1
00:00:00,000 --> 00:00:20,000
{\an8}Uploaded by MoviesMod.org | Visit & Support
2
00:00:09,864 --> 00:00:13,910
Dit is een verkenning van het verhaal
van Mozes en de Exodus…
3
00:00:13,993 --> 00:00:17,997
…met de inzichten
van theologen en historici…
4
00:00:18,081 --> 00:00:21,084
…van verschillende religies en culturen.
5
00:00:21,167 --> 00:00:24,337
Hun bijdrage moet het verhaal verrijken…
6
00:00:24,420 --> 00:00:27,715
…maar mag niet gezien worden
als een consensus.
7
00:00:40,520 --> 00:00:42,438
Ik ben die er zijn zal…
8
00:00:44,440 --> 00:00:46,442
…en ik zal er zijn.
9
00:00:56,077 --> 00:00:59,038
De Bijbel spreekt van een nederige herder…
10
00:00:59,122 --> 00:01:02,167
…die geroepen wordt
naar een geheimzinnige berg…
11
00:01:02,250 --> 00:01:04,878
…ergens in de Sinaï.
12
00:01:10,425 --> 00:01:14,888
DE SINAÏBERG
13
00:01:14,971 --> 00:01:16,806
Een reis vol gevaren.
14
00:01:17,974 --> 00:01:20,101
En hij is doodsbang.
15
00:01:21,394 --> 00:01:25,523
Maar een machtige kracht
die hij nog niet begrijpt…
16
00:01:25,607 --> 00:01:27,567
…trekt hem voort.
17
00:01:29,402 --> 00:01:30,778
Geloof.
18
00:01:37,827 --> 00:01:40,330
Hij draagt een geheim verleden mee.
19
00:01:43,041 --> 00:01:46,586
Mijn broer, geen Egyptenaar,
maar wel een van ons.
20
00:01:46,669 --> 00:01:47,503
Een Hebreeër?
21
00:01:48,338 --> 00:01:52,008
Elke stap brengt hem
dichter bij zijn lotsbestemming.
22
00:01:53,801 --> 00:01:55,178
God sprak tot hem.
23
00:01:55,678 --> 00:01:57,555
Je zou hem niet terugbrengen.
24
00:01:57,639 --> 00:01:59,557
Je bent niet een van hen, Mozes.
25
00:02:02,727 --> 00:02:04,479
Laat mijn volk gaan.
26
00:02:05,521 --> 00:02:08,191
Verlosser van de Israëlieten.
27
00:02:08,274 --> 00:02:10,068
Wijs ze de weg.
28
00:02:12,654 --> 00:02:15,156
Boodschapper van God.
29
00:02:17,075 --> 00:02:21,037
Ik ben die er zijn zal, en ik zal er zijn.
30
00:02:31,506 --> 00:02:36,177
Deel 1 - The Prophet
31
00:02:44,185 --> 00:02:45,895
Er heerste hongersnood.
32
00:02:46,521 --> 00:02:49,816
De Israëlieten,
afstammelingen van Abraham…
33
00:02:49,899 --> 00:02:51,901
…vestigden zich in Egypte.
34
00:02:53,945 --> 00:02:57,949
Daar werden ze tot slaven gemaakt,
400 jaar lang.
35
00:03:01,744 --> 00:03:05,707
Ondanks eeuwenlang lijden,
namen ze in aantal toe.
36
00:03:08,376 --> 00:03:11,296
Uit angst voor een opstand…
37
00:03:11,379 --> 00:03:15,425
…gaf de koning het bevel
dat alle mannelijke Hebreeuwse baby's…
38
00:03:15,508 --> 00:03:18,011
…in de Nijl verdronken moesten worden.
39
00:03:28,062 --> 00:03:31,566
In het geheim geadopteerd
door de dochter van de farao…
40
00:03:36,237 --> 00:03:38,906
…groeit hij op aan het hof…
41
00:03:41,034 --> 00:03:44,829
…samen met zijn oom,
de toekomstige koning.
42
00:03:50,585 --> 00:03:53,880
Zijn naam is Mozes.
43
00:03:56,799 --> 00:04:01,471
Een Egyptische prins,
met alle privileges die daarbij horen.
44
00:04:01,554 --> 00:04:06,601
Opgegroeid in het huis van de farao,
lid van de koninklijke familie…
45
00:04:06,684 --> 00:04:10,313
Toch denk ik
dat hij voelde dat hij anders was.
46
00:04:10,396 --> 00:04:12,899
Hij wist dat hij anders was geboren.
47
00:04:17,904 --> 00:04:21,032
De Thora vertelt ons niet
zijn Hebreeuwse naam.
48
00:04:21,115 --> 00:04:25,078
Het is een van de mysteries
in dit verhaal.
49
00:04:25,161 --> 00:04:31,250
En het gaat ook over
hoe Mozes langzaam ontdekt…
50
00:04:31,334 --> 00:04:33,669
…wie hij is en wat zijn lot is.
51
00:04:38,341 --> 00:04:43,179
'Op een dag, toen Mozes
al volwassen was…
52
00:04:43,262 --> 00:04:46,974
…zag hij hoe een Egyptenaar
een Hebreeër afranselde.'
53
00:05:01,280 --> 00:05:02,532
Aan het werk.
54
00:05:06,869 --> 00:05:11,416
Ik weet zeker dat Mozes
een aangeboren geest had…
55
00:05:11,499 --> 00:05:14,669
…die zich identificeerde
met de onderdrukking…
56
00:05:14,752 --> 00:05:17,797
…die deze Hebreeuwse slaaf onderging.
57
00:05:18,506 --> 00:05:21,926
En ik denk dat dat hem wakker schudde.
58
00:05:31,394 --> 00:05:32,770
Jij daar. Stop.
59
00:05:32,854 --> 00:05:33,938
Stop.
60
00:05:43,865 --> 00:05:44,824
Laat hem gaan.
61
00:05:48,661 --> 00:05:50,121
Laat hem gaan.
62
00:05:54,584 --> 00:05:55,793
Ja, meneer.
63
00:05:59,797 --> 00:06:01,215
Dag is om.
64
00:06:58,856 --> 00:07:01,317
'Toen de farao dit hoorde…
65
00:07:01,984 --> 00:07:04,654
…wilde hij Mozes doden.
66
00:07:05,655 --> 00:07:09,116
Maar Mozes sloeg op de vlucht.'
67
00:07:12,703 --> 00:07:17,166
DE SINAÏWOESTIJN
68
00:07:20,253 --> 00:07:24,882
3 MAANDEN LATER
69
00:07:25,967 --> 00:07:29,220
Hij dwaalt oostwaarts richting Midjan.
70
00:07:30,763 --> 00:07:33,599
Een vreemdeling in een vreemd land.
71
00:07:34,850 --> 00:07:36,852
Niet meer die Egyptische prins…
72
00:07:36,936 --> 00:07:41,190
…maar ook nog niet de profeet
die de Israëlieten zou bevrijden.
73
00:07:41,274 --> 00:07:45,987
Veel van 't joods-christelijke geloof
is gebaseerd op Mozes.
74
00:07:46,070 --> 00:07:50,825
Alles wat je weet van de Bijbel…
75
00:07:50,908 --> 00:07:52,368
…in welke vorm dan ook…
76
00:07:52,451 --> 00:07:55,329
…zie je terug in Mozes,
zijn leven, zijn dienen.
77
00:07:56,831 --> 00:08:01,836
Mozes is uniek in de
joods-christelijk-islamitische traditie.
78
00:08:01,919 --> 00:08:04,505
Hij komt in alle drie voor.
79
00:08:04,589 --> 00:08:08,426
In al die religies
wordt hij als profeet geëerd.
80
00:08:09,427 --> 00:08:13,180
De profeet Mozes wordt wel
honderd keer genoemd in de Koran.
81
00:08:13,264 --> 00:08:16,559
En dat is uniek,
want van maar weinig profeten…
82
00:08:16,642 --> 00:08:20,271
…staat het hele levensverhaal in de Koran.
83
00:08:21,230 --> 00:08:25,151
Alles over zijn leven,
wat hij doormaakte, zijn uitdagingen…
84
00:08:25,234 --> 00:08:26,944
…en wat hij heeft gedaan…
85
00:08:27,028 --> 00:08:29,697
Alles is nu nog relevant voor ons.
86
00:08:30,823 --> 00:08:34,493
Wat doe je als je mensen ziet lijden?
Opstaan of zwijgen?
87
00:08:35,119 --> 00:08:38,623
Sociale rechtvaardigheid?
Dat is begonnen bij Mozes.
88
00:08:39,290 --> 00:08:42,418
Van moordenaar tot bevrijder.
89
00:08:43,002 --> 00:08:45,004
Wat een fascinerend verhaal.
90
00:09:06,192 --> 00:09:08,611
Kijk. Daar komt iemand aan.
91
00:09:23,042 --> 00:09:24,418
Wie ben jij?
92
00:09:30,758 --> 00:09:32,885
Ik werk voor brood en water.
93
00:09:40,851 --> 00:09:42,937
Je mag voor niets wat drinken.
94
00:10:09,130 --> 00:10:10,965
Wie moet ik hiervoor bedanken?
95
00:10:12,758 --> 00:10:16,637
Jetro, eigenaar van de put,
priester van de berg.
96
00:10:18,389 --> 00:10:20,015
Ik bedoel jouw naam.
