1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX

2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX

3
00:00:11,803 --> 00:00:16,683
Ang gubat na ito ang tahanan
ng pinakamalaki at pinakamabigat

4
00:00:16,766 --> 00:00:19,269
sa lahat ng mga hayop
na nabubuhay sa puno.

5
00:00:32,282 --> 00:00:34,034
Sa mahabang buhay nila,

6
00:00:34,117 --> 00:00:37,078
kaya nilang hindi tumapak sa lupa,
kahit kailan.

7
00:00:45,795 --> 00:00:49,007
Dahil dito, konti lang
ang nalalaman tungkol sa kanila

8
00:00:49,090 --> 00:00:51,801
hanggang sa nakalipas na ilang dekada.

9
00:00:57,348 --> 00:01:00,769
Pero sila ang pinakamalapit
na kamag-anak natin.

10
00:01:00,852 --> 00:01:05,356
Magkapareho ang halos
30 pisikal na katangian natin sa kanila.

11
00:01:07,275 --> 00:01:12,822
Nangangahulugang "tao ng gubat"
kahit ang pangalan nilang orang hutan.

12
00:01:15,450 --> 00:01:18,912
Sa kabila ng laki at lakas nila,

13
00:01:18,995 --> 00:01:24,542
mababait, maalalahanin
at matatalino silang nilalang…

14
00:01:26,920 --> 00:01:31,508
at siguro, pinakamakakaugnay tayo
sa kanila kesa sa iba pang unggoy.

15
00:01:34,552 --> 00:01:39,891
Madaling makita ang katangian natin
sa orangutan pag nakita natin sila.

16
00:01:40,391 --> 00:01:43,770
Kahit di natin alam
kung ano mismo ang iniisip nila,

17
00:01:43,853 --> 00:01:46,147
siguradong nag-iisip talaga sila.

18
00:02:20,974 --> 00:02:26,855
Dating nakatira ang mga orangutan
sa Sumatra, isang isla sa Indonesia.

19
00:02:26,938 --> 00:02:29,858
Pero malaking parte ng gubat nila
ang nakalbo na.

20
00:02:31,025 --> 00:02:36,573
Sa ngayon, nasa dulong hilaga na lang
'yong ilang libong natitira.

21
00:02:37,782 --> 00:02:40,910
Dito, kapansin-pansin ang isang lugar.

22
00:02:41,494 --> 00:02:43,121
Ang Suaq.

23
00:02:43,204 --> 00:02:45,707
Isang maliit na swamp forest…

24
00:02:48,001 --> 00:02:51,796
Ang Limbang River
ang hangganan nito sa kanluran.

25
00:02:51,880 --> 00:02:55,175
Nagsisilbi itong harang
sa kabihasnan ng tao.

26
00:02:58,219 --> 00:03:02,849
Hindi nabago ng ilang libong taon
ang kagubatan ng Suaq.

27
00:03:06,603 --> 00:03:09,272
Tamang-tama ito
bilang tahanan ng orangutan…

28
00:03:11,774 --> 00:03:15,403
sa ngayon, dito matatagpuan
ang pinakamalaking populasyon nila

29
00:03:15,486 --> 00:03:17,530
sa buong mundo.

30
00:03:21,117 --> 00:03:25,955
Aabot sa 200 ang mga natukoy
na orangutan dito.

31
00:03:34,923 --> 00:03:37,842
Sa nakalipas na 30 taon,

32
00:03:37,926 --> 00:03:42,597
binabantayan sila ng scientists
ng Orangutan Research Project.

33
00:03:45,725 --> 00:03:49,562
Pero kahit na field scientists
o filmmakers 'yong mga nagmamasid,

34
00:03:50,855 --> 00:03:55,235
hindi sapat na makita
sa isang iglap lang 'yong mga orangutan

35
00:03:55,318 --> 00:03:56,903
sa tuktok ng mga puno.

36
00:03:59,280 --> 00:04:03,660
Dapat makita mo sila nang malapitan,
sa taas sa canopy.

37
00:04:09,123 --> 00:04:13,836
Nakatulong 'yong makabagong techniques
sa film, tulad ng maliliit na drone

38
00:04:13,920 --> 00:04:16,547
para magawa ang mga 'yon.

39
00:04:17,465 --> 00:04:22,512
Kaya mas marami na ang nadidiskubri
sa pribadong buhay nila.

40
00:04:25,223 --> 00:04:27,642
Sanay na mag-isa ang mga orang,

41
00:04:27,725 --> 00:04:30,812
pero mahilig makihalubilo
'yong mga nakatira dito.

42
00:04:33,898 --> 00:04:36,234
Nanonood at natututo sila sa isa't isa.

43
00:04:36,317 --> 00:04:40,196
Dahil do'n, nakabuo sila
ng kakaibang kultura.

44
00:04:43,366 --> 00:04:47,704
Bihirang gumamit ng mga kagamitan
ang mga orangutan sa ibang lugar,

45
00:04:47,787 --> 00:04:49,580
pero hindi dito.

46
00:04:50,290 --> 00:04:54,836
Napapasa ang ganoong kasanayan
sa bawat bagong henerasyon.

47
00:04:59,841 --> 00:05:06,014
Tatlong magkakapamilyang babae
ang bida sa matagal na pag-aaral na 'to.

48
00:05:06,681 --> 00:05:09,726
Si Friska ang pinakamatanda.

49
00:05:09,809 --> 00:05:13,688
Magaling siyang sumipsip
ng mga anay sa loob ng mga stick.

50
00:05:16,190 --> 00:05:21,988
Lampas 60 years old na siya
at isa sa pinakamatandang orang sa mundo.

51
00:05:23,614 --> 00:05:28,661
Susunod si Ellie, ang anak ni Friska.
Lagi siyang kumakain.

52
00:05:30,788 --> 00:05:33,958
Panghuli si Eden, ang anak ni Ellie.

53
00:05:35,168 --> 00:05:39,255
Malapit na niyang magawa
ang pinakamalaking milestone ng mga orang.

54
00:05:41,507 --> 00:05:45,011
Mabilis siyang makilala
dahil sa spike sa buhok niya.

55
00:05:45,845 --> 00:05:48,556
May ganoon na siya
mula noong sanggol pa lang siya.

56
00:05:55,146 --> 00:05:58,358
Ito si Eden noong two years old siya.

57
00:05:59,650 --> 00:06:01,527
Kasama niya ang mama niya, si Ellie.

58
00:06:03,654 --> 00:06:06,783
'Yong bond sa pagitan
ng ina at anak na orangutan

59
00:06:06,866 --> 00:06:10,495
'yong pinakamahaba at pinakamatibay
sa buong natural na mundo.

60
00:06:10,578 --> 00:06:13,081
Pangalawa 'yon sa mga tao.

61
00:06:16,209 --> 00:06:21,047
Kayang pagmasdan ng ilang libong oras
ng batang orangutan ang nanay niya.

62
00:06:31,349 --> 00:06:35,311
Ganito nila natututunan kung aling klase
ng mga halaman sa kagubatan

63
00:06:35,395 --> 00:06:36,896
ang ligtas kainin…

64
00:06:39,273 --> 00:06:42,902
at ang mas mahalaga,
kung paano kainin ang mga ito.

65
00:06:46,864 --> 00:06:50,159
Umaabot ng isang dekada
bago nila matutunan 'yon.

66
00:06:56,958 --> 00:07:00,211
Pero six years ago pa ang lahat ng 'yon.

67
00:07:02,088 --> 00:07:05,967
Walong taon na si Eden
at marami na siyang alam sa gubat.

68
00:07:13,391 --> 00:07:17,770
Alam niya na kung aling mga halaman
ang masarap kainin.

69
00:07:23,526 --> 00:07:27,822
Ang relasyon niya sa kanyang ina
ang hindi nagbabago.

