1
00:00:15,475 --> 00:00:17,143
No dobrze, pierwsze pytanie.

2
00:00:17,685 --> 00:00:19,771
Jesteś zbyt bogaty?

3
00:00:21,773 --> 00:00:23,149
To dziwne,

4
00:00:24,609 --> 00:00:29,655
że niektórzy są warci miliard,
dziesięć miliardów czy sto miliardów.

5
00:00:29,739 --> 00:00:33,743
W stosunku do osobistych potrzeb
to oszałamiająca kwota pieniędzy.

6
00:00:35,453 --> 00:00:38,831
W młodości spojrzałem na listę Forbesa

7
00:00:38,915 --> 00:00:43,294
i zafascynowało mnie to,
jak działa społeczeństwo.

8
00:00:43,377 --> 00:00:46,672
Te fortuny w nieruchomościach i bankach.

9
00:00:46,756 --> 00:00:48,883
Są tam ci ludzie z Wall Street.

10
00:00:48,966 --> 00:00:50,635
Czemu to źródło bogactwa?

11
00:00:50,718 --> 00:00:53,429
I ile majątku
pochodzi od poprzednich pokoleń?

12
00:00:54,514 --> 00:00:56,808
Ktoś zapytał mnie:

13
00:00:56,891 --> 00:00:59,685
„Myślisz,
że kiedyś będziesz na tej liście?”.

14
00:00:59,769 --> 00:01:00,853
I pomyślałem:

15
00:01:01,896 --> 00:01:05,858
„Może trafię tam
dzięki mojej pracy z oprogramowaniem”.

16
00:01:05,942 --> 00:01:08,361
Myślałem, że nie nastąpi to zbyt szybko.

17
00:01:08,444 --> 00:01:10,905
Myliłem się.

18
00:01:10,988 --> 00:01:15,076
Z 4,2 miliarda dolarów Bill Gates
jest drugi wśród najbogatszych w kraju.

19
00:01:15,159 --> 00:01:17,787
Bill Gates, najbogatszy człowiek w kraju.

20
00:01:18,704 --> 00:01:20,998
To jaka jest odpowiedź?

21
00:01:24,544 --> 00:01:26,838
CO DALEJ?

22
00:01:27,505 --> 00:01:31,008
CZY MOŻNA BYĆ ZBYT BOGATYM?

23
00:01:37,348 --> 00:01:40,434
To niesamowite, że mamy miliarderów.

24
00:01:40,977 --> 00:01:43,604
To mnóstwo pieniędzy.

25
00:01:43,688 --> 00:01:48,943
Trudno wydać to na siebie.

26
00:01:50,236 --> 00:01:55,449
Takie pieniądze powinny służyć ludziom,
a nie tylko być konsumowane.

27
00:01:56,868 --> 00:01:58,703
W bogatym kraju, takim jak USA,

28
00:01:58,786 --> 00:02:01,539
to, że nadal mamy niedobory,
świadczy o tym,

29
00:02:01,622 --> 00:02:06,085
że społeczna sieć asekuracyjna
powinna być lepiej finansowana.

30
00:02:07,420 --> 00:02:12,008
Nie uważam, że zakaz posiadania
majątku powyżej pewnego poziomu

31
00:02:12,091 --> 00:02:17,722
to dobre rozwiązanie.
Ale nie jestem obiektywny.

32
00:02:18,389 --> 00:02:21,726
Rozumiem, dlaczego niektórzy tak myślą.

33
00:02:23,019 --> 00:02:25,605
To dobry temat do dyskusji.

34
00:02:29,400 --> 00:02:33,321
Gdy widzimy miasteczka namiotowe
przy naszych autostradach,

35
00:02:34,447 --> 00:02:37,575
pielęgniarki przysypiające
z wyczerpania w metrze,

36
00:02:38,451 --> 00:02:40,828
biedne dzieciaki w bankach żywności,

37
00:02:41,495 --> 00:02:47,501
musimy zadać sobie pytanie:
„Kto na tym korzysta?”.

38
00:02:50,046 --> 00:02:54,467
W Ameryce są zwycięzcy, bo są przegrani.

39
00:02:55,092 --> 00:02:58,596
A nikt nie wygrał więcej niż najbogatsi.

40
00:02:59,931 --> 00:03:04,518
Najbogatszy 1% Amerykanów
posiada 40% narodowego majątku.

41
00:03:05,061 --> 00:03:09,232
Ponad 38 milionów Amerykanów
nie stać na podstawowe potrzeby.

42
00:03:09,315 --> 00:03:12,193
Gdyby biedni Amerykanie założyli kraj,

43
00:03:12,276 --> 00:03:14,237
byłby większy od Australii.

44
00:03:16,864 --> 00:03:20,368
Miliard dolarów
to tysiąc milionów dolarów.

45
00:03:20,451 --> 00:03:24,830
A niektórzy miliarderzy
mają 200 miliardów.

46
00:03:24,914 --> 00:03:28,251
Mają 200 000 milionów,

47
00:03:29,043 --> 00:03:34,674
a wiele dzieci nie ma gdzie mieszkać.

48
00:03:35,341 --> 00:03:36,592
To jakiś obłęd.

49
00:03:38,719 --> 00:03:43,599
W idealnym świecie nie ma miliarderów.

50
00:03:44,308 --> 00:03:45,935
Nietrudno uzasadnić,

51
00:03:46,018 --> 00:03:49,313
że istnienie miliarderów to błąd.

52
00:03:49,397 --> 00:03:52,275
Zwłaszcza widząc, co robią z pieniędzmi.

53
00:03:58,489 --> 00:03:59,907
Tak czy owak,

54
00:04:00,825 --> 00:04:04,537
wiemy, że takie bogactwo
daje wielkie wpływy.

55
00:04:04,620 --> 00:04:06,706
Na przykład na wybory.

56
00:04:07,707 --> 00:04:12,420
Jeśli tworzymy społeczeństwo,
w którym tyle majątku

57
00:04:12,503 --> 00:04:15,047
jest w rękach tak niewielu,
na pewnym etapie

58
00:04:15,131 --> 00:04:17,341
nie można już tego nazwać demokracją.

59
00:04:17,425 --> 00:04:19,552
1% NAS WYSYSA
PRECZ Z FED

60
00:04:19,635 --> 00:04:22,972
Ludzie, którzy sądzą,
że należy usunąć miliarderów,

61
00:04:23,055 --> 00:04:24,473
są w błędzie.

62
00:04:24,557 --> 00:04:27,560
Tak duże zmiany zrujnowałyby gospodarkę,

63
00:04:27,643 --> 00:04:29,895
bo konieczny byłby
nowy system ekonomiczny.

64
00:04:29,979 --> 00:04:31,605
A nie umiemy go zbudować.

65
00:04:31,689 --> 00:04:34,900
Ludzie myślą,
że powstałoby egalitarne społeczeństwo.

66
00:04:34,984 --> 00:04:38,362
Ale w społeczeństwach
bardziej egalitarnych od nas

67
00:04:38,446 --> 00:04:42,116
też są miliarderzy. Czasem bardzo wielu.

68
00:04:42,199 --> 00:04:46,120
Mamy miliarderów w Japonii. We Francji.

69
00:04:46,203 --> 00:04:48,497
W Skandynawii.

70
00:04:49,290 --> 00:04:51,459
Ilu jest miliarderów na świecie?

71
00:04:51,542 --> 00:04:54,795
Niewielu. I można powiedzieć:

72
00:04:54,879 --> 00:04:57,590
„Ktoś ma miliard dolarów? To szaleństwo”.

73
00:04:57,673 --> 00:05:01,177
Ale nie w tym tkwi problem.

74
00:05:01,260 --> 00:05:05,181
To oznaka czegoś niesamowitego.
To amerykański sen.

75
00:05:05,765 --> 00:05:08,351
To sprawia, że Ameryka jest wyjątkowa.

76
00:05:10,019 --> 00:05:13,064
Skoro mówimy o pieniądzach, ułożę to.

77
00:05:13,147 --> 00:05:14,273
Dobrze.

78
00:05:14,774 --> 00:05:17,109
To chyba tylko dziesięć. Zgadza się?

79
00:05:17,193 --> 00:05:18,652
KRISTI BLAKE
SIOSTRA

80
00:05:19,528 --> 00:05:21,781
Rodzice zachęcali nas do grania.

81
00:05:21,864 --> 00:05:24,867
Nie rywalizujemy ze sobą.

82
00:05:24,950 --> 00:05:28,662
Nie porównujemy
naszych osiągnięć zawodowych.

83
00:05:28,746 --> 00:05:30,539
To byłoby trudne.

84
00:05:31,332 --> 00:05:32,708
Wygrałeś.

85
00:05:32,792 --> 00:05:38,172
Ale rywalizujemy ze sobą w różnych grach.

86
00:05:38,255 --> 00:05:40,424
Pamiętasz, gdy był na szczycie listy 400?

87
00:05:40,508 --> 00:05:42,385
- To nie jest lista 500?
- 400.

88
00:05:42,468 --> 00:05:45,513
I była taka zabawna sytuacja.
Co roku pytaliśmy:

89
00:05:45,596 --> 00:05:49,975
„Nadal jest na szczycie?”.
Z czystej ciekawości.

