1
00:00:09,759 --> 00:00:14,556
Siri ini merupakan penerokaan dramatik
kisah Musa dan buku Keluaran,
2
00:00:14,556 --> 00:00:17,892
yang menggabungkan pandangan
ahli teologi dan sejarawan
3
00:00:17,892 --> 00:00:20,979
daripada pelbagai
latar belakang agama dan budaya.
4
00:00:20,979 --> 00:00:24,232
Sumbangan mereka
adalah untuk memperkayakan naratif,
5
00:00:24,232 --> 00:00:27,485
tapi tidak patut difahami
sebagai kata sepakat.
6
00:00:40,498 --> 00:00:42,083
Aku adalah Aku...
7
00:00:44,335 --> 00:00:45,962
dan inilah Aku selamanya.
8
00:00:55,972 --> 00:00:58,933
Kitab Bible menyebut
tentang seorang gembala miskin
9
00:00:58,933 --> 00:01:01,686
yang dipanggil ke gunung bermisteri
10
00:01:02,228 --> 00:01:04,773
di sekitar Semenanjung Sinai.
11
00:01:10,320 --> 00:01:14,783
{\an8}GUNUNG SINAI
12
00:01:14,783 --> 00:01:16,701
{\an8}Perjalanan ini berbahaya.
13
00:01:17,869 --> 00:01:19,871
Baginda dipenuhi ketakutan.
14
00:01:21,289 --> 00:01:25,085
Namun, kuasa kuat yang belum difahaminya
15
00:01:25,585 --> 00:01:27,128
menariknya untuk mara.
16
00:01:29,297 --> 00:01:30,465
Kepercayaan.
17
00:01:37,722 --> 00:01:40,225
Lelaki itu memiliki masa silam rahsia.
18
00:01:42,811 --> 00:01:46,481
Adindaku, bukan orang Mesir,
tapi salah seorang daripada kita.
19
00:01:46,481 --> 00:01:47,398
Aku orang Ibrani?
20
00:01:48,233 --> 00:01:51,736
Setiap langkah membawanya lebih dekat
kepada takdirnya.
21
00:01:53,696 --> 00:01:55,073
Tuhan berbicara dengannya.
22
00:01:55,573 --> 00:01:57,534
Saya cakap jangan bawa dia balik.
23
00:01:57,534 --> 00:01:59,452
Kamu bukan macam mereka, Musa.
24
00:02:02,622 --> 00:02:04,374
Masa untuk bebaskan kaum aku.
25
00:02:05,416 --> 00:02:07,752
Penyelamat umat Israel.
26
00:02:08,253 --> 00:02:10,171
Tunjukkan mereka jalan.
27
00:02:12,549 --> 00:02:14,676
Utusan Tuhan.
28
00:02:16,970 --> 00:02:20,849
Aku adalah Aku dan inilah Aku selamanya.
29
00:02:31,401 --> 00:02:36,072
BAHAGIAN SATU
NABI
30
00:02:44,164 --> 00:02:45,790
Pada zaman kebuluran,
31
00:02:46,416 --> 00:02:49,711
umat Israel, keturunan Abraham,
32
00:02:49,711 --> 00:02:51,462
menetap di Mesir...
33
00:02:53,840 --> 00:02:57,844
lalu diperhambakan selama 400 tahun.
34
00:03:01,472 --> 00:03:05,602
Mereka menderita berabad-abad lamanya,
namun bilangan mereka bertambah.
35
00:03:08,271 --> 00:03:11,191
Khuatir mereka akan bangkit menentangnya,
36
00:03:11,191 --> 00:03:15,320
raja memerintahkan
semua bayi lelaki Ibrani
37
00:03:15,320 --> 00:03:17,280
untuk dilemaskan di Sungai Nil.
38
00:03:27,957 --> 00:03:31,669
Diambil menjadi anak angkat
oleh puteri Firaun secara rahsia...
39
00:03:36,132 --> 00:03:38,593
baginda dibesarkan di istana...
40
00:03:40,929 --> 00:03:44,599
bersama bapa saudaranya
yang juga bakal raja.
41
00:03:50,480 --> 00:03:53,524
Namanya Musa.
42
00:03:56,694 --> 00:03:58,655
Walaupun baginda putera Mesir
43
00:03:58,655 --> 00:04:01,366
dan menerima manfaat dari istana Firaun,
44
00:04:01,366 --> 00:04:06,496
membesar dalam keluarga itu
sebagai ahli keluarga diraja,
45
00:04:06,496 --> 00:04:10,208
{\an8}baginda menyedari
ada sesuatu yang berbeza tentangnya.
46
00:04:10,208 --> 00:04:12,794
{\an8}Baginda tahu baginda dilahirkan berbeza.
47
00:04:17,799 --> 00:04:20,927
Kitab Torah tidak beritahu kita
nama Ibraninya.
48
00:04:20,927 --> 00:04:24,973
{\an8}Itulah salah satu misteri dalam kisah ini.
49
00:04:24,973 --> 00:04:31,145
{\an8}Ia juga cerita tentang Musa
yang mengetahui sedikit demi sedikit
50
00:04:31,145 --> 00:04:33,398
{\an8}mengenai identiti dan takdirnya.
51
00:04:36,943 --> 00:04:38,152
{\an8}KELUARAN 2:11
52
00:04:38,152 --> 00:04:42,657
{\an8}"Pada suatu hari,
apabila Musa sudah besar,
53
00:04:43,157 --> 00:04:46,619
dia melihat seorang warga Mesir
memukul seorang Ibrani."
54
00:04:46,619 --> 00:04:48,496
Tidak!
55
00:05:01,175 --> 00:05:02,135
Sambung kerja!
56
00:05:06,764 --> 00:05:11,311
Saya yakin ada sifat semula jadi
dalam diri Musa
57
00:05:11,311 --> 00:05:14,647
yang mengaitkan dirinya dengan penindasan
58
00:05:14,647 --> 00:05:17,692
yang sedang dilalui oleh hamba Ibrani itu,
59
00:05:18,401 --> 00:05:21,654
dan saya rasa ada kesedaran dalam dirinya.
60
00:05:31,289 --> 00:05:32,665
Kau! Berhenti!
61
00:05:32,665 --> 00:05:33,833
Berhenti!
62
00:05:43,760 --> 00:05:44,719
Lepaskan dia.
63
00:05:48,556 --> 00:05:50,141
Aku kata, lepaskan dia.
64
00:05:54,479 --> 00:05:55,438
Ya, tuanku.
65
00:05:59,692 --> 00:06:00,693
Kerja tamat!
66
00:06:57,708 --> 00:06:58,668
{\an8}KELUARAN 2:15
67
00:06:58,668 --> 00:07:01,212
{\an8}"Firaun yang terdengar hal itu
68
00:07:01,879 --> 00:07:04,132
{\an8}berikhtiar untuk membunuh Musa.
69
00:07:05,550 --> 00:07:08,594
Namun, Musa sempat melarikan diri
daripada Firaun."
70
00:07:12,598 --> 00:07:17,061
{\an8}GURUN SINAI
71
00:07:20,148 --> 00:07:24,777
{\an8}3 BULAN KEMUDIAN
72
00:07:25,862 --> 00:07:28,906
Baginda mengembara ke timur gurun
ke arah Midian.
73
00:07:30,658 --> 00:07:33,494
Orang asing di negara asing.
74
00:07:34,745 --> 00:07:36,747
Bukan lagi putera Mesir,
75
00:07:36,747 --> 00:07:40,376
dan belum lagi nabi
yang akan membebaskan umat Israel.
76
00:07:41,252 --> 00:07:44,589
Agama Judeo-Kristian
banyak berpandu kepada Musa.
77
00:07:44,589 --> 00:07:45,882
Baginda pengasasnya.
78
00:07:45,882 --> 00:07:50,720
{\an8}Semua yang anda tahu tentang kitab Bible
79
00:07:50,720 --> 00:07:52,263
{\an8}dalam apa-apa bentuk pun,
80
00:07:52,263 --> 00:07:55,224
{\an8}boleh dijejak kepada hidup
dan seruan Musa.
81
00:07:56,726 --> 00:08:01,731
{\an8}Musa amat unik
dalam tradisi Judeo-Kristian-Islam
82
00:08:01,731 --> 00:08:04,400
{\an8}kerana baginda muncul
dalam ketiga-tiganya.
83
00:08:04,400 --> 00:08:08,321
Baginda diberi gelaran nabi
dalam ketiga-tiganya.
84
00:08:09,322 --> 00:08:13,075
{\an8}Nabi Musa disebut
lebih seratus kali dalam al-Quran.
85
00:08:13,075 --> 00:08:16,454
{\an8}Jadi, ia amat unik
kerana hanya beberapa nabi
86
00:08:16,454 --> 00:08:20,166
{\an8}yang seluruh hidupnya
diceritakan dalam al-Quran.
87
00:08:21,125 --> 00:08:25,046
{\an8}Segalanya tentang hidup,
pengalaman, cabaran
88
00:08:25,046 --> 00:08:26,839
{\an8}dan semua yang baginda buat,
89
00:08:26,839 --> 00:08:29,592
{\an8}semuanya masih relevan bagi kita hari ini.
90
00:08:30,676 --> 00:08:34,388
Apa anda buat jika orang lain menderita?
Bela mereka atau diam?
91
00:08:35,014 --> 00:08:36,307
Keadilan sosial?
92
00:08:36,307 --> 00:08:38,518
Ia bermula dengan Musa.
93
00:08:39,185 --> 00:08:42,313
Musa pembunuh menjadi Musa pembebas.
94
00:08:42,897 --> 00:08:44,690
Kisah itu sangat menarik.
95
00:09:06,087 --> 00:09:08,506
Tengok. Ada orang datang.
96
00:09:22,937 --> 00:09:24,188
Siapa awak?
97
00:09:30,611 --> 00:09:32,822
Saya akan bekerja untuk roti dan air.
98
00:09:40,746 --> 00:09:42,498
Awak boleh minum percuma.
99
00:10:09,025 --> 00:10:11,110
Kepada siapa saya patut berterima kasih?
100
00:10:12,653 --> 00:10:16,115
Yitro. Pemilik perigi. Paderi gunung.
101
00:10:18,284 --> 00:10:19,619
Saya maksudkan awak.