97
00:10:21,392 --> 00:10:22,685
Zijn dochter.
98
00:10:23,269 --> 00:10:24,645
Sippora.
99
00:10:27,356 --> 00:10:29,650
Als Mozes uit Egypte vlucht…
100
00:10:29,734 --> 00:10:36,240
…valt hij in de zorgzame handen
van een nomadische clan…
101
00:10:36,824 --> 00:10:39,785
…in de woestijn bij de Sinaïberg.
102
00:10:40,369 --> 00:10:44,206
En daar vindt Mozes zijn redding.
103
00:11:04,935 --> 00:11:07,646
Vrijers vermaken op onze kosten?
104
00:11:07,730 --> 00:11:09,607
Onze kosten, Naim.
105
00:11:09,690 --> 00:11:12,943
En onze vrijers zijn jouw zaken niet.
106
00:11:16,322 --> 00:11:18,115
We willen geen woestijnratten.
107
00:11:26,624 --> 00:11:28,667
Deze wil dood.
108
00:11:28,751 --> 00:11:32,213
Wellicht, maar dan neemt hij
twee van jullie mee.
109
00:11:34,715 --> 00:11:35,966
Dood hem.
110
00:11:45,059 --> 00:11:46,310
Vandaag niet.
111
00:12:05,287 --> 00:12:06,330
Kom.
112
00:12:10,918 --> 00:12:14,380
De vrouwen zien iets bijzonders
in Mozes…
113
00:12:14,463 --> 00:12:16,966
…want ze aanvaarden zijn hulp.
114
00:12:17,049 --> 00:12:20,636
Ze zien dat hij sterk en betrouwbaar is.
115
00:12:24,431 --> 00:12:27,643
In de Koran staat dat Sippora…
116
00:12:27,726 --> 00:12:30,271
In het Arabisch heet ze Safura.
117
00:12:30,354 --> 00:12:32,648
Ze liep voor hem…
118
00:12:32,731 --> 00:12:37,027
…en door de wind
ging haar rok een beetje omhoog.
119
00:12:37,111 --> 00:12:40,030
En Mozes wilde natuurlijk niet kijken.
120
00:12:40,114 --> 00:12:44,243
Dus ging hij voor haar lopen,
zodat hij haar niet kon zien.
121
00:12:44,326 --> 00:12:46,954
Zijn hoffelijkheid maakte indruk.
122
00:12:47,955 --> 00:12:52,793
De dochters gingen terug naar hun vader
en ze vertelden hem…
123
00:12:52,877 --> 00:12:56,714
…dat die sterke en betrouwbare Mozes
ze had geholpen.
124
00:12:57,965 --> 00:13:01,385
MIDJAN
125
00:13:20,029 --> 00:13:21,947
Wat brengt je naar Midjan?
126
00:13:23,908 --> 00:13:25,451
Onze farao bouwt een stad.
127
00:13:26,285 --> 00:13:30,289
De mensen moeten als lijfeigenen werken
of belasting betalen.
128
00:13:30,372 --> 00:13:32,750
Dus ging ik weg.
-De woestijn in?
129
00:13:35,210 --> 00:13:37,129
Daar ben je wel vrij.
130
00:13:37,212 --> 00:13:39,840
Egyptenaren zijn anders dan wij.
131
00:13:39,924 --> 00:13:43,761
Maar omdat je zo dapper optrad
voor mijn dochters…
132
00:13:44,720 --> 00:13:46,597
…mag je hier overnachten.
133
00:13:51,477 --> 00:13:56,231
Jetro is een van mijn favoriete
personages in de Mozes-legende.
134
00:13:56,857 --> 00:13:59,902
Jetro is een liefdevolle man…
135
00:13:59,985 --> 00:14:03,656
…die onderdak biedt,
en mensenkennis heeft.
136
00:14:03,739 --> 00:14:07,993
Het maakt hem niet of die man
een Egyptenaar of Midjaniet is…
137
00:14:08,077 --> 00:14:09,870
…of wat dan ook.
138
00:14:09,954 --> 00:14:13,332
Hij heeft ze geholpen
en heeft zelf hulp nodig.
139
00:14:14,833 --> 00:14:19,004
Jetro is een priester van de Midjanieten.
140
00:14:19,922 --> 00:14:24,802
Een polytheïstisch volk,
in de tijd van het oude Egypte…
141
00:14:24,885 --> 00:14:26,929
…en het oude Israël.
142
00:14:28,055 --> 00:14:32,017
Ik geloof niet
dat je toen al monotheïsten had.
143
00:14:32,101 --> 00:14:35,187
Ik denk dat iedereen geloofde
in meerdere goden.
144
00:14:35,270 --> 00:14:37,481
Maar welke vereer je?
145
00:14:37,564 --> 00:14:39,483
De term is monolatrie.
146
00:14:39,566 --> 00:14:42,444
Bij monotheïsme geloof je
dat er maar één God is.
147
00:14:42,528 --> 00:14:45,030
Bij monolatrie vereer je één God.
148
00:14:45,114 --> 00:14:50,285
Je erkent dat er nog meer zijn,
maar je vereert er maar één.
149
00:14:51,745 --> 00:14:55,124
Als je de Bijbel letterlijk neemt…
150
00:14:55,207 --> 00:14:58,544
…dan stelt God overduidelijk…
151
00:14:58,627 --> 00:15:03,048
…dat hij de enige God is
die de Israëlieten moeten vereren.
152
00:15:04,258 --> 00:15:09,513
Maar hij zegt per se niet
dat hij de enige God is.
153
00:15:10,848 --> 00:15:13,017
In de Tien Geboden zegt hij:
154
00:15:13,100 --> 00:15:17,229
'Vereer naast mij geen andere goden.'
155
00:15:17,312 --> 00:15:19,523
Je zou dat kunnen interpreteren als:
156
00:15:19,606 --> 00:15:23,444
'Er zijn andere goden
die door andere mensen vereerd worden…
157
00:15:23,527 --> 00:15:27,281
…maar mijn uitverkoren volk
vereert alleen mij.'
158
00:15:34,955 --> 00:15:36,874
Wijs ze de weg.
159
00:15:44,798 --> 00:15:46,550
Je slaapplaats is klaar.
160
00:15:49,470 --> 00:15:50,846
Wat zie je?
161
00:15:53,307 --> 00:15:55,142
Wie woont er op die berg?
162
00:15:55,726 --> 00:15:57,644
Niemand. Waarom?
163
00:15:59,396 --> 00:16:01,607
Ik zag een vuurtje op de top.
164
00:16:02,733 --> 00:16:04,109
Dat kan niet.
165
00:16:04,193 --> 00:16:06,945
Het is heilige grond.
Daar mag niemand komen.
166
00:16:09,490 --> 00:16:11,200
Wat heb ik dan gezien?
167
00:16:26,381 --> 00:16:32,513
De berg is een betekenisvolle plek
in veel religieuze tradities.
168
00:16:32,596 --> 00:16:36,600
Er zijn goden die op bergtoppen wonen…
169
00:16:36,683 --> 00:16:40,687
…omdat een top moeilijk te bereiken is…
170
00:16:40,771 --> 00:16:43,273
…en soms verscholen gaat achter wolken…
171
00:16:43,357 --> 00:16:48,153
…van waaruit je af en toe
wat lichtflitsen ziet.
172
00:16:48,821 --> 00:16:51,907
Je kunt je wel voorstellen
dat iemand beneden…
173
00:16:51,990 --> 00:16:56,036
…dat ziet als iets mysterieus.
174
00:17:03,043 --> 00:17:05,379
Wijs ze de weg.
175
00:17:08,423 --> 00:17:10,217
Wijs ze de weg.
176
00:17:18,684 --> 00:17:20,435
Wie ben ik, moeder?
177
00:17:21,770 --> 00:17:23,647
Wat is dat nou voor vraag?
178
00:17:25,065 --> 00:17:27,067
Je bent een prins van Egypte.
179
00:17:29,611 --> 00:17:30,696
Waarom?
180
00:17:32,990 --> 00:17:37,161
De andere jongens lachen me uit.
Ze zeggen dat ik anders ben.
181
00:17:38,036 --> 00:17:40,539
Dat ik niet zo koninklijk ben als zij.
182
00:17:51,091 --> 00:17:54,803
Het hoogste symbool in het land.
183
00:17:55,971 --> 00:17:59,349
In onze familie,
sinds het begin der tijden.
184
00:18:01,894 --> 00:18:04,396
Verlies nooit uit het oog wie je bent.
185
00:18:05,564 --> 00:18:08,483
Jij bent net zo koninklijk als iedereen.
186
00:18:10,652 --> 00:18:12,529
Ga maar slapen.
187
00:18:18,243 --> 00:18:19,953
Mijn lieve Mozes.
188
00:19:17,094 --> 00:19:20,389
We hebben het zwaar, sinds Mahars dood.
189
00:19:21,390 --> 00:19:24,309
Zeven dochters en geen zoon.
190
00:19:24,393 --> 00:19:26,520
Hij was mijn beste herder.
191
00:19:30,399 --> 00:19:32,734
Waarom vraag je die vreemdeling niet?
192
00:19:35,070 --> 00:19:39,116
Wie voor vreemden z'n leven waagt,
is half verliefd op de dood.
193
00:19:46,331 --> 00:19:49,626
Als hij de woestijn intrekt, sterft hij.
194
00:19:49,710 --> 00:19:51,878
Dan is dat onze schuld.
