1 00:00:14,682 --> 00:00:18,352 Medyo nakakaloka na may energy source 2 00:00:18,436 --> 00:00:21,814 na napakamura na nagpapatakbo sa lipunan natin. 3 00:00:21,898 --> 00:00:24,984 Pinapatakbo ng hydrocarbons ang lipunan natin. 4 00:00:25,068 --> 00:00:27,445 Gasoline, natural gas, at coal. 5 00:00:29,072 --> 00:00:34,118 Kasabay no'n, 'yong inilalabas na energy ay napupunta sa CO2, 6 00:00:35,620 --> 00:00:39,707 tapos parang salamin 'yong CO2 na nagre-reflect ng init sa atin, 7 00:00:39,791 --> 00:00:42,710 na nagreresulta sa mapaminsalang panahon. 8 00:00:49,258 --> 00:00:53,179 Mahigit 50 billion tons ang total emissions per year. 9 00:00:53,262 --> 00:00:55,723 Nakakagulat 'yong numerong 'yon. 10 00:00:56,891 --> 00:01:00,353 Alam natin na pag tuloy-tuloy ang paggamit ng hydrocarbons, 11 00:01:00,436 --> 00:01:02,522 masama ang mangyayari. 12 00:01:04,357 --> 00:01:08,569 Kaya kailangan nating tigilan ang paggamit ng hydrocarbons. 13 00:01:08,653 --> 00:01:09,987 Official na. 14 00:01:10,071 --> 00:01:14,867 Ngayong taon ang may pinakamaraming araw na nakapagtala ng mahigit 110 degrees. 15 00:01:15,576 --> 00:01:18,579 Tingin mo, ito na ang pinakamahirap na hamon sa tao? 16 00:01:18,663 --> 00:01:19,664 Oo naman. 17 00:01:21,916 --> 00:01:24,210 Di dapat natin hinahayaang mangyari 'to. 18 00:01:25,461 --> 00:01:27,672 May mga solusyon naman. 19 00:01:33,719 --> 00:01:38,432 MAPIPIGILAN BA NATIN ANG GLOBAL WARMING? 20 00:01:45,606 --> 00:01:50,236 Sangkot ang fossil fuels sa halos lahat ng ginagawa natin. 21 00:01:50,945 --> 00:01:53,656 Pag tumitingin sa phone, nagcha-charge ng phone, 22 00:01:53,739 --> 00:01:56,951 pag pupunta sa ice skating rink, sa swimming pool. 23 00:01:57,034 --> 00:01:59,662 Lahat ng 'yon, pinapainit, pinapalamig. 24 00:01:59,745 --> 00:02:02,915 Kaya dapat tapatan ng solusyon 'yong laki ng problema. 25 00:02:02,999 --> 00:02:05,209 Iniisip mo pa lang 'yon, ang hirap na. 26 00:02:08,129 --> 00:02:10,256 Addict tayo sa fossil fuels, 27 00:02:10,339 --> 00:02:14,343 at hindi natin kakayanin pag biglang hininto 'yon. 28 00:02:16,554 --> 00:02:21,100 Babagsak 'yong electricity system. Hindi ka makakapagmaneho. 29 00:02:21,184 --> 00:02:23,144 Walang pataba ang mga magsasaka. 30 00:02:23,227 --> 00:02:25,479 Di makakapagtayo ng buildings at kalsada. 31 00:02:25,563 --> 00:02:27,732 Mamamatay tayo sa lamig. 32 00:02:27,815 --> 00:02:33,404 Halos walang bagay na hindi pinapatakbo ng napakaraming hydrocarbons. 33 00:02:37,074 --> 00:02:39,076 Dahil madalas akong mag-travel, 34 00:02:39,577 --> 00:02:42,997 isa sa pinakamalaki 'yong carbon footprint ko. 35 00:02:45,625 --> 00:02:52,089 Pero kaya kong bumili ng technologies na magbubura ng emissions ko. 36 00:02:54,508 --> 00:02:56,802 Bumibili din ako ng carbon credits. 37 00:02:57,970 --> 00:03:00,806 Malamang, may pera ako para gawin 'yon, 38 00:03:00,890 --> 00:03:03,684 kaya hindi 'yon parte ng solusyon. 39 00:03:09,732 --> 00:03:11,776 Bill Gates, welcome back. 40 00:03:11,859 --> 00:03:13,819 Tinatalakay mo ang climate change. 41 00:03:13,903 --> 00:03:17,448 Sa bago mong libro, tinatalakay mo kung paano maiiwasan ang climate disaster. 42 00:03:17,531 --> 00:03:20,701 Kailangang mawala ang footprint nating lahat 43 00:03:20,785 --> 00:03:24,872 sa pamamagitan ng mas mabilis na pagsusulong ng innovation. 44 00:03:25,539 --> 00:03:29,043 Buong buhay ko, napanood kong gumagana ang innovation ng tao. 45 00:03:29,126 --> 00:03:32,463 'Yong digital revolution na masuwerte akong naging parte, 46 00:03:33,047 --> 00:03:35,258 ikinagulat ng mga tao 'yon. 47 00:03:36,384 --> 00:03:38,469 Ano ang esensiya ng Microsoft? 48 00:03:38,552 --> 00:03:40,930 Computer sa bawat mesa sa bawat tahanan. 49 00:03:41,013 --> 00:03:43,975 -Walang computer sa bahay o sa mesa ko. -Inaayos na natin 'yan. 50 00:03:45,351 --> 00:03:47,144 Tanda ko no'ng nabasa ko 'yong libro. 51 00:03:47,228 --> 00:03:49,772 Makikita mo talagang pansistema 'yong diskarte niya. 52 00:03:49,855 --> 00:03:51,816 Lagi kong binibida 'yong librong 'yon. 53 00:03:51,899 --> 00:03:54,068 "Pie chart 'yong librong 'yon, okay?" 54 00:03:54,151 --> 00:03:56,028 Pinakamagandang pie chart book sa mundo. 55 00:03:56,112 --> 00:03:58,364 Nando'n ang pie chart ng lahat ng sanhi. 56 00:03:58,447 --> 00:04:02,118 Di ka karapat-dapat sa cocktail party kung di mo alam 'yong pie chart. 57 00:04:04,120 --> 00:04:07,290 Galing sa iba't ibang sektor ang emissions. 58 00:04:07,373 --> 00:04:09,750 'Yong manufacturing o industrial piece, 59 00:04:09,834 --> 00:04:12,920 paggawa ng bakal, semento, kemikal. 60 00:04:13,004 --> 00:04:14,714 Hindi alam ng mga tao 'yon. 61 00:04:14,797 --> 00:04:18,759 Nagugulat 'yong mga tao sa buong mundo na pinakamalaking parte 'yon. 62 00:04:19,552 --> 00:04:23,639 Tapos 'yong paglikha ng kuryente, pagsusunog ng coal, natural gas. 63 00:04:23,723 --> 00:04:26,976 Tapos agrikultura, kung saan gumagamit ng pataba. 64 00:04:27,059 --> 00:04:30,438 Nandiyan pa 'yong mga baka na naglalabas ng natural gas. 65 00:04:33,024 --> 00:04:34,567 Tapos transportasyon. 66 00:04:34,650 --> 00:04:38,321 Mga kotse, truck, bus, tren, eroplano, barko. 67 00:04:40,031 --> 00:04:44,410 Tapos panghuli, 'yong mga building na pinapainit o pinapalamig natin. 68 00:04:44,493 --> 00:04:46,579 Para maabot 'yong zero emissions, 69 00:04:46,662 --> 00:04:50,708 kailangang i-zero out mo ang emission 70 00:04:50,791 --> 00:04:54,795 sa limang kategoryang 'yon sa bawat bansa 71 00:04:55,546 --> 00:04:58,466 kaya sobrang hirap. 72 00:05:03,637 --> 00:05:07,058 Masuwerte akong lumaki sa Montana. 73 00:05:08,517 --> 00:05:11,020 Katabi ng ilog 'yong bahay namin. 74 00:05:11,103 --> 00:05:13,064 Madalas kaming nasa labas. 75 00:05:13,147 --> 00:05:15,441 Kitang-kita talaga 'yong epekto kahit saan, 76 00:05:15,524 --> 00:05:19,987 pero mas mahahalata mo pag lagi kang nasa labas. 77 00:05:21,864 --> 00:05:26,827 Umaabot sa valley na tinitirhan ko 'yong usok ng wildfire. Mahirap huminga. 78 00:05:26,911 --> 00:05:30,831 Nakita ko ring natutunaw 'yong glaciers sa Glacier National Park. 79 00:05:33,209 --> 00:05:36,212 Patay talaga tayo pag wala tayong binago. 80 00:05:36,712 --> 00:05:38,964 May mga namamatay, may naaapektuhan. 