1
00:00:14,682 --> 00:00:18,352
To niesamowite,
że istnieje źródło energii,

2
00:00:18,436 --> 00:00:21,814
które jest bardzo tanie
i napędza nasze społeczeństwo.

3
00:00:21,898 --> 00:00:24,984
Opieramy się na węglowodorach.

4
00:00:25,068 --> 00:00:26,861
Benzynie, gazie i węglu.

5
00:00:29,072 --> 00:00:34,118
Uwalnianie energii wiąże się jednak
z emisją dwutlenku węgla,

6
00:00:35,620 --> 00:00:39,707
który działa potem jak lustro
i odbija ciepło z powrotem,

7
00:00:39,791 --> 00:00:42,710
co przekłada się
na katastrofalne efekty pogodowe.

8
00:00:49,258 --> 00:00:53,179
W sumie emitujemy
ponad 50 miliardów ton rocznie.

9
00:00:53,262 --> 00:00:55,056
To szokująca liczba.

10
00:00:56,891 --> 00:01:00,353
Jeśli nadal będziemy używali węglowodorów,

11
00:01:00,436 --> 00:01:02,522
będziemy mieli duży problem.

12
00:01:04,357 --> 00:01:08,569
Musimy z nich zrezygnować
niemal całkowicie.

13
00:01:08,653 --> 00:01:09,987
To już potwierdzone.

14
00:01:10,071 --> 00:01:14,867
Mamy w tym roku najwięcej dni
z temperaturą ponad 43°C.

15
00:01:15,576 --> 00:01:18,579
To największe wyzwanie,
z jakim mierzy się ludzkość?

16
00:01:18,663 --> 00:01:19,664
Zdecydowanie.

17
00:01:21,916 --> 00:01:24,043
Nie ma powodu, by na to pozwolić.

18
00:01:25,461 --> 00:01:27,672
Mamy rozwiązania.

19
00:01:28,965 --> 00:01:33,636
CO DALEJ?

20
00:01:33,719 --> 00:01:38,432
CZY DA SIĘ ZATRZYMAĆ GLOBALNE OCIEPLENIE?

21
00:01:45,606 --> 00:01:50,236
Niemal każda nasza działalność
wiąże się z paliwami kopalnymi.

22
00:01:50,945 --> 00:01:53,656
Korzystanie z telefonów,
ładowanie telefonów,

23
00:01:53,739 --> 00:01:56,951
pójście na lodowisko czy na basen.

24
00:01:57,034 --> 00:01:59,662
Te obiekty trzeba ogrzewać lub chłodzić.

25
00:01:59,745 --> 00:02:02,915
Skala rozwiązania
musi odpowiadać skali problemu.

26
00:02:02,999 --> 00:02:05,209
A to trudno sobie nawet wyobrazić.

27
00:02:08,087 --> 00:02:10,256
Jesteśmy uzależnieni od paliw kopalnych.

28
00:02:10,339 --> 00:02:14,343
Nie da się tak po prostu
z nich zrezygnować.

29
00:02:16,554 --> 00:02:21,100
Zabrakłoby prądu.
Nie dojechalibyśmy do pracy.

30
00:02:21,184 --> 00:02:23,144
Rolnicy nie mieliby nawozu.

31
00:02:23,227 --> 00:02:25,479
Nie moglibyśmy budować.

32
00:02:25,563 --> 00:02:27,732
Ludzie zamarzaliby na śmierć.

33
00:02:27,815 --> 00:02:33,404
Niemal wszystko korzysta z węglowodorów.

34
00:02:37,074 --> 00:02:39,076
Często podróżuję,

35
00:02:39,577 --> 00:02:42,955
więc mój ślad węglowy jest bardzo wysoki.

36
00:02:43,039 --> 00:02:45,541
OPRAWKI DO OKULARÓW
ŚREDNIA EMISJA = 3,7 KG

37
00:02:45,625 --> 00:02:52,089
Ale stać mnie na zakup technologii,
które zerują moje emisje.

38
00:02:52,173 --> 00:02:54,425
HAMBURGER 120 G
ŚREDNIA EMISJA = 3,2 KG

39
00:02:54,508 --> 00:02:56,802
Kupuję też kredyty węglowe.

40
00:02:57,970 --> 00:03:00,806
Mogę sobie na to pozwolić,

41
00:03:00,890 --> 00:03:03,684
nie jest to więc częścią rozwiązania.

42
00:03:09,732 --> 00:03:11,776
Witamy ponownie Billa Gatesa.

43
00:03:11,859 --> 00:03:13,819
Skupiasz się na zmianach klimatu.

44
00:03:13,903 --> 00:03:17,448
W nowej książce piszesz,
jak uniknąć katastrofy klimatycznej.

45
00:03:17,531 --> 00:03:20,701
Musimy pozbyć się śladu węglowego,

46
00:03:20,785 --> 00:03:24,872
wdrażając innowacje szybciej niż zwykle.

47
00:03:25,581 --> 00:03:28,876
Obserwuję innowacje przez całe życie.

48
00:03:28,960 --> 00:03:32,463
Cyfrowa rewolucja,
której częścią miałem szczęście być,

49
00:03:33,047 --> 00:03:35,258
zaskoczyła ludzi.

50
00:03:36,384 --> 00:03:38,469
Jaki jest cel Microsoftu?

51
00:03:38,552 --> 00:03:40,930
Komputer w każdym domu.

52
00:03:41,013 --> 00:03:43,975
- Ja go nie mam.
- Pracujemy nad tym.

53
00:03:45,351 --> 00:03:47,144
Czytałem jego książkę.

54
00:03:47,228 --> 00:03:49,772
Widać, że podchodzi do tego systemowo.

55
00:03:49,855 --> 00:03:51,816
Często opowiadam o tej książce.

56
00:03:51,899 --> 00:03:54,068
Mówię ludziom, że to wykres kołowy.

57
00:03:54,151 --> 00:03:56,028
Wykres kołowy w formie książki.

58
00:03:56,112 --> 00:03:58,364
Pokazuje główne przyczyny.

59
00:03:58,447 --> 00:04:02,118
Nie błyśniesz w towarzystwie,
jeśli nie znasz wykresu kołowego.

60
00:04:04,078 --> 00:04:06,414
Emisje pochodzą
z wielu sektorów gospodarki.

61
00:04:06,497 --> 00:04:07,331
PRODUKCJA
29%

62
00:04:07,373 --> 00:04:09,750
Produkcja, czyli przemysł.

63
00:04:09,834 --> 00:04:12,920
Wytwarzanie stali, cementu, chemikaliów.

64
00:04:13,004 --> 00:04:14,714
Ludzie tego nie widzą.

65
00:04:14,797 --> 00:04:18,426
Są zaskoczeni, że to główne źródło emisji.

66
00:04:18,509 --> 00:04:19,468
ELEKTRYCZNOŚĆ
29%

67
00:04:19,552 --> 00:04:23,639
Dalej mamy produkcję prądu.
Spalanie węgla i gazu ziemnego.

68
00:04:23,723 --> 00:04:26,976
Następnie rolnictwo,
gdzie używa się nawozów,

69
00:04:27,059 --> 00:04:30,438
a krowy emitują dużo gazów.

70
00:04:30,521 --> 00:04:32,231
BYDŁO – UPRAWY
ODPADY – GRUNTY

71
00:04:33,024 --> 00:04:34,567
Potem mamy transport.

72
00:04:34,650 --> 00:04:38,279
Auta osobowe, ciężarowe,
autobusy, pociągi, samoloty, łodzie.

73
00:04:38,362 --> 00:04:39,780
AUTA – ŁODZIE – SAMOLOTY

74
00:04:40,031 --> 00:04:44,410
I wreszcie budynki,
które ogrzewamy i chłodzimy.

75
00:04:44,493 --> 00:04:46,162
Aby osiągnąć zerową emisję,

76
00:04:46,662 --> 00:04:52,752
musimy wyzerować wszystkie emisje
w tych pięciu kategoriach

77
00:04:52,835 --> 00:04:54,795
w każdym kraju.

78
00:04:55,546 --> 00:04:58,466
To bardzo trudne zadanie.

79
00:05:03,637 --> 00:05:07,058
Mam szczęście dorastać w Montanie.

80
00:05:08,517 --> 00:05:11,020
Przez miasto, przy moim domu,
płynie rzeka.

81
00:05:11,103 --> 00:05:13,064
Cały czas spędzamy na zewnątrz.

82
00:05:13,147 --> 00:05:15,441
Wpływ na środowisko widać wszędzie.

83
00:05:15,524 --> 00:05:17,234
Ale najbardziej tam,

84
00:05:17,318 --> 00:05:19,987
gdy ma się ciągły kontakt z naturą.

