1 00:00:14,932 --> 00:00:18,936 Akala natin, alam na natin kung ano'ng tumatakbo sa isip ng aso. 2 00:00:22,273 --> 00:00:26,527 Pero batay sa mga bagong natuklasan, hindi pa natin alam ang buong kuwento. 3 00:00:27,820 --> 00:00:31,574 Kasama na natin ang mga aso sa bawat aspeto ng buhay natin. 4 00:00:34,285 --> 00:00:35,995 -Ayan na siya. -Hi, baby! 5 00:00:36,621 --> 00:00:37,997 Hi! Hi, Toulouse. 6 00:00:38,081 --> 00:00:39,207 Sila ang ating kasama. 7 00:00:39,290 --> 00:00:40,416 Good dog. 8 00:00:40,958 --> 00:00:41,793 Tagapagligtas. 9 00:00:41,876 --> 00:00:43,419 O, Lassie, dalhin mo kay Lolo. 10 00:00:44,545 --> 00:00:46,714 Pop culture icons. 11 00:00:46,798 --> 00:00:47,924 Peter, narinig mo 'yon? 12 00:00:49,967 --> 00:00:50,968 Scooby-Doo! 13 00:00:51,052 --> 00:00:53,805 Pero ngayon lang natin nasisimulang maunawaan 14 00:00:53,888 --> 00:00:56,516 kung paano gumagana ang utak nila. 15 00:00:57,183 --> 00:01:02,105 Matagal na naniwala ang mga siyentista na di kailangang pag-aralan ang mga aso. 16 00:01:04,440 --> 00:01:06,567 Ngayon, lumalago na ang siyensiya ng mga aso. 17 00:01:06,651 --> 00:01:07,860 Puppy! Tingnan mo! 18 00:01:07,944 --> 00:01:10,530 Napagtanto nila iyon 19 00:01:10,613 --> 00:01:14,492 nang magsimulang gumamit ang mga tao ng paraang ginagamit sa mga bata 20 00:01:16,327 --> 00:01:20,123 para malaman ang mga sekreto ng pakikisalamuha ng mga aso. 21 00:01:22,583 --> 00:01:26,796 Paano ba naging magkaugnay ang tao at aso? 22 00:01:30,091 --> 00:01:32,176 Sa tingin ko, mahal ako ng aso ko. 23 00:01:32,260 --> 00:01:35,555 At sa tingin ko, may siyentipikong batayan 'yon. 24 00:01:35,638 --> 00:01:37,056 Kaibigang tao 25 00:01:37,140 --> 00:01:40,768 Nakakatulong ang bagong agham para ipaliwanag ang kakaibang kilos nila, 26 00:01:41,310 --> 00:01:43,354 unawain ang nakatagong wika nila, 27 00:01:45,231 --> 00:01:48,985 at alamin kung bakit ganyan ang mga aso. 28 00:01:49,652 --> 00:01:54,282 Lubhang makakatulong kapag naunawaan natin ang isip ng mga aso, 29 00:01:54,949 --> 00:01:58,703 di lang para sa relasyon natin sa kanila, kundi para maunawaan ang sarili natin. 30 00:01:59,287 --> 00:02:01,998 Mas magiging malapit tayo sa mga aso natin 31 00:02:02,081 --> 00:02:04,292 kung alam natin ang mga sekreto nila. 32 00:02:15,094 --> 00:02:19,515 ISINALAYSAY NI ROB LOWE 33 00:02:19,599 --> 00:02:24,353 Sa lahat ng hayop sa mundo, aso ang may pinakamaraming klase. 34 00:02:27,732 --> 00:02:30,526 Sa sobrang magkakaiba ng itsura ng mga aso, 35 00:02:30,610 --> 00:02:33,946 kapag may dumating ditong alien mula sa ibang planeta, 36 00:02:34,030 --> 00:02:35,198 pwede siyang malito. 37 00:02:36,616 --> 00:02:39,619 Madaling isipin na ang Chihuahua at Great Dane 38 00:02:39,702 --> 00:02:41,621 ay magkaibang hayop. 39 00:02:41,996 --> 00:02:43,414 TAGAPAGTATAG 40 00:02:43,497 --> 00:02:47,376 Talagang nakakamangha ang kasaysayan ng pinagmulan ng mga breed ng aso. 41 00:02:48,878 --> 00:02:51,964 May mga breed na unang na-breed sa Asia, 42 00:02:52,548 --> 00:02:54,508 Africa, o sa Amerika. 43 00:02:55,718 --> 00:02:58,554 Karamihan ng mga breed na kilala natin ngayon 44 00:02:58,638 --> 00:03:00,723 ay magiging 100, 125 years old na. 45 00:03:01,307 --> 00:03:05,728 Hanggang noong huling parte ng 1800s, bini-breed ang aso para sa trabaho, 46 00:03:05,811 --> 00:03:08,814 tapos may bagong penomenang lumaganap sa mundo ng aso, 47 00:03:09,899 --> 00:03:11,067 ang vanity. 48 00:03:11,150 --> 00:03:14,278 Sa halip na iPhones o Louis Vuitton bags, 49 00:03:14,362 --> 00:03:17,657 nag-breed ng aso ang mga tao para magpakita ng status. 50 00:03:17,740 --> 00:03:19,951 Tapos nainggit 'yong iba sa aso nila, 51 00:03:20,034 --> 00:03:21,327 hanggang sumikat na. 52 00:03:21,827 --> 00:03:24,455 Sa Scotland, ang unang Golden Retriever 53 00:03:24,538 --> 00:03:27,166 ay pinaniniwalaang di kanais-nais na mutation 54 00:03:27,250 --> 00:03:29,043 mula sa ilang henerasyon ng bird dogs. 55 00:03:30,211 --> 00:03:33,839 Pero nagustuhan ni Lord Tweedmouth ang bagong kulay 56 00:03:33,923 --> 00:03:36,259 at pina-breed ito sa ibang malambot at mapulang aso, 57 00:03:37,009 --> 00:03:38,970 na lumikha ng bagong breed. 58 00:03:43,391 --> 00:03:47,436 Ilang dekadang naging pinakasikat na breed ang Labrador Retriever. 59 00:03:48,729 --> 00:03:53,818 Pero noong 2022, nalampasan ng French Bulldog ang Lab sa US. 60 00:03:55,903 --> 00:03:59,115 Kaya paano naging parte ng pamilya 61 00:03:59,198 --> 00:04:01,909 ang pinakapopular na alaga natin? 62 00:04:03,286 --> 00:04:07,123 Para maintindihan iyon, kailangang magsimula sa pinakaumpisa. 63 00:04:10,751 --> 00:04:12,420 Saan ba galing ang mga aso? 64 00:04:12,503 --> 00:04:14,505 Uy, masaya 'yon. 65 00:04:16,590 --> 00:04:22,305 Ang scientific name ng domestic dog, ng kaibigang aso natin, Canis familiaris. 66 00:04:22,388 --> 00:04:25,891 Ang scientific name ng lobo ay Canis lupus. 67 00:04:26,976 --> 00:04:29,228 Pero bawat aso at lahi ng aso 68 00:04:29,312 --> 00:04:31,564 ay bersiyon din ng lobo 69 00:04:31,647 --> 00:04:35,443 na nabuo sa pamamagitan ng seleksiyon at ebolusyon. 70 00:04:36,944 --> 00:04:41,907 Bawat lahi ay may 99.9% kaparehong DNA ng mga lobo. 71 00:04:45,911 --> 00:04:48,748 Nagtagumpay ang mga lobo 72 00:04:48,831 --> 00:04:51,417 hanggang 50,000 years ago. 73 00:04:53,044 --> 00:04:58,466 Kumalat ang milyon-milyong lobo sa Europa, Asia, at North America. 74 00:04:59,592 --> 00:05:02,762 Hindi lang mga lobo, kundi 'yong tinatawag na Carnivore Guild. 75 00:05:02,845 --> 00:05:04,221 May mga higanteng hyena, 76 00:05:04,722 --> 00:05:06,349 higanteng cave bear, 77 00:05:06,932 --> 00:05:08,017 mga leon. 78 00:05:08,684 --> 00:05:11,979 Kumalat mula sa Africa ang modernong populasyon ng tao, 79 00:05:12,605 --> 00:05:14,440 at naging super predators tayo. 80 00:05:16,567 --> 00:05:21,113 Napakahusay natin sa pangangaso, na naubos ang ibang malalaking predator. 81 00:05:22,406 --> 00:05:25,743 Nag-survive ang dalawang species, ang brown bears 82 00:05:26,911 --> 00:05:27,787 at mga lobo. 83 00:05:28,913 --> 00:05:31,040 Kaya totoong survivors ang mga lobo. 84 00:05:32,166 --> 00:05:34,585 Okay, tapos eto pa ang nakakapagtaka. 85 00:05:35,544 --> 00:05:37,129 Imbes na matakot sa tao, 86 00:05:37,213 --> 00:05:38,964 may populasyon ng mga lobo 87 00:05:39,048 --> 00:05:41,759 na naakit sa masasarap na basurang 88 00:05:41,842 --> 00:05:43,594 nalilikha ng mga tao. 89 00:05:44,261 --> 00:05:47,264 Kaya nagkaroon ng bagong pagkakaibigan. 90 00:05:48,849 --> 00:05:51,352 Kaya survival ng pinaka-friendly 91 00:05:51,435 --> 00:05:54,772 ang totoong pinakamabisang estratehiya ng ebolusyon 92 00:05:54,855 --> 00:05:56,690 na natukoy. 93 00:05:58,859 --> 00:06:02,071 Ito ay kabaliktaran ng survival of the fittest. 94 00:06:02,905 --> 00:06:07,118 Hindi pagiging malaki at mabangis ang nagtatakda kung sino'ng mabubuhay. 95 00:06:08,202 --> 00:06:11,997 Sa katunayan, malaki rin ang kapalit ng pagiging dominante. 96 00:06:12,081 --> 00:06:13,624 Sa anumang species na nagbabago, 97 00:06:13,707 --> 00:06:16,627 talagang nagtatagumpay sa laro ng buhay ang mga nakakapagbuo 98 00:06:16,710 --> 00:06:20,464 ng bagong pagkakaibigan at natututong makipagtulungan. 99 00:06:24,969 --> 00:06:26,429 Mga bulaklak man iyon 100 00:06:26,512 --> 00:06:30,516 na talagang evolutionary innovation sa mundo ng mga halaman, 101 00:06:31,475 --> 00:06:33,394 "May ibibigay ako sa 'yo, 102 00:06:33,477 --> 00:06:35,396 tapos magtutulungan tayo." 103 00:06:35,938 --> 00:06:38,691 Hulaan mo? Isa lang ang terrestrial vertebrate 104 00:06:38,774 --> 00:06:41,277 na mabubuhay nang buong taon sa Antarctica. 105 00:06:42,194 --> 00:06:44,321 Ang Emperor Penguin. 106 00:06:47,158 --> 00:06:48,492 Nagyayakapan sila. 107 00:06:49,410 --> 00:06:50,828 Buong winter. 108 00:06:51,954 --> 00:06:55,583 Kaya paulit-ulit na nananalo ang pagiging friendly. 109 00:06:57,626 --> 00:07:00,129 At 'yong mga aso, espesyal ang pag-angkop nila 110 00:07:00,212 --> 00:07:03,174 at nakakatulong 'yon para mas maging friendly pa sila. 111 00:07:03,257 --> 00:07:07,511 Halimbawa, isa sa mga bagay na malaki na ang ipinagbago sa mga aso 112 00:07:07,595 --> 00:07:08,679 kumpara sa mga lobo 113 00:07:08,762 --> 00:07:13,350 ay may muscle na nagpapahintulot sa kanila na igalaw ang mata nila… 114 00:07:13,434 --> 00:07:15,436 Sobrang cute! 115 00:07:16,020 --> 00:07:18,564 …para ipakita 'yong sclera, 'yong puti ng mata nila. 116 00:07:20,065 --> 00:07:22,359 Kapag nakikisalamuha ang tao, 117 00:07:22,443 --> 00:07:26,572 awtomatikong nakikilala ng utak natin na tao ang kasalamuha natin 118 00:07:26,655 --> 00:07:29,116 kapag nakita natin 'yong puting sclera. 119 00:07:30,618 --> 00:07:32,119 Isa 'yon sa mga paraan 120 00:07:32,203 --> 00:07:35,414 na nakikilala ng mga bagong panganak ang nanay nila. 121 00:07:36,457 --> 00:07:37,291 Puppy dog eyes. 122 00:07:37,374 --> 00:07:41,003 Ginagaya nila 'yong isa sa mga paraan na nakikisalamuha tayo sa isa't isa. 123 00:07:42,046 --> 00:07:44,256 Sinasamantala 'yon ng mga aso. 124 00:07:52,181 --> 00:07:55,309 Bulag at binging ipinapanganak ang mga tuta. 125 00:07:56,769 --> 00:07:59,563 Pero naaamoy agad nila si Nanay. 126 00:08:03,317 --> 00:08:06,195 Pagkalipas ng tatlong linggo, mumulat na ang mga tuta 127 00:08:06,278 --> 00:08:07,947 sa unang pagkakataon. 128 00:08:13,452 --> 00:08:15,162 Sampu ang tuta ng asong ito. 129 00:08:15,829 --> 00:08:19,625 Lamang nang apat sa karaniwan, pero malayo sa rekord na 24. 130 00:08:22,253 --> 00:08:24,922 At bawat isa ay naiiba. 131 00:08:26,173 --> 00:08:28,217 Hanggang sa dulo ng ilong nila. 132 00:08:28,926 --> 00:08:32,012 Merong nose prints ang mga aso, gaya ng fingerprints natin. 133 00:08:32,096 --> 00:08:34,682 Kung lalagyan ng ink 'yong ilong ng aso mo, 134 00:08:34,765 --> 00:08:36,433 tapos ididikit 'yon sa papel, 135 00:08:36,517 --> 00:08:39,937 makakagawa 'yon ng print na naiiba sa ibang aso. 136 00:08:41,605 --> 00:08:45,776 Kagaya ng nose print nila, naiiba din ang personalidad ng bawat tuta. 137 00:08:46,443 --> 00:08:49,989 Sinusubukan nang alamin ng mga mananaliksik kung bakit. 138 00:08:50,864 --> 00:08:53,242 Matagal nang tanong sa siyensiya 139 00:08:53,325 --> 00:08:56,704 kung alin ang mas mahalaga, nature o nurture? 140 00:08:56,787 --> 00:08:59,415 Hindi pwedeng isa lang doon ang meron. 141 00:08:59,498 --> 00:09:02,876 Parehong may kinalaman 'yon sa personalidad ng aso. 142 00:09:03,377 --> 00:09:07,715 Ano ang dahilan kung bakit ganoon makisalamuha ang isang aso sa mundo? 143 00:09:07,798 --> 00:09:09,425 Sa parte ng kapaligiran, 144 00:09:09,508 --> 00:09:13,304 'yon 'yong lahat ng nararanasan nila sa buong buhay nila, 145 00:09:13,387 --> 00:09:15,180 kahit bago pa sila ipanganak. 