81 00:05:39,048 --> 00:05:42,009 Palapit na nang palapit sa atin sa Western societies. 82 00:05:44,970 --> 00:05:47,723 Lumaki akong may climate change na. 83 00:05:47,807 --> 00:05:50,643 Di ko inabot 'yong mundong wala pang climate change. 84 00:05:50,726 --> 00:05:53,312 Kahit gusto nating kumilos laban sa climate crisis, 85 00:05:53,396 --> 00:05:56,065 di malinaw kung ano'ng pwede nating gawin. 86 00:05:58,567 --> 00:05:59,402 Nakakaloka. 87 00:06:00,403 --> 00:06:01,237 Oo. 88 00:06:01,320 --> 00:06:03,864 Dapat parte ng college orientation 'yan. 89 00:06:03,948 --> 00:06:08,577 Nakikinabang ang adhikain sa klima sa dami ng kabataang aktibista ngayon. 90 00:06:09,286 --> 00:06:12,706 Napakaimportante nilang bahagi ng kilusan. 91 00:06:12,790 --> 00:06:13,791 -Hi. -Hello po. 92 00:06:13,874 --> 00:06:15,793 -Hello po. -Nice to meet you. 93 00:06:15,876 --> 00:06:17,128 -Isaac po. -Hi, Isaac. 94 00:06:17,211 --> 00:06:18,671 -Grace po. Nice to meet you. -Hi. 95 00:06:18,754 --> 00:06:20,339 -Jamie po. -Hi, Jamie. 96 00:06:20,423 --> 00:06:21,966 Natututo ako sa kanila 97 00:06:22,049 --> 00:06:25,469 gaya ng natututo ako sa scientists na may bagong natutuklasan. 98 00:06:25,553 --> 00:06:29,515 Muntik na nilang ma-break 'yong pinakamataas na temperature. 99 00:06:29,598 --> 00:06:31,267 Gusto nilang ma-break, 100 00:06:31,350 --> 00:06:36,063 kaya maraming pumunta sa Death Valley no'ng na-break 'yong record. 101 00:06:36,564 --> 00:06:40,151 Parang mga dinosaur na gustong mag-pose sa tabi ng asteroids. 102 00:06:40,860 --> 00:06:41,861 Parang… 103 00:06:41,944 --> 00:06:44,864 Hindi ako climate optimist, pero kasabay no'n, 104 00:06:44,947 --> 00:06:48,284 hindi rin ako pessimist. Hindi makakatulong 'yon. 105 00:06:48,367 --> 00:06:52,079 Kailangan natin ng iba't ibang taktika para harapin ang climate crisis. 106 00:06:52,163 --> 00:06:55,416 Walang pakialam 'yong crisis kung handa ba tayo o hindi. 107 00:06:55,499 --> 00:06:59,295 Hindi natin maipagkakaila na sa kalagayan natin ngayon, 108 00:06:59,879 --> 00:07:02,006 hindi maganda ang kinabukasan natin. 109 00:07:03,048 --> 00:07:08,012 Mas malungkot ang tingin nila sa mundo at sa hirap bago marating 'yon 110 00:07:08,095 --> 00:07:11,056 kaysa sa akin, o sa inasahan kong magiging tingin nila. 111 00:07:11,724 --> 00:07:16,020 Gusto kong tiyakin na mae-expose sila sa ilan sa mga innovation na ito. 112 00:07:16,103 --> 00:07:21,400 Mas mahal ang bottled water sa gasolina, kaya medyo spoiled ang mga tao. 113 00:07:22,067 --> 00:07:27,198 Bukod sa naglalabas ng CO2, mahiwaga ang hydrocarbons. 114 00:07:27,281 --> 00:07:32,578 Gumagawa kami ng bateryang sampung beses na mas energy-dense sa gasolina, 115 00:07:32,661 --> 00:07:35,414 pero marami pa tayong gagawin sa susunod na ten years. 116 00:07:35,498 --> 00:07:37,625 Sa bawat area ng emission, 117 00:07:37,708 --> 00:07:41,337 "zero" ang demanding na numerong hindi ka papipiliin, 118 00:07:41,420 --> 00:07:44,965 "Okay, gawin natin 'to, wag na 'yon." 119 00:07:45,883 --> 00:07:48,677 Classic na problema ng stakeholder ang problema sa climate. 120 00:07:48,761 --> 00:07:52,890 Ang pinakamaaapektuhan ng climate change 121 00:07:53,807 --> 00:07:55,809 ay 'yong mga magiging anak natin, 122 00:07:55,893 --> 00:08:00,606 at sobrang hirap kumbinsihin ng henerasyong nabubuhay ngayon 123 00:08:00,689 --> 00:08:05,194 na magsakripisyo ng malaki para sa mga hindi pa ipinapanganak, 124 00:08:05,277 --> 00:08:08,072 kaya kailangan din 'yong motibong kumita. 125 00:08:13,369 --> 00:08:14,703 Hi. Welcome. 126 00:08:14,787 --> 00:08:17,873 Magku-Q and A tayo tapos magtatalakayan. 127 00:08:17,957 --> 00:08:19,416 Salamat. Umpisahan na natin. 128 00:08:19,500 --> 00:08:22,711 Pinangungunahan ni Bill Gates ang Breakthrough Energy Ventures 129 00:08:22,795 --> 00:08:26,215 na dinisenyo para solusyonan ang paglikha ng greenhouse gases. 130 00:08:26,840 --> 00:08:31,595 Kayang ipakita ng strategic investments na may mas mabuting paraan, 131 00:08:31,679 --> 00:08:33,264 tapos pwede kong sabihin sa 'yong 132 00:08:33,347 --> 00:08:37,142 "Hindi importante 'yong politika mo, o 'yong iniisip mo. 133 00:08:37,226 --> 00:08:40,563 Ito 'yong obhetibong mas mabuting paraan, kaya gawin na natin." 134 00:08:40,646 --> 00:08:45,109 Steel, grey hydrogen, at chemical ang tatlong industriya na target natin. 135 00:08:45,192 --> 00:08:49,196 Sobrang carbon-intensive ng paglikha ng fossil ethylene ngayon. 136 00:08:49,780 --> 00:08:55,369 Kailangan ng applicable na solusyon sa paglikha ng mga bagay, kuryente, 137 00:08:55,452 --> 00:08:59,248 pagmamaneho, paglipad, sa mga building at bahay natin. 138 00:08:59,331 --> 00:09:00,624 Ano'ng kinakain natin? 139 00:09:00,708 --> 00:09:02,668 Gusto nating palitan 'yon 140 00:09:02,751 --> 00:09:05,963 sa parehong pamantayan, nang walang emissions, 141 00:09:06,046 --> 00:09:10,801 kaya magagawa mo lang 'yon kapag nakagawa ka ng bagong technologies. 142 00:09:10,884 --> 00:09:13,887 Ang Dioxycle ay carbon emissions recycling company. 143 00:09:14,930 --> 00:09:18,100 Malawakang problema ang climate change. 144 00:09:18,183 --> 00:09:23,439 Kung wala kang lawak, hindi mo mababago ang climate. 145 00:09:23,522 --> 00:09:26,442 Hindi mababago ang climate bilang hobby, 146 00:09:27,026 --> 00:09:30,529 kaya kailangan mo ng solusyong malawakan. 147 00:09:30,613 --> 00:09:33,824 At iisa lang ang kasinlaki ng Inang Kalikasan, 148 00:09:33,907 --> 00:09:36,869 at 'yong ang Amang Kasakiman, 'yong merkado. 149 00:09:36,952 --> 00:09:40,831 Naghahanda na tayong umpisahan ang one-ton-per-day pilot natin. 150 00:09:40,914 --> 00:09:42,958 Shell pa lang 'tong pinapakita ko. 151 00:09:43,042 --> 00:09:45,836 Dakila 'yong pag-i-invest niya sa adhikain niya. 152 00:09:45,919 --> 00:09:47,921 Marami sa ating walang kapital 153 00:09:48,005 --> 00:09:51,925 para ipuhunan sa multi-million dollar startups, 154 00:09:52,009 --> 00:09:54,637 na karamihan ay di magtatagumpay, pero may ibang posible. 155 00:09:54,720 --> 00:09:57,056 …kailangan ng malinis na hydrogen sa hinaharap… 156 00:09:57,139 --> 00:09:59,725 Pwedeng mamuhunan ka sa mga bagay na walang patutunguhan, 157 00:09:59,808 --> 00:10:05,481 pero 'yong iilan na magiging katumbas ng Apple o Microsoft o Google 158 00:10:05,564 --> 00:10:07,775 sa clean-tech area na 'to, 159 00:10:07,858 --> 00:10:12,446 maraming kompanyang magkakamit ng gano'ng klaseng impact. 