102
00:10:21,287 --> 00:10:22,121
Anakandanya.
103
00:10:23,164 --> 00:10:24,123
Zipora.
104
00:10:27,251 --> 00:10:29,545
Apabila Musa lari dari Mesir,
105
00:10:29,545 --> 00:10:36,135
baginda telah dijaga
oleh puak penggembala nomad
106
00:10:36,719 --> 00:10:39,680
di tanah gersang berdekatan Gunung Sinai.
107
00:10:40,264 --> 00:10:44,060
Di tempat inilah
Musa menemukan penyelamatnya.
108
00:11:04,830 --> 00:11:07,541
Melayan pelamar menggunakan harta kami?
109
00:11:07,541 --> 00:11:09,502
Harta kami, Naim.
110
00:11:09,502 --> 00:11:12,713
Lagipun, pelamar kami bukan urusan kau.
111
00:11:16,217 --> 00:11:18,010
Tikus gurun tak dialu-alukan.
112
00:11:26,519 --> 00:11:27,937
Tikus ini nak mati.
113
00:11:28,729 --> 00:11:31,816
Mungkin, tapi dia akan mati
bersama kau berdua.
114
00:11:34,610 --> 00:11:35,444
Bunuh dia.
115
00:11:44,954 --> 00:11:46,038
Bukan hari ini.
116
00:12:05,182 --> 00:12:06,016
Mari.
117
00:12:10,813 --> 00:12:14,275
Wanita kerap kali nampak
keistimewaan dalam diri Musa
118
00:12:14,275 --> 00:12:16,861
kerana mereka terima bantuannya.
119
00:12:16,861 --> 00:12:20,531
Mereka lihat kekuatan
dan sifat boleh dipercayai baginda.
120
00:12:24,326 --> 00:12:27,538
Ada kisah lucu
dalam al-Quran tentang Zipora...
121
00:12:27,538 --> 00:12:30,166
Dalam bahasa Arab, namanya Safura.
122
00:12:30,166 --> 00:12:32,543
{\an8}Dia berjalan di depan baginda,
123
00:12:32,543 --> 00:12:36,922
{\an8}dan angin bertiup
lalu skirtnya terangkat sedikit.
124
00:12:36,922 --> 00:12:39,925
Kemudian, tentulah,
Musa enggan melihatnya.
125
00:12:39,925 --> 00:12:44,138
Jadi, baginda berjalan di depan
agar baginda tidak lihat belakangnya.
126
00:12:44,138 --> 00:12:46,849
Mereka kagum dengan kesopanan baginda.
127
00:12:47,850 --> 00:12:52,688
Anak-anak Yitro kembali
kepada ayahanda mereka dan beritahu dia,
128
00:12:52,688 --> 00:12:56,609
Musa yang boleh dipercayai
dan kuat telah membantu mereka.
129
00:13:19,924 --> 00:13:21,425
Kenapa kamu ke Midian?
130
00:13:23,719 --> 00:13:25,346
Firaun kami membina bandar.
131
00:13:26,096 --> 00:13:29,767
Rakyat dipaksa bekerja sebagai hamba
atau perlu membayar cukai.
132
00:13:30,267 --> 00:13:32,228
- Jadi, saya pergi.
- Ke gurun?
133
00:13:35,105 --> 00:13:36,524
Orang bebas di gurun.
134
00:13:37,191 --> 00:13:39,735
Cara orang Mesir berbeza dengan kami.
135
00:13:39,735 --> 00:13:43,447
Tapi atas keberanian kamu
bagi pihak anak-anak saya,
136
00:13:44,615 --> 00:13:46,325
kamu boleh bermalam di sini.
137
00:13:51,372 --> 00:13:56,126
Yitro ialah antara watak kegemaran saya
dalam seluruh kisah Musa.
138
00:13:56,752 --> 00:13:59,797
Kita tahu Yitro seorang yang penyayang,
139
00:13:59,797 --> 00:14:03,551
dia sediakan tempat tinggal
dan pandai menilai keperibadian.
140
00:14:03,551 --> 00:14:07,888
Dia tidak peduli
jika orang ini orang Mesir atau Midian,
141
00:14:07,888 --> 00:14:09,765
atau apa-apa saja.
142
00:14:09,765 --> 00:14:13,227
Dia sedia membantu
dan juga memerlukan bantuan.
143
00:14:14,728 --> 00:14:18,899
Yitro ialah paderi orang Midian.
144
00:14:19,817 --> 00:14:21,902
Mereka orang politeistik
145
00:14:21,902 --> 00:14:24,697
yang hidup pada tempoh Mesir Purba
146
00:14:24,697 --> 00:14:26,824
dan kemudian sebagai Israel purba.
147
00:14:27,908 --> 00:14:31,912
{\an8}Saya tidak rasa mereka benar-benar
ada konsep monoteis pada masa itu.
148
00:14:31,912 --> 00:14:35,082
{\an8}Semua orang percaya
bahawa berbilang tuhan wujud.
149
00:14:35,082 --> 00:14:37,376
{\an8}Persoalannya, tuhan mana anda sembah?
150
00:14:37,376 --> 00:14:39,545
Jadi, istilahnya monolatri.
151
00:14:39,545 --> 00:14:42,298
Ia bukan monoteisme
yang percaya hanya ada satu Tuhan.
152
00:14:42,298 --> 00:14:44,925
Monolatri bererti
cuma menyembah satu tuhan.
153
00:14:44,925 --> 00:14:47,845
Anda mengakui kewujudan tuhan lain.
154
00:14:47,845 --> 00:14:50,180
Namun, hanya satu yang anda sembah.
155
00:14:51,640 --> 00:14:54,602
Jika anda ambil kitab Bible
secara harafiah,
156
00:14:55,102 --> 00:14:58,439
Tuhan menyebut dengan jelas bahawa
157
00:14:58,439 --> 00:15:02,901
Dia satu-satunya Tuhan
yang umat Israel patut sembah.
158
00:15:04,153 --> 00:15:08,991
Dia tidak sebut bahawa
Dia satu-satunya Tuhan yang wujud.
159
00:15:10,743 --> 00:15:12,911
Dalam Rukun Sepuluh, Tuhan kata,
160
00:15:12,911 --> 00:15:16,749
"Kamu jangan menyembah tuhan-tuhan lain."
161
00:15:17,291 --> 00:15:19,418
Anda boleh membuat tafsiran
162
00:15:19,418 --> 00:15:23,339
bahawa tuhan-tuhan lain wujud
dan orang lain menyembah tuhan itu,
163
00:15:23,339 --> 00:15:26,759
tapi kamu, kaum terpilih,
mesti menyembah Aku sahaja.
164
00:15:34,850 --> 00:15:36,769
Tunjukkan mereka jalan.
165
00:15:44,693 --> 00:15:46,028
Katil awak sudah siap.
166
00:15:49,323 --> 00:15:50,574
Apa yang awak nampak?
167
00:15:53,202 --> 00:15:54,787
Siapa tinggal di gunung?
168
00:15:55,621 --> 00:15:57,247
Tiada sesiapa. Kenapa?
169
00:15:59,291 --> 00:16:01,251
Saya nampak api di puncak.
170
00:16:02,628 --> 00:16:04,004
Tidak, itu mustahil.
171
00:16:04,004 --> 00:16:06,715
Itu tanah suci.
Tiada sesiapa boleh ke sana.
172
00:16:09,385 --> 00:16:11,011
Jadi, apa yang saya nampak?
173
00:16:26,276 --> 00:16:32,408
Gunung ini tempat yang sangat penting
dalam banyak tradisi keagamaan.
174
00:16:32,408 --> 00:16:36,495
Ada dewa yang dibayangkan
tinggal di puncak gunung
175
00:16:36,495 --> 00:16:40,499
kerana puncak gunung itu tinggi
maka sukar untuk dicapai.
176
00:16:41,000 --> 00:16:43,168
Ia mungkin tersorok di sebalik awan
177
00:16:43,168 --> 00:16:48,048
dan kadangkala
anda nampak pancaran cahaya dari sana.
178
00:16:48,716 --> 00:16:54,054
Anda boleh bayangkan sebabnya
ia mengagumkan orang di dataran
179
00:16:54,054 --> 00:16:55,931
sebagai objek yang bermisteri.
180
00:17:02,938 --> 00:17:04,857
Tunjukkan mereka jalan.
181
00:17:08,318 --> 00:17:10,029
Tunjukkan mereka jalan.
182
00:17:18,579 --> 00:17:20,080
Siapa saya, bonda?
183
00:17:21,665 --> 00:17:23,333
Soalan yang menarik.
184
00:17:24,960 --> 00:17:26,670
Kamu putera Mesir.
185
00:17:29,506 --> 00:17:30,424
Kenapa?
186
00:17:32,885 --> 00:17:34,970
Budak-budak lain ejek saya.
187
00:17:35,512 --> 00:17:37,014
Mereka kata saya berbeza.
188
00:17:37,931 --> 00:17:40,434
Saya bukan kerabat diraja seperti mereka.
189
00:17:50,986 --> 00:17:54,448
Simbol tertinggi di tanah ini.
190
00:17:55,866 --> 00:17:59,036
Keluarga kita memilikinya sejak azali.
191
00:18:01,789 --> 00:18:03,874
Jangan sesekali lupa diri kamu.
192
00:18:05,459 --> 00:18:08,128
Kamu kerabat diraja seperti orang lain.
193
00:18:10,547 --> 00:18:11,715
Tidurlah.
194
00:18:18,138 --> 00:18:19,681
Sayangku, Musa.
195
00:19:16,989 --> 00:19:20,284
Sukar untuk kita sejak Mahar mati.
196
00:19:21,285 --> 00:19:24,204
Tujuh puteri dan tiada putera.
197
00:19:24,204 --> 00:19:26,415
Dia penggembala terbaik ayahanda.
198
00:19:30,294 --> 00:19:32,629
Tawar kerjanya kepada orang asing ini.
199
00:19:34,965 --> 00:19:39,011
Lelaki yang pertaruhkan nyawa
untuk orang asing hanya menempah maut.
200
00:19:46,226 --> 00:19:48,854
Jika dia kembali ke gurun, dia akan mati.
201
00:19:49,605 --> 00:19:51,607
Kita akan bertanggungjawab.
