie. 567 00:47:28,516 --> 00:47:31,061 Duitsland vocht nu op twee fronten: 568 00:47:31,061 --> 00:47:35,357 {\an8}...tegen de Britten en Amerikanen in het westen en de Russen in het oosten. 569 00:47:35,357 --> 00:47:39,361 {\an8}In augustus 1944 ontdekte het Rode Leger Majdanek... 570 00:47:39,361 --> 00:47:44,574 ...een verlaten concentratie- en vernietigingskamp bij Lublin in Polen... 571 00:47:44,574 --> 00:47:50,247 ...onweerlegbaar bewijs van Hitlers streven om de Joden in Europa uit te roeien. 572 00:47:50,247 --> 00:47:52,290 BEWIJS VAN MASSAMOORD DOOR NAZI'S 573 00:47:56,127 --> 00:47:58,880 Onze invasietroepen trekken op... 574 00:47:58,880 --> 00:48:03,343 ...tegen nazitroepen die opgedragen is tot de dood door te blijven vechten. 575 00:48:04,010 --> 00:48:08,139 Maar ze zullen moeten sterven of capituleren, want ze krijgen... 576 00:48:08,139 --> 00:48:12,727 ...de volledige slagkracht van de geallieerden te incasseren. 577 00:48:12,727 --> 00:48:16,273 {\an8}In het kamp hadden we illegale radio's... 578 00:48:16,273 --> 00:48:19,401 {\an8}...en we wisten zo'n beetje alles wat de BBC ook wist. 579 00:48:19,401 --> 00:48:25,740 Toen de invasie van start ging, wisten we dat we daar niet zouden blijven. 580 00:48:27,033 --> 00:48:30,620 Er kwamen nog steeds piloten het kamp binnen. 581 00:48:30,620 --> 00:48:32,455 Onder hen waren zwarte piloten... 582 00:48:32,455 --> 00:48:36,918 {\an8}...zoals tweede luitenants Alexander Jefferson en Richard Macon... 583 00:48:36,918 --> 00:48:41,715 {\an8}...die bij de befaamde 332nd Fighter Group zaten: de Red Tails. 584 00:48:41,715 --> 00:48:45,051 De Tuskegee-piloten gaven hun staarten een rode kleur. 585 00:48:45,051 --> 00:48:50,599 {\an8}Of je nou wist dat de piloten zwart waren of niet, de Red Tails waren alom bekend. 586 00:48:51,099 --> 00:48:54,811 We waren niet bang voor confrontaties met de vijand... 587 00:48:54,811 --> 00:48:57,856 ...want we wisten dat wij beter konden vliegen... 588 00:48:57,856 --> 00:49:00,483 {\an8}...en ik haalde ze zo neer. 589 00:49:02,319 --> 00:49:04,696 Deze moedige zwarte vliegers... 590 00:49:04,696 --> 00:49:09,618 ...stonden te popelen om mee te vechten en ze deden fantastisch werk. 591 00:49:11,828 --> 00:49:15,665 Binnen de luchtmacht en met name bij de bommenwerperploegen... 592 00:49:15,665 --> 00:49:20,337 ...die lange, gevaarlijke tochten maakten, was men erg op de Red Tails gesteld... 593 00:49:20,337 --> 00:49:23,965 {\an8}...meer dan op alle andere squadrons. 594 00:49:24,758 --> 00:49:29,846 Op de basissen was er bij Macon en Jefferson rassenscheiding toegepast... 595 00:49:29,846 --> 00:49:34,893 ...en zij kwamen er tot hun verbijstering achter dat dat in het kamp niet zo was. 596 00:49:34,893 --> 00:49:40,065 Er waren zo'n 150 mannen en we stonden allemaal opgesteld. 597 00:49:40,065 --> 00:49:46,154 {\an8}Uiteindelijk kwam er 'n lange boerenpummel uit Kentucky langslopen... 