160 00:10:13,072 --> 00:10:15,074 Systems problem ang climate. 161 00:10:15,157 --> 00:10:18,452 Sa tingin namin, malaki ang papel ng software sa paglutas no'n. 162 00:10:18,535 --> 00:10:22,081 Maraming negosyanteng lumalapit, bitbit ang iba't ibang idea. 163 00:10:22,164 --> 00:10:26,043 Binabaha na kami ng ideas kung ano ang pwedeng gawin. 164 00:10:26,126 --> 00:10:29,755 May na-explore na kaming bagong cement production process. 165 00:10:29,838 --> 00:10:32,383 Pwede mong maisip na nag-i-invest ka 166 00:10:32,466 --> 00:10:34,968 sa isang bagay na hindi gano'n, 167 00:10:35,052 --> 00:10:38,555 pero ang totoo, 'yong hindi gano'n ay pwedeng maging gano'n. 168 00:10:39,431 --> 00:10:41,850 Hangga't naaabot 'yong partikular na current density, 169 00:10:41,934 --> 00:10:44,520 posibleng maging kapresyo ng kiln ang capital cost. 170 00:10:44,603 --> 00:10:49,066 'Yong init na nakukuha mo sa natural gas o kuryente. 171 00:10:49,149 --> 00:10:52,444 May mahigit 100 kompanya na ang Breakthrough Energy. 172 00:10:53,028 --> 00:10:56,031 Merong agriculture. Merong buildings. 173 00:10:56,115 --> 00:10:59,576 Isa ang semento sa may magagandang kompanya. 174 00:11:03,288 --> 00:11:07,334 May taga-Breakthrough Energy Ventures, 'yong fund ni Bill Gates, 175 00:11:07,418 --> 00:11:09,795 na pumunta sa Caltech para magsalita. 176 00:11:09,878 --> 00:11:13,632 Sabi niya, "Malaki ang problema sa climate pero walang gumagawa ng solusyon. 177 00:11:13,716 --> 00:11:15,300 Walang namumuhunan do'n. 178 00:11:15,384 --> 00:11:18,303 Malaking problema 'yon, kasi kasinghalaga 'yon ng mga sasakyan." 179 00:11:23,100 --> 00:11:25,936 Concrete ang pinakaginagamit na bagay na gawa ng tao. 180 00:11:26,019 --> 00:11:29,481 Concrete ang pinakaginagamit natin, kasunod ng tubig. 181 00:11:31,108 --> 00:11:33,694 Parang magic, di ba? Likidong bato, e. 182 00:11:33,777 --> 00:11:37,489 Ilang minuto o oras o araw lang, matigas na. Nagiging structure na. 183 00:11:37,573 --> 00:11:39,533 Sa sobrang galing nito, 184 00:11:39,616 --> 00:11:44,329 nakakagawa tayo ng mga skyscraper at tulay at dam. 185 00:11:44,413 --> 00:11:49,084 "Punning" ang tawag sa pagpapakalat ng semento paglabas nito sa tubo. 186 00:11:49,168 --> 00:11:51,670 Ganoon din ang ginawa sa industriya ng semento 187 00:11:51,754 --> 00:11:54,798 nang mahigit 100 taon. 188 00:11:58,177 --> 00:12:00,095 Matagal nang alam ng ibang tao 189 00:12:00,179 --> 00:12:03,557 na grabe ang polusyon mula sa semento, pero walang umaaksiyon. 190 00:12:06,101 --> 00:12:10,272 Ang concrete ay pinaghalong semento, buhangin, graba, at tubig. 191 00:12:10,355 --> 00:12:13,692 'Yong CO2 emissions na nauugnay sa paglikha ng semento, 192 00:12:14,359 --> 00:12:15,736 problema sa chemistry 'yon. 193 00:12:17,780 --> 00:12:20,115 Dapat parehong-pareho ang malilikha. 194 00:12:20,199 --> 00:12:25,788 Kailangan 'yon kasi ang laki ng risk na nauugnay sa pagtatayo ng building 195 00:12:25,871 --> 00:12:29,041 at malaking pera 'yon, kaya walang gustong gumamit ng materyales 196 00:12:29,124 --> 00:12:31,960 na di pa nagagamit dati sa pagtatayo ng building. 197 00:12:32,044 --> 00:12:34,505 Ginagawa ang semento sa conventional na proseso 198 00:12:34,588 --> 00:12:36,715 ng paggamit ng limestone, na may carbon. 199 00:12:36,799 --> 00:12:39,551 Pag sinunog, maglalabas 'yon ng CO2. 200 00:12:39,635 --> 00:12:40,636 Pero sa Brimstone, 201 00:12:40,719 --> 00:12:43,639 gumagamit kami ng calcium silicate rocks na walang CO2. 202 00:12:46,308 --> 00:12:48,852 Calcium-based material ang semento. 203 00:12:48,936 --> 00:12:52,940 Kailangang makuha mo ang calcium sa bato para makagawa ng semento. 204 00:12:54,399 --> 00:12:58,570 Ibubuhos ko na 'yong liquid na ginagamit nating leaching agent. 205 00:12:58,654 --> 00:13:01,281 Ibubuhos muna natin 'to. 206 00:13:01,365 --> 00:13:05,118 Magre-react sa bato ang leaching agent para tanggalin ang calcium sa bato. 207 00:13:05,202 --> 00:13:09,456 Tapos kukunin natin 'yong calcium, at ilalagay 'yong bato sa kiln, 208 00:13:10,958 --> 00:13:12,292 na lilikha ng semento. 209 00:13:21,385 --> 00:13:24,805 Sa facility namin, pinapadala namin 'yon sa concrete lab para ma-test. 210 00:13:24,888 --> 00:13:30,143 Ilalagay namin 'yong cube sa press, dudurugin 'yong cube, 211 00:13:30,227 --> 00:13:34,690 at susukatin 'yong puwersang kinailangan para mabasag 'yon, 212 00:13:34,773 --> 00:13:36,900 na magsasabi kung gaano katibay 'yong semento. 213 00:13:36,984 --> 00:13:41,655 Nasa 279 to 349 kg per square centimeter ang general-use cement. 214 00:13:41,738 --> 00:13:45,868 'Yong malalaking skyscraper, kailangan ng high-strength cement 215 00:13:45,951 --> 00:13:50,205 na hanggang 1,538 to 3077 kg per square centimeter. 216 00:13:55,335 --> 00:13:56,378 Astig. 217 00:13:58,130 --> 00:14:00,382 Maraming pagawaan ng semento sa mundo, 218 00:14:00,465 --> 00:14:05,888 kaya hindi 'to parang gumagawa ng mas mabilis na computer chip. 219 00:14:05,971 --> 00:14:09,641 Pag sinabi mo sa India na "Ibahin n'yo 'yong paggawa n'yo ng semento," 220 00:14:09,725 --> 00:14:13,395 libo-libo na ang planta ng semento sa India pa lang. 221 00:14:14,479 --> 00:14:18,650 Malayo pa ang lalakbayin mula sa pag-iimbento ng bagong semento 222 00:14:18,734 --> 00:14:23,113 hanggang mawalan ng CO2 emissions 223 00:14:23,196 --> 00:14:27,409 ang bawat pagawaan ng semento sa India. 224 00:14:28,035 --> 00:14:30,162 Maraming malalaki sa to-do list natin. 225 00:14:30,245 --> 00:14:33,540 Kailangang magtayo ng planta. Tapos magtatayo pa ng 3,000 planta. 226 00:14:34,541 --> 00:14:36,710 Tapos ide-decarbonize 'yong buong industry. 227 00:14:36,793 --> 00:14:38,545 Maraming malalaking to-do list item. 228 00:14:38,629 --> 00:14:42,174 Halata naman, di ba? Pero good job sa ating lahat. 229 00:14:43,258 --> 00:14:44,509 Mabuhay ang buong team. 230 00:14:54,061 --> 00:14:58,690 Unang nag-publish ng diyaryo tungkol sa greenhouse gas issue 231 00:14:58,774 --> 00:15:00,776 noong 1800s. 232 00:15:00,859 --> 00:15:02,819 Medyo alam na natin noong 233 00:15:02,903 --> 00:15:07,574 pwedeng i-trap ng greenhouse gases ang init sa atmosphere nang ilang panahon. 