1
00:00:00,000 --> 00:00:20,000
{\an8}Uploaded by MoviesMod.org | Visit & Support
2
00:00:15,453 --> 00:00:19,332
GOSZEN
3
00:00:27,298 --> 00:00:28,466
Mojżeszu.
4
00:00:29,050 --> 00:00:30,176
Panie.
5
00:00:31,261 --> 00:00:33,805
Dzisiejsza noc jest inna niż wszystkie.
6
00:00:33,888 --> 00:00:35,348
Jak to, Panie?
7
00:00:35,431 --> 00:00:38,351
Wszystko, co pierworodne
w ziemi egipskiej, umrze.
8
00:00:39,310 --> 00:00:41,604
Od pierworodnego syna faraona
9
00:00:41,688 --> 00:00:44,649
po pierworodnego syna
najbiedniejszej służącej.
10
00:00:44,732 --> 00:00:46,317
A co z Hebrajczykami?
11
00:00:46,401 --> 00:00:47,443
Słuchaj uważnie.
12
00:00:49,487 --> 00:00:53,074
Każda rodzina ma spożyć baranka ofiarnego,
13
00:00:53,158 --> 00:00:55,160
przyrządzonego z gorzkimi ziołami.
14
00:00:55,660 --> 00:01:00,456
Macie go spożyć z chlebem niekwaszonym,
bo nie ma czasu, by wyrósł.
15
00:01:03,293 --> 00:01:07,422
Weźcie krew baranka i oznaczcie nią
dookoła drzwi waszych domów,
16
00:01:07,505 --> 00:01:12,844
by pokazać, gdzie mieszkacie,
co ochroni was przed moją zemstą.
17
00:01:18,099 --> 00:01:19,976
Szukam domu Mojżesza.
18
00:01:22,896 --> 00:01:24,606
Boję się, Mojżeszu.
19
00:01:24,689 --> 00:01:26,608
Musi być inny sposób.
20
00:01:26,691 --> 00:01:29,235
Jestem niszczycielem.
21
00:01:32,488 --> 00:01:33,990
Wejdźcie. Szybko.
22
00:01:34,699 --> 00:01:35,533
Szybko.
23
00:01:37,744 --> 00:01:40,914
I tak zaczyna się dziesiąta plaga.
24
00:01:40,997 --> 00:01:43,583
Śmierć pierworodnych.
25
00:01:48,463 --> 00:01:53,635
TESTAMENT: HISTORIA MOJŻESZA
26
00:01:54,385 --> 00:01:59,933
CZĘŚĆ TRZECIA:
ZIEMIA OBIECANA
27
00:02:05,730 --> 00:02:08,775
Ostatnia plaga sieje istne spustoszenie,
28
00:02:08,858 --> 00:02:13,238
bo oznacza, że każdy pierworodny w Egipcie
29
00:02:13,321 --> 00:02:18,576
od pierworodnego syna faraona
po pierworodnego syna biedaka
30
00:02:18,660 --> 00:02:21,120
aż po bydło, wszyscy zginą.
31
00:02:22,038 --> 00:02:27,710
Dla chrześcijaństwa to zapowiedź
Nowego Testamentu i Jezusa Chrystusa.
32
00:02:27,794 --> 00:02:28,836
Krew Baranka.
33
00:02:28,920 --> 00:02:30,380
Ofiara baranka.
34
00:02:30,463 --> 00:02:34,509
I tylko jego krew was ocali.
35
00:02:34,592 --> 00:02:37,512
Exodus jest możliwy
tylko dzięki krwi baranka
36
00:02:37,595 --> 00:02:39,597
na odrzwiach. To wasze ocalenie.
37
00:02:39,681 --> 00:02:41,266
Proszę. Jedzcie.
38
00:02:41,808 --> 00:02:42,725
Pijcie.
39
00:02:43,351 --> 00:02:46,271
To dzięki oznaczeniu hebrajskich domów
40
00:02:46,354 --> 00:02:48,898
krwią baranka na odrzwiach
41
00:02:48,982 --> 00:02:53,319
anioł przeszedł obok tych domów.
42
00:02:54,320 --> 00:02:56,948
To stąd pochodzi określenie Pascha.
43
00:02:57,031 --> 00:03:01,411
Przechodzi obok ich domów,
a zamiast tego karze Egipcjan.
44
00:03:01,995 --> 00:03:05,790
PI-RAMZES
STOLICA EGIPTU
45
00:03:14,090 --> 00:03:16,050
To jest pyszne.
46
00:03:29,605 --> 00:03:33,151
Amen?
47
00:03:34,068 --> 00:03:35,111
Amen!
48
00:03:58,217 --> 00:04:00,636
Można uznać, że to oko za oko.
49
00:04:00,720 --> 00:04:04,349
Na początku Księgi Wyjścia
faraon zabija dzieci płci męskiej.
50
00:04:05,892 --> 00:04:08,811
A teraz ofiarą padają pierworodni.
51
00:04:09,979 --> 00:04:11,689
Historia zatoczyła koło.
52
00:04:11,773 --> 00:04:14,108
To, co próbowałeś zrobić mnie,
ja zrobię tobie.
53
00:04:33,086 --> 00:04:35,922
Starożytna tradycja rabiniczna
nie cieszy się z cierpienia,
54
00:04:36,005 --> 00:04:36,839
RABIN
55
00:04:36,923 --> 00:04:41,344
które plagi przynoszą mieszkańcom Egiptu.
56
00:04:46,933 --> 00:04:52,480
Gdy podczas sederu przychodzi moment,
57
00:04:52,563 --> 00:04:55,983
gdy śpiewamy o dziesięciu plagach,
58
00:04:56,067 --> 00:05:01,989
powinniśmy wybrać palcem
kroplę wina z kubków
59
00:05:02,073 --> 00:05:06,077
i przenieść ją na krawędź talerzy.
60
00:05:09,580 --> 00:05:14,669
Nie powinniśmy czerpać radości
z cierpienia innych.
61
00:05:16,838 --> 00:05:19,549
Nieważne, czy to ktoś, kto nas skrzywdził,
62
00:05:19,632 --> 00:05:21,843
czy ktoś niewinny.
63
00:05:21,926 --> 00:05:25,430
Dlatego symbolicznie
pomniejszamy naszą radość.
64
00:05:42,613 --> 00:05:45,074
Mojżeszu!
65
00:05:49,120 --> 00:05:52,832
W rozdziale 12 przychodzi niszczyciel.
66
00:05:52,915 --> 00:05:55,710
Czasem interpretuje się go
jako Anioła Śmierci.
67
00:05:55,793 --> 00:05:57,503
Nie wiadomo, czy to Bóg.
68
00:05:59,005 --> 00:06:00,089
Mojżeszu!
69
00:06:00,173 --> 00:06:02,842
Ale tuż potem jest napisane,
że zrobił to Bóg.
70
00:06:02,925 --> 00:06:05,511
Nie wiem, czy to ma postawić granicę
71
00:06:05,595 --> 00:06:09,474
między Bogiem a tym, co Bóg robi.
72
00:06:09,557 --> 00:06:13,060
Mojżeszu.
73
00:06:14,896 --> 00:06:17,565
„I podniósł się wielki krzyk w Egipcie,
74
00:06:17,648 --> 00:06:18,900
KSIĘGA WYJŚCIA 12, 30
75
00:06:18,983 --> 00:06:22,737
gdyż nie było domu,
w którym nie byłoby umarłego”.
76
00:06:23,988 --> 00:06:25,198
Mojżeszu!
77
00:06:28,451 --> 00:06:30,870
Proszę cię! Musimy iść!
78
00:06:30,953 --> 00:06:34,415
Myślę, że redaktorzy i autorzy biblijni
79
00:06:34,499 --> 00:06:36,918
wprowadzili anioła śmierci,
80
00:06:37,001 --> 00:06:40,421
by nie przypisywać Bogu takich cech
81
00:06:40,505 --> 00:06:43,799
jak gwałtowność i mściwość,
82
00:06:43,883 --> 00:06:46,677
kojarzących się z każdym bogiem,
83
00:06:46,761 --> 00:06:51,015
który odbiera życie dzieciom
i niewinnym ludziom.
84
00:06:53,809 --> 00:06:54,977
Co my zrobiliśmy?
85
00:06:56,604 --> 00:06:58,856
To, o co kazał ci Bóg.
86
00:08:05,298 --> 00:08:07,717
Ta ostatnia plaga
87
00:08:08,467 --> 00:08:10,720
wydaje mi się naprawdę druzgocąca.
88
00:08:11,596 --> 00:08:16,309
To dlatego słyszymy
tyle argumentów przeciwko Bogu.
89
00:08:16,392 --> 00:08:19,270
Czemu łaskawy Bóg pozwolił na coś takiego?
90
00:08:19,353 --> 00:08:21,564
Co za mściwy Bóg by to zrobił?
91
00:08:21,647 --> 00:08:25,568
Zabiłeś wszystkich pierworodnych?
Co z ciebie za bezlitosny Bóg?
92
00:08:26,110 --> 00:08:30,114
I szczerze mówiąc,
nie ma na to dobrej odpowiedzi.
93
00:08:31,490 --> 00:08:35,494
Ale z ludzkiego punktu widzenia
to po prostu druzgocące.
94
00:08:40,541 --> 00:08:41,626
Mojżeszu.
95
00:08:45,171 --> 00:08:46,547
Gdzie jesteś, Mojżeszu?
96
00:08:47,214 --> 00:08:50,509
Mojżeszu!
97
00:08:52,094 --> 00:08:53,262
Gdzie jesteś?
98
00:08:54,055 --> 00:08:54,930
Odpowiedz!
99
00:08:55,014 --> 00:08:56,724
- To mój brat.
- Zarygluj drzwi.
100
00:08:56,807 --> 00:08:58,684
- Muszę do niego iść.
- Nie!
101
00:08:58,768 --> 00:08:59,935
Odpowiedz!
102
00:09:01,354 --> 00:09:02,229
Ja to zrobię.
103
00:09:11,572 --> 00:09:12,698
Mojżesza tu nie ma.
104
00:09:13,491 --> 00:09:16,327
Wstydzisz się stanąć ze mną
twarzą w twarz?
105
00:09:19,705 --> 00:09:21,248
Mój syn nie żyje!
106
00:09:22,166 --> 00:09:25,503
Nasze dzieci też zginęły z twoich rąk.
107
00:09:27,963 --> 00:09:29,131
Ostrzegaliśmy cię.
108
00:09:30,424 --> 00:09:32,593
Żaden człowiek nie może
stać na drodze Boga.
109
00:09:32,677 --> 00:09:35,638
Wasz Bóg to morderca.
110
00:09:35,721 --> 00:09:37,348
On daje życie.
111
00:09:39,016 --> 00:09:39,934
I je odbiera.
112
00:09:40,851 --> 00:09:41,977
Mój syn…
113
00:09:47,483 --> 00:09:48,526
Mój syn.
114
00:10:04,542 --> 00:10:05,751
Idźcie na pustynię.
115
00:10:07,002 --> 00:10:08,045
Teraz.
116
00:10:08,713 --> 00:10:09,964
Bez żadnych warunków?
117
00:10:11,507 --> 00:10:12,383
Bez.
118
00:10:13,676 --> 00:10:15,428
Tylko już stąd idźcie.
119
00:10:35,656 --> 00:10:36,741
Zostań z nami.
120
00:10:40,453 --> 00:10:41,287
Nie.
121
00:10:44,582 --> 00:10:47,293
Muszę razem z nim opłakiwać stratę Egiptu.
