1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
3
00:00:16,767 --> 00:00:20,979
Nadal tak samo reaguję na widok B-17.
4
00:00:21,688 --> 00:00:24,441
Ale czyż nie jest to przepiękny samolot?
5
00:00:25,150 --> 00:00:26,777
Wygląda jak rzeźba.
6
00:00:28,195 --> 00:00:30,405
{\an8}I pięknie prezentuje się w powietrzu.
7
00:00:30,489 --> 00:00:32,406
{\an8}PILOT Z 100. GRUPY BOMBOWEJ
8
00:00:37,079 --> 00:00:39,039
Gdy leciałeś w formacji...
9
00:00:42,918 --> 00:00:45,504
czasem w grupie tysiąca samolotów...
10
00:00:47,923 --> 00:00:50,384
był to przepiękny i dramatyczny widok.
11
00:00:52,636 --> 00:00:57,224
Mroźne przestworza Europy
stały się nowym polem bitwy.
12
00:00:57,307 --> 00:01:01,228
Walki toczono
w niespotykanych dotąd warunkach.
13
00:01:01,854 --> 00:01:04,897
Było to jedyne takie wydarzenie
w historii wojen.
14
00:01:04,982 --> 00:01:08,694
Niespotykane i niepowtarzalne.
15
00:01:19,246 --> 00:01:21,748
Lotnicy z 40 amerykańskich grup bombowych
16
00:01:21,832 --> 00:01:25,544
walczyli i ginęli w powietrzu
w zatrważającym tempie.
17
00:01:26,044 --> 00:01:29,464
Jedna z nich,
niezwykle agresywna i niezdyscyplinowana,
18
00:01:29,548 --> 00:01:33,677
poniosła tak ogromne straty
w tak krótkim okresie,
19
00:01:33,760 --> 00:01:36,471
że stała się znana jako „krwawa załoga”.
20
00:01:36,555 --> 00:01:38,557
KRWAWA ZAŁOGA
21
00:01:54,198 --> 00:01:55,699
WYBUCH WOJNY W EUROPIE
22
00:01:55,782 --> 00:01:57,993
Niemcy zaatakowały Polskę.
23
00:01:58,076 --> 00:02:02,122
{\an8}Inwazja rozpoczęła się o dziewiątej rano.
Zbombardowano Warszawę.
24
00:02:02,206 --> 00:02:03,874
{\an8}WARSZAWA
25
00:02:06,877 --> 00:02:11,924
{\an8}Siły lądowe i spadochronowe III Rzeszy
zaatakowały Holandię i Belgię.
26
00:02:12,007 --> 00:02:12,841
UPADEK HOLANDII
27
00:02:14,092 --> 00:02:15,177
ATAK NA FRANCJĘ
28
00:02:16,762 --> 00:02:18,805
{\an8}Pytacie, co zamierzamy?
29
00:02:18,889 --> 00:02:22,142
Będziemy walczyć na morzu,
lądzie i w powietrzu.
30
00:02:22,226 --> 00:02:26,813
Podejmiemy walkę z potworną tyranią,
jakiej świat nie widział
31
00:02:26,897 --> 00:02:30,943
w swojej pełnej mroku i zbrodni historii.
32
00:02:31,610 --> 00:02:33,237
LONDYN ZBOMBARDOWANY
33
00:02:33,320 --> 00:02:34,571
NIEMIECKI BLITZ ZAWIÓDŁ
34
00:02:34,655 --> 00:02:36,657
Jeśli Brytyjczycy przegrają,
35
00:02:36,740 --> 00:02:42,704
{\an8}państwa osi
przejmą kontrolę nad Europą i Azją,
36
00:02:42,788 --> 00:02:46,375
{\an8}a także Afryką,
co da im świetny punkt zaczepienia
37
00:02:46,458 --> 00:02:52,464
do wysłania swoich sił lądowych i morskich
przeciwko także naszej półkuli.
38
00:02:53,632 --> 00:02:59,596
{\an8}Dziś rano wrogie samoloty
intensywnie zbombardowały Pearl Harbor.
39
00:03:00,138 --> 00:03:02,683
Żarty się skończyły.
To już prawdziwa wojna.
40
00:03:02,766 --> 00:03:03,600
ATAK NA HAWAJE
41
00:03:05,060 --> 00:03:05,894
WOJNA
42
00:03:05,978 --> 00:03:11,191
{\an8}Proszę Kongres,
aby w obliczu niesprowokowanego
43
00:03:11,817 --> 00:03:15,946
{\an8}i podstępnego ataku ze strony Japonii
44
00:03:16,613 --> 00:03:18,657
ogłosił stan wojny.
45
00:03:19,575 --> 00:03:23,120
WŁOCHY I NIEMCY
WYPOWIADAJĄ WOJNĘ STANOM ZJEDNOCZONYM
46
00:03:32,546 --> 00:03:36,925
{\an8}Hitlerowskie Niemcy
kontrolowały kontynentalną Europę.
47
00:03:37,009 --> 00:03:39,678
{\an8}Wielka Brytania
była osamotniona i odsłonięta.
48
00:03:39,761 --> 00:03:44,224
Była ostatnią europejską demokracją
w stanie wojny z nazistowskimi Niemcami.
49
00:03:44,766 --> 00:03:47,936
Zaczęto się zastanawiać,
jak można odpowiedzieć wrogowi.
50
00:03:48,937 --> 00:03:54,943
Od 1940 trwały ciągłe naloty na Niemcy,
ale nie były one zbytnio skuteczne.
51
00:03:55,027 --> 00:03:59,907
Nocne naloty często nie trafiały w cele,
a prowadziły do ogromnych strat.
52
00:04:01,909 --> 00:04:07,664
Nazistowskie Niemcy
zagrażały demokracji na całym świecie,
53
00:04:07,748 --> 00:04:10,584
{\an8}więc Najwspanialsze Pokolenie,
w tym mój ojciec...
54
00:04:10,667 --> 00:04:11,752
{\an8}REŻYSER
55
00:04:11,835 --> 00:04:14,004
{\an8}...poważnie traktowało patriotyzm.
56
00:04:16,548 --> 00:04:19,091
Ta rozmowa nie jest dla mnie nieprzyjemna,
57
00:04:19,176 --> 00:04:22,721
bo poruszę mój ulubiony temat:
Siły Powietrzne Armii USA.
58
00:04:22,804 --> 00:04:24,348
{\an8}PILOT, 453. GRUPA BOMBOWA
59
00:04:24,431 --> 00:04:26,350
{\an8}Nie mam pokaźnego doświadczenia.
60
00:04:27,142 --> 00:04:31,939
Służę dopiero od roku,
ale wiem już, co mogą zaoferować.
61
00:04:33,106 --> 00:04:34,483
I o tym chcę pomówić.
62
00:04:35,692 --> 00:04:39,363
Siły Powietrzne Armii USA
potrzebują 15 tysięcy kapitanów,
63
00:04:39,446 --> 00:04:43,784
40 tysięcy poruczników
i 35 tysięcy sierżantów.
64
00:04:44,326 --> 00:04:47,037
Panowie, wasza przyszłość
jest w niebiosach.
65
00:04:47,621 --> 00:04:49,248
Skrzydła czekają.
66
00:04:51,250 --> 00:04:54,586
Byłem na drugim roku studiów.
67
00:04:54,670 --> 00:04:58,507
{\an8}Myślałem tylko o dziewczynach i whiskey.
68
00:04:58,590 --> 00:05:00,551
{\an8}PILOT, 100. GRUPA BOMBOWA
69
00:05:01,176 --> 00:05:04,137
Ale po ataku na Pearl Harbor
70
00:05:04,221 --> 00:05:09,685
zaciągnąłem się do sił powietrznych
wraz z kolegami z bractwa.
71
00:05:09,768 --> 00:05:11,311
Baczność!
72
00:05:12,437 --> 00:05:15,607
W tamtym czasie
antysemityzm urósł w siłę.
73
00:05:15,691 --> 00:05:20,070
A gdy słyszałem przemówienia Hitlera
o wyższości Aryjczyków,
74
00:05:20,153 --> 00:05:24,658
odczuwałem frustrację z powodu tego,
że nie mogłem nic z tym zrobić.
75
00:05:24,741 --> 00:05:27,494
Ale nagle ta frustracja zniknęła.
76
00:05:27,578 --> 00:05:29,663
Poczułem, że jednak mogę coś zrobić.
77
00:05:30,163 --> 00:05:33,876
{\an8}Uznałem, że najbardziej się przydam,
służąc jako pilot.
78
00:05:33,959 --> 00:05:35,169
CENTRUM REKRUTACJI
79
00:05:35,252 --> 00:05:40,090
Następnego dnia zgłosiłem się
na kadeta w siłach powietrznych.
80
00:05:43,218 --> 00:05:46,847
Przed zaciągnięciem się
tysiące amerykańskich lotników
81
00:05:46,930 --> 00:05:51,685
nigdy nie było w samolocie,
a strzelało co najwyżej do wiewiórek.
82
00:05:51,768 --> 00:05:54,771
Załogi stanowili mężczyźni
z każdego zakątka kraju
83
00:05:54,855 --> 00:05:57,274
i z niemal każdej warstwy społecznej.
84
00:05:57,357 --> 00:06:01,612
Studenci historii z Harvardu
i górnicy węglowi z Wirginii Zachodniej.
85
00:06:01,695 --> 00:06:04,740
Prawnicy z Wall Street
i kowboje z Oklahomy.
86
00:06:05,365 --> 00:06:08,660
Hollywoodzcy idole i znani futboliści.
87
00:06:11,330 --> 00:06:15,250
Kadeci przeszli szkolenie.
Pora na lekcje latania.
88
00:06:16,043 --> 00:06:19,421
Każdy instruktor
miał czterech podopiecznych.
89
00:06:19,505 --> 00:06:23,342
W mojej grupie tylko ja nie odbyłem
żadnego szkolenia lotniczego.
90
00:06:23,425 --> 00:06:25,511
Nigdy nie byłem w samolocie.
91
00:06:30,015 --> 00:06:35,521
{\an8}Dziesięć godzin, a potem lot w pojedynkę.
Wznosisz się i już nikt ci nie pomoże.
92
00:06:35,604 --> 00:06:36,605
{\an8}PILOT, 100. GB
93
00:06:36,688 --> 00:06:37,648
{\an8}Zostajesz sam.
94
00:06:40,025 --> 00:06:43,779
{\an8}Zostałem nawigatorem,
bo kiepski był ze mnie pilot.
95
00:06:43,862 --> 00:06:45,280
{\an8}NAWIGATOR, 100. GRUPA BOMBOWA
96
00:06:46,657 --> 00:06:50,994
{\an8}Wyrzucono mnie i nie zapomnę,
że oblał mnie Porucznik Wiadro.
97
00:06:51,078 --> 00:06:53,330
{\an8}Idealna ksywka do oblewania lotników.
98
00:06:53,413 --> 00:06:54,498
{\an8}BOMBARDIER, 100. GB
99
00:06:55,082 --> 00:06:59,670
Mój instruktor wojskowy
zamierzał mnie oblać.
100
00:07:00,379 --> 00:07:02,422
Powiedział: „I tak zginiesz,
101
00:07:02,506 --> 00:07:06,093
ale umówmy się,
że klapnę sobie pod tamtym drzewem.
102
00:07:06,176 --> 00:07:11,515
{\an8}Jeśli wylatasz poprawnie trasę trzy razy,
zakwalifikuję cię do służby.
103
00:07:12,057 --> 00:07:14,059
Jeśli nie – wylatujesz”.
104
00:07:14,142 --> 00:07:15,394
{\an8}ARMIA USA
105
00:07:16,687 --> 00:07:20,732
Lataliśmy od ósmej rano
do ósmej wieczorem.
106
00:07:20,816 --> 00:07:24,778
Były to przeróżne manewry,
świece i ucieczki.
107
00:07:24,862 --> 00:07:27,614
A gdy mieliśmy wolne,
ćwiczyliśmy krótki dystans.
108
00:07:29,616 --> 00:07:32,578
Nigdy nic nie sprawiło mi
większej radości.
109
00:07:43,505 --> 00:07:49,344
Wraz z 40 kolegami
dopiero co ukończyłem szkołę lotniczą.
110
00:07:49,428 --> 00:07:50,846
OFICEROWIE – KLASA 43-B
111
00:07:50,929 --> 00:07:53,056
Wszystkich nas przydzielono do B-17.
112
00:07:53,140 --> 00:07:55,893
Żaden z nas nigdy w nim nie był.
113
00:07:58,145 --> 00:08:01,398
Boeing Flying Fortress
ma dziesięcioosobową załogę.
114
00:08:01,481 --> 00:08:04,401
Ten nowy bombowiec
może latać niemal 500 km/h.