234 00:15:07,658 --> 00:15:10,327 Ba't di mo subukang mag-full tank? Tapos balitaan mo ako. 235 00:15:10,410 --> 00:15:11,662 Sige, punuin mo na. 236 00:15:11,745 --> 00:15:14,665 Pagkatapos ng digmaan, ng World War II, 237 00:15:14,748 --> 00:15:18,335 nagsimulang tumaas nang husto ang emissions. 238 00:15:20,170 --> 00:15:24,216 Noong 1960s, may paper na sa mesa ni President Johnson na nagsasabing 239 00:15:24,299 --> 00:15:26,677 "Malaking usapin ito na dapat ipag-alala 240 00:15:26,760 --> 00:15:28,595 sa pananaw ng pambansang seguridad." 241 00:15:29,096 --> 00:15:33,642 Ramdam na ng fossil fuel industry ang epekto ng produkto nila noon. 242 00:15:33,725 --> 00:15:36,979 Marami silang ginawang research tungkol sa mga epekto ng produkto nila 243 00:15:37,062 --> 00:15:38,397 sa global climate. 244 00:15:40,232 --> 00:15:44,236 Pinakamalaking emitters ang Gulf countries na lumilikha no'n, 245 00:15:44,319 --> 00:15:46,655 pero kasunod do'n ang US. 246 00:15:48,615 --> 00:15:52,744 Sa West, sobrang high-carbon ang lifestyle natin. 247 00:15:52,828 --> 00:15:54,121 Hi, si Criss Angel 'to. 248 00:15:54,204 --> 00:15:58,125 Welcome sa 2,000-square-meter mansion ko 249 00:15:58,208 --> 00:16:00,210 na kilala bilang Serenity. 250 00:16:01,294 --> 00:16:05,716 Lahat ng maiisip natin pagdating sa modernong ekonomiya, 251 00:16:05,799 --> 00:16:07,342 kakabit niyan ang fossil fuels. 252 00:16:07,426 --> 00:16:10,971 Makikita mo 'yon sa electricity system natin. 253 00:16:13,432 --> 00:16:18,729 Hindi lang source ng one-third ng emissions ang electric grid. 254 00:16:18,812 --> 00:16:24,317 Source din 'yon ng natatanging energy na nalilikha natin nang malinis. 255 00:16:26,361 --> 00:16:30,991 Sa solar at wind, ang laki ng nababawas sa presyo. 256 00:16:31,074 --> 00:16:32,743 Ang problema, pawala-wala 'yan. 257 00:16:32,826 --> 00:16:34,703 Di laging maaraw. Di laging mahangin. 258 00:16:34,786 --> 00:16:37,080 Pero gusto mong mag-charge ng phone palagi. 259 00:16:37,789 --> 00:16:42,502 Wala pa tayong murang paraan para i-store 'yong energy na nalilikha, 260 00:16:42,586 --> 00:16:45,547 para magamit natin tuwing kailangan, 261 00:16:45,630 --> 00:16:50,886 saka lalaki pa ang demand para sa kuryente sa hinaharap. 262 00:16:52,012 --> 00:16:57,434 Kuryente na ang gagamitin sa pagpapatakbo ng kotse, sa buildings. 263 00:17:00,437 --> 00:17:03,982 Hindi lang natin kailangang gawing green 'yong grid, 264 00:17:04,483 --> 00:17:10,197 kailangan din nating palakihin nang dalawa't kalahating beses. 265 00:17:10,280 --> 00:17:14,367 Sa tingin ko, nuclear energy ang pinakaposibleng solusyon. 266 00:17:15,869 --> 00:17:19,081 Alinman sa nuclear fusion o nuclear fission. 267 00:17:21,166 --> 00:17:25,253 Wala tayong economic fusion plant, 268 00:17:25,337 --> 00:17:28,423 tapos medyo hindi pa sigurado 'yong ibang science. 269 00:17:29,049 --> 00:17:33,261 Kaya sa tingin ko, napakahalagang tuloy-tuloy na pag-aralan ang fission. 270 00:17:33,970 --> 00:17:37,891 Malaki ang investment ko sa kompanyang TerraPower 271 00:17:37,974 --> 00:17:40,852 na nagsisikap na gumawa ng next-generation reactor. 272 00:17:41,853 --> 00:17:46,817 'Yong reactors na ginagamit natin ngayon, pinapalamig ng tubig. 273 00:17:46,900 --> 00:17:48,527 Limitado ang init na kaya ng tubig, 274 00:17:48,610 --> 00:17:51,780 kaya habang umiinit, tumataas nang husto ang pressure. 275 00:17:52,781 --> 00:17:56,493 Ilang dekada nang pinag-uusapan na papalitan 'yong tubig 276 00:17:56,576 --> 00:17:59,287 ng liquid metal gaya ng sodium. 277 00:17:59,371 --> 00:18:01,790 'Yon ang ginagawa ng TerraPower. 278 00:18:02,374 --> 00:18:04,626 Walang pressure sa loob ng reactor. 279 00:18:04,709 --> 00:18:08,380 Lahat din ng problema sa afterheat, 280 00:18:08,463 --> 00:18:12,050 na sanhi ng nangyari sa Fukushima at Chernobyl, 281 00:18:12,134 --> 00:18:13,385 wala na 'yon. 282 00:18:14,052 --> 00:18:18,014 Mas magiging safe ang nuclear power plants ng TerraPower, 283 00:18:18,098 --> 00:18:20,559 pero kailangang magtayo ng demo plant 284 00:18:20,642 --> 00:18:26,064 at nang maipakita sa US regulator 'yong ginawa sa designs. 285 00:18:40,745 --> 00:18:42,581 Pinili ito ng TerraPower 286 00:18:42,664 --> 00:18:47,294 para dito itayo ang unang next-generation reactor. 287 00:18:55,302 --> 00:18:58,513 Sa ngayon, pinakamalaking employer dito ang coal plant na ito. 288 00:18:58,597 --> 00:19:01,975 Na isasara na dahil sa mga usaping pangkalikasan. 289 00:19:07,063 --> 00:19:11,610 Sakto 'yong skills ng mga manggagawa nila sa kinailangan ng bagong planta. 290 00:19:13,820 --> 00:19:17,157 Ganito ang gusto nating mangyari. 291 00:19:17,240 --> 00:19:22,287 Pupunta 'yong clean economy sa mga nawawalan ng trabaho 292 00:19:23,330 --> 00:19:26,541 habang phine-phase out ang dirty economy. 293 00:19:30,462 --> 00:19:32,547 Nasa likod natin ang bahay ni JC Penney. 294 00:19:32,631 --> 00:19:36,384 'Yan ang Victory Theater. Bukas 'yan three nights a week. 295 00:19:36,468 --> 00:19:41,640 Inaayos nila 'to para maging bagong law office at bakery. 296 00:19:41,723 --> 00:19:43,475 -Wow. -Ang galing, di ba? 297 00:19:43,558 --> 00:19:44,601 -Ayos. -Okay. 298 00:19:46,353 --> 00:19:48,980 Sa inyo ba 'yong bakery, o sa tenant n'yo? 299 00:19:49,064 --> 00:19:51,274 Sa amin. May bakery kami sa likod. 300 00:19:51,358 --> 00:19:52,984 Okay. E, 'yong law office? 301 00:19:53,068 --> 00:19:55,070 May dalawa akong law firm. 302 00:19:55,153 --> 00:19:55,987 Di nga? 303 00:19:56,071 --> 00:19:58,114 -Kakaiba 'yon, ha. -Mag-e-expand kami dito. 304 00:19:58,740 --> 00:19:59,950 Sobrang synergistic. 305 00:20:00,033 --> 00:20:02,369 Pwedeng kumain ng cupcake, magkape, at magdemanda. 306 00:20:02,452 --> 00:20:04,162 I mean, law firm, e. 307 00:20:04,246 --> 00:20:08,083 First time ko dito, gusto ko lang makita 308 00:20:08,166 --> 00:20:11,044 kung saan natin itatayo itong bagong uri ng plantang 'to. 309 00:20:11,127 --> 00:20:14,756 Galing kami do'n sa site. Puro lupa pa lang. 310 00:20:14,839 --> 00:20:20,929 Mawawala lahat ng bilyong ini-invest ko sa TerraPower pag pumalpak 'to, 311 00:20:21,012 --> 00:20:23,014 pero malaki ang maitutulong 312 00:20:23,098 --> 00:20:26,059 ng magiging breakthrough sa paglutas ng climate. 