85
00:05:21,864 --> 00:05:26,827
Dym z pożaru lasu osiada w dolinie,
w której mieszkam i ciężko mi oddychać.

86
00:05:26,911 --> 00:05:30,831
Widziałam też topniejące lodowce
w Parku Narodowym Glacier.

87
00:05:33,209 --> 00:05:36,212
Jeśli szybko nie wprowadzimy zmian,
to po nas.

88
00:05:36,712 --> 00:05:38,964
Ludzie umierają. Ludzie cierpią.

89
00:05:39,048 --> 00:05:42,009
I jest to coraz bliżej
zachodnich społeczeństw.

90
00:05:44,970 --> 00:05:47,723
Gdy dorastałem,
zmiany klimatyczne już były.

91
00:05:47,807 --> 00:05:50,643
Nie znam świata przed zmianami klimatu.

92
00:05:50,726 --> 00:05:53,312
Nawet jeśli chcemy coś z tym zrobić,

93
00:05:53,396 --> 00:05:55,481
nie do końca wiadomo co.

94
00:05:58,567 --> 00:05:59,402
Szok.

95
00:06:00,403 --> 00:06:01,237
Tak.

96
00:06:01,320 --> 00:06:03,864
To powinno być częścią programu studiów.

97
00:06:03,948 --> 00:06:08,577
Młodzi aktywiści bardzo pomagają
w walce ze zmianami klimatycznymi.

98
00:06:09,286 --> 00:06:12,706
Są bardzo ważną częścią tego ruchu.

99
00:06:12,790 --> 00:06:13,791
- Cześć.
- Cześć.

100
00:06:13,874 --> 00:06:15,793
- Cześć.
- Miło mi.

101
00:06:15,876 --> 00:06:17,128
- Isaac.
- Cześć.

102
00:06:17,211 --> 00:06:18,671
- Grace. Miło mi.
- Hej.

103
00:06:18,754 --> 00:06:20,339
- Jamie.
- Cześć, Jamie.

104
00:06:20,423 --> 00:06:21,966
Uczę się od nich.

105
00:06:22,049 --> 00:06:25,469
Podobnie jak od naukowców
dokonujących przełomowych odkryć.

106
00:06:25,553 --> 00:06:29,515
Najwyższa temperatura w historii.
Prawie pobili rekord.

107
00:06:29,598 --> 00:06:31,267
Liczyli na to.

108
00:06:31,350 --> 00:06:36,063
Wiele osób chciało być w Dolinie Śmierci,
gdy padnie rekord.

109
00:06:36,564 --> 00:06:40,151
To jakby dinozaury
chciały pozować z asteroidami.

110
00:06:40,860 --> 00:06:41,861
To…

111
00:06:41,944 --> 00:06:44,864
Nie jestem optymistą klimatycznym,

112
00:06:44,947 --> 00:06:48,200
ale nie jestem też pesymistą.
To w niczym nie pomaga.

113
00:06:48,284 --> 00:06:52,079
Mierząc się z kryzysem klimatycznym,
potrzebujemy różnych taktyk.

114
00:06:52,163 --> 00:06:55,416
Kryzysu nie obchodzi, czy jesteśmy gotowi.

115
00:06:55,499 --> 00:06:59,295
Nie można pozbyć się świadomości,
że aktualnie

116
00:06:59,879 --> 00:07:02,006
przyszłość nie wygląda dobrze.

117
00:07:03,048 --> 00:07:08,012
Patrzą na świat i szanse na poprawę
bardziej ponuro,

118
00:07:08,095 --> 00:07:11,056
niż myślałem. I niż patrzę ja.

119
00:07:11,724 --> 00:07:16,020
Chcę pokazać im część innowacji,
nad którymi pracujemy.

120
00:07:16,103 --> 00:07:21,400
Benzyna kosztuje mniej niż woda w butelce,
więc ludzie są rozpieszczeni.

121
00:07:22,067 --> 00:07:27,198
Pomijając to, że emitują dwutlenek węgla,
węglowodory są cudowne.

122
00:07:27,281 --> 00:07:32,578
Nasza bateria ma mieć gęstość energii
10 razy większą niż benzyna.

123
00:07:32,661 --> 00:07:35,414
Mamy dużo do zrobienia
w najbliższej dekadzie.

124
00:07:35,498 --> 00:07:37,625
W każdym obszarze emisji

125
00:07:37,708 --> 00:07:41,337
zero to wymagająca liczba,
która nie pozwala nam wybierać.

126
00:07:41,420 --> 00:07:44,965
„Dobra, zróbmy to, ale nie to”.

127
00:07:45,883 --> 00:07:48,677
Kryzys klimatyczny
to problem interesariuszy.

128
00:07:48,761 --> 00:07:52,890
Zmiany klimatyczne najbardziej dotkną

129
00:07:53,807 --> 00:07:55,809
nasze nienarodzone dzieci.

130
00:07:55,893 --> 00:08:00,606
Trudno jest przekonać obecne pokolenie

131
00:08:00,689 --> 00:08:05,194
do wielkich poświęceń dla pokolenia,
które dopiero się narodzi.

132
00:08:05,277 --> 00:08:08,072
Dlatego potrzebujemy też argumentu zysku.

133
00:08:09,198 --> 00:08:12,618
SEATTLE, WASZYNGTON

134
00:08:13,369 --> 00:08:14,703
Cześć. Witam.

135
00:08:14,787 --> 00:08:17,873
Będzie czas na pytania i dyskusję.

136
00:08:17,957 --> 00:08:19,416
Dziękuję. Zaczynamy.

137
00:08:19,500 --> 00:08:22,711
Breakthrough Energy Ventures
to firma Billa Gatesa,

138
00:08:22,795 --> 00:08:26,215
której celem jest walka
z emisją gazów cieplarnianych.

139
00:08:26,840 --> 00:08:31,595
Strategiczne inwestycje mogą pokazać,
że można to zrobić lepiej.

140
00:08:31,679 --> 00:08:33,305
Wtedy będę mógł powiedzieć:

141
00:08:33,389 --> 00:08:35,140
„Mniejsza o waszą politykę.

142
00:08:35,224 --> 00:08:37,142
Nieważne, co myślicie.

143
00:08:37,226 --> 00:08:40,563
To jest obiektywnie lepszy sposób,
więc zróbmy to tak”.

144
00:08:40,646 --> 00:08:43,107
Weźmy stal, szary wodór i chemikalia,

145
00:08:43,190 --> 00:08:45,109
bo na nich się teraz skupiamy.

146
00:08:45,192 --> 00:08:49,196
W tej chwili etylen wytwarzany jest
w bardzo wysokowęglowy sposób.

147
00:08:49,780 --> 00:08:55,369
Potrzebujemy przystępnych rozwiązań
do produkcji, generowania prądu,

148
00:08:55,452 --> 00:08:59,248
transportu, budynków, naszych domów.

149
00:08:59,331 --> 00:09:00,624
Żywności.

150
00:09:00,708 --> 00:09:02,668
Chcemy zastąpić to wszystko

151
00:09:02,751 --> 00:09:05,963
czymś na podobnym poziomie,
ale bez emisji.

152
00:09:06,046 --> 00:09:10,801
Można to osiągnąć,
opracowując nowe technologie.

153
00:09:10,884 --> 00:09:13,887
Dioxycle zajmuje się
recyklingiem dwutlenku węgla.

154
00:09:14,930 --> 00:09:18,100
Zmiany klimatyczne to problem skali.

155
00:09:18,183 --> 00:09:23,439
Jeśli nie masz skali,
nie zmienisz klimatu.

156
00:09:23,522 --> 00:09:26,442
Nie próbowałbym
zmieniać klimatu w ramach hobby.

157
00:09:27,026 --> 00:09:30,529
Potrzebujemy rozwiązania,
które oferuje odpowiednią skalę.

158
00:09:30,613 --> 00:09:33,866
A tylko jedna rzecz jest równie wielka
jak Matka Natura.

159
00:09:33,949 --> 00:09:36,869
Ojciec Chciwość. Rynek.

160
00:09:36,952 --> 00:09:40,831
Zbliżamy się do pilotażowego programu
przetwarzania tony na dzień.

161
00:09:40,914 --> 00:09:42,750
Pokazuję tylko szkielet.

162
00:09:42,833 --> 00:09:45,836
Chwalebne jest to,
że za jego słowami idą środki.

163
00:09:45,919 --> 00:09:47,921
Większość z nas nie ma kapitału,

164
00:09:48,005 --> 00:09:51,884
by inwestować w wielomilionowe start-upy,

165
00:09:51,967 --> 00:09:54,637
z których większość nie wypali.
Ale część tak.