115
00:08:04,484 --> 00:08:07,112
Z jego kadłuba
wystają wieżyczki z karabinami.
116
00:08:07,905 --> 00:08:13,452
Dzięki silnikowi o mocy 4000 koni
przelatuje bez tankowania 4800 kilometrów.
117
00:08:13,535 --> 00:08:18,749
B-17 był pierwszym samolotem
do zarówno ataku, jak i obrony.
118
00:08:19,458 --> 00:08:23,754
W ramach działań ofensywnych
zrzucał całkiem spore ładunki.
119
00:08:23,837 --> 00:08:27,299
A za sprawą karabinów 12,7 mm
nazywano go „Latającą Fortecą”.
120
00:08:28,884 --> 00:08:31,845
Cudownie się w nim latało.
121
00:08:32,346 --> 00:08:37,768
Samolot świetnie reagował
i od razu się do niego przywiązałem.
122
00:08:38,809 --> 00:08:41,313
Cieszyłem się, że trafiłem na B-17.
123
00:08:42,898 --> 00:08:45,859
Mieliśmy pięć
albo sześć miesięcy szkolenia
124
00:08:45,943 --> 00:08:48,153
przed wylotem do Europy.
125
00:08:50,113 --> 00:08:52,282
{\an8}W maju 1943 roku byliśmy już w Anglii.
126
00:08:52,366 --> 00:08:54,117
{\an8}NAWIGATOR, 100. GRUPA BOMBOWA
127
00:08:54,201 --> 00:08:55,994
{\an8}Jako część 8. Armii Powietrznej.
128
00:08:57,955 --> 00:09:01,083
Zanim nas tam wysłano, powiedziano nam:
129
00:09:01,875 --> 00:09:06,672
„Patrzysz na samolot po lewej i prawej.
I tylko jeden z was wróci do bazy”.
130
00:09:07,256 --> 00:09:09,508
W Europie czekała nas śmierć.
131
00:09:25,357 --> 00:09:28,777
Gdy załogi 100. Grupy
zaczęły przybywać do nowej bazy
132
00:09:28,861 --> 00:09:32,364
w Anglii Wschodniej,
wojna w Europie weszła w nową fazę.
133
00:09:32,447 --> 00:09:33,991
THORPE ABBOTTS
ANGLIA WSCHODNIA
134
00:09:34,074 --> 00:09:38,996
Rozpoczęła się operacja Pointblank:
nieustanna kampania bombowa,
135
00:09:39,079 --> 00:09:42,165
w której Amerykanie latali za dnia,
a Brytyjczycy nocą.
136
00:09:42,666 --> 00:09:47,004
Celem było osiągnięcie
panowania w powietrzu w Europie Północnej
137
00:09:47,087 --> 00:09:49,590
przed planowaną na wiosnę inwazją lądową.
138
00:09:50,591 --> 00:09:54,636
Bez panowania w powietrzu
desant na kontynencie był niewykonalny.
139
00:09:54,720 --> 00:09:56,096
KWATERA 100. GRUPY BOMBOWEJ
140
00:09:58,223 --> 00:10:01,894
Zapoznawaliśmy się ze sobą.
141
00:10:01,977 --> 00:10:06,356
{\an8}Jeden z pilotów, King,
zapytał, co wcześniej robiłem.
142
00:10:06,440 --> 00:10:09,318
{\an8}Odpowiedziałem,
że ostatnio robiłem jako kowboj.
143
00:10:09,401 --> 00:10:11,278
{\an8}OWEN „KOWBOJ” ROANE
PILOT, 100. GB
144
00:10:11,361 --> 00:10:15,032
{\an8}A on na to:
„No to od dziś tak cię nazywamy”.
145
00:10:15,949 --> 00:10:20,913
100. Grupa Bombowa była
młodym zespołem z narwanymi dowódcami.
146
00:10:20,996 --> 00:10:26,084
{\an8}Był Gale Cleven, dowódca jednej z eskadr,
a także zastępca dowódcy grupy, John Egan.
147
00:10:26,168 --> 00:10:27,544
{\an8}PILOT, 100. GRUPA BOMBOWA
148
00:10:27,628 --> 00:10:30,088
{\an8}Nie musieli latać, ale i tak to robili.
149
00:10:30,172 --> 00:10:31,507
{\an8}AUTOR WŁADCÓW PRZESTWORZY
150
00:10:31,590 --> 00:10:33,300
{\an8}I za to byli podziwiani.
151
00:10:33,383 --> 00:10:38,180
Buck Cleven i Bucky Egan
często nosili szaliki
152
00:10:38,263 --> 00:10:41,517
i przekrzywione w jedną stronę czapki.
153
00:10:41,600 --> 00:10:43,519
Byli bardzo pewni siebie.
154
00:10:43,602 --> 00:10:46,563
{\an8}Potrafili dzwonić po porucznika
z kasyna oficerskiego,
155
00:10:46,647 --> 00:10:49,650
{\an8}mówiąc mu, by brał taksówkę,
bo chcą z nim pogadać.
156
00:10:49,733 --> 00:10:50,734
{\an8}350. ESKADRA
157
00:10:50,817 --> 00:10:55,322
{\an8}John Egan i Gale Cleven marzyli o lataniu.
158
00:10:55,405 --> 00:10:59,243
{\an8}I udało im się robić coś, co kochali,
dla kraju, który kochali.
159
00:10:59,326 --> 00:11:00,160
{\an8}HISTORYK
160
00:11:00,244 --> 00:11:01,495
{\an8}Wierząc w tę misję.
161
00:11:02,538 --> 00:11:05,040
Cleven i Egan pomogli 100. Grupie Bombowej
162
00:11:05,123 --> 00:11:09,586
podjąć walkę z niemiecką Luftwaffe,
najgroźniejszą siłą powietrzną świata,
163
00:11:09,670 --> 00:11:14,299
której doświadczeni piloci walczyli już
w Hiszpanii, Norwegii, Polsce,
164
00:11:14,383 --> 00:11:19,680
Francji, ZSRR, Grecji,
Afryce Północnej i Anglii.
165
00:11:20,180 --> 00:11:23,058
{\an8}Zrozumieją, jak bardzo się przeliczyli...
166
00:11:23,141 --> 00:11:26,019
{\an8}ORĘDZIE PREZYDENTA ROOSEVELTA
Z 1943 ROKU
167
00:11:26,103 --> 00:11:30,649
{\an8}...sądząc, że zawsze będą mieć
zapewnione panowanie w powietrzu.
168
00:11:31,191 --> 00:11:35,362
Ta przewaga na zawsze już
pozostanie w przeszłości.
169
00:11:35,946 --> 00:11:41,326
Naziści i faszyści sami się prosili
o naszą zdecydowaną reakcję
170
00:11:41,410 --> 00:11:43,328
i wkrótce się jej doczekają.
171
00:11:47,791 --> 00:11:48,834
CZERWIEC 1943
172
00:11:50,085 --> 00:11:51,795
ROK PRZED D-DAY
173
00:11:52,379 --> 00:11:57,426
Lecą kapitanowie Kirk i Thompson,
por. Bushka, Iverson, Holloway i Hawkers.
174
00:11:57,509 --> 00:11:58,343
Wstawać.
175
00:12:02,014 --> 00:12:04,391
Dowódca stawał przed nami.
176
00:12:05,225 --> 00:12:10,063
{\an8}Odsłaniał zasłonę, a my widzieliśmy
czerwoną wstążkę od bazy do naszego celu.
177
00:12:10,147 --> 00:12:12,566
{\an8}STRZELEC TYLNY, 100. GRUPA BOMBOWA
178
00:12:13,817 --> 00:12:16,653
Waszym celem
jest ten kompleks budynków.
179
00:12:17,404 --> 00:12:19,990
Punktem wyznaczającym będzie ten budynek.
180
00:12:20,532 --> 00:12:24,161
Jeśli skupicie się
na zrzucie w tym obszarze,
181
00:12:24,244 --> 00:12:27,539
powinniście skutecznie zniszczyć fabrykę.
182
00:12:35,214 --> 00:12:40,969
{\an8}Wyskakiwaliśmy z jeepa,
chowaliśmy swoje rzeczy i startowaliśmy.
183
00:12:41,053 --> 00:12:42,304
{\an8}PILOT, 100. GRUPA BOMBOWA
184
00:12:55,609 --> 00:13:00,322
Latano w tzw. „combat boksie”,
formacji zdolnej do samoobrony.
185
00:13:00,405 --> 00:13:04,826
Każdy samolot dysponował
łącznie nawet 13 sztukami broni,
186
00:13:04,910 --> 00:13:09,206
co pozwalało na przedarcie się do celu
przez fale samolotów wroga.
187
00:13:10,582 --> 00:13:13,252
Thunderbolty są już gotowe.
188
00:13:18,382 --> 00:13:20,592
Wylatują na spotkanie z bombowcami.
189
00:13:20,676 --> 00:13:23,971
Obie grupy spotkają się
nad kanałem La Manche.
190
00:13:24,054 --> 00:13:27,474
Myśliwce rozpoczynają patrole
wokół zgrupowania bombowców,
191
00:13:27,558 --> 00:13:30,310
a cała powietrzna armada
leci na terytorium wroga.
192
00:13:32,229 --> 00:13:35,607
Bombowce miały
ograniczoną ochronę mniejszych
193
00:13:35,691 --> 00:13:39,528
i bardziej zwinnych myśliwców,
takich jak model P-47 Thunderbolt.
194
00:13:39,611 --> 00:13:42,990
Niestety z racji małych baków
musiały zostawiać bombowce,
195
00:13:43,073 --> 00:13:45,492
gdy te były głęboko w Niemczech.
196
00:13:45,576 --> 00:13:47,452
Latali w warunkach,
197
00:13:47,536 --> 00:13:54,209
w których nie mogliby przeżyć
bez specjalnej odzieży i wyposażenia.
198
00:13:54,293 --> 00:13:57,254
Bez podłączenia do tlenu.
199
00:13:57,337 --> 00:14:03,135
Po dotarciu na sporą wysokość
musieliśmy używać masek z tlenem.
200
00:14:03,218 --> 00:14:07,431
Było przeraźliwie zimno.
Temperatury spadały mocno poniżej zera.
201
00:14:07,514 --> 00:14:11,310
Mówię tu o temperaturach
rzędu -45 czy -50°C.
202
00:14:17,941 --> 00:14:21,153
Eskorta myśliwska nie była w stanie
203
00:14:21,236 --> 00:14:25,282
towarzyszyć B-17
aż do celów w głębi Niemiec,
204
00:14:25,365 --> 00:14:27,534
więc zawracała do Anglii.
205
00:14:35,334 --> 00:14:39,129
Pamiętam pierwsze przekroczenie
kanału La Manche.
206
00:14:39,213 --> 00:14:43,383
Spojrzałem w dół i pojąłem,
że jesteśmy nad terytorium wroga.
207
00:14:43,467 --> 00:14:46,845
Żołądek podszedł mi do gardła.
Zestresowałem się.
208
00:14:49,681 --> 00:14:53,977
Widać czarny dym
po ostrzale obrony przeciwlotniczej.
209
00:14:54,770 --> 00:15:00,067
„Flak” to niemiecka armata 88
mogąca strzelać nawet 12 kilometrów wzwyż.
210
00:15:00,150 --> 00:15:05,197
Pociski eksplodowały w powietrzu,
wyrzucając gęstą chmurę odłamków.
211
00:15:07,574 --> 00:15:10,661
Poszycie samolotu nie było stalowe,
tylko aluminiowe.
212
00:15:10,744 --> 00:15:13,121
Było dziurawione jak sito.
213
00:15:15,249 --> 00:15:20,337
Pierwszy raz znalazłem się
pod ciężkim ostrzałem przeciwlotniczym.
214
00:15:20,420 --> 00:15:23,298
Było to... przerażające.
215
00:15:28,053 --> 00:15:31,682
Mierzyliśmy się z bardzo doświadczonym,
216
00:15:31,765 --> 00:15:36,061
świetnie wyposażonym
i doskonale wyszkolonym wrogiem.
217
00:15:36,144 --> 00:15:39,857
Oni byli profesjonalistami,
a my amatorami.
218
00:15:43,902 --> 00:15:46,488
Gdy grupa zbliżała się do celu,
219
00:15:46,572 --> 00:15:50,200
bombardierzy ustawiali prędkość
czy główny kierunek wiatru
220
00:15:50,284 --> 00:15:51,910
w celownikach Nordena,
221
00:15:51,994 --> 00:15:55,455
tajnych urządzeniach celujących,
które kierowały bombowce
222
00:15:55,539 --> 00:15:59,001
do optymalnego punktu zrzutu bomb.
223
00:15:59,585 --> 00:16:02,546
Celownik Nordena miał być tak dokładny,
224
00:16:02,629 --> 00:16:07,801
że zrzucone z sześciu kilometrów bomby
mogły trafić w beczkę z ogórkami.