70
00:07:31,325 --> 00:07:33,995
Hindi lumalayo si Ellie.

71
00:07:35,246 --> 00:07:40,376
Pinakamabilis na paraan ng paghahanap
ng pagkain ni Eden ang panonood sa kanya.

72
00:07:43,337 --> 00:07:45,256
Gaya nitong mga anay.

73
00:07:53,431 --> 00:07:57,560
Para kay Eden, parte na ng araw-araw
na buhay ang pagsasalo nila ng nanay niya.

74
00:08:00,229 --> 00:08:01,981
Hanggang ngayon.

75
00:08:04,233 --> 00:08:06,986
Di magandang senyales
'yong hampas na 'yon.

76
00:08:11,115 --> 00:08:13,326
May nagbago na.

77
00:08:17,288 --> 00:08:19,957
May bagong dating.

78
00:08:27,548 --> 00:08:30,343
Mas maliit pa 'yon
sa katawan ng taong sanggol.

79
00:08:30,426 --> 00:08:35,014
Siya siguro ang pinakaunang
bagong silang na nakita ni Eden.

80
00:08:46,150 --> 00:08:48,277
Nakakalito ang lahat ng 'yon.

81
00:08:49,237 --> 00:08:52,907
Kahit na magandang pagmasdan
nang malapitan ang baguhan,

82
00:09:10,841 --> 00:09:14,053
ayaw ng nanay niya
na maging malapit sa kanya.

83
00:09:24,146 --> 00:09:29,151
Sa loob ng eight years, kasama ng nanay
'yong panganay niya sa lahat ng bagay.

84
00:09:31,862 --> 00:09:35,616
Ngayon, naging tatlo na ang dating dalawa,

85
00:09:35,700 --> 00:09:38,661
tapos parang nagbago na 'yong lahat.

86
00:09:43,791 --> 00:09:47,461
Pero kahit ganoon,
pinakamaganda ang sumunod sa nanay.

87
00:09:57,680 --> 00:10:02,727
Sa edad na walong taon, gusto ni Eden
na laging nakikita ang nanay niya.

88
00:10:10,568 --> 00:10:13,863
Mahirap gawin 'yon sa masukal na gubat…

89
00:10:15,865 --> 00:10:18,200
pero delikado ang maligaw.

90
00:10:24,290 --> 00:10:28,586
Kung nasaan man si Ellie,
malapit lang din ang pagkain doon.

91
00:10:34,300 --> 00:10:36,969
Para palakasin 'yong malalaki nilang
utak at katawan,

92
00:10:37,053 --> 00:10:40,348
halos maghapong kumakain
ang mga orangutan.

93
00:10:45,561 --> 00:10:50,524
Isa lamang itong bunga ng melaka
sa lampas 300 klase ng pagkain

94
00:10:50,608 --> 00:10:52,735
na kakainin nina Ellie at Eden.

95
00:10:57,073 --> 00:11:00,368
Nangangailangan ng special techniques
'yong pagkuha ng ilang pagkain.

96
00:11:12,963 --> 00:11:17,051
Para kay Eden, pinakamaganda pa ring
sumunod sa nanay niya.

97
00:11:21,889 --> 00:11:24,850
Pero kapag nangangagat ang pagkain…

98
00:11:27,186 --> 00:11:30,106
kailangan gumamit ng tamang technique.

99
00:11:36,445 --> 00:11:39,407
Mabilis na matututunan ni Eden
na kung kukuha ng mga langgam,

100
00:11:39,490 --> 00:11:42,159
di dapat ginagamit 'yong mga daliri.

101
00:11:49,542 --> 00:11:53,462
Gaya ng dati, walang makakahadlang
sa pagitan ni Ellie at ng pagkain niya,

102
00:11:53,546 --> 00:11:56,465
pati na ang braso ng bata.

103
00:12:07,727 --> 00:12:09,729
Para maalagaan ang bagong sanggol,

104
00:12:09,812 --> 00:12:14,150
dapat umabot sa 3,000 calories
ang kakainin niya araw-araw.

105
00:12:17,027 --> 00:12:20,364
Mahalagang parte
ng pagkain nila ang mga dahon.

106
00:12:22,032 --> 00:12:25,119
Pero kailangang iproseso pa din
kahit 'yong tamang klase.

107
00:12:26,912 --> 00:12:30,583
Ibig sabihin, kailangang iluwa
ang mapapait na tannin.

108
00:12:44,889 --> 00:12:51,645
Madalas na natutulog ang mga bagong silang
na orangutan, tulad ng mga tao.

109
00:12:52,521 --> 00:12:55,316
Ang pinagkaiba lang,
dapat nilang gawin 'yon

110
00:12:55,399 --> 00:12:57,610
habang mahigpit na nakakapit
sa nanay nila.

111
00:13:08,162 --> 00:13:13,125
Pagkatapos ng ilang oras na pagkain,
mahilig umidlip ang mga orangutan.

112
00:13:16,629 --> 00:13:21,550
Pero ngayon, parang pumalit na
sa puwesto ni Eden ang bagong sanggol.

113
00:13:32,728 --> 00:13:35,356
Mahirap kapag hindi na ganoon katutok

114
00:13:35,439 --> 00:13:38,859
'yong atensiyon sa 'yo ng nanay mo,
di gaya noon.

115
00:13:47,993 --> 00:13:52,081
Kinalaunan, maghahanap si Eden
ng bagong tahanan sa gubat na ito.

116
00:13:52,164 --> 00:13:54,166
Bubuhayin niya na ang sarili niya.

117
00:14:08,180 --> 00:14:09,974
Sa ibang lugar naman,

118
00:14:10,057 --> 00:14:15,145
may sariling kinakaharap
ang pinsan ni Eden na si Pepito.

119
00:14:21,318 --> 00:14:25,698
Handa nang magkaroon ng bagong anak
ang nanay niya, si Piniata.

120
00:14:27,867 --> 00:14:29,535
Mas matanda si Pepito kay Eden.

121
00:14:29,618 --> 00:14:35,583
Magandang senyales 'yon
para bumukod at magsarili na si Pepito.

122
00:14:46,343 --> 00:14:52,016
Ang pagsosolo ang pinakamapanganib
na panahon sa buhay ng batang orang.

123
00:14:53,392 --> 00:14:57,855
Para magtagumpay,
kailangan mo ng kaalaman, kumpiyansa,

124
00:14:59,148 --> 00:15:00,524
at pagiging alisto.

125
00:15:13,662 --> 00:15:16,290
Sa pagpapakita ng kumpiyansa,
may hihigit pa ba…

126
00:15:18,250 --> 00:15:21,253
sa pagsugpo sa mga kalaban sa baba?

127
00:15:31,722 --> 00:15:34,642
Kahit na isang simpleng pagong lang 'yon.

128
00:15:58,290 --> 00:16:02,252
Mukhang sobra-sobra
'yong ganitong reaksiyon,

129
00:16:03,712 --> 00:16:05,631
pero sa mundo ng mga orang,

130
00:16:07,257 --> 00:16:10,594
mas magulo ang mga lalaki
kesa sa mga babae.

131
00:16:13,931 --> 00:16:17,726
Hindi lang ito
ang pagkakaiba ng mga kasarian.

132
00:16:21,897 --> 00:16:24,066
Para malubos ang potensiyal nila,

133
00:16:24,149 --> 00:16:27,111
dapat makahanap
'yong mga batang lalaki gaya ni Pepito

134
00:16:27,194 --> 00:16:31,824
ng matandang role model.
Doon siya matututo.

135
00:16:35,869 --> 00:16:39,498
Pansamantala, may pagkakataong
matutunan ang paggamit

136
00:16:39,581 --> 00:16:42,001
ng isang importanteng skill sa Suaq.

137
00:16:49,091 --> 00:16:51,969
Inaabangan ng matatandang orangutan

138
00:16:52,886 --> 00:16:56,765
ang pamumunga ng puno ng cemanang.