202
00:19:56,987 --> 00:19:58,947
Penuh muslihat, macam bonda kamu.
203
00:20:07,331 --> 00:20:08,248
Musa!
204
00:20:09,124 --> 00:20:10,709
Tolonglah, jangan pergi.
205
00:20:11,960 --> 00:20:14,504
Ayahanda saya tawarkan kerja kepada awak.
206
00:20:22,846 --> 00:20:25,307
Midian tempat perlindungan bagi Musa
207
00:20:25,307 --> 00:20:28,143
dan ia tempat yang membolehkan baginda
208
00:20:28,143 --> 00:20:31,021
untuk menikmati keselesaan dan kemudahan.
209
00:20:31,813 --> 00:20:33,982
Ia tempat untuk baginda bersembunyi
210
00:20:33,982 --> 00:20:36,818
sementara pihak berkuasa Mesir mencarinya.
211
00:20:36,818 --> 00:20:38,904
Baginda diburu kerana membunuh.
212
00:20:41,990 --> 00:20:46,745
Daripada putera Mesir,
baginda kini seorang penggembala.
213
00:20:48,080 --> 00:20:51,500
Baginda jatuh taraf
daripada figura yang besar dan berkuasa
214
00:20:51,500 --> 00:20:54,127
menjadi hina dan tidak dikenali.
215
00:20:54,127 --> 00:20:58,715
Baginda menjaga ternakan di gurun Midian.
216
00:20:59,591 --> 00:21:01,885
Di situlah baginda mendapat wahyu.
217
00:21:16,566 --> 00:21:19,111
Tunjukkan mereka jalan.
218
00:21:25,450 --> 00:21:27,369
Tunjukkan mereka jalan.
219
00:22:01,695 --> 00:22:03,488
Saya bawa sarapan.
220
00:22:13,206 --> 00:22:15,584
Saya pernah nampak tanda seperti ini.
221
00:22:17,461 --> 00:22:19,546
Pemungut cukai gunakannya.
222
00:22:22,049 --> 00:22:24,009
Awak belajar di Mesir?
223
00:22:27,429 --> 00:22:28,638
Untuk simpan rekod?
224
00:22:29,639 --> 00:22:31,141
Untuk bercerita juga.
225
00:22:35,604 --> 00:22:37,522
Cerita apa yang disampaikannya?
226
00:22:41,610 --> 00:22:42,736
Cerita kita berdua.
227
00:22:57,209 --> 00:22:58,710
Wahai dewa gunung.
228
00:23:00,420 --> 00:23:01,338
Saksikanlah.
229
00:23:05,509 --> 00:23:10,972
Hari ini, kami mengahwinkan
dua hambamu, Musa dan Zipora.
230
00:23:25,153 --> 00:23:27,614
Melainkan keagungan tempat kediamanmu,
231
00:23:27,614 --> 00:23:29,866
hidup kami tidak bermakna.
232
00:23:29,866 --> 00:23:33,745
Rapuh dan sukar ditemukan umpama kaca ini.
233
00:23:35,914 --> 00:23:38,917
Semoga penyatuan hamba-hambamu ini
234
00:23:40,001 --> 00:23:42,838
diperkenan olehmu.
235
00:23:45,048 --> 00:23:46,174
Serta dirahmati.
236
00:24:23,837 --> 00:24:25,881
Menarik untuk difikirkan
237
00:24:26,381 --> 00:24:32,137
bahawa Musa dipengaruhi
oleh pelbagai budaya dan tradisi.
238
00:24:32,137 --> 00:24:33,638
Baginda putera Mesir.
239
00:24:33,638 --> 00:24:37,100
Baginda menantu paderi besar Midian.
240
00:24:37,684 --> 00:24:41,104
Baginda pembebas umat Israel.
241
00:24:43,815 --> 00:24:49,571
Saya rasa pengaruh oleh pelbagai orang
dalam dunia pada zamannya
242
00:24:50,071 --> 00:24:53,200
amat relevan
dalam dunia zaman kita sekarang,
243
00:24:53,700 --> 00:24:59,122
kerana ia menunjukkan kita boleh memiliki
lebih daripada satu identiti
244
00:24:59,122 --> 00:25:01,041
malah ia tidak dapat dielakkan.
245
00:25:33,532 --> 00:25:36,785
Musa dan Zipora
memulakan keluarga di Midian
246
00:25:36,785 --> 00:25:39,120
dan dianugerahkan dua putera.
247
00:25:39,120 --> 00:25:41,248
Gersom dan Eleazar.
248
00:25:48,797 --> 00:25:52,217
Menamakan anak sulung baginda
amat penting baginya.
249
00:25:52,801 --> 00:25:55,845
Jadi, Musa memanggilnya Gersom...
250
00:25:57,264 --> 00:25:59,474
{\an8}RABAI RACHEL ADELMAN
251
00:26:00,308 --> 00:26:04,980
{\an8}“Aku seorang pendatang di negeri asing.”
252
00:26:04,980 --> 00:26:11,820
Ia menunjukkan perasaan Musa
yang rasa terasing, bukan?
253
00:26:11,820 --> 00:26:13,863
Rasa terasing di Midian.
254
00:26:13,863 --> 00:26:16,241
Rasa terasing di Mesir.
255
00:26:23,206 --> 00:26:26,334
PI-RAMESSES
IBU KOTA MESIR
256
00:26:26,334 --> 00:26:27,919
Pada tahun-tahun berikutnya,
257
00:26:27,919 --> 00:26:32,591
raja Mesir yang berusia mangkat
dan bapa saudara Musa menaiki takhta.
258
00:26:34,259 --> 00:26:35,969
Bagindalah Firaun,
259
00:26:36,678 --> 00:26:39,306
pemerintah paling berkuasa pada zaman itu.
260
00:26:45,520 --> 00:26:48,898
Jika kita perlu samakan Firaun
dalam buku Keluaran
261
00:26:48,898 --> 00:26:51,526
dengan firaun yang dikenali
dalam sejarah Mesir,
262
00:26:51,526 --> 00:26:53,945
baginda mungkin Ramesses Agung
263
00:26:53,945 --> 00:26:57,949
kerana buku Keluaran bercakap
tentang orang Israel
264
00:26:57,949 --> 00:27:01,745
{\an8}yang dipaksa bekerja
untuk membina dua kota besar.
265
00:27:02,370 --> 00:27:06,082
Salah satunya ialah Pi-Ramesses,
atau Rumah Ramesses,
266
00:27:06,082 --> 00:27:09,836
iaitu ibu kota Ramesses Agung di Delta
267
00:27:09,836 --> 00:27:11,838
semasa Dinasti Kesembilan Belas.
268
00:27:13,131 --> 00:27:14,883
{\an8}Apabila baginda berkuasa,
269
00:27:14,883 --> 00:27:18,261
{\an8}baginda mengetuai beberapa kempen
ke Syria Palestin.
270
00:27:18,261 --> 00:27:22,807
{\an8}Baginda menakluki kawasan
sejauh Beirut di Lubnan.
271
00:27:23,808 --> 00:27:27,270
Pemerintahan Ramesses Agung
antara yang paling berpengaruh
272
00:27:27,270 --> 00:27:29,022
dan paling berkuasa,
273
00:27:29,022 --> 00:27:31,858
serta merupakan kemuncak empayar Mesir.
274
00:27:33,568 --> 00:27:35,070
Bagaimana dengan ramalan?
275
00:27:36,571 --> 00:27:39,240
Pasti ada yang tidak diingini, tuanku.
276
00:27:40,033 --> 00:27:40,909
Di mana?
277
00:27:49,167 --> 00:27:50,668
Di gurun, tuanku.
278
00:27:51,336 --> 00:27:55,256
Ada yang lewat membawa ufti.
279
00:27:55,256 --> 00:27:56,591
Tidak penting.
280
00:27:58,510 --> 00:28:00,553
Pengemis pun boleh diajar.
281
00:28:01,554 --> 00:28:02,597
Benar, tuanku.
282
00:28:03,723 --> 00:28:05,016
Jampi, ahli sihir.
283
00:28:05,600 --> 00:28:07,686
Biar mereka rasa kemurkaan kita.
284
00:28:08,478 --> 00:28:11,981
Supaya mereka datang
dengan penuh rayu dan rendah diri.
285
00:28:12,774 --> 00:28:14,567
Menurut perintah, tuanku.
286
00:28:18,571 --> 00:28:22,492
Baginda tegas terhadap sesiapa
yang cuba mengancam kerajaannya.
287
00:28:22,492 --> 00:28:25,704
Baginda kejam, zalim dan membunuh orang.
288
00:28:25,704 --> 00:28:29,082
Baginda cuma mementingkan
kekayaan dan kekuasaannya.
289
00:28:29,082 --> 00:28:32,293
Untuk menggambarkan orang zalim
dalam bahasa Arab, kita kata...
290
00:28:34,504 --> 00:28:37,132
Berkelakuan macam firaun
atau menjadi firaun.
291
00:28:37,132 --> 00:28:41,553
Jadi, perkataan ini menjadi sinonim
dengan sifat firaun.
292
00:28:42,721 --> 00:28:46,850
Firaun baharu mempunyai ramai musuh
di luar kerajaannya.
293
00:28:46,850 --> 00:28:51,396
Namun, ancaman terbesar pemerintahannya
ialah anak saudaranya,
294
00:28:52,564 --> 00:28:55,483
yang kini pen ggembala kambing di Midian.
295
00:29:06,244 --> 00:29:07,120
Gersom!
296
00:29:07,829 --> 00:29:11,249
Berapa kali ayahanda kata?
Perhatikan ternakan setiap masa.
297
00:29:11,875 --> 00:29:13,042
Ya, ayahanda.
298
00:29:15,170 --> 00:29:16,671
Kamu tengok apa?
299
00:29:17,630 --> 00:29:20,800
Tiga penunggang di dataran
menuju ke kampung kita.
300
00:29:21,301 --> 00:29:23,720
- Orang Ismael mahu buat masalah.
- Tidak.
301
00:29:24,971 --> 00:29:26,598
Kuda mereka putih.
302
00:29:32,270 --> 00:29:34,773
Kegembiraan yang tidak dijangka.