598 00:49:46,154 --> 00:49:51,034 {\an8}...en hij deed een paar stappen achteruit en zei: 'Nou, ik wil deze jongen wel.' 599 00:49:51,034 --> 00:49:54,371 De kolonel zei tegen me: 'Luitenant, ga met hem mee.' 600 00:49:55,205 --> 00:49:56,206 'Yes, sir.' 601 00:49:57,207 --> 00:50:03,129 De Duitsers namen me de kamer in en lieten zien waar ik moest slapen. 602 00:50:03,672 --> 00:50:09,052 M'n verwondingen waren erger dan gedacht. Ik was vanaf m'n middel verlamd. 603 00:50:09,052 --> 00:50:11,638 Toen ze zagen dat ik me niet kon bewegen... 604 00:50:11,638 --> 00:50:17,602 ...vroegen de Duitsers wie 't onderste bed aan mij wilde afstaan. 605 00:50:17,602 --> 00:50:19,062 Niemand zei wat. 606 00:50:19,062 --> 00:50:23,275 Uiteindelijk zei een kerel uit Texas dat ik zijn bed wel mocht hebben. 607 00:50:23,900 --> 00:50:26,486 We werden beste vrienden. 608 00:50:27,404 --> 00:50:30,198 Ze moesten de handen ineenslaan. 609 00:50:30,198 --> 00:50:34,744 Ze lieten vooroordelen varen of zetten die gedeeltelijk opzij... 610 00:50:34,744 --> 00:50:38,623 ...zodat ze elkaar erdoorheen konden slepen. 611 00:50:40,625 --> 00:50:44,796 Een van de laatste luchtmachtoperaties bestond uit... 612 00:50:44,796 --> 00:50:47,924 ...het bombarderen van Duitse olieraffinaderijen. 613 00:50:47,924 --> 00:50:52,137 Daarbij moesten ze zich ook richten op transportvoorzieningen en depots... 614 00:50:52,137 --> 00:50:55,432 ...voor de kolen waarop de vliegtuigfabrieken draaiden. 615 00:50:55,432 --> 00:50:58,935 Deze luchtblokkade zou de oorlogsmachine stilleggen... 616 00:50:58,935 --> 00:51:04,357 ...en het Duitse leger zou zonder luchtsteun komen te zitten. 617 00:51:04,357 --> 00:51:07,152 {\an8}We zaten in de officiersclub. 618 00:51:07,944 --> 00:51:12,157 {\an8}Plotseling hoorden we de aankondiging: 'Maak je op voor 'n missie morgenochtend.' 619 00:51:15,076 --> 00:51:18,413 We zetten 2000 zware bommenwerpers in. 620 00:51:18,413 --> 00:51:22,417 Zover het oog reikte, zag je alleen maar bommenwerpers. 621 00:51:24,961 --> 00:51:29,257 Om één raffinaderij uit te schakelen, ergens in Leuna... 622 00:51:29,257 --> 00:51:35,305 ...moesten er 6000 bommenwerpers zo'n 40 keer opuit gaan. 623 00:51:36,640 --> 00:51:40,435 Onze groep voerde een grote aanval op Berlijn aan. 624 00:51:40,435 --> 00:51:44,981 Het was een prachtige dag. De zon scheen, geen wolkje aan de lucht. 625 00:51:45,649 --> 00:51:49,819 Toen we het doelwit naderden, werd het vliegtuig geraakt... 626 00:51:49,819 --> 00:51:52,906 ...maar we vlogen door en bombardeerden het doelwit... 627 00:51:52,906 --> 00:51:56,243 ...in de wetenschap dat we de basis niet zouden halen. 628 00:51:56,826 --> 00:52:00,580 Het vliegtuig stond in brand en ik wist dat ik moest springen. 629 00:52:00,580 --> 00:52:03,166 Toen ik sprong, dacht ik dat ik in de hemel was. 630 00:52:04,417 --> 00:52:07,879 Vervolgens kwam ik op de grond neer, keek ik op... 631 00:52:08,672 --> 00:52:11,716 ...en zag ik drie soldaten met pistolen op me af komen. 632 00:52:12,717 --> 00:52:16,846 Een van de soldaten hief z'n pistool op en wilde me een lel geven... 