139
00:17:00,728 --> 00:17:03,522
Masustansiya ang mga buto sa pods nito.

140
00:17:06,775 --> 00:17:09,153
Pero dapat alam mo
kung paano sila makukuha.

141
00:17:11,989 --> 00:17:15,784
Hangga't di sila nahihinog,
mahirap buksan ang mga pods.

142
00:17:21,415 --> 00:17:24,209
Naglalaman ng dose-dosenang buto
ang bawat isa.

143
00:17:24,293 --> 00:17:27,921
Napapalibutan ito ng libo-libong
mala-babasaging buhok.

144
00:17:30,549 --> 00:17:35,012
Kapag bumuka na, ligtas na makukuha
ang masusustansiyang buto

145
00:17:35,095 --> 00:17:36,638
gamit ang isang tool.

146
00:17:39,975 --> 00:17:45,981
Sa ilang dekada ng karanasan,
eksperto na ang 60 years old na si Friska.

147
00:17:53,697 --> 00:17:55,282
Gamit ang stick na tama ang sukat,

148
00:17:55,365 --> 00:18:00,329
kaya niyang kunin ang mga buto
nang di nahahawakan ang mga buhok.

149
00:18:10,172 --> 00:18:14,885
Ang mga orang lang ng Suaq
ang nakakagawa nito.

150
00:18:14,968 --> 00:18:18,263
Aabutin ng ilang taon
bago ma-perfect ang kasanayang ito.

151
00:18:25,771 --> 00:18:30,901
Kadalasan, natututunan ito ng mga babae
kapag 14 years old na sila.

152
00:18:33,153 --> 00:18:36,240
Mas matagal para sa karamihan
sa mga lalaki.

153
00:18:43,038 --> 00:18:47,543
Dapat panooring mabuti ng mga kabataang
tulad nina Pepito at Eden ang matatanda

154
00:18:47,626 --> 00:18:52,256
kung gusto nilang ma-master ang technique
at makain ang masustansiyang pagkain.

155
00:18:55,425 --> 00:19:00,097
Ang kapansin-pansin, kahit nanguya na
ng mga orang ang mga buto,

156
00:19:00,180 --> 00:19:03,892
tumutubo pa rin ang mga ito.

157
00:19:16,071 --> 00:19:19,741
Namamasyal ang matandang
si Friska sa paligid.

158
00:19:24,204 --> 00:19:26,915
Binisita niya ang anak niyang si Ellie.

159
00:19:28,333 --> 00:19:32,129
Siguro, alam niya nang
may nadagdag na sa pamilya.

160
00:19:39,344 --> 00:19:44,391
Di lang ina ng anim na orang si Friska.
Isa din siyang lola sa tuhod.

161
00:19:45,267 --> 00:19:48,896
Panlimang apo niya na ang bagong sanggol.

162
00:19:49,855 --> 00:19:53,483
Dahil dito, siya ang pinakamatagumpay
na babae sa buong lugar.

163
00:19:58,280 --> 00:20:02,659
Pero, hindi pa din okay ang relasyon
sa pagitan ng panlima at pang-apat na apo,

164
00:20:02,743 --> 00:20:05,787
ang may spike sa buhok na si Eden.

165
00:20:19,593 --> 00:20:23,430
Iba-iba ang estilo ng pag-aalaga
ng mga nanay na orangutan.

166
00:20:26,016 --> 00:20:28,352
Kilalang istrikto si Friska.

167
00:20:30,604 --> 00:20:34,066
Napansin ng researchers
na kompara sa ibang mga nanay,

168
00:20:34,149 --> 00:20:36,860
hinahayaan niyang umiyak
ang mga anak niyang sanggol

169
00:20:36,944 --> 00:20:40,113
at mas madalang niyang ibigay
ang mga hinihingi nila.

170
00:20:42,574 --> 00:20:46,787
Namana ni Ellie ang ganitong
istriktong pagpapalaki.

171
00:20:46,870 --> 00:20:51,083
Ginagamit niya 'to ngayon kay Eden,
ang panganay niyang anak.

172
00:20:52,709 --> 00:20:56,380
Nakatuon ngayon ang atensiyon
ng kanyang ina sa bagong sanggol,

173
00:20:56,463 --> 00:20:59,925
na mukhang nakuha ang loob
ng masungit na lola.

174
00:21:05,889 --> 00:21:07,766
Gaya ng pinsang si Pepito,

175
00:21:09,101 --> 00:21:13,522
dumating na ang panahon
para bumukod na si Eden sa mama niya.

176
00:21:15,983 --> 00:21:18,610
Magiging bagong karanasan para sa kanya

177
00:21:18,694 --> 00:21:20,320
'yong pagiging mag-isa.

178
00:21:25,284 --> 00:21:27,244
At kung wala ang nanay niya,

179
00:21:27,327 --> 00:21:31,665
haharapin niya ang iba pang mga orangutan
na hindi niya kilala.

180
00:21:39,256 --> 00:21:44,344
Isa sa kanila 'yong magiging interesado
sa mas independent na si Eden.

181
00:21:49,599 --> 00:21:52,227
Ang 28 years old na si Sulli,

182
00:21:52,311 --> 00:21:55,397
palagi siyang nag-aabang
ng mga bagong karelasyon.

183
00:21:57,733 --> 00:22:02,112
Kaya napapansin niya
ang kahit anong galaw sa mga puno.

184
00:22:08,076 --> 00:22:12,956
Sa kabila ng edad niya, di pa ganap
na nagma-mature si Sulli.

185
00:22:13,040 --> 00:22:16,877
May pads pa rin siya sa mga pisngi,
Flanges ang tawag doon.

186
00:22:19,838 --> 00:22:24,343
Maliit pa din siya
para sa isang unflanged na lalaki.

187
00:22:31,975 --> 00:22:37,522
Pero kinulang man sa tindig,
nabawi naman 'yon ng determinasyon niya.

188
00:22:41,902 --> 00:22:46,740
Nakakita ang unflanged na si Sulli
ng pamilyar na mukha.

189
00:22:49,409 --> 00:22:51,745
Ang 21 years old na si Lily.

190
00:22:56,625 --> 00:22:58,502
Bilang subordinate na lalaki,

191
00:22:58,585 --> 00:23:02,756
dapat magkusa si Sulli
sa pakikipagkaibigan sa mga babae.

192
00:23:22,859 --> 00:23:25,153
Mukhang di interesado si Lily,

193
00:23:25,237 --> 00:23:29,616
pero pag isa kang unflanged na lalaki,
dapat magsumikap ka.

194
00:23:41,336 --> 00:23:43,380
Sa pagtutok niya kay Lily,

195
00:23:43,463 --> 00:23:49,928
hindi niya napansing
binabantayan siya ni Split Lip Otto,

196
00:23:50,011 --> 00:23:53,682
isang matandang flanged na lalaki
sa Suaq pero dominant pa din.

197
00:23:57,727 --> 00:24:00,480
Di niya hahayaang mapalapit
sa mga kababaihan

198
00:24:00,564 --> 00:24:03,775
sa teritoryo niya
ang mga subordinate na gaya ni Sulli.

199
00:24:13,743 --> 00:24:16,746
Dapat ipaalala ni Otto sa kanya
kung sino ang boss.

200
00:24:27,090 --> 00:24:30,051
Dapat maisipan nang umalis ni Sulli.

201
00:24:40,103 --> 00:24:43,523
Isang bentahe ng pagiging
unflanged na lalaki,

202
00:24:43,607 --> 00:24:47,486
mabibilis silang kumilos
kompara sa mabibigat na tulad ni Otto.

203
00:24:57,412 --> 00:25:01,082
Kaya hindi mahirap para sa kanyang mauna.