166
00:09:54,720 --> 00:09:57,056
…potrzebują czystego wodoru…

167
00:09:57,139 --> 00:09:59,725
Wiele z projektów będzie ślepymi zaułkami.

168
00:09:59,808 --> 00:10:05,481
Ale niektóre staną się ekwiwalentem
Apple, Microsoft czy Google

169
00:10:05,564 --> 00:10:07,775
w branży czystych technologii.

170
00:10:07,858 --> 00:10:12,446
Wiele firm będzie miało duży wpływ.

171
00:10:13,072 --> 00:10:15,074
Klimat to także problem systemowy.

172
00:10:15,157 --> 00:10:18,452
Oprogramowanie ma szansę
pomóc rozwiązać ten problem.

173
00:10:18,535 --> 00:10:22,081
Przychodzą do nas przedsiębiorcy
ze wspaniałymi pomysłami.

174
00:10:22,164 --> 00:10:26,043
Podchodzimy bardzo otwarcie
do ich pomysłów.

175
00:10:26,126 --> 00:10:29,755
Pracujemy nad nowym procesem
produkcji cementu.

176
00:10:29,838 --> 00:10:32,383
Być może myślicie,

177
00:10:32,466 --> 00:10:34,968
że inwestujemy w coś mało popularnego.

178
00:10:35,052 --> 00:10:38,472
Ale to bardzo szybko
może stać się popularne.

179
00:10:39,431 --> 00:10:41,558
Uzyskując odpowiednią gęstość prądu,

180
00:10:41,642 --> 00:10:44,520
możemy mieć koszty porównywalne z piecem.

181
00:10:44,603 --> 00:10:49,066
A ciepło uzyskiwane z gazu lub prądu…

182
00:10:49,149 --> 00:10:52,444
Breakthrough Energy ma już ponad sto firm.

183
00:10:53,028 --> 00:10:56,031
Rolniczych. Budowlanych.

184
00:10:56,115 --> 00:10:59,576
Mamy kilka świetnych firm
zajmujących się cementem.

185
00:11:01,245 --> 00:11:03,205
OAKLAND, KALIFORNIA

186
00:11:03,288 --> 00:11:07,334
Ktoś z Breakthrough Energy Ventures,
funduszu Billa Gatesa,

187
00:11:07,418 --> 00:11:10,421
przyjechał do Caltech i powiedział:

188
00:11:10,504 --> 00:11:13,632
„Mamy problemy klimatyczne.
Nikt nad nimi nie pracuje.

189
00:11:13,716 --> 00:11:15,300
Nie ma na nie środków.

190
00:11:15,384 --> 00:11:18,303
A to ogromny problem.
Są równie ważne jak auta”.

191
00:11:23,100 --> 00:11:25,936
Beton to najpopularniejszy materiał
stworzony przez człowieka.

192
00:11:26,019 --> 00:11:29,481
Częściej używamy tylko wody.

193
00:11:31,108 --> 00:11:33,694
To prawie jak magia. Skała w płynie.

194
00:11:33,777 --> 00:11:36,280
Kilka minut, godzin czy dni i jest twarda.

195
00:11:36,363 --> 00:11:37,489
Jest strukturą.

196
00:11:37,573 --> 00:11:39,533
Ten wielki wynalazek pozwala nam

197
00:11:39,616 --> 00:11:44,329
budować wszystko – od drapaczy chmur,
przez mosty, po tamy.

198
00:11:44,413 --> 00:11:49,084
Rozprowadzanie betonu wypływającego z rur
nazywamy ubijaniem.

199
00:11:49,168 --> 00:11:51,670
Przemysł cementowy nie zmienił się

200
00:11:51,754 --> 00:11:54,798
od ponad stu lat.

201
00:11:58,177 --> 00:12:00,095
Niektórzy wiedzą od dawna,

202
00:12:00,179 --> 00:12:03,557
że cement bardzo zanieczyszcza.
I nikt nic z tym nie robi.

203
00:12:06,101 --> 00:12:10,272
Beton to mieszanka cementu,
piasku, żwiru i wody.

204
00:12:10,355 --> 00:12:13,692
Emisja dwutlenku węgla
związana z produkcją cementu

205
00:12:14,359 --> 00:12:15,736
to problem chemiczny.

206
00:12:17,780 --> 00:12:19,907
Musimy stworzyć identyczny materiał.

207
00:12:19,990 --> 00:12:22,367
Musi być taki sam,

208
00:12:22,451 --> 00:12:25,788
bo budowa budynku jest tak ryzykowna

209
00:12:25,871 --> 00:12:29,041
i tak droga, że nikt nie chce materiału,

210
00:12:29,124 --> 00:12:31,960
którego nie używano wcześniej
do budowy budynku.

211
00:12:32,044 --> 00:12:36,715
Cement uzyskuje się tradycyjną metodą.
Ze skały wapiennej, w której jest węgiel.

212
00:12:36,799 --> 00:12:39,551
W procesie spalania uwalnia się CO2.

213
00:12:39,635 --> 00:12:40,636
Ale w Brimstone

214
00:12:40,719 --> 00:12:43,639
używamy skał wapniowo-krzemianowych,
które nie zawierają CO2.

215
00:12:46,308 --> 00:12:48,852
Cement to materiał na bazie wapienia.

216
00:12:48,936 --> 00:12:52,940
Trzeba wydobyć go ze skały,
by wyprodukować cement.

217
00:12:54,399 --> 00:12:58,570
Wlewam więc specjalny płyn,
którego używamy do ługowania.

218
00:12:58,654 --> 00:13:01,281
Najpierw wlewamy.

219
00:13:01,365 --> 00:13:03,325
Środek ługujący reaguje ze skałą

220
00:13:03,408 --> 00:13:05,118
i wypłukuje z niej wapień.

221
00:13:05,202 --> 00:13:09,456
Potem bierzemy go
i wkładamy skałę do pieca.

222
00:13:10,958 --> 00:13:12,292
Tak powstaje cement.

223
00:13:21,385 --> 00:13:24,805
W naszym zakładzie
wysyłamy go potem do laboratorium.

224
00:13:24,888 --> 00:13:30,143
Bierzemy taką kostkę,
wkładamy ją do prasy, miażdżymy

225
00:13:30,227 --> 00:13:33,230
i mierzymy siłę, jakiej trzeba było użyć,

226
00:13:33,313 --> 00:13:36,900
by kostka pękła.
To mówi nam, jak wytrzymały jest cement.

227
00:13:36,984 --> 00:13:41,655
Cement ogólnego zastosowania
wytrzymuje od 4000 do 5000 psi.

228
00:13:41,738 --> 00:13:45,868
Duże drapacze chmur mogą potrzebować
cementu o większej wytrzymałości,

229
00:13:45,951 --> 00:13:50,205
od 10 000 do nawet 20 000 psi.

230
00:13:55,335 --> 00:13:56,378
Ale czad.

231
00:13:56,461 --> 00:13:57,588
PRODUKCJA
29%

232
00:13:58,130 --> 00:14:00,382
Na świecie jest wiele cementowni,

233
00:14:00,465 --> 00:14:05,888
więc to nie będzie
jak zrobienie szybszego procesora.

234
00:14:05,971 --> 00:14:09,641
Jeśli powiemy Indiom:
„Teraz róbcie cement po nowemu”…

235
00:14:09,725 --> 00:14:13,395
Tam są tysiące cementowni.

236
00:14:14,479 --> 00:14:18,650
Daleka droga dzieli
opracowanie nowej metody robienia cementu

237
00:14:18,734 --> 00:14:23,113
od sprawienia,
że żaden piec cementowy w Indiach

238
00:14:23,196 --> 00:14:27,409
nie będzie emitował dużych ilości CO2.

239
00:14:28,035 --> 00:14:30,162
Wciąż mamy parę punktów na liście.

240
00:14:30,245 --> 00:14:33,540
Trzeba zbudować fabrykę.
A potem kolejne 3000 fabryk.

241
00:14:34,541 --> 00:14:36,710
I zdekarbonizować całą branżę.

242
00:14:36,793 --> 00:14:38,545
Przed nami długa droga.

243
00:14:38,629 --> 00:14:42,174
Nie ma wątpliwości.
Ale świetnie się spisaliście.

244
00:14:43,258 --> 00:14:44,509
Dobra robota.

245
00:14:54,061 --> 00:14:58,690
Pierwszą pracę naukową
na temat gazów cieplarnianych

246
00:14:58,774 --> 00:15:00,776
opublikowano w XIX wieku.

247
00:15:00,859 --> 00:15:02,819
Mieliśmy już świadomość,

248
00:15:02,903 --> 00:15:07,115
że gazy cieplarniane
mogą zatrzymywać ciepło w atmosferze.