225
00:16:10,596 --> 00:16:14,099
{\an8}Widziałem bomby zrzucane
przez samoloty lecące przed nami.
226
00:16:14,183 --> 00:16:15,517
{\an8}ZWALNIACZ BOMB, 100. GB
227
00:16:15,601 --> 00:16:21,231
Ale mogłem też zobaczyć nasze
przez pleksiglasowy nos.
228
00:16:21,315 --> 00:16:25,569
Gdy wybuchały,
naszym oczom ukazywały się eksplozje.
229
00:16:25,652 --> 00:16:30,574
Zrzucono pierwsze ładunki,
przez co pożoga częściowo zakryła cel.
230
00:16:31,366 --> 00:16:34,912
Bomby dosięgnęły elektrowni,
budowanych okrętów podwodnych
231
00:16:34,995 --> 00:16:36,955
i co najmniej jednego U-Boota.
232
00:16:38,957 --> 00:16:43,045
Bez szwanku zrzuciliśmy bomby
i odparliśmy kilka myśliwców.
233
00:16:43,629 --> 00:16:45,714
{\an8}Uznałem, że nie jest tak źle.
234
00:16:48,509 --> 00:16:52,221
Początkowo 100. Grupa Bombowa
atakowała cele na wybrzeżu.
235
00:16:52,304 --> 00:16:56,308
Były to schrony U-Bootów
i fabryki we Francji i Norwegii.
236
00:16:57,518 --> 00:17:02,147
Lotnictwo próbowało zniszczyć
machinę wojenną nazistowskich Niemiec.
237
00:17:02,231 --> 00:17:05,442
Celowano w zakłady
produkujące samoloty i czołgi.
238
00:17:05,526 --> 00:17:07,194
W fabryki łożysk.
239
00:17:07,778 --> 00:17:11,114
W Wielkiej Brytanii
usłyszano o podniebnej bitwie.
240
00:17:12,199 --> 00:17:14,826
Uszkodzeń doznało wiele „fortów”.
241
00:17:14,910 --> 00:17:19,164
Kilka wróciło z uszkodzonymi śmigłami
albo zniszczonym podwoziem.
242
00:17:20,249 --> 00:17:24,502
Wierzono, że B-17 są solidne
i zapewniają bezpieczny powrót.
243
00:17:24,586 --> 00:17:26,630
Nawet po utracie trzech silników
244
00:17:26,713 --> 00:17:31,176
czy częściowym odstrzeleniu
połowy statecznika pionowego.
245
00:17:31,260 --> 00:17:35,472
{\an8}Nawet dwa silniki dawały radę.
Niektórzy wracali na jednym.
246
00:17:35,556 --> 00:17:36,557
{\an8}DOWÓDCA, 100. GB
247
00:17:37,307 --> 00:17:38,559
17 SIERPNIA 1943
248
00:17:39,059 --> 00:17:40,727
DZIESIĘĆ MIESIĘCY PRZED D-DAY
249
00:17:40,811 --> 00:17:42,646
SALA ODPRAW
TYLKO UPOWAŻNIENI
250
00:17:42,729 --> 00:17:47,568
8. Armię czekały spore zmiany.
Zaplanowano największy do tej pory nalot.
251
00:17:47,651 --> 00:17:51,363
Miał to być podwójny atak
na fabrykę łożysk w Schweinfurcie
252
00:17:51,446 --> 00:17:54,241
i messerschmittów w Regensburgu.
253
00:17:54,324 --> 00:17:58,203
Były to silnie strzeżone cele
położone w głębi Niemiec.
254
00:17:58,287 --> 00:18:01,498
100. Grupie Bombowej
przydzielono Regensburg.
255
00:18:02,165 --> 00:18:04,960
Gdy odsunięto zasłonę,
256
00:18:05,043 --> 00:18:10,048
{\an8}a czerwona linia biegła przez całe Niemcy,
pomyśleliśmy sobie: „O w mordę”.
257
00:18:10,716 --> 00:18:13,427
Sam plan naprawdę był genialny.
258
00:18:13,510 --> 00:18:14,344
Wyglądał tak.
259
00:18:14,428 --> 00:18:15,929
{\an8}GEN. CURTIS LEMAY
DOWÓDCA
260
00:18:16,013 --> 00:18:19,057
{\an8}3. Dywizja Lotnicza Curtisa LeMaya
miała zaatakować
261
00:18:19,141 --> 00:18:23,270
fabrykę messerschmittów w Regensburgu,
a następnie udać się do Afryki.
262
00:18:23,353 --> 00:18:27,232
Dziesięć minut po nich
miała zjawić się 1. Dywizja Lotnicza,
263
00:18:27,316 --> 00:18:31,653
{\an8}zniszczyć fabrykę łożysk w Schweinfurcie
i wrócić do Anglii.
264
00:18:31,737 --> 00:18:35,032
{\an8}Niemcy musieliby zdecydować,
którą formację zaatakować.
265
00:18:35,115 --> 00:18:37,784
{\an8}A że był to sierpień,
więc pojawiła się mgła.
266
00:18:37,868 --> 00:18:39,703
{\an8}STARSZY HISTORYK W SSI
267
00:18:41,205 --> 00:18:47,169
{\an8}Wyprowadzałem rano samoloty
przy użyciu lamp i latarek.
268
00:18:48,086 --> 00:18:51,423
Udało się wystartować
z dziesięciominutowym opóźnieniem.
269
00:18:51,507 --> 00:18:56,512
Curtis LeMay szkolił swoich ludzi
do startowania w angielskiej mgle.
270
00:18:56,595 --> 00:18:59,014
Inni dowódcy o to nie zadbali.
271
00:18:59,097 --> 00:19:02,643
Dlatego LeMay zdołał wystartować
i spiąć swoją formację,
272
00:19:02,726 --> 00:19:05,020
kiedy druga dywizja nadal była na ziemi.
273
00:19:05,771 --> 00:19:08,774
Z dziesięciu minut
zrobiły się dwie godziny.
274
00:19:11,235 --> 00:19:14,112
Ten przejęty film
pokazuje szybkość reakcji
275
00:19:14,196 --> 00:19:17,157
załóg messerschmittów Bf 109
i focke-wulfów 190.
276
00:19:17,658 --> 00:19:21,036
Mają sporo czasu,
by przygotować kontratak myśliwców
277
00:19:21,119 --> 00:19:24,790
i zdobyć przewagę nad naszą eskortą
między 2 do 1 a 10 do 1.
278
00:19:27,960 --> 00:19:30,963
Przebyli kanał La Manche.
Był piękny dzień.
279
00:19:31,755 --> 00:19:35,133
Dotarli do Holandii
i nagle świat wokół nich eksplodował.
280
00:19:36,176 --> 00:19:38,136
Walka potrwała dwie godziny.
281
00:19:41,014 --> 00:19:44,184
Na szkoleniu mówiono nam,
282
00:19:44,268 --> 00:19:46,728
że możemy prześcignąć niemieckie myśliwce.
283
00:19:46,812 --> 00:19:50,107
Ale oczywiście przekonaliśmy się,
że to nieprawda.
284
00:19:50,983 --> 00:19:55,153
{\an8}Kolejne fale ostrzału i myśliwców
następowały po sobie.
285
00:19:55,237 --> 00:19:59,867
{\an8}Słyszałem ciągły ogień karabinu
z górnej wieżyczki.
286
00:20:00,534 --> 00:20:04,246
Samolot Clevena
został trafiony sześciokrotnie.
287
00:20:04,329 --> 00:20:07,249
Padł system hydrauliczny
i jeden z silników.
288
00:20:07,833 --> 00:20:09,501
W kokpicie wybuchł pożar.
289
00:20:09,585 --> 00:20:13,589
Cleven rozgląda się
i spogląda na radiooperatora-strzelca.
290
00:20:13,672 --> 00:20:15,883
A ten nie ma nóg.
291
00:20:15,966 --> 00:20:17,050
Zostały odcięte.
292
00:20:19,887 --> 00:20:24,808
Pamiętam, jak w jednym samolocie
płomienie tryskały przez każdy otwór.
293
00:20:26,810 --> 00:20:29,521
Ten widok śnił mi się bardzo długo.
294
00:20:30,564 --> 00:20:35,611
Każdy członek tej załogi
walczył o demokrację i wolność.
295
00:20:35,694 --> 00:20:39,198
Ale wiecie, za kogo się walczy
podczas bitwy w powietrzu?
296
00:20:39,281 --> 00:20:41,992
Za gości po twojej lewej i prawej.
297
00:20:42,075 --> 00:20:44,328
Za tego przed tobą i tego za tobą.
298
00:20:44,411 --> 00:20:45,746
O to walczysz.
299
00:20:48,707 --> 00:20:53,545
Cleven siedział w kokpicie,
a drugi pilot powiedział mu:
300
00:20:53,629 --> 00:20:55,672
„Włączmy sygnał do skoku”.
301
00:20:55,756 --> 00:21:00,093
Cleven na to:
„Najpierw zrzut. Dolecimy do celu”.
302
00:21:00,177 --> 00:21:05,432
Pięć minut przed dotarciem do celu
wszystko się zatrzymało.
303
00:21:05,516 --> 00:21:07,392
Zniknęły myśliwce i ostrzał.
304
00:21:08,227 --> 00:21:10,812
Udało nam się zrzucić bomby.
305
00:21:13,982 --> 00:21:16,068
Mając bardzo mało paliwa,
306
00:21:16,151 --> 00:21:21,240
grupa atakująca Regensburg przebiła się
nad Alpami do Afryki Północnej,
307
00:21:21,323 --> 00:21:25,953
a grupa wysłana na Schweinfurt
starła się z całą mocą Luftwaffe.
308
00:21:26,828 --> 00:21:30,207
Niemcy przetrzebili chłopaków LeMaya,
309
00:21:30,290 --> 00:21:35,420
wrócili po sznapsa, amunicję i paliwo,
i zabrali się za grupę schweinfurcką.
310
00:21:39,174 --> 00:21:44,513
Luftwaffe zmasakrowało grupę
wysłaną do Schweinfurtu.
311
00:21:51,812 --> 00:21:58,652
Pod koniec dnia 100. Grupa Bombowa
dotarła resztkami sił do Afryki Północnej.
312
00:21:59,194 --> 00:22:01,530
Jednak nadal czuli się szczęściarzami.
313
00:22:02,906 --> 00:22:05,784
Każdy dowódca,
który wysyłał ludzi do walki,
314
00:22:05,868 --> 00:22:10,038
gdy wróg miał przewagę w ludziach,
a nasi braki w sprzęcie...
315
00:22:10,122 --> 00:22:11,790
{\an8}BYŁY DOWÓDCA 8. ARMII POWIETRZNEJ
316
00:22:11,874 --> 00:22:15,794
{\an8}...a do tego minimalny trening,
mierzył się z ciężkimi decyzjami.
317
00:22:16,920 --> 00:22:19,131
To było jak skazywanie ich na śmierć.
318
00:22:23,594 --> 00:22:28,932
{\an8}Trafiłem do Anglii latem 1943 roku
319
00:22:30,184 --> 00:22:33,520
{\an8}i zostałem przydzielony
do 100. Grupy Bombowej.
320
00:22:33,604 --> 00:22:36,481
Rosie Rosenthal trafił do nas
321
00:22:36,565 --> 00:22:40,736
w ramach uzupełnień straconych załóg.
322
00:22:41,320 --> 00:22:45,324
Egan usłyszał,
że młody Rosie był niezłym pilotem.
323
00:22:45,407 --> 00:22:48,952
Następnie Egan dokładnie go prześwietlił
324
00:22:49,036 --> 00:22:51,038
i zaprosił do swojej eskadry.
325
00:22:54,875 --> 00:22:56,668
Byłem wtedy w barze.
326
00:22:56,752 --> 00:23:03,258
Standardowo popijałem szkocką,
kiedy ktoś klepnął mnie w ramię.
327
00:23:03,759 --> 00:23:06,887
Odwróciłem się
i zobaczyłem dowódcę eskadry.
328
00:23:07,471 --> 00:23:10,390
Powiedział: „Lucky, lepiej się wyśpij.
329
00:23:11,058 --> 00:23:12,392
Jutro wylatujesz”.
330
00:23:13,060 --> 00:23:14,561
PAŹDZIERNIK 1943
331
00:23:15,062 --> 00:23:16,438
OSIEM MIESIĘCY DO D-DAY
332
00:23:16,522 --> 00:23:20,234
Gdy 8 października
wypogodziło się w Niemczech,
333
00:23:20,317 --> 00:23:24,238
Amerykanie zrealizowali szereg misji
wszystkimi dostępnymi siłami,
334
00:23:24,321 --> 00:23:27,366
aby zniszczyć fabryki samolotów.