313 00:20:35,568 --> 00:20:40,907 Posibleng maging napakamurang source ng kuryente ang fusion reactor 314 00:20:40,991 --> 00:20:43,994 nang halos walang problemang pangkalikasan. 315 00:20:44,077 --> 00:20:47,455 Ngayon, 'yong science, di pa natin alam kung paano gagawa 316 00:20:47,539 --> 00:20:48,999 at kung kailan magagawa. 317 00:20:49,582 --> 00:20:53,336 Kung iisipin 'yong addiction natin at kung paano natin sinusubukang 318 00:20:53,420 --> 00:20:55,463 tigilan ang fossil fuels, natatalo na tayo. 319 00:20:55,547 --> 00:20:58,300 Ang laki ng kinikita ng fossil fuel industry. 320 00:20:58,383 --> 00:20:59,759 Tumataas ang emissions. 321 00:20:59,843 --> 00:21:03,096 Tama lang na magduda at madismaya ang mga tao. 322 00:21:03,680 --> 00:21:07,434 Hindi ako sang-ayon sa isang parte ng kilusan, 323 00:21:07,517 --> 00:21:12,105 'yong walang-habas na pamumuna sa kasalukuyang pamamaraan 324 00:21:12,188 --> 00:21:14,024 bago pa magkaro'n ng ipapalit. 325 00:21:14,607 --> 00:21:20,613 Sana mas mapatampok 'yong bago, pero optimist ako. 326 00:21:20,697 --> 00:21:25,035 Sa tingin ko, malilimitahan natin ang pagtaas ng temperature. 327 00:21:25,785 --> 00:21:30,749 Feeling ko, dapat magmula sa makatotohanang aksiyon ang optimism. 328 00:21:30,832 --> 00:21:34,085 Kapag naupo lang tayo at sinabing "Wow, optimistic ako," 329 00:21:34,169 --> 00:21:36,129 mas nakakasira 'yon. 330 00:21:36,212 --> 00:21:40,884 Maraming antas ng bulag na optimismo na pwedeng maging anyo ng climate denial. 331 00:21:49,809 --> 00:21:51,936 Itinakda sa Paris Agreement ang goal 332 00:21:52,020 --> 00:21:55,774 na panatilihin ang temperatures na mas mababa sa two degrees Celsius, 333 00:21:55,857 --> 00:21:58,651 bawasan ang emissions ng kalahati mula 2015 hanggang 2030, 334 00:21:58,735 --> 00:22:01,821 at maging zero emissions pagsapit ng 2050. 335 00:22:01,905 --> 00:22:03,114 Asan na tayo do'n? 336 00:22:03,615 --> 00:22:07,410 Naitala ang pinakamataas na antas ng carbon dioxide sa atmosphere 337 00:22:07,494 --> 00:22:09,788 sa nakalipas na apat na milyong taon. 338 00:22:09,871 --> 00:22:11,998 Wala. Nangungulelat tayo. 339 00:22:12,999 --> 00:22:18,004 Hindi bumababa ang emissions sa pangmatagalang trend. 340 00:22:21,800 --> 00:22:25,762 Posibleng hindi natin maabot 'yong two-degree goal, 341 00:22:25,845 --> 00:22:30,934 at napakalaki ng magiging pinsala. 342 00:22:33,978 --> 00:22:36,439 Napakalayo natin sa two degrees. 343 00:22:36,523 --> 00:22:38,858 Nasa 1.5 tayo ngayon. 344 00:22:38,942 --> 00:22:42,195 Pinatikim no'ng summer kung gaano ka-destructive 'yon. 345 00:22:43,363 --> 00:22:45,281 Sa two degrees, may projections 346 00:22:45,365 --> 00:22:48,618 na hindi na matitirhan ang ilang parte ng mundo. 347 00:22:48,701 --> 00:22:53,081 Magiging mahirap nang tumira sa mga lungsod na may milyon-milyong tao. 348 00:22:53,915 --> 00:22:55,792 Sobrang nakaka-depress nga. 349 00:22:57,585 --> 00:22:58,795 Tuloy-tuloy 'yan. 350 00:22:58,878 --> 00:23:03,550 May iisang tipping point ba? Wala. 351 00:23:04,717 --> 00:23:08,638 Huling naging ganito kainit ang surface ng planeta 352 00:23:08,721 --> 00:23:10,723 120,000 years ago. 353 00:23:10,807 --> 00:23:13,935 Mas mataas nang eight meters ang sea level noon kumpara ngayon. 354 00:23:15,061 --> 00:23:18,148 'Yong average elevation above sea level sa New York City? 355 00:23:18,231 --> 00:23:19,482 Ten meters. 356 00:23:20,066 --> 00:23:23,570 'Yong average elevation above sea level sa Miami? Two meters. 357 00:23:24,154 --> 00:23:28,116 Gaano pa katagal bago di na pwedeng tirhan ang Miami? Ilang dekada? 358 00:23:28,199 --> 00:23:31,035 Maraming bagay na di na maiiwasang mangyari. 359 00:23:37,792 --> 00:23:40,462 Ang pinakamalaking problema, 360 00:23:40,545 --> 00:23:43,590 pag malapit ka sa equator tapos sa labas ang trabaho mo. 361 00:23:43,673 --> 00:23:46,426 Sa partikular, para sa mga magsasaka ng Africa, 362 00:23:47,010 --> 00:23:49,762 napakahirap nito para sa kanila. 363 00:23:54,642 --> 00:23:58,521 Batayang gawain ng tao ang pagsasaka. 364 00:23:58,605 --> 00:24:02,317 Karamihan sa atin, dating magsasaka dahil sa pangangailangan, 365 00:24:02,400 --> 00:24:07,197 at malaking source 'yon ng greenhouse gases. 366 00:24:11,659 --> 00:24:14,954 Halos 20 percent ng emissions ay galing sa agrikultura. 367 00:24:15,038 --> 00:24:17,165 Mahirap burahin 'yon. 368 00:24:18,082 --> 00:24:20,502 Dumidighay ng methane ang mga baka. 369 00:24:20,585 --> 00:24:25,590 Pwedeng ma-mobilize ang carbon pag binungkal ang lupa. 370 00:24:25,673 --> 00:24:29,344 Gumagamit ng natural gas para lumikha ng nitrogen fertilizer. 371 00:24:29,427 --> 00:24:30,845 Lahat ng paraan ng pagsasaka. 372 00:24:30,929 --> 00:24:34,641 Pag ginamit mo 'yong combine sa sakahan, ang daming fossil fuels na nagagamit. 373 00:24:34,724 --> 00:24:36,184 Sa maraming paraan, 374 00:24:36,267 --> 00:24:39,145 nag-aambag ang agrikultura sa climate change. 375 00:24:42,941 --> 00:24:46,402 Maraming energy, lupa, at tubig ang kailangan para magtanim ng pagkain. 376 00:24:47,070 --> 00:24:50,782 Kailangan ng pataba. Kailangang dalhin 'yong ani sa grocery. 377 00:24:50,865 --> 00:24:53,117 Tapos mula sa grocery, sa bahay naman. 378 00:24:53,201 --> 00:24:57,205 Tapos kailangang i-ref sa bahay, para lang itapon ang 40 percent. 379 00:24:58,957 --> 00:25:03,127 Ang di alam ng mga tao, naglalabas ng maraming methane ang food waste. 380 00:25:03,211 --> 00:25:05,213 Maraming food waste sa landfills. 381 00:25:05,296 --> 00:25:07,590 Naiipit 'yon sa pagitan ng mga basura, 382 00:25:07,674 --> 00:25:11,386 kaya hindi nagde-decompose na gaya ng nasa lupa. 383 00:25:11,469 --> 00:25:14,681 Ibig sabihin, naglalabas ng methane ang food waste. 384 00:25:14,764 --> 00:25:18,351 Mas matapang na greenhouse gas ang methane kaysa sa carbon, 385 00:25:18,434 --> 00:25:20,687 kaya mas nakakapagpainit 'yon. 386 00:25:23,064 --> 00:25:26,484 Kung bansa ang food waste, 'yon ang pangatlo pagdating sa emissions. 387 00:25:26,568 --> 00:25:29,320 China, US, tapos food waste. 388 00:25:30,572 --> 00:25:32,657 Sa Mill, gumawa kami ng bagong sistema 389 00:25:32,740 --> 00:25:35,660 para madaling maibalik ang pagkain sa mga sakahan. 