90
00:05:50,059 --> 00:05:54,063
W tym przejawiała się
nasza rywalizacyjna natura.

91
00:05:54,146 --> 00:05:56,065
„Dobrze, nadal tam jest”.

92
00:05:56,148 --> 00:05:58,651
A potem rozdałem tyle, że problem zniknął.

93
00:05:58,734 --> 00:06:01,445
- Chciał zejść ze szczytu.
- Nie lubił tam być.

94
00:06:02,405 --> 00:06:05,783
To część etosu naszej rodziny.

95
00:06:06,367 --> 00:06:11,455
Pamiętam, że gdy tylko przeprowadziłeś się
z powrotem do Seattle z Microsoftem,

96
00:06:11,539 --> 00:06:14,542
mama zapytała cię:

97
00:06:14,625 --> 00:06:17,420
„Jak zrewanżujesz się społeczeństwu?”.

98
00:06:17,503 --> 00:06:20,506
- Na obiedzie ślubnym.
- Tak.

99
00:06:21,424 --> 00:06:23,884
Zacytowała Biblię:

100
00:06:23,968 --> 00:06:27,054
„Komu wiele dano,
od tego wiele będą wymagać”.

101
00:06:28,931 --> 00:06:32,476
Mówiłeś o tym,
że chcesz zniknąć z listy miliarderów.

102
00:06:32,560 --> 00:06:37,773
Nie twierdzę, że bycie na tej liście,
to coś okropnego.

103
00:06:37,857 --> 00:06:41,318
Ale nie jest to też nic dobrego.

104
00:06:42,653 --> 00:06:44,363
Świat byłby lepszy,

105
00:06:44,447 --> 00:06:48,909
gdyby miliarderzy
dobrowolnie rozdawali więcej pieniędzy.

106
00:06:49,493 --> 00:06:51,537
Gdybym nie rozdawał pieniędzy,

107
00:06:51,620 --> 00:06:54,540
miałbym ich dużo więcej.

108
00:06:57,626 --> 00:07:02,381
Zawsze uważałem się za studenta,
który chce dotrzeć do sedna sprawy.

109
00:07:05,092 --> 00:07:11,182
W latach 90., gdy stawałem się
niewiarygodnie bogaty,

110
00:07:11,265 --> 00:07:14,685
studiowałem życiorysy
wielkich przedsiębiorców.

111
00:07:15,269 --> 00:07:17,146
Co zrobił Rockefeller?

112
00:07:17,229 --> 00:07:22,067
Carnegie mówił:
„Umrzeć bogatym to umrzeć w hańbie”.

113
00:07:23,277 --> 00:07:29,408
W 2000 roku przekazałem pierwszy,
wielki prezent – 20 miliardów dolarów.

114
00:07:31,160 --> 00:07:35,956
Przy wejściu do fundacji jest napis:
„Każde życie ma taką samą wartość”.

115
00:07:36,040 --> 00:07:39,793
To są nasze główne wartości.

116
00:07:40,753 --> 00:07:43,464
W Stanach szczególnie skupiamy się
na edukacji.

117
00:07:43,547 --> 00:07:46,425
Lepszy program,
lepsze szkolenie nauczycieli.

118
00:07:47,259 --> 00:07:49,094
Zajmujemy się też zdrowiem.

119
00:07:49,803 --> 00:07:51,472
To bardzo złożone kwestie,

120
00:07:51,555 --> 00:07:55,976
ale ekscytowało nas
wydawanie ponad miliarda rocznie

121
00:07:56,060 --> 00:07:57,978
i nadzorowanie tego.

122
00:07:59,772 --> 00:08:04,610
Jestem zwolennikiem tego,
że bogaci powinni zmniejszać nierówności.

123
00:08:04,693 --> 00:08:08,322
W kraju i na całym świecie.

124
00:08:09,198 --> 00:08:13,869
Mamy tyle majątku,
że moglibyśmy robić dużo więcej.

125
00:08:17,414 --> 00:08:19,750
WASZYNGTON

126
00:08:19,833 --> 00:08:22,169
Chyba obaj jesteśmy dumni z tego,

127
00:08:22,253 --> 00:08:25,381
że Stany uważają się
za kraj równych szans.

128
00:08:25,464 --> 00:08:27,758
Ale kapitalizm się rozwinął

129
00:08:27,841 --> 00:08:31,428
i ta równość nie jest tak silna,
jak byśmy chcieli.

130
00:08:31,512 --> 00:08:32,763
Ciekawi mnie,

131
00:08:32,846 --> 00:08:36,016
jak USA powinny zmniejszać nierówności?

132
00:08:36,100 --> 00:08:39,687
Obawiam się, że idziemy w złym kierunku.

133
00:08:40,604 --> 00:08:42,314
Mamy okropną sytuację,

134
00:08:42,398 --> 00:08:44,900
w której trzy osoby, w tym ty,

135
00:08:44,984 --> 00:08:47,987
mają więcej majątku
niż biedniejsza połowa Ameryki.

136
00:08:48,070 --> 00:08:50,698
Tak było jakieś 150 lat temu.

137
00:08:50,781 --> 00:08:56,954
Car Rosji lub królowie Europy
mieli tyle bogactwa i władzy

138
00:08:57,037 --> 00:08:58,872
ze względu na boskie prawo.

139
00:08:58,956 --> 00:09:02,960
„Bóg powiedział, że możesz mieć wszystko
i wszystkim władać”.

140
00:09:03,043 --> 00:09:07,798
Bóg tak powiedział.
Nie widzę tronu na twojej głowie.

141
00:09:07,881 --> 00:09:10,634
- Nie jesteś królem Billem.
- Tu mnie masz.

142
00:09:12,595 --> 00:09:16,890
Ale czy posunąłbyś się tak daleko,

143
00:09:16,974 --> 00:09:19,101
by zakazać bycia miliarderem?

144
00:09:19,184 --> 00:09:23,105
- Jak byś to zrobił?
- Tak, zakazałbym.

145
00:09:23,188 --> 00:09:26,942
Jesteś bardzo przedsiębiorczym facetem.

146
00:09:27,026 --> 00:09:30,446
Zasługujesz na nagrodę finansową?
Tak. Na ile zasługujesz?

147
00:09:30,529 --> 00:09:32,615
Przeżyjesz za miliard?

148
00:09:32,698 --> 00:09:35,159
Wyżywisz za to rodzinę? Pewnie tak.

149
00:09:35,242 --> 00:09:36,577
Opłacisz czynsz? Może.

150
00:09:36,660 --> 00:09:39,121
- Nie czepiam się ciebie.
- Jasne.

151
00:09:39,204 --> 00:09:41,582
Mamy multimiliarderów na całym świecie.

152
00:09:41,665 --> 00:09:43,792
A za bogactwem idzie wielka władza.

153
00:09:43,876 --> 00:09:46,879
Czy uważam to za akceptowalne? Nie.

154
00:09:46,962 --> 00:09:50,883
Czy powinniśmy wyeliminować
koncepcję miliarderów? Uważam, że tak.

155
00:09:50,966 --> 00:09:55,387
Mam poważne obawy wobec zjawiska,
które nazwałbym uberkapitalizmem.

156
00:09:55,471 --> 00:10:00,643
Tej niesamowitej koncentracji
bogactwa i władzy

157
00:10:00,726 --> 00:10:04,313
w rękach nielicznych,
i co to oznacza dla społeczeństwa.

158
00:10:04,897 --> 00:10:07,608
Czy twoim zdaniem system działa?

159
00:10:07,691 --> 00:10:08,567
Działa?

160
00:10:08,651 --> 00:10:09,735
Jak myślisz?

161
00:10:12,488 --> 00:10:18,786
Wierzę, że kapitalizm
jest częścią rozwiązania.

162
00:10:20,746 --> 00:10:27,127
Kapitalizm tworzy
swobodę rozwoju i mobilności.

163
00:10:28,671 --> 00:10:33,592
A w kraju takim jak Stany Zjednoczone,
gdzie nie wierzymy w arystokrację,

164
00:10:34,551 --> 00:10:38,263
jesteśmy dumni
z idei mobilności zarobkowej.

165
00:10:40,349 --> 00:10:43,477
Chodzi o stworzenie równych szans,

166
00:10:43,560 --> 00:10:45,562
by ludzie byli mobilni

167
00:10:46,522 --> 00:10:52,152
i nie tkwili w tym,
co wypracowali ich rodzice.

168
00:10:55,406 --> 00:10:59,785
Gdy dorastałem,
byłem zdrowym białym mężczyzną

169
00:10:59,868 --> 00:11:05,207
w rodzinie z wyższej klasy średniej,
która miała dostęp do wspaniałej edukacji.

170
00:11:05,791 --> 00:11:11,672
To pozwoliło mi pójść na studia
i założyć firmę.

171
00:11:11,755 --> 00:11:16,802
Amerykańskie środowisko i właściwy czas
były dla mnie prawdziwym łutem szczęścia.

172
00:11:16,885 --> 00:11:19,638
Dziewiętnastolatek,
który nie ukończył Harvardu

173
00:11:19,722 --> 00:11:23,225
i założył firmę programistyczną
z kolegą z dzieciństwa.

174
00:11:23,892 --> 00:11:25,936
Oto najbogatszy człowiek na Ziemi.