204
00:25:06,213 --> 00:25:09,925
Para kay Otto, hindi madaling manakot
ng kahit sino

205
00:25:10,008 --> 00:25:11,843
kung hindi mo siya malalapitan.

206
00:25:16,598 --> 00:25:18,558
Pero ang pagyugyog ng mga sanga,

207
00:25:18,642 --> 00:25:22,479
paraan 'yon ng flanged na lalaki
para sabihing, "Umalis ka na."

208
00:25:24,856 --> 00:25:25,857
Nagawa niya na.

209
00:25:27,317 --> 00:25:28,568
Sa ngayon.

210
00:25:48,964 --> 00:25:51,883
Nagtatawag 'yong mahabang huni na ito.

211
00:25:53,468 --> 00:25:56,596
Ginawa ito ng isa pang flanged na lalaki.

212
00:26:07,941 --> 00:26:08,942
Si Titan.

213
00:26:09,901 --> 00:26:12,237
Gusto niyang makuha ang titulo ni Otto.

214
00:26:16,950 --> 00:26:22,163
Kapag nakuha niya 'yon, siya ang pipiliin
ng mga nagbi-breed na babae.

215
00:26:29,129 --> 00:26:32,966
Hinabol si Otto ni Titan, ang challenger.

216
00:26:34,009 --> 00:26:36,094
Tapos tumakbo si Otto.

217
00:26:45,437 --> 00:26:48,273
Sa labanan, pwede kang masugatan
o mas malala pa.

218
00:26:54,362 --> 00:26:58,199
Kaya makikipaglaban lang
ang flanged na lalaki kung kinakailangan.

219
00:27:01,286 --> 00:27:05,790
Mas mabuti kung maitatakda ang panalo
sa pamamagitan ng pagpapakita ng lakas.

220
00:27:09,377 --> 00:27:12,714
Alam ni Titan
kung paano takutin ang matanda.

221
00:27:19,387 --> 00:27:24,893
Hangga't maaari, dapat makalayo na muna
si Otto mula kay Titan.

222
00:27:37,739 --> 00:27:39,866
Napaalis man ni Titan si Otto,

223
00:27:40,784 --> 00:27:43,703
pero hindi pa din siya
ang dominanteng lalaki.

224
00:27:46,539 --> 00:27:51,336
Para makuha ang titulo, haharapin niya
ang mas malalakas na kalaban.

225
00:27:58,385 --> 00:28:00,637
Hindi siya isa sa kanila.

226
00:28:05,183 --> 00:28:06,685
Si Pepito 'yon.

227
00:28:07,394 --> 00:28:09,729
Para sa kakabukod pa lang na binata,

228
00:28:09,813 --> 00:28:14,150
si Titan ang perfect na role model
para matuto.

229
00:28:18,613 --> 00:28:20,532
Sa timbang ni Titan na halos 90 kilo,

230
00:28:21,533 --> 00:28:27,664
nagagamit niya ang bigat para makalipat
sa mga sanga, para makatipid ng lakas.

231
00:28:33,503 --> 00:28:35,880
Siguradong dapat subukan 'yan, di ba?

232
00:28:44,180 --> 00:28:46,516
Ang problema ng pagiging magaan.

233
00:29:08,621 --> 00:29:11,708
Pero may iba pang paraan
para tumawid sa mga sanga.

234
00:29:15,837 --> 00:29:19,716
Ang tanong na lang,
kaya ba ng baging 'yong bigat niya?

235
00:29:28,475 --> 00:29:30,143
Medyo delikado ito.

236
00:29:32,187 --> 00:29:34,773
Malalim ang babagsakan niya
sa swamp sa ibaba.

237
00:29:39,819 --> 00:29:41,070
Ay, sige na nga!

238
00:30:17,190 --> 00:30:18,900
Wala siyang natipid na lakas,

239
00:30:20,485 --> 00:30:24,531
pero parte ng pagkatuto ang paglalaro.

240
00:30:31,454 --> 00:30:33,873
Nag-a-advertise si Titan.

241
00:30:39,295 --> 00:30:44,217
Oras na para ipagpatuloy ni Pepito
ang pagsubaybay sa malaking lalaki.

242
00:30:48,304 --> 00:30:51,599
Kung makakawala siya sa mga sanga.

243
00:31:06,614 --> 00:31:11,286
Hindi lang tungkol sa lakas at teritoryo
'yong mahahabang huni.

244
00:31:11,369 --> 00:31:16,791
Nadiskubri ng scientists na nagagamit 'yon
para sabihin ang mga plano sa paglalakbay.

245
00:31:18,751 --> 00:31:24,048
Sinasabi ng huni ni Titan
sa ibang orangutan kung saan siya pupunta,

246
00:31:24,841 --> 00:31:26,718
kahit sa susunod na araw.

247
00:31:33,516 --> 00:31:37,604
Babala na din 'yon
sa iba pang flanged na lalaki.

248
00:31:47,614 --> 00:31:51,075
Masamang balita 'to para kay Otto.

249
00:32:00,418 --> 00:32:05,965
Bilang dating hari ng Suaq, tahimik
na retirement ang kailangan niya ngayon.

250
00:32:08,051 --> 00:32:11,471
Pwedeng nasa kabilang panig ng ilog 'yon,

251
00:32:11,554 --> 00:32:13,181
pero paano siya pupunta do'n?

252
00:32:15,850 --> 00:32:19,228
Takot sa tubig ang mga orangutan.

253
00:32:27,737 --> 00:32:31,866
Pwedeng maging solusyon 'yong tulay
na ginagamit ng mga unggoy.

254
00:32:41,000 --> 00:32:45,088
Pero mas mabigat si Otto ng sampung beses
kesa sa isang langur monkey.

255
00:32:50,718 --> 00:32:53,930
Baka merong mga buwaya sa ilog sa ibaba.

256
00:33:20,665 --> 00:33:26,129
Tanda ng pagtatapos ng isang era
ang pagkukusang umalis ni Otto sa Suaq.

257
00:33:29,007 --> 00:33:32,427
Kung walang kilalang dominanteng lalaki,

258
00:33:32,510 --> 00:33:37,473
maglalaban-laban ang mga batang lalaki
para makuha ang posisyon.

259
00:33:43,938 --> 00:33:49,152
Hindi magtatagal,
makakahanap din ng kalaban si Titan.

260
00:34:10,757 --> 00:34:12,675
Sa nakalipas na ilang buwan,

261
00:34:12,759 --> 00:34:16,971
nanirahan si Eden sa sarili niyang
teritoryo sa swamp forest.

262
00:34:17,055 --> 00:34:19,599
Malapit lang ito kay Ellie,
ang nanay niya.

263
00:34:21,726 --> 00:34:24,228
Ilang beses na siyang umuwi,

264
00:34:24,312 --> 00:34:27,273
pero mas bihira na siyang bumisita ngayon.

265
00:34:31,778 --> 00:34:34,739
At gaya ng iba pang mga orangutan,

266
00:34:34,822 --> 00:34:37,575
nasasanay na siyang mamuhay nang mag-isa.

267
00:34:42,747 --> 00:34:47,543
Pero gusto niya pa ding alamin
ang nangyayari pag may ibang dumadating,

268
00:34:47,627 --> 00:34:50,588
lalo na kung kamag-anak sila o kaibigan.

269
00:34:58,054 --> 00:35:01,432
Si Olala 'yon, isang batang babae.

270
00:35:04,018 --> 00:35:05,812
Di siya kapamilya,

271
00:35:05,895 --> 00:35:10,650
pero dito sa Suaq, madalas na nagkakasundo
ang mga di magkakamag-anak na babae.

272
00:35:16,197 --> 00:35:18,032
Pero hindi sa pagkakataong ito.

273
00:35:19,492 --> 00:35:23,496
Matagal na ang away
ng pamilya nina Eden at Olala.

