1
00:00:00,000 --> 00:00:20,000
{\an8}Uploaded by MoviesMod.org | Visit & Support
2
00:00:15,453 --> 00:00:19,332
GOSEN
3
00:00:27,215 --> 00:00:28,466
Mozes.
4
00:00:28,967 --> 00:00:30,301
Heer…
5
00:00:31,261 --> 00:00:33,805
Deze avond is anders dan andere.
6
00:00:33,888 --> 00:00:35,348
Hoe, Heer?
7
00:00:35,431 --> 00:00:38,518
Alle eerstgeborenen in Egypte
zullen sterven.
8
00:00:39,310 --> 00:00:41,604
Van de eerstgeborene van de farao…
9
00:00:41,688 --> 00:00:44,649
…tot de eerstgeborene
van de armste dienstmaagd.
10
00:00:45,400 --> 00:00:48,278
En de Hebreeën?
-Luister goed.
11
00:00:49,487 --> 00:00:55,118
Elke familie moet eten van een offerlam,
met bittere kruiden.
12
00:00:55,660 --> 00:01:00,665
Eet het met brood, zonder gist,
er is geen tijd om het te laten rijzen.
13
00:01:03,209 --> 00:01:07,422
Daarna smeer je het bloed van het lam
rond de deuren…
14
00:01:07,505 --> 00:01:13,011
…zodat ik kan zien waar jullie wonen,
en beschermen tegen mijn wraak.
15
00:01:18,016 --> 00:01:19,976
Ik zoek het huis van Mozes.
16
00:01:22,854 --> 00:01:24,606
Ik ben bang, Mozes.
17
00:01:24,689 --> 00:01:26,608
Er moet een andere manier zijn.
18
00:01:26,691 --> 00:01:29,319
Ik ben de vernietiger.
19
00:01:32,488 --> 00:01:34,199
Naar binnen. Vlug.
20
00:01:34,699 --> 00:01:35,533
Vlug.
21
00:01:37,744 --> 00:01:40,914
En zo begint de tiende plaag.
22
00:01:40,997 --> 00:01:43,708
De dood van de eerstgeborenen.
23
00:01:54,385 --> 00:01:59,933
Deel 3 - The Promised Land
24
00:02:05,730 --> 00:02:08,775
De laatste plaag is zo verwoestend…
25
00:02:08,858 --> 00:02:13,238
…omdat elke eerstgeborene in Egypte…
26
00:02:13,321 --> 00:02:15,823
…de eerstgeborene van de farao…
27
00:02:15,907 --> 00:02:19,702
…of van een onbeduidend iemand,
zelfs van het vee…
28
00:02:19,786 --> 00:02:21,955
Ze moeten allemaal dood.
29
00:02:22,038 --> 00:02:27,710
Voor het christendom is dit de voorbode
van 't Nieuwe Testament en Jezus.
30
00:02:27,794 --> 00:02:30,380
Bloed van 't lam. Het offerlam.
31
00:02:30,463 --> 00:02:34,509
En alleen dankzij dat bloed word je gered.
32
00:02:34,592 --> 00:02:39,597
In Exodus: door het bloed van dat lam
op de deurpost word je gered.
33
00:02:39,681 --> 00:02:42,725
Alsjeblieft, eet. Drink.
34
00:02:43,351 --> 00:02:46,271
Door het markeren van Hebreeuwse huizen…
35
00:02:46,354 --> 00:02:48,898
…met het bloed van het lam…
36
00:02:48,982 --> 00:02:53,319
…kon de engel zien
welk huis hij moest overslaan.
37
00:02:54,320 --> 00:02:56,948
Daar komt de term Pesach vandaan.
38
00:02:57,031 --> 00:03:01,411
Afgeleid van 'sloeg over'.
Hij kwam dus alleen bij de Egyptenaren.
39
00:03:01,995 --> 00:03:05,790
PI-RAMESSE
HOOFDSTAD VAN EGYPTE
40
00:03:14,090 --> 00:03:16,050
Deze. Wat verrukkelijk.
41
00:03:29,522 --> 00:03:30,815
Amen?
42
00:03:31,899 --> 00:03:33,192
Amen?
43
00:03:34,068 --> 00:03:35,361
Amen.
44
00:03:58,217 --> 00:04:00,636
Je kan dit zien als 'met gelijke munt'.
45
00:04:00,720 --> 00:04:04,349
In het begin doodt de farao
de mannelijke kinderen.
46
00:04:05,892 --> 00:04:08,811
En hier gaan de eerstgeborenen eraan.
47
00:04:09,979 --> 00:04:11,689
De cirkel is rond.
48
00:04:11,773 --> 00:04:14,108
Wat jij mij aandoet, doe ik jou aan.
49
00:04:33,002 --> 00:04:36,506
De oude rabbijnse traditie
viert niet het lijden…
50
00:04:36,589 --> 00:04:41,344
…van de Egyptenaren
als gevolg van de plagen.
51
00:04:46,933 --> 00:04:50,686
Als we aankomen bij het stuk…
52
00:04:50,770 --> 00:04:55,983
…over Pesach, de sederavond,
als we over de tien plagen zingen…
53
00:04:56,067 --> 00:05:01,989
…dan moet je een druppel wijn
uit je beker halen.
54
00:05:02,073 --> 00:05:06,077
Met je vinger,
en die leg je dan op de rand van je bord.
55
00:05:09,497 --> 00:05:14,794
Het is verkeerd om plezier te beleven
aan het lijden van anderen.
56
00:05:16,796 --> 00:05:19,549
Of ze ons nou kwaad hebben gedaan…
57
00:05:19,632 --> 00:05:21,843
…of dat ze onschuldig waren.
58
00:05:21,926 --> 00:05:25,430
En zo temperen we symbolisch
onze vreugde.
59
00:05:42,530 --> 00:05:43,614
Mozes.
60
00:05:44,365 --> 00:05:45,408
Mozes.
61
00:05:49,120 --> 00:05:52,832
In hoofdstuk 12 daalt de vernietiger neer.
62
00:05:52,915 --> 00:05:57,503
Soms wordt die de Doodsengel genoemd,
maar niet God.
63
00:05:59,005 --> 00:06:00,131
Mozes.
64
00:06:00,214 --> 00:06:02,842
Daarna wordt wel gezegd dat het God was.
65
00:06:02,925 --> 00:06:06,345
Ik weet niet of ze zo
een verschil willen maken…
66
00:06:06,429 --> 00:06:09,474
…tussen God zelf en wat God doet.
67
00:06:09,557 --> 00:06:10,850
Mozes.
68
00:06:11,934 --> 00:06:13,060
Mozes.
69
00:06:14,896 --> 00:06:17,732
'In Egypte
werd luid gehuild.
70
00:06:18,900 --> 00:06:22,987
Want er was geen huis
zonder een dode.'
71
00:06:23,988 --> 00:06:25,198
Mozes.
72
00:06:28,493 --> 00:06:30,870
Alsjeblieft, we moeten gaan.
73
00:06:30,953 --> 00:06:34,415
Ik denk dat redacteuren
en bijbelschrijvers…
74
00:06:34,499 --> 00:06:36,918
…een doodsengel hebben opgevoerd…
75
00:06:37,001 --> 00:06:40,421
…om God niet te betitelen…
76
00:06:40,505 --> 00:06:43,799
…als een wraakzuchtig personage.
77
00:06:43,883 --> 00:06:46,677
Want zo noem je elke god…
78
00:06:46,761 --> 00:06:51,516
…die de levens van kinderen
en onschuldigen neemt.
79
00:06:53,726 --> 00:06:55,269
Wat hebben we gedaan?
80
00:06:56,604 --> 00:06:59,023
Wat God je heeft gevraagd.
81
00:08:05,298 --> 00:08:08,301
Als ik naar die laatste plaag kijk…
82
00:08:08,384 --> 00:08:10,845
…dan is die echt verwoestend.
83
00:08:11,596 --> 00:08:16,309
Daarom hoor je zo vaak
argumenten tegen God.
84
00:08:16,392 --> 00:08:19,270
Hoe kan een liefhebbende God dit toestaan?
85
00:08:19,353 --> 00:08:21,564
Welke wraakzuchtige God doet zoiets?
86
00:08:21,647 --> 00:08:25,943
Dood alle eerstgeborenen?
Hoe genadeloos kan je zijn?
87
00:08:26,027 --> 00:08:30,156
En als ik eerlijk ben,
daar is geen goed antwoord op.
88
00:08:31,490 --> 00:08:35,911
Maar menselijk gezien,
is het echt verwoestend.
89
00:08:40,541 --> 00:08:41,876
Mozes.
90
00:08:45,171 --> 00:08:46,631
Waar ben je, Mozes?
91
00:08:47,214 --> 00:08:48,299
Mozes.
92
00:08:49,592 --> 00:08:50,635
Mozes.
93
00:08:52,011 --> 00:08:53,346
Waar ben je?
94
00:08:53,971 --> 00:08:54,889
Geef antwoord.
95
00:08:54,972 --> 00:08:56,807
Mijn broer.
-Vergrendel de deur.
96
00:08:56,891 --> 00:08:58,684
Ik ga wel.
-Nee.
97
00:08:58,768 --> 00:09:00,144
Geef antwoord.
98
00:09:01,354 --> 00:09:02,647
Ik ga.
99
00:09:11,572 --> 00:09:13,366
Mozes is hier niet.
100
00:09:13,449 --> 00:09:16,327
Durft hij mij niet onder ogen te komen?
101
00:09:19,622 --> 00:09:21,248
Mijn zoon is dood.
102
00:09:22,166 --> 00:09:25,503
Wij hebben ook kinderen verloren, door u.
103
00:09:27,963 --> 00:09:29,423
U was gewaarschuwd.
104
00:09:30,424 --> 00:09:32,593
Niemand kan God in de weg staan.
105
00:09:32,677 --> 00:09:35,638
Jullie God is een moordenaar.
106
00:09:35,721 --> 00:09:37,765
Hij geeft leven.
107
00:09:39,016 --> 00:09:40,768
En hij neemt het.
108
00:09:40,851 --> 00:09:42,478
Mijn zoon…
109
00:09:47,316 --> 00:09:48,526
Mijn zoon.
110
00:10:04,458 --> 00:10:06,085
Ga naar de woestijn.
111
00:10:07,002 --> 00:10:10,005
Nu meteen.