195
00:19:57,092 --> 00:19:59,636
Je bent net zo geslepen als je moeder.
196
00:20:07,436 --> 00:20:08,520
Mozes.
197
00:20:09,229 --> 00:20:10,814
Ga niet weg.
198
00:20:12,065 --> 00:20:14,776
Mijn vader heeft werk voor je.
199
00:20:22,951 --> 00:20:25,495
Midjan was een toevluchtsoord voor Mozes.
200
00:20:25,579 --> 00:20:31,126
Een toevluchtsoord waar hij kon genieten
van comfort en gemak.
201
00:20:31,918 --> 00:20:34,087
Daar kon hij zich schuilhouden…
202
00:20:34,171 --> 00:20:38,425
…voor de Egyptische gezaghebbers
die hem zochten wegens moord.
203
00:20:42,095 --> 00:20:46,975
Van Egyptische prins werd hij een herder.
204
00:20:48,185 --> 00:20:51,605
Hij veranderde van een hoog
en machtig persoon…
205
00:20:51,688 --> 00:20:54,232
…in een nederig en vaag persoon.
206
00:20:54,316 --> 00:20:58,820
Hij hoedt een kudde
in de woestijn van Midjan.
207
00:20:59,696 --> 00:21:02,324
En daar wordt hij geroepen.
208
00:21:16,671 --> 00:21:19,216
Wijs ze de weg.
209
00:21:25,555 --> 00:21:27,474
Wijs ze de weg.
210
00:22:01,800 --> 00:22:04,010
Ik heb ontbijt voor je.
211
00:22:13,311 --> 00:22:15,689
Ik heb zulke tekens eerder gezien.
212
00:22:17,566 --> 00:22:19,776
De tollenaars gebruiken ze.
213
00:22:22,154 --> 00:22:24,114
Heb je dat in Egypte geleerd?
214
00:22:27,534 --> 00:22:28,743
Voor het bijhouden?
215
00:22:29,744 --> 00:22:31,663
En om verhalen te vertellen.
216
00:22:35,709 --> 00:22:37,961
En welk verhaal vertellen deze?
217
00:22:41,715 --> 00:22:43,049
Dat van jou en mij.
218
00:22:57,314 --> 00:22:58,899
O, God van de berg.
219
00:23:00,525 --> 00:23:01,818
Wees getuige.
220
00:23:05,614 --> 00:23:11,244
Vandaag sluiten wij het huwelijk
tussen uw dienaren Mozes en Sippora.
221
00:23:25,258 --> 00:23:27,719
Bij uw majestueuze huis…
222
00:23:27,802 --> 00:23:29,971
…stellen onze levens niets voor.
223
00:23:30,055 --> 00:23:33,850
Breekbaar en zeldzaam,
gelijk dit stuk glas.
224
00:23:36,019 --> 00:23:39,022
Moge de vereniging van uw dienaren…
225
00:23:40,106 --> 00:23:43,109
…goed zijn in uw ogen.
226
00:23:45,153 --> 00:23:46,571
En vruchtbaar.
227
00:24:23,942 --> 00:24:26,319
Het is intrigerend…
228
00:24:26,403 --> 00:24:32,242
…dat Mozes zo veel verschillende
culturen en tradities raakte.
229
00:24:32,325 --> 00:24:33,743
Prins van Egypte.
230
00:24:33,827 --> 00:24:37,205
De schoonzoon
van een hogepriester in Midjan.
231
00:24:37,789 --> 00:24:41,209
De bevrijder van de Israëlieten.
232
00:24:43,920 --> 00:24:50,093
En al die connecties met mensen,
in de wereld waarin hij leefde…
233
00:24:50,176 --> 00:24:53,722
…heeft betekenis
voor de wereld waarin wij leven.
234
00:24:53,805 --> 00:24:59,060
Het toont aan dat meer dan
één identiteit hebben mogelijk is…
235
00:24:59,144 --> 00:25:01,646
…en misschien zelfs onvermijdelijk.
236
00:25:33,637 --> 00:25:39,142
Mozes en Sippora stichten een gezin
en krijgen twee zonen.
237
00:25:39,225 --> 00:25:41,519
Gersom en Eliëzer.
238
00:25:48,902 --> 00:25:52,739
De naam van de eerstgeborene
is heel belangrijk.
239
00:25:52,822 --> 00:25:56,034
Mozes noemt hem Gersom…
240
00:26:00,413 --> 00:26:05,085
'Ik was een vreemdeling
in een vreemd land.'
241
00:26:05,168 --> 00:26:11,925
Het zegt iets over Mozes' gevoel
van 'er niet thuishoren', toch?
242
00:26:12,008 --> 00:26:13,968
Niet in Midjan.
243
00:26:14,052 --> 00:26:16,346
Niet in Egypte.
244
00:26:23,311 --> 00:26:26,439
PI-RAMESSE
HOOFDSTAD VAN EGYPTE
245
00:26:26,523 --> 00:26:30,360
In de jaren erna
sterft de oude Egyptische koning…
246
00:26:30,443 --> 00:26:33,071
…en bestijgt de oom van Mozes de troon.
247
00:26:34,364 --> 00:26:36,616
Hij is de farao…
248
00:26:36,700 --> 00:26:39,703
…de machtigste heerser van die tijd.
249
00:26:45,625 --> 00:26:49,003
Als we de farao uit de Exodus
moeten vergelijken…
250
00:26:49,087 --> 00:26:51,631
…met een andere farao…
251
00:26:51,715 --> 00:26:54,050
…dan denk ik aan Ramses de Grote.
252
00:26:54,134 --> 00:26:58,054
Want de Exodus vertelt
over hoe de Israëlieten…
253
00:26:58,138 --> 00:27:01,850
…te werk werden gesteld
om die twee steden te bouwen.
254
00:27:02,475 --> 00:27:06,187
Een daarvan was Pi-Ramesse,
of het Huis van Ramses…
255
00:27:06,271 --> 00:27:11,985
…de hoofdstad van Ramses de Grote
tijdens de 19e dynastie.
256
00:27:13,236 --> 00:27:14,988
Als hij aan de macht komt…
257
00:27:15,071 --> 00:27:18,366
…trekt hij ten strijde tegen Palestina.
258
00:27:18,450 --> 00:27:23,037
Hij verovert gebieden
tot aan Beiroet in Libanon.
259
00:27:23,913 --> 00:27:29,127
De heerschappij van Ramses de Grote
was de invloedrijkste en machtigste…
260
00:27:29,210 --> 00:27:31,963
…en het hoogtepunt
van het Egyptische rijk.
261
00:27:33,673 --> 00:27:35,175
Hoe zijn de voortekenen?
262
00:27:36,676 --> 00:27:39,345
Er zijn altijd dwarsliggers.
263
00:27:40,138 --> 00:27:41,264
Waar precies?
264
00:27:49,272 --> 00:27:50,899
In de woestijn, majesteit.
265
00:27:51,441 --> 00:27:55,361
Bewoners die te laat betalen.
266
00:27:55,445 --> 00:27:56,946
Afwijkend.
267
00:27:58,615 --> 00:28:00,825
Zelfs een bedelaar kan verlicht zijn.
268
00:28:01,659 --> 00:28:02,994
Zo waar, heer.
269
00:28:03,828 --> 00:28:05,622
De spreuk, magiër.
270
00:28:05,705 --> 00:28:07,916
Laat ze ons ongenoegen voelen.
271
00:28:08,583 --> 00:28:12,086
Zodat ze smekend en nederig
bij ons komen.
272
00:28:12,879 --> 00:28:15,089
Het komt in orde, majesteit.
273
00:28:18,676 --> 00:28:22,597
Hij is bikkelhard
voor wie zijn koninkrijk bedreigt.
274
00:28:22,680 --> 00:28:25,809
Genadeloos en wreed, en hij doodt mensen.
275
00:28:25,892 --> 00:28:29,187
Hij wil maar één ding.
Zijn weelde en macht behouden.
276
00:28:29,270 --> 00:28:32,524
In het Arabisch
beschrijf je zo'n tiran als…
277
00:28:34,609 --> 00:28:37,237
'Hij gedraagt zich als een farao.'
278
00:28:37,320 --> 00:28:41,825
En dat werd het synoniem
voor de daden van deze farao.
279
00:28:42,826 --> 00:28:46,955
De nieuwe farao heeft veel vijanden
buiten zijn koninkrijk.
280
00:28:47,038 --> 00:28:51,501
Maar de grootste bedreiging
is zijn neefje.
281
00:28:52,669 --> 00:28:55,713
Een nederige herder in Midjan.
282
00:29:06,266 --> 00:29:07,433
Gersom.
283
00:29:07,934 --> 00:29:11,312
Wat heb ik nou gezegd?
Ogen altijd op de kudde gericht.
284
00:29:11,980 --> 00:29:13,147
Ja, vader.
285
00:29:15,275 --> 00:29:16,776
Waar keek je naar?
286
00:29:17,735 --> 00:29:21,322
Drie ruiters op de vlakte,
onderweg naar ons dorp.
287
00:29:21,406 --> 00:29:23,741
Ismaëlieten die problemen zoeken.
-Nee.
288
00:29:25,076 --> 00:29:26,744
Ze hadden witte paarden.
289
00:29:32,375 --> 00:29:35,086
Wat een onverwacht genoegen.
290
00:29:39,215 --> 00:29:41,467
Geniet van de gemakken van ons huis.