633 00:52:16,846 --> 00:52:21,810 ...en toen zag ik het embleem van het Rode Leger op z'n pet. 634 00:52:22,477 --> 00:52:28,066 En ik riep: Amerikanski, Roosevelt, Stalin, Churchill, Pepsi-Cola... 635 00:52:28,066 --> 00:52:31,528 ...Coca-Cola, Lucky Strike. 636 00:52:32,696 --> 00:52:36,491 De aanval op Berlijn was Rosies 52e en laatste missie. 637 00:52:36,491 --> 00:52:39,869 Meer missies dan alle andere piloten van de 100th. 638 00:52:39,869 --> 00:52:44,874 Toen hij weer was aangesterkt, ging Rosie terug naar Thorpe Abbotts... 639 00:52:44,874 --> 00:52:49,337 ...waar hij anderhalf jaar eerder z'n eerste missie had gedaan. 640 00:52:52,632 --> 00:52:58,013 De Russen waren heel dichtbij. We hoorden artillerievuur... 641 00:52:58,013 --> 00:53:01,474 ...en andere gevechtsgeluiden in de verte. 642 00:53:02,100 --> 00:53:07,981 {\an8}Hitler twijfelde of hij de gevangenen zou weghalen of ombrengen. 643 00:53:07,981 --> 00:53:09,316 {\an8}Die kans was er. 644 00:53:10,025 --> 00:53:14,946 Op een nacht kreeg onze hoogste officier te horen... 645 00:53:14,946 --> 00:53:17,407 ...dat er een evacuatie zou komen... 646 00:53:17,407 --> 00:53:22,037 ...en dat we het kamp binnen een uur te voet zouden verlaten. 647 00:53:22,954 --> 00:53:28,668 Ze haalden ons voor 'onze eigen veiligheid' weg. Wij wisten wel beter. 648 00:53:30,545 --> 00:53:35,508 Ze hadden geen idee waar ze naartoe gingen. Ze vreesden dat Hitler... 649 00:53:35,508 --> 00:53:41,097 ...hen als menselijk schild zou gebruiken. En het was de koudste winter in 100 jaar. 650 00:53:42,474 --> 00:53:46,603 Het was bitter koud. De sneeuw kwam tot aan je knieën... 651 00:53:46,603 --> 00:53:52,108 ...en we moesten anderhalve dag lopen met maar een paar tussenstops. 652 00:53:57,072 --> 00:54:01,785 {\an8}In Spremberg zetten ze ons op de trein, in een wagon. 653 00:54:01,785 --> 00:54:07,499 {\an8}Daar zaten we hutjemutje met zo'n 70 man. Je kon niet eens zitten. Verschrikkelijk. 654 00:54:08,208 --> 00:54:13,713 {\an8}We zaten dicht op elkaar. Als je viel, werd je zowat vertrapt. 655 00:54:13,713 --> 00:54:17,592 Toen de trein arriveerde, bonsden de mannen op de deur. 656 00:54:17,592 --> 00:54:22,597 De bewakers openden die eindelijk. Het was zo erg als je je kunt voorstellen. 657 00:54:27,894 --> 00:54:34,568 Dat kamp was ingericht voor maximaal 8000 of 10.000 man. 658 00:54:34,568 --> 00:54:38,863 Er zaten er meer dan 100.000. Hellekamp was een goeie naam geweest. 659 00:54:40,782 --> 00:54:43,076 Mensen moesten buiten bivakkeren. 660 00:54:43,076 --> 00:54:46,288 Vreselijk. Niemand wist wat hem te wachten stond. 661 00:54:47,664 --> 00:54:49,708 29 APRIL 1945 662 00:54:49,708 --> 00:54:55,463 {\an8}Op een dag liepen we wat rond. Iemand zei: 'Ik zie een Sherman-tank.' 663 00:54:55,463 --> 00:54:59,676 En ja hoor, daar was een Sherman-tank in de verte. 664 00:55:00,677 --> 00:55:02,804 Pattons 3e Leger. 665 00:55:02,804 --> 00:55:07,642 Ik zag Patton op een tank staan toen hij door de poort kwam. 666 00:55:07,642 --> 00:55:08,727 We waren bevrijd. 