303
00:29:39,110 --> 00:29:41,196
Nikmati keselesaan rumah kami.
304
00:29:41,905 --> 00:29:42,739
Terima kasih.
305
00:29:51,372 --> 00:29:52,415
Mandur saya.
306
00:29:53,625 --> 00:29:55,293
Duta-duta dari Mesir.
307
00:30:00,882 --> 00:30:03,134
Melututlah di depan utusan tuanku!
308
00:30:06,679 --> 00:30:07,514
Melutut!
309
00:30:10,850 --> 00:30:13,436
Maaf. Dia berasal dari luar negara.
310
00:30:14,812 --> 00:30:16,314
Kamu mesti beritahu dia.
311
00:30:18,358 --> 00:30:20,693
Firaun tua telah menyertai dewa-dewa.
312
00:30:20,693 --> 00:30:23,279
Anak sulungnya kini firaun baharu.
313
00:30:28,618 --> 00:30:31,496
Semua puak gurun mesti hantar ufti.
314
00:30:35,208 --> 00:30:36,918
Kami dirahmati dan diberkati,
315
00:30:37,961 --> 00:30:39,420
tapi kami juga miskin.
316
00:30:44,509 --> 00:30:45,843
Kami nampak ternakan kamu.
317
00:30:46,427 --> 00:30:49,138
Nampak sihat dan banyak.
318
00:30:50,765 --> 00:30:53,268
Berehatlah selepas perjalanan tuan-tuan.
319
00:30:54,018 --> 00:30:55,812
Kami mesti teruskan misi kami.
320
00:30:59,691 --> 00:31:01,276
Tapi kami akan kembali.
321
00:31:11,119 --> 00:31:13,371
Macam mana nak bayar
sedangkan kita berhutang?
322
00:31:13,371 --> 00:31:15,373
Kita berlengah dan berunding.
323
00:31:15,373 --> 00:31:17,375
Mustahil dengan Firaun ini.
324
00:31:19,252 --> 00:31:20,461
Kamu kenal baginda?
325
00:31:44,736 --> 00:31:45,862
Pembunuh.
326
00:31:52,744 --> 00:31:53,620
Jangan ganggu.
327
00:32:02,795 --> 00:32:04,213
Jangan ganggu aku!
328
00:32:30,990 --> 00:32:32,909
Berhenti! Kau! Berhenti!
329
00:32:41,542 --> 00:32:44,045
Musa!
330
00:32:49,509 --> 00:32:51,552
Dah berhari-hari awak di sini.
331
00:32:53,096 --> 00:32:54,347
Marilah turun.
332
00:32:56,224 --> 00:32:57,642
Inilah tempat saya.
333
00:33:01,562 --> 00:33:04,565
Awak ada dua putera sekarang.
334
00:33:05,692 --> 00:33:06,651
Serta isteri.
335
00:33:06,651 --> 00:33:08,277
Saya tak layak.
336
00:33:08,861 --> 00:33:11,197
Bagaimana ia membantu kami?
337
00:33:23,584 --> 00:33:26,379
Tunjukkan mereka jalan.
338
00:33:29,924 --> 00:33:31,759
Tunjukkan mereka jalan.
339
00:34:20,725 --> 00:34:23,019
Awak perlu tahu sesuatu tentang saya.
340
00:34:28,649 --> 00:34:31,861
Saya dibesarkan sebagai putera
dalam keluarga diraja.
341
00:34:35,281 --> 00:34:36,199
Putera?
342
00:34:41,662 --> 00:34:43,206
Kenapa tak beritahu kami?
343
00:34:43,206 --> 00:34:45,875
Orang gurun benci kerabat diraja Mesir.
344
00:34:47,293 --> 00:34:48,920
Awak rahsiakan selama ini?
345
00:34:48,920 --> 00:34:52,048
Kalau ayahanda awak tahu,
dia takkan terima saya di sini.
346
00:34:59,222 --> 00:35:00,473
Saya bunuh seseorang.
347
00:35:03,726 --> 00:35:05,103
Seorang pengerah abdi.
348
00:35:08,231 --> 00:35:10,441
Inikah sebabnya awak lari dari Mesir?
349
00:35:15,196 --> 00:35:16,906
Mereka akan hukum awak.
350
00:35:17,490 --> 00:35:18,783
Lebih daripada itu.
351
00:35:18,783 --> 00:35:21,702
Mereka pasti tahu perkara yang saya syak.
352
00:35:22,286 --> 00:35:27,208
Saya bukan orang kaum mereka,
sama seperti saya bukan orang kaum awak.
353
00:35:28,459 --> 00:35:30,628
- Jadi, siapa awak?
- Saya tak tahu.
354
00:35:32,255 --> 00:35:33,422
Saya perlu siasat.
355
00:35:35,716 --> 00:35:37,468
Ada tanda di gunung lagi.
356
00:35:37,969 --> 00:35:39,178
Saya perlu ke sana.
357
00:35:42,265 --> 00:35:43,975
Tiada sesiapa pernah ke sana.
358
00:35:45,059 --> 00:35:47,019
Awak mungkin takkan kembali.
359
00:36:12,253 --> 00:36:14,005
Saya amat mencintai awak.
360
00:36:42,825 --> 00:36:45,912
Saya rasa Tuhan menyeru kita
dalam pelbagai cara.
361
00:36:47,330 --> 00:36:51,000
Kadangkala, seruan kita
merupakan hasil pergelutan.
362
00:36:51,000 --> 00:36:54,837
{\an8}Namun, kadangkala seruan kita
merupakan penolakan
363
00:36:54,837 --> 00:36:58,966
terhadap keselesaan dan kemudahan
yang kita nikmati selama ini.
364
00:37:00,635 --> 00:37:03,471
Saya rasa itu yang diwakili oleh Musa.
365
00:37:11,687 --> 00:37:14,815
{\an8}Musa banyak kelemahan,
namun bersemangat tinggi.
366
00:37:15,942 --> 00:37:18,486
Baginda rasa bercanggah
tentang identitinya.
367
00:37:19,070 --> 00:37:20,905
Baginda anak angkat.
368
00:37:21,447 --> 00:37:24,283
Baginda memiliki rekod jenayah.
369
00:37:24,951 --> 00:37:28,454
Baginda bergelandangan
untuk sebahagian besar hidupnya.
370
00:37:28,454 --> 00:37:33,709
Kegagalannya mengajar kita
bersama pencapaiannya.
371
00:37:35,169 --> 00:37:37,964
Tuhan menyeru orang yang Dia mahu.
372
00:37:37,964 --> 00:37:42,343
{\an8}Malah, saya tak boleh fikir sesiapa pun
dalam kitab Bible selain Jesus
373
00:37:42,343 --> 00:37:48,474
yang tiada kelemahan atau halangan ketara
374
00:37:48,474 --> 00:37:52,270
dalam apa-apa bentuk pun
yang membuatkan kita hairan.
375
00:37:52,770 --> 00:37:54,730
Namun, itulah kepakaran Tuhan.
376
00:37:54,730 --> 00:37:58,150
Tuhan kitab ialah Tuhan yang arif
377
00:37:58,150 --> 00:38:03,239
dalam mengambil sesuatu yang rosak
dan bukan saja membaikinya,
378
00:38:03,239 --> 00:38:06,284
malah mengubahnya
menjadi sesuatu yang lebih hebat.
379
00:40:25,005 --> 00:40:26,590
Tanggalkan kasutmu.
380
00:40:29,051 --> 00:40:30,010
Siapa kau?
381
00:40:31,554 --> 00:40:33,514
Ini tanah suci, Musa.
382
00:40:34,306 --> 00:40:35,766
Tanggalkan kasutmu.
383
00:40:38,894 --> 00:40:41,105
- Apa kau mahu?
- Ikut arahan-Ku.
384
00:40:47,111 --> 00:40:50,406
Aku adalah Aku dan inilah Aku selamanya.
385
00:40:51,574 --> 00:40:54,785
Tuhan Abraham, Ishak dan Yakub.
386
00:40:55,911 --> 00:40:57,538
Tuhan umat Israel.
387
00:40:58,122 --> 00:40:59,874
Tuhan seluruh alam.
388
00:41:02,001 --> 00:41:04,920
Kau adalah kau
389
00:41:04,920 --> 00:41:06,630
dan kau selamanya...
390
00:41:08,132 --> 00:41:09,800
utusan-Ku.
391
00:41:11,218 --> 00:41:14,555
{\an8}Kitab Bible Ibrani menegaskan bahawa
392
00:41:15,181 --> 00:41:18,809
{\an8}manusia tidak dapat melihat Tuhan.
393
00:41:18,809 --> 00:41:21,604
Manusia tidak dapat menghadap Tuhan.
394
00:41:22,271 --> 00:41:23,981
Ada satu pengecualian.
395
00:41:23,981 --> 00:41:25,816
Pengecualian itu ialah Musa.
396
00:41:27,401 --> 00:41:28,861
Benarkah Kau Tuhan?
397
00:41:28,861 --> 00:41:32,323
Aku adalah Aku dan inilah Aku selamanya.
398
00:41:33,032 --> 00:41:35,951
Ada semak yang terbakar,
tapi tidak hancur.
399
00:41:35,951 --> 00:41:40,039
Ahli falsafah Yahudi bernama Philo
yang hidup sekitar zaman Christ
400
00:41:40,039 --> 00:41:41,540
membuat tafsiran alegori.
401
00:41:41,540 --> 00:41:45,502
Menurutnya, ia melambangkan
perhambaan umat Israel
402
00:41:45,502 --> 00:41:47,838
kerana mereka dibakar tanpa hancur.
403
00:41:47,838 --> 00:41:49,340
Mereka masih bertahan.
404
00:41:49,882 --> 00:41:52,509
Bertahun-tahun Aku memerhatikanmu, Musa.
405
00:41:53,010 --> 00:41:55,554
Mencari. Menyoal.
406
00:41:56,055 --> 00:41:59,725
Aku membawamu ke sini
untuk mendedahkan tujuan hidupmu.
407
00:42:00,726 --> 00:42:02,436
Kau akan kembali ke Mesir.
408
00:42:03,145 --> 00:42:05,981
Kau akan memujuk orang Ibrani
untuk mengikut kau.