390 00:25:36,286 --> 00:25:39,247 Ngayong mas mahigpit at nakakabit na 'yong takip sa device, 391 00:25:39,330 --> 00:25:41,291 para siyang pampagaspang 392 00:25:41,374 --> 00:25:44,335 para kumapit lahat sa isa't isa, 393 00:25:44,419 --> 00:25:46,504 at di maghiwa-hiwalay 'yong parts. 394 00:25:46,588 --> 00:25:50,592 Sa tingin ko, malaking tulong 'yon kung magagawan natin ng paraan. 395 00:25:54,262 --> 00:25:56,973 Parang basurahan lang na kayang gamitin ng mga tao. 396 00:25:57,599 --> 00:26:00,351 Bubukas siya pag inapakan 'yong pedal. 397 00:26:00,435 --> 00:26:04,063 Ilalagay mo 'yong tira-tirang pagkain. 'Yon lang ang gagawin mo. 398 00:26:04,147 --> 00:26:06,399 Sa loob nangyayari ang magic. 399 00:26:06,482 --> 00:26:10,778 Automatic na pinapatuyo at ginigiling 'yong pagkain nang magdamag. 400 00:26:10,862 --> 00:26:12,572 Eighty percent ng pagkain ay tubig. 401 00:26:12,655 --> 00:26:15,533 Pag inalis 'yong tubig, konti na lang ang matitira. 402 00:26:15,617 --> 00:26:18,786 Halos wala nang amoy, pero nando'n pa 'yong sustansiya. 403 00:26:20,705 --> 00:26:24,250 Pag napuno na 'yong bin, na inaabot nang ilang linggo, iiwan mo sa labas, 404 00:26:24,334 --> 00:26:27,128 tapos kokolektahin namin para ibalik sa facility. 405 00:26:27,211 --> 00:26:29,547 Parang Uber pero para sa tira-tirang pagkain. 406 00:26:30,465 --> 00:26:32,884 -Bubuksan na natin. -Tara. 407 00:26:34,177 --> 00:26:35,678 Ilalabas 'yong bag. 408 00:26:37,055 --> 00:26:40,558 Ilalagay natin sa machine para masala at ma-sort 409 00:26:40,642 --> 00:26:44,228 at matanggal 'yong contaminants gaya ng fruit stickers na napapahalo. 410 00:26:44,312 --> 00:26:47,065 May heat treatment step din para sa food safety. 411 00:26:47,940 --> 00:26:49,734 Tapos ilalagay na sa bag, 412 00:26:49,817 --> 00:26:52,862 at ipapadala sa mga farm para ipakain sa mga hayop. 413 00:26:55,156 --> 00:26:56,324 Para sa poultry farmer, 414 00:26:56,407 --> 00:26:59,452 60 percent ng emissions nila 'yong pakain sa hayop. 415 00:26:59,535 --> 00:27:01,537 Kung nag-aalaga ka ng mga manok, 416 00:27:01,621 --> 00:27:04,707 gumagawa ang Mill ng patukang carbon-reduced. 417 00:27:05,667 --> 00:27:07,210 Itatapon na sana natin 'yon. 418 00:27:15,635 --> 00:27:20,348 Nakikita ko na ngayon 'yong innovation bilang puno ng pag-asa, 419 00:27:20,431 --> 00:27:24,560 pero nakikita ko pa rin 'yong tindi ng systemic na pagsalungat. 420 00:27:24,644 --> 00:27:28,356 Sa tingin ko, hindi solusyon 'yong hihintayin mo pang 421 00:27:28,439 --> 00:27:31,442 magkaro'n ng makapangyarihang posisyon 422 00:27:31,526 --> 00:27:36,989 'yong mga taong lumaking may ganitong goals at moral compass. 423 00:27:37,573 --> 00:27:42,245 Hindi ko naiintindihan nang buo 'yong mga kontra sa usaping 'to, 424 00:27:42,328 --> 00:27:44,706 pero mas madali 'yong balewalain kaysa sa iba. 425 00:27:44,789 --> 00:27:46,874 Tumutugon ang mga tao sa aktibismo. 426 00:27:46,958 --> 00:27:50,086 Napakamakapangyarihan ng status quo. 427 00:27:50,169 --> 00:27:52,880 Hindi ko alam kung ano'ng magiging pakinabang 428 00:27:52,964 --> 00:27:56,551 kung iisipin ang climate change bilang emergency 429 00:27:56,634 --> 00:27:59,721 kumpara sa pagiging paraan para galitin 'yong mga tao. 430 00:28:03,725 --> 00:28:07,895 Ano'ng mas mahalaga? Sining o buhay? 431 00:28:09,647 --> 00:28:13,609 Gaano ba ka-hardcore dapat ang aktibismo, at kanino ba dapat ituon? 432 00:28:14,277 --> 00:28:17,739 Sana manatiling constructive 'yong pag-uusap 433 00:28:17,822 --> 00:28:22,201 sa pagitan ng mga aktibista at mga taong aktuwal na kumikilos. 434 00:28:22,285 --> 00:28:24,829 Isusuot ko lang 'tong tuka ko para… 435 00:28:25,747 --> 00:28:27,957 Mag-iingay kami bilang mga canary. 436 00:28:29,333 --> 00:28:32,795 May grupo sa UK na tinatawag na Extinction Rebellion. 437 00:28:32,879 --> 00:28:37,425 May pupuntahan akong appointment tapos hinarangan nila 'yong kalsada. 438 00:28:37,508 --> 00:28:39,093 Extinction! 439 00:28:39,177 --> 00:28:40,595 Rebellion! 440 00:28:41,471 --> 00:28:43,806 Lumikha talaga sila ng ingay. 441 00:28:43,890 --> 00:28:45,600 Politikal na mundo 'to. 442 00:28:45,683 --> 00:28:49,312 Ang problema, na makikita din sa lahat ng ito, 443 00:28:49,395 --> 00:28:53,941 kung sobrang mahal ng malinis na paraan, sino'ng magbabayad? 444 00:28:56,402 --> 00:29:00,072 Di pwedeng asahan na maaabot ang zero ng ibang bansa kung di natin uunahan, 445 00:29:00,156 --> 00:29:01,866 pero hindi lang 'yon. 446 00:29:01,949 --> 00:29:06,662 Mas marami tayong pera kaysa sa ibang bansa, 447 00:29:06,746 --> 00:29:11,959 kaya di natin pwedeng asahan ang Brazil, India, Indonesia, 448 00:29:12,043 --> 00:29:15,797 na mga umuusbong na ekonomiya, na mag-decarbonize 449 00:29:15,880 --> 00:29:19,133 at gagastos ng malaki sa malilinis na solusyon. 450 00:29:22,303 --> 00:29:26,098 Kailangan nating gawing mas mahal ang fossil fuels, 451 00:29:26,182 --> 00:29:29,268 pero sa tuwing tumataas ang presyo ng gasolina, 452 00:29:29,352 --> 00:29:30,770 nagkakakrisis sa politika. 453 00:29:30,853 --> 00:29:36,567 At ayaw na ayaw ng mga tao sa bansang 'to ang salitang "tax." 454 00:29:36,651 --> 00:29:39,320 Ni hindi nga 'yon pinag-uusapan, e. 455 00:29:41,364 --> 00:29:43,366 Malaki ang papel ng gobyerno 456 00:29:43,449 --> 00:29:47,078 dahil regulasyon nila at tax incentives nila 457 00:29:47,161 --> 00:29:52,208 ang magpapabilis ng proseso hanggang lumaki ito nang lumaki. 458 00:29:52,875 --> 00:29:56,671 Kalaunan, magiging kasingmura o mas mura na ang clean technology. 459 00:29:58,297 --> 00:30:00,132 May moral obligation tayo, 460 00:30:00,216 --> 00:30:04,846 at meron tayong economic resources para mamuhunan 461 00:30:04,929 --> 00:30:07,598 at lumikha ng technological breakthroughs, 462 00:30:07,682 --> 00:30:10,977 at ibaba ang presyo no'n habang pinaparami 463 00:30:11,060 --> 00:30:15,565 para makarating ang mga solusyong 'yon sa lahat ng tao sa planeta. 464 00:30:16,941 --> 00:30:19,902 Nakamit 'yon ng solar power at wind power, 465 00:30:19,986 --> 00:30:23,823 kaya makikita mo na kahit sa mga parte ng bansa 466 00:30:23,906 --> 00:30:27,660 kung saan hindi gaanong climate-oriented ang lehislatura, 467 00:30:27,743 --> 00:30:29,662 halimbawa, sa Texas, 468 00:30:29,745 --> 00:30:33,499 nakikinabang sila nang husto sa wind at solar power. 