-Geen voorwaarden?
112
00:10:11,507 --> 00:10:12,675
Nee.
113
00:10:13,676 --> 00:10:15,553
Als jullie maar weggaan.
114
00:10:35,573 --> 00:10:36,949
Blijf bij ons.
115
00:10:40,453 --> 00:10:41,537
Nee.
116
00:10:44,582 --> 00:10:47,668
Ik moet met hem rouwen
om het verlies van Egypte.
117
00:10:52,006 --> 00:10:53,382
Zijn verlies.
118
00:11:09,648 --> 00:11:11,484
We moeten gaan. Snel.
119
00:11:13,152 --> 00:11:15,112
Voordat hij zich bedenkt.
120
00:11:53,442 --> 00:11:55,361
O, geliefde jongen.
121
00:11:55,986 --> 00:11:59,281
Jij hebt dit kwaad in mijn huis gebracht.
122
00:12:00,074 --> 00:12:02,743
Jij dwong Mozes tot deze…
123
00:12:04,036 --> 00:12:05,454
…ramp.
124
00:12:05,538 --> 00:12:07,665
En dit is het resultaat.
125
00:12:08,791 --> 00:12:11,919
Je dacht dat je onoverwinnelijk was.
Onkwetsbaar.
126
00:12:12,002 --> 00:12:14,046
Ik praat met goden.
127
00:12:14,755 --> 00:12:15,923
Is dat zo?
128
00:12:32,273 --> 00:12:34,275
Buig voor me.
129
00:12:39,738 --> 00:12:41,782
Luister nou naar me.
-Buig.
130
00:12:51,458 --> 00:12:53,335
Ik ben de farao.
131
00:12:54,545 --> 00:12:57,006
Koning van de Nijl.
132
00:13:01,760 --> 00:13:04,263
GOSEN
133
00:13:04,346 --> 00:13:08,642
'De Egyptenaren smeekten het volk
het land te verlaten.
134
00:13:08,726 --> 00:13:13,272
"Anders gaan we allemaal dood",
zeiden ze.'
135
00:13:14,607 --> 00:13:17,067
Alles gaat nu heel snel.
136
00:13:17,151 --> 00:13:20,237
Alsof alles als het ware ineens gebeurt.
137
00:13:20,321 --> 00:13:23,324
Hoelang zijn jullie hier al?
Twee, tien, 400 jaar?
138
00:13:23,407 --> 00:13:26,201
Slaven gaan niet over hun eigen tijd.
139
00:13:26,285 --> 00:13:28,913
Ze krijgen te horen waar en wanneer.
140
00:13:28,996 --> 00:13:31,373
Nu horen ze voor het eerst: 'Ga weg.'
141
00:13:31,916 --> 00:13:35,210
Ze zijn nu de baas over hun eigen tijd.
142
00:13:43,969 --> 00:13:47,765
'Ze vroegen de Egyptenaren
om voorwerpen van zilver…
143
00:13:47,848 --> 00:13:50,768
…en goud, en kleren.
144
00:13:51,352 --> 00:13:56,357
En omdat de Egyptenaren zagen
dat de Heer hen genade schonk…
145
00:13:56,440 --> 00:13:59,610
…gaven ze hen waar ze om vroegen.
146
00:14:00,319 --> 00:14:03,614
Zo beroofden zij de Egyptenaren.'
147
00:14:05,074 --> 00:14:08,619
In het Hebreeuws
wordt het woord plunderen gebruikt.
148
00:14:08,702 --> 00:14:11,747
Maar het komt op hetzelfde neer.
149
00:14:11,830 --> 00:14:13,415
Ze halen hun gram.
150
00:14:14,291 --> 00:14:17,419
Dit was wel een probleem
in het oude Jodendom.
151
00:14:17,503 --> 00:14:21,006
De Joodse filosoof Philo zei:
152
00:14:21,090 --> 00:14:24,009
'Nee, dit was de betaling
voor bewezen diensten.
153
00:14:24,093 --> 00:14:28,097
Het was geen roven of plunderen,
we hadden er recht op…
154
00:14:28,180 --> 00:14:30,474
…om wat we hebben doorgemaakt.'
155
00:14:31,058 --> 00:14:33,185
Ik wou dat de Bijbel voetnoten had.
156
00:14:33,268 --> 00:14:36,021
Wat wil je hiermee duidelijk maken…
157
00:14:36,105 --> 00:14:39,483
…in plaats van
dat de rollen nu omgedraaid zijn?
158
00:15:04,800 --> 00:15:06,010
Is dit…
159
00:15:07,219 --> 00:15:10,097
Is dit hoe wij gaan worden?
160
00:15:10,180 --> 00:15:11,223
Dit?
161
00:15:12,808 --> 00:15:13,934
Mozes.
162
00:15:15,477 --> 00:15:18,689
Jij gaf me toch ook sieraden
toen we ons verloofden?
163
00:15:19,898 --> 00:15:23,110
Dit is ook een soort verloving.
164
00:15:23,193 --> 00:15:26,071
Vierhonderd jaar, Mozes.
165
00:15:26,947 --> 00:15:28,866
Laat ze het vieren.
166
00:15:39,084 --> 00:15:41,086
Hij kan niet blij voor ons zijn.
167
00:16:00,481 --> 00:16:02,399
Dit is lang geleden voorspeld.
168
00:16:03,192 --> 00:16:05,235
Onze uittocht naar Kanaän.
169
00:16:05,319 --> 00:16:07,446
Het land van melk en honing.
170
00:16:08,864 --> 00:16:13,327
Na 400 jaar
is die dag eindelijk aangebroken.
171
00:16:14,661 --> 00:16:18,040
We hebben in die jaren
te maken gehad met strijd.
172
00:16:18,916 --> 00:16:22,878
Zwoegen, ontberingen, lijden.
173
00:16:23,670 --> 00:16:25,964
We waren vergeten wie we waren.
174
00:16:26,924 --> 00:16:30,469
En God sprak tot mij op de berg.
175
00:16:31,261 --> 00:16:33,055
En hier staan we nu.
176
00:16:33,138 --> 00:16:38,143
Op deze prachtige ochtend,
voor de poort naar de vrijheid.
177
00:16:38,227 --> 00:16:41,188
En vertrouwen we de farao nu wel?
178
00:16:41,897 --> 00:16:44,858
Hoe vaak heeft hij zich niet bedacht?
179
00:16:44,942 --> 00:16:46,735
Misschien is het wel een val.
180
00:16:46,819 --> 00:16:52,199
Nee, de enige val zit hier, in onze geest.
181
00:16:53,242 --> 00:16:57,663
Vanaf vandaag is onze God onze verloofde…
182
00:16:58,413 --> 00:17:00,040
…en wij zijn zijn bruid.
183
00:17:00,124 --> 00:17:01,208
Mozes.
184
00:17:04,211 --> 00:17:06,088
Hé.
-De prinses.
185
00:17:15,097 --> 00:17:18,016
Waar jij ook gaat, ik ga mee.
186
00:17:18,851 --> 00:17:21,854
En waar jij blijft, blijf ik ook.
187
00:17:23,689 --> 00:17:28,944
Als Mozes deze groep uit Egypte leidt…
188
00:17:29,653 --> 00:17:34,449
…gaat Bitja mee,
met de uittocht uit Egypte.
189
00:17:34,533 --> 00:17:36,326
En dat is veelzeggend.
190
00:17:36,410 --> 00:17:40,873
Dat zegt heel veel
over wie Mozes is geworden…
191
00:17:40,956 --> 00:17:46,378
…en de mate waarop hij indruk
heeft gemaakt op zijn familie.
192
00:17:48,005 --> 00:17:51,550
In de midrasj staat een
aangrijpende versie…
193
00:17:51,633 --> 00:17:56,263
…die zegt dat de dochter van de farao
de eerstgeborene was.
194
00:17:57,222 --> 00:18:02,394
En dan was zij omgebracht
tijdens die bewuste plaag.
195
00:18:03,812 --> 00:18:08,650
Maar God zegt:
'Omdat jij Mozes hebt gered, red ik jou.'
196
00:18:08,734 --> 00:18:14,907
Ze wordt door God geadopteerd
en gered van de laatste plaag.
197
00:18:14,990 --> 00:18:19,578
Voor veel moslims, als ze denken
aan de geadopteerde moeder van Mozes…
198
00:18:19,661 --> 00:18:23,749
…zien ze haar als iemand
die door de farao werd onderdrukt.
199
00:18:23,832 --> 00:18:28,712
In extra Koran-literatuur
staat dat als Mozes terugkeert…
200
00:18:28,795 --> 00:18:32,758
…zij de eerste is
die zijn boodschap aanvaardt.
201
00:18:32,841 --> 00:18:36,470
En daarom ging de farao haar martelen…
202
00:18:36,553 --> 00:18:40,474
…en dat God haar daarvan heeft gered.
203
00:18:40,557 --> 00:18:43,477
Dat de farao zelf haar martelde.
204
00:18:43,560 --> 00:18:46,647
En volgens de islamitische traditie…
205
00:18:46,730 --> 00:18:51,193
…is ze een inspiratie voor vrouwen
die thuis mishandeld worden…
206
00:18:51,276 --> 00:18:55,239
…en willen vluchten.
Die zien in haar een voorbeeld.
207
00:19:06,833 --> 00:19:10,170
Mozes, we mogen geen tijd verspillen.
208
00:19:11,588 --> 00:19:14,883
Mijn broer is gek geworden.
209
00:19:22,266 --> 00:19:23,725
Israëlieten.
210
00:19:24,768 --> 00:19:26,144
We gaan.
211
00:19:27,354 --> 00:19:29,106
We gaan.
212
00:20:01,388 --> 00:20:04,975
Met Pesach zeggen we altijd:
213
00:20:05,058 --> 00:20:08,353
'Als God ons niet had bevrijd,
waren we nu nog slaven.'
214
00:20:08,437 --> 00:20:11,606
Niet dat we nog slaven zijn,
maar psychologisch.
215
00:20:12,274 --> 00:20:15,736
Psychologisch gezien
hebben we nog steeds een meester.
216
00:20:16,486 --> 00:20:17,988
Het stockholmsyndroom.
217
00:20:18,071 --> 00:20:23,118
Eén manier om daarvan te genezen
is de ontvoerders klein maken.