249
00:15:07,616 --> 00:15:10,327
Może pan spróbuje?
Proszę pojeździć i dać znać.

250
00:15:10,410 --> 00:15:11,662
Dobra, lej pan.

251
00:15:11,745 --> 00:15:14,665
Po drugiej wojnie światowej

252
00:15:14,748 --> 00:15:18,335
emisje zaczęły drastycznie wzrastać.

253
00:15:20,170 --> 00:15:24,091
W latach 60. prezydent Johnson
otrzymał wyniki badań,

254
00:15:24,174 --> 00:15:26,677
z których wynikało, że to poważny problem

255
00:15:26,760 --> 00:15:28,595
i zagrożenie bezpieczeństwa narodowego.

256
00:15:29,096 --> 00:15:33,642
Branża paliw kopalnych była świadoma,
co powodują jej produkty.

257
00:15:33,725 --> 00:15:36,979
Przeprowadzono wiele badań
wpływu tych produktów

258
00:15:37,062 --> 00:15:38,397
na globalny klimat.

259
00:15:40,232 --> 00:15:44,236
Największymi emitentami
są kraje Zatoki Perskiej,

260
00:15:44,319 --> 00:15:46,655
ale następne są kraje takie jak USA.

261
00:15:48,615 --> 00:15:52,744
Zachód prowadzi wysokowęglowy styl życia.

262
00:15:52,828 --> 00:15:54,121
Jestem Criss Angel.

263
00:15:54,204 --> 00:15:58,125
Witajcie w mojej półakrowej posiadłości,

264
00:15:58,208 --> 00:16:00,210
zwanej Serenity.

265
00:16:01,294 --> 00:16:05,674
Wszystko, o czym myślimy
z punktu widzenia nowoczesnej gospodarki,

266
00:16:05,757 --> 00:16:08,343
wiąże się z paliwami kopalnymi.

267
00:16:08,427 --> 00:16:10,971
Dotyczy to też naszej sieci elektrycznej.

268
00:16:11,555 --> 00:16:13,098
ELEKTRYCZNOŚĆ
29%

269
00:16:13,432 --> 00:16:18,729
Sieć elektryczna to nie tylko
źródło około jednej trzeciej emisji,

270
00:16:18,812 --> 00:16:24,317
ale również jedyne źródło energii,
które umiemy oczyścić.

271
00:16:26,361 --> 00:16:30,991
Ceny paneli i wiatraków szybko spadają.

272
00:16:31,074 --> 00:16:32,743
Problem tkwi w nieregularności.

273
00:16:32,826 --> 00:16:34,661
Nie zawsze mamy słońce i wiatr,

274
00:16:34,745 --> 00:16:37,080
ale zawsze chcemy móc ładować telefon.

275
00:16:37,789 --> 00:16:42,502
Nie mamy jeszcze sposobu
na tanie przechowywanie energii,

276
00:16:42,586 --> 00:16:45,505
by zawsze była dostępna.

277
00:16:45,589 --> 00:16:47,799
Poza tym popyt na energię elektryczną

278
00:16:47,883 --> 00:16:50,886
będzie coraz większy.

279
00:16:52,012 --> 00:16:57,434
W przyszłości potrzebujemy prądu
do zasilania samochodów i budynków.

280
00:17:00,437 --> 00:17:03,982
Sieć elektryczna musi więc być
nie tylko ekologiczna,

281
00:17:04,483 --> 00:17:10,197
ale również dwa i pół raza większa.

282
00:17:10,280 --> 00:17:14,367
Moim zdaniem najbardziej obiecująca
jest energia jądrowa.

283
00:17:15,869 --> 00:17:19,081
Albo synteza jądrowa, albo rozszczepienie.

284
00:17:21,166 --> 00:17:25,253
Jeśli chodzi o syntezę,
nie mamy ekonomicznych elektrowni

285
00:17:25,337 --> 00:17:28,423
i nawet w nauce nie wszystko jest pewne.

286
00:17:29,049 --> 00:17:32,928
Powinniśmy więc nadal pracować
nad rozszczepieniem.

287
00:17:33,970 --> 00:17:37,891
Jestem inwestorem w firmie TerraPower,

288
00:17:37,974 --> 00:17:40,644
która pracuje
nad reaktorem nowej generacji.

289
00:17:41,853 --> 00:17:46,817
Współczesne reaktory
używają do chłodzenia wody.

290
00:17:46,900 --> 00:17:48,527
Pojemność cieplna wody jest mała,

291
00:17:48,610 --> 00:17:51,780
więc szybko się nagrzewa
i ciśnienie rośnie.

292
00:17:52,781 --> 00:17:56,493
Od wielu dekad mówi się o zastąpieniu wody

293
00:17:56,576 --> 00:17:59,287
ciekłym metalem takim jak sód.

294
00:17:59,371 --> 00:18:01,790
Tym właśnie zajmuje się TerraPower.

295
00:18:02,374 --> 00:18:04,626
W reaktorze nie ma ciśnienia.

296
00:18:04,709 --> 00:18:08,380
No i kwestia ciepła powyłączeniowego,

297
00:18:08,463 --> 00:18:12,050
które spowodowało problemy
w Fukushima i Czarnobylu.

298
00:18:12,134 --> 00:18:13,468
Ten kłopot też odpada.

299
00:18:14,052 --> 00:18:18,014
Elektrownie jądrowe TerraPower
będą bezpieczniejsze.

300
00:18:18,098 --> 00:18:20,559
Ale trzeba zbudować zakład demonstracyjny

301
00:18:20,642 --> 00:18:26,064
i pozwolić amerykańskim regulatorom
przyjrzeć się uważnie naszym projektom.

302
00:18:40,745 --> 00:18:42,581
TerraPower wybrała to miejsce

303
00:18:42,664 --> 00:18:47,294
do budowy
pierwszego reaktora nowej generacji.

304
00:18:55,302 --> 00:18:58,513
Największym pracodawcą
jest tu elektrownia węglowa.

305
00:18:58,597 --> 00:19:01,975
Zostanie zamknięta
ze względów ekologicznych.

306
00:19:07,063 --> 00:19:11,610
Umiejętności jej pracowników
przydadzą się w naszym zakładzie.

307
00:19:13,820 --> 00:19:17,157
To podręcznikowy przykład tego,
jak chcielibyśmy

308
00:19:17,240 --> 00:19:22,287
rozwijać ekologiczną gospodarkę
w miejscach, gdzie ludzie tracą pracę

309
00:19:23,330 --> 00:19:26,541
po zamknięciu nieekologicznych zakładów.

310
00:19:30,462 --> 00:19:32,547
Minęliśmy dom J.C. Penney’a.

311
00:19:32,631 --> 00:19:36,384
To jest kino Victory.
Otwarte trzy razy w tygodniu.

312
00:19:36,468 --> 00:19:41,640
A to będzie nowa kancelaria i piekarnia.

313
00:19:41,723 --> 00:19:43,475
- O proszę.
- Fajne, co?

314
00:19:43,558 --> 00:19:44,601
- Nieźle.
- Dobra.

315
00:19:44,684 --> 00:19:46,269
KAWIARNIA FOSSIL FUEL

316
00:19:46,353 --> 00:19:48,980
Piekarnia jest wasza?
Czy od was wynajmują?

317
00:19:49,064 --> 00:19:51,274
Nasza. Piekarnia jest z tyłu.

318
00:19:51,358 --> 00:19:52,984
A kancelaria?

319
00:19:53,068 --> 00:19:55,070
Mam dwie kancelarie.

320
00:19:55,153 --> 00:19:55,987
Żartujesz.

321
00:19:56,071 --> 00:19:58,114
- Eklektycznie.
- Rozwijamy się.

322
00:19:58,740 --> 00:19:59,950
Bardzo synergicznie.

323
00:20:00,033 --> 00:20:02,369
Babeczki, kawa i pozywanie ludzi.

324
00:20:02,452 --> 00:20:04,162
To kancelaria prawna.

325
00:20:04,246 --> 00:20:07,415
Jestem tu pierwszy raz. Chciałem zobaczyć,

326
00:20:07,499 --> 00:20:11,044
gdzie budujemy
tę pierwszą nową elektrownię.

327
00:20:11,127 --> 00:20:14,756
Przed chwilą tam byliśmy.
Na razie to tylko skrawek ziemi.

328
00:20:14,839 --> 00:20:20,929
Miliardy, które wkładam w TerraPower,
przepadną, jeśli to się nie uda.

329
00:20:21,012 --> 00:20:23,014
Ale przełom w tej dziedzinie

330
00:20:23,098 --> 00:20:26,059
bardzo pomoże nam
rozwiązać problem klimatu.