291
00:29:42,010 --> 00:29:43,219
Dank je.
292
00:29:51,477 --> 00:29:53,146
Mijn voorman.
293
00:29:53,730 --> 00:29:55,899
Ambassadeurs uit Egypte.
294
00:30:00,987 --> 00:30:03,364
Kniel voor zijne majesteits afgezanten.
295
00:30:06,784 --> 00:30:07,619
Kniel.
296
00:30:10,955 --> 00:30:13,625
Mijn excuses. Hij is een buitenlander.
297
00:30:14,918 --> 00:30:16,836
Je moet hem inlichten.
298
00:30:18,463 --> 00:30:23,384
De oude farao is nu bij de goden.
Zijn oudste zoon is de nieuwe farao.
299
00:30:28,723 --> 00:30:31,601
Alle woestijnstammen moeten wat schenken.
300
00:30:35,313 --> 00:30:37,315
We voelen ons zeer vereerd…
301
00:30:38,066 --> 00:30:39,525
…maar we zijn arm.
302
00:30:44,614 --> 00:30:45,949
We zagen je kudde.
303
00:30:46,532 --> 00:30:49,661
Die ziet er gezond en rijk uit.
304
00:30:50,870 --> 00:30:53,373
Alsjeblieft, rust eerst uit van de reis.
305
00:30:54,123 --> 00:30:56,334
We moeten onze missie voortzetten.
306
00:30:59,796 --> 00:31:01,381
Maar we komen terug.
307
00:31:11,224 --> 00:31:13,476
Hoe kunnen we ze betalen?
308
00:31:13,559 --> 00:31:15,478
We onderhandelen, zoals altijd.
309
00:31:15,561 --> 00:31:17,480
Niet met deze farao.
310
00:31:19,357 --> 00:31:21,025
Ken jij hem?
311
00:31:44,841 --> 00:31:46,050
Moordenaar.
312
00:31:52,849 --> 00:31:53,725
Ga weg.
313
00:32:02,900 --> 00:32:04,444
Laat me met rust.
314
00:32:31,095 --> 00:32:33,139
Stop. Jij daar. Stop.
315
00:32:41,647 --> 00:32:42,857
Mozes.
316
00:32:43,441 --> 00:32:44,567
Mozes.
317
00:32:49,614 --> 00:32:51,783
Je zit hier nu al dagen.
318
00:32:53,201 --> 00:32:54,619
Kom naar beneden.
319
00:32:56,329 --> 00:32:58,206
Hier hoor ik thuis.
320
00:33:01,667 --> 00:33:04,837
Je hebt nu twee zonen.
321
00:33:05,797 --> 00:33:06,756
En een vrouw.
322
00:33:06,839 --> 00:33:08,382
Ik verdien ze niet.
323
00:33:08,966 --> 00:33:11,302
En wat hebben wij daaraan?
324
00:33:23,689 --> 00:33:26,484
Wijs ze de weg.
325
00:33:30,029 --> 00:33:31,864
Wijs ze de weg.
326
00:34:20,830 --> 00:34:22,957
Je weet niet alles van me.
327
00:34:28,754 --> 00:34:32,091
Ik ben opgegroeid als prins
van het koninklijk huis.
328
00:34:35,386 --> 00:34:36,470
Een prins?
329
00:34:41,767 --> 00:34:43,311
Waarom zei je dat niet?
330
00:34:43,394 --> 00:34:46,397
Woestijnbewoners houden niet
van Egyptische vorsten.
331
00:34:47,398 --> 00:34:49,025
Dus je hield 't verborgen?
332
00:34:49,108 --> 00:34:51,861
Anders had je vader
me nooit laten blijven.
333
00:34:59,327 --> 00:35:01,037
Ik heb een man gedood.
334
00:35:03,831 --> 00:35:05,208
Een opzichter.
335
00:35:08,336 --> 00:35:10,421
En daarom verliet je Egypte?
336
00:35:15,301 --> 00:35:18,888
Ze hadden je gestraft.
-Nog meer dan dat.
337
00:35:18,971 --> 00:35:21,807
Dan waren ze erachter gekomen.
338
00:35:22,391 --> 00:35:27,605
Dat ik niet echt een van hen was,
net zo min als ik een van jullie ben.
339
00:35:28,564 --> 00:35:30,650
Wie ben je dan?
-Dat weet ik niet.
340
00:35:32,360 --> 00:35:33,903
Daar moet ik achter komen.
341
00:35:35,821 --> 00:35:37,990
Ik zag weer een teken op de berg.
342
00:35:38,074 --> 00:35:39,659
Ik moet erheen.
343
00:35:42,370 --> 00:35:44,622
Daar is nog nooit iemand geweest.
344
00:35:45,164 --> 00:35:47,124
Straks kom je niet meer terug.
345
00:36:12,358 --> 00:36:14,110
Ik hou zo veel van je.
346
00:36:42,930 --> 00:36:46,017
God roept ons op verschillende wijzen.
347
00:36:47,435 --> 00:36:51,105
Soms is onze roep het gevolg van strijd.
348
00:36:51,188 --> 00:36:54,942
Maar soms is onze roep een afwijzing…
349
00:36:55,026 --> 00:36:59,280
…van het comfort en gemak
waarvan we zo genieten.
350
00:37:00,740 --> 00:37:03,659
En ik denk dat Mozes daar voor staat.
351
00:37:11,792 --> 00:37:14,920
Mozes was niet volmaakt,
maar zeer veerkrachtig.
352
00:37:16,047 --> 00:37:18,507
Hij was niet zeker van zijn identiteit.
353
00:37:19,175 --> 00:37:21,010
Hij was een adoptiekind.
354
00:37:21,552 --> 00:37:24,388
Hij was iemand met een strafblad.
355
00:37:25,056 --> 00:37:28,559
Hij was een deel van zijn leven dakloos.
356
00:37:28,642 --> 00:37:33,814
En zijn mislukkingen vertellen ons
net zo veel als zijn prestaties.
357
00:37:35,274 --> 00:37:38,069
God roept wie hij wil roepen.
358
00:37:38,152 --> 00:37:42,448
Ik kan niemand bedenken in de Bijbel,
op Jezus na…
359
00:37:42,531 --> 00:37:48,579
…die geen karakterfout
of onvolkomenheid heeft…
360
00:37:48,662 --> 00:37:52,375
…op een of andere manier,
dat je denkt: echt?
361
00:37:52,875 --> 00:37:54,835
Maar dat is Gods kracht.
362
00:37:54,919 --> 00:37:58,255
De God van het Schrift specialiseert zich…
363
00:37:58,339 --> 00:38:03,344
…in het oppakken van gebroken dingen.
En hij repareert ze niet alleen…
364
00:38:03,427 --> 00:38:06,389
…maar zet ze in voor iets groters.
365
00:40:25,110 --> 00:40:26,946
Trek je schoenen uit.
366
00:40:29,156 --> 00:40:30,533
Wie ben jij?
367
00:40:31,659 --> 00:40:33,702
Dit is heilige grond, Mozes.
368
00:40:34,411 --> 00:40:35,996
Trek je schoenen uit.
369
00:40:38,999 --> 00:40:41,293
Wat wil je…
-Doe wat ik zeg.
370
00:40:47,216 --> 00:40:50,678
Ik ben die er zijn zal, en ik zal er zijn.
371
00:40:51,679 --> 00:40:55,140
De God van Abraham, Isaak en Jakob.
372
00:40:56,016 --> 00:40:58,060
De God van de Israëlieten.
373
00:40:58,143 --> 00:41:00,187
De God van alles.
374
00:41:02,106 --> 00:41:05,025
En jij bent wat jij bent…
375
00:41:05,109 --> 00:41:06,735
…en wat jij zal zijn.
376
00:41:08,237 --> 00:41:10,197
Mijn boodschapper.
377
00:41:11,323 --> 00:41:15,119
De Hebreeuwse Bijbel
maakt een fundamenteel punt…
378
00:41:15,202 --> 00:41:18,914
…dat mensen God niet kunnen zien.
379
00:41:18,998 --> 00:41:22,293
Ze kunnen niet in de
fysieke aanwezigheid van God zijn.
380
00:41:22,376 --> 00:41:25,921
Op één iemand na. En die iemand is Mozes.
381
00:41:27,506 --> 00:41:28,966
Bent u echt God?
382
00:41:29,049 --> 00:41:32,511
Ik ben die er zijn zal, en ik zal er zijn.
383
00:41:33,053 --> 00:41:36,056
Een brandende struik die niet verbrandt.
384
00:41:36,140 --> 00:41:40,144
De Joodse filosoof Philo,
die in de tijd van Christus leefde…
385
00:41:40,227 --> 00:41:42,146
…ziet dit allegorisch…
386
00:41:42,229 --> 00:41:45,608
…als een symbool
voor Israëls gevangenschap.
387
00:41:45,691 --> 00:41:49,445
Ze branden, maar blijven bestaan.
388
00:41:49,987 --> 00:41:55,659
Ik heb jarenlang op je gelet, Mozes.
Zoekende. Vragen stellend.
389
00:41:56,160 --> 00:41:59,913
Ik heb je hier gebracht
om je taak te onthullen.
390
00:42:00,831 --> 00:42:03,083
Je gaat terug naar Egypte.
391
00:42:03,167 --> 00:42:06,045
Je haalt de Hebreeën over jou te volgen.