175
00:11:26,603 --> 00:11:29,732
Wierzyłem w pewną skromność,

176
00:11:29,815 --> 00:11:34,653
ale kupiłem sobie porsche,
gdy miałem 19 lat.

177
00:11:42,035 --> 00:11:44,872
Więc dla kogoś takiego jak ja
szanse na mobilność

178
00:11:44,955 --> 00:11:50,836
i wybór zawodu, który mi pasuje,
były bardzo wysokie.

179
00:11:50,919 --> 00:11:52,921
Ale kobiety,

180
00:11:53,005 --> 00:11:56,759
ludzie z problemami zdrowotnymi,
ludzie, którzy nie byli biali,

181
00:11:56,842 --> 00:11:59,845
nie mieli takich możliwości.

182
00:12:01,180 --> 00:12:04,308
Poczyniliśmy postępy w tej kwestii,

183
00:12:05,350 --> 00:12:10,814
ale to nadal nie jest poziom
amerykańskiego snu.

184
00:12:13,150 --> 00:12:16,236
Płaćmy młodym pensje, za które przeżyją.

185
00:12:16,320 --> 00:12:17,488
Tak!

186
00:12:18,572 --> 00:12:19,823
Mamy dość.

187
00:12:19,907 --> 00:12:23,702
Z tej branży odeszły
1,2 miliona pracowników.

188
00:12:23,786 --> 00:12:26,872
Bo mają dość. Nie wrócimy, o ile…

189
00:12:26,955 --> 00:12:28,540
- Właśnie.
- Tak!

190
00:12:29,166 --> 00:12:33,337
Pracujący za napiwki w Chicago
mogą być o krok od dużych podwyżek.

191
00:12:33,420 --> 00:12:36,173
Dostają dziewięć dolarów za godzinę
plus napiwki,

192
00:12:36,256 --> 00:12:39,676
ale rada miasta
może podnieść ich godzinową stawkę

193
00:12:39,760 --> 00:12:41,178
do prawie 16 $.

194
00:12:42,095 --> 00:12:45,891
W Stanach Zjednoczonych
są przynajmniej dwa poziomy płac.

195
00:12:45,974 --> 00:12:50,479
Mamy ogólną federalną płacę minimalną
w wysokości 7 dolarów i 25 centów.

196
00:12:50,562 --> 00:12:53,398
I niższą minimalną
dla pracujących za napiwki.

197
00:12:53,482 --> 00:12:55,901
Różni się ona w zależności od stanu.

198
00:12:55,984 --> 00:12:59,488
Na poziomie federalnym
to dwa dolary i 13 centów za godzinę.

199
00:13:00,155 --> 00:13:01,990
Ta grupa

200
00:13:02,074 --> 00:13:05,744
to w większości kobiety,
zwłaszcza kolorowe kobiety.

201
00:13:05,828 --> 00:13:08,539
W tej branży
pracuje najwięcej samotnych matek.

202
00:13:08,622 --> 00:13:11,416
Jest wśród nich
trzykrotnie więcej ubogich.

203
00:13:11,500 --> 00:13:14,086
- Używają bonów żywnościowych.
- Chcemy uczciwej pensji…

204
00:13:14,169 --> 00:13:16,797
Ale od dwóch dekad

205
00:13:16,880 --> 00:13:21,802
działa w Chicago niesamowita grupa
czarnych liderek z One Fair Wage,

206
00:13:21,885 --> 00:13:26,890
które walczą o pełną płacę minimalną
z napiwkami.

207
00:13:27,474 --> 00:13:29,476
Za to nie da się wyżyć.

208
00:13:29,560 --> 00:13:31,562
Napiwki nie są zawsze takie same.

209
00:13:31,645 --> 00:13:32,980
Czasem wracam do domu

210
00:13:33,063 --> 00:13:37,192
i przynoszę od 80 do 150 dolarów.

211
00:13:37,901 --> 00:13:40,237
Czasem tylko 40 dolarów.

212
00:13:40,320 --> 00:13:44,658
Zarabiasz około 15 000 dolarów rocznie?

213
00:13:44,741 --> 00:13:45,784
Rocznie.

214
00:13:45,868 --> 00:13:47,828
- Dlatego…
- Plus zasiłek.

215
00:13:47,911 --> 00:13:51,707
Dlatego pobierasz zasiłek.
Jak często widywałaś się z dzieckiem?

216
00:13:52,541 --> 00:13:55,043
Gdy go budziłam i wysyłałam do szkoły.

217
00:13:55,127 --> 00:14:00,132
Tylko wtedy spędzałam z nim czas.
Trwało to jakieś dwa lata.

218
00:14:01,008 --> 00:14:03,176
Dzień dobry wszystkim.

219
00:14:03,260 --> 00:14:08,181
Osoby pracujące za napiwki
to głównie kobiety takie jak ja.

220
00:14:08,265 --> 00:14:14,354
Życie z napiwków oznacza,
że nigdy nie wiemy, ile dostaniemy.

221
00:14:14,438 --> 00:14:18,442
Miło byłoby mieć prawdziwą pensję.

222
00:14:18,525 --> 00:14:22,237
Dziękuję, to wszystko,
co chciałam powiedzieć.

223
00:14:25,782 --> 00:14:29,745
Koniec końców
mamy do czynienia z kapitalizmem.

224
00:14:29,828 --> 00:14:31,914
Ci na górze nas potrzebują.

225
00:14:31,997 --> 00:14:36,293
Koszty utrzymania rosną,
a musimy utrzymać się w tej branży.

226
00:14:36,376 --> 00:14:40,756
I stanąć na nogi.
A i tak korzystamy z zasiłków.

227
00:14:40,839 --> 00:14:45,177
To niesprawiedliwe.
Ale muszą nam zapłacić. Uczciwie.

228
00:14:45,260 --> 00:14:48,513
Bo jeśli tego nie zrobią, przegrają.

229
00:14:50,641 --> 00:14:55,812
Chcielibyśmy, żeby każdy w Ameryce
miał pewne podstawy.

230
00:14:55,896 --> 00:15:00,901
Czyli opiekę zdrowotną, wykształcenie,
przyzwoite warunki mieszkaniowe.

231
00:15:00,984 --> 00:15:04,863
Jak zaprojektować odpowiednie systemy,

232
00:15:04,947 --> 00:15:09,910
żebyśmy mogli podnieść podstawowy poziom,
do którego wszyscy mają dostęp?

233
00:15:13,956 --> 00:15:15,582
- Witam, senatorze.
- Cześć.

234
00:15:15,666 --> 00:15:18,001
- Dziękuję za spotkanie.
- Nie ma za co.

235
00:15:18,502 --> 00:15:20,420
Przez całe życie myśli pan

236
00:15:20,504 --> 00:15:23,882
o roli rządu, roli sektora prywatnego.

237
00:15:23,966 --> 00:15:28,762
Stany Zjednoczone są najbogatszym krajem,
ale wciąż daleko nam do ideału.

238
00:15:28,845 --> 00:15:30,389
Bez wątpienia.

239
00:15:30,472 --> 00:15:34,017
Nasza gospodarka wolnorynkowa,
czy też kapitalizm,

240
00:15:34,101 --> 00:15:36,728
wygenerowała ogromny majątek.

241
00:15:36,812 --> 00:15:40,190
Nie jest idealnie.
Ale jest lepiej niż w innych systemach,

242
00:15:40,273 --> 00:15:41,775
które analizowaliśmy.

243
00:15:41,858 --> 00:15:44,277
Wiele osób żyło w biedzie

244
00:15:44,361 --> 00:15:47,280
w socjalizmie, komunizmie,
przez setki lat.

245
00:15:47,364 --> 00:15:50,158
W końcu przyjęli
pewną wersję naszej gospodarki.

246
00:15:50,242 --> 00:15:52,911
Zrobiły to na przykład Chiny.
I, co ciekawe,

247
00:15:52,995 --> 00:15:55,956
setki milionów ludzi wyszły z biedy.

248
00:15:56,498 --> 00:15:59,126
A gdy spojrzymy na kompromisy w USA,

249
00:15:59,209 --> 00:16:03,755
w porównaniu na przykład z Europą,
która ma mniej dynamiczną gospodarkę.

250
00:16:03,839 --> 00:16:07,134
Niektórzy chcieliby,
żebyśmy przypominali Europę.

251
00:16:07,217 --> 00:16:08,885
Co pan o tym myśli?

252
00:16:08,969 --> 00:16:12,139
Jeśli porównamy dynamikę i rozwój,

253
00:16:12,222 --> 00:16:16,143
które mamy w USA, do tych w Europie,
trzeba stwierdzić:

254
00:16:16,226 --> 00:16:19,521
„Ojej, w USA chyba jest lepiej”.

255
00:16:20,397 --> 00:16:23,608
Najbardziej przedsiębiorczy ludzie,

256
00:16:23,692 --> 00:16:26,153
jeśli chcą założyć firmę,

257
00:16:26,236 --> 00:16:28,822
myślą o założeniu jej w USA.

258
00:16:28,905 --> 00:16:33,076
Weźmy miliardowe przedsiębiorstwa.
Prawie wszystkie są w Stanach.

259
00:16:33,160 --> 00:16:36,038
Tak zwane jednorożce
to amerykańskie firmy.

260
00:16:36,121 --> 00:16:38,707
Dlaczego? Przecież mamy podobne mózgi.