122
00:10:52,006 --> 00:10:53,174
Jego stratę.
123
00:11:09,732 --> 00:11:11,484
Musimy iść. Szybko.
124
00:11:13,152 --> 00:11:14,779
Zanim się rozmyśli.
125
00:11:53,442 --> 00:11:54,860
Kochany chłopcze.
126
00:11:55,986 --> 00:11:59,114
To ty sprowadziłaś wroga do mojego domu.
127
00:12:00,074 --> 00:12:02,284
Zmusiłeś Mojżesza do tego…
128
00:12:04,036 --> 00:12:05,037
okropieństwa.
129
00:12:05,538 --> 00:12:07,373
I zobacz, co się stało.
130
00:12:08,874 --> 00:12:10,960
Myślałeś, że jesteś niezwyciężony.
131
00:12:11,043 --> 00:12:11,919
Nietykalny.
132
00:12:12,002 --> 00:12:13,963
Obcuję z bogami.
133
00:12:14,755 --> 00:12:15,923
Naprawdę?
134
00:12:32,273 --> 00:12:34,233
Oddaj mi pokłon.
135
00:12:39,738 --> 00:12:41,782
- Posłuchaj, błagam.
- Pokłoń się!
136
00:12:51,458 --> 00:12:53,210
Jestem faraonem!
137
00:12:54,545 --> 00:12:56,964
Królem Nilu!
138
00:13:01,760 --> 00:13:04,263
GOSZEN
139
00:13:04,346 --> 00:13:08,642
„I nalegali Egipcjanie na lud,
aby jak najprędzej wyszli z kraju,
140
00:13:08,726 --> 00:13:13,272
gdyż mówili: »Wszyscy pomrzemy«”.
141
00:13:14,607 --> 00:13:17,067
Wszystko dzieje się teraz bardzo szybko.
142
00:13:17,151 --> 00:13:20,237
Jakby nastąpiło załamanie czasu.
143
00:13:20,321 --> 00:13:23,324
Jesteście tu tyle lat.
Dwa, dziesięć, czterysta?
144
00:13:23,407 --> 00:13:26,201
Stracili rachubę.
Niewolnik nie jest panem swojego czasu.
145
00:13:26,285 --> 00:13:28,495
Niewolnikowi mówi się, gdzie i kiedy.
146
00:13:28,996 --> 00:13:31,373
Teraz po raz pierwszy słyszą: „Chodźmy”.
147
00:13:31,916 --> 00:13:35,210
Nie są już niewolnikami czasu.
Teraz sami będą zarządzać swym czasem.
148
00:13:43,969 --> 00:13:47,765
„Wypożyczali od Egipcjan
przedmioty srebrne
149
00:13:47,848 --> 00:13:50,267
i złote oraz szaty”.
150
00:13:51,352 --> 00:13:56,357
„Pan dał ludowi łaskę w oczach Egipcjan,
151
00:13:56,440 --> 00:13:59,485
i pożyczyli im.
152
00:14:00,319 --> 00:14:03,572
I w ten sposób złupili Egipcjan”.
153
00:14:05,032 --> 00:14:08,619
„Łupienie” to słowo,
które zwykle słyszę po hebrajsku.
154
00:14:08,702 --> 00:14:11,747
Ale nie owijajmy w bawełnę.
Sens jest ten sam.
155
00:14:11,830 --> 00:14:13,415
„Teraz się obłowimy”.
156
00:14:14,291 --> 00:14:17,419
To był problem wczesnego judaizmu,
157
00:14:17,503 --> 00:14:19,797
że żydowski filozof Filon twierdził:
158
00:14:19,880 --> 00:14:24,009
„Nie, to była tylko zapłata za usługi”.
159
00:14:24,093 --> 00:14:26,095
To nie była grabież ani rabunek.
160
00:14:26,178 --> 00:14:28,097
Zasłużyliśmy na to
161
00:14:28,180 --> 00:14:30,474
i dostaliśmy to ze względu
na nasze przejścia.
162
00:14:31,058 --> 00:14:33,185
Szkoda, że Biblia nie ma przypisów.
163
00:14:33,268 --> 00:14:36,021
„Co to ma przekazywać
164
00:14:36,105 --> 00:14:39,483
poza tym, że sytuacja się odwróciła?”
165
00:15:04,800 --> 00:15:05,926
Czy to…
166
00:15:07,219 --> 00:15:10,097
Czy to jest to, czym mamy się stać?
167
00:15:10,180 --> 00:15:11,223
Tym?
168
00:15:12,808 --> 00:15:13,934
Mojżeszu!
169
00:15:15,561 --> 00:15:18,480
Czy nie dałeś mi klejnotów,
gdy się zaręczyliśmy?
170
00:15:19,898 --> 00:15:22,693
Dziś też są zaręczyny.
171
00:15:23,193 --> 00:15:26,071
Czterysta lat, Mojżeszu.
172
00:15:26,947 --> 00:15:28,615
Niech świętują.
173
00:15:39,084 --> 00:15:40,878
Nie cieszy go nasze szczęście.
174
00:16:00,481 --> 00:16:02,524
Ten dzień przepowiedziano dawno temu.
175
00:16:03,192 --> 00:16:05,235
Nasze wyjście do Kanaanu.
176
00:16:05,319 --> 00:16:07,446
Do krainy mlekiem i miodem płynącej.
177
00:16:09,031 --> 00:16:13,327
Po 400 latach ten dzień w końcu nadszedł.
178
00:16:14,745 --> 00:16:17,915
Przez ten czas znosiliśmy trudy.
179
00:16:18,916 --> 00:16:22,669
Trudy, znoje i cierpienie.
180
00:16:24,171 --> 00:16:25,964
Zapomnieliśmy, kim jesteśmy.
181
00:16:27,007 --> 00:16:27,966
Dzięki Bogu…
182
00:16:28,550 --> 00:16:30,469
Bóg przemówił do mnie na górze.
183
00:16:31,261 --> 00:16:32,513
I dotarliśmy tutaj.
184
00:16:33,222 --> 00:16:36,391
Stoimy tu w ten piękny poranek
185
00:16:36,892 --> 00:16:38,143
u bram wolności.
186
00:16:38,227 --> 00:16:41,063
Czy nagle ufamy faraonowi, że nas puści?
187
00:16:41,897 --> 00:16:44,274
Ile razy zmieniał plany?
188
00:16:44,942 --> 00:16:46,735
To wszystko może być pułapką.
189
00:16:46,819 --> 00:16:47,653
Nie.
190
00:16:48,153 --> 00:16:52,116
Teraz jedyna pułapka
jest tu, w naszych umysłach.
191
00:16:53,242 --> 00:16:57,496
Od dziś nasz Bóg jest naszym oblubieńcem,
192
00:16:58,413 --> 00:17:00,040
a my Jego oblubienicą.
193
00:17:00,124 --> 00:17:01,041
Mojżeszu!
194
00:17:04,211 --> 00:17:06,088
- Hej!
- To księżniczka.
195
00:17:15,097 --> 00:17:18,016
Dokądkolwiek pójdziesz, pójdę tam i ja.
196
00:17:18,851 --> 00:17:21,645
A gdzie ty zostaniesz, zostanę i ja.
197
00:17:23,689 --> 00:17:28,777
Gdy Mojżesz wyprowadza tę grupę z Egiptu,
198
00:17:29,653 --> 00:17:34,449
Bitia dołącza do nich w tym exodusie.
199
00:17:34,533 --> 00:17:36,326
Myślę, że to wymowne.
200
00:17:36,410 --> 00:17:40,873
I myślę, że to mówi wiele o tym,
kim stał się Mojżesz
201
00:17:40,956 --> 00:17:46,378
i że imponował nawet własnej rodzinie
tak bardzo, że dała mu się prowadzić.
202
00:17:48,005 --> 00:17:51,550
Midrasz zawiera
przejmującą wersję wydarzeń,
203
00:17:51,633 --> 00:17:56,054
według której córka faraona
była pierworodna
204
00:17:57,222 --> 00:18:02,269
i umarłaby wskutek plagi,
która dotknęła pierworodnych.
205
00:18:03,812 --> 00:18:08,650
Ale Bóg mówi: „Uratowałaś Mojżesza,
dlatego ja uratuję ciebie”.
206
00:18:08,734 --> 00:18:14,907
Wtedy Bóg ją adoptował
i uratował przed ostatnią plagą.
207
00:18:14,990 --> 00:18:19,578
Wielu muzułmanów uważa,
że przybrana matka Mojżesza
208
00:18:19,661 --> 00:18:23,749
również była gnębiona przez faraona.
209
00:18:23,832 --> 00:18:26,460
W literaturze pozakoranicznej
mówi się nawet,
210
00:18:26,543 --> 00:18:28,712
że kiedy Mojżesz wraca,
211
00:18:28,795 --> 00:18:32,424
ona jako jedna z pierwszych osób
przyjmuje jego przesłanie.
212
00:18:32,925 --> 00:18:36,470
Opowieść głosi, że faraon
następnie zaczyna ją torturować
213
00:18:36,553 --> 00:18:40,474
i że Bóg ratuje ją z okropnych tortur,
214
00:18:40,557 --> 00:18:43,477
jakich doświadczyła z ręki samego faraona.
215
00:18:43,560 --> 00:18:46,271
Dlatego w tradycji islamskiej
216
00:18:46,813 --> 00:18:50,817
stała się inspiracją dla kobiet,
które padły ofiarą przemocy domowej,
217
00:18:51,360 --> 00:18:52,694
które musiały uciekać,
218
00:18:52,778 --> 00:18:55,239
i można obrać ją sobie za wzór.
219
00:19:06,833 --> 00:19:09,920
Mojżeszu, nie traćmy czasu.
220
00:19:11,588 --> 00:19:14,466
Mój brat postradał zmysły.
221
00:19:22,349 --> 00:19:23,600
Izraelici!
222
00:19:24,768 --> 00:19:29,106
Chodźmy stąd!
223
00:20:02,014 --> 00:20:04,975
W wieczór Paschy wypowiadamy taki werset,
224
00:20:05,058 --> 00:20:08,353
że gdyby Bóg nie uwolnił nas z Egiptu,
wciąż bylibyśmy tam niewolnikami.
225
00:20:08,437 --> 00:20:11,481
Nie dosłownie, ale psychologicznie.
226
00:20:12,274 --> 00:20:15,944
Psychologicznie wciąż bylibyśmy
zobowiązani wobec naszego pana.
227
00:20:16,778 --> 00:20:17,988
Syndrom sztokholmski.
228
00:20:18,071 --> 00:20:21,283
Jednym ze sposobów na wyleczenie się
z syndromu sztokholmskiego
229
00:20:21,366 --> 00:20:23,118
jest deprecjacja porywacza,
230
00:20:23,785 --> 00:20:25,871
zauważenie, że nie był wartościowy.
231
00:20:25,954 --> 00:20:28,749
Ci ludzie nie chcą naszego dobra.
Nie są dobrzy.
232
00:20:28,832 --> 00:20:30,459
Gdy tylko to widzą,
233
00:20:30,542 --> 00:20:32,002
syndrom sztokholmski znika.
234
00:20:33,462 --> 00:20:35,130
Są wolni. Są wyzwoleni.
235
00:20:53,690 --> 00:20:56,360
Złożyłem ofiarę Amonowi.
236
00:20:56,985 --> 00:21:00,489
Nareszcie uratował nas od tego zła.
237
00:21:00,572 --> 00:21:03,700
Nie, to my źle oceniliśmy sytuację, Haman!