392
00:42:06,754 --> 00:42:11,675
En in mijn naam,
eis je dat de farao ze vrijlaat.
393
00:42:12,635 --> 00:42:14,845
De farao laat de Hebreeën nooit vrij.
394
00:42:14,928 --> 00:42:16,472
Hij zal zich verzetten.
395
00:42:16,555 --> 00:42:19,058
En ik zal hem ervoor straffen.
396
00:42:20,476 --> 00:42:22,645
Wat heb ik met de Hebreeën te maken?
397
00:42:23,437 --> 00:42:26,815
Ik ben geen leider of een man van woorden.
398
00:42:27,775 --> 00:42:29,902
Tot je je weg vindt…
399
00:42:29,985 --> 00:42:33,072
…zal je broer Aäron voor je spreken.
400
00:42:35,366 --> 00:42:36,575
Mijn broer?
401
00:42:38,118 --> 00:42:39,411
Ga naar Egypte.
402
00:42:40,120 --> 00:42:43,540
Vertel de Hebreeën
dat je mijn boodschapper bent.
403
00:42:43,624 --> 00:42:45,834
Ik zal je mijn naam vertellen.
404
00:42:46,585 --> 00:42:49,046
De naam die iedereen kent.
405
00:42:49,129 --> 00:42:52,591
Dan weten zij dat jij namens mij spreekt.
406
00:42:53,592 --> 00:42:55,678
Ik zal er zijn.
407
00:42:56,762 --> 00:42:59,890
Mozes weet niet dat hij kan overtuigen.
408
00:42:59,973 --> 00:43:04,144
En God zegt: 'Geen zorgen,
ik vertel je mijn naam.'
409
00:43:04,770 --> 00:43:05,604
Dat is…
410
00:43:07,189 --> 00:43:11,443
'Ik ben die ik ben.'
Of: 'Ik zal zijn die ik zal zijn.'
411
00:43:12,027 --> 00:43:13,445
Wat is dat voor naam?
412
00:43:13,529 --> 00:43:15,698
Een werkwoord als naam.
413
00:43:16,407 --> 00:43:18,158
God is een werkwoord.
414
00:43:19,535 --> 00:43:22,121
Ik ben hier niet voor gemaakt.
415
00:43:23,497 --> 00:43:25,874
Ik ben niet eens een goed mens.
416
00:43:25,958 --> 00:43:28,043
Ik heb jou uitverkoren.
417
00:43:28,961 --> 00:43:30,337
Mozes.
418
00:43:35,050 --> 00:43:38,846
MIDJAN
419
00:43:40,639 --> 00:43:42,975
Sippora. We moeten gaan.
420
00:43:47,563 --> 00:43:48,939
Ik heb God gezien.
421
00:43:49,022 --> 00:43:51,525
God? Welke God?
422
00:43:51,608 --> 00:43:54,069
De God van de Hebreeën. Van alles.
423
00:43:54,778 --> 00:43:56,447
Ik heb een taak.
424
00:43:58,115 --> 00:44:00,784
Pak kleren in voor iedereen.
We gaan meteen.
425
00:44:05,956 --> 00:44:08,500
'De Heer zei tegen Mozes:
426
00:44:08,584 --> 00:44:10,294
"Ga terug naar Egypte…
427
00:44:10,377 --> 00:44:13,589
…want zij die jou wilden doden,
zijn dood."'
428
00:44:19,052 --> 00:44:22,389
DE SINAÏWOESTIJN
429
00:44:26,310 --> 00:44:30,397
Mozes zette zijn vrouw en zonen
op een ezel…
430
00:44:30,481 --> 00:44:32,941
…en ging terug naar Egypte.
431
00:44:43,327 --> 00:44:46,789
We zijn verdwaald.
-God wijst ons de weg.
432
00:44:59,176 --> 00:45:01,345
Nog drie weken naar Gosen.
433
00:45:02,304 --> 00:45:03,889
En dan?
434
00:45:03,972 --> 00:45:08,477
Daar is een herberg.
Daar ontmoeten we mijn broer Aäron.
435
00:45:09,186 --> 00:45:12,731
Wat God je vertelde?
De broer die je niet eens kent?
436
00:45:13,315 --> 00:45:15,108
Ik geloof Gods woord.
437
00:45:16,068 --> 00:45:18,070
Als er geen broer is…
-Die is er.
438
00:45:18,153 --> 00:45:20,364
Gaan we dan weer terug naar huis?
439
00:45:20,447 --> 00:45:22,908
Die broer is er.
-Maar zo niet?
440
00:45:22,991 --> 00:45:26,912
Die broer zal er zijn.
-Maar stel dat het niet zo is.
441
00:45:31,124 --> 00:45:32,626
Geef me het vlees.
442
00:45:33,794 --> 00:45:36,421
Ik geloof niet in die God.
443
00:45:36,505 --> 00:45:39,258
De Hebreeën lijden.
-Ik geloof in ons gezin.
444
00:45:39,341 --> 00:45:40,509
En ik ben je man.
445
00:45:44,429 --> 00:45:47,349
Met jou aan mijn zij, kan ik dit.
446
00:46:02,739 --> 00:46:04,700
Mozes doet wat God zegt…
447
00:46:06,118 --> 00:46:10,914
…en trekt door de woestijn
naar zijn broer Aäron.
448
00:46:25,345 --> 00:46:27,639
Hoe herken je je broer?
449
00:46:30,183 --> 00:46:31,226
Hij daar?
450
00:46:55,626 --> 00:46:56,460
Zitten.
451
00:47:01,590 --> 00:47:02,466
Vlug.
452
00:47:04,217 --> 00:47:05,510
Jij ook.
453
00:47:16,980 --> 00:47:19,524
Ik hoorde een stem in een droom.
454
00:47:20,400 --> 00:47:24,071
Als ik hierheen zou gaan,
zou ik jou ontmoeten.
455
00:47:25,989 --> 00:47:27,366
Hoe weet je wie ik ben?
456
00:47:28,617 --> 00:47:30,243
Ik ken je al je hele leven.
457
00:47:32,079 --> 00:47:34,331
Ik ben Aäron, zoon van Amram.
458
00:47:35,916 --> 00:47:37,167
Een Hebreeër.
459
00:47:38,418 --> 00:47:40,212
Je oudere broer.
460
00:47:44,257 --> 00:47:45,592
Ben ik een Hebreeër?
461
00:47:48,720 --> 00:47:52,683
Het is een vreemd en prachtig verhaal.
462
00:47:55,602 --> 00:47:57,354
Toen ik nog jong was…
463
00:47:58,188 --> 00:48:01,692
…vreesde de farao
dat de Hebreeën te talrijk zouden worden…
464
00:48:02,275 --> 00:48:04,695
…en eens zijn rijk zouden overnemen.
465
00:48:05,821 --> 00:48:10,242
Hij beval dat alle nieuwe
Hebreeuwse mannen gedood moesten worden.
466
00:48:12,119 --> 00:48:14,913
Jij was nog niet geboren
toen het moorden begon.
467
00:48:20,085 --> 00:48:23,547
Naast de stammen
in het begin van hoofdstuk 1…
468
00:48:23,630 --> 00:48:27,759
…worden als eerste twee personen
Sifra en Pua genoemd.
469
00:48:27,843 --> 00:48:32,139
Het zijn vroedvrouwen,
en ze doen iets opmerkelijks.
470
00:48:32,222 --> 00:48:36,727
Ze tarten de bevelen van de
machtigste persoon in hun wereld.
471
00:48:36,810 --> 00:48:38,395
De farao van Egypte.
472
00:48:39,396 --> 00:48:42,357
Ze weigeren zijn bevelen uit te voeren.
473
00:48:43,066 --> 00:48:47,362
Zie ze maar als het eerste voorbeeld
van burgerlijke ongehoorzaamheid.
474
00:48:47,446 --> 00:48:50,657
In Exodus worden ze in het Hebreeuws
omschreven als…
475
00:48:52,659 --> 00:48:56,246
Dat betekent
'de vroedvrouwen van de Hebreeën'.
476
00:48:56,329 --> 00:48:59,207
Of 'de Hebreeuwse vroedvrouwen'.
477
00:48:59,291 --> 00:49:03,086
Grammaticaal gezien
weet je niet wat correct is.
478
00:49:03,170 --> 00:49:06,631
Ze zijn dus misschien zelf geen Hebreeën…
479
00:49:06,715 --> 00:49:10,260
…maar ze steken wel hun nek uit
voor de Hebreeën.
480
00:49:12,721 --> 00:49:17,059
Ze beseffen niet wat ze in gang zetten.
Maar wij weten het.
481
00:49:17,684 --> 00:49:23,940
Een van de dingen die ik
heel ontroerend vind, is misschien wel…
482
00:49:24,024 --> 00:49:28,570
…dat menselijke verlossing begint…
483
00:49:28,653 --> 00:49:32,491
…als mensen moedig opstaan…
484
00:49:32,574 --> 00:49:35,786
…om iets te doen voor een ander.
485
00:49:38,038 --> 00:49:40,540
Onze moeder Jochebed…
486
00:49:41,208 --> 00:49:43,543
…beviel van jou in het geheim.
487
00:49:45,545 --> 00:49:49,508
Volgens de midrasj
is tijdens de bevalling…
488
00:49:50,092 --> 00:49:53,136
…de kamer gevuld met licht.