261
00:16:38,790 --> 00:16:42,878
Myślę, że mamy większą tolerancję ryzyka.

262
00:16:42,961 --> 00:16:45,464
Nasze prawo upadłościowe,
system finansowy,

263
00:16:45,547 --> 00:16:48,383
możliwości dla przedsiębiorców.

264
00:16:48,467 --> 00:16:52,304
Tworzy to środowisko
otwarte na ryzyko i innowację,

265
00:16:52,387 --> 00:16:55,015
w którym osiągnięto wiele sukcesów.

266
00:16:55,098 --> 00:16:58,185
A jeśli ludzie mają wyjść z biedy

267
00:16:58,268 --> 00:17:00,145
i mieć większe możliwości,

268
00:17:00,228 --> 00:17:04,357
nie ma nic potężniejszego niż rozwój.

269
00:17:04,941 --> 00:17:06,359
Jeśli gospodarka się rozwija,

270
00:17:06,443 --> 00:17:09,696
powstają nowe firmy
i zatrudniają więcej ludzi.

271
00:17:09,780 --> 00:17:13,075
To pozwala ludziom wyjść z biedy.

272
00:17:15,702 --> 00:17:19,706
Socjalizm sprawił,
że wszyscy byli równie biedni.

273
00:17:20,749 --> 00:17:23,710
Kapitalizm sprawia,
że ludzie są nierówno bogaci.

274
00:17:24,878 --> 00:17:27,130
W historii całej ludzkości

275
00:17:27,714 --> 00:17:32,803
prosperowały kraje,
które mają największe napływy.

276
00:17:33,970 --> 00:17:39,935
Napływy idei, napływy kapitału,
napływy ludzi i napływy władzy.

277
00:17:40,852 --> 00:17:44,606
Nie zapominajmy,
dlaczego gospodarki rosną.

278
00:17:45,524 --> 00:17:50,237
Czy to Henry Ford z modelem T,
czy Bill Gates z Microsoftem,

279
00:17:50,946 --> 00:17:55,742
to, co tworzy dobre stanowiska pracy,
pomaga i małym, i dużym.

280
00:17:56,326 --> 00:17:58,745
Podnosi podłogę.

281
00:17:58,829 --> 00:18:03,458
Podnosi też sufit.
Polityka rządu powinna skupiać się

282
00:18:03,542 --> 00:18:08,380
na zmniejszaniu przepaści
między podłogą i sufitem

283
00:18:08,463 --> 00:18:11,842
poprzez inwestycje w dobra publiczne.

284
00:18:11,925 --> 00:18:16,304
Transport zbiorowy,
publiczne parki, publiczne szkoły.

285
00:18:16,388 --> 00:18:21,476
W fundamenty zdrowego, demokratycznego
społeczeństwa kapitalistycznego.

286
00:18:27,732 --> 00:18:28,608
- Cześć.
- Hej.

287
00:18:29,317 --> 00:18:30,152
Cześć.

288
00:18:31,153 --> 00:18:32,571
- Cześć.
- Miło mi.

289
00:18:32,654 --> 00:18:34,030
- Connor Maxwell.
- Hej.

290
00:18:34,114 --> 00:18:35,448
Zaczynajmy.

291
00:18:35,532 --> 00:18:41,079
Tematem, który bardzo interesuje nas
w Fundacji Gatesów,

292
00:18:41,163 --> 00:18:43,248
jest mobilność ekonomiczna.

293
00:18:43,331 --> 00:18:47,919
Ale odkryłem też,
że aby zrozumieć te wyzwania,

294
00:18:48,003 --> 00:18:51,381
warto rozmawiać z ludźmi,
którzy zdobyli wiedzę

295
00:18:51,464 --> 00:18:53,550
dzięki własnym doświadczeniom.

296
00:18:53,633 --> 00:18:57,596
Michael, Ariana, Lashana.
Zyskaliście wiedzę

297
00:18:57,679 --> 00:19:01,558
ze szkoleń na temat powrotu do pracy
i przedsiębiorczości.

298
00:19:01,641 --> 00:19:05,103
Mierzyliście się w dzieciństwie
z dużymi wyzwaniami,

299
00:19:05,187 --> 00:19:07,147
które wpłynęły na wasze szanse.

300
00:19:07,230 --> 00:19:12,277
Chcielibyśmy usłyszeć wasze historie.
Co wy na to?

301
00:19:13,320 --> 00:19:15,655
Spoko? Michael, może zaczniesz?

302
00:19:15,739 --> 00:19:19,618
Dobra. Mój okres dojrzewania był trudny.

303
00:19:19,701 --> 00:19:24,080
Oboje moi rodzice trafili do więzienia.

304
00:19:24,164 --> 00:19:27,959
Potem ja też trafiłem do więzienia
w młodym wieku.

305
00:19:28,043 --> 00:19:30,128
Osadzono mnie, gdy miałem 15 lat.

306
00:19:30,212 --> 00:19:31,213
Piętnaście? Rany.

307
00:19:32,005 --> 00:19:34,174
Wyszedłem w wieku 28 lat.

308
00:19:34,257 --> 00:19:35,467
Dwudziestu ośmiu?

309
00:19:35,550 --> 00:19:37,719
- Tak.
- A niech mnie.

310
00:19:37,802 --> 00:19:42,557
To był ważny moment w moim życiu.

311
00:19:42,641 --> 00:19:48,104
Gdy wyszedłem, nie było żadnych dobrych
programów aktywizacji,

312
00:19:48,188 --> 00:19:49,898
ani pomocy w zdobyciu pracy.

313
00:19:49,981 --> 00:19:54,069
Czy nawet podstawowej pomocy
przy pisaniu CV.

314
00:19:54,152 --> 00:19:56,529
Co ci dali, gdy wychodziłeś?

315
00:19:56,613 --> 00:19:58,657
Pomogli ci z czymś?

316
00:19:59,449 --> 00:20:01,159
Dostałem dwieście dolarów.

317
00:20:03,453 --> 00:20:04,371
To wszystko.

318
00:20:04,955 --> 00:20:09,709
Kumpel spod celi powiedział:
„Powinieneś jeździć ciężarówką”.

319
00:20:09,793 --> 00:20:13,421
Przekonała mnie dopiero reakcja syna,
który to słyszał i mówi:

320
00:20:13,505 --> 00:20:15,298
„Byłoby super. Zrób to”.

321
00:20:15,382 --> 00:20:16,216
Fajnie.

322
00:20:17,384 --> 00:20:21,096
Jest podekscytowany.
Nie może się doczekać letniej wycieczki.

323
00:20:22,514 --> 00:20:26,268
Super.
Ariana, opowiesz nam trochę o sobie?

324
00:20:26,351 --> 00:20:27,185
Dobra.

325
00:20:27,769 --> 00:20:33,525
Mam trójkę rodzeństwa.
Jestem jedną ze starszych.

326
00:20:33,608 --> 00:20:36,361
Dorastałam w toksycznym domu.

327
00:20:36,444 --> 00:20:39,864
Gdy miałam siedem lat,
skończyły się pieniądze.

328
00:20:40,448 --> 00:20:42,701
Zamieszkaliśmy we wschodnim Oakland.

329
00:20:42,784 --> 00:20:48,373
To nie jest najbogatszy rejon.

330
00:20:53,003 --> 00:20:57,882
Ubóstwo często postrzega się
przez pryzmat pieniędzy.

331
00:20:57,966 --> 00:21:03,930
Nie mówi się o obciążeniu psychicznym.

332
00:21:05,640 --> 00:21:08,393
Mama ciągle gdzieś dorabiała.

333
00:21:08,476 --> 00:21:10,562
Pracowała na wielu etatach.

334
00:21:12,439 --> 00:21:16,443
Brak środków, zwłaszcza pieniędzy,

335
00:21:16,526 --> 00:21:18,570
wpływa na każdą decyzję.

336
00:21:20,530 --> 00:21:22,574
Na to, gdzie mieszkasz.

337
00:21:22,657 --> 00:21:25,327
Na dostęp do sklepów,

338
00:21:25,410 --> 00:21:28,538
do auta, do szkoły.

339
00:21:29,748 --> 00:21:34,127
Przenika każdy aspekt twojego życia.

340
00:21:36,379 --> 00:21:39,674
To samo w sobie
generuje traumatyczną reakcję.

341
00:21:39,758 --> 00:21:45,513
Jesteś w ciągłym trybie przetrwania.

342
00:21:45,597 --> 00:21:50,352
Nie jesteś w stanie planować przyszłości,

343
00:21:50,435 --> 00:21:53,980
bo martwisz się o dzisiejszą kolację.

344
00:21:56,191 --> 00:21:58,568
Gdy jesteś w tym trybie przetrwania,

345
00:21:58,651 --> 00:22:00,612
twój umysł jest w ciągłym ruchu.

346
00:22:00,695 --> 00:22:04,115
Nie masz czasu na myślenie o przyszłości.

347
00:22:04,199 --> 00:22:06,993
Nie masz przestrzeni na marzenia.

348
00:22:10,955 --> 00:22:13,958
Nierówność jest bardzo trudna,

349
00:22:15,585 --> 00:22:17,796
nie chodzi tylko o dochód,

350
00:22:18,755 --> 00:22:20,590
ale też o jakość życia.