238
00:21:05,202 --> 00:21:08,580
Jeśli jedno plemię robotników odejdzie,
inni też odejdą.
239
00:21:09,081 --> 00:21:11,500
Nubijczycy, Hetyci.
240
00:21:11,583 --> 00:21:13,543
Fundamenty się rozpadną.
241
00:21:13,627 --> 00:21:15,045
Przygotuj wojsko.
242
00:21:15,754 --> 00:21:18,382
Wasza Wysokość, błagam.
243
00:21:19,925 --> 00:21:21,718
Przygotuj wojsko.
244
00:21:35,482 --> 00:21:37,484
Sądzę, że to wymowne,
245
00:21:37,567 --> 00:21:42,447
że to ta dziesiąta zaraza,
która osobiście dotknęła faraona,
246
00:21:42,531 --> 00:21:47,077
była kroplą, która przelała czarę,
że tak to ujmę.
247
00:21:47,828 --> 00:21:52,541
Myślę, że gdy faraon zdaje sobie sprawę,
że jego syn nie żyje,
248
00:21:52,624 --> 00:21:55,919
jego serce przepełnia pragnienie zemsty.
249
00:21:56,002 --> 00:21:58,797
A potem faraon zmienia zdanie i ich ściga.
250
00:21:59,756 --> 00:22:02,134
Czasem myślę o zabawie w kotka i myszkę,
251
00:22:02,217 --> 00:22:04,469
w której kot goni mysz
252
00:22:04,970 --> 00:22:07,764
i trzyma ją w pysku,
potem puszcza ją na chwilę,
253
00:22:07,848 --> 00:22:10,225
a potem wraca i znów się nią bawi.
254
00:22:10,308 --> 00:22:12,978
Taki obraz Boga
wyciągnąłem z tej historii.
255
00:22:31,288 --> 00:22:33,415
Kanaan jest na północ. Tędy.
256
00:22:34,249 --> 00:22:36,251
Przejdziemy przez kraj Filistynów.
257
00:22:36,334 --> 00:22:37,335
Mogą nas zaatakować.
258
00:22:40,422 --> 00:22:41,965
Wtedy będziemy walczyć.
259
00:22:42,799 --> 00:22:44,342
To jedyna droga, Mojżeszu.
260
00:22:45,093 --> 00:22:46,136
A więc na północ.
261
00:22:47,137 --> 00:22:50,223
Przez pustynię do Ziemi Obiecanej!
262
00:23:00,400 --> 00:23:02,986
Aaronie!
263
00:23:04,196 --> 00:23:05,655
Wskazuje nam drogę!
264
00:23:05,739 --> 00:23:07,866
Nie, ta droga prowadzi do morza!
265
00:23:07,949 --> 00:23:09,618
Między Migdol a Baal-Sefon!
266
00:23:09,701 --> 00:23:12,370
- Już to widziałem!
- Ale będziemy uwięzieni!
267
00:23:12,454 --> 00:23:15,457
- Przywiodło mnie do was!
- Mówię ci, bracie!
268
00:23:15,540 --> 00:23:16,833
To znak!
269
00:23:18,001 --> 00:23:21,963
Będziemy potrzebować tysiąca statków,
by opuścić Egipt w ten sposób!
270
00:23:26,134 --> 00:23:28,512
„Gdy faraon uwolnił lud,
271
00:23:28,595 --> 00:23:32,390
nie wiódł go Bóg
drogą prowadzącą do ziemi filistyńskiej,
272
00:23:32,474 --> 00:23:33,975
chociaż była najkrótsza.
273
00:23:35,018 --> 00:23:37,646
Powiedział bowiem Bóg: »Żeby lud
274
00:23:37,729 --> 00:23:41,525
na widok czekających go walk
nie żałował i nie wrócił do Egiptu«.
275
00:23:41,608 --> 00:23:46,905
Bóg więc prowadził lud okrężną
drogą pustynną ku Morzu Czerwonemu”.
276
00:23:48,657 --> 00:23:51,493
Jest wiele interpretacji,
czemu Bóg prowadził lud
277
00:23:51,576 --> 00:23:54,037
w tak dziwnym kierunku.
278
00:23:54,120 --> 00:23:56,873
Podaje się różne powody: od militarnych
279
00:23:56,957 --> 00:24:01,920
po obietnicę przeprowadzenia ich
przez źródła wody, której potrzebowali.
280
00:24:02,003 --> 00:24:04,548
W każdym z nich może być ziarno prawdy.
281
00:24:05,090 --> 00:24:09,553
Ale Tora ma być tekstem,
który przemawia do nas po dziś dzień.
282
00:24:09,636 --> 00:24:12,556
Dlatego najistotniejszym przesłaniem
z tej drogi,
283
00:24:12,639 --> 00:24:17,310
w którą Bóg ich zabrał, jest to,
że jeśli chcesz iść w życiu jakąś ścieżką,
284
00:24:17,394 --> 00:24:21,898
Bóg mówi: „Jestem z tobą.
Wiem, czego potrzebujesz. Idź za Mną”.
285
00:24:23,108 --> 00:24:24,109
KSIĘGA WYJŚCIA 13, 21
286
00:24:24,192 --> 00:24:27,696
„A Pan szedł przed nimi podczas dnia,
jako słup obłoku,
287
00:24:27,779 --> 00:24:29,489
by ich prowadzić drogą,
288
00:24:31,866 --> 00:24:35,620
podczas nocy zaś jako słup ognia,
aby im świecić,
289
00:24:37,914 --> 00:24:41,876
żeby mogli iść we dnie i w nocy”.
290
00:24:44,337 --> 00:24:46,840
„A Egipcjanie ścigali ich”.
291
00:25:19,706 --> 00:25:20,874
Mówiłem ci, bracie.
292
00:25:21,625 --> 00:25:23,418
Tu nie ma nic oprócz morza.
293
00:25:25,045 --> 00:25:26,171
Musimy zawrócić.
294
00:25:28,506 --> 00:25:30,008
Musi w tym być jakiś cel.
295
00:25:40,310 --> 00:25:41,227
KSIĘGA WYJŚCIA 14, 9
296
00:25:41,311 --> 00:25:45,982
„Egipcjanie – wszystkie konie
i rydwany faraona, jeźdźcy
297
00:25:46,066 --> 00:25:47,275
i całe wojsko jego
298
00:25:47,359 --> 00:25:50,445
ścigali ich i dopędzili
299
00:25:50,528 --> 00:25:53,657
obozujących nad morzem pod Pi-Hachirot
300
00:25:53,740 --> 00:25:55,533
naprzeciw Baal-Sefon”.
301
00:26:07,504 --> 00:26:10,382
Powiedz nam, Mojżeszu, co mówi Bóg?
302
00:26:13,301 --> 00:26:14,803
Mówiłem, że to podstęp.
303
00:26:17,972 --> 00:26:19,099
Rozbijemy tu obóz.
304
00:26:21,976 --> 00:26:23,269
Rozbijemy tu obóz!
305
00:26:23,895 --> 00:26:25,814
Faraon od razu nas pozabija.
306
00:26:25,897 --> 00:26:27,065
Rozbijemy tu obóz!
307
00:26:34,989 --> 00:26:36,032
Nie.
308
00:26:37,033 --> 00:26:38,243
Spójrzcie, ma rację.
309
00:26:38,910 --> 00:26:40,328
Mojżesz ma rację!
310
00:26:50,296 --> 00:26:54,426
Bóg daje im tę zbawczą łaskę.
311
00:26:54,509 --> 00:26:59,222
Ta niewiarygodna wizualna obecność,
312
00:26:59,305 --> 00:27:01,099
którą oni też rozpoznają,
313
00:27:01,182 --> 00:27:04,310
jest nie tylko kompasem,
314
00:27:04,394 --> 00:27:07,272
ale także siłą ochronną.
315
00:27:12,610 --> 00:27:14,571
Każ im go ominąć!
316
00:27:14,654 --> 00:27:16,281
Nie możemy, panie.
317
00:27:16,364 --> 00:27:19,743
Gdy staramy się przemieścić,
przemieszcza się wraz z nami.
318
00:27:21,661 --> 00:27:25,123
Panie, wygląda na to, że to coś żyje.
319
00:27:40,805 --> 00:27:43,224
Ten, kto znajdzie sposób, by to obejść,
320
00:27:43,933 --> 00:27:45,518
będzie moim dziedzicem.
321
00:28:21,888 --> 00:28:24,682
Musiałeś mieć jakiś cel,
przyprowadzając nas tu.
322
00:28:30,688 --> 00:28:33,399
Powiedz mi, Panie.
Co to za cel? Pokaż mi go.
323
00:28:56,339 --> 00:28:57,423
Mojżeszu.
324
00:29:05,723 --> 00:29:08,017
Podnieś swą laskę.
325
00:29:19,737 --> 00:29:21,531
Wyciągnij rękę.
326
00:29:25,201 --> 00:29:26,619
KSIĘGA WYJŚCIA 14, 21
327
00:29:26,703 --> 00:29:29,914
„Mojżesz wyciągnął rękę nad morze,
328
00:29:31,207 --> 00:29:37,213
a Pan cofnął wody gwałtownym wiatrem
wschodnim, który wiał przez całą noc”.
329
00:29:43,344 --> 00:29:45,722
Dlaczego Morze Czerwone się rozstąpiło?
330
00:29:45,805 --> 00:29:49,142
Niektórzy bibliści twierdzą,
że jeśli to się stało,
331
00:29:49,225 --> 00:29:51,686
jak to opisuje Biblia,
332
00:29:51,769 --> 00:29:54,522
to sprawiło to trzęsienie ziemi,
333
00:29:54,606 --> 00:29:56,316
które otworzyło szczelinę,
334
00:29:56,399 --> 00:30:00,153
i cała woda odpłynęła z morza.
335
00:30:00,737 --> 00:30:03,531
Przypisują to zjawisku
zachodzącemu w naturze.
336
00:30:06,576 --> 00:30:09,120
Nie to miał na myśli autor biblijny.
337
00:30:09,829 --> 00:30:11,623
Biblia mówi to jasno.
338
00:30:11,706 --> 00:30:14,375
Bóg nakazuje Mojżeszowi,
339
00:30:15,001 --> 00:30:17,545
by ten podniósł laskę, i dzieje się cud.
340
00:30:51,037 --> 00:30:52,538
Co się dzieje?
341
00:30:52,622 --> 00:30:54,832
- Nie przeżyjemy!
- Wracajmy!
342
00:30:54,916 --> 00:30:56,709
Morze nas zmiecie!
343
00:30:57,794 --> 00:31:00,129
- Zginiemy!
- Wracajmy!
344
00:31:08,805 --> 00:31:11,766
Ich Bóg może wszystko, Wasza Wysokość.
345
00:31:12,600 --> 00:31:14,435
Nasi bogowie na to nie pozwolą.
346
00:31:15,353 --> 00:31:16,854
Widzicie to?
347
00:31:18,481 --> 00:31:19,607
To Bóg.
348
00:31:20,775 --> 00:31:23,027
Widzicie? To Bóg!
349
00:31:23,861 --> 00:31:25,405
Nie traćcie wiary!
350
00:31:35,623 --> 00:31:36,624
Sam zobaczysz.
351
00:31:40,878 --> 00:31:43,923
Uratowalibyście siebie,
zostawiając dzieci?
352
00:31:44,590 --> 00:31:46,884
Nie. On też nie.
353
00:31:47,385 --> 00:31:49,929
Bóg potrzebuje nas wszystkich.