218
00:20:23,827 --> 00:20:25,871
Zien dat ze niet waardevol zijn.
219
00:20:25,954 --> 00:20:28,749
Dat 't geen goede mensen zijn.
220
00:20:28,832 --> 00:20:32,002
En als ze dat zien,
is het syndroom verdwenen.
221
00:20:33,462 --> 00:20:35,213
En dan zijn ze bevrijd.
222
00:20:53,690 --> 00:20:56,902
Ik heb een offer gebracht aan Amun.
223
00:20:56,985 --> 00:21:00,489
Hij heeft ons eindelijk verlost
van dit kwaad.
224
00:21:00,572 --> 00:21:04,076
Nee, we hebben 't fout ingeschat, Haman.
225
00:21:05,202 --> 00:21:08,872
Als de ene stam vertrekt, volgt de andere.
226
00:21:08,955 --> 00:21:13,543
De Nubiërs, de Hettieten.
Fundamenten zullen afbrokkelen.
227
00:21:13,627 --> 00:21:15,587
Bereid het leger voor.
228
00:21:15,670 --> 00:21:18,382
Majesteit, ik smeek u.
229
00:21:19,925 --> 00:21:21,718
Bereid het leger voor.
230
00:21:35,482 --> 00:21:39,236
Ik denk dat die tiende plaag…
231
00:21:39,319 --> 00:21:42,447
…die de farao persoonlijk raakt…
232
00:21:42,531 --> 00:21:47,077
…de druppel was
die de emmer doet overlopen.
233
00:21:47,828 --> 00:21:52,541
Als de farao eindelijk beseft
dat zijn zoon dood is…
234
00:21:52,624 --> 00:21:55,919
…stroomt zijn hart vol vergeldingsdrang.
235
00:21:56,002 --> 00:21:58,797
En dan zet de farao de achtervolging in.
236
00:21:59,756 --> 00:22:04,886
Het is een kat-en-muisspel.
De kat zit achter de muis aan…
237
00:22:04,970 --> 00:22:07,764
…en laat hem steeds ontsnappen.
238
00:22:07,848 --> 00:22:10,225
Hij speelt er gewoon mee.
239
00:22:10,308 --> 00:22:13,103
Dat is het beeld dat ik hier van God heb.
240
00:22:31,288 --> 00:22:34,124
Kanaän ligt in het noorden. Die kant op.
241
00:22:34,207 --> 00:22:37,335
Dat is Filistijnen-gebied.
Die kunnen ons aanvallen.
242
00:22:40,422 --> 00:22:42,132
Dan moeten we vechten.
243
00:22:42,799 --> 00:22:44,926
Het is de enige manier, Mozes.
244
00:22:45,010 --> 00:22:46,553
Naar het noorden.
245
00:22:47,137 --> 00:22:50,223
Door de woestijn naar het Beloofde Land.
246
00:23:00,400 --> 00:23:01,818
Aäron.
247
00:23:01,902 --> 00:23:03,153
Aäron.
248
00:23:04,196 --> 00:23:05,655
Hij wijst ons de weg.
249
00:23:05,739 --> 00:23:09,618
Nee, zo ga je naar de zee.
Tussen Migdol en Baäl-Sefon.
250
00:23:09,701 --> 00:23:12,370
Ik heb dit eerder gezien.
-Dan zitten we klem.
251
00:23:12,454 --> 00:23:15,457
Zo kwam ik bij jullie.
-Luister nou.
252
00:23:15,540 --> 00:23:16,833
Het is een teken.
253
00:23:17,918 --> 00:23:21,671
We hebben duizend boten nodig
om zo te vluchten.
254
00:23:26,134 --> 00:23:28,512
'Toen de farao het volk liet gaan…
255
00:23:28,595 --> 00:23:32,390
…leidde God ze niet
door het land van de Filistijnen…
256
00:23:32,474 --> 00:23:34,267
…hoewel dat korter was.
257
00:23:35,018 --> 00:23:37,646
God sprak:
"Als ze zien dat er strijd komt…
258
00:23:37,729 --> 00:23:41,441
…keren ze misschien wel
terug naar Egypte."
259
00:23:41,525 --> 00:23:46,905
Dus God leidde zijn volk
door de woestijn naar de Rode Zee.'
260
00:23:48,782 --> 00:23:54,037
Er zijn veel theorieën waarom God
ze zo'n vreemde route liet lopen.
261
00:23:54,120 --> 00:23:56,873
Ze lopen uiteen van militaire redenen…
262
00:23:56,957 --> 00:24:01,920
…of een route langs waterbronnen
die ze nodig hadden.
263
00:24:02,003 --> 00:24:04,923
Overal zit wel een kern van waarheid in.
264
00:24:05,006 --> 00:24:09,553
Maar de Thora is bedoeld
om nu ook nog tot ons te spreken.
265
00:24:09,636 --> 00:24:13,765
Dus de belangrijkste boodschap
van die reis…
266
00:24:13,848 --> 00:24:17,310
…is dat de weg waarvan jij dacht
dat je die moest volgen…
267
00:24:17,394 --> 00:24:21,898
God zegt: 'Ik weet welke weg
je moet volgen. Volg mij maar.'
268
00:24:24,109 --> 00:24:27,696
'Overdag ging de Heer voor ze uit
in een wolkkolom…
269
00:24:27,779 --> 00:24:29,739
…om ze de weg te wijzen.
270
00:24:31,866 --> 00:24:35,745
En 's nachts als een lichtende vuurzuil.
271
00:24:37,914 --> 00:24:42,002
Zo konden ze dag en nacht doorreizen.
272
00:24:44,337 --> 00:24:46,840
En de Egyptenaren volgden ze.'
273
00:25:19,623 --> 00:25:20,874
Ik zei 't.
274
00:25:21,625 --> 00:25:23,627
Hier is alleen de zee.
275
00:25:24,961 --> 00:25:26,421
We moeten terug.
276
00:25:28,506 --> 00:25:30,050
Het heeft een doel.
277
00:25:41,311 --> 00:25:47,275
'De Egyptenaren met hun paarden,
strijdwagens, ruiters en troepen…
278
00:25:47,359 --> 00:25:51,321
…sloegen toe toen de Israëlieten
hun kamp opsloegen…
279
00:25:51,404 --> 00:25:55,575
…bij de zee bij Pi-hachiroth,
tegenover Baäl-Sefon.
280
00:26:07,504 --> 00:26:10,799
Vertel, Mozes. Wat zegt God?
281
00:26:13,301 --> 00:26:14,803
Het is een valstrik.
282
00:26:17,972 --> 00:26:19,474
We overnachten hier.
283
00:26:21,976 --> 00:26:23,812
We overnachten hier.
284
00:26:23,895 --> 00:26:27,065
Dan slacht de farao ons af.
-We overnachten hier.
285
00:26:34,989 --> 00:26:36,157
Nee.
286
00:26:37,117 --> 00:26:38,243
Hij heeft gelijk.
287
00:26:38,910 --> 00:26:40,662
Mozes heeft gelijk.
288
00:26:50,296 --> 00:26:54,426
God komt nu met zijn reddende genade.
289
00:26:54,509 --> 00:26:59,222
Deze visueel onmogelijke aanwezigheid…
290
00:26:59,305 --> 00:27:04,310
…die ze niet alleen erkennen
als een kompas…
291
00:27:04,394 --> 00:27:07,272
…maar ook als beschermende kracht.
292
00:27:12,610 --> 00:27:14,571
We gaan eromheen.
293
00:27:14,654 --> 00:27:16,364
Dat kan niet.
294
00:27:16,448 --> 00:27:19,743
Steeds als we dat doen,
beweegt het met ons mee.
295
00:27:21,661 --> 00:27:25,123
Heer, het is net of het leeft.
296
00:27:40,805 --> 00:27:43,224
De man die dat weet te omzeilen…
297
00:27:43,933 --> 00:27:45,727
…wordt m'n erfgenaam.
298
00:28:21,888 --> 00:28:24,682
U moet hiermee een doel hebben.
299
00:28:30,688 --> 00:28:33,399
Heer, vertel me wat dat is.
300
00:28:56,339 --> 00:28:57,549
Mozes.
301
00:29:05,723 --> 00:29:08,142
Hef je staf.
302
00:29:19,737 --> 00:29:21,698
Strek je hand uit.
303
00:29:26,619 --> 00:29:30,164
'Mozes strekte zijn hand uit over de zee.
304
00:29:31,207 --> 00:29:37,338
En de Heer zorgde ervoor dat er
de hele nacht een oostenwind waaide.'
305
00:29:43,344 --> 00:29:45,722
Waarom spleet de Rode Zee?
306
00:29:45,805 --> 00:29:51,686
Sommige bijbelgeleerden beweren
dat als het echt zo was gegaan…
307
00:29:51,769 --> 00:29:56,316
…dan was het door een aardbeving,
waardoor een spleet ontstond…
308
00:29:56,399 --> 00:30:00,236
…waarin al het water
uit de zee wegstroomde.
309
00:30:00,737 --> 00:30:03,781
Dan was het een soort
natuurincident geweest.
310
00:30:06,576 --> 00:30:09,662
Dat wilde de schrijver van de Bijbel niet.
311
00:30:09,746 --> 00:30:14,375
De Bijbel windt er geen doekjes om.
God laat Mozes…
312
00:30:15,001 --> 00:30:17,545
…zijn staf heffen, en het is een wonder.
313
00:30:51,037 --> 00:30:52,538
Wat gebeurt er?
314
00:30:52,622 --> 00:30:54,832
Dat overleven we niet.
-We gaan terug.
315
00:30:54,916 --> 00:30:56,960
De zee verplettert ons.
316
00:30:57,794 --> 00:31:00,421
We gaan eraan.
-Laten we teruggaan.
317
00:31:08,805 --> 00:31:11,766
Hun God kent geen grenzen, majesteit.
318
00:31:12,600 --> 00:31:14,727
Die van ons accepteren dat niet.
319
00:31:15,853 --> 00:31:17,188
Zien jullie dat?
320
00:31:18,481 --> 00:31:19,857
Dat is God.
321
00:31:20,775 --> 00:31:23,027
En dat? Dat is God.
322
00:31:23,861 --> 00:31:25,405
Heb geloof.
323
00:31:35,623 --> 00:31:37,291
Wacht maar af.