331
00:20:26,142 --> 00:20:27,686
BUDYNKI 7%
CHŁODZENIE – GRZANIE

332
00:20:27,769 --> 00:20:29,688
ELEKTRYCZNOŚĆ 29%
ROPA – GAZ – WĘGIEL

333
00:20:29,771 --> 00:20:33,191
PRODUKCJA 29%
TRANSPORT 15% – ROLNICTWO 20%

334
00:20:35,568 --> 00:20:40,907
Reaktor termojądrowy
może być bardzo tanim źródłem prądu

335
00:20:40,991 --> 00:20:43,994
bez negatywnego wpływu na środowisko.

336
00:20:44,077 --> 00:20:47,330
Na razie nawet nie wiemy,
jak taki zbudować.

337
00:20:47,414 --> 00:20:48,999
I czy zdążymy na czas.

338
00:20:49,582 --> 00:20:51,584
Jesteśmy uzależnieni od paliw kopalnych

339
00:20:51,668 --> 00:20:53,336
i na tę chwilę

340
00:20:53,420 --> 00:20:55,463
próby odejścia od nich kończą się porażką.

341
00:20:55,547 --> 00:20:58,300
Przemysł paliw kopalnych
ma rekordowe zyski.

342
00:20:58,383 --> 00:20:59,759
Emisje rosną.

343
00:20:59,843 --> 00:21:03,096
Sceptycyzm i rozczarowanie ludzi
są uzasadnione.

344
00:21:03,680 --> 00:21:07,434
Jest coś, w czym
nie do końca zgadzam się z tym ruchem.

345
00:21:07,517 --> 00:21:12,105
Dyskredytujecie obecne rozwiązania,

346
00:21:12,188 --> 00:21:14,024
zanim pojawią się zamienniki.

347
00:21:14,607 --> 00:21:20,613
Chciałbym, by równie głośno mówiono
o nowościach. Ale ja jestem optymistą.

348
00:21:20,697 --> 00:21:25,035
I myślę,
że ograniczymy wzrost temperatury.

349
00:21:25,785 --> 00:21:30,749
Optymizm powinien wynikać
z realistycznych działań.

350
00:21:30,832 --> 00:21:34,085
Jeśli będziemy tu siedzieć i mówić:
„Będzie dobrze”,

351
00:21:34,169 --> 00:21:36,129
będzie to przeciwskuteczne.

352
00:21:36,212 --> 00:21:40,884
Pewien poziom ślepego optymizmu
może stać się negowaniem zmian klimatu.

353
00:21:49,851 --> 00:21:51,936
Porozumienie paryskie zakłada

354
00:21:52,020 --> 00:21:55,774
utrzymanie globalnego ocieplenia
poniżej dwóch stopni Celsjusza,

355
00:21:55,857 --> 00:21:58,651
zmniejszenie emisji o połowę
w latach 2015-2030,

356
00:21:58,735 --> 00:22:01,821
a do 2050 roku zerowe emisje netto.

357
00:22:01,905 --> 00:22:02,906
I jak nam idzie?

358
00:22:03,615 --> 00:22:07,118
Poziom CO2 w atmosferze
osiągnął wiosną rekordowy poziom.

359
00:22:07,202 --> 00:22:09,788
Jest najwyższy od czterech milionów lat.

360
00:22:09,871 --> 00:22:11,998
Źle. Bardzo źle nam idzie.

361
00:22:12,999 --> 00:22:18,004
Długoterminowo
nie obserwujemy spadku emisji.

362
00:22:21,800 --> 00:22:25,762
Możemy nie osiągnąć celu 2°C,

363
00:22:25,845 --> 00:22:30,934
co będzie miało poważne konsekwencje.

364
00:22:33,937 --> 00:22:36,439
Sądziliśmy, że do 2°C mamy jeszcze daleko.

365
00:22:36,523 --> 00:22:38,858
Teraz w sumie jesteśmy już na 1,5°C.

366
00:22:38,942 --> 00:22:42,195
Ostatniego lata widzieliśmy,
czym to grozi.

367
00:22:43,363 --> 00:22:45,115
Szacuje się, że przy 2°C

368
00:22:45,198 --> 00:22:48,618
niektóre części świata
nie będą już zdatne do życia.

369
00:22:48,701 --> 00:22:53,081
W niektórych milionowych miastach
trudno będzie mieszkać.

370
00:22:53,915 --> 00:22:55,792
To bardzo przygnębiające.

371
00:22:57,585 --> 00:22:58,795
To postępuje.

372
00:22:58,878 --> 00:23:03,550
Czy jest jakiś konkretny punkt krytyczny?
Nie, nie ma punktu krytycznego.

373
00:23:04,717 --> 00:23:08,638
Ostatnim razem powierzchnia planety
była tak ciepła jak teraz

374
00:23:08,721 --> 00:23:10,723
120 000 lat temu.

375
00:23:10,807 --> 00:23:13,726
A poziom morza
był wtedy wyższy o 8 metrów.

376
00:23:15,061 --> 00:23:18,148
Średnia wysokość nad poziomem morza
w Nowym Jorku?

377
00:23:18,231 --> 00:23:19,524
Dziesięć metrów.

378
00:23:20,024 --> 00:23:22,569
Średnia wysokość nad poziomem morza
w Miami?

379
00:23:22,652 --> 00:23:23,570
Dwa metry.

380
00:23:24,154 --> 00:23:28,116
Kiedy Miami nie będzie
zdatne do zamieszkania? W ciągu dekad?

381
00:23:28,199 --> 00:23:31,035
Wiele elementów wiąże się ze sobą.

382
00:23:37,792 --> 00:23:40,462
Duży problem mają ci,

383
00:23:40,545 --> 00:23:43,590
którzy są blisko równika
i pracują na zewnątrz.

384
00:23:43,673 --> 00:23:46,426
Czyli szczególnie rolnicy w Afryce.

385
00:23:47,010 --> 00:23:49,762
Dla nich to może być straszne.

386
00:23:54,642 --> 00:23:58,521
Rolnictwo
to podstawowe działanie człowieka.

387
00:23:58,605 --> 00:24:02,317
Większość z nas była kiedyś rolnikami,
bo musieliśmy nimi być.

388
00:24:02,400 --> 00:24:07,197
To też istotne źródło
gazów cieplarnianych.

389
00:24:11,659 --> 00:24:14,954
Około 20% naszych emisji
pochodzi z rolnictwa.

390
00:24:15,038 --> 00:24:17,165
Trudno się ich pozbyć.

391
00:24:18,082 --> 00:24:20,502
Krowy bekają metanem.

392
00:24:20,585 --> 00:24:25,590
Uprawa gleby
może uwolnić ukryty w niej węgiel.

393
00:24:25,673 --> 00:24:28,760
Nawozy azotowe produkuje się
z użyciem gazu ziemnego.

394
00:24:29,385 --> 00:24:30,845
No i same metody uprawy.

395
00:24:30,929 --> 00:24:34,641
Praca kombajnu w polu
zużywa dużo paliw kopalnych.

396
00:24:34,724 --> 00:24:36,184
Rolnictwo wpływa więc

397
00:24:36,267 --> 00:24:39,145
na zmiany klimatyczne na różne sposoby.

398
00:24:42,941 --> 00:24:46,402
Produkcja żywności
wymaga dużo energii, gleby i wody.

399
00:24:47,070 --> 00:24:50,782
Uprawy trzeba nawozić.
Potem dostarczyć je do sklepów.

400
00:24:50,865 --> 00:24:53,117
Potem wieziemy je ze sklepów do domów.

401
00:24:53,201 --> 00:24:57,205
Następnie chłodzimy te produkty w domach,
a i tak wyrzucamy 40%.

402
00:24:58,957 --> 00:25:03,127
Wiele osób nie wie,
że odpady spożywcze emitują dużo metanu.

403
00:25:03,211 --> 00:25:05,213
Jest ich mnóstwo na wysypiskach.

404
00:25:05,296 --> 00:25:07,090
Tkwią między innymi śmieciami,

405
00:25:07,173 --> 00:25:11,386
więc nie mogą się rozłożyć
tak jak w glebie.

406
00:25:11,469 --> 00:25:14,681
I metan jest uwalniany
z odpadów spożywczych.

407
00:25:14,764 --> 00:25:18,351
Metan to silniejszy gaz cieplarniany
od dwutlenku węgla.

408
00:25:18,434 --> 00:25:20,687
Ogrzewa bardziej od niego.

409
00:25:23,064 --> 00:25:26,484
Gdyby odpady spożywcze były krajem,
byłyby trzecim emitentem na świecie.

410
00:25:26,568 --> 00:25:29,320
Chiny, Stany Zjednoczone,
odpady spożywcze.