409
00:42:06,649 --> 00:42:08,108
Dengan nama Aku,
410
00:42:08,108 --> 00:42:11,153
kau akan menuntut
kebebasan mereka daripada Firaun.
411
00:42:12,529 --> 00:42:14,782
Firaun takkan bebaskan orang Ibrani.
412
00:42:14,782 --> 00:42:16,367
Dia akan melawan
413
00:42:16,367 --> 00:42:18,827
dan Aku akan menurunkan azab kepadanya.
414
00:42:20,371 --> 00:42:22,456
Apa kaitan aku dengan orang Ibrani?
415
00:42:23,332 --> 00:42:26,710
Aku bukan ketua
mahupun fasih berkata-kata.
416
00:42:27,670 --> 00:42:29,797
Sehingga kau temukan jalan,
417
00:42:29,797 --> 00:42:32,967
saudaramu, Harun,
akan bercakap bagi pihakmu.
418
00:42:35,261 --> 00:42:36,178
Saudara aku?
419
00:42:38,013 --> 00:42:39,181
Pergi ke Mesir.
420
00:42:40,015 --> 00:42:43,102
Isytiharkan dirimu kepada orang Ibrani
sebagai utusan-Ku.
421
00:42:43,602 --> 00:42:45,729
Aku akan beritahu nama-Ku kepadamu.
422
00:42:46,480 --> 00:42:48,190
Nama-Ku yang dikenali.
423
00:42:49,024 --> 00:42:51,944
Mereka akan tahu kau diutuskan oleh-Ku.
424
00:42:53,487 --> 00:42:55,364
Aku adalah Aku.
425
00:42:56,657 --> 00:42:59,785
Moses tidak tahu
jika dia boleh meyakinkan mereka.
426
00:42:59,785 --> 00:43:04,039
Tuhan kata, "Jangan risau,
Aku akan beritahu nama-Ku."
427
00:43:04,665 --> 00:43:05,499
"Ia...
428
00:43:07,084 --> 00:43:09,169
"Aku adalah Aku selamanya,"
429
00:43:09,169 --> 00:43:11,338
atau "Aku akan jadi Aku selamanya."
430
00:43:11,922 --> 00:43:13,340
Nama apakah itu?
431
00:43:13,340 --> 00:43:15,593
Ia nama yang merupakan kata kerja.
432
00:43:16,302 --> 00:43:17,928
Tuhan ialah kata kerja.
433
00:43:19,430 --> 00:43:21,765
Aku tidak layak diberi tugas ini.
434
00:43:23,392 --> 00:43:25,019
Aku bukan orang yang baik.
435
00:43:25,853 --> 00:43:27,938
Aku telah memilihmu.
436
00:43:28,856 --> 00:43:29,940
Musa.
437
00:43:40,534 --> 00:43:42,578
Zipora, kita mesti pergi!
438
00:43:47,458 --> 00:43:48,834
Saya nampak Tuhan.
439
00:43:48,834 --> 00:43:51,420
Tuhan? Tuhan mana?
440
00:43:51,420 --> 00:43:53,964
Tuhan umat Ibrani. Tuhan seluruh alam.
441
00:43:54,673 --> 00:43:56,175
Dia ada tugas untuk saya.
442
00:43:58,010 --> 00:44:00,679
Kemas baju awak dan anak-anak.
Kita pergi sekarang.
443
00:44:05,851 --> 00:44:08,395
{\an8}"Ketika Musa di Midian, Tuhan berfirman,
444
00:44:08,395 --> 00:44:10,189
{\an8}'Baliklah ke Mesir,
445
00:44:10,189 --> 00:44:13,484
{\an8}kerana semua orang
yang mahu membunuhmu sudah mati.”
446
00:44:18,947 --> 00:44:22,284
{\an8}GURUN SINAI
447
00:44:26,205 --> 00:44:28,707
"Oleh itu Musa membawa isteri
serta anak-anaknya
448
00:44:28,707 --> 00:44:32,670
dan menaikkan mereka ke atas keldai,
lalu berangkat ke Mesir. "
449
00:44:43,222 --> 00:44:44,431
Kita sesat!
450
00:44:44,973 --> 00:44:46,683
Tuhan sedang tunjukkan jalan.
451
00:44:59,071 --> 00:45:00,698
Tiga minggu lagi ke Gosyen.
452
00:45:02,199 --> 00:45:03,242
Kemudian?
453
00:45:03,951 --> 00:45:05,911
Singgah di kampung. Ada rumah tumpangan.
454
00:45:05,911 --> 00:45:08,372
Kita jumpa saudara saya, Harun, di sana.
455
00:45:09,081 --> 00:45:12,626
Saudara yang Tuhan beritahu awak?
Yang awak tak tahu wujud?
456
00:45:13,210 --> 00:45:15,045
Ini firman Tuhan. Saya percaya.
457
00:45:15,963 --> 00:45:17,923
- Jika tiada saudara...
- Pasti ada.
458
00:45:17,923 --> 00:45:20,259
...menunggu di Gosyen, kita boleh balik?
459
00:45:20,259 --> 00:45:22,803
- Pasti ada.
- Tetapi jika tiada.
460
00:45:22,803 --> 00:45:24,721
Pasti ada saudara!
461
00:45:24,721 --> 00:45:26,807
Tapi jika tiada!
462
00:45:31,019 --> 00:45:32,187
Beri daging itu.
463
00:45:33,689 --> 00:45:35,816
Saya tak percaya kepada Tuhan ini.
464
00:45:36,400 --> 00:45:39,153
- Umat Ibrani menderita.
- Saya percaya keluarga kita.
465
00:45:39,153 --> 00:45:40,404
Jadi, saya suami awak!
466
00:45:44,324 --> 00:45:47,244
Dengan awak di sisi saya,
saya boleh selamatkan mereka.
467
00:46:02,634 --> 00:46:04,595
Musa menurut perintah Tuhan
468
00:46:06,013 --> 00:46:10,768
dan mengembara merentasi gurun
untuk bertemu saudaranya, Harun.
469
00:46:25,240 --> 00:46:27,534
Macam mana awak nak cam abang awak?
470
00:46:30,078 --> 00:46:30,913
Dia?
471
00:46:55,521 --> 00:46:56,355
Duduk.
472
00:47:01,485 --> 00:47:02,361
Cepat.
473
00:47:04,112 --> 00:47:04,988
Kamu juga.
474
00:47:16,875 --> 00:47:19,419
Ada suara bercakap kepada aku dalam mimpi
475
00:47:20,295 --> 00:47:22,256
dan mengatakan jika aku ke sini,
476
00:47:22,839 --> 00:47:23,966
aku akan jumpa kau.
477
00:47:25,843 --> 00:47:27,261
Bagaimana kau kenal aku?
478
00:47:28,679 --> 00:47:30,722
Aku kenal kau seumur hidup kau.
479
00:47:31,974 --> 00:47:33,809
Aku Harun, anak Amram.
480
00:47:35,811 --> 00:47:36,645
Orang Ibrani.
481
00:47:38,313 --> 00:47:39,523
Kakandamu.
482
00:47:44,152 --> 00:47:45,153
Aku orang Ibrani?
483
00:47:48,615 --> 00:47:52,411
Ia kisah yang pelik dan indah.
484
00:47:55,497 --> 00:47:57,040
Semasa aku kecil,
485
00:47:58,208 --> 00:48:01,587
Firaun khuatir
jumlah orang Ibrani semakin ramai
486
00:48:02,170 --> 00:48:04,298
dan akan mengambil alih kuasanya.
487
00:48:05,716 --> 00:48:09,595
Baginda memerintahkan
agar semua bayi lelaki Ibrani dibunuh.
488
00:48:12,014 --> 00:48:14,725
Kau belum lahir
semasa pembunuhan itu bermula.
489
00:48:19,980 --> 00:48:23,442
Selain puak yang kita tahu
di permulaan bab satu,
490
00:48:23,442 --> 00:48:27,654
{\an8}dua orang pertama yang disebut
dalam Keluaran ialah Sifra dan Pua.
491
00:48:27,654 --> 00:48:29,239
Mereka bidan.
492
00:48:29,239 --> 00:48:31,533
Mereka buat sesuatu yang luar biasa.
493
00:48:31,533 --> 00:48:36,622
Mereka menentang arahan
orang paling berkuasa dalam dunia mereka,
494
00:48:36,622 --> 00:48:38,165
iaitu Firaun Mesir,
495
00:48:39,291 --> 00:48:42,169
kerana mereka enggan
melaksanakan arahan Firaun.
496
00:48:42,961 --> 00:48:47,257
Kita boleh anggap mereka
sebagai contoh pertama keingkaran awam.
497
00:48:47,257 --> 00:48:50,427
Dalam Keluaran, mereka digambarkan
dalam bahasa Ibrani sebagai...
498
00:48:52,554 --> 00:48:56,141
yang bermaksud "bidan orang Ibrani,"
499
00:48:56,141 --> 00:48:59,102
atau ia boleh bermaksud
"bidan berbangsa Ibrani."
500
00:48:59,102 --> 00:49:02,981
Mustahil untuk tahu maksud sebenarnya
dari segi tatabahasa.
501
00:49:02,981 --> 00:49:06,526
Dua wanita yang mungkin
bukan berbangsa Ibrani
502
00:49:06,526 --> 00:49:09,946
membahayakan diri mereka
untuk orang Ibrani.
503
00:49:12,616 --> 00:49:15,535
Mereka tidak sedar
akan kesan tindakan mereka.
504
00:49:15,535 --> 00:49:16,953
Namun, kita tahu.
505
00:49:17,579 --> 00:49:23,835
Salah satu perkara yang saya rasa
sangat menyentuh hati ialah
506
00:49:23,835 --> 00:49:28,465
manusia mungkin diselamatkan
dalam skala besar
507
00:49:28,465 --> 00:49:32,052
apabila orang berani tampil
508
00:49:32,552 --> 00:49:35,681
untuk membuat sesuatu demi orang lain.
509
00:49:37,933 --> 00:49:40,310
Bonda kita, Yukabad,
510
00:49:41,103 --> 00:49:42,980
melahirkan kau secara rahsia.
511
00:49:45,440 --> 00:49:49,403
Menurut Midrash,
kali pertama dia melahirkan anak,
512
00:49:49,987 --> 00:49:52,864
seluruh bilik dipenuhi cahaya.