324
00:31:40,878 --> 00:31:43,923
Wil je jezelf redden
en je kinderen achterlaten?
325
00:31:44,590 --> 00:31:47,301
Nee. En hij ook niet.
326
00:31:47,385 --> 00:31:49,929
God heeft ons allemaal nodig.
327
00:31:50,888 --> 00:31:52,265
Al zijn kinderen.
328
00:31:53,349 --> 00:31:54,392
Ons allemaal.
329
00:32:10,324 --> 00:32:12,452
We kunnen nu nog terug.
330
00:32:12,535 --> 00:32:14,996
Dat overleven we nooit.
331
00:32:15,663 --> 00:32:17,373
Ik verdrink liever.
332
00:32:31,679 --> 00:32:35,183
De midrasj leert ons zo veel
over het splijten van de zee.
333
00:32:35,266 --> 00:32:39,145
Dat de engelen tegen God zeiden:
'Wilt u dat volk redden?
334
00:32:39,228 --> 00:32:42,273
Ze vereerden afgoden,
net als de Egyptenaren.
335
00:32:42,940 --> 00:32:45,735
Mensen zijn allemaal hetzelfde.'
336
00:32:45,818 --> 00:32:49,322
En God sprak:
'Jullie zien iets niet. Kijk maar.
337
00:32:49,405 --> 00:32:51,115
Ze gaan samen.'
338
00:32:51,908 --> 00:32:53,785
Daar gaat het om.
339
00:32:53,868 --> 00:32:57,121
Vergeet wat ze gedaan hebben.
Iedereen maakt fouten.
340
00:32:57,205 --> 00:32:59,707
Maar als mensen leren samen te zijn…
341
00:32:59,791 --> 00:33:02,877
…en samen te werken,
dat is waar God op wacht.
342
00:33:07,006 --> 00:33:10,593
Ze zullen omkomen in de zee.
Ze volgen is waanzin.
343
00:33:11,511 --> 00:33:12,386
Nee.
344
00:33:16,599 --> 00:33:18,643
Hun god vlucht.
345
00:33:18,726 --> 00:33:23,231
Twijfelen jullie aan wat je
met je eigen ogen ziet?
346
00:33:23,314 --> 00:33:24,857
Majesteit.
347
00:33:24,941 --> 00:33:27,860
Onze kinderen zijn al gesneuveld.
348
00:33:28,444 --> 00:33:30,738
Dit zijn uw beste krijgers.
349
00:33:32,490 --> 00:33:34,325
Zet mijn strijdwagen klaar.
350
00:33:34,408 --> 00:33:35,743
Majesteit.
351
00:33:36,327 --> 00:33:39,539
We vallen aan en doden ze allemaal.
352
00:33:50,091 --> 00:33:52,218
'De kinderen van Israël…
353
00:33:52,301 --> 00:33:55,972
…gingen dwars door de zee,
over het droge stuk.
354
00:33:56,973 --> 00:33:59,642
En het water stond als een muur…
355
00:33:59,725 --> 00:34:03,104
…rechts en links van hen.
356
00:34:09,360 --> 00:34:12,155
En de Egyptenaren achtervolgden ze.'
357
00:34:36,512 --> 00:34:37,555
Vlug.
358
00:34:38,097 --> 00:34:39,765
Ga.
-Nee.
359
00:34:39,849 --> 00:34:41,893
Doe wat ik zeg. Ga.
360
00:34:45,771 --> 00:34:47,148
Ga, snel.
361
00:34:50,359 --> 00:34:51,360
Ga.
362
00:34:55,781 --> 00:34:56,908
Ga.
363
00:35:14,091 --> 00:35:17,303
'Mozes strekte zijn hand uit over de zee.
364
00:35:18,930 --> 00:35:22,767
Bij dageraad keerde het water terug…
365
00:35:25,061 --> 00:35:29,440
…en bedolf de strijdwagens en paarden.
366
00:35:36,906 --> 00:35:39,659
Het totale leger van de farao…
367
00:35:39,742 --> 00:35:43,120
…dat achter de Israëlieten
aan was gegaan.
368
00:35:44,997 --> 00:35:47,291
Niemand overleefde het.'
369
00:35:52,213 --> 00:35:55,841
Toen mijn dochter van tien
van de zondagsschool kwam…
370
00:35:55,925 --> 00:35:59,762
…was dit het verhaal
dat ze gelezen hadden.
371
00:35:59,845 --> 00:36:02,473
Over al die doden in de Rode Zee.
372
00:36:02,556 --> 00:36:05,434
Ze was nogal van streek. Ze zei:
373
00:36:06,352 --> 00:36:10,439
'Waarom zou God zoiets doen?
Zij zijn toch ook Gods kinderen?'
374
00:36:11,107 --> 00:36:16,862
Ik dacht: kind, dat zie je goed.
Waarom zou God dat doen?
375
00:36:20,908 --> 00:36:23,577
Het verhaal, zoals verteld in de Koran…
376
00:36:23,661 --> 00:36:26,038
…eindigt met de farao die verdrinkt.
377
00:36:26,122 --> 00:36:29,125
En volgens het verhaal zegt hij:
378
00:36:29,208 --> 00:36:33,087
'Ik geloof in de god van Aäron en Mozes.'
379
00:36:33,671 --> 00:36:35,631
Maar dan is het al te laat.
380
00:36:37,258 --> 00:36:39,552
Er is nog iets interessants.
381
00:36:39,635 --> 00:36:42,888
Gabriël, een van de grote engelen…
382
00:36:42,972 --> 00:36:48,644
…zegt tegen Mohammed:
'Er zijn twee mensen die ik echt haat.
383
00:36:50,438 --> 00:36:52,982
Satan en de farao.'
384
00:36:53,566 --> 00:36:59,697
Gabriël zegt: 'Ik was zo bang dat de farao
zich tot de islam zou bekeren…
385
00:36:59,780 --> 00:37:01,115
…vlak voor zijn dood.
386
00:37:01,198 --> 00:37:04,035
Ik stopte modder in zijn mond…
387
00:37:04,910 --> 00:37:07,913
…zodat hij niet in God zou gaan geloven.'
388
00:37:53,376 --> 00:37:55,836
Tussen de Dode Zeerollen…
389
00:37:55,920 --> 00:38:00,716
…zit een kort geschrift dat staat voor…
390
00:38:00,800 --> 00:38:03,135
…het boek van Exodus.
391
00:38:03,219 --> 00:38:07,056
Een beschadigd fragment,
maar met een lang lied…
392
00:38:07,139 --> 00:38:09,767
…toegedicht aan Mirjam.
393
00:38:13,312 --> 00:38:15,022
Een overwinningslied.
394
00:38:15,773 --> 00:38:19,068
Het volk is ontsnapt en God is de krijger…
395
00:38:19,151 --> 00:38:21,946
…die de Egyptenaren versloeg
en 't volk redde.
396
00:38:35,709 --> 00:38:41,549
Het zegt: 'Wie kan aan u tippen, Jahweh,
van alle goden?'
397
00:38:41,632 --> 00:38:44,093
Oftewel: 'U bent de grootste god.'
398
00:38:47,138 --> 00:38:50,224
Dit is de eerste belangrijke
theologische boodschap…
399
00:38:50,307 --> 00:38:53,102
…uit de joodse, christelijke
en moslimtraditie.
400
00:38:53,185 --> 00:38:56,188
En die komt uit de mond van een vrouw.
401
00:39:07,158 --> 00:39:08,367
Adonai.
402
00:39:10,953 --> 00:39:13,831
Net als Noach redde Mozes de wereld.
403
00:39:13,914 --> 00:39:17,042
Bij Noach heb je het water
dat zich terugtrekt…
404
00:39:17,126 --> 00:39:19,628
…waarna alles weer opnieuw begint.
405
00:39:20,337 --> 00:39:25,676
En dan heb je de Rode Zee die splijt.
Via de droge strook…
406
00:39:25,759 --> 00:39:30,014
…gaan ze naar de andere kant
en beginnen daar een nieuw leven.
407
00:39:30,097 --> 00:39:33,392
Er is een connectie. En die connectie is…
408
00:39:33,476 --> 00:39:38,397
…dat als God redt,
de schepping erbij betrokken is.
409
00:39:43,235 --> 00:39:44,570
Broer…
410
00:39:47,573 --> 00:39:48,866
…we zijn vrij.
411
00:39:51,118 --> 00:39:52,369
Is dat zo?
412
00:40:06,675 --> 00:40:10,930
'Mozes leidde het volk van Israël
door de Rode Zee…
413
00:40:11,013 --> 00:40:13,849
…naar de woestijn van Sur.
414
00:40:15,893 --> 00:40:21,065
Drie dagen liepen ze door de woestijn
zonder water te vinden.'
415
00:40:22,525 --> 00:40:25,778
Een geschokt, getraumatiseerd volk…
416
00:40:25,861 --> 00:40:28,739
…dat nu in de wildernis is.
417
00:40:29,782 --> 00:40:33,786
Ze hebben alle reden om verward te zijn…
418
00:40:33,869 --> 00:40:36,497
…en bang, en onzeker.
419
00:40:38,374 --> 00:40:42,127
Ze weten letterlijk niet waar ze zijn.
420
00:40:44,088 --> 00:40:49,134
Ze hebben veel ervaringen
die duidelijk lieten zien…
421
00:40:49,218 --> 00:40:53,305
…dat hun God echt is,
en dat hun God ze heeft gered.
422
00:40:54,765 --> 00:40:57,851
Maar ze moeten zich op iets richten…
423
00:40:57,935 --> 00:41:01,397
…dat ze zich niet kunnen voorstellen.
424
00:41:02,231 --> 00:41:04,149
Mijn kinderen hebben geen eten.
425
00:41:04,233 --> 00:41:09,905
Ze volgen Mozes, maar ze weten
dat die het ook niet weet.
426
00:41:11,949 --> 00:41:13,826
Geef me een teken, Heer.
427
00:41:14,868 --> 00:41:16,662
Gaan we hier sterven?
428
00:41:16,745 --> 00:41:19,290
We hadden in Egypte moeten blijven.
429
00:41:23,168 --> 00:41:24,920
Ze zijn net vrij.
430
00:41:25,004 --> 00:41:27,965
Ze dachten dat het klaar was,
maar niet dus.
431
00:41:28,048 --> 00:41:30,593
Maar zo is het leven.