469 00:30:33,583 --> 00:30:36,294 Malaking parte 'yon ng energy mix nila. 470 00:30:36,794 --> 00:30:39,297 Di mo 'yon gagawin kung walang tax incentives 471 00:30:39,380 --> 00:30:43,301 na ibinigay para sa solar at wind, kaya naengganyo 'yon ng policy. 472 00:30:43,384 --> 00:30:45,469 Pero di magkakaroon ng gano'ng incentives 473 00:30:45,553 --> 00:30:48,472 kung hindi pa handa 'yong technology. 474 00:30:49,015 --> 00:30:51,684 Maraming technology na hindi ginagamit ngayon. 475 00:30:51,767 --> 00:30:56,230 Kailangan nating dalhin 'yon sa communities sa lalong madaling panahon. 476 00:31:02,028 --> 00:31:06,324 Mahigit three percent ng lahat ng emissions ang galing sa paglipad, 477 00:31:06,407 --> 00:31:12,371 pero nasosolusyonan 'yon ngayon sa pamamagitan ng fuel na gawa sa halaman, 478 00:31:12,955 --> 00:31:15,082 'yong tinatawag na biofuels. 479 00:31:16,167 --> 00:31:18,461 Sa kasamaang palad, 480 00:31:18,544 --> 00:31:24,258 mahigit doble ang halaga ng ginagawang fuel kaysa sa normal na aviation. 481 00:31:25,760 --> 00:31:29,722 Bumibili ako no'n para sa air travel ko kaya nagkakaro'n ng demand. 482 00:31:29,805 --> 00:31:31,349 Habang lumalaki 'yong demand, 483 00:31:31,432 --> 00:31:34,852 may mga bagong idea para maibaba 'yong presyo no'ng fuel 484 00:31:34,936 --> 00:31:37,813 at ilapit sa presyo ng kasalukuyang jet fuel. 485 00:31:38,940 --> 00:31:44,028 Paglipas ng panahon, bumababa na ang dagdag na halaga ng electric car. 486 00:31:44,111 --> 00:31:47,490 Eight percent lang ng lahat ng emission ang passenger cars, 487 00:31:47,573 --> 00:31:51,827 pero kung mapapabili mo lahat ng ganitong kotse, 488 00:31:52,411 --> 00:31:54,914 e, di maso-solve na 'yong eight percent. 489 00:31:57,708 --> 00:31:59,835 Kailangang nasa high-density state ang hydrogen 490 00:31:59,919 --> 00:32:02,588 para matipid mong mai-deliver mula sa pagawaan 491 00:32:02,672 --> 00:32:03,965 papunta sa pinaggagamitan. 492 00:32:04,048 --> 00:32:07,343 Ito ang pinakaunang sasakyang pinatatakbo ng Verne cryo-compression. 493 00:32:07,426 --> 00:32:10,513 Target market natin ang Class 8 trucking, heavy-duty trucking, 494 00:32:10,596 --> 00:32:14,141 dahil doon tayo nakakakuha ng commercial interest. 495 00:32:14,225 --> 00:32:17,812 Tumatakbo ang battery electric trucks nang halos 400 kilometro. 496 00:32:17,895 --> 00:32:20,523 'Yong truck na may storage natin, hanggang 1,600 kilometro, 497 00:32:20,606 --> 00:32:23,234 na kagaya ng itinatakbo ng diesel trucks ngayon. 498 00:32:23,317 --> 00:32:25,486 May IP ka ba dito? 499 00:32:25,569 --> 00:32:26,946 Kokonti ang materyales 500 00:32:27,029 --> 00:32:29,865 na pwede sa cryogenic at high pressure, 501 00:32:29,949 --> 00:32:33,327 kaya 'yong heat exchanger ang creep part. Do'n tayo may IP. 502 00:32:47,341 --> 00:32:49,301 Binibilisan na natin ang kilos 503 00:32:49,385 --> 00:32:53,139 para maibaba sa zero ang emissions sa limang kategorya, 504 00:32:53,889 --> 00:32:59,437 pero bago tayo makarating doon, marami pa tayong mare-release na CO2. 505 00:33:00,062 --> 00:33:02,273 Natutuwa kaming makasama ka. Salamat sa pagpunta. 506 00:33:02,356 --> 00:33:03,524 -Siyempre. -Excited kami. 507 00:33:03,607 --> 00:33:05,901 Oo, masaya 'to. 508 00:33:06,610 --> 00:33:10,239 Kung naniniwala kang kailangang pigilan ang warming sa 1.5 Celsius, 509 00:33:10,322 --> 00:33:14,118 dapat pabor ka sa carbon removal technology. 510 00:33:14,201 --> 00:33:16,996 Sisipsipin sa hangin ang carbon, ilalagay sa ilalim ng lupa, 511 00:33:17,079 --> 00:33:21,625 at gagawin 'yon nang halos ten gigatons kada taon, nang 50 taon hanggang 2100. 512 00:33:21,709 --> 00:33:24,962 Nakakaloka 'yon. Hindi 'yon iniisip o pinag-uusapan ng mga tao. 513 00:33:25,838 --> 00:33:27,965 -Ayan na. Eto na po. -Gentlemen. 514 00:33:31,552 --> 00:33:34,805 Ano'ng tingin mo sa carbon capture at sa papel no'n? 515 00:33:34,889 --> 00:33:38,809 Sa Breakthrough Energy portfolio, may ilang kompanya kami 516 00:33:38,893 --> 00:33:42,188 na sinusubukang ibaba ang presyo ng carbon capture. 517 00:33:42,271 --> 00:33:45,191 Ako ang pinakamalaking indibidwal na customer ng Climeworks, 518 00:33:45,274 --> 00:33:48,736 na nagka-carbon capture sa halagang mahigit 300 dollars per ton. 519 00:33:48,819 --> 00:33:51,197 Paanong pinakamalaking indibidwal na customer? 520 00:33:51,280 --> 00:33:52,740 Paano nangyayari 'yon? 521 00:33:52,823 --> 00:33:54,533 -Nagbabayad ako sa kanila. -O? 522 00:33:55,117 --> 00:33:57,745 Ino-offset mo ba 'yong personal emissions mo? 523 00:33:57,828 --> 00:33:58,662 Oo. 524 00:34:18,933 --> 00:34:22,144 Nagtatrabaho ako sa kompanyang tumutugon sa climate change, 525 00:34:22,228 --> 00:34:26,857 na, para sa 'kin, ang pinakadahilan ay 'yong CO2 na nasa atmosphere 526 00:34:26,941 --> 00:34:28,776 na nagpapainit sa planeta. 527 00:34:31,904 --> 00:34:35,241 Tinatanggal ng Climeworks ang CO2 sa atmosphere. 528 00:34:35,991 --> 00:34:38,786 Mahirap i-filter 'yon 529 00:34:38,869 --> 00:34:42,498 dahil 'yon ang pinakamalabnaw na source ng CO2 sa mundo. 530 00:34:44,375 --> 00:34:49,505 Fini-filter namin 'yong napakaraming hangin. 531 00:34:50,506 --> 00:34:52,133 Pagdaan ng hangin dito, 532 00:34:52,216 --> 00:34:56,345 nagre-react 'yong CO2 molecules, tapos maiiwan na sa filter. 533 00:34:57,304 --> 00:34:59,974 Isasara namin 'yon, paiinitin 'yong chamber, 534 00:35:01,267 --> 00:35:03,853 na magre-reverse sa chemical reaction… 535 00:35:06,105 --> 00:35:09,817 tapos sisipsipin na 'yong CO2 papasok sa planta. 536 00:35:13,070 --> 00:35:17,366 Gumagamit lang din kami ng sustainable energy sources, 537 00:35:17,449 --> 00:35:19,910 gaya ng geothermal energy dito sa Iceland. 538 00:35:24,373 --> 00:35:27,835 Hindi gano'n kakomplikado 'yong proseso, 539 00:35:27,918 --> 00:35:33,340 pero mahirap gawin technologically at sa paraang mabisa. 540 00:35:36,135 --> 00:35:37,928 Totoong binabawasan nila 'yong carbon. 541 00:35:38,012 --> 00:35:41,640 Di lang nila inaalis, ginagawa pa nilang bato 542 00:35:41,724 --> 00:35:43,475 sa Iceland plant na 'yon. 543 00:35:46,562 --> 00:35:49,356 Katabi ko ngayon ang injection well. 544 00:35:49,440 --> 00:35:54,153 Isa 'to sa mga injection well namin kung saan ini-inject namin ang CO2. 