146 00:09:19,184 --> 00:09:23,147 'Yong estilo ng nanay, na paksang malapit sa puso ko. 147 00:09:23,230 --> 00:09:26,275 Pinag-aaralan namin 'yon 148 00:09:26,358 --> 00:09:28,986 sa unang tatlong linggo ng buhay ng tuta. 149 00:09:29,486 --> 00:09:31,780 Ang natututunan namin ay iba-iba 150 00:09:31,864 --> 00:09:35,618 ang antas ng pakikisalamuha ng mga nanay na aso sa mga anak nila. 151 00:09:35,701 --> 00:09:38,829 Nakakakita kami ng mga asong madalas na kasama ang mga anak, 152 00:09:38,912 --> 00:09:42,082 tapos meron namang hinahayaan lang 'yong mga anak nila. 153 00:09:42,958 --> 00:09:48,505 Nakikita namin 'yong epekto no'n sa diskarte ng tuta 154 00:09:48,589 --> 00:09:50,591 at maging sa personalidad nila. 155 00:09:52,009 --> 00:09:54,553 Ang natutunan namin, 156 00:09:54,637 --> 00:09:57,473 'yong mga tutang hinahayaan ng nanay na dumiskarte 157 00:09:57,556 --> 00:10:01,810 ang nagtatagumpay bilang guide dogs. 158 00:10:01,894 --> 00:10:04,313 Isang makatuwirang hypothesis 159 00:10:04,396 --> 00:10:07,941 ay maaga silang natututong dumiskarte, 160 00:10:08,025 --> 00:10:10,569 at napapakinabangan nila 'yon paglaki nila. 161 00:10:11,570 --> 00:10:16,575 Importanteng maunawaan ang pag-iisip ng tuta. 162 00:10:18,410 --> 00:10:21,580 Hi! Kumusta ka? 163 00:10:22,247 --> 00:10:23,415 Ready ka na? 164 00:10:24,708 --> 00:10:26,543 Makikita na ba namin ang iniisip mo? 165 00:10:26,627 --> 00:10:29,129 Hi, pogi. Ang cute mo naman. 166 00:10:29,213 --> 00:10:31,131 Opo. I love you. 167 00:10:31,215 --> 00:10:33,967 Ngayon, gagawin natin 'yong pointing task. 168 00:10:34,051 --> 00:10:37,805 Ito ang pinakatipikal na canine cognition task 169 00:10:37,888 --> 00:10:40,849 na dahilan kung bakit nakilala ang mga aso 170 00:10:40,933 --> 00:10:43,060 noong maagang parte ng 2000s. 171 00:10:43,143 --> 00:10:44,645 Puppy, tingnan mo 'to. 172 00:10:44,728 --> 00:10:46,605 Ang tawag dito, Object Choice Test. 173 00:10:46,689 --> 00:10:48,565 Gagamit tayo ng high-tech na baso. 174 00:10:48,649 --> 00:10:50,651 May dalawang pagtataguan. 175 00:10:50,734 --> 00:10:53,612 Nagte-tape kami ng treats sa ilalim ng parehong baso, 176 00:10:53,696 --> 00:10:55,989 para parehong mag-amoy pagkain. 177 00:10:57,282 --> 00:10:58,701 Kung pipiliin nila 'yong tama, 178 00:10:58,784 --> 00:11:02,454 ibig sabihin, sinusunod nila 'yong sinasabi namin sa kanila. 179 00:11:03,622 --> 00:11:06,959 Tapos ituturo ko lang 'yong may pagkain sa ilalim. 180 00:11:07,042 --> 00:11:07,918 Okay. 181 00:11:12,339 --> 00:11:13,257 Ang galing! 182 00:11:13,340 --> 00:11:17,094 At ang napag-alaman namin, sa pangkalahatan, 183 00:11:17,177 --> 00:11:19,930 mahusay ang mga asong sumunod sa tao… 184 00:11:20,013 --> 00:11:20,889 Okay. 185 00:11:23,392 --> 00:11:24,685 -Ang galing. -Yes! 186 00:11:24,768 --> 00:11:26,729 -Good boy! Ang galing! -Good boy! 187 00:11:26,812 --> 00:11:31,066 …mas magaling pa sa pinakamalapit nating kamag-anak, 'yong mga unggoy. 188 00:11:31,859 --> 00:11:34,945 Matatalino 'yong mga unggoy, 189 00:11:35,028 --> 00:11:36,739 mga bonobo, chimpanzee, 190 00:11:36,822 --> 00:11:38,866 pero di sila magaling sa isang bagay, 191 00:11:38,949 --> 00:11:44,288 'yong pag-unawa na pag may nagmuwestra sa kanila para tumulong, 192 00:11:44,371 --> 00:11:47,332 tinutulungan sila no'n. Hindi nila nage-gets 'yon. 193 00:11:47,416 --> 00:11:49,168 Mali ang pinili mo! 194 00:11:49,251 --> 00:11:52,504 Napakaimportante no'n sa pag-develop ng tao. 195 00:11:52,588 --> 00:11:55,758 Ang mga tao, sa edad na 9 to 12 months, 196 00:11:55,841 --> 00:11:58,343 nakakaintindi na tayo pag may nagmuwestra o nagturo. 197 00:11:58,427 --> 00:12:00,596 Sinusunod natin 'yong itinuturo nila, 198 00:12:00,679 --> 00:12:02,931 kaya natututo tayo. 199 00:12:03,015 --> 00:12:07,102 Tingnan mo 'to. Asan na? Kaya mong hanapin 'yong bola? 200 00:12:11,940 --> 00:12:14,067 Uy! Galing. 201 00:12:14,151 --> 00:12:15,277 Nakuha mo. 202 00:12:15,360 --> 00:12:18,447 Kaya 'yon ng lahat ng tao. Importante 'yon sa development natin. 203 00:12:18,530 --> 00:12:21,200 Pero hindi kaya ng mga kamag-anak nating 'to. 204 00:12:21,283 --> 00:12:23,410 Kaya naniniwala kami 205 00:12:23,494 --> 00:12:27,039 na baka meron talagang kakaiba sa mga aso. 206 00:12:27,873 --> 00:12:28,874 -Nice! -Yehey! 207 00:12:28,957 --> 00:12:33,128 Itong pointing test ang simula ng dog science renaissance, 208 00:12:34,213 --> 00:12:36,256 at ito ang nag-udyok kay Dr. Brian Hare 209 00:12:36,340 --> 00:12:39,885 na simulan ang Duke University Canine Cognition Center. 210 00:12:39,968 --> 00:12:40,803 Okay. 211 00:12:40,886 --> 00:12:45,849 Ito ay isang center na nakatuon sa pag-unawa sa ugali't sikolohiya ng aso, 212 00:12:45,933 --> 00:12:48,602 at sinusubukan naming aralin ang isip ng aso. 213 00:12:48,685 --> 00:12:49,561 Ayos! 214 00:12:50,938 --> 00:12:54,608 Tapos gagamitin natin ang matututunan para mas i-train sila 215 00:12:54,691 --> 00:12:58,654 at palakihin silang mas mahusay sa trabaho. 216 00:13:00,239 --> 00:13:04,243 Pag binigyan ng pagkakataon, maraming magagawa ang mga aso. 217 00:13:05,410 --> 00:13:07,329 Mula sa paghahanap ng balyena… 218 00:13:07,412 --> 00:13:12,459 Sinusundan ni Dio ang amoy ng dumi ng mga balyena para mahanap sila. 219 00:13:12,543 --> 00:13:14,920 …hanggang sa pagtuklas sa kalawakan. 220 00:13:15,504 --> 00:13:16,964 Liftoff. 221 00:13:17,047 --> 00:13:18,799 Kahit sa pagtakbo sa gobyerno. 222 00:13:18,882 --> 00:13:21,176 Golden Retriever si Max. 223 00:13:21,260 --> 00:13:23,178 -Ang paborito kong politiko. -Oo. 224 00:13:23,262 --> 00:13:28,350 Nanalo na siya sa tatlong eleksiyon sa maliit na bayang 'to. 225 00:13:29,017 --> 00:13:31,270 Pero ang pinakanakakamangha, 226 00:13:31,353 --> 00:13:34,064 'yong mga asong buong-buhay na tumutulong sa tao. 227 00:13:34,648 --> 00:13:37,776 Ang magandang aso para sa mga tao ngayon 228 00:13:37,860 --> 00:13:41,363 ay kagaya no'ng isang siglo nang bini-breed at tine-train 229 00:13:41,446 --> 00:13:42,739 na service dogs. 230 00:13:43,323 --> 00:13:45,659 Maraming matututunan sa service dogs 231 00:13:45,742 --> 00:13:48,245 pagdating sa maayos na pagpapalaki ng aso. 232 00:13:48,745 --> 00:13:52,708 Noong 1986, tumulong si Charles Schulz, 'yong gumawa ng Snoopy, 233 00:13:52,791 --> 00:13:54,877 na itayo ang Canine Companions… 234 00:13:55,711 --> 00:13:57,880 UMUWI NA ANG ASO KO! 235 00:13:57,963 --> 00:14:00,257 …ang pinakamalaking service dog school sa mundo. 236 00:14:00,757 --> 00:14:03,343 Nag-aalaga sila ng 1,000 tuta kada taon 237 00:14:03,427 --> 00:14:05,846 sa anim na kampus sa buong bansa. 238 00:14:13,186 --> 00:14:17,482 Eight weeks old na ang mga tutang ito. Oras na para makipagsapalaran sila. 239 00:14:19,359 --> 00:14:22,988 Marami tayong pwedeng matutunan sa paglalakbay nila. 240 00:14:25,115 --> 00:14:27,618 Magandang panahon ang eight weeks 241 00:14:27,701 --> 00:14:29,953 para matutong maging independent ang mga tuta. 242 00:14:30,037 --> 00:14:32,915 Nakipag-bonding na sila sa nanay at mga kapatid nila. 243 00:14:33,624 --> 00:14:37,794 Importanteng mag-umpisa na silang makipag-bonding sa mga tao sa yutong 'to. 244 00:14:37,878 --> 00:14:38,879 Tara, puppies! 245 00:14:39,546 --> 00:14:42,007 -Puppies! -Tara na! 246 00:14:42,090 --> 00:14:45,719 Karaniwan, pag eight weeks na sila, pupunta sila sa puppy raiser, 247 00:14:46,219 --> 00:14:49,181 pero may espesyal na dadaanan ang apat na 'to. 248 00:14:50,015 --> 00:14:52,267 Nakikipagtulungan kami sa Duke University. 249 00:14:52,351 --> 00:14:56,021 May mga tuta na tumutuloy sa Duke mula 8 hanggang 20 weeks sila, 250 00:14:56,104 --> 00:14:59,816 na ginagawan ng cognition tests kada ilang linggo. 251 00:15:09,826 --> 00:15:13,413 Lilipad ang mga tutang ito nang 4,000 kiilometro sakay ng eroplanong 252 00:15:13,497 --> 00:15:15,332 dinonate ng volunteer na piloto 253 00:15:15,874 --> 00:15:17,960 para pumasok sa puppy kindergarten, 254 00:15:19,628 --> 00:15:23,006 na parte ng Canine Cognition Center ng Duke University. 255 00:15:34,851 --> 00:15:35,852 Ang cute! 256 00:15:35,936 --> 00:15:37,854 Diyos ko. 257 00:15:37,938 --> 00:15:39,773 Aw, ang cute-cute mo naman. 258 00:15:39,856 --> 00:15:43,443 -Okay lang ba 'yong biyahe mo? -Diyos ko. 259 00:15:43,527 --> 00:15:47,531 Ako si Vanessa Woods, ang nagpapatakbo ng Duke Puppy Kindergarten. 260 00:15:48,699 --> 00:15:50,575 -Oo. Ang galing mo nga, e. -Salamat. 261 00:15:50,659 --> 00:15:53,203 -Magaling ka. -Ikaw, ano'ng papel mo? 262 00:15:54,246 --> 00:15:55,747 Alam mo na. Di ko alam. 263 00:15:56,999 --> 00:15:58,166 Tingnan natin. 264 00:15:58,250 --> 00:15:59,167 Okay. 265 00:15:59,668 --> 00:16:01,795 Ngayon mo lang nakita 'to, 'no? 266 00:16:01,878 --> 00:16:03,171 Sige. 267 00:16:03,255 --> 00:16:05,507 Mahirap 'to, kahit para sa matandang aso. 268 00:16:06,675 --> 00:16:07,676 Okay. 269 00:16:10,804 --> 00:16:13,056 -Ang galing. -Makukuha mo rin sa susunod. 270 00:16:13,140 --> 00:16:14,641 Mahirap 'yan. 271 00:16:14,725 --> 00:16:17,978 Nasa Duke Puppy Kindergarten ang mga tuta sa pinaka-cute na stage nila. 272 00:16:18,061 --> 00:16:19,688 Wag kang pumunta sa kaliwa. 273 00:16:19,771 --> 00:16:23,275 'Yon din ang huling yugto ng mabilis na pag-develop ng utak nila. 274 00:16:23,358 --> 00:16:25,527 Naglalaro kami ng masasayang cognitive games 275 00:16:25,610 --> 00:16:28,155 para makita kung makakapagbuo kami ng cognitive profile 276 00:16:28,238 --> 00:16:31,616 para mahulaan kung sino ang pwedeng maging service dog. 277 00:16:32,117 --> 00:16:34,161 -Pangalawang subok. Magaling. -Good job. 278 00:16:34,244 --> 00:16:35,620 -Galing. -Mabilis matuto. 279 00:16:35,704 --> 00:16:38,290 Sa ngayon, dalawang taon bago malaman 280 00:16:38,373 --> 00:16:39,666 kung kakayanin ng aso. 281 00:16:39,750 --> 00:16:42,836 Pwede naming i-test nang i-test ang tuta 282 00:16:42,919 --> 00:16:47,924 tapos sabihing "Okay, mukhang pwede kang maging service dog." 283 00:16:48,008 --> 00:16:51,720 Pero 'yong iba, maganda lang maging pet. 284 00:16:51,803 --> 00:16:53,055 Puppy, tingnan mo, o. 285 00:16:53,930 --> 00:16:54,806 Okay. 286 00:16:56,808 --> 00:16:59,186 May tinatawag kaming "Imposibleng Task," 287 00:16:59,269 --> 00:17:01,772 at ang nakikita namin, 'yong iba, 288 00:17:01,855 --> 00:17:05,233 naka-focus agad sa pagkuha ng pagkain 289 00:17:05,317 --> 00:17:08,195 sa lalagyan na bago lang nilang nakunan ng pagkain, 290 00:17:08,278 --> 00:17:11,573 pero ini-lock namin para maging imposible o mahirap buksan. 291 00:17:11,656 --> 00:17:12,532 Okay. 292 00:17:13,617 --> 00:17:16,369 'Yong iba, naiisip nilang "Di ko mabubuksan 'yon," 293 00:17:16,453 --> 00:17:18,413 kaya tumitingin agad sila sa tao, 294 00:17:18,497 --> 00:17:21,917 tapos tumatahol sila o tumitingin sa mata 295 00:17:22,000 --> 00:17:24,252 para kausapin 'yong tao. 296 00:17:26,171 --> 00:17:30,300 Ang nakita namin, 'yong asong matiyagang nilulutas 'yong problema nang mag-isa, 297 00:17:30,884 --> 00:17:34,012 'yon 'yong magaling 298 00:17:34,096 --> 00:17:36,056 sa paghahanap ng mga bagay-bagay, 299 00:17:36,139 --> 00:17:38,934 gaya ng mga asong tine-train para sa detection work. 300 00:17:39,017 --> 00:17:41,269 -Wow. -Ang galing! 