274
00:35:27,834 --> 00:35:29,836
Wala pang senyales na magkakaayos na sila.

275
00:35:33,339 --> 00:35:36,968
Dapat subukang itaboy ni Eden si Olala.

276
00:36:16,340 --> 00:36:19,927
Pinapakita ng pagharap niya kay Olala
at sa pagtatanggol sa teritoryo niya,

277
00:36:20,011 --> 00:36:23,472
na malayo na ang narating niya
mula noong umalis siya sa kanila.

278
00:36:26,893 --> 00:36:29,103
Binalikan niya ang berries niya.

279
00:36:30,354 --> 00:36:33,149
Hindi niya alam na may iba pang bisita.

280
00:36:41,449 --> 00:36:44,410
Si Sulli, ang unflanged.

281
00:36:49,999 --> 00:36:53,127
Nandito siya
para makipagkaibigan kay Eden.

282
00:37:01,302 --> 00:37:02,970
Mukhang di sigurado si Eden.

283
00:37:09,227 --> 00:37:13,064
Di pa siya nakapagsolo,
kasama ang isang lalaki noon.

284
00:37:18,861 --> 00:37:22,907
Huminto muna si Eden
para aralin ang sitwasyon.

285
00:37:26,160 --> 00:37:27,787
Mukha siyang palakaibigan.

286
00:37:29,538 --> 00:37:31,707
Pero ang hindi alam ni Eden,

287
00:37:32,333 --> 00:37:35,878
mas kalkulado ang diskarte ni Sulli.

288
00:37:37,296 --> 00:37:39,966
Kung magiging magkaibigan sila ngayon,

289
00:37:40,049 --> 00:37:44,011
mas malaki ang tsansa ni Sulli
pag kaya nang mag-breed ni Eden.

290
00:38:02,655 --> 00:38:07,076
Nakakalakas ng loob ang sulyap na 'yon.

291
00:38:12,623 --> 00:38:16,669
Huminto muna si Eden,
hawak ang stick na puno ng anay.

292
00:38:24,135 --> 00:38:26,053
Noong makalapit si Sulli sa kanya,

293
00:38:26,637 --> 00:38:28,597
nagsalo sila sa stick ni Eden.

294
00:38:34,061 --> 00:38:38,357
Sa ngayon, galing sa mama niyang si Ellie
ang lahat ng natutunan ni Eden.

295
00:38:41,485 --> 00:38:45,865
Pero panibagong paraan ng paggawa
ang makukuha niya sa panonood kay Sulli,

296
00:38:46,449 --> 00:38:49,785
para lumawak ang kaalaman niya
kung paano mamuhay sa kagubatan.

297
00:38:56,375 --> 00:38:59,503
Kahit wala pa sa isip niya
ang pagiging ina…

298
00:39:02,214 --> 00:39:07,219
mukhang mas interesting ang lalaking ito,
kesa sa una niyang naisip.

299
00:39:22,401 --> 00:39:28,240
Sa di kalayuan, nasa puno ng mangga
si Ellie, ang ina ni Eden.

300
00:39:30,534 --> 00:39:32,787
Maayos naman ang anak niya.

301
00:39:35,206 --> 00:39:38,292
Pinangalanan siyang Emen ng observers.

302
00:39:44,215 --> 00:39:49,136
Tatlong buwan na siya. Marami pa siyang
dapat malaman tungkol sa mundo.

303
00:39:57,937 --> 00:40:01,816
Sa Suaq, maraming makikitang mga anay.

304
00:40:05,736 --> 00:40:09,115
Sa kabilang banda, ang mahihiyaing
fluffy-backed tit-babbler…

305
00:40:10,991 --> 00:40:13,452
mas madalas silang marinig kesa makita.

306
00:40:22,461 --> 00:40:26,340
Libo-libong klase ng mga hayop
ang nasa kagubatang ito.

307
00:40:34,014 --> 00:40:36,517
Kahit saan magpunta ang dalawang orang,

308
00:40:37,017 --> 00:40:40,729
laging may mga bagong bagay
na ikakamangha ni Emen.

309
00:41:11,635 --> 00:41:15,764
Makikilala ni Emen ang karamihan
sa mga nilalang na ito…

310
00:41:17,975 --> 00:41:19,977
malalaman niya kung alin ang mapanganib,

311
00:41:21,228 --> 00:41:23,147
at kung alin ang hindi.

312
00:41:27,985 --> 00:41:32,114
Kailangang balaan ni Ellie ang anak niya
kapag mapanganib ang mga hayop

313
00:41:32,198 --> 00:41:34,742
para alam ni Emen
kung paano sila maiiwasan.

314
00:41:37,453 --> 00:41:40,623
Pwedeng makamatay
ang isang kagat ng pit viper.

315
00:41:45,794 --> 00:41:47,338
Tulad noong kay Eden,

316
00:41:47,421 --> 00:41:51,592
babantayan ni Ellie si Emen
sa loob ng maraming taon.

317
00:41:55,304 --> 00:42:00,809
Kaya mas marami ang lumalaking sanggol
sa mga orangutan, kesa sa ibang unggoy.

318
00:42:18,702 --> 00:42:22,915
Oras na para gumawa si Ellie
ng tutulugan nila ngayong gabi.

319
00:42:25,125 --> 00:42:27,378
Naghahanda siya ng kutson ng mga dahon.

320
00:42:32,800 --> 00:42:37,388
Aabutin ng ilang taon bago makagawa
ng sariling pugad si Emen.

321
00:42:42,851 --> 00:42:47,064
Matututunan niya sa nanay niya
kung paano gumawa no'n.

322
00:42:49,650 --> 00:42:53,237
Gabi-gabing gumagawa
ng bagong pugad ang mga orangutan.

323
00:42:56,740 --> 00:43:00,452
Pinakakomplikado ang ginagawa nila
kesa sa iba pang mga unggoy.

324
00:43:02,997 --> 00:43:06,417
Iba-iba ang estilo ng bawat isa sa kanila.

325
00:43:08,627 --> 00:43:11,463
Nagdadagdag ng unan ng mga dahon ang iba.

326
00:43:48,250 --> 00:43:49,960
Alas sais na ng umaga.

327
00:43:50,753 --> 00:43:52,087
Oras na para gumising.

328
00:44:06,268 --> 00:44:10,981
Para sa mga nakahiga pa,
matatapos na ang alarm sa umaga.

329
00:44:14,818 --> 00:44:16,153
Ang siamang gibbons.

330
00:44:17,446 --> 00:44:19,156
Ang chorus tuwing madaling araw.

331
00:44:21,492 --> 00:44:25,287
Pinapalakas ng inflatable throat sac nila
ang mga huni nila.

332
00:44:27,706 --> 00:44:32,503
Nakakabingi 'yon, lalo na kung gaya ka
ni Titan, na natutulog sa ilalim nila.

333
00:44:48,394 --> 00:44:50,896
Kumikilos na ang ibang residente.

334
00:44:56,652 --> 00:45:01,240
Lampas sa 30
ang klase ng mga anay sa Suaq.

335
00:45:01,824 --> 00:45:04,535
Hospitalitermes ang mga ito.

336
00:45:06,328 --> 00:45:11,208
Kumakain sila ng dahon, lumot, at balat
ng puno, na dinadala nila sa pugad nila.

337
00:45:17,923 --> 00:45:21,260
Aabot ng ilang daang metro
ang haba ng pila nila.

338
00:45:41,363 --> 00:45:47,453
Mahalaga ang papel ng anay sa pag-recycle
ng sustansiya pabalik sa gubat…

339
00:45:55,544 --> 00:46:00,048
pagkain din sila
ng malalaki at mabubuhok na unggoy,

340
00:46:01,216 --> 00:46:02,426
gaya ni Titan.

341
00:46:16,398 --> 00:46:19,109
Sinusubaybayan pa din
ni Pepito ang nangyayari.