351
00:22:22,092 --> 00:22:24,844
Ja wiem, za co kupię następny posiłek.

352
00:22:24,928 --> 00:22:27,180
Wiem, że mam dziś dach nad głową.

353
00:22:27,972 --> 00:22:31,267
Mam szansę wykształcić moje dzieci.

354
00:22:33,478 --> 00:22:37,524
Chcemy być miejscem,
gdzie ludzie zakładają własne firmy

355
00:22:38,775 --> 00:22:43,238
i czują, że coś osiągnęli.
A nie wpadają w system,

356
00:22:43,321 --> 00:22:46,199
w którym są biedni.

357
00:22:51,454 --> 00:22:53,123
Lubię słowo „nierówność”.

358
00:22:53,206 --> 00:22:58,044
Paradoksalnie, to bardzo inkluzywne słowo.

359
00:22:59,921 --> 00:23:02,215
Jest tu relacja

360
00:23:02,298 --> 00:23:07,720
między ludźmi na szczycie
i tymi, którzy walczą o przetrwanie.

361
00:23:09,347 --> 00:23:11,558
Wszyscy jesteśmy w tym spektrum.

362
00:23:12,684 --> 00:23:14,978
Miliarderzy też.

363
00:23:15,854 --> 00:23:17,063
I to jeden naród.

364
00:23:18,356 --> 00:23:23,069
Co zrobić, by zniwelować lukę między tym,
co masz, a tym, czego potrzebujesz.

365
00:23:23,153 --> 00:23:27,407
By nie tylko przetrwać,
ale rozwijać się w Ameryce?

366
00:23:27,490 --> 00:23:29,868
Ta luka jest coraz większa.

367
00:23:30,952 --> 00:23:37,876
Ale jakkolwiek o tym mówimy,
czy o nierówności, czy społecznej…

368
00:23:39,461 --> 00:23:40,295
Czy to…?

369
00:23:40,378 --> 00:23:42,922
To helikopter BLADE w drodze do Hamptons.

370
00:23:43,006 --> 00:23:44,591
- Poważnie.
- Jest piątek.

371
00:23:44,674 --> 00:23:45,633
Boże.

372
00:23:50,096 --> 00:23:53,099
Ludzie myślą,
że to trudny do rozwiązania problem,

373
00:23:53,892 --> 00:23:56,561
bo jest w nim wiele aspektów.

374
00:23:56,644 --> 00:24:00,273
Możemy na to spojrzeć
jako na problem opieki zdrowotnej.

375
00:24:00,857 --> 00:24:05,445
Około jedna trzecia kraju nie ma
stałego dostępu do opieki medycznej.

376
00:24:06,196 --> 00:24:08,573
To również problem dostępności edukacji

377
00:24:09,157 --> 00:24:13,495
i jej poziomu.

378
00:24:14,120 --> 00:24:16,080
To problem dochodów.

379
00:24:16,831 --> 00:24:18,666
Musimy zrobić duży krok w tył.

380
00:24:19,417 --> 00:24:22,670
Wtedy zobaczymy,
że różnice są zdumiewające.

381
00:24:23,254 --> 00:24:25,131
Jeśli osiągasz medianę zarobków

382
00:24:25,215 --> 00:24:28,218
w kraju takim jak Holandia czy USA,

383
00:24:28,301 --> 00:24:31,554
należysz do 5% najbogatszych na świecie.

384
00:24:31,638 --> 00:24:36,184
Ponad połowa światowej populacji
żyje za mniej niż siedem dolarów dziennie.

385
00:24:36,684 --> 00:24:40,396
Ale nierówności są też w nierównościach.

386
00:24:41,147 --> 00:24:43,274
Często istnieje podział płciowy.

387
00:24:44,108 --> 00:24:46,653
Często biedne grupy są czarne i brązowe.

388
00:24:47,195 --> 00:24:50,615
Problemy rasy i klasy nie są takie same,

389
00:24:50,698 --> 00:24:52,075
ale pokrywają się.

390
00:24:53,493 --> 00:24:56,329
Widzimy raz za razem,

391
00:24:56,412 --> 00:24:59,666
że te ideologie są ze sobą splecione.

392
00:25:01,125 --> 00:25:02,752
Związki zawodowe odniosły sukces

393
00:25:02,835 --> 00:25:06,965
i mieliśmy dość wysokie zarobki
w drugiej połowie dwudziestego wieku,

394
00:25:07,048 --> 00:25:10,843
ale przez segregację
czarni nie mieli do tego dostępu.

395
00:25:11,928 --> 00:25:17,183
Przeciętne gospodarstwo białych
ma dziesięciokrotnie większy majątek

396
00:25:17,267 --> 00:25:19,519
od przeciętnego gospodarstwa czarnych.

397
00:25:21,145 --> 00:25:25,483
Jedną z ważniejszych rzeczy,
które widzieliśmy podczas pandemii,

398
00:25:26,276 --> 00:25:30,613
były nieproporcjonalnie różne

399
00:25:30,697 --> 00:25:33,116
wskaźniki śmiertelności.

400
00:25:33,700 --> 00:25:36,327
Przemoc policji na nierównym poziomie.

401
00:25:36,869 --> 00:25:40,790
Te zjawiska są powiązane z rasą.

402
00:25:40,873 --> 00:25:43,501
Co jeszcze nasila

403
00:25:43,585 --> 00:25:46,504
problem nierówności w społeczeństwie.

404
00:25:48,756 --> 00:25:53,928
Nie znaleźliśmy dobrego sposobu
na rozwiązanie tego problemu,

405
00:25:54,012 --> 00:25:56,222
ale Stany dobrze się spisały.

406
00:25:56,306 --> 00:25:57,557
Mieliśmy Nowy Ład.

407
00:25:57,640 --> 00:26:00,768
Mamy ubezpieczenia społeczne,
Medicare, Medicaid.

408
00:26:00,852 --> 00:26:05,148
Posklejaliśmy w Ameryce
państwo socjaldemokratyczne.

409
00:26:05,231 --> 00:26:07,817
Ci, którzy wyobrażają sobie Stany

410
00:26:07,900 --> 00:26:11,571
jako superkapitalistyczne pustkowie,
są w błędzie.

411
00:26:12,572 --> 00:26:17,952
Ale jeśli chodzi o egalitarną społeczność
z podstawowym poziomem utrzymania,

412
00:26:18,036 --> 00:26:20,038
wiele krajów dobrze to załatwiło.

413
00:26:20,121 --> 00:26:22,498
Nam poszło gorzej i musimy to poprawić.

414
00:26:25,376 --> 00:26:29,005
Może to tylko mój optymizm,
ale za naszego życia zanotowaliśmy

415
00:26:29,088 --> 00:26:35,178
postępy w kwestii bogactwa,
siatki bezpieczeństwa, edukacji.

416
00:26:35,261 --> 00:26:38,139
Sprostaliśmy wielu trudnym wyzwaniom.

417
00:26:38,222 --> 00:26:42,602
Myśli pan, że możemy dalej robić postępy?

418
00:26:43,269 --> 00:26:45,688
Obecnie toczą się bitwy kulturowe,

419
00:26:45,772 --> 00:26:48,316
ludzie demonizują się wzajemnie.

420
00:26:48,399 --> 00:26:52,570
Polityka, działania,
które pomagają ludziom wyjść z biedy,

421
00:26:52,654 --> 00:26:54,447
są na bocznym torze.

422
00:26:54,530 --> 00:26:57,909
Myślę, że nasze partie
działają trochę po omacku.

423
00:26:57,992 --> 00:27:02,246
Nie wiedzą, w którą stronę iść.
Na przykład moja partia

424
00:27:02,330 --> 00:27:07,168
składa się teraz w niemal dwóch trzecich
z ludzi bez wyższego wykształcenia.

425
00:27:07,251 --> 00:27:11,422
Zakładam, że ci ludzie
chcieliby wyższej płacy minimalnej.

426
00:27:11,506 --> 00:27:15,009
Ale w Partii Republikańskiej
przez długi czas mówiliśmy:

427
00:27:15,093 --> 00:27:18,971
„Nie podnosić płacy minimalnej”.
Bo tak nam mówili przedsiębiorcy.

428
00:27:19,055 --> 00:27:20,640
I co mamy zrobić?

429
00:27:20,723 --> 00:27:23,726
Ta dezorientacja była częściowo przyczyną

430
00:27:23,810 --> 00:27:27,689
braku postępów w walce
z niektórymi wyzwaniami.

431
00:27:27,772 --> 00:27:30,274
Musimy się tym zająć.

432
00:27:30,358 --> 00:27:32,694
Czy to oznacza zmiany w podatkach?

433
00:27:32,777 --> 00:27:36,155
Oczywiście. Myślę, że mamy anomalie
w polityce podatkowej,

434
00:27:36,239 --> 00:27:37,907
które trzeba skorygować.

435
00:27:37,990 --> 00:27:42,245
Czy potrzebne będą cięcia wydatków?
Na pewno.

436
00:27:44,580 --> 00:27:46,874
To jedna ze wspaniałych cech historii.

437
00:27:46,958 --> 00:27:49,794
Pozwala spojrzeć inaczej na to,
co możliwe.

438
00:27:49,877 --> 00:27:53,756
Ludzie czasem mówią:
„Wyższe podatki? To niemożliwe.