301 00:17:42,020 --> 00:17:45,857 'Yong asong nakakaisip na may problemang hindi nila malulutas 302 00:17:45,941 --> 00:17:48,610 at humihingi ng tulong sa tao, 303 00:17:50,320 --> 00:17:53,990 'yon 'yong mga asong magiging magaling na service dogs 304 00:17:54,074 --> 00:17:55,826 at makakatulong sa may kapansanan. 305 00:17:56,409 --> 00:17:59,579 Baliktad ka. Hindi mo makikita diyan. 306 00:17:59,663 --> 00:18:01,706 Gusto mong umikot? Eto. 307 00:18:01,790 --> 00:18:07,129 Sinusubaybayan namin kung paanong nagsisimula 'yong pang-unawa nila. 308 00:18:07,796 --> 00:18:10,006 Hindi 'yon isang bumbilyang umiilaw. 309 00:18:10,090 --> 00:18:13,343 Parang maraming ilaw na magkakasunod at maya't mayang umiilaw. 310 00:18:13,426 --> 00:18:14,553 -Saka… -Christmas lights. 311 00:18:14,636 --> 00:18:17,556 Oo, parang kumikislap, pero hindi sabay-sabay. 312 00:18:18,515 --> 00:18:20,976 Saka parang iba't iba ang kulay. 313 00:18:21,059 --> 00:18:21,893 Fireworks. 314 00:18:21,977 --> 00:18:24,104 Gusto ko ng Christmas tree na makulay ang ilaw. 315 00:18:28,358 --> 00:18:30,485 Sa ibang laro, may consistency. 316 00:18:30,569 --> 00:18:34,614 'Yong nakikita namin no'ng tuta sila, gano'n 'yong kinalalabasan nila paglaki. 317 00:18:35,907 --> 00:18:39,703 Mula 8 hanggang 20 weeks, nasa kindergarten sila. 318 00:18:39,786 --> 00:18:43,081 Pagkatapos no'n, pupunta na sila sa certified puppy raiser. 319 00:18:48,920 --> 00:18:50,714 Ubos na po. 320 00:18:51,423 --> 00:18:52,757 Tapos na po. 321 00:18:55,051 --> 00:18:58,096 Ang mga pupper raiser ay mga danas na foster parent 322 00:18:58,180 --> 00:19:01,057 na nagpapalaki sa mga aso hanggang mag-18 months sila. 323 00:19:02,684 --> 00:19:05,312 Sila ang nagtuturo sa mga tuta ng basics. 324 00:19:05,395 --> 00:19:06,229 Yes. 325 00:19:07,647 --> 00:19:09,024 -Good. -Paanong maging mabait. 326 00:19:09,107 --> 00:19:10,692 Ang bait naman. 327 00:19:10,775 --> 00:19:12,777 Oh my God. 328 00:19:12,861 --> 00:19:13,695 Hi! 329 00:19:13,778 --> 00:19:17,365 Sa unang isa't kalahating taon pinakanatututo ang aso. 330 00:19:19,701 --> 00:19:23,914 May lumang paniniwala na ang isang taon ng tao ay pitong taon ng aso. 331 00:19:23,997 --> 00:19:25,457 Hindi totoo 'yon. 332 00:19:25,540 --> 00:19:28,168 Mabilis mag-mature ang mga aso. 333 00:19:28,835 --> 00:19:31,713 Pwede na silang makipag-breed pag six months na sila, 334 00:19:31,796 --> 00:19:34,466 pero pagkatapos no'n, matitigil 'yong development. 335 00:19:35,342 --> 00:19:40,722 Pag 18 months na sila, pwede na silang mag-service dog training school. 336 00:19:44,809 --> 00:19:48,104 Nagpapalaki at nagte-train kami ng service dogs para sa may kapansanan. 337 00:19:49,064 --> 00:19:52,901 Napakalaki ng naitutulong ng service dogs. 338 00:19:54,444 --> 00:19:58,323 'Yong unang araw ng mga aso sa college. 339 00:19:58,907 --> 00:20:01,034 Tinatanggap namin 'yong mga aso. 340 00:20:01,117 --> 00:20:05,330 Sinasabi namin, "Hi, ako ang trainer mo. Magtrabaho na tayo." 341 00:20:06,414 --> 00:20:08,959 -Yes. -Tama. Good boy. 342 00:20:09,042 --> 00:20:11,711 Sa unang stage ng service dog school, 343 00:20:11,795 --> 00:20:14,714 anim na buwang nagte-training ang mga kandidato. 344 00:20:14,798 --> 00:20:16,549 Yes. Good girl. 345 00:20:16,633 --> 00:20:19,886 Sa umpisa, tine-train namin ang aso sa mahigit 40 commands. 346 00:20:19,970 --> 00:20:21,179 Hawak. Yehey. 347 00:20:21,263 --> 00:20:22,639 Kamay. Okay. 348 00:20:22,722 --> 00:20:23,807 Akin na. Yes. 349 00:20:23,890 --> 00:20:27,394 Maaaring may kapansanan ang mga kliyente, 350 00:20:27,477 --> 00:20:30,563 kaya tine-train silang gumawa ng tasks. 351 00:20:30,647 --> 00:20:31,481 Up. 352 00:20:31,564 --> 00:20:32,399 Ayan. 353 00:20:32,482 --> 00:20:36,403 Para matulungan ka ng aso sa mga bagay na hindi mo kayang gawin. 354 00:20:36,486 --> 00:20:37,988 Tulak. Okay! 355 00:20:38,071 --> 00:20:38,947 Hila. 356 00:20:39,030 --> 00:20:40,782 Good boy. 357 00:20:41,324 --> 00:20:43,201 May clients kaming beteranong may PTSD, 358 00:20:43,285 --> 00:20:47,914 kaya tine-train silang makipagtulungan, gaya ng panggigising pag binabangungot. 359 00:20:50,583 --> 00:20:52,711 Yes. Good boy 'yan. 360 00:20:52,794 --> 00:20:56,589 Pampaganda ng buhay ang aso. 361 00:20:57,090 --> 00:20:58,383 Good girl. 362 00:20:58,466 --> 00:21:00,719 Dahil sobrang taas ng standards namin, 363 00:21:00,802 --> 00:21:05,932 halos kalahati lang ng mga aso namin ang nakakatapos at nagiging service dog. 364 00:21:07,600 --> 00:21:11,855 Daan-daan ang taong umaasa na mai-match sa isang service dog. 365 00:21:13,440 --> 00:21:15,150 Kaya mahalaga ang bawat aso. 366 00:21:16,735 --> 00:21:19,279 Ilaw. Kaya mo 'yan. Sige na. 367 00:21:19,362 --> 00:21:21,114 Yeah! Good boy. 368 00:21:22,615 --> 00:21:23,700 Ano sa tingin mo? 369 00:21:24,367 --> 00:21:27,620 Ayos ba 'yong workout mo? 370 00:21:27,704 --> 00:21:28,580 Opo. 371 00:21:29,164 --> 00:21:30,165 Wow! 372 00:21:30,248 --> 00:21:31,875 Ito si Bonus. 373 00:21:31,958 --> 00:21:34,336 Ang bonus na impormasyon tungkol sa kanya 374 00:21:34,419 --> 00:21:38,757 ay dati siyang may braces dahil sa overbite. 375 00:21:39,341 --> 00:21:42,093 Sobrang lambing niya. Sobrang bait. 376 00:21:42,177 --> 00:21:45,555 Paborito ni Bonus pag kinakamot 'yong puwet niya. 377 00:21:45,638 --> 00:21:46,973 Tuwang-tuwa siya dito. 378 00:21:47,057 --> 00:21:49,267 Mahilig magpakamot ng puwet. Di ba? 379 00:21:49,351 --> 00:21:50,935 Opo. 380 00:21:52,437 --> 00:21:53,521 Bonus, hila. 381 00:21:54,356 --> 00:21:58,693 Kailangang palakasin ang loob ni Bonus. 382 00:21:59,277 --> 00:22:00,111 Subukan mo ulit. 383 00:22:00,195 --> 00:22:01,696 Nakikinig naman siya. 384 00:22:01,780 --> 00:22:03,531 Ilaw. Yes! 385 00:22:03,615 --> 00:22:07,494 Tumpak na tumpak siya pag gumagawa ng tasks. 386 00:22:07,577 --> 00:22:09,537 Sige, kaya mo 'yan. Yehey! 387 00:22:10,372 --> 00:22:12,665 Ang tatlong susi sa pagte-train ng aso… 388 00:22:12,749 --> 00:22:13,625 Sige. 389 00:22:13,708 --> 00:22:14,584 …ay pasensiya… 390 00:22:15,085 --> 00:22:17,045 Yehey! Good boy! 391 00:22:17,128 --> 00:22:18,588 …pagpapaulit-ulit… 392 00:22:18,671 --> 00:22:20,131 Ilaw. Kaya mo 'yan. 393 00:22:20,215 --> 00:22:21,800 Yes! Good boy. 394 00:22:21,883 --> 00:22:24,511 …at pag-unawa sa sinasabi nila. 395 00:22:24,594 --> 00:22:28,348 Trabaho naming ituro sa mga tao kung ano'ng sinasabi 396 00:22:28,431 --> 00:22:29,641 at iniisip ng aso n'yo. 397 00:22:29,724 --> 00:22:32,227 Good boy. Ang galing. 398 00:22:32,310 --> 00:22:34,854 Laging nakikipag-usap sa 'tin ang mga aso. 399 00:22:34,938 --> 00:22:38,441 Kailangan mo lang panoorin at pakinggan ang aso mo. 400 00:22:38,525 --> 00:22:40,902 Ibinibigay na niya ang lahat ng kailangan mo. 401 00:22:41,486 --> 00:22:42,821 -Oh my God. -Hi! 402 00:22:45,990 --> 00:22:46,825 Hi! 403 00:22:48,910 --> 00:22:52,914 Kung titingnan 'yong body language, malaking bagay 'yong paggalaw ng buntot. 404 00:22:54,040 --> 00:22:57,085 Pag gumagalaw 'yong buntot, mas konti 'yong stress, 405 00:22:57,836 --> 00:23:00,088 mas masaya, mas curious. 406 00:23:01,089 --> 00:23:03,883 Pag hindi gumagalaw, kung ihahambing sa tao… 407 00:23:03,967 --> 00:23:06,094 Exercise 'to para sa mga nanonood. 408 00:23:06,177 --> 00:23:10,181 Pasikipin mo ang tumbong mo, tingnan mo kung ano'ng mararamdaman mo. 409 00:23:12,392 --> 00:23:14,936 Kadalasan, konektado 'yon sa emosyon. 410 00:23:15,603 --> 00:23:19,566 Kapag nakapaloob o mababa ang buntot, ang tingin ko, may stress. 411 00:23:21,443 --> 00:23:25,321 Madalas na may kasamang kembot ng puwet 'yong helicopter tail. 412 00:23:25,864 --> 00:23:29,200 Kadalasan, pag nakikita 'yon, may emosyonal na karanasan 413 00:23:29,284 --> 00:23:31,661 na parang sobrang positibo para sa aso. 414 00:23:32,912 --> 00:23:34,122 Sa kasalukuyang science, 415 00:23:34,205 --> 00:23:38,835 kapag may nakita ang aso na kakilala nila, na positibo ang relasyon sa kanila, 416 00:23:39,419 --> 00:23:41,254 pakanan 'yong galaw ng buntot nila. 417 00:23:42,589 --> 00:23:43,673 Astig, 'no? 418 00:23:43,756 --> 00:23:46,134 Pero gusto kong makita 'yong nangyayari sa katawan 419 00:23:46,217 --> 00:23:49,012 na maaaring konektado sa nangyayari sa buntot. 420 00:23:50,597 --> 00:23:53,808 May 16 na facial expression ang aso. 421 00:23:55,643 --> 00:23:56,603 Galit, 422 00:23:57,103 --> 00:23:58,062 balisa, 423 00:23:58,938 --> 00:23:59,814 nasasaktan, 424 00:24:00,857 --> 00:24:01,816 masaya, 425 00:24:02,525 --> 00:24:03,902 malungkot. 426 00:24:03,985 --> 00:24:08,031 Ikumpara mo 'yong sa tao, na may halos 27 facial expression. 427 00:24:08,531 --> 00:24:11,743 Tapos sa chimpanzees, isa sa pinakamatalinong mammal sa mundo, 428 00:24:11,826 --> 00:24:14,621 na may 13 hanggang 14 na facial expression lang. 429 00:24:18,166 --> 00:24:21,961 Maraming natutunan ang mga aso sa atin, sa ginagawa at ipinapakita natin. 430 00:24:24,297 --> 00:24:27,175 Ang cute mo naman. Pwede kang humiga? 431 00:24:28,218 --> 00:24:31,137 Good boy. 'Yon na ang pinakamabilis na ginawa niya 'yon. 432 00:24:31,721 --> 00:24:34,849 Ang mabait na asong 'to ay si Peabody. 433 00:24:35,433 --> 00:24:37,352 Nakaka-relax ang presensiya niya. 434 00:24:37,435 --> 00:24:40,355 Pag nandiyan si Peabody, chill lang lahat. 435 00:24:40,939 --> 00:24:43,149 Mahilig siyang humiga at magpaaraw. 436 00:24:43,233 --> 00:24:47,278 Habang nagtatakbuhan at naghahabulan 'yong ibang aso, 437 00:24:47,362 --> 00:24:49,572 nakahiga siya, nagpapaaraw. 438 00:24:52,116 --> 00:24:53,117 P, get. 439 00:24:54,118 --> 00:24:55,995 Medyo mabagal lang ang training. 440 00:24:56,079 --> 00:24:56,996 Kaya mo 'yan. 441 00:24:57,497 --> 00:25:00,583 Kailangan niyang i-practice ang pagkuha. 442 00:25:01,584 --> 00:25:05,505 Pero magaling siya sa interactive skills. 443 00:25:05,588 --> 00:25:06,548 Halika. 444 00:25:07,340 --> 00:25:09,968 'Yong pagpigil sa anxiety, totoong task 'yon. 445 00:25:10,051 --> 00:25:11,553 Sinasanay 'yong gano'n. 446 00:25:11,636 --> 00:25:12,554 Good boy. 447 00:25:12,637 --> 00:25:16,766 Tuloy-tuloy naming tinatasa 'yong pagiging angkop nila 448 00:25:16,849 --> 00:25:18,768 para maging service dog. 449 00:25:18,851 --> 00:25:21,729 Halos kalahating araw na tulog ang karamihan ng mga aso. 450 00:25:22,647 --> 00:25:23,648 Pero hindi lahat. 451 00:25:24,857 --> 00:25:26,568 ANIM NA BUWAN BAGO ANG GRADUATION 452 00:25:26,651 --> 00:25:28,736 Si Nemo 'tong makulit na 'to. 453 00:25:30,446 --> 00:25:32,949 Malikot si Nemo. 454 00:25:33,032 --> 00:25:34,158 Pterodactyl 'to. 455 00:25:34,867 --> 00:25:35,785 No. 456 00:25:35,868 --> 00:25:36,869 Nemo, down. 457 00:25:38,079 --> 00:25:38,955 No. 458 00:25:39,038 --> 00:25:41,082 Ayan. Good boy. 459 00:25:43,001 --> 00:25:45,295 No. Hindi 'yon ang pinapagawa. 460 00:25:45,795 --> 00:25:46,963 Hindi rin 'yan. 461 00:25:47,755 --> 00:25:51,676 Punong-puno ng buhay si Nemo. 462 00:25:51,759 --> 00:25:54,387 Kailangan niyang mag-focus sa trabaho. 463 00:25:54,470 --> 00:25:56,055 Isa pa. Fetch. 