354
00:31:50,888 --> 00:31:52,306
Wszystkich swych dzieci.
355
00:31:53,349 --> 00:31:54,392
Nas wszystkich!
356
00:32:10,324 --> 00:32:12,452
Wracajmy, póki jest czas.
357
00:32:12,535 --> 00:32:14,579
Nie przeżyjemy tego.
358
00:32:15,663 --> 00:32:16,956
Wolę utonąć.
359
00:32:31,679 --> 00:32:35,183
Jest wiele wspaniałych nauk midraszowych
związanych z rozstąpieniem się morza.
360
00:32:35,266 --> 00:32:37,810
Według jednej z nich
aniołowie spojrzeli i spytali:
361
00:32:37,894 --> 00:32:39,729
„To tych ludzi ratujesz?
362
00:32:39,812 --> 00:32:42,273
Czcili bożki, jak Egipcjanie.
363
00:32:42,940 --> 00:32:45,318
Ludzie to śmieci. Wszyscy są tacy sami”.
364
00:32:45,818 --> 00:32:49,322
Bóg odrzekł: „Coś pominęliście”.
Spytali: „Co?”. On na to: „Patrzcie.
365
00:32:49,405 --> 00:32:51,074
Idą razem”.
366
00:32:51,908 --> 00:32:53,201
W tym całe sedno.
367
00:32:53,868 --> 00:32:57,121
Zapomnijmy o tym, co zrobili.
Każdy w swym życiu błądzi.
368
00:32:57,205 --> 00:32:59,707
Ale dopóki ludzie umieją trzymać się razem
369
00:32:59,791 --> 00:33:01,292
i współpracować,
370
00:33:01,375 --> 00:33:02,877
Bóg na to czeka.
371
00:33:07,006 --> 00:33:10,176
Zginą w morzu. To szaleństwo iść za nimi!
372
00:33:11,511 --> 00:33:12,386
Nie.
373
00:33:16,599 --> 00:33:18,184
Ich bóg ucieka!
374
00:33:18,726 --> 00:33:23,231
Wątpicie w to, co sami widzicie?
375
00:33:23,314 --> 00:33:24,398
Wasza Wysokość.
376
00:33:25,024 --> 00:33:27,693
Nasze dzieci już zostały nam odebrane.
377
00:33:28,444 --> 00:33:30,738
To twoi najlepsi wojownicy.
378
00:33:32,490 --> 00:33:33,741
Przygotuj mój rydwan.
379
00:33:34,492 --> 00:33:35,326
Panie…
380
00:33:36,327 --> 00:33:39,247
Dogonimy ich i wszystkich zabijemy.
381
00:33:48,339 --> 00:33:50,007
KSIĘGA WYJŚCIA 14, 22-23
382
00:33:50,091 --> 00:33:52,218
„A Izraelici
383
00:33:52,301 --> 00:33:55,847
szli przez środek morza po suchej ziemi,
384
00:33:56,973 --> 00:33:59,642
mając mur z wód
385
00:33:59,725 --> 00:34:03,104
po prawej i po lewej stronie.
386
00:34:09,360 --> 00:34:11,696
Egipcjanie ścigali ich”.
387
00:34:36,512 --> 00:34:37,430
Szybko!
388
00:34:38,097 --> 00:34:39,765
- Idź.
- Nie!
389
00:34:39,849 --> 00:34:40,975
Rób, co mówię.
390
00:34:41,058 --> 00:34:41,893
Idź.
391
00:34:45,771 --> 00:34:47,148
Idźcie! Szybko!
392
00:34:50,359 --> 00:34:51,360
Idźcie!
393
00:34:55,781 --> 00:34:56,782
Dalej!
394
00:35:12,590 --> 00:35:14,008
KSIĘGA WYJŚCIA 14, 27-28
395
00:35:14,091 --> 00:35:17,220
„Wyciągnął Mojżesz rękę nad morze,
396
00:35:18,930 --> 00:35:22,475
które o brzasku dnia
wróciło na swoje miejsce”.
397
00:35:25,061 --> 00:35:29,440
„Powracające fale zatopiły
rydwany i jeźdźców
398
00:35:36,906 --> 00:35:39,659
całego wojska faraona,
399
00:35:39,742 --> 00:35:43,037
którzy weszli w morze, ścigając tamtych.
400
00:35:44,997 --> 00:35:47,208
Nie ocalał z nich ani jeden”.
401
00:35:52,213 --> 00:35:54,340
Jedna z moich córek,
gdy miała dziesięć lat
402
00:35:54,423 --> 00:35:57,301
wróciła ze szkółki niedzielnej,
w której czytali tę historię.
403
00:35:57,385 --> 00:36:02,139
O Morzu Czerwonym i o tym,
że wszyscy umierają w Morzu Czerwonym.
404
00:36:02,640 --> 00:36:04,642
Była wstrząśnięta.
405
00:36:04,725 --> 00:36:07,853
Spytała: „Dlaczego Bóg to zrobił?
406
00:36:08,354 --> 00:36:10,356
Czy oni też nie są dziećmi Boga?”.
407
00:36:11,107 --> 00:36:14,902
Pomyślałem sobie: „Kurczę, dziewczyno.
To bardzo dobre pytanie”.
408
00:36:14,986 --> 00:36:16,737
Dlaczego Bóg to zrobił?
409
00:36:20,908 --> 00:36:23,577
Ta historia w Koranie
410
00:36:23,661 --> 00:36:26,038
kończy się utonięciem faraona.
411
00:36:26,122 --> 00:36:27,832
W tej historii
412
00:36:27,915 --> 00:36:33,045
faraon mówi: „Wierzę w Boga
Aarona i Mojżesza”.
413
00:36:33,671 --> 00:36:35,339
Ale wtedy jest już za późno.
414
00:36:37,258 --> 00:36:39,135
Jest pewna ciekawa historia.
415
00:36:39,635 --> 00:36:42,888
Gabriel, jeden z wielkich aniołów,
416
00:36:42,972 --> 00:36:48,394
powiedział Mahometowi:
„Dwóch osób nienawidzę najbardziej”.
417
00:36:48,477 --> 00:36:50,354
DOKTOR, PROFESOR NADZWYCZAJNY
HARVARD
418
00:36:50,438 --> 00:36:52,690
„Szatana i faraona”.
419
00:36:53,566 --> 00:36:59,697
Gabriel mówi: „Tak się bałem,
że faraon nawróci się na islam
420
00:36:59,780 --> 00:37:01,115
tuż przed śmiercią,
421
00:37:01,198 --> 00:37:03,784
że zacząłem wkładać mu błoto w usta,
422
00:37:04,910 --> 00:37:07,913
by nie nawrócił się na islam
i nie uwierzył w Boga”.
423
00:37:53,376 --> 00:37:55,836
Wśród zwojów znad Morza Martwego
424
00:37:55,920 --> 00:37:57,254
jest jeden krótki fragment,
425
00:37:57,338 --> 00:37:58,255
PROFESOR EMERYTOWANY
426
00:37:58,339 --> 00:38:03,135
zwój, który stanowi część Księgi Wyjścia.
427
00:38:03,219 --> 00:38:07,056
To uszkodzony fragment,
ale wyraźnie była to długa pieśń
428
00:38:07,139 --> 00:38:09,475
przypisywana Miriam.
429
00:38:13,312 --> 00:38:14,855
To pieśń zwycięstwa.
430
00:38:15,773 --> 00:38:17,316
Ludzie uciekli,
431
00:38:17,400 --> 00:38:20,820
a Bóg jest wojownikiem,
który pokonał Egipcjan
432
00:38:20,903 --> 00:38:21,946
i ocalił lud.
433
00:38:35,709 --> 00:38:41,132
Słowa brzmią: „Któż jest jak Ty,
Jahwe, pośród bogów?”
434
00:38:41,632 --> 00:38:44,093
Innymi słowy: „Tyś jest największy Bóg”.
435
00:38:47,138 --> 00:38:50,599
To pierwsze ważne przesłanie teologiczne
436
00:38:50,683 --> 00:38:53,102
tradycji żydowskiej,
chrześcijańskiej i muzułmańskiej.
437
00:38:53,185 --> 00:38:56,188
I przypisuje się je kobiecie.
438
00:39:07,158 --> 00:39:07,992
Adonai.
439
00:39:10,953 --> 00:39:13,456
Mojżesz uratował świat, jak wcześniej Noe.
440
00:39:13,998 --> 00:39:17,042
W historii Noego woda opada
441
00:39:17,126 --> 00:39:19,628
i lud wychodzi na ląd, by zacząć od nowa.
442
00:39:20,337 --> 00:39:23,507
A potem mamy Morze Czerwone,
gdzie woda się rozdziela,
443
00:39:23,591 --> 00:39:26,051
ukazując suchy ląd, który oznacza życie.
444
00:39:26,135 --> 00:39:30,014
Przechodzą na drugą stronę
i zaczynają nowe życie jako naród.
445
00:39:30,097 --> 00:39:31,515
Widzę tu związek.
446
00:39:31,599 --> 00:39:36,145
Myślę, że polega on na tym,
że gdy Bóg zbawia,
447
00:39:36,228 --> 00:39:38,397
angażuje w ten proces stworzenie.
448
00:39:43,235 --> 00:39:44,445
Bracie…
449
00:39:47,573 --> 00:39:48,574
jesteśmy wolni.
450
00:39:51,160 --> 00:39:51,994
Tak?
451
00:40:05,424 --> 00:40:06,675
KSIĘGA WYJŚCIA 15, 22
452
00:40:06,759 --> 00:40:10,930
„Mojżesz polecił Izraelitom
wyruszyć od Morza Czerwonego,
453
00:40:11,013 --> 00:40:13,516
i szli w kierunku pustyni Szur.
454
00:40:15,893 --> 00:40:20,981
Szli trzy dni przez pustynię,
a nie znaleźli wody”.
455
00:40:22,525 --> 00:40:25,778
Oto zszokowani, straumatyzowani ludzie,
456
00:40:25,861 --> 00:40:28,614
którzy znaleźli się w dziczy
457
00:40:29,782 --> 00:40:33,452
i mają pełne prawo czuć niepewność,
458
00:40:33,953 --> 00:40:36,372
przerażenie, mieć wątpliwości.
459
00:40:38,374 --> 00:40:41,710
Dosłownie nie wiedzą, gdzie są.
460
00:40:44,088 --> 00:40:49,134
Mają mnóstwo doświadczeń,
które jasno pokazują im,
461
00:40:49,218 --> 00:40:53,305
że ich Bóg istnieje i że ich uratował.
462
00:40:54,765 --> 00:40:57,851
Ale oczekuje się od nich,
by wyobrazili sobie coś,
463
00:40:57,935 --> 00:41:01,397
co przekracza ich wyobrażenie.
464
00:41:02,231 --> 00:41:04,733
Moje dzieci nic nie jadły od trzech dni.
465
00:41:04,817 --> 00:41:06,986
Idą za Mojżeszem,
466
00:41:07,069 --> 00:41:09,989
ale wiedzą, że to przekracza
też jego wyobrażenie.
467
00:41:12,032 --> 00:41:13,701
Daj mi znak, Panie.
468
00:41:14,827 --> 00:41:16,662
Przyprowadził nas tu na śmierć?
469
00:41:16,745 --> 00:41:19,373
- To szaleństwo!
- Mogliśmy zostać w Egipcie.
470
00:41:23,168 --> 00:41:24,920
Właśnie wyszli z niewoli.
471
00:41:25,004 --> 00:41:27,965
Gdy już myśleli, że to koniec,
to nie był koniec.