439
00:27:53,840 --> 00:27:56,008
Nigdy tak nie robiono”. Tymczasem…

440
00:27:58,010 --> 00:28:00,096
w latach 50. i 60.

441
00:28:00,179 --> 00:28:04,600
stawki podatkowe dla najbogatszych
sięgały nawet 90%.

442
00:28:04,684 --> 00:28:08,438
A wzrost gospodarczy w latach 50. i 60.
był rekordowo wysoki.

443
00:28:08,521 --> 00:28:10,606
Mieliśmy mnóstwo innowacji.

444
00:28:10,690 --> 00:28:14,360
W zasadzie w latach 80. i 90.
mieliśmy ich mniej.

445
00:28:15,278 --> 00:28:17,947
Trzeba bardziej inwestować
w dobro publiczne.

446
00:28:18,030 --> 00:28:20,408
Tym jest demokracja, prawda?

447
00:28:20,491 --> 00:28:24,746
Podatki to nasza wspólna inwestycja
w dobro publiczne.

448
00:28:25,913 --> 00:28:30,877
To dziwne, że w Stanach
raczej obniża się podatki.

449
00:28:30,960 --> 00:28:36,466
Jestem zaskoczony, że bogaci nie płacą
znacznie wyższych podatków.

450
00:28:37,341 --> 00:28:39,260
Jeśli podniesiemy podatki,

451
00:28:39,844 --> 00:28:42,972
pozwoli to podnieść
poziom siatki bezpieczeństwa,

452
00:28:43,055 --> 00:28:46,893
która jest niedofinansowana.

453
00:28:46,976 --> 00:28:49,771
Niektórzy mogą pójść jeszcze dalej.

454
00:28:52,565 --> 00:28:57,320
Myślę, że obaj się zgodzimy,
że system podatkowy jest kluczowy

455
00:28:57,403 --> 00:29:00,114
w moderowaniu działań kapitalizmu.

456
00:29:00,198 --> 00:29:03,034
Są tacy zwycięzcy jak ja.

457
00:29:03,117 --> 00:29:05,953
W moim systemie podatkowym

458
00:29:06,037 --> 00:29:09,457
bogatym zostawałaby około jedna trzecia.

459
00:29:09,540 --> 00:29:12,668
Nie muszę chyba mówić,
że ja poszedłbym dalej.

460
00:29:12,752 --> 00:29:16,255
Twój przyjaciel Warren Buffett
słusznie zauważa,

461
00:29:16,756 --> 00:29:21,135
że jego ostateczna stawka podatkowa
jest niższa niż jego sekretarki.

462
00:29:21,219 --> 00:29:23,888
Nie tego chcą Amerykanie.

463
00:29:23,971 --> 00:29:27,475
Chcą, by bogaci uczciwie płacili podatki.

464
00:29:27,558 --> 00:29:29,477
Ale mamy system polityczny,

465
00:29:29,560 --> 00:29:32,271
który niestety
reprezentuje potrzeby bogatych,

466
00:29:32,355 --> 00:29:34,732
a nie potrzeby zwykłych Amerykanów.

467
00:29:34,816 --> 00:29:37,485
Robią te ankiety zadowolenia.

468
00:29:37,568 --> 00:29:38,986
- Widziałeś je?
- Tak.

469
00:29:39,070 --> 00:29:42,323
Wynika z nich,
że kraje bezpieczne ekonomicznie,

470
00:29:42,406 --> 00:29:47,286
takie jak Dania czy Finlandia,
są na szczycie listy.

471
00:29:47,370 --> 00:29:50,832
Dlaczego? Dlatego,
że ludzie nie muszą się martwić,

472
00:29:50,915 --> 00:29:54,585
jak wykarmią dzieci
czy jak zapewnią im opiekę medyczną.

473
00:29:54,669 --> 00:29:59,507
Jeśli uwolnisz ich
od tego stresu ekonomicznego i powiesz:

474
00:29:59,590 --> 00:30:02,677
„Nigdy nie będziesz martwił się
o wyżywienie rodziny.

475
00:30:02,760 --> 00:30:04,345
Ani o opiekę zdrowotną”.

476
00:30:06,264 --> 00:30:09,725
Dziękuję. Czy dzięki temu
ich życie będzie idealne? Nie.

477
00:30:10,518 --> 00:30:14,897
Czy to złagodzi ich poziom stresu?
Przyniesie więcej szczęścia?

478
00:30:14,981 --> 00:30:16,148
Myślę, że tak.

479
00:30:20,236 --> 00:30:23,990
Niedawno napisałem tweeta,
że płacę wysokie podatki.

480
00:30:24,991 --> 00:30:26,534
I jestem z tego dumny.

481
00:30:28,703 --> 00:30:33,082
Jedną z najbardziej patriotycznych rzeczy,
jakie może zrobić Amerykanin,

482
00:30:33,165 --> 00:30:37,003
jest stać się obrzydliwie bogatym,
stworzyć mnóstwo miejsc pracy,

483
00:30:37,545 --> 00:30:41,299
inwestować w swoją firmę i innych,
a na koniec zapłacić podatki.

484
00:30:41,966 --> 00:30:44,260
Jestem szczęśliwym skurwielem.

485
00:30:44,343 --> 00:30:47,054
A gdy wypisuję czek dla skarbówki

486
00:30:47,138 --> 00:30:49,640
na te setki milionów dolarów,

487
00:30:49,724 --> 00:30:52,852
nie lubię tego, ale jestem z tego dumny.

488
00:30:52,935 --> 00:30:59,150
Bo drogi, wojsko,
policja, nauczyciele, Medicaid, Medicare,

489
00:30:59,233 --> 00:31:02,612
na to idą pieniądze podatników.

490
00:31:02,695 --> 00:31:05,239
I czuję, że dałem im coś w zamian.

491
00:31:06,824 --> 00:31:09,410
Ludzie uwielbiają mówić,
że nie ma panaceum

492
00:31:09,493 --> 00:31:11,829
na problem nierówności.

493
00:31:11,913 --> 00:31:13,831
Mam inne zdanie.

494
00:31:13,915 --> 00:31:18,878
Myślę, że jest panaceum. Zasiłki.

495
00:31:20,087 --> 00:31:23,758
Poczynając
od ogólnodostępnych przedszkoli,

496
00:31:24,550 --> 00:31:31,307
przez zasiłki mieszkaniowe,
aż po uniwersalny dochód podstawowy.

497
00:31:31,390 --> 00:31:35,227
Musimy mieć dolny poziom dochodu.
Możemy pozbyć się biedy w kraju.

498
00:31:35,311 --> 00:31:38,105
Gdy mówi się o takich interwencjach,

499
00:31:38,189 --> 00:31:41,025
odpowiedź brzmi: „To za dużo kosztuje”.

500
00:31:41,108 --> 00:31:45,237
Stany wydały na programy socjalne
oszałamiającą kwotę.

501
00:31:45,321 --> 00:31:47,865
Problem z tym tokiem myślenia jest taki,

502
00:31:47,949 --> 00:31:51,786
że zakłada on, że nie inwestując
w te programy,

503
00:31:51,869 --> 00:31:54,664
oszczędzamy pieniądze. A tak nie jest.

504
00:31:54,747 --> 00:31:57,083
Codziennie płacimy za biedę.

505
00:31:57,667 --> 00:32:00,836
W obniżonej produktywności na rynku pracy,

506
00:32:00,920 --> 00:32:04,632
w zwiększonych kosztach
związanych z przestępczością i zdrowiem.

507
00:32:05,383 --> 00:32:07,593
Socjolog Mark Rank ocenia,

508
00:32:07,677 --> 00:32:12,139
że koszty ubóstwa dzieci w Ameryce
to około biliona dolarów rocznie.

509
00:32:14,016 --> 00:32:18,437
Kolejnym problemem jest to,
że jest wiele programów,

510
00:32:19,188 --> 00:32:23,567
które są bardzo ważne i pomocne
dla wielu ludzi, którzy ich potrzebują,

511
00:32:23,651 --> 00:32:25,194
ale nie ułatwiamy sprawy.

512
00:32:25,945 --> 00:32:30,408
Bardzo utrudniamy uzyskanie zasiłków.

513
00:32:31,075 --> 00:32:34,912
Nawet tych,
które prawnie się ludziom należą.

514
00:32:36,205 --> 00:32:41,836
Bill, pewnie słyszałeś o uldze podatkowej
od dochodu. Niełatwo ją zdobyć.

515
00:32:43,212 --> 00:32:45,172
To dwustronicowy formularz 1040.

516
00:32:46,048 --> 00:32:50,553
A to stustronicowa instrukcja wypełniania

517
00:32:50,636 --> 00:32:53,222
tego dwustronicowego formularza.

518
00:32:53,889 --> 00:32:57,560
Chcemy sprawdzić, czy umiałbyś komuś pomóc

519
00:32:57,643 --> 00:32:59,854
uzyskać ulgę podatkową od dochodu.

520
00:33:02,023 --> 00:33:05,484
Bill, dam ci ołówek. Na wszelki wypadek.

521
00:33:07,028 --> 00:33:11,323
Ulga podatkowa od dochodu
to najważniejsza ulga,

522
00:33:11,407 --> 00:33:14,368
jaką mogą zdobyć rodziny
o umiarkowanych dochodach.