411
00:25:30,572 --> 00:25:32,657
Stworzyliśmy w Mill nowy system.

412
00:25:32,740 --> 00:25:35,660
To najprostszy sposób
na zwrot jedzenia na farmy.

413
00:25:36,286 --> 00:25:39,247
Gdy obudowa jest ciaśniejsza
i lepiej przylega,

414
00:25:39,330 --> 00:25:41,291
mamy taki fajny docisk.

415
00:25:41,374 --> 00:25:44,335
Wszystko jest bardziej zwarte

416
00:25:44,419 --> 00:25:46,504
i części się nie przesuwają.

417
00:25:46,588 --> 00:25:50,008
Jeśli to wdrożymy,
poprawi to komfort użytkowania.

418
00:25:54,262 --> 00:25:56,973
Wygląda jak śmietnik.
Każdy wie, jak go używać.

419
00:25:57,599 --> 00:25:59,601
Naciskasz pedał i się otwiera.

420
00:26:00,435 --> 00:26:04,063
Zgarniasz resztki posiłku.
I na tym kończy się twoja praca.

421
00:26:04,147 --> 00:26:06,399
A w środku dzieje się cała magia.

422
00:26:06,482 --> 00:26:10,778
W nocy wszystko jest
automatycznie suszone i mielone.

423
00:26:11,362 --> 00:26:12,572
Jedzenie to w 80% woda.

424
00:26:12,655 --> 00:26:15,533
Jeśli pozbędziemy się wody,
robi się go mało.

425
00:26:15,617 --> 00:26:18,786
Staje się bezwonne,
ale zatrzymuje składniki odżywcze.

426
00:26:20,705 --> 00:26:24,250
Gdy kosz się napełni,
zostawiasz worek na progu,

427
00:26:24,334 --> 00:26:27,128
my go odbieramy i wieziemy do zakładu.

428
00:26:27,211 --> 00:26:29,130
Taki Uber dla odpadów.

429
00:26:30,465 --> 00:26:32,884
- Otwieramy pudło.
- Otwórzmy.

430
00:26:34,177 --> 00:26:35,261
Wyjmujemy torbę.

431
00:26:37,055 --> 00:26:40,558
Wrzucamy je do maszyny,
która przesiewa, sortuje

432
00:26:40,642 --> 00:26:44,228
i usuwa zanieczyszczenia,
na przykład naklejki z owoców.

433
00:26:44,312 --> 00:26:47,065
Ze względów bezpieczeństwa
przechodzi też obróbkę termiczną.

434
00:26:47,940 --> 00:26:49,734
Potem pakujemy materiał

435
00:26:49,817 --> 00:26:52,862
i wysyłamy je z powrotem na farmy
jako paszę.

436
00:26:55,156 --> 00:26:56,324
U hodowcy drobiu

437
00:26:56,407 --> 00:26:59,452
60% jego emisji to karma, którą kupuje.

438
00:26:59,535 --> 00:27:01,412
Jeśli więc hodujesz kurczaki,

439
00:27:01,496 --> 00:27:04,707
Mill ma dla ciebie paszę
o niskiej zawartości węgla.

440
00:27:05,667 --> 00:27:07,794
Jedzenie, które trafiło na śmietnik.

441
00:27:10,380 --> 00:27:12,507
ROLNICTWO
20%

442
00:27:12,590 --> 00:27:15,551
BYDŁO – UPRAWY
ODPADY – ZUŻYCIE GLEBY

443
00:27:15,635 --> 00:27:18,096
Zaczynam doceniać w innowacjach to,

444
00:27:18,179 --> 00:27:20,348
że są pełne nadziei.

445
00:27:20,431 --> 00:27:24,560
Ale opór systemowy
wciąż jest bardzo silny.

446
00:27:24,644 --> 00:27:28,356
Czekanie na ludzi, którzy dorastali

447
00:27:28,439 --> 00:27:31,442
z tymi celami,
była to część ich moralnego kompasu,

448
00:27:31,526 --> 00:27:34,862
a teraz mają władzę,

449
00:27:34,946 --> 00:27:36,989
nie wydaje mi się rozsądne.

450
00:27:37,573 --> 00:27:42,245
Nie do końca rozumiem ludzi,
którzy są temu przeciwni.

451
00:27:42,328 --> 00:27:44,706
Ale to łatwiej zignorować.

452
00:27:44,789 --> 00:27:46,791
Ludzie reagują na aktywizm.

453
00:27:46,874 --> 00:27:50,086
Ale status quo jest bardzo potężne.

454
00:27:50,169 --> 00:27:52,004
Nie wiem, jak rozstrzygnąć

455
00:27:52,088 --> 00:27:56,592
dylemat między pamiętaniem
o katastrofie klimatycznej

456
00:27:56,676 --> 00:27:59,721
a denerwowaniem ludzi.

457
00:28:03,725 --> 00:28:07,895
Co jest warte więcej? Sztuka czy życie?

458
00:28:09,647 --> 00:28:13,609
Jak agresywny powinien być aktywizm?
I do kogo jest adresowany?

459
00:28:14,277 --> 00:28:17,739
Mam nadzieję, że dialog między aktywistami

460
00:28:17,822 --> 00:28:22,201
a ludźmi, którzy nad tym pracują,
pozostanie konstruktywny.

461
00:28:22,285 --> 00:28:24,829
Próbuję założyć dziób i go…

462
00:28:25,747 --> 00:28:27,957
Wszczynamy alarm jako kanarki.

463
00:28:29,333 --> 00:28:32,795
W Wielkiej Brytanii była taka grupa
Extinction Rebellion.

464
00:28:32,879 --> 00:28:37,425
Jechałem na spotkanie
i zablokowali nam drogę.

465
00:28:37,508 --> 00:28:39,093
Zagłada!

466
00:28:39,177 --> 00:28:40,595
Rebelia!

467
00:28:41,471 --> 00:28:43,806
Na pewno zbudowali świadomość.

468
00:28:43,890 --> 00:28:45,600
Świat jest polityczny.

469
00:28:45,683 --> 00:28:49,312
Problemem w tych projektach jest to,

470
00:28:49,395 --> 00:28:53,941
że jeśli ekologiczna metoda
jest kosztowna, kto za to zapłaci?

471
00:28:56,402 --> 00:29:00,072
Nie oczekujmy od innych zera,
jeśli nie osiągniemy go pierwsi.

472
00:29:00,156 --> 00:29:01,866
Ale nie chodzi tylko o to.

473
00:29:01,949 --> 00:29:06,662
Chodzi też o to, że mamy dużo więcej
pieniędzy niż inne kraje.

474
00:29:06,746 --> 00:29:11,959
Nie możemy oczekiwać,
że Brazylia, Indie, Indonezja

475
00:29:12,043 --> 00:29:15,797
i inne gospodarki wschodzące
wdrożą dekarbonizację,

476
00:29:15,880 --> 00:29:19,133
wydając mnóstwo pieniędzy
na ekologiczne rozwiązania.

477
00:29:22,303 --> 00:29:26,098
Paliwa kopalne powinny być droższe,

478
00:29:26,182 --> 00:29:29,268
ale gdy tylko ceny paliw idą w górę,

479
00:29:29,352 --> 00:29:30,770
mamy kryzys polityczny.

480
00:29:30,853 --> 00:29:36,567
Słowo „podatek”
to w tym kraju bluźnierstwo.

481
00:29:36,651 --> 00:29:39,320
Nawet się o tym nie rozmawia.

482
00:29:41,364 --> 00:29:43,366
Rząd odgrywa ogromną rolę,

483
00:29:43,449 --> 00:29:47,078
bo to jego przepisy, jego ulgi podatkowe

484
00:29:47,161 --> 00:29:52,208
przyspieszają prace w laboratoriach
i wdrażanie rozwiązań na wielką skalę.

485
00:29:52,875 --> 00:29:56,671
Docelowo czyste technologie
będą równie tanie lub tańsze.

486
00:29:58,297 --> 00:30:00,132
Mamy moralny obowiązek

487
00:30:00,216 --> 00:30:04,846
i zasoby ekonomiczne,
by dokonać inwestycji,

488
00:30:04,929 --> 00:30:07,598
które zaowocują
przełomami technologicznymi

489
00:30:07,682 --> 00:30:10,977
i zepchną je
w dół krzywej kosztów i wolumenu,

490
00:30:11,060 --> 00:30:15,565
by były dostępne
dla wszystkich na świecie.

491
00:30:16,941 --> 00:30:19,902
Z energią ze słońca i wiatru się to udało.