472
00:41:28,048 --> 00:41:29,508
To oddaje istotę rzeczy.
473
00:41:29,592 --> 00:41:30,593
Takie jest życie.
474
00:41:30,676 --> 00:41:34,513
Zdałeś jeden test i nauczyłeś się czegoś,
475
00:41:34,597 --> 00:41:36,140
ale cel wciąż przed tobą.
476
00:41:36,223 --> 00:41:39,435
A przesłanie Tory jest takie,
że nigdy go nie osiągasz.
477
00:41:40,894 --> 00:41:43,105
Liczy się podróż, a nie cel.
478
00:41:52,656 --> 00:41:54,158
Panie, gdzie jesteś?
479
00:41:54,992 --> 00:41:57,077
Moi ludzie są spragnieni i głodni.
480
00:42:04,293 --> 00:42:05,878
Odezwij się!
481
00:42:25,272 --> 00:42:27,524
Ludzie się boją, Mojżeszu.
482
00:42:41,497 --> 00:42:43,248
Już do mnie nie przemawia.
483
00:42:44,375 --> 00:42:45,250
Kto?
484
00:42:46,752 --> 00:42:47,878
Bóg.
485
00:42:49,129 --> 00:42:50,214
Odszedł.
486
00:42:55,678 --> 00:42:56,762
A może nie.
487
00:42:57,596 --> 00:42:59,348
Może poddaje cię próbie.
488
00:42:59,431 --> 00:43:01,100
Tym razem to zbyt wiele.
489
00:43:04,061 --> 00:43:06,772
Nie.
490
00:43:29,044 --> 00:43:30,754
Pokaż im drogę.
491
00:43:51,442 --> 00:43:53,569
Jeśli Bóg da, znajdziemy dziś wodę.
492
00:43:58,407 --> 00:43:59,408
Skręcamy na południe.
493
00:44:01,493 --> 00:44:03,829
- Kanaan jest na północ, bracie.
- Wiem.
494
00:44:04,371 --> 00:44:06,248
Idziemy na południe do Midianu.
495
00:44:06,331 --> 00:44:07,332
Do Midianu?
496
00:44:07,416 --> 00:44:10,335
Na górę, gdzie po raz pierwszy
przemówił do mnie.
497
00:44:10,419 --> 00:44:12,212
Idziemy do Ziemi Obiecanej.
498
00:44:12,296 --> 00:44:13,672
Dotrzemy tam.
499
00:44:18,135 --> 00:44:19,344
Jak to przetrwamy?
500
00:44:21,805 --> 00:44:23,557
Co powiemy ludziom?
501
00:44:26,477 --> 00:44:27,603
On o nas zadba.
502
00:44:33,192 --> 00:44:36,111
„I zaczęło szemrać na pustyni
całe zgromadzenie Izraelitów
503
00:44:36,195 --> 00:44:38,030
przeciw Mojżeszowi i Aaronowi”.
504
00:44:38,113 --> 00:44:39,198
KSIĘGA WYJŚCIA 16, 2-3
505
00:44:39,281 --> 00:44:41,283
„Izraelici mówili im:
506
00:44:41,366 --> 00:44:45,454
»Obyśmy pomarli z ręki Pana
w ziemi egipskiej,
507
00:44:45,537 --> 00:44:50,292
gdzieśmy zasiadali przed garnkami mięsa
i jadali chleb do sytości!
508
00:44:50,876 --> 00:44:56,632
Wyprowadziliście nas na tę pustynię,
aby głodem umorzyć całą tę rzeszę«”.
509
00:45:00,010 --> 00:45:01,929
Droga jest długa i pełna trudów.
510
00:45:02,012 --> 00:45:04,681
Widzisz zmęczenie,
które ogarnia tych ludzi,
511
00:45:04,765 --> 00:45:08,060
a gdy narzekają, pytasz:
„Jak mogą być tacy niewdzięczni?
512
00:45:08,143 --> 00:45:10,062
Nie widzieli tych znaków?”.
513
00:45:10,145 --> 00:45:13,232
Mówisz to,
wychodząc z klimatyzowanego pokoju.
514
00:45:13,315 --> 00:45:16,318
Ci ludzie w kółko cierpią i są ratowani.
515
00:45:16,401 --> 00:45:18,487
Są tak wykończeni,
516
00:45:18,570 --> 00:45:21,406
że byłoby dziwne, gdyby nie narzekali.
517
00:45:39,508 --> 00:45:43,303
„A nazajutrz rano
warstwa rosy leżała dokoła obozu”.
518
00:45:43,387 --> 00:45:44,638
KSIĘGA WYJŚCIA 16, 13-14, 4
519
00:45:44,721 --> 00:45:46,515
„Gdy się warstwa rosy uniosła,
520
00:45:46,598 --> 00:45:51,270
wówczas na pustyni leżało coś drobnego,
ziarnistego, niby szron na ziemi”.
521
00:45:53,272 --> 00:45:58,652
„Pan powiedział: »Oto ześlę wam
chleb z nieba, na kształt deszczu«”.
522
00:46:02,406 --> 00:46:05,075
Izraelici narzekają, że są głodni,
523
00:46:05,158 --> 00:46:10,122
a Bóg dokonuje cudu,
zsyłając mannę z nieba.
524
00:46:11,623 --> 00:46:13,625
Naukowcy powiedzieli nam,
525
00:46:13,709 --> 00:46:17,296
że istnieje pewien gatunek mszyc
526
00:46:17,379 --> 00:46:20,340
żywiących się tamaryszkiem,
527
00:46:20,424 --> 00:46:22,384
który rośnie na Synaju.
528
00:46:22,467 --> 00:46:26,638
Wydzielają one żywiczną substancję,
529
00:46:26,722 --> 00:46:30,225
która jest biała i ma słodki smak.
530
00:46:34,146 --> 00:46:35,689
Jest na roślinach.
531
00:46:36,315 --> 00:46:39,151
Można ją zebrać, suszyć
i upiec z niej chleb.
532
00:46:43,113 --> 00:46:44,239
Przemówił.
533
00:46:46,700 --> 00:46:50,495
Na Synaju, w dzikim otoczeniu
534
00:46:52,915 --> 00:46:55,042
widzimy matczyną stronę Boga,
535
00:46:55,876 --> 00:47:00,047
bo to kobiety przetwarzały produkty rolne
536
00:47:00,130 --> 00:47:01,924
w ich jadalną formę.
537
00:47:02,674 --> 00:47:05,052
Widzisz, bracie? To znak.
538
00:47:07,721 --> 00:47:11,516
Mamy Boga wojownika
obecnego w znakach i cudach,
539
00:47:11,600 --> 00:47:13,477
walczącego z wojskami faraona.
540
00:47:13,560 --> 00:47:18,273
A teraz, przynajmniej w przenośni,
mamy Boga matkę, która karmi dzieci.
541
00:47:21,526 --> 00:47:22,778
Przestańcie!
542
00:47:26,114 --> 00:47:28,325
Przestańcie, mówię! Tak nie można!
543
00:47:28,408 --> 00:47:30,160
- Puszczaj! Dość!
- Stać!
544
00:47:32,788 --> 00:47:34,998
Ty samolubie.
545
00:47:36,291 --> 00:47:37,250
Cofnąć się!
546
00:47:38,377 --> 00:47:39,419
Przestańcie!
547
00:47:41,046 --> 00:47:42,172
Jak śmiecie?
548
00:47:42,255 --> 00:47:46,051
Dawid i Amram robili zapasy.
Teraz nie wystarczy dla wszystkich.
549
00:47:48,178 --> 00:47:49,513
Weźcie to na wymianę.
550
00:47:51,181 --> 00:47:53,225
Wystarczy na dwa dni, nie więcej.
551
00:47:58,480 --> 00:48:01,692
Bóg nas obdarzył swoją łaską
i tak się Mu odpłacacie?
552
00:48:07,072 --> 00:48:09,408
Wypędźcie ich. Niech sami sobie radzą.
553
00:48:12,411 --> 00:48:15,622
Nie, stójcie!
554
00:48:16,623 --> 00:48:17,499
Rób, co mówię.
555
00:48:19,459 --> 00:48:21,628
Gniew już cię kiedyś zniszczył.
556
00:48:22,754 --> 00:48:25,007
Bóg okazał współczucie.
557
00:48:25,507 --> 00:48:26,967
My też je okażmy.
558
00:48:34,016 --> 00:48:35,434
Ona ma rację, bracie.
559
00:48:37,269 --> 00:48:38,687
Czego On od nas chce?
560
00:48:39,187 --> 00:48:40,814
Jak możesz mnie o to pytać,
561
00:48:41,481 --> 00:48:43,483
skoro tylko tego
zawsze szukało moje serce?
562
00:48:43,567 --> 00:48:45,777
Więc niech twój umysł też tego szuka.
563
00:48:56,580 --> 00:49:00,500
Nie nauczysz się niczego,
póki nie zrewidujesz tego, co już umiesz.
564
00:49:01,126 --> 00:49:03,962
Dla mnie to nie miejsce,
gdzie żyją drapieżniki.
565
00:49:04,046 --> 00:49:06,048
To pustkowie.
566
00:49:07,215 --> 00:49:10,218
Nic tam nie ma.
567
00:49:10,302 --> 00:49:13,346
Czy są tam wrogowie? Zagrożenia? Tak, są.
568
00:49:13,430 --> 00:49:14,639
Ale nie o to chodzi.
569
00:49:14,723 --> 00:49:18,477
Chodzi o to, że tej lekcji,
wartości, których chcę was nauczyć,
570
00:49:18,560 --> 00:49:20,103
nie nauczę was w Egipcie.
571
00:49:20,187 --> 00:49:21,313
Tam za dużo się działo.
572
00:49:21,396 --> 00:49:23,398
Ani w Izraelu.
Tam za dużo trzeba zbudować.
573
00:49:24,399 --> 00:49:26,735
Myślę, że pustynia jest właśnie tym.
574
00:49:26,818 --> 00:49:28,195
Dzieci Izraela.
575
00:49:29,404 --> 00:49:32,365
Przez pięć dni
codziennie rano zbieramy jedzenie.
576
00:49:33,408 --> 00:49:35,410
Tylko tyle, ile potrzeba na ten dzień.
577
00:49:38,830 --> 00:49:40,123
A szóstego dnia…
578
00:49:42,626 --> 00:49:46,546
szóstego dnia zbieramy tyle,
żebyśmy mogli odpocząć siódmego.
579
00:49:49,591 --> 00:49:53,136
Zostaliśmy stworzeni na obraz Boga.
580
00:49:53,804 --> 00:49:56,014
A siódmego dnia On odpoczywał. Tak?
581
00:49:56,098 --> 00:49:58,308
- Tak.
- Tak.
582
00:50:03,063 --> 00:50:04,022
To dzień święty.
583
00:50:09,694 --> 00:50:15,200
Dzień, w którym przypominamy sobie,
ile Mu zawdzięczamy.
584
00:50:21,873 --> 00:50:23,125
Uczyńmy z tego prawo.
585
00:50:24,000 --> 00:50:26,920
Sabat to bardzo ciekawy pomysł
586
00:50:27,003 --> 00:50:30,715
w kontekście starożytnych Izraelitów
i świata biblijnego.
587
00:50:30,799 --> 00:50:33,468
Z tego, co wiemy, nie ma niczego podobnego
588
00:50:33,552 --> 00:50:36,471
w kulturach sąsiadujących
ze starożytnym Izraelem.
589
00:50:36,555 --> 00:50:40,392
W tym sensie
możemy nazwać to wymysłem Izraelitów.