342
00:46:29,912 --> 00:46:32,289
Kahit ano ang matutunan niya kay Titan,

343
00:46:32,790 --> 00:46:37,753
magiging kapaki-pakinabang 'yon
pag naging flanged na lalaki na siya.

344
00:46:41,548 --> 00:46:45,010
Pero may mas mahahalagang iniisip
si Titan,

345
00:46:45,093 --> 00:46:47,054
tulad ng hinog na prutas.

346
00:46:48,597 --> 00:46:53,143
Alam niya kung nasaan
ang punong puno ng mga 'yon.

347
00:46:56,522 --> 00:46:58,899
Dumaan siya sa pinakamaikling ruta…

348
00:47:02,736 --> 00:47:06,657
tumitigil lang siya pag nakakakita siya
ng ibang delicacy sa daan.

349
00:47:11,578 --> 00:47:14,998
Nasa hustong gulang na si Titan
nang una siyang lumitaw sa Suaq,

350
00:47:15,082 --> 00:47:19,837
pero sa nakalipas na dekada, namapa niya
sa utak niya ang mga namumungang puno.

351
00:47:20,838 --> 00:47:25,801
Kabisado niya hindi lang ang lugar nila,
pati kung kailan sila sisibol.

352
00:47:33,976 --> 00:47:37,396
Kung gusto niyang mas palakihin pa
ang pangangatawan niya

353
00:47:37,479 --> 00:47:43,902
at maging hari ng gubat,
kailangan niyang kumain nang kumain.

354
00:47:45,487 --> 00:47:48,949
Dapat maka-8,000 calories siya kada araw.

355
00:48:39,374 --> 00:48:41,627
Dahil di niya masundan si Titan,

356
00:48:41,710 --> 00:48:45,881
pinuntahan ni Pepito
si Olala, isang dalaga.

357
00:48:50,302 --> 00:48:54,389
Kumakain siya ng bunga
ng puno ng medang baru.

358
00:49:01,021 --> 00:49:04,816
Siguro, hindi pa nakakalapit
si Pepito sa kanya.

359
00:49:08,153 --> 00:49:10,572
Kaya dapat siyang makita nang malapitan.

360
00:49:12,866 --> 00:49:15,577
Mukhang interesado si Olala sa kanya.

361
00:49:23,585 --> 00:49:26,713
Pero kung ito ba ang naisip niyang
paraan ng pagpapakilala…

362
00:49:29,424 --> 00:49:30,926
mahirap sabihin 'yon.

363
00:49:33,053 --> 00:49:37,432
Sa ganitong agwat, malalaman ni Pepito
ang paraan niya ng pagkain.

364
00:49:40,060 --> 00:49:42,521
Baka matuto siya ng bagong kaalaman.

365
00:49:45,899 --> 00:49:49,111
Pero nagsawa na si Olala
sa pagtitig sa kanya.

366
00:49:52,406 --> 00:49:57,494
Para kay Pepito, parte ng edukasyon niya
ang pag-aaral sa mga katulad niya.

367
00:49:58,036 --> 00:50:01,623
Baka makadagdag 'yon
sa tsansa niyang mabuhay.

368
00:50:10,757 --> 00:50:14,261
May iba pang iniisip si Titan.

369
00:50:17,931 --> 00:50:20,600
Mukhang hindi si Yulia 'yon.

370
00:50:26,898 --> 00:50:32,112
Bilang pinunong lalaki, lapitin siya
ng matatandang babae gaya ni Yulia

371
00:50:32,612 --> 00:50:34,740
na naghahanap ng karelasyon.

372
00:50:38,493 --> 00:50:42,497
Ang kakaiba dito, nahihirapan si Yulia
na timplahin ang mood ni Titan.

373
00:50:44,041 --> 00:50:47,836
Baka makatulong 'yong pagsundot
sa maselang parte ni Titan.

374
00:51:12,027 --> 00:51:13,779
Oras na para mag-isip ulit.

375
00:51:22,079 --> 00:51:24,748
E, kung magregalo kaya ng ilang dahon?

376
00:51:33,048 --> 00:51:37,260
May limitasyon kung ano ang magagawa mo

377
00:51:37,344 --> 00:51:39,304
para makuha ang atensiyon ng iba.

378
00:51:43,975 --> 00:51:45,519
O meron nga ba?

379
00:51:52,943 --> 00:51:55,362
Nakuha na ni Yulia ang mensahe.

380
00:51:58,115 --> 00:52:01,159
Iniwan niya si Titan
na nag-iisip nang malalim.

381
00:52:01,243 --> 00:52:05,038
Siguro, balisa siya sa posibilidad
na may humamon sa kanya

382
00:52:05,122 --> 00:52:08,500
na isang mas malakas na flanged na lalaki.

383
00:52:18,009 --> 00:52:21,805
Nahanap ni Eden ang sarili niyang
prutas ng medang baru.

384
00:52:24,808 --> 00:52:28,770
Katabi niya ang unflanged na si Sulli.

385
00:52:32,607 --> 00:52:35,443
Mukhang nagbunga ang pagsisikap ni Sulli.

386
00:52:46,288 --> 00:52:49,207
Para matanggal
'yong mga di masasarap na parte,

387
00:52:49,291 --> 00:52:52,586
sinasala ni Eden ang katas
gamit ang balahibo niya.

388
00:53:02,429 --> 00:53:07,309
Ang nakakagulat, balahibo ni Eden
ang ginamit na pangsala ni Sulli.

389
00:53:10,687 --> 00:53:16,318
Pero nasobrahan na ba si Sulli
dahil sa intimate action na 'yon?

390
00:53:23,742 --> 00:53:27,329
Dumistansiya nang konti si Eden sa kanya.

391
00:53:37,464 --> 00:53:38,798
Sumunod si Sulli.

392
00:53:43,094 --> 00:53:45,472
Masugid talaga siya.

393
00:53:53,563 --> 00:53:58,818
Kilala ng researchers sa Suaq
si Sulli bilang palakaibigan at malaro…

394
00:54:01,821 --> 00:54:05,033
pero di niya nababasa
ang ginagawa ni Eden.

395
00:54:19,798 --> 00:54:23,677
Nagmumukhang pananakot
'yong dapat na pakikipaglaro lang,

396
00:54:24,386 --> 00:54:26,888
at ayaw na ni Eden ng ganoon.

397
00:54:36,231 --> 00:54:40,819
Di makakapigil sa kasigasigan ni Sulli
kahit ang biglaang pag-ulan.

398
00:54:50,912 --> 00:54:52,956
Para kay Eden, sobra-sobra na ito.

399
00:54:58,962 --> 00:55:02,299
Naiwang mag-isa si Sulli
para mag-isip-isip.

400
00:56:22,587 --> 00:56:28,134
Magkakaiba ang mahahabang huni
ng matatandang lalaki,

401
00:56:28,635 --> 00:56:31,179
at hindi ito sa Titan.

402
00:56:48,822 --> 00:56:53,743
Isa na namang flanged na lalaki,
na may sariwang sugat dahil sa labanan.

403
00:57:01,000 --> 00:57:03,169
Ito si Rakus.

404
00:57:03,253 --> 00:57:06,965
Ten months ago,
isa siyang subordinate na lalaki.

405
00:57:08,174 --> 00:57:11,094
Mula noon, dahil sa hormones,

406
00:57:11,177 --> 00:57:15,890
halos dumoble ang laki niya
at lumaki ang pads sa pisngi niya.

407
00:57:21,438 --> 00:57:24,357
Gusto ni Rakus na siya ang mamuno,

408
00:57:25,608 --> 00:57:29,070
pero hindi niya pa natatalo
ang bago niyang kalaban.

409
00:57:30,238 --> 00:57:31,489
Si Titan 'yon.

410
00:58:05,773 --> 00:58:09,235
Baka matapos na ang pagtatanggol
ni Titan sa puwesto niya.