523
00:33:14,452 --> 00:33:18,706
To mogą być tysiące dolarów.

524
00:33:18,789 --> 00:33:24,503
Uważa się ją za największy
program walki z ubóstwem w kraju.

525
00:33:24,587 --> 00:33:28,799
Prawidłowe wyliczenie ulgi
jest więc bardzo ważne.

526
00:33:29,633 --> 00:33:33,721
Zaczniemy od przykładu.
To jest Maria Johnson.

527
00:33:33,804 --> 00:33:35,806
- Fajne zdjęcie.
- Tak.

528
00:33:37,892 --> 00:33:41,604
Jest samotną matką dwójki dzieci.

529
00:33:41,687 --> 00:33:45,691
Pracuje na dwa etaty.
Wiele prac, wiele dzieci.

530
00:33:45,775 --> 00:33:47,485
Jeśli masz pytania…

531
00:33:47,568 --> 00:33:49,278
Jeśli zsumujemy kwoty,

532
00:33:49,361 --> 00:33:52,281
które nie są odbierane co roku
w ramach ulgi od dochodu,

533
00:33:52,364 --> 00:33:55,785
da to około 17 miliardów dolarów.

534
00:33:55,868 --> 00:33:58,871
„Pracownik kościoła, duchowny.
Dodatek wojenny”.

535
00:33:58,954 --> 00:34:03,125
A jeśli zsumujemy niewykorzystane zasiłki,

536
00:34:03,209 --> 00:34:08,547
okazuje się, że co roku na stole zostaje
140 miliardów dolarów pomocy.

537
00:34:10,216 --> 00:34:13,969
Obarczyliśmy te programy
obciążeniem administracyjnym.

538
00:34:14,053 --> 00:34:16,680
Wnioskowanie o zasiłek czy kupony

539
00:34:16,764 --> 00:34:20,684
powinno być równie łatwe

540
00:34:20,768 --> 00:34:24,730
jak dla mnie łatwe jest
zamówienie ziarna dla ptaków,

541
00:34:24,814 --> 00:34:28,776
które przywiozą mi następnego dnia.

542
00:34:28,859 --> 00:34:32,738
- Odpowiedź brzmi „nie”.
- Dobra. Łatwo nie jest.

543
00:34:32,822 --> 00:34:35,699
Jak pewny jesteś, że wypełniłeś to dobrze?

544
00:34:35,783 --> 00:34:38,619
Jak wiesz, chodzi tu o spore kwoty.

545
00:34:38,702 --> 00:34:41,956
Jestem pewien na 80%,
że wypełniłem to dobrze.

546
00:34:43,082 --> 00:34:47,086
Dam ci gotowy wniosek,
żebyś mógł go porównać ze swoim.

547
00:34:47,169 --> 00:34:51,173
Pomyliłem się o 5000 dolarów. Ups.

548
00:34:54,343 --> 00:34:57,888
Znam te formularze, ale nie są łatwe.

549
00:34:57,972 --> 00:35:01,767
Trzeba skakać po punktach,
czytać definicje.

550
00:35:01,851 --> 00:35:03,269
- Tak.
- Boże.

551
00:35:03,352 --> 00:35:06,814
A do tego pracować na dwa etaty
i wychowywać dwójkę dzieci.

552
00:35:06,897 --> 00:35:08,983
- Wychowywać bliźniaki.
- Właśnie.

553
00:35:09,775 --> 00:35:13,571
Złożoność tego,
z czym musi się mierzyć biedna osoba

554
00:35:13,654 --> 00:35:19,201
przy programach stanowych i federalnych,
jest ogromna.

555
00:35:20,995 --> 00:35:24,373
Z wielu z tych programów

556
00:35:24,456 --> 00:35:28,460
korzysta tylko połowa uprawnionych.

557
00:35:28,544 --> 00:35:33,340
Można chyba powiedzieć, że ta druga połowa
potrzebuje ich najbardziej.

558
00:35:35,342 --> 00:35:40,514
Zdobycie tego, co potrzebne, jest trudne.
Zwłaszcza w obliczu kryzysu.

559
00:35:42,933 --> 00:35:43,767
„Zatem”.

560
00:35:44,518 --> 00:35:47,646
Nigdy nie rozmawiałam
z bratem o podatkach.

561
00:35:47,730 --> 00:35:49,815
- Ale gadałem o tym z Kristi.
- Oby.

562
00:35:49,899 --> 00:35:51,859
Kristi rozliczała moje podatki.

563
00:35:51,942 --> 00:35:53,527
Ile mamy?

564
00:35:53,611 --> 00:35:56,322
Mamy 82, 97 i 93.

565
00:35:56,405 --> 00:35:57,615
- Rany.
- Prowadzisz.

566
00:35:58,199 --> 00:36:00,242
Mam same samogłoski.

567
00:36:02,328 --> 00:36:04,288
Czyli to ty je chomikujesz.

568
00:36:04,872 --> 00:36:09,543
Kristi i ja jesteśmy do siebie podobni.
Różni nas tylko to,

569
00:36:09,627 --> 00:36:13,547
że mnie los rozpieszczał.

570
00:36:13,631 --> 00:36:17,927
Ale zawsze
patrzyłem na sprawy optymistycznie.

571
00:36:18,010 --> 00:36:21,013
Dla przedsiębiorcy to podstawa sukcesu.

572
00:36:21,096 --> 00:36:22,681
Tak, to bardzo pomaga.

573
00:36:22,765 --> 00:36:26,101
A jeśli ci się udaje,
optymizm jeszcze rośnie.

574
00:36:28,646 --> 00:36:31,565
- A gdzie ty jesteś?
- Gdzieś między wami.

575
00:36:31,649 --> 00:36:33,067
- Tak.
- Tak.

576
00:36:33,150 --> 00:36:35,444
Bez jego optymizmu

577
00:36:35,527 --> 00:36:39,823
trudno byłoby zajmować się filantropią.

578
00:36:39,907 --> 00:36:42,034
To przytłaczające.

579
00:36:42,117 --> 00:36:45,454
Ale biorąc pod uwagę jego umysł,

580
00:36:45,537 --> 00:36:50,334
pewnie ma już pomysł,
jak można to rozwiązać.

581
00:36:51,543 --> 00:36:55,798
Gdy reszta myśli,
że sytuacja jest tragiczna, on ma plan.

582
00:36:57,258 --> 00:37:00,678
Zeszłego lata Warren Buffett
oraz Bill i Melinda Gatesowie

583
00:37:00,761 --> 00:37:03,347
ogłosili inicjatywę Giving Pledge.

584
00:37:03,430 --> 00:37:05,641
Proszą amerykańskich miliarderów,

585
00:37:05,724 --> 00:37:08,852
by, tak jak oni,
rozdali przynajmniej połowę majątku.

586
00:37:09,937 --> 00:37:14,525
Warren, Melinda i ja spotykaliśmy się
z ludźmi, którzy byli filantropami.

587
00:37:14,608 --> 00:37:17,361
Rozmawialiśmy z nimi przy kolacji o tym,

588
00:37:17,444 --> 00:37:20,739
jak wybierają projekty,
czemu się angażują,

589
00:37:20,823 --> 00:37:23,242
czemu inni się nie angażują.

590
00:37:23,325 --> 00:37:27,997
Stało się jasne, że w filantropii
jest się odizolowanym.

591
00:37:29,248 --> 00:37:33,377
To zmusza do myślenia
o swojej śmierci, testamencie.

592
00:37:33,460 --> 00:37:36,046
Tematach, które wygodniej jest

593
00:37:36,130 --> 00:37:39,550
zignorować i przełożyć na później.

594
00:37:39,633 --> 00:37:41,385
Jakie są warunki?

595
00:37:41,468 --> 00:37:44,013
Mają oddać większość pieniędzy?

596
00:37:44,096 --> 00:37:45,639
- Czy trochę?
- Większość.

597
00:37:45,723 --> 00:37:50,936
Wielu spośród zapisanych odda 99% majątku.

598
00:37:51,437 --> 00:37:54,273
Prosiliśmy bogaczy,
by oddali połowę majątku.

599
00:37:55,232 --> 00:37:57,067
Jestem zaskoczony, że tak dobrze poszło.

600
00:37:58,152 --> 00:38:03,115
Wielu z nich
podchodzi do swojej fortuny dynastycznie.

601
00:38:03,198 --> 00:38:05,951
Chcą przekazać ją dzieciom.

602
00:38:06,702 --> 00:38:08,412
A wielu ludzi

603
00:38:08,495 --> 00:38:12,082
w ogóle nie zmierzyło się
z problemem rozdawania.

604
00:38:12,833 --> 00:38:16,378
Ludzie, którzy dołączyli do programu,
uczyli się od siebie,

605
00:38:16,462 --> 00:38:20,507
inspirowali się nawzajem.
Liczyliśmy na dziesiątki,

606
00:38:20,591 --> 00:38:23,052
a teraz mamy ponad 300 osób.

607
00:38:24,595 --> 00:38:28,390
Rozdając swój majątek, Bill Gates

608
00:38:28,474 --> 00:38:33,896
w praktyce sam narzuca sobie
podatek od bogactwa.

609
00:38:33,979 --> 00:38:37,358
To, co robi, rodzi ciekawe pytanie.