335
00:23:28,158 --> 00:23:31,870
Lotnicy nazwali to „czarnym tygodniem”.
336
00:23:32,579 --> 00:23:38,877
8 października 855 maszyn
wyleciało na Bremę i Vegesack.
337
00:23:38,961 --> 00:23:41,713
Łącznie miały na pokładach
ponad 1,1 mln kg bomb
338
00:23:41,797 --> 00:23:44,591
i przeszło 1,25 mln sztuk amunicji.
339
00:23:46,510 --> 00:23:50,013
Zbliżaliśmy się do celu
i kątem oka dostrzegłem,
340
00:23:50,097 --> 00:23:56,353
że dwa focke-wulfy 190
zmierzają prosto na nas.
341
00:23:56,436 --> 00:23:59,815
Jeden z nich zniszczył
naszą maszynę tuż przede mną.
342
00:23:59,898 --> 00:24:03,735
Wypadła z formacji i wybuchła.
343
00:24:05,070 --> 00:24:06,738
Zdziesiątkowano ich.
344
00:24:06,822 --> 00:24:10,617
Wyrzucili nas z formacji.
Trzeci silnik płonął.
345
00:24:11,869 --> 00:24:16,498
Cleven próbował przejąć grupę,
ale też został zestrzelony.
346
00:24:17,833 --> 00:24:21,670
Cleven oberwał.
W samolocie zapanował chaos.
347
00:24:21,753 --> 00:24:23,589
Kokpit płonął. Musieli skakać.
348
00:24:27,384 --> 00:24:33,098
Zestrzelili Clevena, co było ciężką stratą
dla 100. Grupy Bombowej.
349
00:24:33,182 --> 00:24:36,476
W zasadzie wszyscy uznali,
że musiał zginąć.
350
00:24:37,811 --> 00:24:43,317
Wtedy pierwszy raz zacząłem wątpić,
czy uda mi się wrócić do bazy.
351
00:24:44,318 --> 00:24:49,114
{\an8}Mój samolot, Rosie’s Riveters,
było mocno uszkodzony.
352
00:24:49,198 --> 00:24:51,325
Dwa silniki padły.
353
00:24:53,160 --> 00:24:58,665
Po zrzuceniu bomb
poprowadziłem resztki formacji do bazy.
354
00:24:58,749 --> 00:25:01,084
Wróciło tylko sześć samolotów.
355
00:25:04,379 --> 00:25:08,425
Wyobraźcie sobie morale
po stracie tylu załóg jednego dnia.
356
00:25:09,009 --> 00:25:13,388
Zazwyczaj zaraz po utracie samolotu
zabierano rzeczy załogi z baraków.
357
00:25:13,472 --> 00:25:15,933
Wchodziłeś i patrzyłeś na puste baraki.
358
00:25:17,267 --> 00:25:20,771
Egan był na przepustce w Londynie.
359
00:25:20,854 --> 00:25:23,565
Tam usłyszał o zestrzeleniu Clevena.
360
00:25:24,816 --> 00:25:28,695
Tak się wściekł,
że z miejsca zrezygnował z przepustki
361
00:25:28,779 --> 00:25:33,450
i wrócił do bazy, ogłaszając,
że poprowadzi następną misję.
362
00:25:34,201 --> 00:25:37,162
Nalot na Münster
był tzw. „demolowaniem miasta”
363
00:25:37,246 --> 00:25:39,289
i nowością dla 8. Armii Powietrznej.
364
00:25:39,373 --> 00:25:43,710
Celem była kolejowa stacja rozrządowa
w samym centrum miasta
365
00:25:43,794 --> 00:25:47,589
i kwatery robotników,
którzy w niej pracowali.
366
00:25:48,215 --> 00:25:53,345
W ramach walki z nazistowską tyranią
celem stali się ludzie z krwi i kości,
367
00:25:53,428 --> 00:25:56,557
odgrywający istotną rolę
w machnie wojennej III Rzeszy.
368
00:25:56,640 --> 00:25:58,559
Atmosfera była napięta.
369
00:25:58,642 --> 00:26:03,105
Wielu lotników po raz pierwszy
kwestionowało zasadność misji.
370
00:26:03,689 --> 00:26:05,607
Egan wygłosił przemowę.
371
00:26:05,691 --> 00:26:10,279
Misja miała być zemstą
za zestrzelenie Clevena.
372
00:26:14,783 --> 00:26:19,913
{\an8}Nasza grupa była przetrzebiona
z powodu wysokich strat.
373
00:26:20,414 --> 00:26:24,376
{\an8}Mogliśmy wysłać tylko 13 samolotów.
374
00:26:26,003 --> 00:26:28,672
{\an8}Gdy pojawiały się myśliwce wroga,
375
00:26:28,755 --> 00:26:34,136
formacje były rozproszone,
a jedna miała 13 samolotów zamiast 18,
376
00:26:34,219 --> 00:26:36,513
Niemcy musieli zaatakować słabszy cel.
377
00:26:36,597 --> 00:26:40,767
Od razu zaatakowało nas
ponad 200 niemieckich myśliwców.
378
00:26:41,351 --> 00:26:46,523
Dwa messerschmitty 109 zjawiły się za nami
i zabiły naszego strzelca tylnego.
379
00:26:46,607 --> 00:26:51,904
Ja dostałem odłamkami z flaka
i padłem na podłogę.
380
00:26:51,987 --> 00:26:57,034
Nie panowaliśmy nad samolotem
i lada chwila mieliśmy spaść.
381
00:26:57,576 --> 00:27:00,746
Byliśmy na około 6400–6700 metrach.
382
00:27:00,829 --> 00:27:04,833
Ziemia wydawała się bardzo odległa,
ale nie miałem wyboru.
383
00:27:04,917 --> 00:27:07,252
Musiałem skakać, więc skoczyłem.
384
00:27:15,719 --> 00:27:20,140
Zaparkowaliśmy na płycie
i czekaliśmy na pozostałych.
385
00:27:24,478 --> 00:27:26,855
W końcu pojawił się jeden z naszych.
386
00:27:28,023 --> 00:27:33,904
Z 100. Grupy Bombowej
wrócił tylko samolot Rosenthala.
387
00:27:33,987 --> 00:27:38,700
Nie ulega więc wątpliwości,
że przeszedł piekło.
388
00:27:40,994 --> 00:27:43,872
Wróciliśmy do kasyna oficerskiego.
389
00:27:43,956 --> 00:27:46,792
Panowała upiorna cisza.
390
00:27:46,875 --> 00:27:49,920
Było tam paru lotników,
którzy ominęli tę misję.
391
00:27:50,546 --> 00:27:53,173
Nikt nie chciał do nas podejść.
392
00:27:53,257 --> 00:27:55,092
Zostaliśmy sami.
393
00:27:55,175 --> 00:27:57,594
Poczuliśmy się bardzo dziwnie.
394
00:27:59,179 --> 00:28:04,268
Odczuwaliśmy utratę kolegów,
których zestrzelono.
395
00:28:04,351 --> 00:28:10,899
Podczas nalotu na Münster
straciłem najlepszego przyjaciela.
396
00:28:14,486 --> 00:28:17,948
Po zestrzeleniu
Bucky’ego Egana i Johna Clevena
397
00:28:18,031 --> 00:28:20,993
morale zaczęło szorować po dnie,
398
00:28:21,076 --> 00:28:24,788
bo wszyscy uważali ich za niezwyciężonych.
399
00:28:26,582 --> 00:28:30,544
Atak na Münster był największą
z ich dotychczasowych bitew.
400
00:28:30,627 --> 00:28:37,009
Nie chodziło tylko o sam nalot,
ale krwawą walkę obu flot powietrznych.
401
00:28:37,092 --> 00:28:40,888
Cztery miesiące wcześniej
100. Grupa Bombowa pojawiła się w Anglii
402
00:28:40,971 --> 00:28:43,807
ze 140 oficerami lotniczymi.
403
00:28:43,891 --> 00:28:48,854
Po ataku na Münster tylko trzech z nich
było w stanie latać i walczyć.
404
00:28:49,354 --> 00:28:54,359
{\an8}Gdy wyciekły te statystyki,
ludzie zaczęli się o nas martwić.
405
00:28:54,443 --> 00:28:56,361
{\an8}Nazwano nas „krwawą setką”.
406
00:28:58,697 --> 00:29:02,534
Podczas misji
czekają cię cztery godziny horroru.
407
00:29:02,618 --> 00:29:04,953
A po powrocie jedziesz rowerem do pubu.
408
00:29:05,037 --> 00:29:09,291
Pijesz piwo, bajerujesz dziewczynę,
wracasz do bazy, odpoczywasz.
409
00:29:09,374 --> 00:29:12,461
A następnego dnia
podniebny horror powraca.
410
00:29:15,047 --> 00:29:22,012
To powodowało,
że niektórzy w końcu się załamywali.
411
00:29:25,599 --> 00:29:30,270
Po czarnym tygodniu morale
w 8. Armii Powietrznej wręcz nie istniało.
412
00:29:30,354 --> 00:29:32,856
Dowódcy obawiali się buntu wśród załóg.
413
00:29:33,398 --> 00:29:35,901
Pojawiły się doniesienia
od chirurgów lotniczych
414
00:29:35,984 --> 00:29:40,906
i psychiatrów sił powietrznych
na temat dziwnych zachowań lotników,
415
00:29:40,989 --> 00:29:46,578
w miarę jak brutalne realia walki
podważały ich stabilność psychiczną.
416
00:29:46,662 --> 00:29:48,664
Widziałem sytuacje,
417
00:29:48,747 --> 00:29:53,961
w których nie byli w stanie
samodzielnie wyjść z samolotu.
418
00:29:54,962 --> 00:29:57,673
Byli na skraju przypadłości,
419
00:29:57,756 --> 00:30:01,051
którą nazywaliśmy „wyczerpaniem bojowym”.
420
00:30:03,345 --> 00:30:07,349
Ci, których zmogła nerwica,
mogą szybko wyzdrowieć,
421
00:30:07,432 --> 00:30:10,269
jeśli zostaną
tymczasowo odsunięci od walki.
422
00:30:10,769 --> 00:30:16,108
Ostatecznie zależy to
od indywidualnej wytrwałości pacjenta,
423
00:30:16,191 --> 00:30:19,945
ale najbardziej można go wesprzeć,
kierując go z dala od szpitala.
424
00:30:20,028 --> 00:30:22,072
DOM, KTÓRY ZBUDOWAŁ FLAK
OKSFORD, ANGLIA
425
00:30:22,155 --> 00:30:26,660
Próbowaliśmy ściągać ich z pola walki.
426
00:30:26,743 --> 00:30:32,457
Trafiali na parę dni do domu sanatoryjnego
zwanego „domem, który zbudował flak”.
427
00:30:33,500 --> 00:30:37,588
Często efekt był pozytywny,
czasami niestety nie.
428
00:30:39,089 --> 00:30:41,967
To był problem
dla wszystkich dowódców,
429
00:30:42,050 --> 00:30:46,430
bo niektórzy ludzie mają taką psychikę
i kondycję mentalną,
430
00:30:46,513 --> 00:30:49,141
że nie mogą znieść tego typu przeżyć.
431
00:30:49,808 --> 00:30:53,312
Musieliśmy szybko
zabierać takie osoby
432
00:30:53,395 --> 00:30:56,440
z dala od ich załóg i całej bazy,
433
00:30:56,523 --> 00:31:00,611
bo takie nastawienie bywało zaraźliwe.
434
00:31:00,694 --> 00:31:04,448
Nie mogliśmy pozwolić,
by nadszarpnęło morale pozostałych,
435
00:31:04,531 --> 00:31:08,660
którzy codziennie wylatywali
i wypełniali swoje służbowe obowiązki.
436
00:31:10,954 --> 00:31:13,832
Mogło się wydawać,
że siły aliantów
437
00:31:13,916 --> 00:31:17,002
nie tylko nie panują w powietrzu
nad Niemcami i Europą,
438
00:31:17,085 --> 00:31:18,962
ale wręcz to starcie przegrywają.
439
00:31:20,422 --> 00:31:23,800
Tym razem nie trafialiśmy w beczki.
440
00:31:23,884 --> 00:31:27,095
{\an8}Nawet przy dobrej pogodzie
rozrzucaliśmy bomby
441
00:31:27,179 --> 00:31:29,640
{\an8}całe kilometry od celu.
442
00:31:30,724 --> 00:31:35,938
Nie trafiali w cele
i sami się nimi stawali.
443
00:31:36,021 --> 00:31:38,273
{\an8}Niemieckie myśliwce ich dziesiątkowały.
444
00:31:38,357 --> 00:31:39,650
{\an8}AUTOR FIRE AND FURY
445
00:31:40,400 --> 00:31:43,779
Każdy fragment tej sterty
to jeden samolot.