489
00:49:55,305 --> 00:49:59,559
En als ze het kind ziet,
ziet ze dat hij goed is.
490
00:49:59,643 --> 00:50:00,811
In het Hebreeuws…
491
00:50:03,355 --> 00:50:04,940
'Ze ziet dat hij goed is.'
492
00:50:05,023 --> 00:50:08,443
En dat hebben we niet meer gehoord,
dat het goed is…
493
00:50:08,527 --> 00:50:11,696
…sinds het eerste hoofdstuk van Genesis.
494
00:50:11,780 --> 00:50:16,118
Sinds de eerste zeven dagen
van de schepping.
495
00:50:18,995 --> 00:50:20,956
Ze zegt: 'Hij is bijzonder.
496
00:50:21,832 --> 00:50:25,043
Hij moet verstopt worden.
Hij moet gered worden.'
497
00:50:30,715 --> 00:50:33,969
Terwijl de Egyptische soldaten
van deur tot deur gingen…
498
00:50:34,719 --> 00:50:37,013
…maakten wij een reddingsplan.
499
00:50:44,646 --> 00:50:47,983
Hier is ook een baby.
-Ze komen eraan.
500
00:50:48,066 --> 00:50:50,944
Aäron, verstoppen. Snel.
501
00:50:52,279 --> 00:50:54,489
Ik moest voor jou zorgen.
502
00:50:54,573 --> 00:50:56,074
Je verstoppen.
503
00:51:05,083 --> 00:51:08,211
Ik heb het toch gezegd.
Het kind werd doodgeboren.
504
00:51:10,005 --> 00:51:11,756
Laat het lichaam zien.
505
00:51:13,341 --> 00:51:15,010
Hij is gisteren begraven.
506
00:51:15,886 --> 00:51:18,763
Wil je 'n verdrietige moeder lastigvallen?
507
00:51:23,435 --> 00:51:25,270
Wacht.
508
00:51:30,817 --> 00:51:31,651
Luister.
509
00:51:38,617 --> 00:51:42,662
Ik hield je heel stevig vast,
bang dat je zou gaan schreeuwen.
510
00:51:54,674 --> 00:51:56,009
We komen terug.
511
00:51:57,302 --> 00:51:58,428
We gaan.
512
00:52:08,897 --> 00:52:12,442
Nee. Nee. Nee.
513
00:52:13,193 --> 00:52:14,444
O nee…
514
00:52:17,239 --> 00:52:18,365
Nee.
515
00:52:49,938 --> 00:52:51,523
Je was veilig.
516
00:52:51,606 --> 00:52:55,986
Maar we wisten dat de soldaten
zouden terugkomen.
517
00:52:59,572 --> 00:53:03,868
Wat ik interessant vind,
is dat in die eerste hoofdstukken…
518
00:53:03,952 --> 00:53:05,370
…van het boek Exodus…
519
00:53:05,453 --> 00:53:08,623
…de tekst zich zo sterk focust…
520
00:53:08,707 --> 00:53:14,129
…op de wijze, slimme en dappere daden
van die vrouwen.
521
00:53:15,755 --> 00:53:20,010
Sommigen waren Hebreeën, sommigen niet.
522
00:53:20,093 --> 00:53:23,596
Ze namen allemaal een moedig risico…
523
00:53:23,680 --> 00:53:28,018
…door de wetten van de farao te tarten.
524
00:53:33,356 --> 00:53:36,401
De moeder van Mozes
neemt de pijnlijke beslissing…
525
00:53:36,484 --> 00:53:39,904
…om de baby in een mandje te leggen…
526
00:53:40,488 --> 00:53:44,617
…en dat door de Nijl mee te laten voeren.
527
00:53:44,701 --> 00:53:46,661
Wat een wanhoopsdaad.
528
00:53:46,745 --> 00:53:47,871
O, God…
529
00:53:49,164 --> 00:53:54,085
'God, ik hoop dat er ergens iemand is
die niet zo vreselijk is.
530
00:53:55,837 --> 00:53:58,590
Dan hoop ik dat zij deze baby vinden.'
531
00:53:59,716 --> 00:54:01,051
Verpletterend.
532
00:54:10,060 --> 00:54:12,812
Onze moeder legde je in de Nijl…
533
00:54:13,396 --> 00:54:16,232
…niet wetende wat je te wachten stond.
534
00:54:19,694 --> 00:54:22,655
Drie maanden lang verstopten ze hem.
535
00:54:22,739 --> 00:54:26,868
En na die drie maanden
bouwden ze een kleine ark.
536
00:54:26,951 --> 00:54:31,748
Een tevah in het Hebreeuws,
net als de ark van Noach.
537
00:54:33,041 --> 00:54:36,503
De ark van Noach is een tevah,
ingesmeerd met pek.
538
00:54:36,586 --> 00:54:40,256
Dus je hebt twee verhalen.
Het begin van Genesis…
539
00:54:40,340 --> 00:54:42,092
…en het begin van Exodus…
540
00:54:42,175 --> 00:54:46,638
…waarin iets groots gebeurt,
en dat komt door de tevah.
541
00:54:51,226 --> 00:54:56,356
Een tevah heeft iemand aan boord
die voor een nieuw begin staat.
542
00:55:12,080 --> 00:55:13,957
De stad Pi-Ramesse.
543
00:55:16,584 --> 00:55:19,629
PI-RAMESSE
HOOFDSTAD VAN EGYPTE
544
00:55:19,712 --> 00:55:20,922
Het is gegroeid.
545
00:55:21,840 --> 00:55:24,676
Een monster. Gevoed met mensenbloed.
546
00:55:25,635 --> 00:55:27,011
Dat van ons.
547
00:55:39,941 --> 00:55:41,317
Het wordt prachtig.
548
00:55:42,235 --> 00:55:43,945
Je bent te trots, broer.
549
00:55:45,655 --> 00:55:48,491
Vader bouwde de Tempel van Amon…
550
00:55:48,575 --> 00:55:51,703
…opdat zijn naam
eeuwig herinnerd zal worden.
551
00:55:51,786 --> 00:55:57,000
En nu haal je de opdracht weg
en vervang je 'm voor de jouwe?
552
00:55:58,376 --> 00:56:01,087
De inscriptie stond er
voor de tempel af was.
553
00:56:02,755 --> 00:56:05,925
Ons volk herinnert vader
als een goed mens.
554
00:56:06,843 --> 00:56:08,052
Vader was een tiran.
555
00:56:08,636 --> 00:56:12,265
Hij doodde Hebreeuwse kinderen
uit angst voor rebellie.
556
00:56:14,142 --> 00:56:18,480
Haman, waaruit bestaat ons personeel?
557
00:56:18,563 --> 00:56:21,107
Een vijfde Egyptenaren, sire.
558
00:56:21,191 --> 00:56:23,693
Een vijfde krijgsgevangenen.
559
00:56:23,776 --> 00:56:25,487
De rest zijn Hebreeën.
560
00:56:25,570 --> 00:56:28,031
Energieke, bekwame werkers.
561
00:56:28,114 --> 00:56:32,452
En hij wilde van ze af,
omdat hij bang was voor rebellie.
562
00:56:36,164 --> 00:56:38,124
Ik ben anders.
563
00:56:38,917 --> 00:56:41,794
En als onze stad de hemel beklimt, ja.
564
00:56:43,338 --> 00:56:45,507
Onze goden wentelen zich in pracht.
565
00:56:46,549 --> 00:56:49,552
Egypte noemde het geen slaven.
566
00:56:50,345 --> 00:56:51,638
Aan het werk.
567
00:56:51,721 --> 00:56:55,558
Ze hadden krijgsgevangenen.
Ze hadden bedienden.
568
00:56:55,642 --> 00:56:57,310
Er was wel dwangarbeid.
569
00:56:58,353 --> 00:57:01,397
Maar dat was heel gewoon
voor Egyptische koningen.
570
00:57:11,783 --> 00:57:15,662
De slavenarbeid in Egypte…
571
00:57:15,745 --> 00:57:18,414
…was cruciaal voor de economie.
572
00:57:18,498 --> 00:57:21,751
En als je dan zegt:
'Laat mijn volk gaan…'
573
00:57:21,834 --> 00:57:26,965
…dan zegt de farao,
en de economie van Egypte:
574
00:57:27,048 --> 00:57:28,550
'Wie doet dan het werk?
575
00:57:28,633 --> 00:57:31,844
Wie gaat al die arbeid verrichten?'
576
00:57:32,595 --> 00:57:37,225
Net als in 1863, toen de Emancipatie-
proclamatie de vraag opriep:
577
00:57:37,308 --> 00:57:41,229
'Als je de slaven laat gaan,
wie gaat dan katoen plukken?'
578
00:57:46,693 --> 00:57:48,194
GOSEN
579
00:57:48,319 --> 00:57:52,115
Gosen ligt aan de rand van Pi-Ramesse.
580
00:57:53,116 --> 00:57:58,288
Abrahams kleinzoon en achterkleinzoon
vestigden zich daar vier eeuwen eerder…
581
00:57:58,913 --> 00:58:01,874
…toen de hongersnood
ze uit Kanaän verdreef.
582
00:58:06,754 --> 00:58:09,799
De farao zegt:
'Mooi, breng ze maar hierheen.'
583
00:58:09,882 --> 00:58:13,636
Na een tijdje zien ze de Israëlieten
als een vierde colonne.