610
00:38:37,441 --> 00:38:41,904
Czy to on, a nie rząd, powinien decydować,
co robi ze swoimi pieniędzmi?

611
00:38:41,987 --> 00:38:44,490
Obie odpowiedzi mają solidne argumenty.

612
00:38:44,573 --> 00:38:45,866
Problem w tym,

613
00:38:45,949 --> 00:38:50,371
że wielu miliarderów nie robi tego,
co Bill Gates.

614
00:38:50,454 --> 00:38:53,540
Albo gromadzą pieniądze,
albo, jeśli już wydają,

615
00:38:53,624 --> 00:38:57,044
to na rzeczy, które nie służą
dobru publicznemu.

616
00:38:58,003 --> 00:39:01,548
Niektórzy mówią:
„Miliarderzy dużo oddają społeczeństwu”.

617
00:39:02,549 --> 00:39:04,676
Nie jestem pod wrażeniem.

618
00:39:04,760 --> 00:39:09,681
Większość filantropii miliarderów
polega na umieszczeniu ich imienia

619
00:39:09,765 --> 00:39:13,894
na jakimś wytwornym uniwersytecie
czy muzeum. To czysta próżność.

620
00:39:15,979 --> 00:39:21,402
Jasne, że w działalności charytatywnej
są elementy ego i reputacji.

621
00:39:21,485 --> 00:39:24,738
Należy jednak zadawać sobie pytanie:

622
00:39:24,822 --> 00:39:28,033
„Czy to naprawdę pomaga społeczeństwu?”.

623
00:39:28,617 --> 00:39:31,036
A miliarderzy tacy jak Bill Gates?

624
00:39:31,662 --> 00:39:34,748
Fundacja Gatesów ocaliła miliony istnień.

625
00:39:34,832 --> 00:39:38,502
Nikt nie może temu zaprzeczyć.
Ale z drugiej strony,

626
00:39:39,336 --> 00:39:43,424
wolałbym żyć w świecie,
gdzie dobrze finansowane rządy

627
00:39:43,507 --> 00:39:46,635
robią to, co ci nieliczni filantropi.

628
00:39:47,761 --> 00:39:52,099
Fundacja Gatesa finansuje przełomowe
i eksperymentalne przedsięwzięcia,

629
00:39:52,182 --> 00:39:56,228
których rządowe agencje
realizować nie mogą.

630
00:39:57,229 --> 00:40:00,607
UTTAR PRADESH, INDIE

631
00:40:00,691 --> 00:40:04,319
Indie to bardzo ważne miejsce
dla naszej fundacji.

632
00:40:05,070 --> 00:40:07,698
Udało nam się
nawiązać współpracę z rządem,

633
00:40:07,781 --> 00:40:12,703
bo im też zależy na redukcji nierówności
i pomocy ludziom.

634
00:40:14,163 --> 00:40:16,707
Było jasne, że możemy wybrać ludzi,

635
00:40:16,790 --> 00:40:19,960
którzy już poświęcali tym sprawom życia.

636
00:40:20,043 --> 00:40:23,464
Intensywnie ich dofinansować
i wyznaczyć im ambitne cele.

637
00:40:24,590 --> 00:40:27,301
Jeśli chodzi o nierówności w Indiach,

638
00:40:27,384 --> 00:40:31,054
kobiety nie mają
takiego samego dostępu do możliwości.

639
00:40:31,638 --> 00:40:35,058
Jeden z kluczowych programów,
które wprowadził rząd,

640
00:40:35,142 --> 00:40:36,768
to grupy samopomocy.

641
00:40:37,769 --> 00:40:40,898
To są grupy 10-20 kobiet w wiosce.

642
00:40:40,981 --> 00:40:45,527
Chodzi o mobilizację informacji,
poszerzenie ich dostępu do rynku,

643
00:40:45,611 --> 00:40:47,446
do usług bankowych.

644
00:40:48,030 --> 00:40:51,200
Wiele kobiet zakłada własne firmy.

645
00:40:51,742 --> 00:40:55,204
Mamy już w organizacji 90 milionów kobiet.

646
00:40:55,287 --> 00:40:58,373
Wspólnie zaoszczędziły
6 miliardów dolarów.

647
00:40:58,457 --> 00:41:00,375
Na co wzięłaś pożyczkę?

648
00:41:00,459 --> 00:41:01,376
Na moją farmę.

649
00:41:02,753 --> 00:41:07,049
Uważamy, że rozwijając dalej ten program,

650
00:41:07,633 --> 00:41:10,427
możemy stworzyć
50 do 75 milionów miejsc pracy

651
00:41:10,511 --> 00:41:12,804
w wiejskich rejonach Indii.

652
00:41:13,680 --> 00:41:17,392
- Jesteśmy kobietami Indii.
- Jesteśmy kobietami Indii.

653
00:41:17,476 --> 00:41:21,271
- Nie jesteśmy kwiatami, a iskrami ognia.
- Nie jesteśmy kwiatami, a iskrami ognia.

654
00:41:23,732 --> 00:41:28,946
Trzeba uczciwie powiedzieć,
że wciąż panuje duża nierówność.

655
00:41:29,029 --> 00:41:34,618
Ale zrobiliśmy w tej kwestii
oszałamiające postępy.

656
00:41:35,494 --> 00:41:39,122
Nasza świadomość złych rzeczy
jest tak wysoka, że ludzie

657
00:41:39,206 --> 00:41:43,752
często myślą,
że na świecie jest coraz gorzej.

658
00:41:43,835 --> 00:41:46,338
Czasem mówię więc:

659
00:41:46,421 --> 00:41:50,551
„Chwileczkę. Wyciągnijmy wnioski
ze spraw, w których dobrze nam poszło

660
00:41:50,634 --> 00:41:53,387
i w których zrobiliśmy
niesamowite postępy”.

661
00:41:54,638 --> 00:41:55,847
10 PAŹDZIERNIKA 2023

662
00:41:55,931 --> 00:41:59,768
Oto początek końca
obniżonych stawek w Chicago.

663
00:41:59,851 --> 00:42:01,395
Trzydzieści sześć za.

664
00:42:01,895 --> 00:42:05,566
Kilka godzin temu rada zagłosowała
za obaleniem tego systemu.

665
00:42:06,149 --> 00:42:07,901
Ustawa przeszła.

666
00:42:07,985 --> 00:42:12,072
Pierwszy raz
w ciągu 22 lat mojej aktywności

667
00:42:12,155 --> 00:42:14,950
większość ustawodawców powiedziała:

668
00:42:15,033 --> 00:42:18,453
„Naprawdę musimy poprzeć pracujących”.

669
00:42:19,580 --> 00:42:24,918
Ta ustawa oznacza, że ci pracownicy
będą mogli się utrzymać.

670
00:42:25,002 --> 00:42:27,546
Spadnie zapotrzebowanie na pomoc socjalną.

671
00:42:28,171 --> 00:42:30,799
Dlatego to historyczna chwila.

672
00:42:30,882 --> 00:42:32,634
Tak jest na każdym poziomie,

673
00:42:32,718 --> 00:42:37,389
od dobrze opłacanych aktorów
po źle opłacanych pracowników restauracji.

674
00:42:38,432 --> 00:42:41,018
Ludzie zaczynają domagać się więcej.

675
00:42:41,101 --> 00:42:42,769
Co to znaczy?

676
00:42:42,853 --> 00:42:47,524
To może być koniec niskopłatnej pracy
w takiej formie, jaką znamy.

677
00:42:51,528 --> 00:42:54,781
Gdy spojrzymy na te kwestie
w dłuższej perspektywie,

678
00:42:57,618 --> 00:43:02,664
okazuje się,
że nierówność nie jest statyczna.

679
00:43:03,707 --> 00:43:08,629
W 1964 roku, gdy administracja Johnsona
rozpoczęła wojnę z biedą,

680
00:43:08,712 --> 00:43:13,717
poziom ubóstwa spadł o połowę
w ciągu dekady.

681
00:43:13,800 --> 00:43:15,510
To wielka różnica.

682
00:43:16,720 --> 00:43:20,807
Tak wiele osiągnięto
mimo przeciwności losu.

683
00:43:20,891 --> 00:43:23,018
Dlatego, że zwykli Amerykanie

684
00:43:23,101 --> 00:43:27,022
naciskali na prawodawców,
naświetlili problem opinii publicznej.

685
00:43:28,357 --> 00:43:32,235
Oznacza to, że najlepszym sposobem
na pokonanie biedy

686
00:43:32,319 --> 00:43:35,739
jest zebranie się razem i zażądanie tego.

687
00:43:36,782 --> 00:43:39,534
Wymaga to uwagi

688
00:43:39,618 --> 00:43:43,455
najmądrzejszych i najpotężniejszych ludzi.

689
00:43:43,538 --> 00:43:47,459
Nie tylko aktywistów w terenie,
ale też miliarderów jak Bill Gates.

690
00:43:48,418 --> 00:43:53,340
Cieszę się na kolejne 20 lat.
Wydamy tyle pieniędzy.

691
00:43:54,049 --> 00:43:57,719
Przyszłość przyniesie nam tyle innowacji.

692
00:43:57,803 --> 00:44:01,431
I nic z tego
nie powinno być tylko dla elit.

693
00:44:34,881 --> 00:44:36,967
Napisy: Paweł Awdejuk