446
00:31:43,862 --> 00:31:46,198
Efekt 22 tysięcy godzin pracy.
447
00:31:47,157 --> 00:31:50,869
Każdy metr to dziesięciu Amerykanów
zabitych lub w niewoli.
448
00:31:56,208 --> 00:31:59,378
Myślę, że najbardziej
obawiano się zestrzelenia.
449
00:31:59,461 --> 00:32:00,379
OKUPOWANA FRANCJA
450
00:32:00,462 --> 00:32:02,214
Zawsze było to możliwe.
451
00:32:02,297 --> 00:32:05,175
Byliśmy młodzi
i mieliśmy się za nieśmiertelnych,
452
00:32:05,259 --> 00:32:09,012
sądząc, że przydarzy się to innym,
ale nigdy nie nam.
453
00:32:09,096 --> 00:32:10,347
ZAGINIONY W AKCJI
454
00:32:10,430 --> 00:32:12,683
Wiedziałem, że moja matka się zamartwia
455
00:32:12,766 --> 00:32:18,605
i że w takiej sytuacji otrzyma telegram
z Departamentu Wojny o moim zaginięciu,
456
00:32:18,689 --> 00:32:21,149
nie wiedząc, co mnie spotkało.
457
00:32:23,527 --> 00:32:26,822
Otrzymywali spadochrony,
nie wiedząc, jak ich używać.
458
00:32:26,905 --> 00:32:31,034
Mieli tylko podstawowe szkolenie
w zakresie ucieczki i ukrywania się.
459
00:32:31,118 --> 00:32:35,247
Nie ostrzegano ich także
przed mieszkańcami bombardowanych miast,
460
00:32:35,330 --> 00:32:38,667
którzy coraz częściej atakowali
zestrzelonych lotników.
461
00:32:40,794 --> 00:32:43,172
Cleven został zestrzelony
462
00:32:43,255 --> 00:32:46,717
i po wylądowaniu
otoczyła go grupa rolników.
463
00:32:46,800 --> 00:32:52,639
Następne, co zapamiętał,
to naciskające na jego pierś widły.
464
00:32:53,307 --> 00:32:56,226
Pojawiali się żandarmi z Luftwaffe.
465
00:32:58,312 --> 00:33:01,690
Zabrano mnie
na niemieckie lotnisko wojskowe,
466
00:33:01,773 --> 00:33:06,236
w którym gromadzono amerykańskich lotników
złapanych danego dnia.
467
00:33:08,155 --> 00:33:10,073
DULAG LUFT
FRANKFURT, NIEMCY
468
00:33:11,700 --> 00:33:17,289
Przesłuchiwał mnie oficer,
który pogratulował mi awansu.
469
00:33:18,290 --> 00:33:22,377
Trzy dni wcześniej
awansowałem na porucznika.
470
00:33:22,461 --> 00:33:24,963
Trochę mnie zaskoczył.
471
00:33:25,047 --> 00:33:27,716
Podał mi obozową kartę identyfikacyjną.
472
00:33:27,799 --> 00:33:32,638
Było tam moje imię i nazwisko,
data urodzenia, imiona rodziców, adres.
473
00:33:32,721 --> 00:33:34,139
SKRYTKA POCZTOWA NR 54
474
00:33:34,765 --> 00:33:40,145
Niemcy poprosili swoich szpiegów w USA
o wysyłanie lokalnych gazet.
475
00:33:40,229 --> 00:33:43,941
Chcą, żebyś się odprężył
i potraktował to jak zwykłą rozmowę.
476
00:33:44,024 --> 00:33:46,109
I wiedzą o tobie wszystko.
477
00:33:46,193 --> 00:33:51,907
Ta podstępna technika przesłuchań
czasem skutecznie przekonywała lotników
478
00:33:51,990 --> 00:33:55,452
do wyjawiania informacji
z ich perspektywy nieistotnych,
479
00:33:55,536 --> 00:33:58,372
które jednak były cenne dla wroga.
480
00:33:59,289 --> 00:34:02,626
Następnego ranka
zapakowali nas do wagonu.
481
00:34:02,709 --> 00:34:05,796
W takim jednym wagonie
było nas około 30 albo 40.
482
00:34:07,089 --> 00:34:09,049
Nie wiedzieliśmy, co nas czeka.
483
00:34:11,510 --> 00:34:13,178
STALAG LUFT III
ŻAGAŃ, NIEMCY
484
00:34:15,556 --> 00:34:19,935
Pamiętam, jak minąłem bramę
i zobaczyłem duże, drewniane słupy.
485
00:34:20,018 --> 00:34:22,688
Wszędzie było widać drut kolczasty.
486
00:34:22,771 --> 00:34:25,732
W każdym narożniku
mieściła się wieża strażnicza.
487
00:34:25,815 --> 00:34:30,152
Za dużym ogrodzeniem
było ze 3,5 metra przestrzeni,
488
00:34:30,237 --> 00:34:32,322
a następnie mniejszy płotek.
489
00:34:32,406 --> 00:34:35,324
Przekroczenie płotka
oznaczało zastrzelenie.
490
00:34:36,577 --> 00:34:41,456
Byli tam amerykańscy jeńcy,
w tym wielu z 100. Grupy Bombowej,
491
00:34:41,540 --> 00:34:44,501
których zestrzelono przede mną.
492
00:34:44,585 --> 00:34:46,378
Gdy tylko nas zobaczyli,
493
00:34:46,460 --> 00:34:50,174
zaczęli się śmiać i komentować:
„Czekaliśmy na was. W końcu”.
494
00:34:51,592 --> 00:34:56,096
{\an8}Cleven i Egan trafili
do Stalag Luftu III w odstępie paru dni.
495
00:34:56,179 --> 00:34:59,683
Cleven od razu zaczął sobie żartować
z rannego Egana.
496
00:34:59,766 --> 00:35:02,269
Wkrótce znów byli współlokatorami
497
00:35:02,352 --> 00:35:05,564
i szybko stali się przywódcami
jenieckiej społeczności.
498
00:35:05,647 --> 00:35:08,275
Razem mieszkaliśmy, gotowaliśmy,
499
00:35:08,358 --> 00:35:11,236
praliśmy ubrania i braliśmy prysznice.
500
00:35:11,320 --> 00:35:14,781
Prysznic był raz na tydzień.
Jeśli miało się farta.
501
00:35:15,782 --> 00:35:19,953
Życie w Stalag Luftach
było poddane surowemu reżimowi.
502
00:35:20,037 --> 00:35:23,248
Wszystko było zarządzane wojskowo,
aby zajmować myśli,
503
00:35:23,332 --> 00:35:26,335
utrzymywać dyscyplinę
i zapewnić wszystkim przeżycie.
504
00:35:27,377 --> 00:35:28,378
TEHERAN, IRAN
505
00:35:29,338 --> 00:35:30,923
LISTOPAD 1943
506
00:35:31,882 --> 00:35:36,094
Podczas konferencji teherańskiej
pod koniec listopada 1943 roku
507
00:35:36,178 --> 00:35:41,767
Roosevelt, Churchill i Stalin potajemnie
postanowili otworzyć drugi front w Europie
508
00:35:41,850 --> 00:35:45,521
wraz z powierzeniem tej misji
głównie Amerykanom i Brytyjczykom.
509
00:35:45,604 --> 00:35:47,898
PLAŻE UTAH, OMAHA, GOLD, JUNO I SWORD
510
00:35:47,981 --> 00:35:50,984
Miał to być
największy w historii morski desant:
511
00:35:51,068 --> 00:35:55,656
lądowanie na pięciu plażach w Normandii
w ramach operacji Overlord.
512
00:35:55,739 --> 00:36:00,911
Zaplanowano go na maj 1944 roku,
zaledwie pół roku po konferencji.
513
00:36:01,787 --> 00:36:04,331
Generał Eisenhower przybył do Londynu.
514
00:36:05,666 --> 00:36:09,837
Powiedział, że flota nie wypłynie,
dopóki nie zniszczymy Luftwaffe.
515
00:36:09,920 --> 00:36:10,921
SZYK BOJOWY
516
00:36:11,004 --> 00:36:12,381
To była nasza nowa misja.
517
00:36:12,464 --> 00:36:17,803
Mieliśmy świadomość tego,
że nie dojdzie do inwazji lądowej,
518
00:36:17,886 --> 00:36:20,722
dopóki nie zapewnimy sobie
panowania w powietrzu.
519
00:36:22,266 --> 00:36:25,102
Mieliśmy zestrzelić tak wiele myśliwców,
520
00:36:25,185 --> 00:36:27,646
że pozostałe nie mogłyby podjąć walki.
521
00:36:30,858 --> 00:36:34,945
{\an8}Myśliwce wroga zadają nam ciężkie straty.
522
00:36:35,028 --> 00:36:37,614
{\an8}GEN. DOOLITTLE
DOWÓDCA 8. ARMII POWIETRZNEJ (1944–1945)
523
00:36:37,698 --> 00:36:42,661
Dlatego ruszyła przyśpieszona produkcja,
by zwiększyć ilość naszych własnych.
524
00:36:43,370 --> 00:36:46,331
Pod koniec 1943
w Anglii pojawił się myśliwiec,
525
00:36:46,415 --> 00:36:49,334
na który 8. Armia Powietrzna
od dawna czekała.
526
00:36:49,418 --> 00:36:51,170
P-51 Mustang.
527
00:36:52,171 --> 00:36:54,423
{\an8}P-51 Mustang.
528
00:36:54,506 --> 00:36:56,884
Największy zasięg na świecie
wśród myśliwców.
529
00:36:56,967 --> 00:37:01,305
Prędkość, szybkie wznoszenie i nurkowanie
oraz skręcanie pod ostrym kątem.
530
00:37:01,847 --> 00:37:03,891
Gdy pojawiły się P-51,
531
00:37:03,974 --> 00:37:08,645
mogły nas eskortować do celu i z powrotem.
532
00:37:08,729 --> 00:37:11,857
Poprawiono także P-47,
533
00:37:11,940 --> 00:37:15,485
które też nas wspierały
dzięki zbiornikom paliwa na skrzydłach.
534
00:37:17,613 --> 00:37:21,491
Gdy lecieliśmy do Emden
z całą chmarą pięknych P-51,
535
00:37:21,575 --> 00:37:23,869
chyba pierwszy raz pomyślałem,
że przeżyję.
536
00:37:25,746 --> 00:37:28,790
Ich głównym celem
nie była ochrona bombowców.
537
00:37:28,874 --> 00:37:33,086
Miały niszczyć Luftwaffe
w powietrzu i na ziemi.
538
00:37:37,508 --> 00:37:40,135
W niedzielny poranek 20 lutego...
539
00:37:40,219 --> 00:37:41,553
CZTERY MIESIĄCE PRZED D-DAY
540
00:37:41,637 --> 00:37:46,808
...przygotowaliśmy się do najcięższego ataku
w historii amerykańskich sił powietrznych.
541
00:37:47,976 --> 00:37:50,729
Miał on stanowić wstęp do inwazji.
542
00:37:52,022 --> 00:37:57,027
Zaplanowano serię nalotów
następujących dzień po dniu.
543
00:37:57,110 --> 00:37:58,987
Miało to nam wygrać wojnę.
544
00:38:05,744 --> 00:38:07,788
Przez kolejne dni i miesiące
545
00:38:08,288 --> 00:38:13,460
mustangi i thunderbolty walczyły
z messerschmittami i focke-wulfami.
546
00:38:13,544 --> 00:38:16,630
Nasi nieustannie atakowali.
547
00:38:17,339 --> 00:38:20,592
Zaczęliśmy wygrywać
cztery starcia na pięć.
548
00:38:21,885 --> 00:38:25,222
Straty wśród niemieckich pilotów
na froncie zachodnim
549
00:38:25,305 --> 00:38:29,726
między styczniem i majem 1944 roku
wyniosły 99%.
550
00:38:29,810 --> 00:38:31,812
Zostali wyrżnięci.
551
00:38:33,981 --> 00:38:36,650
Dopiero po pojawieniu się mustangów
552
00:38:36,733 --> 00:38:39,903
USA i Wielka Brytania
zyskały panowanie w powietrzu.
553
00:38:41,238 --> 00:38:42,865
Chcąc uderzyć w serce wroga
554
00:38:42,948 --> 00:38:45,868
{\an8}i wywabić Luftwaffe,
musisz uderzyć na Berlin.
555
00:38:45,951 --> 00:38:47,202
{\an8}PISARKA
556
00:38:48,245 --> 00:38:53,458
{\an8}Gdy podniesiono zasłonę,
a my zobaczyliśmy, że celem jest Berlin,
557
00:38:54,168 --> 00:38:57,754
na początku zapadła cisza,
a potem rozległy się okrzyki.