492
00:30:19,986 --> 00:30:23,823
Dlatego nawet rejony,

493
00:30:23,906 --> 00:30:27,660
w których organy ustawodawcze
nie są zorientowane na klimat,

494
00:30:27,743 --> 00:30:29,662
na przykład Teksas,

495
00:30:29,745 --> 00:30:33,499
czerpią ogromne korzyści
z wiatru i słońca.

496
00:30:33,583 --> 00:30:36,294
To ogromna część
ich mieszanki energetycznej.

497
00:30:36,794 --> 00:30:39,297
To by się nie udało bez ulg podatkowych,

498
00:30:39,380 --> 00:30:43,301
które ustanowiono
dla energii słonecznej i wiatrowej.

499
00:30:43,384 --> 00:30:45,469
Ale te ulgi nie mogłyby istnieć,

500
00:30:45,553 --> 00:30:48,472
gdyby te technologie nie były już gotowe.

501
00:30:49,015 --> 00:30:51,684
Takie technologie są już dostępne.

502
00:30:51,767 --> 00:30:56,230
Muszą trafić do społeczności
jak najszybciej.

503
00:30:56,814 --> 00:30:58,941
TRANSPORT
15%

504
00:30:59,025 --> 00:31:01,944
AUTA – ŁODZIE – SAMOLOTY

505
00:31:02,028 --> 00:31:05,907
Samoloty odpowiadają
za ponad 3% wszystkich emisji.

506
00:31:06,407 --> 00:31:12,371
Dość dobrym rozwiązaniem
są obecnie paliwa z roślin,

507
00:31:12,955 --> 00:31:15,082
zwane biopaliwami.

508
00:31:16,167 --> 00:31:18,461
Niestety obecnie

509
00:31:18,544 --> 00:31:24,258
takie paliwo kosztuje dwa razy tyle,
co zwykłe paliwo lotnicze.

510
00:31:25,760 --> 00:31:29,722
Kupuję to paliwo. To tworzy popyt.

511
00:31:29,805 --> 00:31:31,349
Gdy popyt wzrośnie,

512
00:31:31,432 --> 00:31:34,852
pojawią się nowe pomysły
na obniżenie kosztu tego paliwa

513
00:31:34,936 --> 00:31:37,897
do poziomu podobnego
do zwykłego paliwa lotniczego.

514
00:31:38,940 --> 00:31:44,028
Dodatkowy koszt auta elektrycznego
z czasem będzie coraz niższy.

515
00:31:44,111 --> 00:31:47,490
Auta osobowe
to tylko 8% wszystkich emisji,

516
00:31:47,573 --> 00:31:51,827
ale jeśli wszyscy kupią te nowe auta,

517
00:31:52,411 --> 00:31:54,914
mamy o 8% mniej.

518
00:31:57,667 --> 00:31:59,877
Potrzebujemy wodoru o dużej gęstości,

519
00:31:59,961 --> 00:32:02,588
który można sprawnie dostarczyć
od producenta

520
00:32:02,672 --> 00:32:03,839
do użytkownika.

521
00:32:03,923 --> 00:32:07,343
Mamy pierwszy pojazd
wykorzystujący kriokompresję Verne.

522
00:32:07,426 --> 00:32:10,513
Naszym rynkiem przyczółkowym
są ciężarówki klasy 8.

523
00:32:10,596 --> 00:32:14,141
Tam mamy największe zainteresowanie.

524
00:32:14,225 --> 00:32:17,812
Ciężarówki elektryczne
mogą obecnie przejechać jakieś 400 km.

525
00:32:17,895 --> 00:32:20,523
Zasięg z tym zasilaniem wynosiłby 1600 km.

526
00:32:20,606 --> 00:32:23,234
To zasięg ciężarówek z silnikiem diesla.

527
00:32:23,317 --> 00:32:25,486
Zaangażowały się w to jakieś marki?

528
00:32:25,569 --> 00:32:26,946
Niewiele materiałów

529
00:32:27,029 --> 00:32:29,865
radzi sobie jednocześnie z kriogeniką
i wysokim ciśnieniem.

530
00:32:29,949 --> 00:32:33,202
Kluczowy jest tu wymiennik ciepła
i tu mamy markę.

531
00:32:34,412 --> 00:32:35,997
TRANSPORT
15%

532
00:32:36,080 --> 00:32:39,333
AUTA – ŁODZIE – SAMOLOTY

533
00:32:39,417 --> 00:32:42,503
ŚWIATOWE EMISJE

534
00:32:47,341 --> 00:32:49,301
Pracujemy tak szybko, jak się da,

535
00:32:49,385 --> 00:32:53,139
by sprowadzić emisje
ze wszystkich kategorii do zera.

536
00:32:53,889 --> 00:32:59,437
Ale zanim to osiągniemy,
wyemitujemy jeszcze dużo dwutlenku węgla.

537
00:33:00,062 --> 00:33:02,273
Miło cię widzieć. Bardzo dziękuję.

538
00:33:02,356 --> 00:33:03,482
- Jasne.
- Miło nam.

539
00:33:03,566 --> 00:33:05,901
Powinno być fajnie.

540
00:33:06,610 --> 00:33:10,239
Jeśli wierzymy, że trzeba ograniczyć
ocieplenie do 1,5°C,

541
00:33:10,322 --> 00:33:14,118
należy wspierać technologię usuwania CO2.

542
00:33:14,201 --> 00:33:16,996
Wysysa się CO2 z powietrza,
wpuszcza pod ziemię

543
00:33:17,079 --> 00:33:21,208
i trzeba tak filtrować 10 gigaton rocznie
przez 50 lat. Do 2100 roku.

544
00:33:21,709 --> 00:33:24,962
To niewyobrażalne.
Nikt o tym nie myśli i nie rozmawia.

545
00:33:25,838 --> 00:33:27,965
- Dobrze. Zaczynamy.
- Panowie.

546
00:33:31,552 --> 00:33:34,805
Co myślisz o sekwestracji CO2 i jej roli?

547
00:33:34,889 --> 00:33:38,809
W portfolio Breakthrough Energy
mamy kilka firm,

548
00:33:38,893 --> 00:33:42,188
które starają się
obniżyć koszty sekwestracji CO2.

549
00:33:42,271 --> 00:33:45,191
Jestem największym klientem Climeworks.

550
00:33:45,274 --> 00:33:48,736
Wychwytują dwutlenek węgla
po 300 dolarów za tonę.

551
00:33:48,819 --> 00:33:51,197
Jesteś największym klientem?

552
00:33:51,280 --> 00:33:52,740
Jak to wygląda?

553
00:33:52,823 --> 00:33:54,325
- Wypisuję im czek.
- Tak?

554
00:33:55,117 --> 00:33:57,745
Równoważysz tym własne emisje?

555
00:33:57,828 --> 00:33:58,662
Tak.

556
00:34:04,794 --> 00:34:09,131
REYKJAVIK, ISLANDIA

557
00:34:18,933 --> 00:34:22,144
Pracuję w firmie,
która uderza w zmiany klimatyczne

558
00:34:22,228 --> 00:34:26,857
u źródła, zajmuje się CO2,
które już jest w atmosferze.

559
00:34:26,941 --> 00:34:28,776
Które podgrzewa planetę.

560
00:34:31,403 --> 00:34:35,241
Climeworks usuwa dwutlenek węgla
z atmosfery.

561
00:34:35,991 --> 00:34:38,786
Takie filtrowanie jest dość trudne,

562
00:34:38,869 --> 00:34:42,498
bo to najbardziej rozrzedzone źródło CO2.

563
00:34:44,375 --> 00:34:49,505
Przepuszczamy przez filtr
ogromne ilości powietrza.

564
00:34:50,506 --> 00:34:52,133
Gdy powietrze przechodzi,

565
00:34:52,216 --> 00:34:56,345
cząsteczki CO2 reagują z materiałem filtra
i pozostają w jego wnętrzu.

566
00:34:57,304 --> 00:34:59,974
Zamykamy przepływ i podgrzewamy komorę,

567
00:35:01,267 --> 00:35:03,853
co odwraca reakcję chemiczną.

568
00:35:06,105 --> 00:35:09,817
Potem przesyłamy CO2 do zakładu.

569
00:35:13,070 --> 00:35:17,366
Korzystamy tylko
z ekologicznych źródeł energii,

570
00:35:17,449 --> 00:35:19,910
na przykład energii geotermalnej.

571
00:35:24,373 --> 00:35:27,835
Sam proces nie jest skomplikowany.

572
00:35:27,918 --> 00:35:33,340
Wyzwaniem jest jego przeprowadzenie
i skuteczność.

573
00:35:36,135 --> 00:35:37,928
Naprawdę pozbywają się CO2.