464 00:25:59,642 --> 00:26:01,060 Nemo! 465 00:26:01,144 --> 00:26:05,356 20% ng mga aso ang nagpapakita ng asal na parang may ADHD, 466 00:26:05,440 --> 00:26:07,233 na doble ng bilang ng mga tao. 467 00:26:07,775 --> 00:26:10,695 Hindi pa natin alam kung isa si Nemo doon. 468 00:26:14,282 --> 00:26:17,243 Ang mga asong may ADD ay mas pabigla-bigla, 469 00:26:18,036 --> 00:26:19,162 hyperactive. 470 00:26:20,830 --> 00:26:22,915 Pero pwede pa rin silang i-train. 471 00:26:24,083 --> 00:26:25,043 Nemo, hila. 472 00:26:25,126 --> 00:26:27,795 May tungkulin si Nemo sa mundo. 473 00:26:27,879 --> 00:26:30,590 Ayan. Ganyan. Good boy. 474 00:26:30,673 --> 00:26:31,716 Bitaw. 475 00:26:31,799 --> 00:26:33,551 Ayan. Juice. 476 00:26:34,469 --> 00:26:38,640 'Yan. Opo. Good boy. Ang galing. 477 00:26:38,723 --> 00:26:41,726 Magaling si Nemo pag may pinapakuha sa kanya, 478 00:26:41,809 --> 00:26:43,811 saka pag may pinapahila. 479 00:26:43,895 --> 00:26:44,729 Uy. 480 00:26:44,812 --> 00:26:48,441 Malikot at malambing siya, masaya siya pag nasa training, 481 00:26:48,524 --> 00:26:53,154 pero kailangan pang pakiramdaman kung kaya niyang gawin 'yong trabaho niya. 482 00:26:53,237 --> 00:26:57,241 Lagi kong sinasabing "kung" kasi walang kahit anong garantisado. 483 00:26:58,159 --> 00:27:00,036 Tumatahol siya minsan. 484 00:27:01,120 --> 00:27:04,415 Pwede kang mapaalis sa restaurants o tindahan dahil do'n, 485 00:27:04,499 --> 00:27:08,294 kaya madi-disqualify siya no'n bilang service dog. 486 00:27:10,213 --> 00:27:12,548 Kung di mapipigilan ni Nemo na tumahol, 487 00:27:12,632 --> 00:27:16,219 hindi siya makaka-graduate at di siya maima-match sa tao. 488 00:27:18,388 --> 00:27:22,600 Iba ang ibig sabihin ng pagtahol noong hindi pa malapit ang aso sa tao. 489 00:27:24,143 --> 00:27:25,978 Umaalulong ang mga lobo bilang grupo. 490 00:27:26,062 --> 00:27:28,648 Importanteng anyo ng komunikasyon 'yon para sa kanila. 491 00:27:29,482 --> 00:27:32,985 Pero hindi sila tumatahol gaya ng pagtahol ng aso sa tao. 492 00:27:34,946 --> 00:27:39,992 May pagkaemosyonal ang tahol ng aso, para makuha ang atensiyon ng tao. 493 00:27:41,661 --> 00:27:43,746 May mga lahi ng aso na mahilig umalulong. 494 00:27:43,830 --> 00:27:46,332 Kung may Siberian Husky ka, 495 00:27:46,416 --> 00:27:48,418 malamang, tumatango ka ngayon. 496 00:27:49,419 --> 00:27:54,006 Aaaaoooh! Gusto ko kay Mama! 497 00:27:56,843 --> 00:27:58,010 Good girl. 498 00:27:58,094 --> 00:28:01,180 Nakuuuuuuuuuuuu hindi ikaw si Mama 499 00:28:01,639 --> 00:28:02,724 I love you. 500 00:28:02,807 --> 00:28:05,935 Kilala KOOOOOOOOOOOOOOOO si Mama 501 00:28:06,811 --> 00:28:08,146 Napakadaldal ng tao… 502 00:28:08,646 --> 00:28:10,064 Uy! 503 00:28:10,148 --> 00:28:12,358 …na naturuan natin ang mga aso na magsalita. 504 00:28:18,656 --> 00:28:22,201 Gaya ng mga tao, na iba-iba ang pakikipag-usap sa akin. 505 00:28:25,079 --> 00:28:26,664 Hindi pare-pareho ang mga tahol. 506 00:28:26,748 --> 00:28:28,082 May asong mahilig tumahol. 507 00:28:28,166 --> 00:28:31,002 Pero bawat tono, iba ang kahulugan. 508 00:28:33,004 --> 00:28:36,340 Kapag nakaka-stress ang sitwasyon, mas mataas ang tono, 509 00:28:36,424 --> 00:28:38,134 na halos parang sumasaklolo na. 510 00:28:42,013 --> 00:28:44,474 'Yong tuloy-tuloy na mataas ang tono, 511 00:28:44,557 --> 00:28:46,392 sa pangkalahatan, balisa 'yon. 512 00:28:49,020 --> 00:28:51,147 Kapag tumatahol tapos tumitigil, 513 00:28:51,230 --> 00:28:54,942 ibig sabihin, mayroon pang kakayahang mag-isip. 514 00:28:55,526 --> 00:28:56,527 Walter. 515 00:28:58,613 --> 00:29:01,032 -No. -Walang masamang aso. 516 00:29:01,115 --> 00:29:03,618 Meron lang ugaling di natin naiintindihan, 517 00:29:03,701 --> 00:29:07,580 pero 100% na angkop ang asal ng aso sa karanasan niya sa sandaling 'yon. 518 00:29:10,124 --> 00:29:12,251 Ang pagtahol at hyperactivity 519 00:29:12,335 --> 00:29:16,339 ay mga asal na magagamit ng Penn Vet para makapagligtas ng buhay. 520 00:29:16,422 --> 00:29:17,632 Good girl, Lucky! 521 00:29:17,715 --> 00:29:21,928 Itinayo ang Penn Vet Working Dog Center pagkatapos ng 9/11. 522 00:29:24,347 --> 00:29:28,309 Na-realize namin na walang science na sumusuporta sa mga asong 'to 523 00:29:28,392 --> 00:29:30,520 na nagsi-search and rescue. 524 00:29:31,062 --> 00:29:34,941 Kailangan namin ng program para mapag-aralan namin 'yong mga aso, 525 00:29:35,024 --> 00:29:36,609 maintindihan sila, 526 00:29:36,692 --> 00:29:40,363 at ma-improve 'yong kalusugan, kapakanan, at kabutihan ng mga asong ito, 527 00:29:40,446 --> 00:29:44,325 at 'yong availability kasi kulang ng search and rescue dogs 528 00:29:44,408 --> 00:29:46,828 para magawa 'yong trabahong kailangang gawin. 529 00:29:48,329 --> 00:29:52,959 Ang hinahanap dito sa Working Dog Center ay mga sobrang kakaibang aso. 530 00:29:53,626 --> 00:29:57,630 Alam namin na sa mga tuta, 'yong mga ayaw pumirmi 531 00:29:57,713 --> 00:30:01,509 ang babagay sa trabahong pang-detective, 'yong laging aktibo. 532 00:30:04,220 --> 00:30:07,348 Kahit anong ginagawa ng aso gamit ang ilong nila. 533 00:30:08,391 --> 00:30:09,517 Search and rescue. 534 00:30:10,518 --> 00:30:12,436 Ang galing! 535 00:30:12,520 --> 00:30:14,230 Explosive detection. 536 00:30:15,356 --> 00:30:16,566 Drug detection. 537 00:30:17,567 --> 00:30:18,860 Medical detection. 538 00:30:20,069 --> 00:30:22,989 Kaya kailangang malakas ang katawan nila, 539 00:30:23,072 --> 00:30:25,366 at kailangang aware sila sa katawan. 540 00:30:26,492 --> 00:30:30,663 Umaakyat sila sa mga hagdan, dumadaan sa mga delikadong lugar. 541 00:30:32,039 --> 00:30:35,084 Kailangang malakas at maingat sila. 542 00:30:36,168 --> 00:30:37,879 Para silang mga gymnast. 543 00:30:40,089 --> 00:30:44,468 Dahil sa canine metrics program, nagiging malusog ang mga aso namin. 544 00:30:44,552 --> 00:30:46,012 Good job, girly. 545 00:30:46,095 --> 00:30:49,307 Ligtas silang nakakapagtrabaho. 546 00:30:49,390 --> 00:30:52,685 Nagwa-warm up kami bago ang activities nila. 547 00:30:52,768 --> 00:30:53,603 Galing. 548 00:30:54,770 --> 00:30:58,900 May mga asong nagpa-plank, na training para sa core strength. 549 00:30:58,983 --> 00:31:02,987 At nakaka-amaze 'yong nagagawa no'n para sa muscles nila sa tiyan, 550 00:31:03,070 --> 00:31:03,988 sa likod. 551 00:31:05,072 --> 00:31:08,159 Karamihan ng mga aso sa United States ay overweight, 552 00:31:08,242 --> 00:31:11,078 at pinapaikli no'n ang buhay nila nang hanggang two years 553 00:31:11,162 --> 00:31:14,123 pag nasa 10 hanggang 20% overweight sila. 554 00:31:15,041 --> 00:31:19,795 Kaya napakahalaga na panatilihing malakas at malusog 'tong mga asong 'to. 555 00:31:19,879 --> 00:31:22,798 Good girl. Ang galing. 556 00:31:24,050 --> 00:31:27,887 Hindi kailangan ng calisthenics ng mga lobo sa kagubatan. 557 00:31:28,804 --> 00:31:31,766 Buhay at kamatayan ang pagiging malusog doon. 558 00:31:32,642 --> 00:31:35,394 Parehong prey at predator ang mga aso. 559 00:31:37,897 --> 00:31:41,984 Kaya tumatakas sila, o ginamit nila 'yong kakayahang tumakbo 560 00:31:42,068 --> 00:31:45,029 para manghabol ng pagkain para mabuhay. 561 00:31:52,995 --> 00:31:56,082 Pag tiningnan mo ang Greyhound, kumpara sa ibang breed, 562 00:31:56,165 --> 00:32:00,586 mas marami nang 12% ang muscles nila sa likurang binti kumpara sa ibang aso. 563 00:32:02,129 --> 00:32:06,676 Kayang tumakbo ng Greyhound nang hanggang 72 kilometers an hour. 564 00:32:06,759 --> 00:32:10,137 Nasa 24 hanggang 32 kilometers per hour ang karaniwang takbo ng mga aso. 565 00:32:13,432 --> 00:32:15,142 'Yong Basset Hound naman, 566 00:32:15,226 --> 00:32:18,312 hari ng kabagalan, sa bilis na 8 kilometers per hour. 567 00:32:26,112 --> 00:32:27,905 Maaaring hindi lahat ay mabilis, 568 00:32:29,573 --> 00:32:33,035 pero pinakamatitibay na atleta ng kalikasan ang mga aso. 569 00:32:36,998 --> 00:32:40,251 'Yong ibang sled dog na nangangarera, tumatakbo nang 160 km kada araw, 570 00:32:40,334 --> 00:32:42,461 tapos nasa 18 hanggang 22 kilo lang sila. 571 00:32:42,545 --> 00:32:46,257 Mas matibay ang baga nila, mas mabilis ang metabolism, 572 00:32:46,340 --> 00:32:49,010 at mas mahusay ang puso. 573 00:32:50,594 --> 00:32:54,223 Pag nagpapahinga, ang metabolismo ng aso ay halos kapareho ng sa tao. 574 00:32:54,724 --> 00:32:57,893 Pero pag kailangan, kayang magpalit ng gear ng aso, 575 00:32:57,977 --> 00:33:01,731 na nakapagtala ng pinakamataas na tuloy-tuloy na metabolic rate ng hayop. 576 00:33:03,024 --> 00:33:05,735 Ibig sabihin, tatlong beses ang husay nila sa paggamit 577 00:33:05,818 --> 00:33:08,696 ng calories kumpara sa isang Tour de France rider. 578 00:33:13,242 --> 00:33:16,370 Pag tapos na sila, bumabalik sila sa pagpapahinga. 579 00:33:19,457 --> 00:33:23,502 Likas pa ring mabangis ang lahat ng aso namin. 580 00:33:30,009 --> 00:33:32,136 Hindi 'yon dahil sa plastic Frisbee, 581 00:33:32,219 --> 00:33:35,556 kundi dahil sa likas na udyok ng pagiging predator na manghabol. 582 00:33:39,435 --> 00:33:41,103 Wala silang collar bones, 583 00:33:41,187 --> 00:33:45,566 kaya mas kaya nilang maging pleksible at mabilis na magpalit ng direksiyon. 584 00:33:46,275 --> 00:33:48,819 May buntot sila na pangbalanse, 585 00:33:49,528 --> 00:33:52,364 at mahaba at pleksible ang gulugod nila. 586 00:33:52,948 --> 00:33:54,992 Kahit pilit nating unawain ang isip ng aso, 587 00:33:55,076 --> 00:33:57,703 'yong pathophysiology kung paano nagagawa ng aso 'yon, 588 00:33:57,787 --> 00:34:02,833 mas mga biglaang desisyon 'yon kapag may hinahabol 'yong aso, e. 589 00:34:02,917 --> 00:34:05,628 Pwedeng prey, pwedeng frisbee, 590 00:34:05,711 --> 00:34:08,089 basta sa isip nila, segundo o millisecond lang, 591 00:34:08,172 --> 00:34:10,007 nagkakalkula ang utak nila 592 00:34:10,091 --> 00:34:12,301 para malaman kung gaano kalayo ang aabutin, 593 00:34:12,384 --> 00:34:14,845 sa aling direksiyon, saan lilingon, 594 00:34:14,929 --> 00:34:16,305 at 'yong kakayahang umikot 595 00:34:16,388 --> 00:34:18,516 tapos saluhin 'yon sa bibig nila. 596 00:34:22,520 --> 00:34:26,607 Pero hindi magkakapareho ang mga aso pagdating sa pagsalo ng Frisbee. 597 00:34:27,942 --> 00:34:31,237 Lahat ng aso, may kalakasan at kahinaan. 598 00:34:32,530 --> 00:34:35,616 Nasa atin na kung paano sila aarugain bilang indibidwal. 599 00:34:35,699 --> 00:34:39,870 Depende sa lahi, kailangan ng mga aso ng iba't ibang pagpapayaman 600 00:34:39,954 --> 00:34:42,123 para masiyahan sila sa buhay. 601 00:34:42,206 --> 00:34:44,125 -Ma-stimulate ang isip nila. -Tama. 602 00:34:45,334 --> 00:34:48,587 Makakatulong kung hahayaan mong magpakatotoo 'yong aso mo. 603 00:34:48,671 --> 00:34:49,505 Opo. 604 00:34:49,588 --> 00:34:54,218 Nagtatrabaho 'yong mga aso dahil gusto nilang magtrabaho. 605 00:34:54,301 --> 00:34:56,846 Ready ka na? Okay. Tara. 606 00:34:56,929 --> 00:35:00,891 Natapos na nina Peabody, Bonus, at Nemo ang unang stage ng program. 607 00:35:00,975 --> 00:35:02,601 Salita. 608 00:35:02,685 --> 00:35:05,146 Sige. Salita. Opo. 609 00:35:05,229 --> 00:35:07,439 May basic commands tayo, 610 00:35:07,523 --> 00:35:10,234 'yong upo at higa, lahat ng 'yon. 611 00:35:10,317 --> 00:35:15,489 Ang galing. Okay. Pero kaya ba ng asong maupo habang may roller coaster sa likod? 