584
00:58:13,720 --> 00:58:16,014
'Snelgroeiend, een eigen identiteit.
585
00:58:16,097 --> 00:58:19,684
Ze passen zich niet echt aan.
Hou ze in de gaten.'
586
00:58:20,768 --> 00:58:26,691
Er wordt een systeem opgezet,
waarin ze geen slaven zijn, maar toch.
587
00:58:26,774 --> 00:58:28,610
Hun rechten worden afgepakt.
588
00:58:28,693 --> 00:58:32,780
En voordat je 't weet, weet je niet meer
hoe het leven daarvoor was.
589
00:58:33,448 --> 00:58:34,949
Hé…
590
00:58:42,915 --> 00:58:44,167
Mirjam.
591
00:58:48,004 --> 00:58:50,089
Dit is onze broer Mozes.
592
00:58:55,386 --> 00:58:57,472
Je zou hem niet hier brengen.
593
00:59:02,060 --> 00:59:03,227
Kom.
594
00:59:05,271 --> 00:59:08,066
Het is goed. Kom maar mee.
595
00:59:10,193 --> 00:59:11,277
Alsjeblieft.
596
00:59:12,362 --> 00:59:14,197
Jullie zijn vast uitgedroogd.
597
00:59:18,284 --> 00:59:19,744
Wil je wat eten?
598
00:59:19,827 --> 00:59:21,913
Drink en ga weer.
599
00:59:24,123 --> 00:59:25,750
Wanneer heb je gegeten?
600
00:59:30,380 --> 00:59:32,215
Zo had moeder het gewild.
601
00:59:32,298 --> 00:59:33,925
Luister naar hem, Mirjam.
602
00:59:34,717 --> 00:59:36,427
God heeft tot hem gesproken.
603
00:59:37,637 --> 00:59:40,807
Dat is wat God doet in dromen.
-Het was geen droom.
604
00:59:42,392 --> 00:59:46,187
Hij sprak tot me op de berg.
Ik moest ons volk bevrijden…
605
00:59:46,938 --> 00:59:48,898
…en ze naar Kanaän leiden.
606
00:59:50,817 --> 00:59:54,153
Onze God heeft al eeuwen
tot niemand gesproken.
607
00:59:54,237 --> 00:59:56,280
Het is waar.
608
01:00:01,661 --> 01:00:05,164
De Hebreeën zijn al 430 jaar in Egypte.
609
01:00:05,248 --> 01:00:09,210
En het grootste deel van die tijd
als slaven.
610
01:00:09,293 --> 01:00:14,966
Wat is er gebeurd met de relatie
tussen God en het volk van Israël…
611
01:00:15,049 --> 01:00:19,262
…in die oneindige eeuwen van slavernij?
612
01:00:19,345 --> 01:00:21,180
Gaven zij het op?
613
01:00:21,264 --> 01:00:25,143
Geloofden ze niet meer in de verhalen…
614
01:00:25,226 --> 01:00:27,562
…over hun voorvader Abraham…
615
01:00:27,645 --> 01:00:31,441
…en de belofte dat ze vrij zouden zijn
in het Beloofde Land?
616
01:00:31,524 --> 01:00:34,736
Waren ze tot de conclusie gekomen
dat dat onwaar was?
617
01:00:34,819 --> 01:00:37,196
De Thora vertelt ons dat niet.
618
01:00:37,280 --> 01:00:42,076
Maar een van de zinnen
die me echt raakt…
619
01:00:42,160 --> 01:00:47,206
…is als God tegen Mozes zegt:
'Ik heb me mijn volk herinnerd.
620
01:00:47,874 --> 01:00:50,752
Ik heb hun geschreeuw gehoord.'
621
01:00:50,835 --> 01:00:54,547
Als ik dat lees, is mijn eerste reactie:
622
01:00:54,630 --> 01:00:57,049
Waarom duurde het zolang?
623
01:01:03,389 --> 01:01:04,599
Moeder.
624
01:01:10,396 --> 01:01:11,397
Moeder.
625
01:01:12,398 --> 01:01:14,692
Ik wil je…
-Ze herkent niemand.
626
01:01:36,589 --> 01:01:38,299
Mijn kleine Mozes.
627
01:01:39,509 --> 01:01:41,719
Ben je teruggekomen?
628
01:01:45,848 --> 01:01:47,600
Dank je.
629
01:01:50,645 --> 01:01:52,146
O, dank je.
630
01:01:53,231 --> 01:01:54,440
Dank je.
631
01:02:08,746 --> 01:02:10,456
Niet tegen de voorman zeggen.
632
01:02:10,540 --> 01:02:14,502
Zij danken hun positie aan de Egyptenaren.
Verzamel de ouderen.
633
01:02:15,628 --> 01:02:18,965
Mozes, als ze er zijn,
kun je tot ze spreken.
634
01:02:20,383 --> 01:02:22,468
Niet ik. Aäron.
635
01:02:27,014 --> 01:02:31,769
In de Koran staat dat Mozes
op de berg tegen God zei:
636
01:02:31,853 --> 01:02:34,981
'Stuur Aäron met me mee,
hij is welbespraakter…
637
01:02:35,064 --> 01:02:37,567
…en kan zich beter uiten dan ik.'
638
01:02:37,650 --> 01:02:43,072
In de Koran wordt gesproken
over een knoop in de tong.
639
01:02:43,573 --> 01:02:47,243
Misschien is dat een lichamelijk defect…
640
01:02:47,326 --> 01:02:49,662
…of misschien is het wel psychisch.
641
01:02:49,745 --> 01:02:52,748
Dat hij echt bang is voor de farao…
642
01:02:52,832 --> 01:02:56,002
…en niet zo welbespraakt is als Aäron.
643
01:02:56,919 --> 01:03:00,339
Dit is zo'n mooi moment,
want hij zegt tegen God:
644
01:03:00,423 --> 01:03:03,718
'Ik kan wel wat hulp gebroken
op deze grote missie.'
645
01:03:03,801 --> 01:03:08,472
En God reageert, Aäron wordt
verheven tot de status van profeet.
646
01:03:08,556 --> 01:03:14,103
Dus hij gaat mee met Mozes
om hem te helpen bij deze missie.
647
01:03:15,104 --> 01:03:17,940
Dit is Mozes, mijn broer.
648
01:03:18,441 --> 01:03:20,109
Geen Egyptenaar.
649
01:03:21,068 --> 01:03:22,403
Maar een van ons.
650
01:03:23,279 --> 01:03:25,489
Hij komt met een boodschap.
651
01:03:28,200 --> 01:03:29,827
Wat voor boodschap?
652
01:03:35,333 --> 01:03:37,710
Dathan, de hoofdvoorman.
653
01:03:38,336 --> 01:03:40,463
Je kent mijn broer nog wel.
654
01:03:41,047 --> 01:03:44,508
Hij is een goed mens.
Zelfs toen hij als Egyptenaar leefde.
655
01:03:44,592 --> 01:03:46,928
Hij doodde de bewaker die Bukki sloeg.
656
01:03:48,930 --> 01:03:50,598
Dat herinner ik me nog.
657
01:03:51,307 --> 01:03:52,725
En God…
658
01:03:54,852 --> 01:03:56,103
…onze God…
659
01:03:57,146 --> 01:03:59,190
…God van Abraham…
660
01:03:59,273 --> 01:04:01,567
…kwam tot mijn broer…
661
01:04:01,651 --> 01:04:05,571
…en beval hem
ons van de ketenen te bevrijden.
662
01:04:06,197 --> 01:04:10,493
Zodat we kunnen terugkeren
naar het land waar we vandaan kwamen.
663
01:04:12,453 --> 01:04:14,288
Zei hij ook hoe?
664
01:04:16,624 --> 01:04:17,959
Vraag hem hoe.
665
01:04:19,627 --> 01:04:22,213
We vragen de farao
of we de stad uit mogen.
666
01:04:22,296 --> 01:04:23,881
Mijn God.
-Nee.
667
01:04:23,965 --> 01:04:25,049
Wij allemaal.
668
01:04:25,883 --> 01:04:29,178
We zeggen dat we onze God
een offer moeten brengen.
669
01:04:29,261 --> 01:04:32,807
Dierenoffers die de Egyptenaren
boos zouden maken.
670
01:04:33,557 --> 01:04:36,602
De farao geeft ons dan
drie dagen in de woestijn.
671
01:04:36,686 --> 01:04:39,188
En dan vluchten we.
672
01:04:42,817 --> 01:04:46,654
Zoon van Amram,
ik wil je broers verhaal graag geloven.
673
01:04:46,737 --> 01:04:50,866
Maar als je met dat verzoek
naar de farao gaat, lacht hij je uit.
674
01:04:57,164 --> 01:05:00,167
Mijn broer heeft met God gesproken.
675
01:05:00,251 --> 01:05:01,627
Wat?
676
01:05:04,338 --> 01:05:07,299
Hij beval me jullie te bevrijden.
677
01:05:10,386 --> 01:05:11,887
Ons volk.
678
01:05:12,680 --> 01:05:14,348
Als God ons zoiets zegt…
679
01:05:15,766 --> 01:05:17,518
…dan lukt dat ook.
680
01:05:27,361 --> 01:05:28,487
Mozes…
681
01:05:30,072 --> 01:05:31,991
…vertelde hij je ook zijn naam?
682
01:05:32,867 --> 01:05:34,910
Ja. Ja, die weet ik.