411
00:58:11,321 --> 00:58:15,074
Mukhang si Rakus ang bagong kalaban

412
00:58:15,825 --> 00:58:18,119
pero malaki ang naging kapalit no'n.

413
00:58:19,996 --> 00:58:21,956
Malala ang sugat niya sa kamay,

414
00:58:23,208 --> 00:58:24,834
nabali ang hinlalato niya…

415
00:58:27,462 --> 00:58:29,130
may sugat siya sa mukha.

416
00:58:35,303 --> 00:58:38,014
Maghihilom din ang mga sugat
pagdating ng panahon,

417
00:58:38,723 --> 00:58:41,768
pero ibang usapan
ang naputol niyang hinlalaki.

418
00:58:46,356 --> 00:58:50,860
Sa kabila ng mga sugat niya,
dapat sumubok at maging alerto si Rakus.

419
00:58:54,405 --> 00:58:56,908
Makakabalik pa din si Titan.

420
00:59:04,749 --> 00:59:06,793
Pero hindi siya pwedeng
magbantay habambuhay.

421
00:59:08,211 --> 00:59:10,880
Masama din ang sobrang pagod.

422
00:59:50,211 --> 00:59:54,674
Dumaan sa itaas ang unflanged na si Sulli.

423
00:59:55,508 --> 01:00:01,055
Ten months ago, noong di pa unflanged
si Rakus, magkaibigan sila.

424
01:00:02,599 --> 01:00:04,517
Hindi na ngayon.

425
01:00:05,143 --> 01:00:07,645
Ang mga lalaking gustong maging dominante,

426
01:00:08,730 --> 01:00:10,690
mabilis silang mapikon.

427
01:00:22,660 --> 01:00:27,498
Sa pagmamadali niyang makahabol,
nagkamali si Rakus.

428
01:00:39,510 --> 01:00:41,179
Pero mukhang ayos lang siya.

429
01:01:11,626 --> 01:01:14,128
Kailangang-kailangan niya ng pahinga.

430
01:01:16,130 --> 01:01:19,384
Pero hanggang ngayon,
may lakas pa si Rakus na magpadala

431
01:01:19,467 --> 01:01:21,928
ng isa pang mensahe sa komunidad.

432
01:01:24,263 --> 01:01:30,144
Babala ito sa flanged na mga lalaki,
at imbitasyon sa matatandang babae.

433
01:01:46,786 --> 01:01:51,374
Ang matandang si Friska
ang unang tumugon sa tawag ni Rakus.

434
01:02:02,051 --> 01:02:06,222
Nataranta si Rakus sa tunog ng paggalaw
ni Friska sa puno sa itaas.

435
01:02:09,934 --> 01:02:12,478
Di pa niya alam na si Friska 'yon.

436
01:02:30,621 --> 01:02:33,541
Matagal na silang magkakilala…

437
01:02:36,586 --> 01:02:41,799
pero di pa yata nakikita ni Frisa si Rakus
mula nang maging flanged na lalaki siya.

438
01:02:43,760 --> 01:02:46,929
Pero magaling ang matatalino
at matatandang babae gaya ni Friska

439
01:02:47,013 --> 01:02:51,559
sa pagsasabi kung sino ang susunod
na dominanteng lalaki.

440
01:02:56,189 --> 01:03:00,943
Makakapagpataas sa kumpiyansa
ng bagong contender ang pagbisita niya.

441
01:03:04,781 --> 01:03:08,993
Kung magbi-breed ulit si Friska
at magkakaroon ng ikapitong anak,

442
01:03:09,494 --> 01:03:11,829
malamang na kay Rakus 'yon.

443
01:03:25,009 --> 01:03:28,387
Handa na ang apo ni Friska na si Emen

444
01:03:28,471 --> 01:03:31,265
sa susunod niyang milestone.

445
01:03:33,601 --> 01:03:36,187
Sa unang apat na taon ng buhay nito,

446
01:03:36,270 --> 01:03:41,400
kinakarga ng nanay ang sanggol na orang
saan man siya magpunta sa kagubatan.

447
01:03:42,360 --> 01:03:48,074
Pero nasa edad na si Emen
para libutin ang mundo, malayo kay Ellie.

448
01:04:02,964 --> 01:04:06,592
At may pagkakataon siya
tuwing humihinto si Ellie.

449
01:04:08,177 --> 01:04:09,178
Tulad ngayon.

450
01:04:31,033 --> 01:04:33,578
Malayo ang pinakababa.

451
01:04:35,496 --> 01:04:37,206
Kumapit ka nang mahigpit.

452
01:04:41,419 --> 01:04:43,462
Pero tapos na ang larong ito.

453
01:04:47,717 --> 01:04:50,761
Ngayon, gagamitin na
ang mga batas ng physics.

454
01:04:52,805 --> 01:04:58,311
Dapat gumamit ng sapat na puwersa si Ellie
para makontrol ang galaw.

455
01:05:14,827 --> 01:05:16,537
Isa pang pagkakataon?

456
01:05:20,374 --> 01:05:22,460
Bumitaw ulit si Emen.

457
01:05:40,519 --> 01:05:44,857
Ito na siguro ang pinakamalayong
narating ni Emen, malayo sa nanay niya.

458
01:05:50,237 --> 01:05:53,950
Tatlong subok
ang karaniwang nire-recommend…

459
01:05:56,202 --> 01:05:59,914
pero may bata bang hindi sumubok
hangga't makuha ang gusto niya?

460
01:06:07,171 --> 01:06:12,176
Ilusyon lang ang ilang panahon
ng kalayaan ni Emen.

461
01:06:14,095 --> 01:06:16,055
Gaya ng mga nanay sa buong mundo,

462
01:06:16,889 --> 01:06:21,185
natural kay Ellie
na bantayan ang anak niya.

463
01:06:23,813 --> 01:06:26,482
At kapag nababagot na
si Emen sa pagsosolo,

464
01:06:27,525 --> 01:06:30,903
magandang playground
ang katawan ng mama niya.

465
01:06:42,081 --> 01:06:44,792
Nakauwi na si Eden.

466
01:06:48,963 --> 01:06:53,134
May mahahalagang bagay pa
na dapat matutunan ni Eden sa mama niya.

467
01:07:03,519 --> 01:07:08,774
Ang pagmamasid kina Ellie at Emen
ang pagkakataon ni Eden

468
01:07:08,858 --> 01:07:13,404
na makita kung paano maging isang ina,
bago siya magkaro'n ng sariling anak.

469
01:07:15,448 --> 01:07:17,867
Magiging mapagmatigas din ba

470
01:07:19,326 --> 01:07:20,536
ang estilo niya?

471
01:07:24,915 --> 01:07:27,460
O mas magiging maalaga siya?

472
01:07:32,423 --> 01:07:34,425
Tulad ng lahat ng mga orang,

473
01:07:35,051 --> 01:07:38,554
ang panonood at pag-aaral
ang magiging susi sa tagumpay ni Eden.

474
01:07:46,937 --> 01:07:51,734
Kung may isang bagay na nakakakuha
ng atensiyon ng matatandang orang,

475
01:07:52,234 --> 01:07:53,527
'yon 'yong butas sa puno.

476
01:07:56,363 --> 01:07:58,866
May mga nabubuhay sa loob noon,

477
01:07:58,949 --> 01:08:02,328
nakakain ang iba doon.

478
01:08:03,245 --> 01:08:05,664
Kaya dapat tingnan ang bawat butas.

479
01:08:11,879 --> 01:08:14,840
Kapag may umaaligid sa paligid ng butas,

480
01:08:14,924 --> 01:08:16,675
tulad ng mga bubuyog,

481
01:08:16,759 --> 01:08:18,010
mas mabuti 'yon.