667 00:55:10,979 --> 00:55:15,984 De mannen renden naar de vlaggenmast, haalden de swastika naar beneden... 668 00:55:15,984 --> 00:55:21,197 ...terwijl ze onze vlag hesen en wij in de houding sprongen. 669 00:55:21,197 --> 00:55:24,284 Geen uniform aan, maar gehuld in lompen. 670 00:55:24,284 --> 00:55:26,953 Het mooiste eresaluut dat ik ooit heb gegeven. 671 00:55:29,873 --> 00:55:33,793 Een emotioneel moment. We werden eindelijk bevrijd... 672 00:55:33,793 --> 00:55:38,673 ...nadat we al die maanden en jaren gevangen hadden gezeten. 673 00:55:38,673 --> 00:55:42,677 We konden amper geloven dat we eindelijk naar huis zouden gaan. 674 00:55:43,803 --> 00:55:48,016 Dit is Londen met een nieuwsbericht. 675 00:55:48,516 --> 00:55:53,313 De Duitse radio heeft net bekendgemaakt dat Hitler dood is. 676 00:55:55,273 --> 00:56:00,153 Op 1 mei 1945, toen bekend werd dat Hitler zelfmoord had gepleegd... 677 00:56:00,153 --> 00:56:05,533 ...voerde de 100th nog 'n laatste missie uit als onderdeel van Operatie Chowhound. 678 00:56:05,533 --> 00:56:09,788 De ploegen dropten nu eens voedsel, geen bommen. 679 00:56:09,788 --> 00:56:12,999 Hulp voor vijf miljoen uitgehongerde mensen in Nederland... 680 00:56:12,999 --> 00:56:15,752 ...dat nog steeds bezet werd. 681 00:56:16,253 --> 00:56:19,631 Toen de bommenwerpers de buitenwijken van Amsterdam bereikten... 682 00:56:19,631 --> 00:56:23,969 {\an8}...vlogen ze over prachtig gekleurde tulpenvelden. 683 00:56:23,969 --> 00:56:29,432 {\an8}In een van die velden waren de woorden 'Heel erg bedankt, Yanks' te lezen. 684 00:56:35,063 --> 00:56:37,774 {\an8}GEALLIEERDEN VERKONDIGEN: HET IS VOORBIJ 685 00:56:37,774 --> 00:56:43,071 {\an8}De oorlog in Europa was voorbij. De mannen van de 100th pakten hun tas in... 686 00:56:43,071 --> 00:56:46,116 ...en de inwoners uit de dorpen rond Thorpe Abbotts... 687 00:56:46,116 --> 00:56:51,663 ...trokken hun mooiste kleren aan om ze uit te zwaaien. 688 00:56:57,878 --> 00:57:00,046 WELKOM THUIS 689 00:57:00,046 --> 00:57:02,591 Toen ik in Atlanta aankwam... 690 00:57:02,591 --> 00:57:05,719 ...belde ik m'n moeder om te zeggen dat ik thuis was. 691 00:57:06,261 --> 00:57:07,888 Ze barstte in tranen uit. 692 00:57:09,556 --> 00:57:15,812 En ze kwamen naar Fort McPherson gereden om me mee naar huis te nemen. 693 00:57:18,481 --> 00:57:22,027 We kwamen in Californië aan. M'n ouders waren er ook. 694 00:57:22,027 --> 00:57:25,739 We hadden een prachtige reünie en ik was dolgelukkig. 695 00:57:26,865 --> 00:57:30,327 En toen zocht ik mijn aanstaande, Barbara, op. 696 00:57:30,327 --> 00:57:33,121 Drie weken later waren we getrouwd. 697 00:57:34,831 --> 00:57:38,001 De mannen van de 100th waren eindelijk thuis... 698 00:57:38,877 --> 00:57:41,129 ...herenigd met hun familie... 699 00:57:41,796 --> 00:57:43,173 ...en hun vrouwen... 700 00:57:44,049 --> 00:57:45,717 ...en hun geliefden. 701 00:57:46,218 --> 00:57:49,763 Sommigen hadden hen sinds hun vertrek niet meer gezien. 702 00:57:50,805 --> 00:57:57,229 Toen ik afzwaaide, was ik uitgeput. Ik had zware beproevingen doorstaan... 