612 00:35:20,995 --> 00:35:24,707 Oras na para dalhin sa labas ng classroom ang natutunan nila. 613 00:35:27,751 --> 00:35:34,091 Mas makikilala mo ang aso sa mga field trip. 614 00:35:34,675 --> 00:35:36,302 Good job. 615 00:35:36,385 --> 00:35:41,140 Tinitingnan natin kung paano mag-isip, makaramdam, at kumilos ang aso. 616 00:35:41,223 --> 00:35:42,141 Hi, doggy. 617 00:35:42,892 --> 00:35:45,769 Nasa Adventureland tayo kasama si Mr. Peabody. 618 00:35:46,437 --> 00:35:47,730 Madaming maingay. 619 00:35:49,440 --> 00:35:51,025 Maraming abala. 620 00:35:52,359 --> 00:35:57,114 Gusto nating tingnan kung kaya niyang mag-focus sa akin dito. 621 00:35:57,198 --> 00:35:58,741 Ready. Kaya mong tumalon? 622 00:35:58,824 --> 00:36:01,410 Yehey. Good boy. Ayos. 623 00:36:01,493 --> 00:36:05,372 Dahil mas mataas na frequencies ang naririnig nila, 624 00:36:05,873 --> 00:36:09,919 apat na beses na mas malakas ang naririnig ng mga aso kumpara sa tao. 625 00:36:14,465 --> 00:36:17,426 Hindi natin laging nauunawaan 'yon bilang mga amo. 626 00:36:22,181 --> 00:36:26,518 May 18 muscle sila sa tenga na ginagamit sa pandinig. 627 00:36:32,858 --> 00:36:34,526 Maaaring tahimik para sa 'yo, 628 00:36:34,610 --> 00:36:37,696 pero may naririnig siyang malakas na tunog dito, 629 00:36:38,322 --> 00:36:40,366 may kakaibang tunog banda rito, 630 00:36:41,325 --> 00:36:44,411 na nakakagulat, lalo na kung di niya alam kung saan galing. 631 00:36:44,495 --> 00:36:46,997 Kaya kailangang i-consider mo 'yon 632 00:36:47,081 --> 00:36:49,166 kapag tine-train at inihahalo mo sila sa tao. 633 00:36:49,250 --> 00:36:51,168 Peabody, higa. 634 00:36:52,962 --> 00:36:54,922 Ayan. Good boy. 635 00:36:55,005 --> 00:36:59,802 Napakakalmado ni Peabody. 636 00:37:02,680 --> 00:37:04,473 Mukhang ayos naman siya. 637 00:37:04,556 --> 00:37:06,350 Ang tawag namin, "bomb-proof" dogs. 638 00:37:07,518 --> 00:37:10,688 Pag may bombang sumabog diyan sa unahan, 639 00:37:10,771 --> 00:37:13,649 kung lilingon man siya… 640 00:37:15,985 --> 00:37:17,319 hindi siya matatakot. 641 00:37:19,321 --> 00:37:22,741 Napakalakas na katangian no'n, 642 00:37:23,575 --> 00:37:25,619 lalo pag nahanap namin 'yong taong 643 00:37:25,703 --> 00:37:28,455 makikinabang nang husto sa ganitong aso. 644 00:37:29,415 --> 00:37:32,001 Habang mas nakikilala nila ang ugali ng aso, 645 00:37:32,084 --> 00:37:35,629 mas makakahanap sila ng maipapares na tao dito. 646 00:37:40,342 --> 00:37:44,972 Si Bonus, hindi ko ilalagay sa tabi ng rollercoaster. 647 00:37:45,055 --> 00:37:45,931 Bonus, tara. 648 00:37:46,015 --> 00:37:49,685 Mas sensitive siya sa ingay. 649 00:37:53,772 --> 00:37:59,611 Dadalhin namin si Bonus sa restaurant. Maraming tao doon. 650 00:37:59,695 --> 00:38:02,531 Malamang, mapapansin nila na 651 00:38:02,614 --> 00:38:04,658 "Ay, may aso." 652 00:38:04,742 --> 00:38:06,702 Tapos sobrang pogi niya pa. 653 00:38:08,871 --> 00:38:09,788 Halika na. 654 00:38:10,581 --> 00:38:12,833 Dapat hindi siya ma-distract 655 00:38:12,916 --> 00:38:15,544 pag nasa labas siya, kasama ng amo niya. 656 00:38:16,128 --> 00:38:20,466 Maraming tray na dadaan, mga pagkain sa sahig. 657 00:38:21,383 --> 00:38:23,427 Ang gusto kong malaman, 658 00:38:23,510 --> 00:38:28,891 mangungulit ba siya habang kumakain kami, samantalang siya, hindi? 659 00:38:28,974 --> 00:38:30,517 Okay, sige. Upo. 660 00:38:31,268 --> 00:38:34,772 Good job. 661 00:38:34,855 --> 00:38:35,731 Bonus, pasok. 662 00:38:35,814 --> 00:38:38,859 Ang mga aso ay karugtong ng tao. 663 00:38:38,942 --> 00:38:40,611 Yehey. Konti pa. 664 00:38:40,694 --> 00:38:44,239 Kaya napakahalaga ng puwesto niya para sa iba't ibang bagay. 665 00:38:44,323 --> 00:38:48,410 Kapag nasa ilalim siya ng mesa o upuan, 666 00:38:48,494 --> 00:38:49,620 magiging safe siya. 667 00:38:49,703 --> 00:38:51,497 Hindi siya matatapakan. 668 00:38:52,956 --> 00:38:55,667 Nang makapuwesto na, nag-relax na si Bonus. 669 00:38:56,877 --> 00:38:58,420 Hanggang dumating ang steak. 670 00:39:02,174 --> 00:39:06,345 Ayaw nating kumain ng pagkain sa sahig ang mga aso natin. 671 00:39:06,970 --> 00:39:09,848 Baka akala nila, pagkain 'yong gamot. Pwede silang malason. 672 00:39:10,766 --> 00:39:11,683 Wag. 673 00:39:12,768 --> 00:39:15,771 Sobrang hirap para sa aso na magpigil 674 00:39:15,854 --> 00:39:18,399 na kainin ang steak na nasa harapan nila. 675 00:39:19,483 --> 00:39:22,486 Gusto nila 'yon. Siyempre naman. 676 00:39:24,113 --> 00:39:27,241 Opo, good job. Hi. 677 00:39:27,324 --> 00:39:29,159 Napakahalaga ng eye contact. 678 00:39:29,243 --> 00:39:31,161 Medyo inilalayo na niya ang tingin niya. 679 00:39:31,245 --> 00:39:33,080 Opo. Good boy 'yan. 680 00:39:34,706 --> 00:39:37,584 Ginagamit natin 'yon bilang pampalakas ng loob nila. 681 00:39:37,668 --> 00:39:40,879 Good boy. Ang galing-galing. 682 00:39:41,630 --> 00:39:45,634 Pag tumitingin ang aso sa handler, makakakuha sila ng positibong feedback. 683 00:39:45,717 --> 00:39:47,261 Uy, tama ang ginagawa mo. 684 00:39:47,344 --> 00:39:48,387 Galing. 685 00:39:50,973 --> 00:39:53,517 Good boy. Opo. 686 00:39:53,600 --> 00:39:55,102 Pag walang taong sangkot, 687 00:39:55,185 --> 00:39:58,188 ginagamit ng mga aso ang eye contact sa ibang paraan. 688 00:39:59,731 --> 00:40:03,026 Ginagamit ng Border Collies ang mata para kontrolin ang tupa. 689 00:40:04,987 --> 00:40:07,406 Tumititig sila na parang nangangaso, 690 00:40:08,657 --> 00:40:10,325 kaya nagkukumpulan ang mga tupa… 691 00:40:12,077 --> 00:40:14,163 at kumikilos ayon sa gusto ng aso. 692 00:40:17,875 --> 00:40:19,251 Gano'n din ang mga lobo, 693 00:40:19,334 --> 00:40:21,628 pero tinutuluyan nila ito. 694 00:40:24,381 --> 00:40:27,676 Nagbago ang paningin ng mga aso para maghanap ng biktima. 695 00:40:31,221 --> 00:40:34,600 Nakakatulong ang rods para makakita sila sa madidilim na lugar. 696 00:40:35,184 --> 00:40:39,688 Mas maraming rod ang aso. Dahil do'n, mas nakakakita sila sa gabi kaysa sa atin. 697 00:40:40,314 --> 00:40:45,444 May reflective layer din ang mga aso sa likod ng mga mata nila, 698 00:40:45,527 --> 00:40:46,904 'yong tapetum lucidum. 699 00:40:47,613 --> 00:40:52,784 Magre-reflect ang liwanag do'n, at magsisilbing flashlight pag madilim. 700 00:40:54,828 --> 00:40:57,247 Nakakakita tayo ng kulay dahil sa cones, 701 00:40:57,331 --> 00:40:59,625 at may tatlong tipo ng cones ang tao. 702 00:40:59,708 --> 00:41:03,128 Dalawa lang ang sa aso, kaya di nila nakikita 'yong ibang nakikita natin. 703 00:41:04,671 --> 00:41:09,468 Nakakakita lang sila sa kulay na dilaw, asul, at grayish-brown. 704 00:41:10,928 --> 00:41:15,015 Mas magaling sila sa mga bagay na gumagalaw. 705 00:41:20,020 --> 00:41:23,982 Sa tingin namin, mas malabo ang mundo para sa kanila kumpara sa atin. 706 00:41:25,817 --> 00:41:28,487 Umaasa sila sa paningin nila, 707 00:41:29,613 --> 00:41:31,323 pero mabubuhay sila kahit wala 'yon. 708 00:41:34,034 --> 00:41:36,745 Napakahusay ng pang-amoy ng mga aso. 709 00:41:36,828 --> 00:41:40,082 Para sa akin, parang iba't ibang kulay ang naaamoy nila. 710 00:41:41,166 --> 00:41:44,002 Sa gano'n tayo makaka-relate, e, 711 00:41:44,086 --> 00:41:46,797 kasi pangunahing pandama natin ang paningin. 712 00:41:47,673 --> 00:41:49,800 Nemo. Tara. Kaya natin 'to. 713 00:41:51,260 --> 00:41:54,137 Tatlong dimensiyon din ang naaamoy ng aso. 714 00:41:55,138 --> 00:41:59,560 Kaya nilang bumuo ng mapa ng isang lugar gamit ang ilong nila. 715 00:42:03,397 --> 00:42:07,609 Mahirap at nakakatukso ang mga supermarket 716 00:42:07,693 --> 00:42:10,737 kasi madalas, abot ng aso ang pagkain. 717 00:42:11,863 --> 00:42:15,075 May karne, isda, prutas at gulay, 718 00:42:15,158 --> 00:42:18,036 may iba't ibang bagay, pero wala 'yong kuwenta. 719 00:42:19,621 --> 00:42:23,417 Napakaraming amoy na nade-detect ng ilong ng aso. 720 00:42:23,500 --> 00:42:27,588 Kaya niyang malaman kung nanggaling dito 'yong amo niya… kahapon. 721 00:42:28,255 --> 00:42:31,842 Ang hamon kay Nemo, mag-focus lang sa trainer niya, 722 00:42:32,718 --> 00:42:33,552 hindi sa pagkain. 723 00:42:33,635 --> 00:42:35,846 Oops. Nemo. Tara. 724 00:42:35,929 --> 00:42:38,473 Mamaya ka kakain, anak. Tara na. 725 00:42:39,474 --> 00:42:42,603 Medyo nahihirapan si Nemo, 726 00:42:42,686 --> 00:42:46,106 lalo sa mga aisle na maraming mabango, 727 00:42:46,189 --> 00:42:49,109 na gugustuhing kainin ng kahit na sinong aso. 728 00:42:50,110 --> 00:42:54,239 Ang daming pwedeng lingunin at amuyin ni Nemo. 729 00:42:56,617 --> 00:42:58,243 Bawal ang isda. Tara na. 730 00:42:58,327 --> 00:43:02,164 Ang hinahanap ko, 'yong naka-focus sa 'kin si Nemo, 731 00:43:02,247 --> 00:43:05,667 dahil sa totoong buhay, kakailanganin siya ng amo niya 732 00:43:05,751 --> 00:43:07,711 kahit ano pa ang nangyayari. 733 00:43:09,212 --> 00:43:12,007 Hindi lahat ng aso, tatanggapin sa supermarket. 734 00:43:12,966 --> 00:43:16,762 Pero makakatulong pag natutunan nilang kontrolin ang sarili nila. 735 00:43:18,597 --> 00:43:21,475 Uy, nanakawin na ng aso 'yong pizza. 736 00:43:25,312 --> 00:43:27,272 Dinisenyo ang anatomiya 737 00:43:27,356 --> 00:43:32,527 ng ilong ng aso para maranasan nila ang mundo sa pamamagitan ng amoy. 738 00:43:34,655 --> 00:43:40,160 Dinisenyo ang mga butas para 10 hanggang 15% ng hanging ito 739 00:43:40,243 --> 00:43:43,705 ay direktang mapupunta sa olfactory epithelium, 740 00:43:43,789 --> 00:43:47,501 'yong parte ng ilong na nakakatanggap ng impormasyon tungkol sa amoy. 741 00:43:48,001 --> 00:43:48,919 Isa itong labyrinth. 742 00:43:49,002 --> 00:43:51,797 Ang daming butas at espasyo 743 00:43:51,880 --> 00:43:56,551 kung saan matatagpuan 'yong cells na nagka-capture ng amoy. 744 00:43:57,678 --> 00:44:01,556 Mas maraming ganitong cells ang aso kaysa sa tao, 745 00:44:01,640 --> 00:44:05,310 mas mataas ang density at bilang ng ganitong cells nila. 746 00:44:05,811 --> 00:44:09,231 Ipinoproseso ang impormasyong iyon sa cortex nila. 747 00:44:10,107 --> 00:44:13,860 Pag nag-exhale sila, dumadaan 'yon sa maliit na siwang sa gilid, 748 00:44:13,944 --> 00:44:15,779 at importanteng parte 'yon 749 00:44:15,862 --> 00:44:18,615 dahil nakakahinga at nakakaamoy sila nang sabay. 750 00:44:20,617 --> 00:44:21,618 Hanap. 751 00:44:22,369 --> 00:44:25,789 Magagamit din ang ilong na 'to para magligtas ng buhay. 752 00:44:27,082 --> 00:44:29,418 Yehey! 753 00:44:29,501 --> 00:44:33,547 May ilang tools kaming ginagamit kapag nagte-train ng aso. 754 00:44:34,798 --> 00:44:37,008 'Yong scent wall. 755 00:44:38,719 --> 00:44:40,178 Mga lalagyan lang ito. 756 00:44:40,887 --> 00:44:44,725 Sa likod ipinapasok 'yong source ng amoy, 757 00:44:44,808 --> 00:44:48,770 tapos kailangang matutunan ng aso na sistematikong 758 00:44:48,854 --> 00:44:52,065 hanapin sa wall kung saan nanggagaling 'yong amoy. 759 00:44:53,817 --> 00:44:56,528 Makikita do'n kung paano sila maghahanap 760 00:44:56,611 --> 00:45:00,031 ng kontrabando o panganib na nasa paligid. 