545 00:35:54,236 --> 00:35:59,366 Ito ang unang injection well sa buong mundo na para sa prosesong 'to. 546 00:36:01,160 --> 00:36:04,455 Ini-inject namin 'yong tubig at CO2, 547 00:36:04,538 --> 00:36:08,667 tapos nire-release 'yong CO2 sa tubig sa isang antas ng lalim, 548 00:36:08,751 --> 00:36:10,252 tapos sa lalim na 'yon, 549 00:36:10,336 --> 00:36:14,548 matindi ang pressure kaya nagkakaro'n ng SodaStream effect. 550 00:36:16,050 --> 00:36:18,886 Inilalabas namin ang CO2 sa tubig, 551 00:36:18,969 --> 00:36:24,558 tapos nadadala 'yong CO2 sa bedrock, kung saan nagiging bato 'yon. 552 00:36:26,352 --> 00:36:28,896 Konting energy lang ang kailangan do'n. 553 00:36:28,979 --> 00:36:32,942 Ginagamit namin 'yong tubig na nasa ilalim ng lupa 554 00:36:33,025 --> 00:36:34,818 para i-pressure 'yong CO2. 555 00:36:41,575 --> 00:36:47,623 Four-kiloton plant na pag hinati mo sa 40 gigatons na nae-emit natin per year, 556 00:36:47,706 --> 00:36:52,962 ang lalabas ay zero point tapos sampung zero, one percent 557 00:36:53,045 --> 00:36:57,466 ng kabuuang emission taon-taon na nababawas namin sa ngayon. 558 00:36:58,050 --> 00:37:01,720 Kaya napakahalagang palakihin ang technology na 'to. 559 00:37:03,389 --> 00:37:06,600 Siyempre, gusto naming maging parang utility company. 560 00:37:06,684 --> 00:37:09,853 Imbes na basura ang kokolektahin sa bahay n'yo, 561 00:37:09,937 --> 00:37:11,855 lilinisin namin 'yong atmosphere, 562 00:37:12,773 --> 00:37:17,611 pero hindi direct air capture ang lulutas sa problema natin sa emission. 563 00:37:17,695 --> 00:37:21,073 Lilinisin lang nito 'yong mga nakaraang emission 564 00:37:21,156 --> 00:37:22,533 na nandiyan na. 565 00:37:24,743 --> 00:37:25,828 Sa ngayon, 566 00:37:25,911 --> 00:37:30,958 wala pang 100,000 tons kada taon ang pinakamalaking capture plants. 567 00:37:31,041 --> 00:37:33,961 May ilang itinatayo na nasa millions, 568 00:37:34,044 --> 00:37:37,756 pero maliban kung paabutin mo 'yon sa billions, 569 00:37:37,840 --> 00:37:39,383 rounding error lang 'yon. 570 00:37:39,466 --> 00:37:41,176 Walang magiging epekto. 571 00:37:43,887 --> 00:37:48,309 Medyo nakakaloka 'yong idea na tatanggalin mo 'yong CO2 sa hangin 572 00:37:48,392 --> 00:37:51,603 na nilagay mo do'n dahil sa pag-generate ng energy. 573 00:37:51,687 --> 00:37:54,690 Dapat ibahin mo 'yong pag-generate mo ng energy. 574 00:37:54,773 --> 00:37:58,110 Sobrang seryoso nilang pag-usapan 'to, nakikita tuloy 575 00:37:58,193 --> 00:38:02,323 kung gaano tayo kadesperadong ituloy 'yong ginagawa natin 576 00:38:02,406 --> 00:38:06,702 at gumawa ng paraan para mawala 'yong problema. 577 00:38:11,123 --> 00:38:15,169 Marami sa mga usapang 'yon ay naka-focus sa tao. 578 00:38:16,462 --> 00:38:18,255 Biktima ng climate change 579 00:38:18,339 --> 00:38:21,425 'yong ibang species na kasama natin sa planetang 'to. 580 00:38:24,178 --> 00:38:28,182 Sa dagat ba natin itatambak ang carbon natin? 581 00:38:28,682 --> 00:38:33,020 Pwede bang mag-imbak ng napakaraming carbon sa gubat? 582 00:38:33,520 --> 00:38:37,608 Pwede bang i-modify ang mga puno genetically? Aba, exciting 'yon. 583 00:38:37,691 --> 00:38:41,320 Napakaraming posibilidad, pero pwede mo ring tingnan na 584 00:38:41,403 --> 00:38:44,365 malamang importante 'yang punong nandiyan na ngayon 585 00:38:44,448 --> 00:38:46,784 sa maraming species na nakatira diyan. 586 00:38:47,618 --> 00:38:49,703 Kaya lahat ng bagay ay may kapalit. 587 00:38:50,329 --> 00:38:52,081 Walang madaliang solusyon. 588 00:38:54,333 --> 00:38:59,129 Kung magagawa 'yon sa electrolysis, baka kailanganin natin ng 140 pabrika 589 00:38:59,213 --> 00:39:01,715 na gagawa ng core technology, ng stacks. 590 00:39:02,216 --> 00:39:06,970 Bawat isa ay limang beses na mas malaki sa pinakamalaking pagawaan ngayon 591 00:39:07,554 --> 00:39:10,140 upang masuportahan ang gano'ng production. 592 00:39:11,475 --> 00:39:16,188 Masasabi ko na ang na-realize ko talaga dito, 593 00:39:16,271 --> 00:39:18,649 'yong challenge ng lawak sa espasyong 'to. 594 00:39:18,732 --> 00:39:22,319 Kung gaano kahirap i-deploy 'yong innovations nang malawakan. 595 00:39:22,403 --> 00:39:24,947 Gawin at unawain nang malaliman 596 00:39:25,030 --> 00:39:27,991 kung gaano kahirap buuin ang mga ito. 597 00:39:28,075 --> 00:39:31,370 Kailangan nating bilisan kasi matatagalan 'to. 598 00:39:31,870 --> 00:39:37,501 Magiging mahirap, masalimuot, marumi, at magulo ang paglalakbay na 'to. 599 00:39:37,584 --> 00:39:40,379 Minsan, magiging delikado, 600 00:39:40,462 --> 00:39:43,340 na parang mahuhulog ka na sa bangin. 601 00:39:43,424 --> 00:39:46,468 Kaya handa na akong tanggapin na nakakabaliw 'to. 602 00:39:46,552 --> 00:39:48,679 Nakakabaliw 'tong landas na 'to. 603 00:39:52,891 --> 00:39:54,852 Gusto kong maging optimistic. 604 00:39:54,935 --> 00:39:57,312 Ayokong maging doomsday prophecist 605 00:39:57,396 --> 00:40:01,567 o kumontra para lang masabi. 606 00:40:01,650 --> 00:40:04,236 Gusto ko lang tingnan kung nasaan na tayo. 607 00:40:04,319 --> 00:40:07,156 Nasa five o ten-year timeline tayo 608 00:40:07,239 --> 00:40:10,242 para maabot 'yong zero. Di ko sasabihing hindi ako optimist. 609 00:40:10,325 --> 00:40:12,578 Tingin ko, pwede talagang maabot 'yon. 610 00:40:12,661 --> 00:40:16,123 Magaganda 'yong examples mo, pero hindi ako umaasa. 611 00:40:16,206 --> 00:40:19,960 Ganito ako dahil mahal ko ang tahanan ko, 612 00:40:20,043 --> 00:40:22,713 'yong mga tao, at lahat ng sangkot dito, 613 00:40:22,796 --> 00:40:24,590 at may konting takot din. 614 00:40:25,883 --> 00:40:28,385 Naiiyak talaga ako pag pinag-uusapan 'to. 615 00:40:28,469 --> 00:40:30,637 Habang naririnig ko 'yong passion mo, naisip ko, 616 00:40:30,721 --> 00:40:33,599 "Wow, kulang pa pala 'yong bilis ng pagkilos natin." 617 00:40:33,682 --> 00:40:35,017 Hindi madali 'yon. 618 00:40:35,100 --> 00:40:39,021 Ito na 'yong buong physical infrastructure. 619 00:40:39,605 --> 00:40:43,150 Matagal buuin 'yong gano'n kalaking bagong paraan, 620 00:40:43,233 --> 00:40:47,196 pero napapaisip mo ako kung paano natin mapapabilis 'to. 621 00:40:48,030 --> 00:40:49,031 Kaya salamat. 622 00:40:50,115 --> 00:40:52,284 Marami pa tayong gagawin. 623 00:40:52,367 --> 00:40:55,245 Mas maaga, mas maganda. 624 00:41:31,532 --> 00:41:33,617 Nagsalin ng Subtitle: IT Delgado