703 00:57:57,229 --> 00:58:00,815 ...en ik wilde alles achter me laten en 'n normaal leven leiden. 704 00:58:02,025 --> 00:58:05,695 Ik ging weer bij m'n oude werkgever aan de slag... 705 00:58:05,695 --> 00:58:09,241 ...en daar was ik eigenlijk nog niet klaar voor. 706 00:58:09,241 --> 00:58:12,786 En toen ik daar zes maanden had gezeten... 707 00:58:12,786 --> 00:58:18,166 {\an8}...vernam ik dat je in Neurenberg als aanklager aan de slag kon. 708 00:58:20,627 --> 00:58:23,588 Tijdens de overtocht ontmoette ik een mooie vrouw... 709 00:58:23,588 --> 00:58:27,592 ...die ook advocaat was en als aanklager ging werken. 710 00:58:27,592 --> 00:58:33,765 Binnen tien dagen waren we verloofd en we trouwden in Neurenberg. 711 00:58:35,600 --> 00:58:40,480 Ik zag daar de gedaagden, die nu van al hun macht ontdaan waren... 712 00:58:40,480 --> 00:58:44,192 ...gelaten de beschuldigingen en vonnissen aanhoren. 713 00:58:44,734 --> 00:58:48,822 Toen ik dat zag, was de oorlog voor mij afgelopen. 714 00:58:53,910 --> 00:58:57,497 WOII was een dieptepunt in de geschiedenis van de mens. 715 00:58:58,707 --> 00:59:02,168 Er gingen meer levens verloren dan in welke oorlog dan ook. 716 00:59:03,169 --> 00:59:08,174 De 8th Air Force leed daarbij de grootste verliezen... 717 00:59:08,174 --> 00:59:11,219 ...van alle Amerikaanse eenheden. 718 00:59:14,347 --> 00:59:16,808 Nu ik het heb overleefd... 719 00:59:16,808 --> 00:59:22,397 ...en er na al die jaren op terugkijk, kan ik zeggen... 720 00:59:23,356 --> 00:59:25,567 ...dat 't mijn leven heeft veranderd. 721 00:59:27,068 --> 00:59:32,532 Het roept zoveel gevoelens van opwinding, romantiek en avontuur op. 722 00:59:32,532 --> 00:59:37,037 De vrienden die ik toen maakte, hebben mijn leven wel tig keer gered. 723 00:59:37,037 --> 00:59:40,123 Betere vrienden kun je niet hebben. 724 00:59:40,707 --> 00:59:46,630 Onze dienstmaten waren gedreven, ze brachten offers en hadden veel moed. 725 00:59:47,172 --> 00:59:50,091 We deelden lief en leed. 726 00:59:50,091 --> 00:59:54,554 We zagen onze kameraden omkomen... 727 00:59:54,554 --> 00:59:57,891 ...gewond raken, gevangengenomen worden. 728 00:59:57,891 --> 01:00:03,396 {\an8}We kregen veel respect voor elkaar en we hadden samen 'n overwinning behaald. 729 01:00:03,396 --> 01:00:09,945 {\an8}Ik denk dat iedereen dat zo ervaren heeft. Mensen wisten de handen ineen te slaan. 730 01:00:12,739 --> 01:00:16,284 We zijn dank verschuldigd aan de mannen en vrouwen... 731 01:00:16,284 --> 01:00:21,289 ...die hun leven hebben gegeven en de wereld van 't fascisme hebben gered. 732 01:00:23,792 --> 01:00:28,421 We hebben onze vrijheid niet cadeau gekregen. 733 01:00:28,421 --> 01:00:35,345 Die is hard bevochten door mijn generatie en de generaties die voor ons kwamen. 734 01:00:35,345 --> 01:00:36,763 En om die reden... 735 01:00:36,763 --> 01:00:42,644 ...verdient de generatie van WOII het om nooit vergeten te worden. 736 01:00:50,819 --> 01:00:53,321 VERTELD DOOR TOM HANKS 737 01:02:10,398 --> 01:02:12,400 Vertaling: Jenneke Takens