482
01:08:20,971 --> 01:08:24,225
Nangangahulugan 'yon na may uod o honey.

483
01:08:35,361 --> 01:08:40,282
Para maabot ang loob ng maliliit
na butas, kailangan ng mga stick,

484
01:08:41,075 --> 01:08:42,326
pero hindi ang isang 'to.

485
01:08:54,380 --> 01:08:56,173
Sobrang sarap.

486
01:09:06,517 --> 01:09:08,018
At ang pinakamaganda,

487
01:09:08,936 --> 01:09:12,690
walang kapalit
ang pagkain ng honey na ito.

488
01:09:16,443 --> 01:09:20,739
Sa kasamaang palad, hindi opsiyon
ang pakikipagsalo kay Eden.

489
01:09:24,785 --> 01:09:27,705
Dapat maghanap si Eden
ng sarili niyang honey pot.

490
01:09:31,292 --> 01:09:32,793
At may isa siyang alam.

491
01:09:43,888 --> 01:09:47,433
Tulad noong kay Ellie,
may mga umaaligid na insekto sa butas.

492
01:09:49,435 --> 01:09:50,686
Magandang senyales 'to.

493
01:09:52,521 --> 01:09:57,026
Pero mukhang mas malaki
at mas mapanganib ang mga ito.

494
01:10:04,658 --> 01:10:07,244
Oras na para magbasag at manguha.

495
01:10:13,459 --> 01:10:16,754
Pag pinasok mo ang kamay mo
sa loob ng pugad ng putakti,

496
01:10:18,255 --> 01:10:20,799
sobrang ikinakagalit nila 'yon.

497
01:10:31,727 --> 01:10:36,482
Hindi sulit 'yong mga kagat
sa kakarampot na uod.

498
01:10:38,901 --> 01:10:41,111
Alam niya na ang gagawin sa susunod.

499
01:10:52,373 --> 01:10:56,627
Ilang buwan na ang lumipas
pagkatapos ng laban ni Rakus at Titan.

500
01:10:59,004 --> 01:11:01,548
Magaling na ang sugat niya sa mata.

501
01:11:04,635 --> 01:11:09,807
At napatunayan niya ang katayuan niya
bilang nag-iisang hari ng Suaq.

502
01:11:12,059 --> 01:11:15,229
Para manatili sa itaas,
dapat malusog at malakas siya.

503
01:11:17,398 --> 01:11:20,109
Makakatulong ang mga anay
na mataas sa protina.

504
01:11:22,736 --> 01:11:27,074
Kahit na delikado ang mga bulok na kahoy.

505
01:11:37,167 --> 01:11:38,210
Aray!

506
01:11:41,088 --> 01:11:43,841
Hindi maganda ang umpisa ng araw ni Rakus,

507
01:11:44,425 --> 01:11:48,178
pero mawawala ang masakit na ulo
pagkatapos uminom ng malamig.

508
01:11:49,513 --> 01:11:52,683
Madali hanapin ang mga 'yon
sa gubat na ito.

509
01:12:00,899 --> 01:12:02,359
Ang pitcher plants.

510
01:12:07,489 --> 01:12:10,409
Mga natural na water pot sa gubat.

511
01:12:12,745 --> 01:12:18,500
May lamang pinaghalong tubig-ulan
at nalusaw na insekto ang bawat isa.

512
01:12:19,501 --> 01:12:20,753
Ayos!

513
01:12:34,183 --> 01:12:40,397
Bilang dominanteng lalaki,
magbabago na ang buhay ni Rakus.

514
01:12:44,318 --> 01:12:47,696
Magkakaro'n siya ng relasyon
sa mga kababaihan sa lugar nila,

515
01:12:47,780 --> 01:12:49,448
gaya nina Friska at Ellie.

516
01:12:52,242 --> 01:12:55,287
Pero iiwasan niya ang iba pang orangutan.

517
01:13:03,128 --> 01:13:05,798
Pero, bilang kinikilalang hari,

518
01:13:05,881 --> 01:13:11,804
pipigilan ng presensiya niya
ang pagkakaro'n ng flanges ng mga lalaki.

519
01:13:15,474 --> 01:13:21,480
Ito ang magpapatagal sa paghahari niya,
na pwedeng umabot ng sampung taon.

520
01:13:27,528 --> 01:13:30,322
Naging maayos na rin si Eden.

521
01:13:33,325 --> 01:13:35,911
Gumagamit siya ng isang stick…

522
01:13:40,541 --> 01:13:44,002
para subukan at abutin
ang kahit anong nasa loob ng butas.

523
01:13:47,589 --> 01:13:52,469
Sa kauna-unahang pagkakataon,
natuto siyang gumamit ng isang tool

524
01:13:52,553 --> 01:13:55,931
nang di itinuturo ng mama niyang
si Ellie kung paano gamitin 'yon.

525
01:13:57,349 --> 01:14:01,353
Pero, hindi maganda
ang ibinunga ng isang 'to.

526
01:14:02,604 --> 01:14:05,065
Kailangan niyang pag-isipang muli.

527
01:14:12,656 --> 01:14:15,617
Sinusubukan niya talagang
lutasin ang problema.

528
01:14:18,328 --> 01:14:21,457
Makakatulong kaya ang baging na ito?

529
01:14:58,035 --> 01:14:59,620
Mas mahaba ang stick,

530
01:15:01,038 --> 01:15:03,499
pero baka hindi pa din sapat ang haba.

531
01:15:06,460 --> 01:15:11,048
Aabot pa ng ilang taon bago maging bihasa
si Eden sa paggamit ng tools,

532
01:15:12,216 --> 01:15:16,803
pero malaking milestone na
ang skill na 'to sa buhay niya.

533
01:15:20,474 --> 01:15:25,646
Isang senyales ito na handa na siya
sa malayang buhay sa gubat.

534
01:15:29,900 --> 01:15:32,861
Magkakaroon pa
ng ibang hamon para kay Eden,

535
01:15:33,403 --> 01:15:37,574
pero magmumula ang pinakamalaking hamon
sa kanya at sa iba pang mga orang

536
01:15:37,658 --> 01:15:41,078
sa ibang mundo
na labas na sa teritoryo nila.

537
01:15:47,793 --> 01:15:53,924
Noong ka-edad ni Friska si Eden,
may nakitang mga orangutan sa Sumatra.

538
01:15:56,134 --> 01:15:57,636
Wala na ngayon.

539
01:15:58,762 --> 01:16:00,264
Sa huling 20 taon,

540
01:16:00,347 --> 01:16:06,270
umaabot na ng 80% ng kagubatan
ng mga orangutan ang nawala.

541
01:16:08,105 --> 01:16:14,361
Tatagal pa ba ang gubat ng Suaq
hanggang makahuni nang mahaba si Pepito?

542
01:16:17,990 --> 01:16:21,368
O hanggang makapagbuo
ng sariling pamilya si Eden?

543
01:16:27,249 --> 01:16:29,501
Sa mahaba nilang edukasyon,

544
01:16:30,294 --> 01:16:36,592
hindi nakakasabay ang mababagal lumaking
unggoy sa pagbabago sa tirahan nila.

545
01:16:39,636 --> 01:16:42,681
Ngayon, ang makitid
na Limbang River na lang

546
01:16:42,764 --> 01:16:47,477
ang nasa pagitan ng tahanan ni Eden
at ng walang patid na pag-unlad ng tao.

547
01:16:49,771 --> 01:16:53,066
Pero hangga't protektado
ang kagubatan ng Suaq,

548
01:16:53,734 --> 01:17:00,240
magtutuloy ang kuwento ng magigiting
nating kapamilya sa susunod na henerasyon.

549
01:17:01,491 --> 01:17:05,329
Hindi na siguro kalabisan pang
hilingin 'yon.

550
01:18:27,285 --> 01:18:30,622
Tagapagsalin ng Subtitle: Zen Pormento