558
00:39:01,425 --> 00:39:05,095
Nie usłyszysz,
co dzieje się osiem kilometrów niżej,
559
00:39:05,637 --> 00:39:09,683
ale stacje rozrządowe,
zbiorniki chemiczne, okręty, magazyny,
560
00:39:09,766 --> 00:39:14,313
zapasowe silniki i fabryki łożysk
są doszczętnie niszczone.
561
00:39:15,522 --> 00:39:20,110
Był to pierwszy wypad
amerykańskich bombowców na Berlin.
562
00:39:20,194 --> 00:39:25,115
Był to najcięższy cel w historii 8. Armii,
ale misję tę trzeba było wykonać.
563
00:39:27,242 --> 00:39:29,453
Gdybym był wtedy w Niemczech
564
00:39:29,536 --> 00:39:35,083
i codziennie widział chmary bombowców
zrzucających swoje ładunki,
565
00:39:35,167 --> 00:39:37,753
znacznie wpłynęłoby to na moje morale.
566
00:39:37,836 --> 00:39:41,798
Musiało to mocno wpływać
na morale cywilów i żołnierzy.
567
00:39:47,763 --> 00:39:50,974
Jednym z najgorszych aspektów
bycia jeńcem
568
00:39:51,475 --> 00:39:54,728
jest niewiedza na temat tego,
jak długo nim będziesz.
569
00:39:54,811 --> 00:39:57,731
Nie otrzymujesz żadnego czasowego wyroku.
570
00:39:57,814 --> 00:40:01,401
Albo próbujesz uciec,
albo tkwisz tam do końca wojny.
571
00:40:02,194 --> 00:40:03,904
Zacząłem kopać tunel.
572
00:40:04,404 --> 00:40:07,449
Była tam stara toaleta
z podłogą wyłożoną płytkami.
573
00:40:07,533 --> 00:40:10,327
Postanowiliśmy spróbować.
574
00:40:10,410 --> 00:40:16,166
Powyciągałem te kafelki,
żebyśmy mogli zacząć kopać.
575
00:40:16,250 --> 00:40:18,627
Strażnicy przejrzeli nas niemal od razu.
576
00:40:18,710 --> 00:40:20,087
{\an8}TUNEL „HARRY”
577
00:40:20,170 --> 00:40:25,133
{\an8}Około 76 brytyjskich jeńców
wykopało tunel poza obóz.
578
00:40:25,217 --> 00:40:28,846
Byli przetrzymywani tuż obok nas
i udało im się wydostać.
579
00:40:28,929 --> 00:40:31,139
Nazwano to „wielką ucieczką”.
580
00:40:31,223 --> 00:40:37,312
Tylko bodajże dwóch uniknęło schwytania.
A 50 Niemcy rozstrzelali.
581
00:40:38,397 --> 00:40:41,358
Nawet jeśli mieliśmy
minimalne relacje z Niemcami,
582
00:40:41,441 --> 00:40:43,318
to po tej ucieczce wyparowały.
583
00:40:46,655 --> 00:40:49,950
Pewnego dnia otrzymałem telefon.
584
00:40:50,033 --> 00:40:52,202
„Generał LeMay chce z panem pomówić”.
585
00:40:52,286 --> 00:40:58,208
Powiedział: „Jeffrey, potrzebuję dowódców
dla 95. i 100. Grupy Bojowej.
586
00:40:58,292 --> 00:40:59,960
Możesz wybrać, którą chcesz”.
587
00:41:00,043 --> 00:41:01,044
KWATERA 95. GB
588
00:41:01,128 --> 00:41:05,174
95. Grupa Bojowa prezentowała się wzorowo.
Stracili niewiele samolotów.
589
00:41:05,257 --> 00:41:09,469
Mieli dobre wyniki bombardowań,
więc uznałem, że więcej zdziałam,
590
00:41:09,553 --> 00:41:11,430
przejmując 100. Grupę Bojową.
591
00:41:11,513 --> 00:41:15,142
Zadzwoniłem do niego i powiedziałem,
że jeśli to nadal aktualne,
592
00:41:15,225 --> 00:41:17,269
to zgodzę się na 100. Grupę Bojową.
593
00:41:17,352 --> 00:41:20,689
Zapytałem, kiedy mam się stawić,
a LeMay na to: „Dziś po południu”.
594
00:41:25,194 --> 00:41:30,324
Zacząłem od poproszenia LeMaya o to,
abym mógł wysłać 100. Grupę Bombową
595
00:41:30,407 --> 00:41:33,869
na dwudniową przerwę operacyjną,
na co przystał.
596
00:41:33,952 --> 00:41:37,706
A my przez następne dwa dni,
po cztery godziny rano i po południu,
597
00:41:37,789 --> 00:41:42,085
lataliśmy wszystkimi samolotami
w pełnej formacji.
598
00:41:42,920 --> 00:41:49,301
Tom Jeffrey był energiczny,
charyzmatyczny i obeznany.
599
00:41:49,384 --> 00:41:53,138
Nie tylko w kwestii samolotów,
ale też misji bojowych.
600
00:41:54,681 --> 00:41:58,060
Załoga maszyny prowadzącej
fotografowała formację,
601
00:41:58,143 --> 00:42:01,522
abyśmy mogli ustalić,
kto lata dobrze, a kto gorzej.
602
00:42:01,605 --> 00:42:05,359
Potem obleciałem formację wokoło
w starym samolocie,
603
00:42:05,442 --> 00:42:08,403
aby zgonić ich na właściwą pozycję.
604
00:42:08,487 --> 00:42:13,992
{\an8}Oficerowie dowodzący nalegali
na utrzymywanie ciasnych formacji.
605
00:42:14,076 --> 00:42:16,787
Myślisz, że jest ciasno,
a oni chcą ciaśniej.
606
00:42:17,788 --> 00:42:19,831
Pod koniec tych dwóch dni
607
00:42:19,915 --> 00:42:23,961
100. Grupa miała najlepszą formację,
jaką kiedykolwiek widziałem.
608
00:42:25,087 --> 00:42:30,300
Dopiero po przyjściu Jeffreya
staliśmy się doskonałą grupą.
609
00:42:31,093 --> 00:42:33,679
Chyba najlepszą ze wszystkich.
610
00:42:37,766 --> 00:42:42,271
Załoga bombowca w 8. Armii
musiała zaliczyć 25 misji.
611
00:42:42,354 --> 00:42:46,441
Po ich ukończeniu kierowano cię
z powrotem do Stanów Zjednoczonych.
612
00:42:47,693 --> 00:42:52,322
Po ukończeniu 25 misji
mogłem albo pozostać w grupie
613
00:42:52,406 --> 00:42:58,120
i przyjąć stanowisko dowódcy eskadry,
albo wrócić do Stanów.
614
00:42:58,203 --> 00:43:04,376
Uznałem, że miałem
naprawdę sporo szczęścia.
615
00:43:04,459 --> 00:43:09,756
Że przeżyłem naprawdę wiele
i lepiej nie przeginać.
616
00:43:09,840 --> 00:43:13,051
Dlatego zdecydowałem się wrócić.
617
00:43:14,845 --> 00:43:17,222
Rosie Rosenthal ukończył 25. misję
618
00:43:17,306 --> 00:43:21,143
8 marca 1944 roku
w ramach nalotu na Berlin.
619
00:43:21,852 --> 00:43:25,606
Załoga nalegała,
żebym przeleciał nisko nad polem.
620
00:43:25,689 --> 00:43:29,109
Byłem ostrożnym pilotem, więc odmówiłem.
621
00:43:29,860 --> 00:43:33,363
Ale gdy już wracaliśmy,
pomyślałem: „A co mi tam”.
622
00:43:33,447 --> 00:43:38,035
Skręciłem prosto na wieżę,
a wszyscy padli na podłogę.
623
00:43:38,619 --> 00:43:42,414
A potem trzy albo cztery razy
przeleciałem nad polem i wylądowałem.
624
00:43:42,497 --> 00:43:44,416
Na płycie ktoś powiedział:
625
00:43:44,499 --> 00:43:48,504
„Rosie, wiedziałeś,
że był tam generał Huglin?
626
00:43:49,004 --> 00:43:52,424
Padł na podłogę
i mocno pobrudził sobie mundur”.
627
00:43:52,508 --> 00:43:56,220
I faktycznie na sali odpraw
pojawił się generał Huglin.
628
00:43:56,303 --> 00:44:01,391
Podał mi rękę i powiedział:
„Niezły niski przelot, Rosie”.
629
00:44:02,476 --> 00:44:05,437
Wszyscy wiedzieli, że zbliża się D-Day.
630
00:44:05,521 --> 00:44:10,192
Dobicie III Rzeszy
było ważnym celem dla Rosiego.
631
00:44:10,692 --> 00:44:14,613
Powrót do domu
był jak opuszczenie centrum wszechświata.
632
00:44:14,696 --> 00:44:17,991
Dlatego postanowiłem latać dalej.
633
00:44:18,075 --> 00:44:22,621
Ostatecznie mianowano mnie
dowódcą eskadry.
634
00:44:23,539 --> 00:44:27,709
Tego dnia
650 amerykańskich Latających Fortec
635
00:44:27,793 --> 00:44:31,463
znacznie uszkodziło niemieckie umocnienia
wzdłuż całego wybrzeża.
636
00:44:35,843 --> 00:44:39,137
Poleciałem do Francji z misją bombową.
637
00:44:39,221 --> 00:44:42,516
Gdy wylądowałem,
ktoś od razu podszedł do mnie,
638
00:44:42,599 --> 00:44:48,272
mówiąc, że wieczorem mam się zgłosić
do kwatery generała LeMaya.
639
00:44:49,523 --> 00:44:54,945
{\an8}Tam generał LeMay obwieścił nam,
że siły aliantów
640
00:44:55,028 --> 00:44:58,740
{\an8}wylądują nazajutrz rano
na plażach Normandii.
641
00:44:58,824 --> 00:45:03,120
{\an8}Dodał też, że abyśmy w pełni zrozumieli,
642
00:45:03,203 --> 00:45:06,415
{\an8}jak ważna jest to operacja,
643
00:45:06,498 --> 00:45:11,420
8. Armia Powietrzna
wyśle każdy dostępny samolot,
644
00:45:11,503 --> 00:45:14,882
aby dopilnować,
by alianci dotarli na brzeg.
645
00:45:16,133 --> 00:45:18,343
{\an8}Pamiętam tę odprawę.
646
00:45:18,427 --> 00:45:22,723
Gdy podniesiono zasłonę,
rozbrzmiały radosne okrzyki.
647
00:45:22,806 --> 00:45:25,726
Członkowie naszych załóg
nigdy nie byli tak radośni.
648
00:45:25,809 --> 00:45:27,644
W końcu nadszedł D-Day.
649
00:45:28,437 --> 00:45:31,648
6 CZERWCA 1944
D-DAY
650
00:45:31,732 --> 00:45:34,276
Żołnierze, marynarze i lotnicy
651
00:45:34,359 --> 00:45:36,361
Sprzymierzonych Sił Ekspedycyjnych.
652
00:45:37,905 --> 00:45:40,073
{\an8}Wkrótce rozpoczniecie wielką krucjatę...
653
00:45:40,157 --> 00:45:41,825
{\an8}GEN. EISENHOWER
NACZELNY DOWÓDCA
654
00:45:41,909 --> 00:45:43,660
...planowaną od wielu miesięcy.
655
00:45:44,578 --> 00:45:46,538
Oczy świata zwrócone są na was.
656
00:45:47,998 --> 00:45:50,125
Przed wami wielkie wyzwanie.
657
00:45:51,001 --> 00:45:54,588
Wróg jest dobrze wyszkolony,
wyposażony i zaprawiony w bojach.
658
00:45:55,088 --> 00:45:56,757
Stawi zaciekły opór.
659
00:45:57,633 --> 00:46:02,721
Jednak w pełni wierzę w waszą odwagę,
oddanie i umiejętności bojowe.
660
00:46:03,680 --> 00:46:06,975
Sukcesem będzie
tylko niekwestionowane zwycięstwo.
661
00:46:10,437 --> 00:46:16,860
Ujrzeliśmy kanał La Manche
pokryty tysiącami okrętów.
662
00:46:18,570 --> 00:46:25,452
Był to przejmujący widok. Ktoś się modlił.
Po chwili wszyscy dołączyliśmy.
663
00:46:30,541 --> 00:46:34,336
Mówi Robert St. John
ze studia NBC w Nowym Jorku.
664
00:46:34,419 --> 00:46:37,339
To punkt zwrotny w historii.
665
00:46:37,923 --> 00:46:42,177
Żołnierze generała Dwighta Eisenhowera
wyskakują z jednostek desantowych
666
00:46:42,261 --> 00:46:45,889
i przebijają się przez plaże Normandii
do okupowanej Europy.