432
00:41:30,676 --> 00:41:34,513
Je slaagt voor een test,
en je leert er iets van…
433
00:41:34,597 --> 00:41:39,435
…maar je bent er nog niet.
De Thora zegt ook dat dat nooit gebeurt.
434
00:41:40,811 --> 00:41:43,439
Het gaat om de reis,
niet om de bestemming.
435
00:41:52,656 --> 00:41:54,158
Heer, waar bent u?
436
00:41:54,908 --> 00:41:57,411
Mijn volk heeft dorst en honger.
437
00:42:04,293 --> 00:42:06,003
Spreek tot mij.
438
00:42:25,272 --> 00:42:27,941
De mensen zijn bang, Mozes.
439
00:42:41,497 --> 00:42:43,415
Hij praat niet meer tegen me.
440
00:42:44,375 --> 00:42:45,501
Wie?
441
00:42:46,669 --> 00:42:47,878
God.
442
00:42:49,129 --> 00:42:50,464
Hij is weg.
443
00:42:55,594 --> 00:42:56,762
Misschien niet.
444
00:42:57,513 --> 00:43:01,100
Misschien is het een beproeving.
-Het is te veel.
445
00:43:04,061 --> 00:43:05,062
Nee.
446
00:43:08,857 --> 00:43:10,025
Nee.
447
00:43:29,044 --> 00:43:30,754
Wijs ze de weg.
448
00:43:51,442 --> 00:43:53,736
Als God het wil, vinden we water.
449
00:43:58,407 --> 00:43:59,825
We gaan naar 't zuiden.
450
00:44:01,493 --> 00:44:04,288
Kanaän ligt in het noorden.
-Ik weet 't.
451
00:44:04,371 --> 00:44:07,332
We gaan naar Midjan.
-Naar Midjan?
452
00:44:07,916 --> 00:44:10,335
Naar de berg, waar hij tot me sprak.
453
00:44:10,419 --> 00:44:13,881
We gaan naar het Beloofde Land.
-Daar komen we ook.
454
00:44:18,051 --> 00:44:19,678
Hoe overleven we dat?
455
00:44:21,764 --> 00:44:23,849
Wat zeggen we tegen onze mensen?
456
00:44:26,477 --> 00:44:27,936
Hij zorgt voor ze.
457
00:44:33,150 --> 00:44:38,405
'In de woestijn mopperde iedereen
tegen Mozes en Aäron.
458
00:44:39,281 --> 00:44:45,454
Ze zeiden: "Waren we maar in Egypte
door de Heer gedood.
459
00:44:45,537 --> 00:44:50,709
Toen hadden we tenminste vlees,
en al het voedsel dat we wilden.
460
00:44:50,793 --> 00:44:56,757
Jullie hebben ons in de woestijn gebracht
om van de honger om te komen."'
461
00:45:00,010 --> 00:45:01,929
Het is een lange weg.
462
00:45:02,012 --> 00:45:06,600
En je ziet wat de vermoeidheid
met de mensen doet en je denkt:
463
00:45:06,683 --> 00:45:09,603
hebben ze dan niet gezien
wat er gebeurd is?
464
00:45:09,686 --> 00:45:13,232
Maar jij komt net uit een kamer
met airconditioning.
465
00:45:13,315 --> 00:45:16,318
Deze mensen werden gered
en lijden nu weer.
466
00:45:16,401 --> 00:45:21,406
Ze waren kapot en het zou raar zijn
als ze niet zouden klagen.
467
00:45:39,424 --> 00:45:43,512
'De volgende morgen
lag er dauw rondom de tenten.
468
00:45:44,721 --> 00:45:46,473
Toen die weg was…
469
00:45:46,557 --> 00:45:51,353
…lagen er dunne witte vlokken
in het zand van de woestijn.
470
00:45:53,272 --> 00:45:58,694
De Heer zei:
"Ik zal het brood laten regenen."'
471
00:46:02,406 --> 00:46:05,075
De Israëlieten klagen
dat ze honger hebben…
472
00:46:05,158 --> 00:46:10,247
…en God verricht een wonder
door manna te laten vallen.
473
00:46:11,623 --> 00:46:13,625
Wetenschappers zeiden…
474
00:46:13,709 --> 00:46:17,296
…dat er een soort plantenluis bestaat…
475
00:46:17,379 --> 00:46:20,340
…die zich voedt met de tamarisk…
476
00:46:20,424 --> 00:46:22,384
…die in de Sinaï groeit.
477
00:46:22,467 --> 00:46:26,638
En ze scheiden een substantie uit…
478
00:46:26,722 --> 00:46:30,350
…die zoet smaakt en wit van kleur is.
479
00:46:34,146 --> 00:46:36,148
Het zit op de struiken.
480
00:46:36,231 --> 00:46:39,443
We kunnen het drogen
en er brood van bakken.
481
00:46:42,613 --> 00:46:44,364
Hij heeft gesproken.
482
00:46:46,700 --> 00:46:50,662
In de Sinaï, of in die wildernis…
483
00:46:52,915 --> 00:46:55,042
…zien we Gods moederlijke kant.
484
00:46:55,876 --> 00:47:00,047
Want normaal veranderen de vrouwen
agrarische producten…
485
00:47:00,130 --> 00:47:01,924
…in voedsel.
486
00:47:02,674 --> 00:47:05,052
Zie je, broer? Een teken.
487
00:47:07,721 --> 00:47:09,431
We zien God de strijder…
488
00:47:09,514 --> 00:47:13,477
…in de tekenen en wonderen,
en vechtend tegen de farao.
489
00:47:13,560 --> 00:47:18,440
En nu, metaforisch dan,
zien we de God de moeder.
490
00:47:21,526 --> 00:47:22,778
Stop.
491
00:47:26,114 --> 00:47:28,325
Stoppen. Zo doen we dat niet.
492
00:47:28,408 --> 00:47:30,160
Laat los. Stop.
493
00:47:32,788 --> 00:47:34,998
Egoïstische kerel.
494
00:47:36,291 --> 00:47:37,417
Opzij.
495
00:47:38,377 --> 00:47:39,419
Stoppen.
496
00:47:41,046 --> 00:47:42,172
Hoe durf je?
497
00:47:42,255 --> 00:47:46,051
David en Amram hebben gehamsterd.
Nu is er te weinig.
498
00:47:48,178 --> 00:47:49,721
Het is om te ruilen.
499
00:47:51,181 --> 00:47:53,225
Het is hooguit voor twee dagen.
500
00:47:58,480 --> 00:48:01,692
God schonk ons overvloed,
en dan bedank je hem zo?
501
00:48:07,072 --> 00:48:09,408
Stuur ze weg.
502
00:48:12,411 --> 00:48:15,622
Nee, stop. Stop.
503
00:48:16,540 --> 00:48:17,499
Doe wat ik zeg.
504
00:48:19,459 --> 00:48:21,628
Woede heeft je al eens verzwakt.
505
00:48:22,754 --> 00:48:25,424
God was barmhartig.
506
00:48:25,507 --> 00:48:27,342
Dat moeten wij ook zijn.
507
00:48:34,558 --> 00:48:36,059
Ze heeft gelijk.
508
00:48:37,269 --> 00:48:39,104
Wat wil hij van ons?
509
00:48:39,187 --> 00:48:41,314
Hoe kun je me dat vragen…
510
00:48:41,398 --> 00:48:43,483
…als mijn hart dat juist zoekt?
511
00:48:43,567 --> 00:48:45,736
Laat je geest dan ook zoeken.
512
00:48:56,580 --> 00:49:01,043
Je kan niks leren als je niet alles
wat je daarvoor hebt geleerd vergeet.
513
00:49:01,126 --> 00:49:03,962
Dit is geen plek met roofdieren.
514
00:49:04,046 --> 00:49:06,339
Het is een lege ruimte.
515
00:49:07,215 --> 00:49:10,218
Het is niets. Er is daar niets.
516
00:49:10,302 --> 00:49:13,388
Zijn er vijanden? Gevaren?
Ja, dat is er allemaal.
517
00:49:13,472 --> 00:49:15,348
Maar waar het om gaat…
518
00:49:15,432 --> 00:49:18,477
…is dat de lessen en waarden
die je moet leren…
519
00:49:18,560 --> 00:49:21,313
Dat gaat niet in Egypte.
Te veel geschiedenis.
520
00:49:21,396 --> 00:49:23,398
En Israël moet nog te veel bouwen.
521
00:49:24,399 --> 00:49:26,318
Dat is de wildernis.
522
00:49:26,818 --> 00:49:28,487
Kinderen van Israël.
523
00:49:29,404 --> 00:49:32,574
Al vijf dagen verzamelen we
elke ochtend voedsel.
524
00:49:33,408 --> 00:49:35,619
Wat we die dag nodig hebben.
525
00:49:38,705 --> 00:49:40,540
En op de zesde dag…
526
00:49:42,626 --> 00:49:46,755
…verzamelen we genoeg
om de zevende dag te kunnen rusten.
527
00:49:49,591 --> 00:49:53,220
Wij zijn geschapen naar Gods beeld.
528
00:49:53,762 --> 00:49:56,014
En op de zevende dag rusten we, hè?
529
00:49:56,098 --> 00:49:58,308
Ja.
-Ja.
530
00:50:02,979 --> 00:50:04,314
Een heilige dag.
531
00:50:09,694 --> 00:50:15,408
Een dag om ons eraan te herinneren
hoeveel we hem verschuldigd zijn.
532
00:50:21,873 --> 00:50:23,291
Laat dat een wet zijn.
533
00:50:24,000 --> 00:50:26,920
De sabbat is een interessant instituut…
534
00:50:27,003 --> 00:50:30,715
…als je denkt aan de oude Israëlieten.
535
00:50:30,799 --> 00:50:33,593
Voor zover we weten bestaat die niet…
536
00:50:33,677 --> 00:50:36,429
…in de andere culturen rondom Israël.
537
00:50:36,513 --> 00:50:40,600
Je kan het dus een uitvinding
van de Israëlieten noemen.
538
00:50:43,311 --> 00:50:47,190
De eerste verwijzing naar de sabbat
staat in Exodus 16…
539
00:50:47,274 --> 00:50:49,734
…met het verzamelen van de manna.
540
00:50:49,818 --> 00:50:54,072
Op de zesde dag
moet je het dubbele verzamelen.