761 00:45:01,116 --> 00:45:05,412 Para sa training, naglalagay kami ng mga "pang-abala" 762 00:45:05,495 --> 00:45:08,874 para makita kung masisira ba no'n 'yong focus nila 763 00:45:08,957 --> 00:45:12,711 at mababawasan ba ang kakayahan nilang gamitin ang ilong nila 764 00:45:12,794 --> 00:45:14,421 dahil naabala sila. 765 00:45:22,512 --> 00:45:24,306 Para sa amin, 766 00:45:24,389 --> 00:45:27,058 pambihira ang galing ng mga aso namin. 767 00:45:27,142 --> 00:45:31,146 Pinakanakaka-touch kapag may nakikita akong 768 00:45:31,229 --> 00:45:33,815 aso na pumupunta sa guho… 769 00:45:36,401 --> 00:45:38,904 tapos makikita niya 'yong dami ng taong 770 00:45:38,987 --> 00:45:42,365 nagtatrabaho at nakatayo sa guhong 'yon. 771 00:45:44,451 --> 00:45:47,537 Tapos sasabihin niya, "Ikaw, ikaw, ikaw, okay kayo, 772 00:45:48,038 --> 00:45:49,873 pero may naaamoy akong iba." 773 00:45:51,416 --> 00:45:52,918 Kahit di niya nakikita. 774 00:45:59,800 --> 00:46:03,345 Nakaka-amaze 'yong kakayahan nilang 775 00:46:03,428 --> 00:46:07,349 maghanap ng taong nakatago, 'yong pwedeng na-trap 776 00:46:07,849 --> 00:46:10,519 kapag nagkaro'n ng totoong sakuna. 777 00:46:13,647 --> 00:46:14,481 Yes! 778 00:46:15,565 --> 00:46:20,028 Wala tayong kahit anong kagamitan na papantay sa kakayahan ng aso, 779 00:46:20,111 --> 00:46:24,241 sa bilis at katumpakan nila sa paghahanap ng nakatagong tao 780 00:46:24,324 --> 00:46:27,244 na mabubuhay lang kapag mabilis silang nahanap. 781 00:46:30,705 --> 00:46:31,790 Superpower 'yon. 782 00:46:32,374 --> 00:46:37,003 Nang yanigin ng 7.8 magnitude na lindol ang Turkey at Syria, 783 00:46:37,087 --> 00:46:41,341 sampung araw si Colin the Collie ng International Search and Rescue Team 784 00:46:41,424 --> 00:46:45,262 ng UK sa isa sa mga pinakatinamaang lugar ng Turkey. 785 00:46:46,012 --> 00:46:49,766 Labing-isa ang nailigtas dahil sa mga aso. 786 00:46:50,725 --> 00:46:54,479 Ilang siglo nang ginagamit ang mga aso sa paghahanap ng amoy, 787 00:46:54,980 --> 00:46:58,441 pero nito na lang sila ginamit 788 00:46:58,525 --> 00:47:02,696 para makatulong sa pagtukoy ng amoy na may kinalaman sa mga sakit. 789 00:47:02,779 --> 00:47:06,491 Isa sa mga pinakamatunog do'n ang kanser. 790 00:47:08,326 --> 00:47:10,412 Amritha, ano'ng gagawin ni Osa ngayon? 791 00:47:10,495 --> 00:47:14,583 Hahanapin ni Osa ang ating cancer-detection training odor 792 00:47:14,666 --> 00:47:17,752 sa eight-port scent detection wheel, 793 00:47:17,836 --> 00:47:21,590 na ginagamit din sa mga pag-aaral sa Covid-detection. 794 00:47:21,673 --> 00:47:22,799 Handa ka na, Osa? 795 00:47:22,883 --> 00:47:23,717 Hanap. 796 00:47:24,259 --> 00:47:28,972 Sa cancer detection, kumukuha tayo ng sample ng dugo ng taong may kanser. 797 00:47:29,055 --> 00:47:31,725 Pinapaamoy muna natin 'yon sa aso. 798 00:47:31,808 --> 00:47:35,854 Tapos may iki-click na clicker para makatanggap sila ng treat. 799 00:47:36,605 --> 00:47:40,108 Ilang beses 'yon. Tapos biglang magkakaro'n ng isa pang sample. 800 00:47:40,191 --> 00:47:42,110 'Yon 'yong malusog na pasyente. 801 00:47:42,193 --> 00:47:46,489 Pag inamoy nila 'yong sample na hindi galing sa pasyenteng may kanser, 802 00:47:46,573 --> 00:47:48,825 hindi sila makakakuha ng reward. 803 00:47:48,909 --> 00:47:49,784 Ready, Osa? Hanap. 804 00:47:51,411 --> 00:47:55,457 Patuloy na ipinoproseso ng mga aso ang impormasyon, umaangkop sila, 805 00:47:55,540 --> 00:47:59,544 kaya nilang suriin 'yong mga may kaugnayang amoy 806 00:47:59,628 --> 00:48:02,130 at kilalanin na ito 'yong kanser. 807 00:48:02,714 --> 00:48:04,007 Ang galing! 808 00:48:04,090 --> 00:48:06,301 Opo. Good job, Osa. 809 00:48:07,052 --> 00:48:10,513 Kahit magkakaiba ang diet ng mga tao, o galing sa magkakaibang lahi, 810 00:48:10,597 --> 00:48:12,390 sa iba't ibang lugar, 811 00:48:12,474 --> 00:48:15,477 madalas na nalilito ang mga makina sa gano'n. 812 00:48:17,896 --> 00:48:19,481 -Good girl. -Good job. 813 00:48:19,564 --> 00:48:22,525 Kaya nakakamangha talaga 'yong utak ng aso 814 00:48:22,609 --> 00:48:24,319 at 'yong kakayahan nilang magproseso. 815 00:48:25,445 --> 00:48:28,531 Paano kung walang target na amoy sa wheels? 816 00:48:28,615 --> 00:48:31,910 Kung walang target substance sa wheel, 817 00:48:31,993 --> 00:48:36,748 tatalon sila sa platform na 'to, uupo, 818 00:48:36,831 --> 00:48:40,627 para sabihing naamoy na nila ang lahat ng sample 819 00:48:40,710 --> 00:48:43,672 pero naniniwala silang wala doon ang target sample. 820 00:48:43,755 --> 00:48:45,215 Parang senyales na all-clear. 821 00:48:46,299 --> 00:48:49,260 Mababa ang incidence rates ng kanser, 822 00:48:49,344 --> 00:48:50,887 kaya gusto nating makatiyak 823 00:48:50,971 --> 00:48:54,975 na handang lampasan ng aso ang maraming negative sample. 824 00:49:03,984 --> 00:49:05,527 Good girl. 825 00:49:06,194 --> 00:49:07,779 Ang galing. 826 00:49:10,448 --> 00:49:15,078 Naaamoy ng aso ang kanser, diabetes, kahit Parkinson's. 827 00:49:17,080 --> 00:49:18,790 Naaamoy nila ang mood natin. 828 00:49:20,083 --> 00:49:21,084 'Yong adrenaline. 829 00:49:21,876 --> 00:49:23,712 Kahit 'yong stress natin. 830 00:49:24,796 --> 00:49:29,134 Para maamoy mo 'yong gano'ng pagbabago, superpower 'yon. 831 00:49:30,468 --> 00:49:33,304 Lumapit siya, inamoy niya 'yong tiyan ko, 832 00:49:33,930 --> 00:49:38,810 tapos nagkakutob na akong may problema. 833 00:49:39,561 --> 00:49:42,397 Sinasabi pala ni Sierra na may ovarian cancer ako. 834 00:49:43,356 --> 00:49:45,358 Sa tingin ko, iniligtas niya ako. 835 00:49:47,110 --> 00:49:50,363 Naa-attach tayong lahat sa mga aso sa bahay natin. 836 00:49:51,448 --> 00:49:53,992 Naa-attach ang mga aso sa atin, tayo sa kanila. 837 00:49:54,701 --> 00:49:57,996 Pinag-aaralan namin sa Harvard University ang attachment bonds 838 00:49:58,079 --> 00:49:59,998 sa pagitan ng mga aso at mga bata. 839 00:50:01,708 --> 00:50:04,627 Hindi lang pala mababaw ang bond natin. 840 00:50:05,879 --> 00:50:10,133 Ang cortisol ay hormone na inilalabas ng katawan kapag stressed ang tao. 841 00:50:11,051 --> 00:50:13,470 Pag may attachment bond ang tao sa isang aso, 842 00:50:13,553 --> 00:50:18,141 kayang pigilan ng presensiya ng bonded partner ang pagtaas ng cortisol 843 00:50:18,224 --> 00:50:20,185 na nangyayari sa sitwasyong nakaka-stress. 844 00:50:20,685 --> 00:50:22,645 Naglalabas din ng hormone na oxytocin 845 00:50:22,729 --> 00:50:27,776 sa parehong species pag nagkakasalamuha ang mga aso't tao. 846 00:50:28,318 --> 00:50:32,030 Ito 'yong hormone na sangkot sa pagbubuo ng social bonds 847 00:50:32,530 --> 00:50:36,659 at sa pakiramdam ng positibong interaksyon sa isang attachment partner. 848 00:50:37,869 --> 00:50:42,290 Nagbubuo ng attachment bonds ang mga aso sa atin, na tila mga tao rin sila. 849 00:50:44,626 --> 00:50:46,169 Sa Canine Companions, 850 00:50:46,252 --> 00:50:50,256 susi ang attachment bond na ito para maging matagumpay ang match. 851 00:50:51,466 --> 00:50:52,300 Suot. 852 00:50:53,009 --> 00:50:55,845 Nakabisa na ng mga aso ang basics sa classroom 853 00:50:55,929 --> 00:50:58,306 at dinala na nila ang mga natutunan nila sa labas. 854 00:51:00,308 --> 00:51:05,438 Ngayon, napagpasyahan ng trainers na pito sa labing-isang aso sa klase 855 00:51:05,522 --> 00:51:07,315 ang nakapasa sa stage two. 856 00:51:08,191 --> 00:51:11,861 Handa na silang tumuloy sa huli at pinakaimportanteng stage, 857 00:51:12,821 --> 00:51:15,031 ang pagbubuo ng bond sa taong nangangailangan. 858 00:51:15,532 --> 00:51:18,034 Okay, guys, welcome sa pre-matches. 859 00:51:18,118 --> 00:51:22,872 Pinag-usapan na ng lahat ng trainer ang mga aso, 'yong paglaki nila, 860 00:51:22,956 --> 00:51:24,833 lahat ng ibinigay n'yo sa amin, 861 00:51:24,916 --> 00:51:26,918 at pinag-isipan naming mabuti 862 00:51:27,001 --> 00:51:30,171 kung aling aso ang pinakabagay sa inyo. 863 00:51:30,922 --> 00:51:33,967 Pitong potensiyal na tatanggap mula sa buong Northeast 864 00:51:34,050 --> 00:51:38,304 ang naimbitahan sa Canine Companions para makilala ang pitong asong ito. 865 00:51:38,805 --> 00:51:40,849 Magkakasama ang lahat ng trainers… 866 00:51:40,932 --> 00:51:44,686 Kung makakapagbuo ng attachment bond 'yong aso at tao, 867 00:51:44,769 --> 00:51:46,396 magkasama silang uuwi. 868 00:51:48,148 --> 00:51:51,151 Posibleng matagalan bago maka-adjust ang aso sa bagong amo, 869 00:51:51,818 --> 00:51:55,113 pero nakakatulong ang kabutihan at consistency para mapadali 'yon. 870 00:51:57,740 --> 00:52:00,160 Ito na ang umpisa ng relasyon n'yo, 871 00:52:00,243 --> 00:52:03,788 kaya sana maging bukas kayo at consistent, 872 00:52:03,872 --> 00:52:06,416 habang nagkakakilanlan kayo ng aso n'yo. 873 00:52:06,499 --> 00:52:09,127 Bawal makipagkulitan sa aso ng katabi. 874 00:52:09,210 --> 00:52:12,797 Pakibigay ang lahat ng makakaya n'yo sa asong nasa harapan ninyo. 875 00:52:12,881 --> 00:52:16,050 Gusto na nating magsimula ang relasyon. 876 00:52:16,634 --> 00:52:18,094 Okay, handa na ba tayo? 877 00:52:18,178 --> 00:52:19,387 -Opo. -Oo. 878 00:52:19,470 --> 00:52:20,513 Ayos. 879 00:52:21,097 --> 00:52:26,769 James, na-pre-match ka sa itim na Lab-Golden cross, si Biro. 880 00:52:27,353 --> 00:52:28,688 Ayos. 881 00:52:31,900 --> 00:52:33,318 Pakihawakan 'yong tali. 882 00:52:40,450 --> 00:52:43,786 Christy, na-match ka kay Goldie the fifth. 883 00:52:56,257 --> 00:52:57,926 Hinahalikan ka niya. 884 00:53:01,888 --> 00:53:04,182 Jaz, hindi ka namin nakalimutan! 885 00:53:04,265 --> 00:53:07,852 Nai-match ka sa yellow Lab-Golden cross na si Bonus. 886 00:53:07,936 --> 00:53:09,145 Bonus. 887 00:53:15,652 --> 00:53:17,195 Salamat po. 888 00:53:17,278 --> 00:53:18,988 Hi, Bonus! 889 00:53:23,159 --> 00:53:24,786 Congrats sa inyong lahat. 890 00:53:24,869 --> 00:53:28,539 Bibigyan namin kayo ng ilang minuto. Mag-bonding muna kayo. 891 00:53:28,623 --> 00:53:29,874 Sino 'yan? 892 00:53:29,958 --> 00:53:32,043 -Sabihin mo nga, "Bonus." -Bonus. 893 00:53:32,126 --> 00:53:33,962 -Nasabi mo 'yong Bonus. -Galing. 894 00:53:34,045 --> 00:53:35,213 Good job. 895 00:53:36,422 --> 00:53:38,466 And action! 896 00:53:43,888 --> 00:53:45,932 Mama at Da. 897 00:53:46,015 --> 00:53:47,141 Ito ang mama at papa ko. 898 00:53:47,725 --> 00:53:49,227 Ikuwento natin si Jazzy. 899 00:53:52,063 --> 00:53:54,315 Kasi minsan, may pagkakolokoy 'to. 900 00:53:56,192 --> 00:53:57,402 Ang sama mo. 901 00:54:00,863 --> 00:54:02,782 No'ng ipinanganak si Jaz, 902 00:54:02,865 --> 00:54:04,701 nagkakomplikasyon na agad. 903 00:54:06,953 --> 00:54:09,664 Madalas siya sa ICU noon. 904 00:54:11,958 --> 00:54:14,669 -Nahihirapan siyang magsalita. -Hi. 905 00:54:15,211 --> 00:54:16,379 Pero kaya niyang mag-hi. 906 00:54:16,462 --> 00:54:19,173 Naiintindihan niya lahat. 907 00:54:19,257 --> 00:54:21,509 'Yong mga joke, sarcasm, lahat, 908 00:54:22,260 --> 00:54:25,054 pero hirap siyang magsalita. 909 00:54:25,138 --> 00:54:27,223 Kailangan niya talaga ng aso. 910 00:54:27,307 --> 00:54:29,100 Kailangan niya 'yon sa buhay. 