667
00:46:46,723 --> 00:46:52,271
Atakują prosto z morza
ze wsparciem potężnej chmary myśliwców.
668
00:46:53,522 --> 00:46:56,149
Ciągły atak z powietrza ma ogromną siłę.
669
00:46:56,233 --> 00:47:01,113
Wspierający wojska lądowe lotnicy
atakowali nieprzerwanie przez cały dzień.
670
00:47:01,196 --> 00:47:05,534
Wracali z wypadu, tankowali,
ładowali bomby i amunicję do karabinów,
671
00:47:05,617 --> 00:47:08,829
a następnie wylatywali znowu
i tak raz za razem.
672
00:47:12,207 --> 00:47:17,880
Luftwaffe praktycznie nie stawiało oporu
podczas inwazji na Normandię.
673
00:47:19,089 --> 00:47:24,761
Lotnictwo skutecznie utorowało drogę
dla inwazji przez kanał La Manche.
674
00:47:28,473 --> 00:47:31,018
Niemcy zaczęły walczyć na dwa fronty:
675
00:47:31,101 --> 00:47:35,314
{\an8}z USA i Wielką Brytanią na zachodzie
i z Sowietami na wschodzie.
676
00:47:35,397 --> 00:47:39,318
{\an8}W sierpniu 1944 roku
Armia Czerwona wkroczyła do Majdanka,
677
00:47:39,401 --> 00:47:44,531
porzuconego niemieckiego obozu zagłady
pod Lublinem w Polsce,
678
00:47:44,615 --> 00:47:50,204
odkrywając niepodważalne dowody
na program eksterminacji Żydów w Europie.
679
00:47:50,287 --> 00:47:52,247
MASOWE ZBRODNIE NIEMCÓW W OBOZIE
680
00:47:56,084 --> 00:47:58,837
Walczymy z niemiecką armią,
681
00:47:58,921 --> 00:48:01,840
której rozkazano bronić się do śmierci.
682
00:48:01,924 --> 00:48:03,300
STALAG LUFT III
ŻAGAŃ, NIEMCY
683
00:48:03,967 --> 00:48:08,096
Pozostanie im jednak albo śmierć,
albo odwrót,
684
00:48:08,180 --> 00:48:12,684
ponieważ Naczelne Dowództwo
rzuca do walki wszystkie siły.
685
00:48:12,768 --> 00:48:14,520
{\an8}Ogarnęliśmy sobie radio.
686
00:48:14,603 --> 00:48:16,230
{\an8}BOMBARDIER, 100. GRUPA BOMBOWA
687
00:48:16,313 --> 00:48:19,358
{\an8}Wiedzieliśmy praktycznie o wszystkim,
co podawało BBC.
688
00:48:19,441 --> 00:48:23,362
Gdy w czerwcu 1944 roku
rozpoczęła się inwazja,
689
00:48:23,445 --> 00:48:25,697
wiedzieliśmy, że niewola dobiega końca.
690
00:48:26,990 --> 00:48:30,577
Stalag Luft III
nadal odbierał zestrzelonych lotników.
691
00:48:30,661 --> 00:48:32,412
Wśród nich byli czarni piloci,
692
00:48:32,496 --> 00:48:36,875
{\an8}w tym podporucznicy
Alexander Jefferson i Richard Macon,
693
00:48:36,959 --> 00:48:41,672
{\an8}należący do Czerwonych Ogonów,
czyli słynnej 332. Grupy Myśliwskiej.
694
00:48:41,755 --> 00:48:45,008
Piloci z Tuskegee
malowali ogony maszyn na czerwono.
695
00:48:45,092 --> 00:48:47,845
{\an8}Może i nie rozpoznawano czarnych pilotów...
696
00:48:47,928 --> 00:48:48,929
{\an8}PISARZ
697
00:48:49,012 --> 00:48:50,556
...ale Czerwone Ogony już tak.
698
00:48:51,056 --> 00:48:54,768
Nie baliśmy się konfrontacji z wrogiem,
699
00:48:54,852 --> 00:48:57,813
bo wiedzieliśmy,
że jesteśmy lepszymi lotnikami.
700
00:48:57,896 --> 00:49:00,440
{\an8}„Szykuj się, celuj i strzelaj”.
701
00:49:02,276 --> 00:49:04,653
Ci odważni czarni lotnicy
702
00:49:04,736 --> 00:49:09,575
czekali na swój udział w wojnie
i bardzo się w niej odznaczyli.
703
00:49:11,785 --> 00:49:15,622
W lotnictwie,
a zwłaszcza wśród załóg bombowców,
704
00:49:15,706 --> 00:49:20,294
latających na długie i ryzykowne misje,
Czerwone Ogony były doceniane bardziej
705
00:49:20,377 --> 00:49:22,796
{\an8}niż jakakolwiek inna eskadra.
706
00:49:22,880 --> 00:49:23,922
{\an8}AUTOR FREEDOM FLYERS
707
00:49:24,715 --> 00:49:29,803
Macona i Jeffersona w bazach w USA
i we Włoszech poddano segregacji rasowej.
708
00:49:29,887 --> 00:49:34,850
Dlatego byli w szoku, że okazało się,
że w Stalag Lufcie III tego nie stosowano.
709
00:49:34,933 --> 00:49:40,022
Trafiło nas tam około 150.
Ustawiono nas w rzędzie.
710
00:49:40,105 --> 00:49:44,526
{\an8}Na końcu rzędu pojawił się
wysoki wsiur z Kentucky.
711
00:49:44,610 --> 00:49:46,111
{\an8}PILOT, 332. GRUPA MYŚLIWSKA
712
00:49:46,195 --> 00:49:50,991
{\an8}I powiedział: „A niech mnie!
Wezmę sobie tego pachołka”.
713
00:49:51,074 --> 00:49:54,328
Pułkownik na to:
„Poruczniku, idźcie z nim”.
714
00:49:55,162 --> 00:49:56,163
„Tak jest”.
715
00:49:57,164 --> 00:50:03,086
Niemcy zabrali mnie do baraku,
pokazując trzecią pryczę od dołu.
716
00:50:03,629 --> 00:50:06,340
Nie pojmowałem, jak poważnie byłem ranny.
717
00:50:06,423 --> 00:50:09,009
Byłem sparaliżowany od pasa w dół.
718
00:50:09,092 --> 00:50:11,595
A Niemcy, widząc, że nie mogę się ruszać,
719
00:50:11,678 --> 00:50:17,559
próbowali im powiedzieć,
by ktoś oddał mi swoją dolną pryczę.
720
00:50:17,643 --> 00:50:19,019
Nikt się nie zgłosił.
721
00:50:19,102 --> 00:50:23,232
W końcu odezwał się pewien Teksańczyk:
„Jasne, zamienię się z nim”.
722
00:50:23,857 --> 00:50:26,443
Zostaliśmy najlepszymi przyjaciółmi.
723
00:50:27,361 --> 00:50:30,155
Jeńcy musieli współpracować, by przeżyć.
724
00:50:30,239 --> 00:50:34,701
Musieli zapomnieć albo złagodzić
swoje uprzedzenia na tle rasowym,
725
00:50:34,785 --> 00:50:38,580
ponieważ musieli nawzajem się wspierać,
aby przeżyć niewolę.
726
00:50:40,582 --> 00:50:44,753
Jedną z ostatnich misji
było pozbawienie III Rzeszy dostaw paliwa
727
00:50:44,837 --> 00:50:47,881
poprzez naloty
na fabryki paliwa syntetycznego.
728
00:50:47,965 --> 00:50:52,094
Alianci musieli też zniszczyć
infrastrukturę transportową i magazynową,
729
00:50:52,177 --> 00:50:55,389
by odciąć dostawy węgla
do fabryk samolotowych.
730
00:50:55,472 --> 00:50:58,892
Blokada powietrzna
spowolniłaby machinę wojenną III Rzeszy
731
00:50:58,976 --> 00:51:01,603
i pozostawiła Wehrmacht
bez osłony lotniczej
732
00:51:01,687 --> 00:51:04,314
w ostatnich bitwach wojny.
733
00:51:04,398 --> 00:51:07,109
{\an8}Siedzieliśmy w kasynie
do 1.00 albo 2.00.
734
00:51:07,901 --> 00:51:12,114
{\an8}Nagle otrzymaliśmy rozkaz,
by przygotować się do porannej misji.
735
00:51:15,033 --> 00:51:18,370
Wysłaliśmy 2000 ciężkich bombowców.
736
00:51:18,453 --> 00:51:22,374
Te czterosilnikowe maszyny
wypełniały niebo aż po horyzont.
737
00:51:24,918 --> 00:51:29,214
Aby zniszczyć pojedynczą fabrykę
w Leunie niedaleko Merseburga,
738
00:51:29,298 --> 00:51:35,262
potrzeba było 40 misji bojowych
w łącznej sile 6000 bombowców.
739
00:51:36,597 --> 00:51:40,392
Nasza grupa poprowadziła
jeden z największych nalotów na Berlin.
740
00:51:40,475 --> 00:51:42,186
Pogoda była wtedy piękna.
741
00:51:42,269 --> 00:51:44,938
Świeciło słońce, niebo było bezchmurne.
742
00:51:45,606 --> 00:51:49,776
Gdy zbliżaliśmy się do celu,
nasz samolot oberwał,
743
00:51:49,860 --> 00:51:52,863
ale lecieliśmy dalej i zrzuciliśmy bomby,
744
00:51:52,946 --> 00:51:56,200
wiedząc, że nie damy rady wrócić do bazy.
745
00:51:56,783 --> 00:52:00,537
Samolot wypełniał dym i ogień.
Wiedziałem, że muszę skakać.
746
00:52:00,621 --> 00:52:03,123
Wyskoczyłem i myślałem,
że jestem w niebie.
747
00:52:04,374 --> 00:52:07,836
Nagle uderzyłem w ziemię
i rozejrzałem się.
748
00:52:08,629 --> 00:52:11,673
Zbliżało się do mnie
trzech uzbrojonych żołnierzy.
749
00:52:12,674 --> 00:52:16,803
Jeden z nich podniósł broń,
by mnie nią uderzyć.
750
00:52:16,887 --> 00:52:21,767
Ale wtedy zobaczyłem na jego czapce
symbol Armii Czerwonej.
751
00:52:22,434 --> 00:52:25,479
Krzyczałem po kolei:
„amierikanskij”, „Roosevelt”,
752
00:52:25,562 --> 00:52:28,023
„Stalin”, „Churchill”, „Pepsi-Cola”,
753
00:52:28,106 --> 00:52:31,485
„Coca-Cola”, „Lucky Strike”.
754
00:52:32,653 --> 00:52:36,448
Nalot na Berlin
był 52. i ostatnią misją bojową Rosiego.
755
00:52:36,532 --> 00:52:39,826
Wylatał ich najwięcej
z całej 100. Grupy Bombowej.
756
00:52:39,910 --> 00:52:42,496
Po odzyskaniu sił w sowieckim szpitalu
757
00:52:42,579 --> 00:52:44,831
Rosie wrócił do bazy w Thorpe Abbotts,
758
00:52:44,915 --> 00:52:49,294
z której półtora roku wcześniej
wyleciał na swoją pierwszą misję.
759
00:52:52,589 --> 00:52:55,843
Sowieci byli tuż-tuż.
760
00:52:55,926 --> 00:53:01,431
Słyszeliśmy w oddali ich artylerię
i odgłosy toczonych walk.
761
00:53:02,057 --> 00:53:05,894
{\an8}Hitler zastanawiał się,
czy zabrać ich z obozu, czy wymordować.
762
00:53:05,978 --> 00:53:07,938
{\an8}AUTORKA FROM INTERROGATION TO LIBERATION
763
00:53:08,021 --> 00:53:09,273
{\an8}Druga opcja była możliwa.
764
00:53:09,982 --> 00:53:14,903
Pewnej nocy Niemcy powiedzieli
jednemu z naszych wyższych rangą oficerów,
765
00:53:14,987 --> 00:53:17,364
że niebawem zostaniemy ewakuowani
766
00:53:17,447 --> 00:53:21,994
i że za godzinę
wyruszymy z obozu na piechotę.
767
00:53:22,911 --> 00:53:25,664
Powiedzieli,
że to dla naszego bezpieczeństwa.
768
00:53:26,248 --> 00:53:28,625
Tak twierdzili, ale my znaliśmy prawdę.
769
00:53:30,502 --> 00:53:32,504
Nie wiedzieli, dokąd trafią.
770
00:53:32,588 --> 00:53:35,465
Obawiali się,
że Hitler ściąga amerykańskich lotników,
771
00:53:35,549 --> 00:53:37,676
by użyć ich jako żywych tarcz.