513
00:49:55,200 --> 00:49:59,413
Apabila dia nampak anak itu,
dia nampak anak itu baik.
514
00:49:59,413 --> 00:50:00,706
Dalam bahasa Ibrani...
515
00:50:03,333 --> 00:50:04,835
Dia nampak bayi itu baik.
516
00:50:04,835 --> 00:50:08,338
Kita tak pernah dengar ungkapan itu,
bahawa dia baik,
517
00:50:08,338 --> 00:50:11,591
sejak bab pertama dalam buku Kejadian.
518
00:50:11,591 --> 00:50:16,013
Sejak tujuh hari pertama penciptaan.
519
00:50:18,890 --> 00:50:20,684
Dia kata, "Bayi ini istimewa.
520
00:50:21,727 --> 00:50:24,938
Dia perlu disembunyikan.
Dia perlu diselamatkan."
521
00:50:30,610 --> 00:50:33,572
Askar Mesir memeriksa
setiap rumah di Gosyen,
522
00:50:34,531 --> 00:50:37,033
jadi kami buat rancangan agar kau selamat.
523
00:50:44,541 --> 00:50:46,042
Kami tahu ada bayi.
524
00:50:46,042 --> 00:50:47,878
Mereka datang.
525
00:50:47,878 --> 00:50:51,048
Harun, pergi ke tempat persembunyian.
Pergi sekarang!
526
00:50:52,174 --> 00:50:54,384
Aku ditugaskan untuk menjaga kau.
527
00:50:54,384 --> 00:50:55,969
Sembunyikan kau.
528
00:51:05,062 --> 00:51:06,104
Saya dah cakap.
529
00:51:06,688 --> 00:51:08,106
Bayi mati apabila lahir.
530
00:51:09,900 --> 00:51:11,234
Tunjuk mayatnya!
531
00:51:13,236 --> 00:51:14,905
Dia dikebumikan semalam.
532
00:51:15,781 --> 00:51:18,408
Perlukah ganggu ibu yang berkabung?
533
00:51:23,330 --> 00:51:25,165
Tunggu.
534
00:51:30,712 --> 00:51:31,546
Dengar.
535
00:51:38,512 --> 00:51:42,557
Aku peluk kau begitu kuat
kerana risau kau akan menangis.
536
00:51:54,569 --> 00:51:55,737
Kami akan kembali.
537
00:51:57,197 --> 00:51:58,073
Mari pergi.
538
00:52:08,792 --> 00:52:12,337
Tidak!
539
00:52:13,088 --> 00:52:14,339
Tidak!
540
00:52:17,134 --> 00:52:18,093
Tidak!
541
00:52:49,833 --> 00:52:50,876
Kau selamat.
542
00:52:51,585 --> 00:52:55,881
Namun begitu, kami tahu
askar Mesir akan kembali tidak lama lagi.
543
00:52:59,467 --> 00:53:03,763
Perkara yang menarik bagi saya
adalah dalam beberapa bab pertama
544
00:53:03,763 --> 00:53:05,265
dalam buku Keluaran,
545
00:53:05,265 --> 00:53:07,684
teks itu memberi banyak tumpuan
546
00:53:07,684 --> 00:53:14,024
kepada penentangan
yang arif, bijak dan berani oleh wanita,
547
00:53:15,650 --> 00:53:19,321
ada antara mereka wanita Ibrani,
ada yang tidak,
548
00:53:19,988 --> 00:53:23,491
yang mengambil pelbagai risiko berani
549
00:53:23,491 --> 00:53:27,913
untuk melanggar undang-undang
dan perintah Firaun.
550
00:53:33,251 --> 00:53:39,591
Ibu Musa membuat keputusan sukar
untuk meletakkan bayinya ke dalam bakul,
551
00:53:40,383 --> 00:53:44,512
dan menghanyutkannya dengan rasa terdesak
di perairan Sungai Nil.
552
00:53:44,512 --> 00:53:46,556
Tindakan yang penuh terdesak.
553
00:53:46,556 --> 00:53:47,766
Ya Tuhan.
554
00:53:49,059 --> 00:53:53,813
Ya Tuhan, aku harap ada seseorang
yang tidak zalim di mana-mana.
555
00:53:55,732 --> 00:53:58,485
Jika ada, aku harap mereka jumpa bayi ini.
556
00:53:59,611 --> 00:54:00,946
Ia amat menyedihkan.
557
00:54:09,955 --> 00:54:12,707
Bonda kita menghanyutkan kau di Sungai Nil
558
00:54:13,291 --> 00:54:16,127
tanpa mengetahui takdir yang menanti kau.
559
00:54:19,589 --> 00:54:22,550
Mereka berjaya sembunyikan dia
selama tiga bulan.
560
00:54:22,550 --> 00:54:26,763
{\an8}Pada penghujung bulan ketiga,
mereka membina sebuah bahtera kecil.
561
00:54:26,763 --> 00:54:31,643
{\an8}Ia dipanggil tevah dalam bahasa Ibrani.
Perkataan yang sama untuk bahtera Nuh.
562
00:54:32,936 --> 00:54:36,398
Bahtera Nuh juga tevah
yang disapu dengan gegala.
563
00:54:36,398 --> 00:54:37,941
{\an8}Jadi, ada dua cerita.
564
00:54:37,941 --> 00:54:40,151
{\an8}Satu di bahagian awal Kejadian.
565
00:54:40,151 --> 00:54:45,031
{\an8}Kini, ada bahagian awal Keluaran
dan sesuatu yang penting akan berlaku
566
00:54:45,031 --> 00:54:46,533
{\an8}disebabkan oleh tevah.
567
00:54:51,121 --> 00:54:56,251
Tevah membawa seseorang
yang mewakili permulaan baharu.
568
00:55:11,975 --> 00:55:13,727
Kota Pi-Ramesses.
569
00:55:16,479 --> 00:55:19,524
{\an8}PI-RAMESSES
IBU KOTA MESIR
570
00:55:19,524 --> 00:55:20,817
{\an8}Ia sudah besar.
571
00:55:21,735 --> 00:55:22,819
{\an8}Ia raksasa.
572
00:55:23,361 --> 00:55:25,030
{\an8}Membesar dengan darah manusia.
573
00:55:25,530 --> 00:55:26,489
Darah kita.
574
00:55:39,836 --> 00:55:41,129
Pasti menakjubkan.
575
00:55:42,130 --> 00:55:43,840
Kakanda terlalu angkuh.
576
00:55:45,550 --> 00:55:48,053
Ayahanda kita bina Kuil Amun
577
00:55:48,553 --> 00:55:51,598
agar namanya diingati selama-lamanya.
578
00:55:51,598 --> 00:55:56,895
Kini, kakanda buang pengabadian itu
dan ganti dengan pengabadian sendiri?
579
00:55:58,271 --> 00:56:00,982
Ayahanda hasilkan inskripsi
sebelum kuil siap.
580
00:56:02,650 --> 00:56:05,945
Rakyat kita mengingati ayahanda
dengan rasa sayang.
581
00:56:06,738 --> 00:56:07,947
Ayahanda amat zalim.
582
00:56:08,531 --> 00:56:12,243
Membunuh kanak-kanak Ibrani
kerana khuatir akan pemberontakan.
583
00:56:14,037 --> 00:56:18,375
Amen, apakah pembahagian
tenaga kerja kita?
584
00:56:18,375 --> 00:56:20,668
Satu perlima orang Mesir, tuanku.
585
00:56:21,169 --> 00:56:23,588
Satu perlima tawanan perang.
586
00:56:23,588 --> 00:56:25,382
Yang lain, orang Ibrani.
587
00:56:25,382 --> 00:56:27,926
Pekerja yang bertenaga dan berkemahiran.
588
00:56:27,926 --> 00:56:32,347
Ayahanda mahu mereka dibunuh
kerana takut akan pemberontakan.
589
00:56:36,059 --> 00:56:37,852
Kakanda jauh lebih berani.
590
00:56:38,812 --> 00:56:41,397
Apabila kota kita meninggi ke langit, ya...
591
00:56:43,233 --> 00:56:45,485
Dewa-dewa akan menikmati kegemilangan.
592
00:56:46,444 --> 00:56:49,447
Konsep hamba di Mesir tidak wujud.
593
00:56:50,240 --> 00:56:51,533
Buat kerja cepat!
594
00:56:51,533 --> 00:56:55,453
Namun, kita ada tawanan perang.
Kita ada orang suruhan.
595
00:56:55,453 --> 00:56:57,205
Ada buruh paksa.
596
00:56:58,248 --> 00:57:01,292
{\an8}Ini perkara biasa bagi raja-raja Mesir.
597
00:57:11,678 --> 00:57:15,140
{\an8}Buruh hamba di Mesir
598
00:57:15,640 --> 00:57:18,309
{\an8}amat penting kepada ekonominya.
599
00:57:18,309 --> 00:57:21,646
{\an8}Jadi, jika anda kata, "Bebaskan kaum aku,"
600
00:57:21,646 --> 00:57:26,860
soalan yang pasti ditanya oleh Firaun
dan ekonomi Mesir ialah,
601
00:57:26,860 --> 00:57:28,444
"Siapa akan buat kerja?
602
00:57:28,444 --> 00:57:31,448
Siapa akan tanggung beban kerja ini?"
603
00:57:32,490 --> 00:57:34,534
Sama seperti tahun 1863,
604
00:57:34,534 --> 00:57:37,120
Pengisytiharan Pembebasan
menimbulkan persoalan,
605
00:57:37,120 --> 00:57:41,040
"Jika semua hamba dibebaskan,
siapa akan memetik kapas?"
606
00:57:46,588 --> 00:57:48,173
GOSYEN
607
00:57:48,173 --> 00:57:52,010
{\an8}Gosyen terletak di pinggir Pi-Ramesses.
608
00:57:53,011 --> 00:57:58,183
Cucu cicit Abraham menetap di sana
empat abad sebelumnya
609
00:57:58,808 --> 00:58:01,769
apabila kebuluran
mendorong mereka meninggalkan Kanaan.
610
00:58:06,649 --> 00:58:09,694
Firaun kata,
"Bagus, bawa mereka menetap di sini."