590
00:50:43,270 --> 00:50:47,190
Pierwsza wzmianka o szabacie
jest w Księdze Wyjścia w rozdziale 16,
591
00:50:47,274 --> 00:50:49,734
gdzie jest „Zbieranie manny”.
592
00:50:49,818 --> 00:50:54,072
Szóstego dnia zbierzcie dwa razy więcej.
593
00:50:54,156 --> 00:50:58,451
A siódmego dnia odpocznijcie, tak jak Bóg.
594
00:51:01,288 --> 00:51:02,706
Mamy takie wyrażenie.
595
00:51:02,789 --> 00:51:06,293
„Bardziej niż Żydzi święcili szabat,
szabat uświęcił Żydów”.
596
00:51:06,376 --> 00:51:08,920
Tego właśnie potrzebowali ludzie.
597
00:51:09,004 --> 00:51:11,715
Bóg przez Mojżesza musiał w końcu ogłosić:
598
00:51:11,798 --> 00:51:13,425
„Już dość. Koniec pracy.
599
00:51:13,508 --> 00:51:15,510
Podsumujcie, co macie.
600
00:51:15,594 --> 00:51:18,805
Jeśli zobaczycie,
że niczego nam nie brakuje,
601
00:51:18,889 --> 00:51:20,098
to damy sobie radę”.
602
00:51:23,810 --> 00:51:27,147
Izraelici przetrwali głód i gniew faraona,
603
00:51:27,647 --> 00:51:33,111
lecz wkrótce napotkają nowego wroga
na swej drodze do góry Synaj.
604
00:51:37,365 --> 00:51:38,450
Nie jesteśmy sami.
605
00:51:43,663 --> 00:51:44,956
Ludzie pustyni.
606
00:51:45,624 --> 00:51:47,000
To ich ziemia.
607
00:51:50,712 --> 00:51:57,135
Wielu mieszkańców starożytnego
Bliskiego Wschodu nie było Izraelitami.
608
00:51:57,219 --> 00:51:59,346
Byli wrogami Izraelitów.
609
00:51:59,888 --> 00:52:03,350
Dobrym przykładem są Amalekici.
610
00:52:10,398 --> 00:52:13,068
Idź! Mojżeszu!
611
00:52:15,028 --> 00:52:16,029
Łajdaki!
612
00:52:16,905 --> 00:52:18,698
Zakradli się do nas po ciemku.
613
00:52:18,782 --> 00:52:20,951
Walczyliśmy, ale było ich za dużo.
614
00:52:21,034 --> 00:52:22,535
Zabrali kobiety i dzieci.
615
00:52:23,703 --> 00:52:24,788
Potrzebuję ludzi.
616
00:52:27,707 --> 00:52:30,502
Amalekici. Handlarze niewolnikami.
617
00:52:32,170 --> 00:52:34,089
Rozbijemy tu obóz. Wydaj rozkaz.
618
00:52:34,589 --> 00:52:36,258
Odzyskajmy naszych ludzi.
619
00:52:51,398 --> 00:52:55,694
OBÓZ AMALEKITÓW
620
00:52:59,656 --> 00:53:02,075
Szybko. Szybko na pozycje.
621
00:53:07,956 --> 00:53:13,128
Czy Izraelici odeszli z mieczami,
tarczami i strzałami
622
00:53:13,211 --> 00:53:17,549
i jak mogli walczyć z Amalekitami?
623
00:53:18,550 --> 00:53:21,261
Starożytny żydowski midrasz mówi,
624
00:53:21,344 --> 00:53:25,348
że zabrali całą broń
625
00:53:25,932 --> 00:53:29,102
żołnierzom egipskim,
którzy zginęli w Morzu Czerwonym,
626
00:53:29,185 --> 00:53:31,187
a ich ciała wypłynęły na brzeg,
627
00:53:31,271 --> 00:53:32,939
a oni ukradli ich rzeczy.
628
00:53:33,023 --> 00:53:36,401
To świetna odpowiedź.
Biblia nic o tym nie mówi.
629
00:53:36,484 --> 00:53:40,447
Biblia to przemilcza, ale można
się zastanawiać, jak do tego doszło.
630
00:53:41,781 --> 00:53:43,033
Panie…
631
00:53:46,328 --> 00:53:48,538
poprowadź Twoje dzieci do zwycięstwa.
632
00:53:53,543 --> 00:53:57,547
Bóg mówi: „Wyprowadziłem was z Egiptu
633
00:53:57,630 --> 00:54:03,136
wyciągniętym ramieniem i mocną ręką”.
634
00:54:10,769 --> 00:54:14,564
A ramiona Mojżesza robią to samo.
635
00:54:21,196 --> 00:54:23,573
Stanowi symbol.
636
00:54:23,656 --> 00:54:25,158
Jest jak przekaźnik.
637
00:54:28,078 --> 00:54:29,496
Jozue!
638
00:54:29,579 --> 00:54:30,497
Jesteśmy tutaj.
639
00:54:31,456 --> 00:54:32,332
Są tu!
640
00:54:34,417 --> 00:54:38,505
Dopóki ich oczy skierowane są ku niebu,
641
00:54:38,588 --> 00:54:40,924
będą mieć przewagę w bitwie.
642
00:54:42,550 --> 00:54:44,636
Szybko, trzymajcie się blisko mnie.
643
00:54:45,887 --> 00:54:48,181
A jeśli nie, poniosą porażkę.
644
00:54:49,474 --> 00:54:50,308
Szybko!
645
00:54:52,769 --> 00:54:54,479
Mojżesz jest zmęczony.
646
00:55:01,611 --> 00:55:03,988
Ale wytrwale trzyma wyciągnięte ręce.
647
00:55:13,915 --> 00:55:17,502
Izraelici wychodzą z walki zwycięsko.
648
00:56:02,380 --> 00:56:04,883
- O co chodzi?
- Walczą o łupy.
649
00:56:05,467 --> 00:56:09,053
Dość tego!
650
00:56:10,555 --> 00:56:14,017
Następny człowiek,
który zada cios, zginie!
651
00:56:16,603 --> 00:56:17,604
Zginie!
652
00:56:21,274 --> 00:56:23,276
Pamiętajcie, kim jesteśmy!
653
00:56:28,490 --> 00:56:29,616
Narodem!
654
00:56:30,867 --> 00:56:33,077
Narodem wiernych!
655
00:56:36,039 --> 00:56:36,956
Z drogi!
656
00:57:03,107 --> 00:57:04,817
Jak mam przewodzić takim ludziom?
657
00:57:05,318 --> 00:57:06,986
Krocz wśród nich z miłością.
658
00:57:08,071 --> 00:57:09,447
A jeśli jej nie znajdę?
659
00:57:09,531 --> 00:57:11,658
Wtedy wina będzie po twojej stronie.
660
00:57:14,410 --> 00:57:17,080
Miłość odebrano nam
w dzieciństwie, pamiętasz?
661
00:57:21,000 --> 00:57:24,045
Sama miłość
nie wyprowadziłaby nas z Egiptu.
662
00:57:40,103 --> 00:57:44,232
Opowieść o wędrówce po pustyni
mówi w zasadzie o gromadzie…
663
00:57:44,315 --> 00:57:45,733
RABIN, AUTOR KSIĄŻKI O MOJŻESZU
664
00:57:45,817 --> 00:57:51,281
mocno straumatyzowanych, poturbowanych
i zaburzonych uwolnionych niewolników,
665
00:57:52,448 --> 00:57:54,033
którzy brną do przodu.
666
00:57:56,828 --> 00:57:59,956
Po części płynie stąd nauka,
że Bóg może dać ci wizję.
667
00:58:00,039 --> 00:58:01,708
Bóg może dać ci marzenie.
668
00:58:03,251 --> 00:58:06,629
Zwykle nie urzeczywistni się ono tak,
669
00:58:06,713 --> 00:58:08,840
jak byś tego chciał,
670
00:58:08,923 --> 00:58:10,717
ale jeszcze lepiej.
671
00:58:13,803 --> 00:58:16,097
Lud Boży wypatrywał Ziemi Obiecanej
672
00:58:16,180 --> 00:58:18,391
i myślał, że dostał bilet na ekspres.
673
00:58:18,474 --> 00:58:19,517
Ale nie.
674
00:58:19,601 --> 00:58:23,563
Musicie popracować
nad pewnymi sprawami wewnątrz,
675
00:58:23,646 --> 00:58:26,733
zanim zabiorę was na zewnątrz.
676
00:58:29,068 --> 00:58:32,822
Izrael przechodzi
od jednej formy poddaństwa do innej,
677
00:58:32,905 --> 00:58:34,324
tym razem wobec Jahwe.
678
00:58:34,407 --> 00:58:38,369
Morał historii z Księgi Wyjścia
nie brzmi: „Bądź wolny”.
679
00:58:40,413 --> 00:58:42,999
Brzmi raczej: „Idź w góry,
by wielbić Boga”.
680
00:58:45,209 --> 00:58:47,211
MIDIAN
681
00:58:47,295 --> 00:58:49,881
„Zdobądź Przykazania, a wraz z nimi prawo,
682
00:58:49,964 --> 00:58:52,675
byś wiedział, jak postępować
i jak czcić Boga”.
683
00:58:54,969 --> 00:58:58,056
Nadal muszą znosić duchową walkę.
684
00:58:58,139 --> 00:59:00,224
Mimo że są wyzwoleni politycznie,
685
00:59:00,308 --> 00:59:03,603
wciąż mają za zadanie
wyzwolić się duchowo.
686
00:59:20,411 --> 00:59:23,331
Przyszedłem z Nim porozmawiać.
Znowu Go odnaleźć.
687
00:59:26,709 --> 00:59:28,670
Już cię widziałem w takim stanie.
688
00:59:32,423 --> 00:59:34,550
Nie mogę prowadzić ludu bez Boga.
689
00:59:36,886 --> 00:59:40,139
Jak mam iść z nimi
i jednocześnie Go szukać?
690
00:59:44,519 --> 00:59:45,645
Wiele lat temu
691
00:59:46,604 --> 00:59:48,523
zabrałeś moje owce na pastwisko,
692
00:59:49,524 --> 00:59:52,402
żebym mógł być wolny
i zająć się moimi ludźmi.
693
00:59:55,279 --> 00:59:57,156
Byłeś dobrym sługą.
694
00:59:58,700 --> 01:00:00,118
Ty też masz służących.
695
01:00:01,703 --> 01:00:04,956
Wybieraj ich mądrze. Posługuj się nimi.
696
01:00:06,374 --> 01:00:11,003
A potem z czystym sumieniem
udaj się do Niego
697
01:00:11,796 --> 01:00:13,047
i poproś Go o pomoc.
698
01:00:14,590 --> 01:00:16,008
Jetro znów się pojawia.
699
01:00:16,509 --> 01:00:19,804
A potem patrzy, jak Mojżesz zarządza,
700
01:00:19,887 --> 01:00:23,933
jak przyjmuje różnych ludzi,
którzy toczą ze sobą spory,
701
01:00:24,016 --> 01:00:26,728
a Mojżesz jest ich jedynym rozjemcą.
702
01:00:26,811 --> 01:00:31,023
Jetro obserwuje Mojżesza i mówi mu:
703
01:00:31,107 --> 01:00:33,317
„Nie możesz dalej tak robić.
704
01:00:33,401 --> 01:00:35,570
Wypalisz się”.
705
01:00:35,653 --> 01:00:38,322
A potem Jetro mówi:
„Oto co musisz zrobić”.