541
00:50:54,156 --> 00:50:58,618
En op de zevende dag rust je,
net zoals God dat deed.
542
00:51:01,288 --> 00:51:02,706
We hebben een zin.
543
00:51:02,789 --> 00:51:06,293
'De Joden houden geen sabbat,
de sabbat houdt de Joden.'
544
00:51:06,376 --> 00:51:08,920
En dit hadden de mensen nodig.
545
00:51:09,004 --> 00:51:13,425
God die via Mozes zei:
'Stop. Niet meer werken.
546
00:51:13,508 --> 00:51:15,510
Kijk gewoon wat je hebt.
547
00:51:15,594 --> 00:51:18,805
En je erbij bent
en je ziet dat er niets mis is…
548
00:51:18,889 --> 00:51:20,640
…dan kunnen we dat.'
549
00:51:23,810 --> 00:51:27,564
De Israëlieten hebben de honger
en toorn van de farao overleefd.
550
00:51:27,647 --> 00:51:33,111
Maar er duikt een nieuwe vijand op
op hun reis naar de Sinaïberg.
551
00:51:37,365 --> 00:51:38,742
We zijn niet alleen.
552
00:51:43,663 --> 00:51:47,250
Woestijnbewoners. Dit is hun land.
553
00:51:50,795 --> 00:51:57,135
Veel mensen in het oude
Nabije Oosten waren geen Israëlieten.
554
00:51:57,219 --> 00:51:59,721
Het waren juist hun vijanden.
555
00:51:59,804 --> 00:52:03,642
Een goed voorbeeld zijn de Amalekieten.
556
00:52:10,398 --> 00:52:13,068
Weg hier. Mozes.
557
00:52:15,028 --> 00:52:18,698
Bandieten. Ze beslopen ons in het donker.
558
00:52:18,782 --> 00:52:22,535
Het waren er te veel.
Ze hebben vrouwen en kinderen ontvoerd.
559
00:52:23,578 --> 00:52:24,788
Ik heb mensen nodig.
560
00:52:27,707 --> 00:52:30,710
Amalekieten. Slavenhandelaren.
561
00:52:32,087 --> 00:52:34,506
We overnachten hier. Geef het door.
562
00:52:34,589 --> 00:52:36,508
We halen onze mensen terug.
563
00:52:51,398 --> 00:52:55,694
KAMP VAN DE AMELEKIETEN
564
00:52:59,656 --> 00:53:02,242
Vlug. Stelling innemen.
565
00:53:07,956 --> 00:53:13,128
Hadden de Israëlieten
zwaarden, schilden en pijlen bij zich?
566
00:53:13,211 --> 00:53:17,549
Hoe konden ze oorlog voeren
tegen de Amalekieten?
567
00:53:18,550 --> 00:53:21,261
Dit is een oude Joodse midrasj…
568
00:53:21,344 --> 00:53:25,348
…die zegt dat ze die geroofd hebben…
569
00:53:25,932 --> 00:53:29,102
…van de Egyptische soldaten
in de Rode Zee.
570
00:53:29,185 --> 00:53:32,939
Hun lichamen spoelden aan,
en die spullen hebben ze gepakt.
571
00:53:33,023 --> 00:53:36,401
Maar dat is niet
wat er in de Bijbel staat.
572
00:53:36,484 --> 00:53:40,238
Die zegt daar niets over.
Maar hoe kan het anders?
573
00:53:41,781 --> 00:53:43,033
Heer…
574
00:53:46,328 --> 00:53:48,747
…leid uw kinderen naar de overwinning.
575
00:53:53,543 --> 00:53:57,547
God zegt:
'Ik heb jullie Egypte uit geleid…
576
00:53:57,630 --> 00:54:03,178
…met uitgestrekte arm en een sterke hand.'
577
00:54:10,769 --> 00:54:14,898
En de armen van Mozes
doen precies hetzelfde.
578
00:54:21,196 --> 00:54:23,573
Hij fungeert als een symbool.
579
00:54:23,656 --> 00:54:25,158
Een geleider.
580
00:54:28,078 --> 00:54:29,496
Joshua.
581
00:54:29,579 --> 00:54:30,497
We zijn hier.
582
00:54:31,456 --> 00:54:32,665
Ze zijn hier.
583
00:54:34,417 --> 00:54:38,505
En zolang ze hun ogen
op de hemel richten…
584
00:54:38,588 --> 00:54:40,924
…winnen ze de strijd.
585
00:54:42,550 --> 00:54:44,135
Vlug, blijf dicht bij me.
586
00:54:45,887 --> 00:54:48,181
Zo niet, dan verliezen ze.
587
00:54:49,474 --> 00:54:50,475
Snel.
588
00:54:52,769 --> 00:54:54,896
Mozes wordt moe.
589
00:55:01,611 --> 00:55:04,155
Maar zijn armen houden vol.
590
00:55:13,915 --> 00:55:17,919
De Israëlieten komen als winnaars
uit de strijd.
591
00:56:02,380 --> 00:56:04,883
Wat is er?
-Ze vechten om de buit.
592
00:56:05,467 --> 00:56:09,179
Genoeg. Genoeg. Genoeg.
593
00:56:10,555 --> 00:56:14,434
De eerste die nog een klap uitdeelt,
zal sterven.
594
00:56:16,603 --> 00:56:17,854
Sterven.
595
00:56:21,274 --> 00:56:23,443
Onthoud wie we zijn.
596
00:56:28,490 --> 00:56:29,866
Een volk.
597
00:56:30,867 --> 00:56:33,244
Een volk van gelovigen.
598
00:56:36,039 --> 00:56:37,373
Opzij.
599
00:57:03,149 --> 00:57:05,235
Hoe moet ik ze leiden?
600
00:57:05,318 --> 00:57:07,487
Met liefde.
601
00:57:08,071 --> 00:57:11,824
En als ik dat niet kan vinden?
-Dan ligt dat aan jou.
602
00:57:14,410 --> 00:57:17,372
Liefde werd ons als kind ontnomen.
603
00:57:20,917 --> 00:57:24,045
Alleen liefde had ons nooit bevrijd.
604
00:57:40,019 --> 00:57:44,482
De zwerftocht door de wildernis
gaat feitelijk over een groep…
605
00:57:45,775 --> 00:57:51,281
…getraumatiseerde, beschadigde,
niet functionerende, bevrijde slaven…
606
00:57:52,448 --> 00:57:54,450
…die er doorheen strompelden.
607
00:57:56,828 --> 00:57:59,956
Een deel van de les is
dat God je een visioen geeft.
608
00:58:00,039 --> 00:58:01,916
God geeft je een droom.
609
00:58:03,251 --> 00:58:06,629
En meestal betekent dat niet…
610
00:58:06,713 --> 00:58:10,717
…dat het is wat jij graag wil,
maar het is iets beters.
611
00:58:13,803 --> 00:58:18,391
Ze dachten dat ze meteen
naar het Beloofde Land konden…
612
00:58:18,474 --> 00:58:19,517
…maar nee.
613
00:58:19,601 --> 00:58:23,563
Je moet eerst werken aan de binnenkant…
614
00:58:23,646 --> 00:58:26,733
…en daarna komt pas de buitenkant.
615
00:58:29,068 --> 00:58:32,822
Israël gaat van de ene vorm van dienen
naar de andere.
616
00:58:32,905 --> 00:58:34,324
En dat is Jahweh.
617
00:58:34,407 --> 00:58:38,411
Het doel van de uittocht is niet vrijheid…
618
00:58:40,413 --> 00:58:42,999
…maar naar de berg gaan om God te eren.
619
00:58:45,209 --> 00:58:47,211
MIDJAN
620
00:58:47,295 --> 00:58:49,881
De geboden vormen de wet…
621
00:58:49,964 --> 00:58:52,592
…zodat je weet hoe je moet eren.
622
00:58:54,969 --> 00:58:58,056
Ze moeten een
spirituele worsteling doorstaan.
623
00:58:58,139 --> 00:59:00,224
Ook al zijn ze politiek bevrijd…
624
00:59:00,308 --> 00:59:03,603
…ze moeten nog steeds
geestelijk bevrijd worden.
625
00:59:20,411 --> 00:59:23,706
Ik kom om met hem te praten.
Ik wil hem weer vinden.
626
00:59:26,834 --> 00:59:29,087
Ik heb je eerder zo gezien.
627
00:59:32,423 --> 00:59:34,884
Ik kan mijn volk niet leiden zonder God.
628
00:59:36,803 --> 00:59:40,264
Hoe kan ik hen leiden
en tegelijkertijd God zoeken?
629
00:59:44,435 --> 00:59:45,978
Jaren geleden…
630
00:59:46,604 --> 00:59:49,440
…ging je met mijn schapen naar de wei.
631
00:59:49,524 --> 00:59:52,652
Zodat ik voor mijn volk kon zorgen.
632
00:59:55,196 --> 00:59:57,365
Je was een goede dienaar.
633
00:59:58,574 --> 01:00:00,535
Jij hebt ook dienaren.
634
01:00:01,703 --> 01:00:05,081
Kies verstandig. Gebruik ze.
635
01:00:06,207 --> 01:00:11,087
Dan kan je naar hem toe
met een goed geweten…
636
01:00:11,796 --> 01:00:13,589
…en om zijn hulp vragen.
637
01:00:14,590 --> 01:00:16,426
Jetro duikt weer op.
638
01:00:16,509 --> 01:00:19,804
Hij ziet hoe Mozes te werk gaat…
639
01:00:19,887 --> 01:00:23,933
…en mensen ontvangt
die meningsverschillen hebben.
640
01:00:24,016 --> 01:00:26,728
En Mozes is jury en rechter.
641
01:00:26,811 --> 01:00:31,023
Jetro ziet dat allemaal en zegt tegen hem:
642
01:00:31,107 --> 01:00:35,570
'Zo kan je niet doorgaan.
Dan ben je straks opgebrand.'
643
01:00:35,653 --> 01:00:38,322
Jetro vertelt hem wat hij moet doen.
644
01:00:38,406 --> 01:00:41,534
Hij legt uit hoe je
een gerechtshof inricht.