772
00:53:37,759 --> 00:53:41,054
W Europie trwała wtedy
najmroźniejsza zima od 100 lat.
773
00:53:42,431 --> 00:53:44,016
Szliśmy w mrozie.
774
00:53:44,099 --> 00:53:46,560
Śniegu było po kolana.
775
00:53:46,643 --> 00:53:52,065
Szliśmy z małymi przerwami przez całą noc,
a potem aż do późnego popołudnia.
776
00:53:52,149 --> 00:53:54,151
{\an8}SPREMBERG – ŻAGAŃ – MOOSBURG
777
00:53:54,234 --> 00:53:55,861
NIEMCY – CZECHOSŁOWACJA
778
00:53:57,029 --> 00:54:01,742
{\an8}W Sprembergu zamknęli nas
w wagonach transportowych.
779
00:54:01,825 --> 00:54:04,328
{\an8}Upychano nas w nich po 60−70 osób.
780
00:54:04,411 --> 00:54:06,079
Nie można było nawet usiąść.
781
00:54:06,163 --> 00:54:07,456
To było istne piekło.
782
00:54:08,165 --> 00:54:10,667
{\an8}Byliśmy upchnięci jak sardynki.
783
00:54:10,751 --> 00:54:13,670
{\an8}Upadek groził zadeptaniem.
784
00:54:13,754 --> 00:54:17,549
Gdy pociąg się zatrzymał,
walili w drzwi, prosząc o ich otwarcie.
785
00:54:17,633 --> 00:54:22,554
Gdy strażnicy w końcu je otworzyli,
było tak źle, jak można sobie wyobrazić.
786
00:54:26,850 --> 00:54:28,101
STALAG VII-A
MOOSBURG, NIEMCY
787
00:54:28,185 --> 00:54:34,525
W teorii obóz mógł pomieścić
od ośmiu do dziesięciu tysięcy osób.
788
00:54:34,608 --> 00:54:38,820
A było ich tam ponad 100 tysięcy.
„Obóz Piekielny” to dobra nazwa.
789
00:54:40,739 --> 00:54:44,493
Nie było baraków.
Ludzie koczowali w strasznych warunkach.
790
00:54:44,576 --> 00:54:46,245
Nie wiedzieli, co ich czeka.
791
00:54:47,621 --> 00:54:49,665
29 KWIETNIA 1945
792
00:54:49,748 --> 00:54:52,292
{\an8}Pewnego dnia spacerowaliśmy po obozie
793
00:54:52,376 --> 00:54:55,420
{\an8}i ktoś krzyknął:
„Widzę czołg! To sherman!”.
794
00:54:55,504 --> 00:54:59,633
Spojrzeliśmy i faktycznie
dostrzegliśmy go w oddali.
795
00:55:00,634 --> 00:55:02,761
To była 3. Armia Pattona.
796
00:55:02,845 --> 00:55:07,599
Widziałem, jak Patton wjeżdża w czołgu
do Stalagu VII-A przez główną bramę.
797
00:55:07,683 --> 00:55:08,684
Wyzwolono nas.
798
00:55:10,936 --> 00:55:15,941
Chłopacy podeszli do masztu
i ściągnęli swastykę.
799
00:55:16,024 --> 00:55:21,154
Jej miejsce zajęła flaga amerykańska,
a my stanęliśmy na baczność.
800
00:55:21,238 --> 00:55:24,241
Nie mieliśmy mundurów,
tylko podarte łachmany.
801
00:55:24,324 --> 00:55:26,910
I chyba w życiu nie wystosowałem
wspanialszego salutu.
802
00:55:29,830 --> 00:55:31,665
Przepełniały nas emocje.
803
00:55:31,748 --> 00:55:33,750
W końcu odzyskiwaliśmy wolność
804
00:55:33,834 --> 00:55:38,630
po miesiącach albo i latach
spędzonych w niewoli.
805
00:55:38,714 --> 00:55:42,634
Aż ciężko było uwierzyć,
że w końcu będziemy mogli wrócić do domu.
806
00:55:43,760 --> 00:55:45,929
Nadajemy z Londynu.
807
00:55:46,013 --> 00:55:47,973
Oto najnowsze wiadomości.
808
00:55:48,473 --> 00:55:53,270
Niemieckie radio przed chwilą podało,
że Hitler nie żyje.
809
00:55:53,353 --> 00:55:55,147
NAZIŚCI INFORMUJĄ O ŚMIERCI HITLERA
810
00:55:55,230 --> 00:56:00,110
1 maja 1945 roku,
gdy świat usłyszał o samobójstwie Hitlera,
811
00:56:00,194 --> 00:56:02,446
100. Grupę Bombową
wysłano na ostatnią misję
812
00:56:02,529 --> 00:56:05,490
w ramach operacji Chowhound.
813
00:56:05,574 --> 00:56:09,745
Polegała ona na zrzucaniu na spadochronach
zapasów jedzenia zamiast bomb.
814
00:56:09,828 --> 00:56:12,956
Miały one pomóc
niemal pięciu milionom głodnych Holendrów,
815
00:56:13,040 --> 00:56:15,709
którzy nadal byli pod niemiecką okupacją.
816
00:56:16,210 --> 00:56:19,588
Gdy bombowce dotarły
nad przedmieścia Amsterdamu,
817
00:56:19,671 --> 00:56:22,841
{\an8}przeleciały nad polami
genialnie ułożonych tulipanów.
818
00:56:22,925 --> 00:56:23,926
{\an8}DZIĘKUJEMY WAM
819
00:56:24,009 --> 00:56:29,389
{\an8}Na jednym z nich z kwiatów ułożono napis:
„Dziękujemy wam, Jankesi”.
820
00:56:35,020 --> 00:56:37,731
{\an8}ALIANCI POTWIERDZAJĄ KONIEC WOJNY
821
00:56:37,814 --> 00:56:39,650
{\an8}Wojna w Europie zakończyła się.
822
00:56:39,733 --> 00:56:43,028
Załogi 100. Grupy Bombowej
spakowały swoje rzeczy,
823
00:56:43,111 --> 00:56:46,073
a mieszkańcy wiosek
w okolicy Thorpe Abbotts,
824
00:56:46,156 --> 00:56:48,242
odświętnie ubrani,
825
00:56:48,325 --> 00:56:51,620
zebrali się, by ich pożegnać.
826
00:56:57,835 --> 00:57:00,003
WITAJCIE W DOMU
827
00:57:00,087 --> 00:57:05,676
Z Atlanty zadzwoniłem do matki,
informując ją, że wróciłem do Stanów.
828
00:57:06,218 --> 00:57:07,845
Od razu zalała się łzami.
829
00:57:09,513 --> 00:57:11,181
I... przyjechali po mnie.
830
00:57:11,265 --> 00:57:15,769
Przyjechali do Fort McPherson
i zabrali mnie do domu.
831
00:57:18,438 --> 00:57:21,984
Wróciliśmy do Kalifornii.
Czekali tam moi rodzice.
832
00:57:22,067 --> 00:57:25,696
Wszyscy padliśmy sobie w ramiona.
Byłem przeszczęśliwy.
833
00:57:26,822 --> 00:57:30,284
Wtedy zobaczyłem Barbarę,
moją przyszłą żonę.
834
00:57:30,367 --> 00:57:33,078
Pobraliśmy się po trzech tygodniach.
835
00:57:34,788 --> 00:57:37,958
„Krwawa setka” w końcu powróciła do domu.
836
00:57:38,834 --> 00:57:41,086
Wrócili do swoich rodzin...
837
00:57:41,753 --> 00:57:43,130
żon...
838
00:57:44,006 --> 00:57:45,674
i dziewczyn.
839
00:57:46,175 --> 00:57:49,720
Niektórzy po raz pierwszy
od wyruszenia na wojnę.
840
00:57:50,762 --> 00:57:54,808
Gdy zakończyłem służbę,
byłem wycieńczony.
841
00:57:54,892 --> 00:57:57,186
Przeżyłem wiele straszliwych wydarzeń.
842
00:57:57,269 --> 00:58:00,772
Chciałem pozostawić je za sobą
i powrócić do cywila.
843
00:58:01,982 --> 00:58:05,652
Wróciłem do pracy w tej samej firmie.
844
00:58:05,736 --> 00:58:09,198
Ale tak naprawdę
nie byłem gotowy na powrót do pracy.
845
00:58:09,281 --> 00:58:11,408
A po przepracowaniu pół roku...
846
00:58:11,491 --> 00:58:12,743
PROCES HITLEROWCÓW
847
00:58:12,826 --> 00:58:18,123
{\an8}...usłyszałem o możliwości dołączenia
do zespołu prokuratorskiego w Norymberdze.
848
00:58:18,207 --> 00:58:19,917
{\an8}KOMISJA DS. ZBRODNI WOJENNYCH
849
00:58:20,584 --> 00:58:23,545
Na statku do Niemiec
poznałem piękną kobietę.
850
00:58:23,629 --> 00:58:27,549
Była prawnikiem i też dołączała
do zespołu prokuratorskiego.
851
00:58:27,633 --> 00:58:31,178
Dziesięć dni później
byliśmy już zaręczeni.
852
00:58:31,720 --> 00:58:33,722
I pobraliśmy się w Norymberdze.
853
00:58:35,557 --> 00:58:40,437
Zobaczyłem tam oskarżonych,
całkowicie pozbawionych dawnej władzy,
854
00:58:40,521 --> 00:58:44,149
wyglądających jak nędzarze,
osądzanych i skazywanych.
855
00:58:44,691 --> 00:58:48,779
I dopiero ten widok sprawił,
że dla mnie wojna dobiegła końca.
856
00:58:53,867 --> 00:58:57,454
II wojna światowa była najbardziej
niszczycielskim okresem historii.
857
00:58:58,664 --> 00:59:02,125
Żaden inny konflikt
nie pochłonął tylu ofiar.
858
00:59:03,126 --> 00:59:08,131
A 8. Armia Powietrzna
doznała najcięższych strat
859
00:59:08,215 --> 00:59:11,176
pośród wszystkich sił zbrojnych USA.
860
00:59:14,304 --> 00:59:16,765
Teraz, przeżywszy wojnę
861
00:59:16,849 --> 00:59:22,354
i mogąc spojrzeć na nią
z perspektywy tych wszystkich lat,
862
00:59:23,313 --> 00:59:25,524
sądzę, że odmieniła moje życie.
863
00:59:27,025 --> 00:59:32,489
Z pewnością jest w tym nuta ekscytacji,
romantyzmu i mitologii.
864
00:59:32,573 --> 00:59:36,994
Poznałem przyjaciół,
którzy wielokrotnie ratowali mi życie.
865
00:59:37,077 --> 00:59:40,080
W życiu nie miałem lepszych przyjaciół.
866
00:59:40,664 --> 00:59:43,584
Służyliśmy z oddanymi ludźmi,
867
00:59:43,667 --> 00:59:46,587
wykazującymi się odwagą
i skłonnością do poświęceń.
868
00:59:47,129 --> 00:59:50,048
Dzieliliśmy smutne i radosne chwile.
869
00:59:50,132 --> 00:59:54,511
Patrzeliśmy, jak nasi towarzysze
są zestrzeliwani i giną,
870
00:59:54,595 --> 00:59:57,848
odnoszą rany albo trafiają do niewoli.
871
00:59:57,931 --> 01:00:01,643
{\an8}Zyskaliśmy szacunek wobec siebie
i dzielimy to zwycięstwo.
872
01:00:01,727 --> 01:00:03,353
{\an8}PIERWSZA ROCZNICA
873
01:00:03,437 --> 01:00:07,191
{\an8}Jestem przekonany,
że wszyscy nasi rodacy tak czuli.
874
01:00:07,274 --> 01:00:09,902
To ich w cudowny sposób połączyło.
875
01:00:12,696 --> 01:00:16,241
Trzeba docenić
ogromną rolę mężczyzn i kobiet,
876
01:00:16,325 --> 01:00:21,246
którzy poświęcili swoje życie
i de facto ocalili świat przed faszyzmem.
877
01:00:23,749 --> 01:00:28,378
Wolność, jaką się teraz cieszymy,
nie była dziełem przypadku.
878
01:00:28,462 --> 01:00:32,049
Jest wynikiem ciężkiej walki
mojego pokolenia
879
01:00:32,132 --> 01:00:35,302
i wcześniejszych pokoleń.
880
01:00:35,385 --> 01:00:36,720
Dlatego uważam,
881
01:00:36,803 --> 01:00:42,601
że pokolenie II wojny światowej zasłużyło,
by zostać zapamiętane.
882
01:02:01,138 --> 01:02:04,349
PODZIĘKOWANIA DLA DEPARTAMENTU OBRONY
I INSTYTUTU PAMIĘCI USAF
883
01:02:10,355 --> 01:02:12,357
Napisy: Krzysiek Igielski