611
00:58:09,694 --> 00:58:11,321
Lama-kelamaan,
612
00:58:11,321 --> 00:58:13,531
orang Israel dilihat seperti musuh.
613
00:58:13,531 --> 00:58:15,909
Mereka berkembang
dan ada identiti tersendiri.
614
00:58:15,909 --> 00:58:18,161
Mereka tak menyesuaikan diri dengan baik.
615
00:58:18,161 --> 00:58:19,746
Hati-hati dengan mereka.
616
00:58:20,663 --> 00:58:24,834
Jadi, satu sistem ditubuhkan,
untuk belum lagi menjadikan mereka hamba,
617
00:58:24,834 --> 00:58:26,586
namun ia beransur-ansur.
618
00:58:26,586 --> 00:58:29,756
Hak dirampas.
Tiba-tiba, anda lihat sekeliling
619
00:58:29,756 --> 00:58:32,800
dan tidak ingat hidup anda
semasa memiliki hak itu.
620
00:58:33,343 --> 00:58:34,844
Hei.
621
00:58:42,810 --> 00:58:43,645
Miryam.
622
00:58:47,899 --> 00:58:49,526
Ini adinda kita, Musa.
623
00:58:55,281 --> 00:58:57,533
Saya kata jangan bawa dia balik.
624
00:59:01,955 --> 00:59:02,789
Mari.
625
00:59:05,166 --> 00:59:07,961
Tak apa. Mari. Tolonglah.
626
00:59:10,088 --> 00:59:10,922
Tolonglah.
627
00:59:12,257 --> 00:59:13,675
Tentu kamu dahaga.
628
00:59:18,179 --> 00:59:19,639
Mahu makanan?
629
00:59:19,639 --> 00:59:21,683
Minum, kemudian pergi.
630
00:59:24,018 --> 00:59:25,270
Bila kau makan?
631
00:59:30,358 --> 00:59:32,110
Itu yang bonda mahu.
632
00:59:32,110 --> 00:59:33,820
Dengar cakapnya, Miryam.
633
00:59:34,612 --> 00:59:36,364
Tuhan berbicara dengannya.
634
00:59:37,532 --> 00:59:39,492
Tuhan muncul dalam mimpi kita semua.
635
00:59:39,492 --> 00:59:40,702
Ia bukan mimpi.
636
00:59:42,287 --> 00:59:43,871
Dia berbicara kepada saya di gunung.
637
00:59:43,871 --> 00:59:46,749
Dia perintahkan saya ke sini,
bebaskan kaum kita
638
00:59:46,749 --> 00:59:48,793
dan bawa mereka balik ke Kanaan.
639
00:59:50,628 --> 00:59:54,048
Sudah bertahun-tahun
Tuhan tidak berbicara kepada sesiapa.
640
00:59:54,048 --> 00:59:55,508
Dia bercakap benar.
641
01:00:01,556 --> 01:00:05,059
Orang Ibrani berada di Mesir
selama 430 tahun.
642
01:00:05,059 --> 01:00:09,105
Kebanyakan masa itu, mereka menjadi hamba.
643
01:00:09,105 --> 01:00:14,861
Apa yang berlaku
kepada hubungan Tuhan dengan umat Israel
644
01:00:14,861 --> 01:00:19,157
sepanjang berabad-abad tempoh perhambaan
tanpa sinar harapan?
645
01:00:19,157 --> 01:00:21,075
Mereka berputus asa?
646
01:00:21,075 --> 01:00:25,038
Adakah mereka memutuskan
bahawa kisah yang mereka dengar
647
01:00:25,038 --> 01:00:27,457
tentang nenek moyang mereka, Abraham,
648
01:00:27,457 --> 01:00:31,336
serta janji untuk menjadi orang bebas
di Tanah Dijanjikan...
649
01:00:31,336 --> 01:00:34,297
Adakah mereka memutuskan
bahawa ia tidak benar?
650
01:00:34,797 --> 01:00:37,091
Kitab Torah tidak memaklumkan kita.
651
01:00:37,091 --> 01:00:41,971
Tapi salah satu ayat
yang menarik perhatian saya ialah
652
01:00:41,971 --> 01:00:47,101
Tuhan memberitahu Musa,
"Aku ingat umat-Ku.
653
01:00:47,769 --> 01:00:50,647
Aku dengar seruan mereka."
654
01:00:50,647 --> 01:00:56,944
Setiap kali saya baca, reaksi saya ialah,
"Kenapa lama sangat?"
655
01:01:03,284 --> 01:01:04,160
Bonda.
656
01:01:10,375 --> 01:01:11,292
Bonda.
657
01:01:12,293 --> 01:01:14,712
- Biar saya bawa...
- Dia tak kenal sesiapa.
658
01:01:36,484 --> 01:01:38,194
Musa anakku.
659
01:01:39,404 --> 01:01:41,614
Kamu sudah balik?
660
01:01:45,743 --> 01:01:47,495
Syukurlah.
661
01:01:50,540 --> 01:01:52,041
Syukurlah.
662
01:01:53,126 --> 01:01:54,335
Syukurlah.
663
01:02:08,933 --> 01:02:10,351
Jangan beritahu mandur.
664
01:02:10,351 --> 01:02:14,564
Orang Mesir yang lantik mereka.
Kumpulkan para pemimpin buat masa ini.
665
01:02:15,523 --> 01:02:19,152
Musa, apabila mereka datang,
kamu boleh cakap kepada mereka.
666
01:02:20,278 --> 01:02:22,238
Bukan saya. Harun.
667
01:02:26,909 --> 01:02:31,664
Dalam al-Quran, ketika Musa berbicara
dengan Tuhan di gunung, baginda kata,
668
01:02:31,664 --> 01:02:34,876
{\an8}"Perintahkan Harun untuk menemaniku.
Dia lebih fasih bercakap
669
01:02:34,876 --> 01:02:37,462
{\an8}dan boleh berucap lebih baik daripadaku."
670
01:02:37,462 --> 01:02:42,967
Ungkapan dalam al-Quran
ialah simpulan lidah.
671
01:02:43,468 --> 01:02:47,138
Kita boleh tafsirkannya
sebagai kecacatan fizikal,
672
01:02:47,138 --> 01:02:49,557
atau ia mungkin hanya psikologi.
673
01:02:49,557 --> 01:02:52,643
Baginda benar-benar takut
untuk bertemu Firaun
674
01:02:52,643 --> 01:02:55,897
dan mungkin
tidak fasih berkata-kata seperti Harun.
675
01:02:56,814 --> 01:03:00,234
{\an8}Ini saat yang indah
kerana baginda memberitahu Tuhan,
676
01:03:00,234 --> 01:03:03,613
{\an8}"Aku perlukan bantuan
dalam misi penting ini."
677
01:03:03,613 --> 01:03:08,367
Tuhan membalas,
malah Harun diangkat menjadi nabi.
678
01:03:08,367 --> 01:03:13,873
Jadi, dia turut serta bersama Musa
untuk membantu dalam misi ini.
679
01:03:14,999 --> 01:03:17,460
Ini Moses, adindaku.
680
01:03:18,336 --> 01:03:19,504
Bukan orang Mesir.
681
01:03:21,047 --> 01:03:22,298
Dia orang kita.
682
01:03:23,174 --> 01:03:25,384
Dia datang kepada kita dengan firman.
683
01:03:28,179 --> 01:03:29,138
Firman apa?
684
01:03:35,228 --> 01:03:37,563
Dathan, ketua mandur.
685
01:03:38,231 --> 01:03:39,732
Kau ingat adindaku.
686
01:03:40,942 --> 01:03:42,151
Dia orang yang baik.
687
01:03:42,652 --> 01:03:44,403
Walaupun ketika menjadi orang Mesir.
688
01:03:44,403 --> 01:03:46,823
Dia bunuh pengawal yang sebat Bukki.
689
01:03:48,825 --> 01:03:50,076
Aku memang ingat.
690
01:03:51,202 --> 01:03:52,119
Tuhan...
691
01:03:54,747 --> 01:03:55,581
Tuhan kita...
692
01:03:57,124 --> 01:03:58,501
Tuhan Abraham
693
01:03:59,168 --> 01:04:01,462
telah muncul kepada adindaku
694
01:04:01,462 --> 01:04:05,299
dan memerintahkannya
untuk membebaskan kita daripada perhambaan
695
01:04:06,092 --> 01:04:09,637
agar kita boleh kembali
ke tanah asal kita.
696
01:04:12,348 --> 01:04:13,724
Tuhan beritahu caranya?
697
01:04:16,519 --> 01:04:17,478
Tanya caranya.
698
01:04:19,397 --> 01:04:22,108
Kami akan minta perkenan Firaun
untuk ke luar kota.
699
01:04:22,108 --> 01:04:23,776
- Ya Tuhan!
- Tidak!
700
01:04:23,776 --> 01:04:24,944
Kita semua.
701
01:04:25,861 --> 01:04:29,073
Kita kata kita perlu melakukan korban
untuk Tuhan kita.
702
01:04:29,073 --> 01:04:32,618
Korban haiwan akan buat orang Mesir marah.
703
01:04:33,452 --> 01:04:36,497
Firaun akan izinkan kita ke gurun
selama tiga hari.
704
01:04:36,497 --> 01:04:39,166
Sebaik saja tidak kelihatan,
kita akan lari.
705
01:04:42,712 --> 01:04:46,132
Anak Amram,
aku nak percaya cerita adinda kau.
706
01:04:46,632 --> 01:04:49,135
Tapi jika kau menghadap Firaun
dengan permintaan ini,
707
01:04:49,135 --> 01:04:50,761
baginda akan ketawakan kau.
708
01:04:57,059 --> 01:05:00,062
Adindaku telah berbicara dengan Tuhan.
709
01:05:00,062 --> 01:05:01,105
Apa?
710
01:05:04,233 --> 01:05:07,194
Dia perintahkan aku agar membebaskan kau.
711
01:05:10,281 --> 01:05:11,657
Membebaskan orang kita.
712
01:05:12,575 --> 01:05:14,243
Jika Tuhan perintahkan kita,
713
01:05:15,661 --> 01:05:16,996
ia akan berjaya.
714
01:05:27,256 --> 01:05:28,299
Musa.
715
01:05:29,967 --> 01:05:31,886
Dia beritahu kamu nama-Nya?