706
01:00:38,406 --> 01:00:41,534
I opisuje mu, jak stworzyć system sądów.
707
01:00:41,617 --> 01:00:44,078
Jetro jest moim zdaniem
708
01:00:44,871 --> 01:00:46,998
wspaniałym przykładem tego,
709
01:00:47,081 --> 01:00:51,085
jak ktoś, kto nie jest Żydem,
710
01:00:51,169 --> 01:00:53,838
wnosi najlepsze pomysły
711
01:00:53,921 --> 01:00:58,718
i rozwiązania z jego tradycji religijnych
po to, by pomóc.
712
01:00:59,385 --> 01:01:03,848
A Mojżesz ma dość rozumu,
by przyjąć tę mądrość,
713
01:01:03,931 --> 01:01:07,477
mimo że pochodzi ona z innej kultury.
714
01:01:09,771 --> 01:01:10,897
Nadal tu jest.
715
01:01:20,698 --> 01:01:22,200
Historia naszego życia.
716
01:01:26,913 --> 01:01:28,456
Jak to się skończy?
717
01:01:35,004 --> 01:01:36,798
Muszę iść prosić o Jego pomoc.
718
01:01:38,633 --> 01:01:39,592
Znajdziesz ją.
719
01:02:00,112 --> 01:02:03,324
Opowiedz o tym
naszym dzieciom, żeby zrozumiały.
720
01:02:07,078 --> 01:02:07,912
Idź.
721
01:02:18,089 --> 01:02:24,178
Po raz kolejny Mojżesz wchodzi
na wielką górę, by rozmawiać z Bogiem.
722
01:02:36,190 --> 01:02:37,358
KSIĘGA WYJŚCIA 19, 16, 18
723
01:02:37,441 --> 01:02:41,821
„Rozległy się grzmoty z błyskawicami,
a gęsty obłok rozpostarł się nad górą”.
724
01:02:43,114 --> 01:02:45,783
„Góra zaś Synaj była cała spowita dymem,
725
01:02:45,867 --> 01:02:49,203
gdyż Pan zstąpił na nią w ogniu
726
01:02:50,413 --> 01:02:54,166
i uniósł się dym z niej jakby z pieca,
727
01:02:54,250 --> 01:02:58,296
i cała góra bardzo się trzęsła”.
728
01:03:11,142 --> 01:03:12,226
Gdzie jesteś?
729
01:03:14,729 --> 01:03:16,981
Przebyłem długą drogę, by Cię znaleźć!
730
01:03:18,900 --> 01:03:20,151
Przemów do mnie!
731
01:03:23,905 --> 01:03:25,406
Skończyłeś ze mną?
732
01:03:26,365 --> 01:03:27,950
Ja nie skończyłem z tobą!
733
01:03:29,827 --> 01:03:30,953
Słyszysz mnie?
734
01:03:43,299 --> 01:03:45,009
Nie wiem, co robić, Boże.
735
01:03:46,844 --> 01:03:48,387
Nie wiem, gdzie iść.
736
01:03:49,138 --> 01:03:50,765
Bez ciebie jestem zgubiony.
737
01:03:57,063 --> 01:03:59,857
Niosłem was na skrzydłach orlich
738
01:03:59,941 --> 01:04:01,734
i przywiodłem was do Mnie.
739
01:04:02,443 --> 01:04:05,947
Jeśli słuchać będziecie głosu mego
i strzec mego przymierza,
740
01:04:06,030 --> 01:04:11,410
będziecie Mi królestwem kapłanów
i ludem świętym.
741
01:04:12,495 --> 01:04:16,666
Takie to słowa powiedz synom Izraela.
742
01:04:21,837 --> 01:04:23,297
Mijają tygodnie.
743
01:04:26,175 --> 01:04:30,972
Izraelici czekają w cieniu góry Synaj
na powrót Mojżesza.
744
01:04:49,198 --> 01:04:51,575
Nie ma go od 40 dni i nocy.
745
01:04:54,704 --> 01:04:55,788
Wróci!
746
01:05:09,010 --> 01:05:11,387
Ci ludzie żyją w wielkiej niepewności.
747
01:05:11,470 --> 01:05:14,432
Po raz pierwszy ich przywódca
nie stoi przed nimi.
748
01:05:14,515 --> 01:05:16,142
Ten, który ich wyprowadził,
749
01:05:16,225 --> 01:05:18,644
który był dla nich ojcem narodu,
750
01:05:19,311 --> 01:05:20,438
zniknął.
751
01:05:20,521 --> 01:05:22,982
Patrzą w górę i doświadczają czegoś,
752
01:05:23,065 --> 01:05:25,901
co jest niesamowite i przerażające.
753
01:05:25,985 --> 01:05:28,946
Kiedy nie jesteś pewny jutra
i swego przetrwania,
754
01:05:29,030 --> 01:05:30,740
tego, co się wydarzy,
755
01:05:30,823 --> 01:05:33,075
możesz popełnić wiele błędów.
756
01:05:44,754 --> 01:05:45,838
Co to ma znaczyć?
757
01:05:46,881 --> 01:05:50,426
Potrzebujemy boga, którego uznają inni.
758
01:05:50,509 --> 01:05:52,553
Takiego jak inni bogowie.
759
01:05:52,636 --> 01:05:54,221
Mamy egipskie złoto.
760
01:05:55,056 --> 01:05:58,851
Zanim odejdziemy, stopimy je
i stworzymy boga, który nas ochroni.
761
01:05:58,934 --> 01:06:00,394
Mojżesz nas chronił.
762
01:06:03,147 --> 01:06:06,400
Naprawdę wierzysz, że twój brat żyje?
763
01:06:09,403 --> 01:06:10,446
Wierzysz w to?
764
01:06:20,498 --> 01:06:22,333
Jesteś pierworodnym bratem.
765
01:06:24,418 --> 01:06:26,754
Czas, byś odzyskał swoją pozycję.
766
01:06:56,700 --> 01:06:57,743
KSIĘGA RODZAJU 32, 2, 4
767
01:06:57,827 --> 01:06:59,578
„Aaron powiedział im:
768
01:06:59,662 --> 01:07:04,083
»Pozdejmujcie złote kolczyki,
które są w uszach waszych żon,
769
01:07:04,166 --> 01:07:07,878
waszych synów i córek,
i przynieście je do mnie«”.
770
01:07:12,299 --> 01:07:15,511
„A wziąwszy je z ich rąk
771
01:07:15,594 --> 01:07:21,267
nakazał je przetopić i uczynić z tego
posąg cielca ulany z metalu”.
772
01:07:25,479 --> 01:07:29,650
Pamiętajcie, że to nieposłuszeństwo
wywołało plagi w Egipcie.
773
01:07:29,733 --> 01:07:33,237
Ale to nieposłuszeństwo ludzi
po drugiej stronie pustyni,
774
01:07:33,320 --> 01:07:35,489
gdzie budują tego boga,
775
01:07:35,573 --> 01:07:40,077
to właśnie nieposłuszeństwo
sprawiło, że podróż,
776
01:07:40,161 --> 01:07:42,746
która powinna trwać
najdłużej dziesięć dni,
777
01:07:42,830 --> 01:07:44,665
trwała 40 lat.
778
01:07:54,008 --> 01:07:58,679
Aaron, brat Mojżesza, arcykapłan Izraela,
779
01:07:58,762 --> 01:08:01,056
to on robi złotego cielca,
780
01:08:01,140 --> 01:08:04,393
bo czuje się zagrożony
781
01:08:04,476 --> 01:08:08,397
z powodu poruszenia wśród Izraelitów.
782
01:08:08,480 --> 01:08:12,860
Żeby ich uspokoić, robi dla nich bożka.
783
01:08:28,083 --> 01:08:31,420
I mamy tę słynną scenę,
gdy Mojżesz schodzi z góry Synaj
784
01:08:31,503 --> 01:08:35,424
właśnie w chwili,
kiedy lud oddaje cześć złotemu cielcowi.
785
01:08:37,635 --> 01:08:39,762
To niezwykle bolesne.
786
01:08:49,355 --> 01:08:50,231
To Mojżesz.
787
01:08:54,610 --> 01:08:56,111
- Mojżeszu!
- Mojżeszu!
788
01:09:16,173 --> 01:09:17,007
Mojżeszu.
789
01:09:36,151 --> 01:09:37,027
Na nic.
790
01:09:38,821 --> 01:09:40,447
To wszystko na nic.
791
01:10:03,095 --> 01:10:06,098
Mojżesz jest tak zbulwersowany i oburzony,
792
01:10:06,181 --> 01:10:10,477
że bierze dwie tablice,
na których zapisano Dziesięć Przykazań,
793
01:10:11,061 --> 01:10:12,271
i roztrzaskuje je.
794
01:10:12,938 --> 01:10:14,565
Niepanowanie nad gniewem.
795
01:10:14,648 --> 01:10:18,277
To motyw, który ciągle
towarzyszy Mojżeszowi.
796
01:10:20,571 --> 01:10:24,783
Ta walka z gniewem to coś,
co może nas wiele nauczyć.
797
01:10:26,452 --> 01:10:30,914
Mojżesz to ktoś, kto wybucha,
traci panowanie nad sobą,
798
01:10:31,540 --> 01:10:36,879
a potem musi znowu
złożyć elementy w całość.
799
01:10:41,175 --> 01:10:42,009
Pomóżcie mi.
800
01:10:59,234 --> 01:11:00,152
Co to jest?
801
01:11:06,533 --> 01:11:07,409
Odpowiedział.
802
01:11:09,870 --> 01:11:11,205
Odpowiedział mi.
803
01:11:13,999 --> 01:11:16,126
Dał mi swój najwspanialszy dar.
804
01:11:19,380 --> 01:11:20,255
Jego prawa.
805
01:11:23,884 --> 01:11:24,718
A wy…
806
01:11:27,179 --> 01:11:29,390
wy wszyscy złamaliście mi serce.
807
01:11:33,769 --> 01:11:35,270
Więc ja też je połamałem.
808
01:11:36,730 --> 01:11:38,816
By zmienić przeszłość…
809
01:11:40,901 --> 01:11:42,653
trzeba wybaczyć.
810
01:11:43,779 --> 01:11:44,738
Pamiętasz?
811
01:11:45,531 --> 01:11:46,490
Zostawcie mnie.
812
01:11:49,576 --> 01:11:50,494
Natychmiast.
813
01:12:10,973 --> 01:12:12,641
Panie, co ja zrobiłem?
814
01:12:16,520 --> 01:12:17,479
Odejdź.
815
01:12:23,318 --> 01:12:24,319
Boże.
816
01:12:28,949 --> 01:12:30,576
Zawiodłem Cię, Panie.
817
01:12:31,452 --> 01:12:32,911
Już czas.
818
01:12:33,745 --> 01:12:36,957
Raz już spuściłem potop
i oszczędziłem tylko Noego.
819
01:12:37,458 --> 01:12:41,378
Teraz mogę spuścić ogień
i oszczędzić tylko ciebie.
820
01:12:41,462 --> 01:12:44,298
Spalić ich? Wszystkich?
821
01:12:45,591 --> 01:12:46,717
Ale, Panie,
822
01:12:48,093 --> 01:12:49,970
mogliśmy już dotrzeć do Ziemi Obiecanej,
823
01:12:50,053 --> 01:12:52,014
gdybyś mnie tędy nie poprowadził.
824
01:12:52,848 --> 01:12:54,349
To wszystko by się nie wydarzyło.