911 00:54:34,731 --> 00:54:36,858 'Yong mga asong hindi napili… 912 00:54:38,943 --> 00:54:41,696 may pagkakataon pa silang makatulong sa ibang tao. 913 00:54:43,448 --> 00:54:45,575 Naniniwala kaming lahat 914 00:54:45,658 --> 00:54:49,996 na magiging mahusay si Mr. Peabody 915 00:54:50,079 --> 00:54:53,916 sa piling ng isang beteranong may PTSD. 916 00:54:55,668 --> 00:55:02,175 Gusto niya 'yong trabahong payapa at may kalmado dapat. 917 00:55:02,258 --> 00:55:05,511 Doon siya magaling. 918 00:55:08,222 --> 00:55:10,808 'Yon ang pinakabagay sa kanya. 919 00:55:15,229 --> 00:55:18,358 Para kay Nemo, iba ang nababagay sa kanya. 920 00:55:18,441 --> 00:55:19,609 Nemo, no. 921 00:55:19,692 --> 00:55:24,530 Hindi naman siya pumalpak, kasi lahat sila, magagaling. 922 00:55:24,614 --> 00:55:27,575 Pero hindi nakapasa si Nemo sa program namin. 923 00:55:28,534 --> 00:55:29,369 No. 924 00:55:29,452 --> 00:55:33,081 Kaya bibigyan natin siya ng tsansang magkaroon ng ibang buhay. 925 00:55:33,581 --> 00:55:35,750 Bagay na bagay siyang maging pet. 926 00:55:36,709 --> 00:55:40,421 'Yong puppy raiser, 'yong pamilyang naglaan ng panahon at pagmamahal 927 00:55:40,505 --> 00:55:42,840 sa unang isa't kalahating taon ng buhay nila, 928 00:55:42,924 --> 00:55:46,219 pwede nilang ampunin 'yong aso. 929 00:55:51,766 --> 00:55:54,102 -Hi, Nemo! -Nemo! 930 00:55:54,185 --> 00:55:56,020 Kumusta ka na, ha? 931 00:55:58,606 --> 00:56:01,776 Di na pinag-iisipan ang pag-aampon ng kagaya ni Nemo. 932 00:56:05,488 --> 00:56:06,781 Kumusta na kayo? 933 00:56:13,621 --> 00:56:18,334 Uumpisahan na natin 'yong unang practice natin ngayon, 934 00:56:18,418 --> 00:56:22,380 at sisimulan na nating makipagtulungan at magbuo ng bond. Okay? 935 00:56:22,463 --> 00:56:26,300 Para sa mga asong nai-match, dalawang linggong trabaho 'yon. 936 00:56:26,384 --> 00:56:29,178 Sabihin mo, "yes" pag tumingin siya kay Jaz. 937 00:56:29,262 --> 00:56:30,972 -Bonus. -Yes. 938 00:56:31,055 --> 00:56:31,889 Eto. 939 00:56:32,723 --> 00:56:37,645 Para mapauwi si Bonus kasama ni Jazmin, kailangang may bond na sila sa graduation. 940 00:56:37,728 --> 00:56:39,230 Tingnan mo siya sa mata. 941 00:56:39,313 --> 00:56:40,481 -Bonus. -Yes. 942 00:56:40,565 --> 00:56:43,317 Pinakamagandang paraan para payabungin ang bagong relasyon, 943 00:56:43,401 --> 00:56:47,071 maging positibo at matutong makipag-communicate. 944 00:56:47,780 --> 00:56:53,661 Kung gusto mong maging consistent, maaasahan, at maging parter ang isang aso… 945 00:56:53,744 --> 00:56:56,789 Gumagawa tayo ng partnership. 946 00:56:56,873 --> 00:56:58,332 Good boy. 947 00:56:58,416 --> 00:56:59,542 Ang galing. 948 00:56:59,625 --> 00:57:03,171 Sobrang importante ng communication. 949 00:57:03,254 --> 00:57:05,673 Pwedeng hindi niya alam, 950 00:57:05,756 --> 00:57:07,842 pero lagi siyang nakikipag-usap sa 'yo. 951 00:57:08,342 --> 00:57:11,637 Para makausap natin 'yong aso, kailangang alam natin kung paano. 952 00:57:11,721 --> 00:57:14,098 'Yon ang layunin ng program na 'to. 953 00:57:15,266 --> 00:57:17,143 Pinag-aaralan na ng researchers 954 00:57:17,226 --> 00:57:21,063 kung kaya bang magsalita ng mga aso ng lingguwahe natin. 955 00:57:21,814 --> 00:57:22,648 Laro. 956 00:57:23,357 --> 00:57:24,442 Sige, maglalaro tayo. 957 00:57:25,109 --> 00:57:28,404 Nakakamangha pag kinaya mong makipag-usap sa ibang species. 958 00:57:28,488 --> 00:57:30,573 Isipin mo, nakakausap mo 'yong pagong. 959 00:57:30,656 --> 00:57:34,494 Hindi ko ma-imagine 'yong pakiramdam pag nakausap ko sila. 960 00:57:35,161 --> 00:57:36,245 Kamot. 961 00:57:36,329 --> 00:57:37,705 Magpapakamot ka? 962 00:57:37,788 --> 00:57:40,875 O, ayan. Kamot, kamot. 963 00:57:40,958 --> 00:57:45,129 Sinusubukan kong turuan ang pets ko ng mga simbolo at salita, 964 00:57:45,213 --> 00:57:47,381 para malaman 'yong iniisip nila, 965 00:57:47,465 --> 00:57:50,968 para mapag-aralan natin kung ano'ng naiisip at nararamdaman nila 966 00:57:51,052 --> 00:57:53,179 at masabi nila 'yon. 967 00:57:53,262 --> 00:57:54,096 Uy. 968 00:57:55,431 --> 00:57:56,766 Ano'ng tinatahulan mo? 969 00:57:57,683 --> 00:58:00,186 Galit, galit, nag-aalala 970 00:58:00,269 --> 00:58:02,188 Galit, galit, nag-aalala? 971 00:58:02,271 --> 00:58:05,775 'Yong ginagamit naming devices sa pag-aaral na 'to, hango sa devices 972 00:58:05,858 --> 00:58:09,028 na matagal nang ginagamit para sa mga taong di nakakapagsalita. 973 00:58:09,111 --> 00:58:12,448 Ang tawag namin, Augmented Interspecies Communication Devices. 974 00:58:12,532 --> 00:58:14,242 Mani. 975 00:58:15,034 --> 00:58:16,869 Mani. 976 00:58:16,953 --> 00:58:19,956 Halimbawa, may research na sa mga primate 977 00:58:20,039 --> 00:58:22,291 na gumamit ng kaparehong device, 'yong lexigram, 978 00:58:22,375 --> 00:58:26,003 kung saan may mga simbolong pipindutin, tapos may tunog o salitang katumbas 979 00:58:26,087 --> 00:58:27,797 na mauunawaan ng tao. 980 00:58:27,880 --> 00:58:31,717 Pero madalas, ginagawa ang pag-aaral sa isa o dalawang indibidwal. 981 00:58:32,218 --> 00:58:34,845 Meron kaming 10,000 aso mula sa 47 bansa. 982 00:58:35,930 --> 00:58:39,517 Nasa 150 'yong may pinakamaraming buttons. 983 00:58:39,600 --> 00:58:41,352 Ilang taon na silang nasa pag-aaral. 984 00:58:42,436 --> 00:58:43,437 Snuffle mat. 985 00:58:43,521 --> 00:58:45,731 Gusto mo ng snuffle mat? Okay. 986 00:58:45,815 --> 00:58:47,358 Two and a half na si Parker, 987 00:58:47,441 --> 00:58:50,653 at halos two years na niyang ginagamit itong buttons 988 00:58:50,736 --> 00:58:53,573 para mag-communicate, mula no'ng six months siya. 989 00:58:53,656 --> 00:58:57,159 Ito 'yong buttons na ginagamit ni Parker. 990 00:58:57,243 --> 00:59:00,413 Bawat isa, may maliit na design. 991 00:59:00,496 --> 00:59:03,708 Pag pinindot mo, lalabas 'yong tunog sa ilalim 992 00:59:03,791 --> 00:59:06,002 na nakakonekta sa Bluetooth. 993 00:59:06,085 --> 00:59:07,086 Labas. 994 00:59:08,629 --> 00:59:12,091 Tinatanong ako at sinasagot ni Parker 995 00:59:12,174 --> 00:59:15,177 ang mga tanong na sinasabi ko o dinadaan ko sa buttons. 996 00:59:15,970 --> 00:59:19,807 Ano'ng gusto ni Parker? Ha? 997 00:59:20,891 --> 00:59:21,726 Stick. 998 00:59:21,809 --> 00:59:23,269 Yeah! Okay, stick ulit. 999 00:59:23,352 --> 00:59:28,274 'Yong paggamit niya nito para mas makausap ako, 1000 00:59:28,357 --> 00:59:31,611 malaking tulong 'yon sa relasyon namin. 1001 00:59:31,694 --> 00:59:33,321 I love you. 1002 00:59:33,821 --> 00:59:35,573 I love you too. 1003 00:59:35,656 --> 00:59:38,618 Sa tingin ko, maraming nag-iisip na "Baliw 'yang mga 'yan." 1004 00:59:38,701 --> 00:59:40,620 "Akala nila, tao 'yong aso." 1005 00:59:40,703 --> 00:59:44,123 Pero sige, isipin mo munang kunwari, scientist ka, 1006 00:59:44,206 --> 00:59:45,374 Tiyan 1007 00:59:46,167 --> 00:59:47,460 Gamot 1008 00:59:47,543 --> 00:59:52,340 Tapos sinusubukan mong unawain 'yong isip ng mga hayop. 1009 00:59:52,423 --> 00:59:54,133 Kaya ang tanong ngayon, 1010 00:59:54,216 --> 00:59:57,178 "Gaano kasopistikado ang aabutin ng komunikasyon nila 1011 00:59:57,261 --> 01:00:01,515 ngayong may paraan na para makausap nila 'yong mga kapamilya nila?" 1012 01:00:01,599 --> 01:00:04,685 Kaya ewan ko! Makikita natin 'yon dito. 1013 01:00:04,769 --> 01:00:05,853 Masaya 'yon. 1014 01:00:05,936 --> 01:00:07,688 MAY AMBULANSIYA SA LABAS 1015 01:00:07,772 --> 01:00:09,273 Squeaker car. 1016 01:00:09,357 --> 01:00:12,026 Pinagsasama nila 'yong tatlo, apat na button, 1017 01:00:12,109 --> 01:00:15,154 para makabuo ng pangungusap na naghahatid ng bagong konsepto. 1018 01:00:16,656 --> 01:00:18,324 Squeaker car nga 'yon. 1019 01:00:18,407 --> 01:00:20,493 Do'n ako pinakanaa-amaze. 1020 01:00:21,494 --> 01:00:22,953 Tahimik, Hilata 1021 01:00:23,037 --> 01:00:25,539 Sabi niya, "Tumahimik ka. Matutulog ako." 1022 01:00:29,126 --> 01:00:31,170 Si Fashion ang una kong aso. 1023 01:00:31,671 --> 01:00:33,881 Tatlong taon na namin 'tong ginagawa. 1024 01:00:33,964 --> 01:00:35,549 'Yong buttons, 1025 01:00:35,633 --> 01:00:38,678 nakatulong talaga 'yon sa relasyon namin. 1026 01:00:40,012 --> 01:00:43,307 Sa tingin ko, sa isang antas, nakumpirmang tama 1027 01:00:43,391 --> 01:00:46,602 ang pag-unawa ko sa tingin kong gusto niya, 1028 01:00:46,686 --> 01:00:49,647 at sa komunikasyong 'yon dahil sa mga salitang 'to. 1029 01:00:51,107 --> 01:00:52,775 May one-year-old din ako. 1030 01:00:53,359 --> 01:00:56,278 Dati, umiiyak lang siya tuwing hindi siya masaya. 1031 01:00:57,488 --> 01:01:01,575 Pero ngayon, kaya na niyang sabihin 'yong "tubig" at "biskuwit" 1032 01:01:01,659 --> 01:01:04,370 at "Mama" at "Dada," at humingi ng tulong. 1033 01:01:05,496 --> 01:01:08,165 Ang laking tulong ng lima o anim na salitang 'yon. 1034 01:01:09,166 --> 01:01:11,001 Paano pa kung 200 salita. 1035 01:01:11,085 --> 01:01:15,923 Doon ako nae-excite. Kung masisilip natin 'yong isip ng aso, 1036 01:01:16,632 --> 01:01:18,134 ang galing no'n. 1037 01:01:19,468 --> 01:01:22,680 Kayang matuto ng karaniwang aso ng 165 salita. 1038 01:01:24,557 --> 01:01:29,019 'Yong naitalang pinakamatalinong aso, si Chaser, mahigit sanlibo ang natutunan. 1039 01:01:30,146 --> 01:01:34,984 Sa tingin ko, iba-iba talaga ang talino ng iba't ibang aso, 1040 01:01:35,067 --> 01:01:38,070 gaya ng iba-iba rin ang talino ng bawat tao. 1041 01:01:39,989 --> 01:01:43,159 Sailor, ano'ng nangyari? 1042 01:01:43,242 --> 01:01:44,243 Sailor. 1043 01:01:44,326 --> 01:01:45,745 Sailor, ano'ng nangyari? 1044 01:01:46,579 --> 01:01:50,833 Ayokong tawaging "bobo" 'yong ibang aso. Unfair naman 'yon. 1045 01:01:55,796 --> 01:02:01,218 Matalino o hindi, lahat ng aso, may ginagawang kakaiba. 1046 01:02:01,802 --> 01:02:05,681 Hinahabol ng mga tuta 'yong buntot nila kasi hindi nila alam na parte nila 'yon. 1047 01:02:06,891 --> 01:02:10,519 Naniniwala ang ilang eksperto na sa hilaga nakaharap ang mga aso pag dumudumi. 1048 01:02:12,229 --> 01:02:14,857 Naniniwala ang scientists na nananaginip ang mga aso, 1049 01:02:15,566 --> 01:02:17,151 madalas, tungkol sa amo nila. 1050 01:02:19,361 --> 01:02:21,071 Daisy, nananaginip ka ba? 1051 01:02:24,116 --> 01:02:28,704 Sinusubukang unawain ng researchers sa Harvard ang mga ikinikilos ng aso. 1052 01:02:31,749 --> 01:02:34,376 Inaalam namin kung ano'ng nangyayari sa isip ng aso 1053 01:02:34,460 --> 01:02:38,380 gamit ang kombinasyon ng behavior testing at MRI scans. 1054 01:02:49,558 --> 01:02:51,393 Ito ang hypothalamus. 1055 01:02:52,394 --> 01:02:54,355 Ang hypothalamus ay parte ng utak 1056 01:02:54,438 --> 01:02:57,733 na sangkot sa tinatawag na four F's, 1057 01:02:58,400 --> 01:02:59,527 feeding o pagkain, 1058 01:02:59,610 --> 01:03:00,736 fighting o paglaban, 1059 01:03:00,820 --> 01:03:01,695 fleeing o pagtakas, 1060 01:03:02,238 --> 01:03:03,572 at pagpaparami. 1061 01:03:03,656 --> 01:03:06,367 At mahalaga ang papel nito sa flight-or-flight response. 