716
01:05:32,762 --> 01:05:34,764
Ya. Saya tahu nama-Nya.
717
01:05:39,101 --> 01:05:40,686
Dalam setiap generasi,
718
01:05:41,687 --> 01:05:44,357
nama Tuhan kita telah diturunkan.
719
01:05:45,316 --> 01:05:48,277
Jadi, kita akan tahu
apabila tiba masa seperti ini.
720
01:05:50,404 --> 01:05:51,238
Serah.
721
01:05:53,115 --> 01:05:58,120
Mereka kata, "Mari tanya wanita tua,
Serah Bat Asher."
722
01:05:59,163 --> 01:06:01,666
Baginda tahu kata-kata istimewa itu?
723
01:06:02,541 --> 01:06:04,460
Kau tahu namanya, bukan?
724
01:06:06,837 --> 01:06:08,255
Bonda kau beritahu kau.
725
01:06:12,009 --> 01:06:14,178
Jadi, jika Musa tahu nama itu,
726
01:06:15,221 --> 01:06:17,264
dia nampak Tuhan kita.
727
01:06:19,141 --> 01:06:20,017
Musa.
728
01:07:02,852 --> 01:07:03,978
Tuhan bersama kita.
729
01:07:04,854 --> 01:07:07,440
Serah kata,
"Dia tahu kata-kata istimewa itu.
730
01:07:07,440 --> 01:07:08,858
Kata-kata menyelamatkan.
731
01:07:08,858 --> 01:07:10,651
Dia bercakap benar.
732
01:07:12,361 --> 01:07:15,865
Dia penyelamat. Dia nabi pilihan Tuhan."
733
01:07:22,830 --> 01:07:24,081
Rahsia konon.
734
01:07:41,265 --> 01:07:43,559
Benarkah? Tuhan kita dah kembali?
735
01:07:48,230 --> 01:07:49,899
Beritahu kami tentang Dia.
736
01:07:55,279 --> 01:07:56,530
Tunjuk kepada mereka.
737
01:08:03,746 --> 01:08:06,248
Dialah Tuhan Esa yang sebenar.
738
01:08:07,750 --> 01:08:10,169
Dialah Tuhan yang melindungi Yakub
739
01:08:11,378 --> 01:08:13,547
apabila saudaranya mengkhianatinya.
740
01:08:14,757 --> 01:08:16,675
Dialah Tuhan yang memberitahunya
741
01:08:17,343 --> 01:08:22,723
bahawa suatu hari nanti,
tulangnya akan dikembalikan ke Kanaan.
742
01:08:24,225 --> 01:08:28,896
Dialah Tuhan yang membuat perjanjian
dengan Abraham,
743
01:08:28,896 --> 01:08:30,981
moyang Yakub.
744
01:08:32,525 --> 01:08:35,152
Jadi, umat kita
menjadi milik-Nya selamanya.
745
01:08:35,152 --> 01:08:36,987
Abraham yang bergomol dengan Tuhan?
746
01:08:37,822 --> 01:08:41,492
Bukan, itu Yakub, ayah Yusuf.
747
01:08:41,492 --> 01:08:44,954
Dia bertemu Tuhan pada waktu malam
dan bergomol hingga fajar.
748
01:08:45,538 --> 01:08:48,374
Dia enggan lepaskan Tuhan
sehingga Tuhan memberkatinya.
749
01:08:48,374 --> 01:08:53,129
Apabila Tuhan memberkatinya,
Tuhan menamakannya Israel.
750
01:08:54,130 --> 01:08:56,131
Orang yang menang dengan Tuhan.
751
01:08:56,757 --> 01:08:58,467
Bagaimanakah tanah asal kita?
752
01:08:58,467 --> 01:09:00,010
Benarkah ada banjir?
753
01:09:00,010 --> 01:09:01,637
Bagaimana dengan haiwan?
754
01:09:03,055 --> 01:09:04,598
Ya, ada banjir.
755
01:09:05,307 --> 01:09:08,102
Nuh selamatkan kita daripada banjir itu.
756
01:09:08,102 --> 01:09:09,353
Dia bina bahtera.
757
01:09:09,353 --> 01:09:11,438
Berapa hari banjir berlarutan?
758
01:09:11,438 --> 01:09:13,315
40 hari dan 40 malam.
759
01:09:13,315 --> 01:09:14,859
Bagaimana dunia dicipta?
760
01:09:14,859 --> 01:09:17,444
Tuhan menciptanya dalam enam hari.
761
01:09:18,821 --> 01:09:20,906
Baginda bercakap tentang Adam dan Hawa,
762
01:09:20,906 --> 01:09:24,618
Nuh, Ishak dan Ismael,
763
01:09:24,618 --> 01:09:26,328
Yakub dan Esau.
764
01:09:27,705 --> 01:09:30,916
Orang yang lari dari Mesir
sebagai pelarian
765
01:09:30,916 --> 01:09:32,710
kini pulang sebagai nabi.
766
01:09:37,756 --> 01:09:39,884
Macam mana kakanda tahu
saya tahu nama-Nya?
767
01:09:41,427 --> 01:09:42,636
Kakanda bidan.
768
01:09:44,263 --> 01:09:45,723
Kami dekat dengan Tuhan.
769
01:09:46,390 --> 01:09:49,476
Kita rasa kehadiran-Nya
dalam kelahiran dan kematian.
770
01:09:51,103 --> 01:09:53,063
Namun, kakanda tiada anak.
771
01:09:54,607 --> 01:09:57,026
Ketika tiba masa untuk kakanda berkahwin,
772
01:09:58,235 --> 01:10:00,321
mereka masih membunuh bayi lelaki.
773
01:10:04,909 --> 01:10:06,994
Kakanda ingin membantu orang lain.
774
01:10:13,626 --> 01:10:15,127
Kamu di situ.
775
01:10:18,923 --> 01:10:21,008
Berdekatan taman istana wanita.
776
01:10:22,176 --> 01:10:24,094
Apabila puteri mengambil kamu.
777
01:10:26,305 --> 01:10:27,556
Kakanda nampak?
778
01:10:31,644 --> 01:10:33,020
Kakanda yang rancang.
779
01:11:53,517 --> 01:11:56,687
Bonda Musa cakap satu perkataan
kepada kakanda Musa.
780
01:11:57,187 --> 01:11:58,272
"Ikut dia."
781
01:11:58,772 --> 01:12:01,942
Dalam bahasa Arab,
ia sebenarnya satu perkataan.
782
01:12:01,942 --> 01:12:06,530
Jadi, dia mengikut bayi ini dengan berani.
783
01:12:06,530 --> 01:12:09,742
Shiphrah, saya perlu beritahu sesuatu.
784
01:12:10,534 --> 01:12:12,870
Dia seorang yang sangat pintar
785
01:12:12,870 --> 01:12:17,708
dan berjaya memastikan adiknya kembali
ke pangkuan ibu kandung mereka.
786
01:12:19,335 --> 01:12:21,170
Maafkan saya, cik puan.
787
01:12:21,920 --> 01:12:25,049
Saya kenal ibu susuan untuk bayi puteri.
788
01:12:34,266 --> 01:12:38,812
Puteri itu, iaitu anakanda Firaun,
tidak pernah bertanya,
789
01:12:40,064 --> 01:12:41,065
"Siapa kamu?"
790
01:12:41,774 --> 01:12:47,237
Kemungkinan besar puteri itu tidak tahu
bahawa ini ibu kandung bayi itu.
791
01:12:50,616 --> 01:12:54,036
Jadi, tentulah ibu kandungnya ditakdirkan
792
01:12:54,036 --> 01:12:58,123
untuk menjadi isu susuan baginda,
793
01:12:58,123 --> 01:13:02,544
dan baginda habiskan
dua atau tiga tahun pertama
794
01:13:03,087 --> 01:13:05,297
disusukan oleh ibunya.
795
01:13:05,297 --> 01:13:12,054
Maksudnya baginda dengar mame-loshn
atau bahasa ibundanya sejak kecil.
796
01:13:13,347 --> 01:13:15,933
Lagu dodoi, bahasa Ibrani.
797
01:13:16,433 --> 01:13:18,769
Saya bayangkan sebuah lagu,
798
01:13:18,769 --> 01:13:23,357
lagu dodoi yang baginda ingati
dalam memori separa sedarnya.
799
01:13:28,153 --> 01:13:30,781
Saya suka kisah ini bermula
800
01:13:30,781 --> 01:13:34,618
dengan seorang wanita
yang sedang menyusukan dan bayinya.
801
01:13:34,618 --> 01:13:37,996
Maksud saya,
besarkah kemungkinannya untuk kita fikir
802
01:13:37,996 --> 01:13:42,334
bahawa revolusi akan bermula
dengan ibu yang menyusukan?
803
01:13:46,839 --> 01:13:48,507
Ada kuasa yang lebih tinggi.
804
01:13:49,091 --> 01:13:50,050
Sentiasa.
805
01:13:50,968 --> 01:13:53,554
Bawa kamu pergi,
kemudian bawa kamu pulang.
806
01:13:55,722 --> 01:13:57,474
Kamu penghubung kami.
807
01:13:58,851 --> 01:14:00,644
Orang yang menjadi pengantara.
808
01:14:05,732 --> 01:14:08,652
Bonda saya akan bantu saya
menghadap Firaun esok.
809
01:14:11,738 --> 01:14:13,907
Adinda Firaun bukan bonda kamu.
810
01:14:15,868 --> 01:14:18,704
Mungkin tidak, namun benar.
811
01:14:36,430 --> 01:14:38,515
Ada orang datang, tuanku.
812
01:14:39,641 --> 01:14:40,934
Jauh pengembaraannya.
813
01:14:45,355 --> 01:14:46,315
Orang asing.
814
01:14:47,608 --> 01:14:49,318
Namun, dia kenal hati tuanku.
815
01:14:51,695 --> 01:14:53,238
Wajah tuanku pucat.
816
01:14:54,239 --> 01:14:55,199
Kenapa?
817
01:14:58,702 --> 01:15:00,412
Anakanda beta telah kembali.
818
01:15:07,586 --> 01:15:08,837
Itu Musa.
819
01:19:03,864 --> 01:19:06,116
Terjemahan sari kata oleh Farhah Zubir