645
01:00:41,617 --> 01:00:44,704
Jetro is, zoals ik het zie…
646
01:00:44,787 --> 01:00:46,998
…een prachtig voorbeeld…
647
01:00:47,081 --> 01:00:51,085
…van iemand die niet joods is…
648
01:00:51,169 --> 01:00:53,838
…die met de beste ideeën komt…
649
01:00:53,921 --> 01:00:59,302
…en inzichten van zijn religieuze
tradities, om hem te helpen.
650
01:00:59,385 --> 01:01:03,848
En Mozes is slim genoeg
om die wijsheid te accepteren…
651
01:01:03,931 --> 01:01:07,602
…ook al komt die dan
uit een andere cultuur.
652
01:01:09,771 --> 01:01:10,897
Het is er nog.
653
01:01:20,698 --> 01:01:22,366
Ons levensverhaal.
654
01:01:26,913 --> 01:01:29,081
Hoe loopt het af?
655
01:01:35,004 --> 01:01:36,756
Ik ga zijn hulp zoeken.
656
01:01:38,633 --> 01:01:40,426
Dat lukt je wel.
657
01:01:59,987 --> 01:02:03,324
Vertel alles aan onze kinderen,
dan begrijpen ze het.
658
01:02:07,078 --> 01:02:08,120
Ga maar.
659
01:02:18,089 --> 01:02:24,220
En weer beklimt Mozes de berg,
voor een gesprek met God.
660
01:02:37,233 --> 01:02:41,821
'Het donderde en bliksemde
en er hing een dikke wolk.
661
01:02:43,114 --> 01:02:45,783
De Sinaïberg was gehuld in rook…
662
01:02:45,867 --> 01:02:49,203
…want de Heer was in vuur neergedaald.
663
01:02:50,413 --> 01:02:54,166
De rook steeg op als de rook van een oven…
664
01:02:54,250 --> 01:02:58,296
…en de hele berg beefde enorm.'
665
01:03:11,142 --> 01:03:12,518
Waar bent u?
666
01:03:14,729 --> 01:03:17,189
Ik kom helemaal hier om u te vinden.
667
01:03:18,900 --> 01:03:20,359
Spreek tot mij.
668
01:03:23,905 --> 01:03:25,489
Bent u klaar met me?
669
01:03:26,365 --> 01:03:28,034
Ik niet met u.
670
01:03:29,827 --> 01:03:31,078
Hoort u mij?
671
01:03:43,299 --> 01:03:45,009
Ik weet 't niet meer, God.
672
01:03:46,844 --> 01:03:48,387
Waar moet ik heen?
673
01:03:49,138 --> 01:03:50,890
Zonder u ben ik verloren.
674
01:03:57,063 --> 01:03:59,857
Ik droeg je op de vleugels van de arend…
675
01:03:59,941 --> 01:04:01,859
…en bracht je naar mij.
676
01:04:02,443 --> 01:04:05,947
Als je mijn stem gehoorzaamt
en mijn verbond nakomt…
677
01:04:06,030 --> 01:04:11,661
…dan zijn jullie voor mij een koninkrijk
van priesters en een heilig volk.
678
01:04:12,495 --> 01:04:17,249
Dat zijn de woorden die je tot
de kinderen van Israël zal spreken.
679
01:04:21,837 --> 01:04:23,422
Weken gaan voorbij.
680
01:04:26,092 --> 01:04:31,138
De Israëlieten wachten in de schaduw
van de berg op de terugkeer van Mozes.
681
01:04:49,198 --> 01:04:51,701
Hij is nu al 40 dagen en nachten weg.
682
01:04:54,620 --> 01:04:56,080
Hij komt terug.
683
01:05:09,010 --> 01:05:11,387
Hun leven was al zo onzeker.
684
01:05:11,470 --> 01:05:14,432
En voor 't eerst is hun leider ook weg.
685
01:05:14,515 --> 01:05:18,644
De persoon die diende
als de vader van het volk…
686
01:05:19,311 --> 01:05:22,982
…is er niet.
Ze kijken omhoog en zien iets…
687
01:05:23,065 --> 01:05:25,901
…dat zo indrukwekkend en griezelig is.
688
01:05:25,985 --> 01:05:30,740
Als je niet weet wat morgen brengt
en of je het wel overleeft…
689
01:05:30,823 --> 01:05:33,075
…dan ga je foute dingen doen.
690
01:05:44,754 --> 01:05:46,255
Wat is dit?
691
01:05:46,881 --> 01:05:50,426
We hebben een god nodig
die mensen herkennen.
692
01:05:50,509 --> 01:05:52,553
Een god zoals andere goden.
693
01:05:52,636 --> 01:05:54,472
We hebben Egyptisch goud.
694
01:05:55,056 --> 01:05:58,851
We smelten het om
en maken een god die ons beschermt.
695
01:05:58,934 --> 01:06:00,811
Mozes heeft ons beschermd.
696
01:06:03,147 --> 01:06:06,525
Denk je echt dat je broer nog leeft?
697
01:06:09,403 --> 01:06:10,446
Nou?
698
01:06:20,498 --> 01:06:22,625
Jij bent de eerstgeborene broer.
699
01:06:24,418 --> 01:06:26,754
Je moet je positie weer opeisen.
700
01:06:57,743 --> 01:06:59,578
'En Aäron sprak:
701
01:06:59,662 --> 01:07:04,083
"Haal de gouden oorringen
uit de oren van jullie vrouwen…
702
01:07:04,166 --> 01:07:07,878
…zoons en dochters en geef ze aan mij."
703
01:07:12,299 --> 01:07:15,511
En hij kreeg het goud van ze…
704
01:07:15,594 --> 01:07:19,014
…en bewerkte dat
met hamer en beitel…
705
01:07:19,098 --> 01:07:21,684
…tot een gegoten kalf.'
706
01:07:25,479 --> 01:07:29,650
Het was ongehoorzaamheid
die voor de plagen zorgde.
707
01:07:29,733 --> 01:07:32,653
En het is de ongehoorzaamheid
van dit volk…
708
01:07:32,736 --> 01:07:35,489
…dat een god maakt.
709
01:07:35,573 --> 01:07:40,077
Door die ongehoorzaamheid
zou hun reis…
710
01:07:40,161 --> 01:07:44,665
…in plaats van hooguit tien dagen,
nu wel 40 jaar gaan duren.
711
01:07:54,008 --> 01:07:58,679
Aäron, de broer van Mozes,
en de hogepriester van Israël…
712
01:07:58,762 --> 01:08:01,056
…maakt het gouden kalf.
713
01:08:01,140 --> 01:08:04,393
Hij voelt zich namelijk bedreigd…
714
01:08:04,476 --> 01:08:08,397
…door de oproer onder de Israëlieten.
715
01:08:08,480 --> 01:08:12,985
Om ze tot rust te brengen,
maakt hij die god voor ze.
716
01:08:28,083 --> 01:08:31,420
En dan komt Mozes van de berg…
717
01:08:31,503 --> 01:08:35,633
…op het moment dat ze
een offer brengen aan het gouden kalf.
718
01:08:37,635 --> 01:08:39,762
Het is hartverscheurend.
719
01:08:49,230 --> 01:08:50,231
Het is Mozes.
720
01:08:54,610 --> 01:08:56,111
Mozes.
721
01:08:57,988 --> 01:08:59,240
Mozes.
722
01:08:59,740 --> 01:09:00,991
Mozes.
723
01:09:16,173 --> 01:09:17,258
Mozes.
724
01:09:36,068 --> 01:09:37,152
Voor niets.
725
01:09:38,821 --> 01:09:40,739
Alles voor niets.
726
01:10:03,012 --> 01:10:06,098
Mozes is zo ontzet en boos…
727
01:10:06,181 --> 01:10:10,477
…dat hij de twee tafels
met de Tien Geboden…
728
01:10:11,061 --> 01:10:12,855
…stuk smijt.
729
01:10:12,938 --> 01:10:14,565
Geen woedebeheersing.
730
01:10:14,648 --> 01:10:18,277
Dat is een thema
dat je in zijn hele leven terugziet.
731
01:10:20,571 --> 01:10:25,326
Dat gevecht met woede
is iets waar we veel van kunnen leren.
732
01:10:26,452 --> 01:10:30,914
Mozes is iemand
die zich niet kan beheersen…
733
01:10:31,540 --> 01:10:37,171
…en dan moet bedenken
hoe je de brokstukken weer oppakt.
734
01:10:41,175 --> 01:10:42,009
Help me.
735
01:10:59,234 --> 01:11:00,486
Wat zijn dat?
736
01:11:06,533 --> 01:11:07,910
Hij antwoordde.
737
01:11:09,787 --> 01:11:11,205
Hij antwoordde mij.
738
01:11:13,999 --> 01:11:16,377
Hij gaf me zijn grootste geschenk.
739
01:11:19,380 --> 01:11:20,547
Zijn wetten.
740
01:11:23,884 --> 01:11:25,052
En jullie…
741
01:11:27,179 --> 01:11:29,556
…allemaal, braken mijn hart.
742
01:11:33,685 --> 01:11:35,437
En dus brak ik ze ook.
743
01:11:36,730 --> 01:11:39,108
Om het verleden te veranderen…
744
01:11:40,818 --> 01:11:42,653
…heb je vergiffenis nodig.
745
01:11:43,695 --> 01:11:44,947
Weet je nog?
746
01:11:45,531 --> 01:11:47,241
Laat me alleen.
747
01:11:49,993 --> 01:11:51,078
Nu.
748
01:12:10,973 --> 01:12:12,850
Wat heb ik gedaan, Heer?
749
01:12:16,520 --> 01:12:17,729
Ga weg.
750
01:12:23,318 --> 01:12:24,445
Heer…
751
01:12:28,949 --> 01:12:30,742
Ik heb u teleurgesteld.
752
01:12:31,452 --> 01:12:33,120
Het is tijd.
753
01:12:33,745 --> 01:12:37,374
Ik heb de zondvloed gezonden
en alleen Noach gespaard.
754
01:12:37,458 --> 01:12:41,378
Ik kan nu het vuur zenden
en alleen jou sparen.
755
01:12:41,462 --> 01:12:44,298
Om ze allemaal te laten verbranden?
756
01:12:45,591 --> 01:12:47,050
Maar, Heer…
757
01:12:48,093 --> 01:12:51,889
…we hadden naar het Beloofde Land
kunnen gaan.
758
01:12:52,890 --> 01:12:56,685
Dan was dit niet gebeurd.