574
00:35:38,012 --> 00:35:41,640
Nie tylko go wyciągają,
ale ulega mineralizacji

575
00:35:41,724 --> 00:35:43,434
w tym islandzkim zakładzie.

576
00:35:46,562 --> 00:35:49,356
Siedzę przy zaworze wtryskowym.

577
00:35:49,440 --> 00:35:54,153
Wpuszczamy tędy CO2.

578
00:35:54,236 --> 00:35:59,366
To pierwszy na świecie
zawór wtryskowy do tego procesu.

579
00:36:01,160 --> 00:36:04,455
Pompujemy więc wodę z CO2

580
00:36:04,538 --> 00:36:08,667
i na pewnej głębokości
uwalniamy CO2 do strumienia wody.

581
00:36:08,751 --> 00:36:10,252
Na takiej głębokości

582
00:36:10,336 --> 00:36:14,548
ciśnienie jest wystarczająco wysokie,
żeby doszło do efektu SodaStream.

583
00:36:16,050 --> 00:36:18,886
Wpuszczamy CO2 do wody,

584
00:36:18,969 --> 00:36:24,558
a następnie wędruje on do skał
i zmienia się w kamień.

585
00:36:26,352 --> 00:36:28,896
To nie wymaga dużo energii.

586
00:36:28,979 --> 00:36:32,942
Wykorzystujemy wodę,
która już jest w ziemi,

587
00:36:33,025 --> 00:36:34,818
by oddziaływać na CO2.

588
00:36:41,575 --> 00:36:47,623
Czterokilotonowa wydajność zakładu
dzielona przez 40 gigaton rocznych emisji,

589
00:36:47,706 --> 00:36:52,962
daje nam zero, przecinek, jeszcze 10 zer
i 1 procenta.

590
00:36:53,045 --> 00:36:57,466
Tyle w tej chwili usuwamy rocznie.

591
00:36:58,050 --> 00:37:01,720
Dlatego rozwój tej technologii
jest taki ważny.

592
00:37:03,389 --> 00:37:06,600
Chcemy być trochę
jak przedsiębiorstwo komunalne.

593
00:37:06,684 --> 00:37:09,853
Tyle że zamiast odbierać co tydzień
śmieci z domów,

594
00:37:09,937 --> 00:37:11,730
oczyszczamy atmosferę.

595
00:37:12,773 --> 00:37:17,611
Ale rolą wychwytywania CO2 z powietrza
nie jest eliminacja obecnych emisji,

596
00:37:17,695 --> 00:37:21,073
a pozbycie się historycznych emisji,

597
00:37:21,156 --> 00:37:22,533
które już tam są.

598
00:37:24,743 --> 00:37:25,828
W tej chwili

599
00:37:25,911 --> 00:37:30,958
największe zakłady wychwytywania
nie przekraczają 100 000 ton rocznie.

600
00:37:31,041 --> 00:37:33,961
Powstają takie, które wychwycą miliony,

601
00:37:34,044 --> 00:37:37,756
ale póki nie sięgniemy miliardów,

602
00:37:37,840 --> 00:37:39,383
jest to marginalna ilość.

603
00:37:39,466 --> 00:37:41,176
Nie ma większego znaczenia.

604
00:37:43,887 --> 00:37:48,309
To trochę szalone,
wyłapywać z powietrza dwutlenek węgla,

605
00:37:48,392 --> 00:37:51,603
który pojawił się tam,
bo generujemy energię.

606
00:37:51,687 --> 00:37:54,690
Trzeba po prostu
generować energię w inny sposób.

607
00:37:54,773 --> 00:37:59,028
To, że rozmawiają o tym poważni ludzie,

608
00:37:59,111 --> 00:38:02,323
pokazuje, jak desperacko chcemy
nadal robić to samo.

609
00:38:02,406 --> 00:38:06,702
Znaleźć jakieś obejście,
żeby problem zniknął.

610
00:38:11,123 --> 00:38:15,169
Wiele z tych rozmów
skupia się wyłącznie na ludziach.

611
00:38:16,462 --> 00:38:21,300
A ofiarami zmian klimatu
są też inne gatunki na tej planecie.

612
00:38:24,178 --> 00:38:28,182
Czy ocean stanie się miejscem,
do którego będziemy zrzucać CO2?

613
00:38:28,682 --> 00:38:33,020
Czy będziemy upychać go do oporu w lasach?

614
00:38:33,520 --> 00:38:37,608
Możemy genetycznie zmodyfikować drzewa?
To ekscytujące.

615
00:38:37,691 --> 00:38:41,320
Jest w tym potencjał.
Ale należy też pomyśleć o tym,

616
00:38:41,403 --> 00:38:45,115
że drzewo, które już tam rośnie,
jest ważne dla wielu gatunków,

617
00:38:45,199 --> 00:38:46,784
które na nim żyją.

618
00:38:47,618 --> 00:38:49,453
Nie ma nic za darmo.

619
00:38:50,329 --> 00:38:52,081
Nie ma cudownego rozwiązania.

620
00:38:54,333 --> 00:38:59,129
Jeśli chcemy wykorzystać elektrolizę,
możemy potrzebować 140 fabryk

621
00:38:59,213 --> 00:39:01,715
do produkcji rdzeni. Stosów.

622
00:39:02,216 --> 00:39:04,343
Każda musi być pięć razy większa

623
00:39:04,426 --> 00:39:06,970
od największej fabryki, jaką teraz mamy,

624
00:39:07,554 --> 00:39:10,140
by utrzymać taką produkcję.

625
00:39:11,475 --> 00:39:16,188
Zdecydowanie uświadomiłem sobie,

626
00:39:16,271 --> 00:39:18,649
jakim wyzwaniem jest osiągnięcie skali.

627
00:39:18,732 --> 00:39:22,319
Jak trudno jest wdrożyć te innowacje
w odpowiedniej skali.

628
00:39:22,403 --> 00:39:24,947
Trzeba rozumieć,

629
00:39:25,030 --> 00:39:27,991
jak trudno jest zbudować to wszystko.

630
00:39:28,075 --> 00:39:31,370
Musimy działać szybko,
bo to zajmie dużo czasu.

631
00:39:31,870 --> 00:39:37,501
To będzie trudna, wyboista, brudna podróż.

632
00:39:37,584 --> 00:39:40,379
Czasem będzie bardzo niepewna.

633
00:39:40,462 --> 00:39:43,340
Będzie się wydawało,
że spadniemy w przepaść,

634
00:39:43,424 --> 00:39:46,468
więc rozumiem,
że to może wyglądać na szaleństwo.

635
00:39:46,552 --> 00:39:48,679
To droga szaleńców.

636
00:39:52,891 --> 00:39:54,852
Chcę być optymistką.

637
00:39:54,935 --> 00:39:57,312
Nie lubię być prorokinią zagłady

638
00:39:57,396 --> 00:40:01,567
i nie czepiam się z czystej przekory.

639
00:40:01,650 --> 00:40:04,236
Ale patrzę na to, gdzie jesteśmy teraz.

640
00:40:04,319 --> 00:40:07,156
Zostało nam pięć do dziesięciu lat,

641
00:40:07,239 --> 00:40:10,242
by osiągnąć zero netto.
Staram się być optymistką.

642
00:40:10,325 --> 00:40:12,578
Jest szansa, że to rozgryziemy.

643
00:40:12,661 --> 00:40:16,123
Podał pan dobre przykłady.
Ale nie kieruję się nadzieją.

644
00:40:16,206 --> 00:40:19,960
Kieruję się miłością do domu,

645
00:40:20,043 --> 00:40:22,713
ludzi i osób, które się w to angażują.

646
00:40:22,796 --> 00:40:24,590
I zdrową dawką strachu.

647
00:40:25,883 --> 00:40:28,385
Płaczę za każdym razem, gdy o tym mówię.

648
00:40:28,469 --> 00:40:30,971
Kiedy słyszę waszą pasję, myślę:

649
00:40:31,054 --> 00:40:33,599
„Działamy wolniej, niż byście chcieli”.

650
00:40:33,682 --> 00:40:35,017
To nie jest łatwe.

651
00:40:35,100 --> 00:40:39,021
Mówimy o całej infrastrukturze.

652
00:40:39,605 --> 00:40:43,150
Wybudowanie tego na nowo trochę potrwa.

653
00:40:43,233 --> 00:40:47,196
Ale zmusza mnie to do rozważania,
jak możemy działać szybciej.

654
00:40:48,030 --> 00:40:49,156
Dziękuję wam za to.

655
00:40:50,115 --> 00:40:52,284
Przed nami dużo pracy.

656
00:40:52,367 --> 00:40:55,245
A im szybciej, tym lepiej.

657
00:41:31,532 --> 00:41:33,617
Napisy: Paweł Awdejuk