825
01:12:54,433 --> 01:12:59,146
Po co dotrzeć do Ziemi Obiecanej,
jeśli nie wiecie, jak tam żyć?
826
01:12:59,855 --> 01:13:03,108
Może i macie wolność,
ale nie zachowacie jej bez prawdy.
827
01:13:04,318 --> 01:13:05,986
Zaczniemy od nowa.
828
01:13:06,069 --> 01:13:07,070
Nie!
829
01:13:08,739 --> 01:13:11,950
Wybacz im. Wybacz nam. Wybacz mi.
830
01:13:13,911 --> 01:13:14,745
Wybacz.
831
01:13:27,382 --> 01:13:28,675
Bóg znowu miał dosyć.
832
01:13:28,759 --> 01:13:31,803
„Zabiję wszystkich i zacznę od nowa,
tylko z tobą”.
833
01:13:32,304 --> 01:13:34,097
Mojżesz odwodzi go od tego.
834
01:13:34,181 --> 01:13:36,850
To by było pochopne. Przemyśl to jeszcze.
835
01:13:36,934 --> 01:13:38,310
Co powiedzą Egipcjanie?
836
01:13:38,393 --> 01:13:41,021
Wyprowadziłeś nas na pustynię,
aby nas zabić?
837
01:13:55,202 --> 01:13:56,286
Puść ich.
838
01:13:59,289 --> 01:14:00,666
Zbuntowali się przeciw tobie.
839
01:14:01,959 --> 01:14:02,793
Przeciw Bogu.
840
01:14:02,876 --> 01:14:04,002
Puść ich.
841
01:14:05,837 --> 01:14:07,047
Zasługują na śmierć.
842
01:14:09,174 --> 01:14:11,426
Powinniśmy ukarać ich dla przykładu.
843
01:14:11,510 --> 01:14:13,971
Nie zabijaj.
844
01:14:15,389 --> 01:14:16,473
Takie jest prawo.
845
01:14:17,099 --> 01:14:17,975
Jakie prawo?
846
01:14:20,811 --> 01:14:22,896
To, które zniszczyłem. Puść ich.
847
01:14:41,707 --> 01:14:43,625
Powtórz nam te prawa, Mojżeszu.
848
01:14:44,710 --> 01:14:46,670
Powtarzajmy je sobie nawzajem,
849
01:14:47,963 --> 01:14:49,756
aż już nie będziemy musieli.
850
01:14:53,176 --> 01:14:55,262
Bo te prawa zostaną zapisane w nas.
851
01:14:59,266 --> 01:15:04,563
Nie będziesz czynił żadnej rzeźby.
852
01:15:09,610 --> 01:15:12,863
Nie będziesz miał cudzych bogów obok Mnie.
853
01:15:17,909 --> 01:15:21,622
Nie będziesz wzywał imienia Pana,
Boga twego, do czczych rzeczy.
854
01:15:34,009 --> 01:15:35,344
Nie pożądaj.
855
01:15:45,437 --> 01:15:46,605
Nie będziesz…
856
01:16:06,375 --> 01:16:10,545
Tym, co naprawdę wyobcowało
dzieci Izraela na pustyni,
857
01:16:10,629 --> 01:16:11,963
był brak przymierza.
858
01:16:12,047 --> 01:16:16,051
Pozostali na pustyni tak długo
właśnie po to,
859
01:16:16,134 --> 01:16:17,928
by przypieczętować przymierze.
860
01:16:18,428 --> 01:16:23,058
Bóg mógł zabrać ich do ziemi Kanaan
w każdej chwili, ale nie byli gotowi.
861
01:16:28,105 --> 01:16:30,023
Pamiętaj o dniu szabatu,
862
01:16:31,441 --> 01:16:32,734
aby go uświęcić.
863
01:16:34,111 --> 01:16:35,987
Czcij ojca swego i matkę swoją.
864
01:16:38,198 --> 01:16:41,284
Nie cudzołóż.
865
01:16:49,334 --> 01:16:52,045
Nie mów fałszywego świadectwa.
866
01:16:52,129 --> 01:16:55,173
Biblia nie używa słowa „przykazania”.
867
01:16:55,257 --> 01:16:58,343
Mówi o dziesiątce,
ale jest to dziesiątka czegoś,
868
01:16:58,427 --> 01:17:02,055
dziesięć d’varim,
dziesięć kwestii, dziesięć zasad.
869
01:17:02,139 --> 01:17:08,353
Pięć pierwszych
dotyczy relacji człowieka z Bogiem.
870
01:17:08,437 --> 01:17:10,564
Nie będziesz miał
bogów cudzych przede Mną.
871
01:17:11,064 --> 01:17:13,692
Nie będziesz brał imienia
Pana Boga twego nadaremno.
872
01:17:13,775 --> 01:17:16,903
Ostatnie pięć przykazań
ma charakter społeczny.
873
01:17:16,987 --> 01:17:20,782
Dotyczą relacji międzyludzkich,
874
01:17:20,866 --> 01:17:22,409
wzajemnej dobroci.
875
01:17:23,118 --> 01:17:28,540
Nie pożądaj domu bliźniego swego
ani niczego, co należy do niego.
876
01:17:28,623 --> 01:17:30,834
Bóg mówi: „Musicie mieć jakąś strukturę.
877
01:17:30,917 --> 01:17:33,587
Nie wyprowadziłem was,
żebyście byli niczym,
878
01:17:33,670 --> 01:17:35,380
ale po to, żebyście byli czymś.
879
01:17:35,464 --> 01:17:38,925
Dlatego te prawa
są początkiem kodeksu moralnego,
880
01:17:39,009 --> 01:17:41,344
który zrewolucjonizuje cały świat”.
881
01:17:53,106 --> 01:17:53,940
Matko?
882
01:18:09,998 --> 01:18:12,167
Czemu jesteś smutny, Mojżeszu?
883
01:18:16,713 --> 01:18:18,340
Przez wszystkie moje błędy.
884
01:18:24,221 --> 01:18:26,890
Przez wszystko,
co mam jeszcze do zrobienia.
885
01:18:28,183 --> 01:18:29,684
Zrobiłeś dużo dobra.
886
01:18:36,608 --> 01:18:40,278
Wyprowadziłeś ich z Egiptu,
jak Bóg ci kazał.
887
01:18:42,781 --> 01:18:45,826
Dałeś im prawa, które ich prowadzą.
888
01:18:48,954 --> 01:18:50,413
Dałeś im życie.
889
01:18:58,296 --> 01:19:00,006
Czego więcej
890
01:19:01,591 --> 01:19:04,177
mógłbyś chcieć?
891
01:19:06,429 --> 01:19:09,975
Muszę ich zaprowadzić do Ziemi Obiecanej.
892
01:19:12,477 --> 01:19:14,563
Sami tam dotrą.
893
01:19:17,566 --> 01:19:18,400
Bez ciebie.
894
01:19:22,696 --> 01:19:25,740
Trzej główni gracze w tej historii:
895
01:19:25,824 --> 01:19:27,409
Mojżesz, Aaron i Miriam
896
01:19:28,618 --> 01:19:32,914
nie dotrą do Ziemi Obiecanej.
897
01:19:35,500 --> 01:19:36,668
Chodź.
898
01:19:39,421 --> 01:19:42,799
Według mnie najbardziej przejmującym
i tragicznym motywem
899
01:19:42,883 --> 01:19:45,677
w całej Biblii jest to, że Mojżesz,
900
01:19:45,760 --> 01:19:48,638
któremu Bóg powierzył
901
01:19:48,722 --> 01:19:53,310
wykonanie tego trudnego,
niebezpiecznego zadania,
902
01:19:53,393 --> 01:19:57,397
prowadził Izraelitów
przez pustynię przez 40 lat
903
01:19:57,480 --> 01:20:02,444
i wiernie wypełnił tę misję, aż do końca,
904
01:20:03,320 --> 01:20:08,116
ale nie mógł dołączyć do Izraela
w Ziemi Obiecanej.
905
01:20:09,701 --> 01:20:10,869
To bardzo smutne.
906
01:20:14,205 --> 01:20:15,498
Spójrz, Mojżeszu.
907
01:20:19,002 --> 01:20:20,003
Oto ona.
908
01:20:21,463 --> 01:20:26,343
Odmowa Mojżeszowi wstępu
do Ziemi Obiecanej
909
01:20:26,426 --> 01:20:29,387
znajduje według mnie
odzwierciedlenie współcześnie
910
01:20:29,471 --> 01:20:32,474
w życiu Martina Luthera Kinga.
911
01:20:34,517 --> 01:20:39,105
W noc przed śmiercią
powtarzał odczucia Mojżesza.
912
01:20:39,189 --> 01:20:42,233
Mówił: „Byłem na szczycie góry.
913
01:20:42,317 --> 01:20:44,110
Widziałem Ziemię Obiecaną.
914
01:20:44,194 --> 01:20:46,738
Może nie dojdę tam z wami,
ale chcę wam powiedzieć,
915
01:20:46,821 --> 01:20:48,406
że wy tam dotrzecie”.
916
01:20:48,490 --> 01:20:52,410
To prawie tak, jakby wtedy
przemawiał przez niego Mojżesz.
917
01:20:52,494 --> 01:20:54,454
Jeśli historia Mojżesza coś znaczy,
918
01:20:54,537 --> 01:20:57,707
to to, że nawet gdy dotrzesz do Kanaanu,
919
01:20:57,791 --> 01:21:01,252
nawet gdy nazywasz siebie wolnym,
920
01:21:01,336 --> 01:21:03,505
to wciąż wymaga walki.
921
01:21:03,588 --> 01:21:06,007
To, czego potrzeba, by zyskać wolność,
922
01:21:06,091 --> 01:21:09,135
różni się od tego, czego trzeba,
by pozostać wolnym.
923
01:21:16,977 --> 01:21:18,186
Ziemia Obiecana.
924
01:21:21,648 --> 01:21:23,400
A ja nigdy tam nie dotrę.
925
01:21:26,277 --> 01:21:27,112
Nie.
926
01:21:29,781 --> 01:21:31,241
Ale twoje dzieci tak.
927
01:21:33,368 --> 01:21:34,369
Mojżeszu?
928
01:21:39,290 --> 01:21:40,667
Chodź już do środka.
929
01:21:53,596 --> 01:21:54,431
Chodź.
930
01:22:00,061 --> 01:22:02,772
„Umarł Mojżesz, sługa Pański,
931
01:22:02,856 --> 01:22:05,775
w krainie Moabu,
według postanowienia Pana”.
932
01:22:05,859 --> 01:22:07,610
KSIĘGA POWTÓRZONEGO PRAWA 34, 5, 10-12
933
01:22:07,694 --> 01:22:11,948
„Nie powstał więcej w Izraelu
prorok podobny do Mojżesza,
934
01:22:12,032 --> 01:22:14,367
który by poznał Pana twarzą w twarz…
935
01:22:16,494 --> 01:22:21,791
ani równy we wszystkich znakach i cudach,
które Pan kazał mu czynić w Egipcie,
936
01:22:21,875 --> 01:22:26,379
wobec faraona, wszystkich sług jego
i całego jego kraju,
937
01:22:28,548 --> 01:22:32,218
ani równy mocą ręki
938
01:22:32,302 --> 01:22:35,889
i całą wielką grozą, jaką wywołał Mojżesz
939
01:22:35,972 --> 01:22:38,725
na oczach całego Izraela”.
940
01:26:37,839 --> 01:26:39,716
Napisy: Joanna Rychlik
941
01:26:40,716 --> 01:27:00,716
{\an8}Uploaded by MoviesMod.org | Visit & Support