1062 01:03:07,201 --> 01:03:10,162 May kinalaman din ang parteng ito ng utak sa personality, 1063 01:03:10,830 --> 01:03:14,041 kung bakit matapang ang ibang aso, at mahiyain ang iba. 1064 01:03:14,959 --> 01:03:18,295 Kasabay ng pag-aaral sa MRI, tinitingnan ng Life Experiences Study 1065 01:03:18,379 --> 01:03:22,466 ang epekto ng stress sa maagang parte ng buhay ng aso. 1066 01:03:23,592 --> 01:03:26,220 Ayon sa paunang resulta, nakakaapekto 'yon 1067 01:03:26,303 --> 01:03:30,140 sa takot at pagiging agresibo ng mga aso pagtanda nila. 1068 01:03:30,975 --> 01:03:33,060 Nagkaka-anxiety ang mga aso. 1069 01:03:35,437 --> 01:03:39,817 Umaabot sa 70% ng mga aso ang may kung anong anyo ng anxiety. 1070 01:03:40,818 --> 01:03:43,279 Pwedeng dahil sa karanasan nila noong bata. 1071 01:03:44,280 --> 01:03:46,282 Minsan, ipinapanganak silang gano'n. 1072 01:03:47,366 --> 01:03:52,580 Likas na emosyon ang stress o pag-aalala o takot. 1073 01:03:53,080 --> 01:03:57,293 Lahat naman siguro ng may aso, nakita nang nabalisa 'yong aso nila. 1074 01:03:57,376 --> 01:03:59,795 Madali 'yong unawain at pakiramdaman. 1075 01:04:02,923 --> 01:04:07,428 Isa sa mga pinakakaraniwang anxiety ng aso ay kapag umaalis tayo. 1076 01:04:08,637 --> 01:04:10,764 Pakisabihan na lang siya na mag-stay dito. 1077 01:04:10,848 --> 01:04:11,682 Townsend, upo. 1078 01:04:11,765 --> 01:04:15,603 May behavior test kami, iiwanan ng amo 'yong aso sa kuwarto. 1079 01:04:16,979 --> 01:04:19,398 Kapag nagka-separation anxiety ang aso, 1080 01:04:19,481 --> 01:04:22,359 malamang na mangyayari 'yon sa gano'ng sitwasyon. 1081 01:04:22,860 --> 01:04:24,320 Pinapanood namin 'yong aso, 1082 01:04:24,403 --> 01:04:27,448 tapos pag nagsimula na siyang magpakita ng pagkabalisa, 1083 01:04:27,531 --> 01:04:29,283 pababalikin na 'yong amo. 1084 01:04:29,366 --> 01:04:30,868 May mga aso na kalmado lang. 1085 01:04:30,951 --> 01:04:33,579 Aamuyin 'yong paligid, o matutulog lang siya. 1086 01:04:33,662 --> 01:04:38,083 'Yong iba, tatahol, o aalulong, o kakalmutin 'yong pinto. 1087 01:04:39,585 --> 01:04:42,546 Pagkakataon 'yon para makita ang ginagawa ng mga aso 1088 01:04:42,630 --> 01:04:43,631 pag wala tayo. 1089 01:04:44,632 --> 01:04:48,260 Pwedeng magdulot ng agresyon, depresyon, 1090 01:04:48,886 --> 01:04:50,387 at mapanirang asal ang anxiety. 1091 01:04:59,605 --> 01:05:02,983 Mabuti na lang, 'yong ilang nakakapagpa-relax sa tao, 1092 01:05:03,567 --> 01:05:04,944 pwede rin sa aso. 1093 01:05:13,410 --> 01:05:17,873 May isang pag-aaral tungkol sa epekto sa aso ng classical music 1094 01:05:17,957 --> 01:05:19,833 at iba pang uri ng music. 1095 01:05:21,627 --> 01:05:25,631 Ipinakita ng paunang data na maaaring napapakalma ng classical music ang mga aso 1096 01:05:25,714 --> 01:05:28,384 at baliktad ang epekto ng rock music. 1097 01:05:29,343 --> 01:05:32,429 Sa tingin ko, magandang pag-aralan pa 'yon. 1098 01:05:34,348 --> 01:05:38,852 Kadalasan, pinakamabisang pang-alis ng anxiety ng aso ang pag-uwi mo. 1099 01:05:42,898 --> 01:05:44,900 Mas madalas kayong magkasama, 1100 01:05:44,984 --> 01:05:47,027 mas tumitibay ang attachment. 1101 01:05:53,617 --> 01:05:56,620 Sige. Papasok na ako. 1102 01:05:57,121 --> 01:06:01,417 Hihinto ako, sasabihin ko, "Okay." Pagdaan n'yo, gagawin n'yo 'to, tapos ito. 1103 01:06:01,917 --> 01:06:05,421 Dalawang linggo nang kasama nina Jazmin si Bonus. 1104 01:06:05,504 --> 01:06:10,300 Oras na para sa final test at patunayang nakapagbuo sila ng bond. 1105 01:06:12,678 --> 01:06:13,762 Bonus, tara. 1106 01:06:15,305 --> 01:06:17,850 Isa sa mahihirap na test sa final exam 1107 01:06:17,933 --> 01:06:21,103 ay 'yong palalakarin mo 'yong aso sa obstacle course 1108 01:06:21,186 --> 01:06:23,439 nang walang tali. Kakausapin mo lang. 1109 01:06:24,189 --> 01:06:25,190 Bonus. Kunin mo. 1110 01:06:27,109 --> 01:06:28,777 Dali. Kunin mo. 1111 01:06:30,112 --> 01:06:31,530 Ayan. Galing. 1112 01:06:32,031 --> 01:06:33,032 Bonus, tara. 1113 01:06:33,741 --> 01:06:34,575 Bonus, talon. 1114 01:06:35,325 --> 01:06:36,243 'Yan. 1115 01:06:36,326 --> 01:06:37,661 -Good job. -Akin na. 1116 01:06:37,745 --> 01:06:38,787 -Good job. -Very good. 1117 01:06:38,871 --> 01:06:43,042 Jaz, purihin mo 'yong aso mo kung magaling siya. Sige! 1118 01:06:43,125 --> 01:06:44,668 Kamot, kamot! 1119 01:06:44,752 --> 01:06:45,919 -Galing. -Handa ka na? 1120 01:06:47,921 --> 01:06:49,798 Bonus. Hila. 1121 01:06:50,716 --> 01:06:52,509 Sige na. 1122 01:06:52,593 --> 01:06:53,886 Hilahin mo 'to. 1123 01:06:53,969 --> 01:06:55,054 Sige na. 1124 01:06:55,137 --> 01:06:57,056 Oops. Hila. 1125 01:06:58,932 --> 01:07:00,434 Ayan, ganyan, Jaz. 1126 01:07:01,060 --> 01:07:02,644 -Sige. Hila. -Hila. 1127 01:07:03,228 --> 01:07:06,148 Yehey! Pwede na 'yon. 1128 01:07:06,231 --> 01:07:07,357 Bonus, tulak. 1129 01:07:07,441 --> 01:07:10,486 Good boy! 1130 01:07:12,571 --> 01:07:13,697 Jaz, mag-bow ka na. 1131 01:07:14,907 --> 01:07:17,076 Ang galing niya. 1132 01:07:17,159 --> 01:07:20,329 Alam niya ang trabaho niya, at kilala niya tayo, 1133 01:07:20,412 --> 01:07:22,956 kasi sumama siya sa inyo buong panahon. 1134 01:07:23,040 --> 01:07:24,416 I-kiss mo na lang siya. 1135 01:07:26,210 --> 01:07:29,046 Opisyal na, nakapasa si Bonus. 1136 01:07:32,132 --> 01:07:36,512 Pero bago siya matapos, may huling simbolikong moment. 1137 01:07:37,304 --> 01:07:40,599 Bago ang graduation, makikita ng mga aso ang nagpalaki sa kanila 1138 01:07:40,682 --> 01:07:44,186 na nagmahal sa kanila nang isa't kalahating taon 1139 01:07:44,269 --> 01:07:45,938 para makapag-bonding sila. 1140 01:07:47,773 --> 01:07:50,234 Hi, Bonus! 1141 01:07:50,317 --> 01:07:53,278 -Hi, baby! -Sino 'yan? 1142 01:07:54,488 --> 01:07:55,739 Opo. 1143 01:07:56,448 --> 01:07:58,158 Opo. Na-miss kita, ha. 1144 01:07:58,242 --> 01:08:02,162 Mga aso pa rin sila. May nakaraan, may mga karanasan. 1145 01:08:03,372 --> 01:08:04,414 Halika, Berkley! 1146 01:08:04,498 --> 01:08:07,751 Uy! Berkley, ako 'to! 1147 01:08:07,835 --> 01:08:11,463 'Yong mga kuwento ng mga sundalong umuuwi. 1148 01:08:11,547 --> 01:08:13,966 Zeke, sino 'yan, ha? 1149 01:08:15,175 --> 01:08:16,802 Ang lagi nating tanong, 1150 01:08:18,345 --> 01:08:19,847 "nakakaalala ba ang aso?" 1151 01:08:21,431 --> 01:08:23,433 -Berkley, ako 'to. -Hala! 1152 01:08:23,517 --> 01:08:27,271 Kadalasan, may ilang segundo muna silang "Tama ba 'to? Siya ba 'to?" 1153 01:08:28,313 --> 01:08:29,648 Ako 'to. 1154 01:08:30,524 --> 01:08:32,234 At ang pinakamagandang ebidensiya… 1155 01:08:32,317 --> 01:08:33,152 Ako 'to, o. 1156 01:08:33,235 --> 01:08:34,403 …naaalala nila. 1157 01:08:34,486 --> 01:08:35,988 Opo! 1158 01:08:37,614 --> 01:08:38,574 Tapos magwawala na. 1159 01:08:39,241 --> 01:08:40,242 Hi! 1160 01:08:40,784 --> 01:08:42,536 Kilala ka na niya. 1161 01:08:43,453 --> 01:08:44,496 Hi, Ruthie! 1162 01:08:45,372 --> 01:08:46,957 Uy! Halika. 1163 01:08:55,883 --> 01:08:57,593 Ilang taong naaalala ng mga aso 1164 01:08:57,676 --> 01:09:02,222 'yong amoy ng iba't ibang aso na nakasalamuha nila no'ng bata sila, 1165 01:09:02,306 --> 01:09:03,432 pati 'yong mga tao. 1166 01:09:07,227 --> 01:09:11,148 Walang katulad 'yong bond natin bilang magkaibang species. 1167 01:09:11,231 --> 01:09:12,191 Yehey. 1168 01:09:12,274 --> 01:09:14,693 Pero mahal ba nila tayo? 1169 01:09:15,319 --> 01:09:17,154 Sa tingin ko, oo. 1170 01:09:17,237 --> 01:09:19,531 Tingin ko, iba ang pagmamahal ng aso 1171 01:09:19,615 --> 01:09:22,201 sa pagmamahal ng tao. 1172 01:09:23,577 --> 01:09:26,455 Makikita mo sa mga aso na nakikiramdam sila. 1173 01:09:26,538 --> 01:09:28,165 Kaya nilang tumugon nang maayos 1174 01:09:28,248 --> 01:09:30,876 sa emosyon ng ibang indibidwal sa social group nila. 1175 01:09:36,840 --> 01:09:39,259 Kapamilya sila. Siyempre, mahal ka nila. 1176 01:09:41,803 --> 01:09:44,014 Kaya nga nila ginagawa 1177 01:09:44,097 --> 01:09:46,099 'yong tititig lang sila sa 'yo. 1178 01:09:46,767 --> 01:09:49,061 Niyayakap ka lang nila gamit 'yong mata nila. 1179 01:09:49,561 --> 01:09:53,106 Nakaka-amaze 'yong ugnayan natin bilang magkaibang species. 1180 01:09:53,190 --> 01:09:54,900 Kaya mahal talaga nila tayo. 1181 01:09:55,984 --> 01:09:59,029 Sa tingin ko, kung maayos ang relasyon, 1182 01:09:59,613 --> 01:10:04,117 kung ligtas ang pakiramdam nila pag kasama 'yong amo nila, 1183 01:10:04,201 --> 01:10:07,788 kung sumasaya 'yong aso pag nakikita 'yong amo, 1184 01:10:07,871 --> 01:10:10,874 kung natutuwa 'yong aso pag hinihimas ng amo niya, 1185 01:10:12,626 --> 01:10:13,752 pagmamahal 'yon. 1186 01:10:13,835 --> 01:10:15,629 Gano'n ako pag may mahal akong tao. 1187 01:10:15,712 --> 01:10:16,964 Pagmamahal 'yon. 1188 01:10:19,633 --> 01:10:23,845 Sa ngalan ng Team Bonus, ng asawa ko, at ng buong graduating class, 1189 01:10:23,929 --> 01:10:26,390 gusto namin kayong pasalamatan. 1190 01:10:27,557 --> 01:10:29,810 Nine years na no'ng huli kaming andito ni Jazmin. 1191 01:10:30,477 --> 01:10:32,271 Halos di pa siya nagsasalita no'n. 1192 01:10:32,354 --> 01:10:34,439 Wala siyang pinansing tao no'n. 1193 01:10:35,524 --> 01:10:37,693 Doon namin nakilala 'yong unang aso namin. 1194 01:10:38,652 --> 01:10:42,197 Ang laki ng nagbago sa buhay namin dahil do'n. 1195 01:10:43,782 --> 01:10:46,410 Araw-araw, nakikita ko 'yong lakas at pasensiya niya, 1196 01:10:46,952 --> 01:10:48,453 'yong ugali niyang… 1197 01:10:57,045 --> 01:11:00,424 'Yong ugali niyang nagpapasaya sa lahat ng nakikilala niya. 1198 01:11:02,926 --> 01:11:04,428 Kaya ginagawa n'yo 'to. 1199 01:11:04,511 --> 01:11:07,514 Kaya napakaespesyal ng buong program na 'to. 1200 01:11:13,228 --> 01:11:15,939 Napakalaki ng pagbabagong dala ng mga asong 'to. 1201 01:11:20,610 --> 01:11:21,903 Good boy. Bonus, upo. 1202 01:11:27,701 --> 01:11:29,244 Mahal ko si Bonus. 1203 01:11:29,328 --> 01:11:30,412 Wow. 1204 01:11:31,371 --> 01:11:35,083 Pag na-realize mo na 'yong mga nagagawa ng mga aso para sa 'tin… 1205 01:11:35,167 --> 01:11:36,626 Dito, tara. 1206 01:11:37,502 --> 01:11:41,131 …ang tanong na ay "Ano'ng magagawa natin para mas maging mabuti?" 1207 01:11:42,049 --> 01:11:44,843 Ang pwede nating matutunan sa mga aso, maging friendly. 1208 01:11:45,427 --> 01:11:47,471 Hi! Ang cute mo. 1209 01:11:49,473 --> 01:11:53,101 Ibig sabihin, makapangyarihan ang survival of the friendliest. 1210 01:11:53,185 --> 01:11:54,269 Opo! 1211 01:11:54,353 --> 01:11:57,856 Tatanggapin ka ng mga aso kahit sino o tagasaan ka man. 1212 01:11:57,939 --> 01:12:01,401 Pinag-ugnay nila ang dalawang magkaibang species. 1213 01:12:01,485 --> 01:12:03,320 Ang saya naman ng asong 'yan! 1214 01:12:03,403 --> 01:12:06,782 At pwede tayong mabuhay kasama nila nang matiwasay. 1215 01:12:08,408 --> 01:12:12,746 Makikita mo sa mga aso kung ano ang tunay na pagtanggap. 1216 01:12:12,829 --> 01:12:16,083 Totoo 'yon. Di kailangan ng siyensiya para malaman 'yon. 1217 01:12:49,825 --> 01:12:50,659 Buddy. 1218 01:13:01,545 --> 01:13:05,173 Gusto kong maging French Bulldog. Gusto kong humilata at kumain, 1219 01:13:05,257 --> 01:13:07,968 lumabas, tumae, tapos umuwi para magpaaraw, 1220 01:13:08,051 --> 01:13:11,596 at magpahimas nang limang minuto, tapos mapag-isa. 1221 01:13:11,680 --> 01:13:13,890 Kung French Bulldog ako, kakayanin ko 'yon. 1222 01:13:33,410 --> 01:13:37,956 Nagsalin ng Subtitle: Jobert Villanueva