683
01:05:39,206 --> 01:05:41,042
In elke generatie…
684
01:05:41,792 --> 01:05:44,670
…is de naam van onze God doorgegeven.
685
01:05:45,421 --> 01:05:48,466
Zodat we die kennen
als dit moment aanbreekt.
686
01:05:50,509 --> 01:05:51,635
Serah…
687
01:05:53,220 --> 01:05:58,225
Ze zeiden: 'We vragen het die oude dame.
Serah Bat Asher.'
688
01:05:59,268 --> 01:06:01,771
Kent hij de speciale woorden?
689
01:06:02,646 --> 01:06:04,607
Jij weet de naam, toch?
690
01:06:06,942 --> 01:06:08,861
Je moeder heeft 'm je verteld.
691
01:06:12,114 --> 01:06:14,366
Als Mozes de naam kent…
692
01:06:15,326 --> 01:06:17,369
…heeft hij onze God gezien.
693
01:06:19,163 --> 01:06:20,372
Mozes…
694
01:07:02,957 --> 01:07:04,291
God is met ons.
695
01:07:04,959 --> 01:07:08,963
Ze zegt: 'Hij kent de woorden,
de woorden van verlossing.
696
01:07:09,046 --> 01:07:10,881
Hij is echt.
697
01:07:12,466 --> 01:07:15,970
Hij is de verlosser.
Gods uitverkoren profeet.'
698
01:07:22,935 --> 01:07:24,645
Daar gaat ons geheim.
699
01:07:41,370 --> 01:07:43,664
Is onze God echt teruggekeerd?
700
01:07:48,335 --> 01:07:49,420
Vertel over hem.
701
01:07:55,384 --> 01:07:56,635
Laat het ze zien.
702
01:08:03,851 --> 01:08:06,604
Hij is de enige ware God.
703
01:08:07,855 --> 01:08:10,274
De God die Jozef beschermde…
704
01:08:11,483 --> 01:08:13,652
…toen zijn broers hem verraadden.
705
01:08:14,862 --> 01:08:16,780
De God die hem vertelde…
706
01:08:17,448 --> 01:08:22,995
…dat eens zijn botten naar Kanaän
teruggebracht worden.
707
01:08:24,330 --> 01:08:29,001
Hij is dezelfde God
die een contract sloot met Abraham…
708
01:08:29,084 --> 01:08:31,086
…Jozefs overgrootvader.
709
01:08:32,630 --> 01:08:35,257
Ons volk behoort eeuwig aan hem toe.
710
01:08:35,341 --> 01:08:37,843
Was het Abraham die met God worstelde?
711
01:08:37,927 --> 01:08:41,597
Nee, dat was Jakob, de vader van Jozef.
712
01:08:41,680 --> 01:08:45,059
Ze worstelden de hele nacht.
713
01:08:45,643 --> 01:08:48,479
Hij liet pas los als de Heer hem zegende.
714
01:08:48,562 --> 01:08:53,359
En toen de Heer hem zegende,
noemde hij hem Israël.
715
01:08:54,235 --> 01:08:56,153
Hij die zegeviert bij God.
716
01:08:56,862 --> 01:08:58,572
Hoe ziet ons land eruit?
717
01:08:58,656 --> 01:09:00,115
Was er een zondvloed?
718
01:09:00,199 --> 01:09:01,742
En de dieren?
719
01:09:03,160 --> 01:09:05,329
Ja, er was een zondvloed.
720
01:09:05,412 --> 01:09:08,207
En de man die ons redde, heette Noach.
721
01:09:08,290 --> 01:09:09,458
Hij bouwde een ark.
722
01:09:09,541 --> 01:09:11,543
Hoelang duurde die zondvloed?
723
01:09:11,627 --> 01:09:14,964
Veertig dagen en nachten.
-Hoe is de wereld gemaakt?
724
01:09:15,047 --> 01:09:17,549
Door onze God, in zes dagen.
725
01:09:18,968 --> 01:09:21,011
Hij vertelt over Adam en Eva…
726
01:09:21,095 --> 01:09:24,723
…Noach, Isaak, Ismaël…
727
01:09:24,807 --> 01:09:26,433
…Jakob en Esau.
728
01:09:27,810 --> 01:09:32,815
De man die Egypte ontvluchtte,
keert terug als een profeet.
729
01:09:37,861 --> 01:09:39,947
Hoe wist je dat ik de naam wist?
730
01:09:41,490 --> 01:09:43,033
Ik ben een vroedvrouw.
731
01:09:44,368 --> 01:09:46,453
Wij staan dicht bij God.
732
01:09:46,537 --> 01:09:49,456
Bij geboorte en dood
voel je zijn aanwezigheid.
733
01:09:51,208 --> 01:09:53,168
Maar je hebt zelf geen kinderen.
734
01:09:54,712 --> 01:09:57,006
Toen het mijn tijd was voor een man…
735
01:09:58,340 --> 01:10:00,467
…doodden ze nog steeds jongetjes.
736
01:10:05,014 --> 01:10:06,724
Ik help liever anderen.
737
01:10:13,731 --> 01:10:15,524
Jij was daar.
738
01:10:19,028 --> 01:10:21,196
Bij de tuin van het vrouwenpaleis.
739
01:10:22,281 --> 01:10:24,700
Toen de prinses je vond.
740
01:10:26,410 --> 01:10:27,661
Heb je dat gezien?
741
01:10:31,707 --> 01:10:33,417
Ik zorgde dat het gebeurde.
742
01:11:53,622 --> 01:11:57,126
Dus de moeder van Mozes
zegt één woord tegen zijn zus.
743
01:11:57,209 --> 01:11:58,794
'Volg hem.'
744
01:11:58,877 --> 01:12:01,630
In het Arabisch is dat één woord.
745
01:12:02,172 --> 01:12:06,635
En zij is best wel dapper,
dat ze dat kind volgt.
746
01:12:06,718 --> 01:12:09,847
Sifra, ik moet je wat vertellen.
747
01:12:10,639 --> 01:12:12,975
En ze is heel bijdehand…
748
01:12:13,058 --> 01:12:17,980
…en weet hoe ze haar broer
bij hun biologische moeder krijgt.
749
01:12:19,440 --> 01:12:21,400
Vergeef me, mevrouw.
750
01:12:22,025 --> 01:12:25,154
Ik weet een voedster
voor de baby van de prinses.
751
01:12:34,371 --> 01:12:38,917
De prinses, de dochter van de farao,
vraagt niet één keer:
752
01:12:40,169 --> 01:12:41,378
'Wie ben jij?'
753
01:12:41,920 --> 01:12:47,509
Ze weet waarschijnlijk niet
dat dit de biologische moeder is.
754
01:12:50,721 --> 01:12:55,309
En de biologische moeder
is dus voorbestemd…
755
01:12:55,392 --> 01:12:58,228
…om hem de borst te geven.
756
01:12:58,312 --> 01:13:02,649
En hij zal de eerste twee of drie jaar…
757
01:13:03,192 --> 01:13:05,402
…door zijn moeder gevoed worden.
758
01:13:05,486 --> 01:13:12,159
Dat betekent dat hij vanaf zijn babytijd
zijn moedertaal hoort.
759
01:13:13,452 --> 01:13:16,371
Slaapliedjes, Hebreeuws.
760
01:13:16,455 --> 01:13:18,874
Ik denk aan een liedje.
761
01:13:18,957 --> 01:13:23,462
Een wiegeliedje dat hij opslaat
in zijn onderbewustzijn.
762
01:13:28,258 --> 01:13:31,428
Ik vind het zo mooi
dat het verhaal begint…
763
01:13:31,512 --> 01:13:34,723
…met een vrouw
die haar baby de borst geeft.
764
01:13:34,806 --> 01:13:38,101
Hoe onwerkelijk is het…
765
01:13:38,185 --> 01:13:42,439
…dat een revolutie begint
met een moeder die haar kind zoogt?
766
01:13:46,944 --> 01:13:48,612
Er was een hogere macht.
767
01:13:49,196 --> 01:13:50,322
Altijd.
768
01:13:51,073 --> 01:13:53,700
Hij nam je mee en bracht je weer thuis.
769
01:13:55,827 --> 01:13:57,746
Jij bent onze link.
770
01:13:58,956 --> 01:14:00,624
De schakel.
771
01:14:05,837 --> 01:14:09,091
M'n moeder helpt me morgen
om met de farao te praten.
772
01:14:11,843 --> 01:14:14,263
De farao's zus is niet je moeder.
773
01:14:15,973 --> 01:14:18,976
Dat is ze niet, maar toch ook weer wel.
774
01:14:36,535 --> 01:14:38,620
Er komt iemand, mevrouw.
775
01:14:39,746 --> 01:14:41,290
Na een lange reis.
776
01:14:45,460 --> 01:14:46,920
Een vreemdeling.
777
01:14:47,713 --> 01:14:49,715
Maar hij kent uw hart.
778
01:14:51,800 --> 01:14:53,760
U wordt bleek, mevrouw.
779
01:14:53,844 --> 01:14:55,345
Wat is er?
780
01:14:58,807 --> 01:15:00,601
Mijn zoon is terug.
781
01:15:07,691 --> 01:15:09,192
Het is Mozes.
782
01:19:09,683 --> 01:19:12,269
Ondertiteld door: Richard Bovelander
783
01:19:13,269 --> 01:19:33,269
{\an8}Uploaded by MoviesMod.org | Visit & Support