-Wat heeft 't Beloofde Land voor zin…
759
01:12:56,768 --> 01:12:59,688
…als je niet weet hoe je daar moet leven?
760
01:12:59,771 --> 01:13:03,275
Vrijheid kun je niet behouden
zonder de waarheid.
761
01:13:04,318 --> 01:13:07,070
Dan begint alles opnieuw.
-Nee.
762
01:13:08,739 --> 01:13:12,159
Vergeef ze. Vergeef ons. Vergeef mij.
763
01:13:13,827 --> 01:13:15,037
Vergeef.
764
01:13:27,382 --> 01:13:28,675
God is 't zat.
765
01:13:28,759 --> 01:13:32,137
'Ik dood iedereen
en begin opnieuw met jou.'
766
01:13:32,221 --> 01:13:34,097
En Mozes praat hem om.
767
01:13:34,181 --> 01:13:38,310
Denk er eens over na.
Wat zeggen de Egyptenaren dan?
768
01:13:38,393 --> 01:13:40,938
U bracht ons hier om ons te doden?
769
01:13:55,118 --> 01:13:56,286
Laat ze gaan.
770
01:13:59,289 --> 01:14:00,666
Ze kwamen in opstand.
771
01:14:01,959 --> 01:14:04,002
Tegen God.
-Laat ze gaan.
772
01:14:05,837 --> 01:14:07,631
Ze verdienen te sterven.
773
01:14:09,174 --> 01:14:11,426
We moeten een voorbeeld stellen.
774
01:14:11,510 --> 01:14:14,471
Je mag niet moorden.
775
01:14:15,389 --> 01:14:17,015
Dat is de wet.
776
01:14:17,099 --> 01:14:17,975
Welke wet?
777
01:14:20,811 --> 01:14:23,272
Die ik kapot heb gegooid. Laat ze gaan.
778
01:14:41,707 --> 01:14:43,625
Vertel ons de wetten, Mozes.
779
01:14:44,710 --> 01:14:47,087
Dan zeggen wij ze hardop na…
780
01:14:47,963 --> 01:14:50,048
…tot het niet meer nodig is.
781
01:14:53,176 --> 01:14:55,554
Dan staan de wetten in ons geschreven.
782
01:14:59,391 --> 01:15:04,563
Je zult geen beelden van afgoden maken.
783
01:15:09,610 --> 01:15:12,863
Je zult geen andere goden
dan de Heer vereren..
784
01:15:17,909 --> 01:15:21,705
Je zult niet de naam van de Heer,
jullie God, misbruiken.
785
01:15:34,009 --> 01:15:35,761
Je zult niet begeren.
786
01:15:45,437 --> 01:15:46,897
Je zult niet…
787
01:16:06,375 --> 01:16:09,294
Wat de kinderen van Israël
echt vervreemdde…
788
01:16:09,378 --> 01:16:11,963
…was het gebrek aan verbond.
789
01:16:12,047 --> 01:16:16,093
En de reden waarom ze zo lang
in de wildernis bleven…
790
01:16:16,176 --> 01:16:18,345
…was om een verbond te verzegelen.
791
01:16:18,428 --> 01:16:23,225
God had ze zo naar Kanaän kunnen leiden,
maar ze waren er nog niet klaar voor.
792
01:16:28,105 --> 01:16:30,232
Denk aan de sabbat…
793
01:16:31,441 --> 01:16:33,068
…en houd die heilig.
794
01:16:34,027 --> 01:16:36,321
Eer je vader en moeder.
795
01:16:38,198 --> 01:16:41,493
Je zult geen overspel plegen.
796
01:16:49,334 --> 01:16:52,045
Beschuldig nooit op valse gronden.
797
01:16:52,129 --> 01:16:55,173
De Bijbel gebruikt
het woord 'geboden' niet.
798
01:16:55,257 --> 01:16:58,343
Ze hebben het over tien dingen.
799
01:16:58,427 --> 01:17:02,055
Tien d'varim, tien zaken, tien regels.
800
01:17:02,139 --> 01:17:08,353
De eerste vijf gaan over
de menselijke relatie tot God.
801
01:17:08,437 --> 01:17:10,897
Vereer naast mij geen andere goden.
802
01:17:10,981 --> 01:17:13,692
Misbruik de naam van God niet.
803
01:17:13,775 --> 01:17:16,903
De laatste vijf gaan over de omgang.
804
01:17:16,987 --> 01:17:20,782
Over hoe je met elkaar omgaat.
805
01:17:20,866 --> 01:17:22,534
Met elkaar overweg kunnen.
806
01:17:23,118 --> 01:17:28,540
Je zult het huis van je naaste
niet begeren.
807
01:17:28,623 --> 01:17:30,834
God zegt: 'Je moet structuur hebben.
808
01:17:30,917 --> 01:17:34,880
Ik heb jullie bevrijd om iets te worden.
809
01:17:34,963 --> 01:17:38,925
Die wetten vormen het begin
van een morele code…
810
01:17:39,009 --> 01:17:41,344
…die voor een revolutie gaat zorgen.'
811
01:17:53,106 --> 01:17:54,357
Moeder.
812
01:18:09,915 --> 01:18:12,167
Waarom ben je verdrietig?
813
01:18:16,713 --> 01:18:18,757
Ik heb zo veel verkeerd gedaan.
814
01:18:24,221 --> 01:18:27,057
Ik heb nog zo veel te doen.
815
01:18:28,183 --> 01:18:30,143
Je hebt het goed gedaan.
816
01:18:36,525 --> 01:18:40,362
Je hebt ze uit Egypte gehaald
omdat God je dat vroeg.
817
01:18:42,781 --> 01:18:45,826
Jij gaf ze leefregels.
818
01:18:48,954 --> 01:18:50,664
Je gaf ze leven.
819
01:18:58,296 --> 01:19:00,090
Wat nog meer…
820
01:19:01,591 --> 01:19:04,177
…verlang je van jezelf?
821
01:19:06,429 --> 01:19:09,975
Ik moet ze leiden naar het Beloofde Land.
822
01:19:12,477 --> 01:19:14,813
Dat kunnen ze zelf wel.
823
01:19:17,566 --> 01:19:18,942
Zonder jou.
824
01:19:22,696 --> 01:19:27,409
De drie hoofdrolspelers in dit verhaal,
Mozes, Aäron en Mirjam…
825
01:19:28,618 --> 01:19:32,914
…komen nooit in het Beloofde Land.
826
01:19:35,500 --> 01:19:36,668
Kom.
827
01:19:39,421 --> 01:19:43,967
Het meest tragische moment
in de hele Bijbel…
828
01:19:44,050 --> 01:19:48,638
…is dat Mozes,
die van God de opdracht krijgt…
829
01:19:48,722 --> 01:19:53,310
…deze moeilijke
en gevaarlijke taak uit te voeren…
830
01:19:53,393 --> 01:19:57,397
…en 40 jaar de Israëlieten
door de woestijn leidt…
831
01:19:57,480 --> 01:20:02,444
…en uiteindelijk die taak volbrengt…
832
01:20:03,320 --> 01:20:08,116
…zelf het Beloofde Land
niet mag binnengaan.
833
01:20:09,701 --> 01:20:11,077
Hartverscheurend.
834
01:20:14,205 --> 01:20:15,665
Kijk, Mozes.
835
01:20:18,919 --> 01:20:20,086
Daar is het.
836
01:20:21,463 --> 01:20:26,343
Het feit dat Mozes
het Beloofde Land niet mag binnengaan…
837
01:20:26,426 --> 01:20:29,387
…zie ik terug in iets uit onze tijd.
838
01:20:29,471 --> 01:20:32,474
Het leven van Martin Luther King Jr.
839
01:20:34,517 --> 01:20:39,105
De avond voor zijn dood,
herhaalde hij de gevoelens van Mozes.
840
01:20:39,189 --> 01:20:44,110
Hij zei: 'Ik ben op de berg geweest.
Ik heb het Beloofde Land gezien.
841
01:20:44,194 --> 01:20:48,406
Misschien zonder mij, maar jullie
gaan naar het Beloofde Land.'
842
01:20:48,490 --> 01:20:52,410
Alsof hij op dat moment één was met Mozes.
843
01:20:52,494 --> 01:20:55,789
Als het verhaal van Mozes
één ding betekent…
844
01:20:55,872 --> 01:21:01,252
…ook al heb je Kanaän bereikt,
ook al heb je je vrijheid terug…
845
01:21:01,336 --> 01:21:03,505
…het vereist strijd.
846
01:21:03,588 --> 01:21:09,552
Om vrij te worden vereist iets anders
dan om vrij te blijven.
847
01:21:16,893 --> 01:21:18,520
Het Beloofde Land.
848
01:21:21,564 --> 01:21:23,566
Ik zal er nooit komen.
849
01:21:26,277 --> 01:21:27,278
Nee.
850
01:21:29,698 --> 01:21:31,533
Maar je kinderen wel.
851
01:21:33,284 --> 01:21:34,452
Mozes?
852
01:21:39,207 --> 01:21:40,917
Ga mee naar binnen.
853
01:21:53,513 --> 01:21:54,556
Kom.
854
01:21:57,058 --> 01:21:59,978
DEUTERONOMIUM 34:5, 10-12
855
01:22:00,061 --> 01:22:02,772
'En Mozes, de dienaar van de Heer…
856
01:22:02,856 --> 01:22:06,317
…stierf in het land Moab,
zoals de Heer had gezegd.
857
01:22:07,610 --> 01:22:11,948
Er is nooit meer een profeet
zoals Mozes geweest…
858
01:22:12,032 --> 01:22:14,576
…die de Heer zo persoonlijk kende.
859
01:22:16,494 --> 01:22:21,791
Die al die tekenen gaf
en wonderen verrichtte in Egypte.
860
01:22:21,875 --> 01:22:26,504
Tegen de farao, zijn mensen en zijn land.
861
01:22:28,548 --> 01:22:34,304
Niemand heeft ooit zulke machtige
en indrukwekkende dingen gedaan…
862
01:22:34,387 --> 01:22:38,725
…als Mozes voor heel Israël deed.
863
01:26:43,636 --> 01:26:45,763
Ondertiteld door: Richard Bovelander
864
01:26:46,763 --> 01:27:06,763
{\an8}Uploaded by MoviesMod.org | Visit & Support